ERRENAZIMENDUA: ARKITEKTURA

OINPLANO ZENTRALA (simetrikoa)

Kupula handi

batekin estalitako eraikinak

EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA

ESPAZIO ARGITUA

S. LORENZO, BRUNELLESCHI

ESPAZIO ARGITUA

S. GIOVANNI IN LATERANO (ERROMA)

SANTA MAGGIRIORE, ERROMA

EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA

REDENTOR ELIZA,

VENEZIA

EUSKARRI GANGATUA

ETA ARKITRABATUA

STA. MARIA DELLA SALUTE (Venezia)

EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA

SAN ROQUE, VENEZIA

EUSKARRI GANGATUA ETA ARKITRABATUA

KUPULA-ZINBORRIOA

KUPULA - ZINBORRIOA

SANTA MARIA DI FIORI (BRUNELLESCHI)

DEKORAZIO ELEMENTUAK HARMARRIA

GRUTESCO

ERRENAZIMENDUAREN ETAPAK:

- QUATTROCENTOA (XV)- Florentzian bereziki zentraturikoa. - Artista nagusienak arkitekturan:

- Brunelleschi (Santa Maria di Fiori-ko kupula)- Alberti

- CINQUECENTOA (XVI)- Aldi klasikoa, errenazimendu betea

- Manierismoa

BRUNELLESCHI:

SANTA MARIA DEI FIORI-KO KUPULA

BRUNELLESCHI:

SANTA MARIA DEI FIORI-KO KUPULA

ALBERTI: PALAZZO RUCELLAI

ALBERTI: SANTA MARIA NOVELLA

CINQUECENTO (XVI)- XVI.MENDEAN ESTILO ERRENAZENTISTA EGONKORTUKO DA.

- ERROMA KULTURAREN GUNE BIHURTUKO DA.

- AITA SAINDUAK ARTE PRODUKZIO BULTZATUKO DU.

- ETAPAK:

- Aldi Klasikoa: Errenazimendu betea (XVI.hasiera)

- Manierismoa (XVI. erditik aurrera)

- EZAUGARRI OROKORRAK

- Proportzionaltasuna, simetria, perspektiba, soiltasuna, monumentalitatea, argitasunaren trataera, oinplano zentralak…

CINQUECCENTOKO ARTISTAK

1. Donato Bramante

2. Michelangelo

3. Palladio (Venezian)

DONATO BRAMANTE- ERRENAZIMENDU BETEARI HASIERA EMAN

ZION (XIV bukaeran)

- EKARPEN NAGUSIENAK: - Oinplano zentralaren bultzatzailea. - Monumentaltasunerako joera.- Soiltasuna eta austeritatea (elementu dekoratiboen

gainetik).

- LANAK:- San Pietro in Montorio tenpletea- Vatikanoko San Pedroko basilikaren proiektua

SAN PIETRO IN MONTOROIRUZKINA

SAN PIETRO IN MONTOROAURKEZPENA

- Erroman dago

- Errege katolikoen enkarguz egin zen.

- XV.mende hasierakoa da.

- Cinquecentoaren adibide arkitektonikorik aipagarrienetariko bat da. Estilo eta tenplu eredu bihurtu zen gainerako autoreentzat.

- Autorea: Donato Bramante (Errenazimendu Beteari hasiera eman zion autorea eta arkitekturaren kanon jakin batzuk markatu zituena.

- Tenpleteak, errenazimendu klasikoaren (cinquecentoaren) ezaugarri nagusienak betetzen ditu.

INSPIRAZIO ITURRIA, EREDUA

GREKO-ERROMATARRA

- Oinplano zirkularra

- Peristilioa

- Zutabeak

- Taulamendua

- Estalki gangatua

SAN PIETRO IN MONTORO

- MATERIALA: harri landua eta marmol zuria.

- OINPLANOA: erdizirkularra

-EUSKARRI SISTEMA

- Arkitrabatua (peristilioan)

- Tenpletean

- Murrua (sostengatzailea)

- Kupula (sostengatua)

OINPLANOA (zirkularra)

ZENBAT ELEMENTU ARKITEKTONIKO

BEREIZTEN DITUZU?

