ELAKARRIZKETA: MARGA IÑIGUEZ • EKARPENA: WEBQUEST ... · NEKAZARITZA ESKOLAK Euskal Herriko...

hhE L A K A R R I Z K E T A : M A R G A I Ñ I G U E Z • E K A R P E N A : W E B Q U E S T• E S P E R I E N T Z I A : J O L A S K O O P E R A T I B O E N E T X E A • G A L D E I D A Z U E : L O L O R I C O • E S T I T X U A R O Z E N A

104

GAIA

Nekazaritza eskolakBiharko lehen sektorea prestatzen

hik hasi5 EURO • 2006KO URTARRILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua:SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz Erredakzioa:Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakziobatzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Jaione Apalategi,AbelAriznabarreta,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua,Felix Basurko, Aines Dufau,Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi,Izaskun Madariaga,Kepa Perez Urraza,Lore Erriondo,Idoia Fernandez,AmaiaVazquez,Lontxo Oihartzabal,Juanjo Otaño eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k Maketazio,aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia:Zizurkilgo Fraisoro Nekazaritza Eskola (Argazki Press). Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2005-XII-16). Kopurua:3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8gaia

NEKAZARITZA ESKOLAKEuskal Herriko nekazaritza eskoletara egin dugu bisita. Lehensektorearen etorkizunaz hitz egiteko egokiak dira han dabiltza-nak, egungo egoera, datozen joerak eta gazteak ezagutzendituztelako.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

MARGA IÑIGUEZSormenari ikaragarrizko garrantzia ematen dion filo-sofoa eta pedagogoa da. Hitz jario atseginean ematenditu ideia horren aldeko argudioak, eta arazo askorensoluziorako giltzarria dela garbi dauka.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

NEKAZARITZA ESKOLAK16 elkarrizketaMARGA IÑIGUEZ24 ekarpenaIgo zaitez WebQuest-aren trenera! Tolosako

28 esperientziaDenok kooperatiboak izaten ikas dezagunJolas Kooperatiboen Etxea

30 ekarpenaIkasmahai digitala Barakaldoko ikasleek 32 galdeidazue Lolo RICO35 berriak

41 ...goza nazazu gehiago!Jaime Altuna

42 Atzeko atetikEstitxu Arozena

104. zenbakia. 2006ko urtarrila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l au r t a r r i l a

Ikuspegi pedagogikotik bidegabekeria bat da

Estatuek ikastetxe bakoitzarenpedagogia metodoa ere erabakitzeagehiegikeria da. Eskolan muturra gehiegi sartzeakez dio mesederik egiten hezkuntzasistemari.

Albistea irratiaren bidez entzute-ko aukera izan genuen. Frantziakoestatuan irakurketa prozesua meto-do globalaren bidez irakasten ba-zen orain arte, metodo horrek sor-tzen dituen dislexiko kopuru han-dia dela eta, hemendik aurrera me-todo silabikoa erabiliko da. Eraba-kia Hezkuntza Nazionalak hartu du.Hau da, Frantziako gobernuak.

Ikuspegi pedagogikotik horrekzer dakar? Metodo globala ikuspegikonstruktibistan oinarritzen da.Esaldi esanguratsuetatik abiatu etahorren barruan dagoena analiza-tzen joaten da, hitzak eta silabak be-reiztuz fonemetara iritsi. Hori guz-tia, ikerketen eta analisien bidez lor-tzen dute haurrek.

Metodo silabikoak, berriz, sila-bak hartzen ditu irakurketa proze-suaren oinarri. Silabak elkartuz hi-

komunitatearentzat ezer garrantzi-tsurik baldin bada, bere hezkuntzaproiektua da. Horrek markatzen di-tu ikastetxearen norabidea, bere as-moak, etorkizunerako apostua, in-guruarekiko gertutasuna, barrukoeskola bizitza, kanporako proiek-zioa eta abar.

Nola sar liteke estatua ikastetxebakoitzaren pedagogia metodoan?

Duela urte asko, Freinet pedago-goa Eskola Modernoa sortzen arizen Frantziako sistema publikoarenbarruan irakasle gisa lanean ari zela.Baina haren aurkako kanpaina han-dia bultzatu eta lanean ari zen zen-troan aritzea debekatu zion Hez-kuntza Ministerioak. Freinetek ezzuen onartu eta 1935ean bere esko-la propioa ireki zuen.

