2015.04.14HEZUR BARNEKO BIDEA

ARGIBIDEAK: Zain Bide Periferikoaren (ZBP) ordezko aukera bat da bizi-arrisku egoeretan (biriketako geldialdia edo BBGa, shocka, traumatismo larria, erredura handiak, status epileptikoa)ZBP lortu gabe minutu 1 igaro ostean edo 2 minutu helduen kasuan (edo saiakera baten ondoren lortzen ez bada)

EMAN BEHARREKO FARMAKOAK EDO JARIAKINAK: oro har, ZBP bidez beharrezkoa dena, bizi-arrisku egoeretan:- Jariakinak, ioiak eta hemoderibatuak: gatz-serum fisiologikoa, serum glukosalinoak, Ringer, bikarbonatoa, koloideak, hematien kontzentratua, plasma, plaketak, kaltzioa… Salbuespena: gatz-serum hipertonikoa- Botika basoaktiboak: adrenalina, noradrenalina, dopamina, dobutamina…- Analgesikoak: kloruro morfikoa, fentaniloa…- Lasaigarriak: sukzinilkolina, pankuronioa…- Antibiotikoak: zefotaxima, anpizilina, gentamizina…- Antikonbultsiboak: diazepama, midazolama, fenobarbitala, tiopentala, fenitoina…- Beste batzuk: kortikoideak (dexametasona, metilprednisolona), atropina, digoxina, intsulina, heparina, amiodarona…

HEZUR BARNEKO BIDEAK IZAN DITZAKEEN ANALITIKAK: glukosa, urea, kreatinina, proteina totalak eta albumina, hemoglobina, hemokultiboa, Rh eta ABO taldea, droga-mailak, sodioa, gasometria (pH, CO3H, pCO2)GOMENDATZEN EZ DIREN ANALITIKAK: sail zuria eta leukozito-kontaketa, potasioa, SpO2, eta laborategiko beste analisi batzuk BBB egin eta 5 minututara, betiere drogak edo jariakinak perfunditu badira

KONTRAINDIKAZIOAK (erlatiboak dira bizi-larrialdiren bat badago):- Hezur-haustura, protesi edo torloju bidez, edo aldez aurretik ziztatua- Infekzioa edo erredura gorputz-adarrean- Osteogenesi inperfektua, osteopenia edo osteopetrosia- Lesio baskularrak dituzten gorputz-adarrak (edo beheko gorputz-adarretan eta trauma abdominala)- Bihotz barruko esk-ezk shunt-ak dituzten umeak. (Fallot)

GAILU MOTAK:- Eskuzko orratzak: Jamshidi eta Cook- EZ-IO pistola- Bone Injection Gun (BIG) pistola

TXERTAKETA-GUNEAK:≤6 urte: tibiaren gune proximala / >6 urte: tibiaren gune distalaBIG eta EZ-IO: tibia proximala edozein adinetan*Ordezko aukerak: femur distala, humero proximala*Bailey P. “Intraosseous infusion” (UpToDate 2015)

TIBIA PROXIMALEAN JARTZEA ≤6 URTEKOEN KASUANTIBIA

PROXIMALEAN JARTZEA

6 URTETIK GORAKO UMEEN

ETA HELDUEN KASUAN

TIBIA DISTALEAN JARTZEA

HUMERO PROXIMALEAN JARTZEA

HBBaren KONPLIKAZIOAK:% 1etik behera, eta batik bat 24 ordutik gorako permanentzia-denbora igarotzen denean:- Sindrome konpartimentala- Hausturak hezurretan- Osteomielitisa- Nekrosia eta larruazaleko abzesuak- Enbolismo gantzatsua- Hazkundearen alterazioak, hazkunde-kartilagoan lesioa eragiteagatik

Gatz-serum fisiologikoaren 5-10 ml-ko boloa gomendatzen da farmako bakoitzaren ostean, hura modu egokian infusionatzen dela bermatzeko

Ikus gailu bakoitzaren jartzeko teknika aparteko fitxetan

2015.04.14HEZUR BARNEKO BIDEA:COOK ETA JAMSHIDI ORRATZAK

COOK ORRATZAREN TEKNIKA: eutsi heldulekutik. Heldu orratzari lapitza izango balitz bezala. Presionatu eta biratu , sartzeko

JAMSHIDI ORRATZAREN TEKNIKA: 15 G‐ko orratza helduentzat eta 18 G‐koa umeentzat. Hartu eta heldusendotasunez‐presionatu eta biratu sartu ahal izateko. Askatu tapoia eta atera segurtagailua. Hariztatu behekohegala azalera ondo egokitzeko. Konektatu infusio‐sistema batera eta finkatu bidea

TEKNIKAREN LABURPENA (BI ORRATZ MOTETARAKO BALIAGARRIA):sartu (presionatu eta biratu) [A]. Atera muina [B] edo sarrarazi gatz‐serum fisiologikoa [C] (kokapena egiaztatzeko)