DESKRIBAPEN ARKITEKTONIKOA

Kupula, linterna

Podiuma

Zutabeak

Taulamendua (arkitrabe, friso, erlaitza)

Balaustrada

Nabea, cella

Danborra

Basa

ATAL NAGUSIAK

PERISTILIOA (nabea inguratzen dituzten zutabeak)

CELLA, TENPLETEA (nabe zirkularra)

BALAUSTRADA

DANBORRA (tenpletearena)

KUPULA

1. PERISTILIOA

- TAULAMENDUA

- ZUTABEAK (16 zutabe)

- PODIUMA

- BASA

1.1.BASA ETA PODIUMA

BASA: 3 maila, harmaila - 2 estereobato

- 1 estilobato

PODIUMA

1.2. ZUTABEAK (16) (ELEMENTU SOSTENGATZAILEA)

ORDEN TOSKANIARRA

ORDEN TOSKANIARRA (Arte Erromatarra)

1.3. TAULAMENDUA

ZENBAT ATAL BEREIZTEN DIRA?

ARKITRABEA

FRISOA (metopa-triglifo)

ERLAITZA

1.3. TAULAMENDUA

2. BALAUSTRADA

2. BALAUSTRADA

3. TENPLETEA

3.1. CELLA (beheko pisua)

3.1. CELLA (barnealdea)

NITXOAK

PILASTRAK (hormari itsasiak)

3.2. DANBORRA (bigarren pisuan)

LEIHOAK. 2 motatakoak

- Faltsuak (dekoratiboak)

- Irekiak (barnealdea argitzea)

NITXOAK

- Semikupularekin

- Baliteke lehen estatuak egotea

3.2. DANBORRA (bigarren pisuan)

BARNEKO ESPAZIOAREN ARGITASUNA

BARNEKO ESPAZIOAREN ARGITASUNA

4. KUPULA (estalki gangatua)

- NERBIOEZ OSATUTA

- LITERNAREKIN

NERBIOEZ OSATURIKO KUPULA

DEKORAZIOA

AUSTERITATE DEKORATIBOA DA NAUGUSI (apaindura eskasa da)

A/ KANPOAN:

- Frisoan (metopa triglifo)

- Peristilioaren sabaian eta tenpletearen inguruan

- Hornazietako dekorazioa.

- Harmarriak

B/ BARNEAN:

- Nitxoetako estatuak

- Pilastrak

TRIGLIFO ETA METOPAK (inspirazio greziarra)

SAN PEDROREN MARTIRIOA

PERISTILIO ETA TENPLETEAN

HORNAZINETAKO DEKORAZIOA

HARMARRIAK

NITXOETAKO ESTATUAK

IRUZKINAREKIN AMAITZEKO:

- Errenazimendu betearen ezaugarri formalak aipatu beharko genituzke: - Proportzionaltasuna, oreka, simetria (kalkulu

geometriko eta matematikoen bidetik)- Argitasunaren trataera.- Monumentalitatearen garrantzia (dekorazioa bigarren

maila batean geldituz).

- Balorazio estetikoa - Arte lanaren garrantzia eta esanahia azpimarratuz

(tenplu eredu bihurtu zen, aldi klasikoaren eredu)

VATIKANOKO SAN PEDRO BASIKALAREN PROIEKTUA

BRAMANTEREN PROIEKTUA

Gurutze grekoa (oinplano zentrala)

MADERNOREN LUZAPENA

(Gurutze latindarreko oinplanoa)

MICHELANGELO

Michelangelok ez zuen bere burua arkitekto ontzat ikusten. Hala ere, Aita Sainduak (Paulo III) San Pedroko basilikaren gidaritzapean jarri zuen.

Bramanteren proiektua jarriatu zuen, aldaketa batzuekin:

- Pilareak sendoagoak egin zituen Kupula handiagoa

eraiki ahal izateko.

- Bramanteren kupula eredua: Panteoia.

- Michelangeloren kupula eredua: Brunelleschi (Sta.