Frantziar Hezkuntza Ministerio-ak ez al du ezer ikasi orduz geroztik?

tzak eta esaldiak osatzen dituzte.Esan liteke metodo mekanikoa de-la, ez analitikoa.

Albisteak zer pentsa ematen du:1.- Estatu batek erabaki beharko

al luke ikastetxe bakoitzean zein ira-kurketa metodo erabili behar den?

2.- Zer erabaki lezake ikastetxebateko eskola komunitateak berehezkuntza proiektua ez bada, etaondorioz, bere pedagogia meto-doa?

3.- Zergatik egiten du estatuak u-ne honetan publiko erabakia?

Guk beti pentsatu dugu ikerke-tak egitea ona dela, interes pedago-gikoz eta ikuspegi objektiboz egi-nak baldin badaude behintzat.

Dena den, eskolan muturragehiegi sartzeak ez dugu uste inon-go mesederik egiten dionik hez-kuntza sistemari. Ikastetxe baten

6 • hik hasi • 104. zenbakia. 2006ko urtarrila

E u s k a r a r e n E g u n a e z d a e g u n b a k a r

Hizkuntz ereduensistema 2007rakoaldatu beharko du Jaurlaritzak

Abenduaren hasieran eztabaidatuzuten Eusko Legebiltzarrean gaur egunEAEko hezkuntza sisteman dagoenhizkuntz eredua, eta 2007. urteko otsai-la baino lehen egungo sistema gaindi-tzeko beharrezko lege egokitzapenakaurkeztu beharko ditu HezkuntzaSailak.

Iazko ikasturte amaieran ezagutze-ra eman ziren datuen arabera, ikasleaskok ez dute euskarazko beharrezkotrebetasunik lortzen. Horrexegatik,egungo eredua gainditzeko beharraagerikoa da.

Ezker Abertzaleak (EAB) eramanzuen gaia Eusko Legebiltzarrera eta“egitura konponbidea” eskatu zuen.

Haatik, proposamena ez zen berehorretan onartu. Jatorrizko testuan etaHirukoak egindako zuzenketetan oina-rrituta, erdibideko proposamena izanzen onartu zena. PPk ez beste guztiekonartu zuten, eta gainera, PSE-EE pro-posamenaren alde agertzea ere gaizkiikusi zuen alderdi horrek, euren ustez“euskarak ez baitu bazterketarik ja-saten”.

PSE-EEk, berriz, PPk “ez duela ezer-tan aurrera egiten” erantzun zion, etadena “nahasten” ari dela.

EAk pozez hartu zuen PSE-EErenaldeko jarrera hori, eta EB-Berdeak-ekere taldeen arteko akordio zabala txa-lotu zuen. Aralarrek orain arteko zehaz-tugabeko egoera gainditzeko bideaireki dela uste du. EAJ “beharrezkoaldaketak nahiz lege ukituren bat egite-aren alde agertu zen”.

Alderdi politikoez gain, gizarte era-gileak ere adi daude gai hori dela eta.Zentzu horretan, Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak adierazi due-nez, “ezin dugu onartu urte gehiagopasatzea belaunaldi berriak euskal-dundu gabe. Beraz, beranduenez,2007a baino lehen, euskalduntzeaahalbidetuko duen sistema indarreanjarri behar da”. Ikastetxe guztietan ikas-leak euskalduntzeko eredua sortu etaezarri behar dela nabarmendu du. Eraberean, helburu hori lehentasun politi-koko gai bihurtzeko eskaera egin du.

Euskararen Eguna ospatuz,abendua festa giroan hasi

zen, eta bukatu ere bai.Abenduren 3an BIGEk 12 ordu

euskaraz ekimena antolatuzuen Bilbon eta hainbat

ekitaldirekin ospatu zuteneguna. Antolatzaileen

esanetan, asmoa garbia izanzen: haurrei eta haien

gurasoei euskaraz bizitzeaposible dela erakustea.

BIGEkoak arduratuta daudehaur askorentzat euskara lau

hormen barruan gelditzen denirakasgai bat baino ez delako.

Mugak horiek hautsi nahidituzte. Ekimen honetako

ekitaldiek euskarazkoprodukzioa handia eta kalitate

handikoa dela erakustekobalio izan zuten.