Hemendik hartutako irudiak: Nagler J; Krauss B. The New England Journal of Medicine, 2011 ©

Hemendik hartutako irudiak: Nagler J; Krauss B. The New England Journal of Medicine, 2011 ©

Hemendik hartutako irudiak: Bailey P. UpToDate. Berrik: 2014ko apirila ©

Hemendik hartutako irudiak: Nagler J; Krauss B. The New England Journal of Medicine, 2011 ©

2015.04.14HEZUR BARNEKO BIDEA:EZ-IO

BIG eta EZ‐IO bidez, tibiaren gune proximala gune egokia da HBBan sartzeko, pazientearen adina dena dela

(Bailey P. “Intraosseous Infusion” UpToDate 2014)

Luzera desberdineko 3 orratz daude, hirurak 15 Gauges motakoak. Jarri orratz egokia zulagailuan eta kendu babesgailua

Egonkortu gorputz‐adarra eta jarri zulagailua 90º‐tara. Ziztatu orratzarekin, periostioa ukitu arte. Behatu marka.

Eragin zulagailuari presionatu gabe, orratza sartzeko. Kendu kontu handiz zulagailua eta askatu segurtagailua

Egiaztatu bidearen iragazkortasuna (hezur‐muina xurgatuz edo gatz‐serum fisiologikoa sarraraziz) eta kokatu luzagailu bat, likidoen eta farmakoen infusiorako.

2015.04.14HEZUR BARNEKO BIDEA:BIG PISTOLA

Hautatu sartzeko sakonera, uztaia biratuz. Sakoneraren taula orientagarria, adinaren eta lekuaren arabera

Jarri pistola sarketa‐gunean eta kendu asegurua. Eutsi sendo BIG pistolaren burua hatzak jartzeko lekuan eta, esku nagusiarekin, jarri BIG pistolaren gorputza ahurrean eta sakatu, trakzionatuz

Kendu pistola kontu handiz, orratza barnean utzita, eta kendu bideragailua

Egiaztatu ondo sartu dela, muina xurgatuz edo gatz‐serum fisiologikoa gehituz. Kokatu orratza aseguruarekin

Kokatu infusio‐sistema. Jarri luzagailua, 3 bideko giltza eta abar

BIG GORRIA pistola 12 urtetik beherakoentzat eta BIG URDINA pistola 12 

urtetik gorakoentzat eta helduentzat

BIG eta EZ-IO pistolekin, tibiaren gune proximala da HBBa

sartzeko gune egokia, pazientearen adina dena dela (Bailey

P. “Intraosseous infusion”. UpToDate 2014)

Hemendik hartutako irudiak: Nagler J; Krauss B. The New England Journal of Medicine, 2011 ©

Hemendik hartutako irudiak: Nagler J; Krauss B. The New England Journal of Medicine, 2011 ©

Nagler J; Krauss B. The New Ej of M 2011 ©

ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK

1. Nolan JP, Soar J, Zideman DA, Biarent D, Bossaert LL, Deakin C, et al; ERC Guidelines WritingGroup. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010 Section 1. Resuscitation. 2010;81(10):1219‐76

2. Monleón Luque M. «Vía intraósea». In: Urgencias y tratamiento del niño grave. Casado Flores J, Serrano  A (arg). Ergon SA, Madril 2007: 53‐56

3. American Association of Critical‐Care Nurses. «Recommendations for the Use ofIntraosseous Vascular Access for Emergent and Nonemergent Situations in Various HealthCare Settings: A Consensus Paper». CriticalCareNurse 2010; 30 (6):e1‐e7

4. Bailey P. «Intraosseous infusion». Section Editors: Stack AM, Wolfson AB, Deputy Editor: Wiley JF. UpToDate. Berrik.: 2014ko urria. Hemen eskuragarri: http://www.uptodate.com

5. Manrique Martínez I, Pons Morales S, Casal Angulo C, García Aracil N, Castejón de la EncinaME. «Accesos intraóseos: revisión y manejo». An Pediatr Contin. 2013;11(3):167‐73

6. Bone Injection Gun training movie: http://www.waismed.com/BIGmovie.html7. Nagler J, Krauss B. «Intraosseous Catheter Placement in Children». Children’s Hospital

Boston. New Engl J Med, 2011; videofilm. Hemen eskuragarri: http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMvcm0900916?query=TOC

8. The Science & Fundamentals of Intraosseous Vascular Access. Arg.: Vidacare CorporationScience & Clinical Department. 2013ko abendua, 2. argital. U.S.: 866‐479‐8500. Vidacare.com

9. Fowler R, Gallagher JV, Marshal Isaacs S, Ossman E, Pepe P, Wayne M. The role ofintraosseous vascular access in the out of hospital environment (resource document to NAEMSP position statement).  Prehospital Emergency Care, 2007;11(1):63‐66

2015.04.14HEZUR BARNEKO BIDEA