M. dei Fiori)

SAN PEDROKO BASILIKA

SAN PEDRO BASILIKAREN

KUPULA ERRALDOIA

NERBIOEZ OSATURIKO

KUPULA

DANBORRA

ARKITEKTURA MANIERISTA

ARKITEKTURA MANIERISTASARRERA

XVI mendearen lehenengo herenetik aurrera, arkitektura manierista garatuko da (Cinquecentoko Errenezamiendu Klasiko edo betearekin aspektu batzuetan apurtuko duen estiloa).

TESTUINGURUA

- Erreformaren mugimendua garatzen hasia da (Luterok mugimendu protestanteari hasiera eman dio).

EZAUGARRIAK

Errenazimendu Klasikoko baloreak ez ziren nahikoak garaiko kezka eta nahiak betetzeko.

-“Arrazoia”, oreka, neurri simetrikoak, lasaitasuna… guztiz baztertuko ez diren arren, hauen aurrean, izpiritualismoa, misterioa, dekorazio librea… nagusituko dira.

- MANIERISMOA, ERRENAZIMENDU ETA BARROKOAREN ARTEKO ESTILOA kontsidera genezake (bien elementuak konbinatzen baititu)

KUXINDURAK

PALAZZO PITTI (Florentzia)

PITTI JAUREGIA (Kuxindurez estalitako horma eta zutabeak)

ARKITEKTURA MANIERISTAREN ARTISTA ETA OBRA NAGUSIENAK:

MICHELANGELO

- Laurentziana liburutegiko eskailera (Florentzia, Medicitarren enkargua)

Obra honekin hasiera eman zion estilo manieristari.

Andrea Palladio

- XVI.mendearen bigarren erdialdiko arkektorik garrantzitsuena.

- Klasizismoaren eta manierismoaren estiloak batu zituen.

- Obra nagusienak:

- Villak: Villa Capra (Vicenza)

- Vicenzako basilika

- San Giorgo Maggiore

LAURENZIANA LIBURUTEGIKO

ESKAILERA

Ur jauziaren sentsazioa ematen du

EZAUGARRI MANIERISTAK1. Barnean leiho

faltsuak

2. Zutabeen funtzio dekoratiboa

3. Frontoi triangeluar zatitua

4. Zutabeak horman barneratu egiten dira eta horma kanpora ateratzen da.

5. Marmol grisa.

6. Eskailera kurbatu eta asimetrikoak (erritmo berria)

EZAUGARRI HAUEK ERRANAZIMENDUKO ORDEN, SIMETRIA ETA ARRAZIONALISMO ARKITEKTONIKOAREKIN APURTZEN DUTE.

ESKAILEREK ESPAZIO ESTU

ETA ILUNA

ERATZEN DUTE

LAURENZIANA LIBURUTEGIKO

ESKAILERA

Eskailera hauen garrantzia: artistek, forma propioak

eratzeko duten askatasunaren adierazle dira

(orain arteko kanon arkitektonikoekin apurtuz)

ANDREA PALLADIO- Europan ospe handia izan zuen arkitektoa. XIX-XX.mendeetan neoklasikoaren

eredu izango da (AEB eta Ingalaterrako arkitekturan)

- Ezaugarri klasiko eta manieristen arteko konbinazioa ikus daiteke bere obretan. Baina bereziki, klasizismoaren balore arkitektonikoei fidela da.

- Forma arkitektoniko eta dekorazioan: erabat klasikoa: - Simetria, ordena, proportzioa… kontu handiz mantentzen ditu. - Eraikinak dekoraziorik gabekoak dira, oso puruak.

- Ezaugarri manieristak ditu: elementuak guztiz klasikoak (berpizkundekoak) dira, baina argilunak, formen kontrasteak… erabiltzen ditu (elementuen erabilera manierista egiten du)

- Lanak: aipagarriak dira, villak. - VILLA CAPRA EDO VILLA ROTONDA (Vicenza, Italia)- SAN GIORGIO MAGGIORE (Venezia)- VICENZAKO BASILIKA

VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA

Oinplanoa: grekoa, zentrala eta erabat simetrikoa

Lau fatxada ditu, denak berdinak.

VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA

VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA

(paisaia eta arkitekturaren bat egitea

Villa capraren argazki gehiago ikusteko: artxibategira jo.

SAN GIORGIO MAGGIORE, VENEZIA

VICENZAKO BASILIKA