Abenduaren 22an, bestalde,Iruñea hartu zuen festa

giroak. Sortzen-Ikasbatuazeta LAB sindikatuak bestaantolatu zuten NafarroakoGobernuak prestatu dituen

aurrekontuak salatzeko.

kronika


b a t e r a m u g a t z e n , e g u n e r o h o r d a

Daitezkeen zientzi galdera guztiei erantzun ondotikere, gure bizitza-arazoak ez ziratekeela ukituak ereizanen sumatzen dugu.Ludwig Wittgenstein

0-3 urtekoekezingo dute 7 ordubaino gehiagoegon haur eskolan

Nafarroako haur eskola publikoeta-ra joaten diren 0-3 urte bitarteko haurrekezingo dute 7 ordu baino gehiago egonbertan. Normalean errespetatzen denordu kopurua da, baina hemendik au-rrera modu ofizialean arautua gelditukoda 0-3 zikloari dagokion Foru Dekretuaonartzen denean. Behin LOE onartuta,prozedura horri ekingo diote. Horrela,adin horretako haurrentzat dagoen es-kaintza hezitzaile eta asistentzial saka-banatua pixka bat berrantolatu nahi da.

Herritarren eskaera atzerabota du gobernuak

Nafarroako 66 udalek egindakolege proposamenari ezezkoa eman dioNafarroako parlamentuak, UPN eta

EEP Euskararen ErakundePublikoak 2005eko lanen

balorazioa egin du eta 2006kolan ildoak zehaztu ere bai.

Aurtengo ardatza arlopublikoan euskararen erabilera

bultzatzea izanen da.Irakaskuntza publikoari

dagokionez, iaz 33 hitzarmenizenpetu zirela nabarmendu du

Max Brisson EEPkopresidenteak. Plangintza bategin da eta horrekin euskaraeta euskarazko irakaskuntza

hedatu egingo omen dira.Dagoeneko 29 auzapezekin

harremanetan dira. Laueskolatan eta kolegio batean

eredu elebiduna irekitzekoprest daude. Baiona-Angelu-

Miarritz hiri elkargoaridagokionez, Angelun eta

Miarritzen eskola elebidunbana irekiko da. Eskualdeen

egitura hobetsiz egin duteplangintza.

Halere, EEPk ez du euskararenirakaskuntza orokortzeko

asmorik, ez du onartu eskolaguztietan egitea eskaintza eta

gurasoek erabakitzea zeineredu hautatu. Galdetu zitzaienea hori aski ote den euskararen

gainbehera gelditzeko etaeuskal hiztun gehiago sortzeko.

Erantzuna: “bakoitzarenaskatasunean eta

atxikimenduan oinarritzen denhizkuntza politika sortu nahi

dugu”.

CDN aurka agertu direlako. Aipatuudalek 0-3 urteko zikloaren ardura go-bernuak hartzeko eskaera egin zuten,plaza kopurua igotzeko eta kalitateahobetzeko. Ezezko horrekin, “nafarrenbeharrei bizkar eman diela” adierazidute udaletako ordezkariek.

Une honetan 0-3 urteko 68 zentropubliko daude Nafarroan eta beste zor-tzi Ongizate Sozialeko Departamen-tuaren barne daude. Horrez gain, 70haurtzaindegi pribatu daude. 23 ikaste-txe pribatutan eta Haur eta Lehen Hez-kuntzako zortzi eskoletan ere 2 urtekohaurrak eskolatzen dira.

Haur Hezkuntzako lehen zikloaribultzada bat emateko asmoz ForuDekretu bat idatzi zuen administrazio-ak iaz, baina baliorik gabe gelditu zenLOCE ez zelako onartu. Horrenbestez,LOE onartzen denean, lehen aipatuta-ko Foru Dekretua eginen du. Besteakbeste, orain faltan botatzen dutenproiektu pedagogiko komun bat defi-nitu nahi dute.

Hezkuntza administrazioak 0-3zikloaren izaera hezitzalea definitunahi du, baina izaera asistentzialari ukoegin gabe. Pedro Gonzalez HezkuntzaDepartamentuko Berrikuntza eta Es-kola Orientazio Zerbitzuko zuzenda-riaren ustez, “etapa hori hezitzailea da,adin horretan dena ikastea baita. Bainaaldi berean, funtzio sozial garrantzitsuabetetzen dute familientzat”.

G A I A


Nekazaritza eskolakBiharko lehen sektorea prestatzen

G

Hegaztien gripea, trans-genikoak,globalizazioa...gizartea dar-dar dago,etazer esanik ez nekazariak.Kanpoko produktuen uhol-dean,preziotan ezingo dutelehiatu bertako nekazariek.Zer zirrikitu ikusten dizkioteglobalizazio honi? Eta,beraz,biharko nekazariaknolakoa beharko du izan?Nekazaritza eskolek zerprestakuntza ematen dieteegoerari aurre egiteko?

Jo dugu Nafarroara,Iparraldera,EAEra; munduaetxean,eta etxean hirumundu baititugu.


Eskolarik eta ikaslerik gehien,Iparraldean

Sei nekazaritza eskola daude Ipa-rraldean. Ikasleak, berriz, 1.230 dira(Hegoaldean 407 daude). Hala ere, ne-kazari kopurua txikitu denez, Iparral-dean nekazaritza eskolek bizirik jarrai-tzeko behar izan dute beste titulaziobatzuk eskaini, laborantza hutsaz gain.Neurri hori hartzen lehenak, jakina,hiritik eta kostaldetik hurbilen daudeneskolak izan dira. Ikasleak erakartzekosail berri horiek, gehienak, ingurume-nari lotuta daude, arrakasta izugarriabaitute, batez ere hiritarrengan.

Laborantza sektoreari dagokionez,kontuan izan behar Iparraldean biziduten administrazio egoera: PirinioAtlantikoko departamendu guztirako,laborantza ganbera bakarra zen,Pauen. Euskal Laborarien Batasunasindikatuak 10 urtez jardun zuen haie-kin lanean, baina ikusirik ganberakBiarnoko ekoizle handiei laguntzen in-dar gehiago egiten zuela, Euskal Herri-ko Laborantza Ganbara sortzea erabakizuten. Oraindik ez du ofizialtasunik,baina jendeak jarritako diruz etxea erai-

Begiratu orokor batki zuten iaz eta zazpi lanpostu sortu di-tuzte.

Euskal Autonomia Erkidegoa:etengabeko formazioa eta“Gaztenek” zerbitzua

EAEko nekazaritza eskolak Mendi-koi zentroak kudeatzen ditu, eta Jaurla-ritzako Nekazaritza Sailari lotuta daude(ez Hezkuntza Sailari). Horrek abantai-la argiak ditu, sektorea eta eskola lotzenbaitira: ikasleok lan eskaintzen edotadiru laguntzen berri zuzena jasotzendute. Bestalde, aktiboan dauden neka-zariei etengabeko formazioa eskain-tzen diete eskolek.

Gazteak sektorean sartzeko proi-ektu berri bat jarri dute martxan eskolahorietan: “Gaztenek”. Helburua da be-ren proiektu propioa sortzen lagun-tzea, hasierako kezkei erantzunez etaosatzen lagunduz. Diruz ere laguntzenda. Belaunaldi erreleboa ziurtatu da-din, datozen hamar urteotarako zera ja-rri dute helburu: urtero sektorean 100sartze berri izatea. Urtebete da Gazte-nek martxan dela eta pozik daude, aur-tengoan kopuru hori gainditu baitute.

Francoren garaietan, baserritarrek eskolan ikasten zuten erdaraz.Orain eskolan erdaraz ikasten dute, baserriari buruz.

Nafarroako Gobernuak euskararekiko duen politika jakina da; Nafarroannekazaritza eskola bakarra dago, Atarrabian, eta zentro publikoa da. Ikasleeuskaldunik bada (% 25 edo), irakasle batzuk euskaldunak dira, baina zuzenda-ritzak ez du planteatu ere egiten hizkuntzaren afera.

Iparraldeko sei eskolek ere, Laborantza Ministerioari lotuak direlarik, ba-tek ere ez du euskarazko irakaskuntzarik. Euskara arlo gehigarri moduan es-kaintzen dute; aurten Donibane Garaziko eskolak, ikastarlo guztietan gai bateuskaraz eskainiko du. Euskaraz dakiten ikasle kopurua ere bada arazo, ez bai-tira taldea osatzera iristen.

EAEn formazio osoa euskaraz Fraisoron soilik eskaintzen da, abeltzaintzaeta lorezaintza zikloetan. Gainerakoan, euskaraz praktikatan egiten da: ikasleaktaldeka jarri eta partaide guztiak euskaldunak badira, horiei euskaraz mintzatzenzaie irakaslea. Presentzia murritz honen arrazoia omen da, ikasle euskaldunakez direla ikasgela bat osatzera heltzen, edota irakasle batzuk euskaraz irakastekoformazioa falta dutela. Aurten euskalduntzekozazpi pertsona liberatu dituzte.

Eskolan baserritarrak erdaraz


G A I A Nekazaritzaeskolak

- Laborantza- Nekazalgu-

neetako zerbi-tzuak

Donibane Garazi: FRANTSESENIA

- Laborantza- Abere ttipien (maskotak) saltzea eta artatzea- Nekazalguneetako zerbitzuak

Maule: SOULE

- Laborantza- Janari saltzea- Ingurumena

Donapaule:JEAN ERRECART

- Baratzezaintza- Ingurumena- Tresnagintza

Hazparne: ARMAND DAVID

- Laborantza- Baratzezaintza- Ingurumena

Hazparne: CFA (publikoa)

- Arraintketa- Ingurumena- Abere basen zainketa

Senpere: SAINT CHRISTOPHE

- Nekazaritza etaabeltzaintzako en-presen kudeaketa

- Lorezaintza - Nekazaritzako

ustiategi estensiboak

Arkaute: MENDIKOI

- Baliabide natura-len eta paisajistikoenkudeaketa

- Lorezaintza - Nekazaritzako us-

tiategi intentsiboak

Derio: MENDIKOI

- Nekazaritza eta abeltzain-tzako enpresen kudeaketa etaantolamendua

- Abeltzaintzako ustiategiak - Lorezaintza

Fraisoro: MENDIKOI

- Nekazaritzako ustiategi estentsi-boak eta abeltzaintza

- Basozaintza eta ingurumen zaintza- Lorezaintza- Nekazaritza eta abeltzaintzako

enpresen kudeaketa- Baliabide naturalen eta paisajis-

tikoen kudeaketa- Haztegi eta lorategietako langile

Atarrabia: NEKAZARITZA ETA BASOZAINTZAKO BHI


Euskal Herriko datuak

· Ikasle kopuruaEuskal Herrian 1.637ikasle daude.

· Neska/mutil.Hegoaldean, ikasleen % 24 dira emakumeak.

Gaurko ikasle, biharko nekazari

· Ikasleen profilaIparraldea: mendialdean,

ikasle gehienak laborari seme-alabak dira. Zenbat eta kostal-derago, gehiago dira ikasle hiri-tarrak, nekazari bizitzaren ikus-pegi idealizatu samarraz agian,eskolara jotzen dutenak.

EAE: Formakuzio arauturahiritar gehiago dator, sektoreantxertatzeko ideia argiarekin.Etengabeko formazioan (pro-fesionalei zuzendua) baserrita-rrak dira gehienak. Formazio“trinkoan” (ikastaro espezifiko-ak) nekazariak eta hiritarrak pa-retsu dira.

Nafarroa: ikasle gehienakhiritarrak dira, Iruñerrikoak.Gaia gustuko dutelako datoz,baina gero unibertsitatean ja-rraitzen dute, edo beste edozer-tan lanean.

· Biharko nekazaria: zertan izango da ezberdin?“Formazio hobea izango du eta aisago ikasiko du beharrezkoa zaion edozer. Mentalitatea aldatuko da: enpre-

sari buruaz jokatu beharko du, eta alor ekonomikoan trebatu (bankuak, kreditu sistemak...)” (Miguel Angel Jor-dan, Atarrabiako Nekazaritza eta Basozaintza eskolako zuzendaria).

“Erraztasun gehiago izango du inbertsio handitan sartzeko, teknologian parte hartzeko, aldaketak egiteko”(Eli Gorospe, EAEko Mendikoi zentroko formazio arduraduna).

“Beste kontzientzia bat beharko du ukan: elkarte mailan lan egin, eta borrokatu. Orain artio gauzak askittoazkar saltzen ziren, laguntzak zeuden, anitz tresneria, bakotxak berea erosten zuen. Honoko urteetan gauzak ezdira hoin errez izaten ahal, eta beharko dute elkarrekin lan gehiago egin” (Frantxoa Tambourin, Donibane Gara-ziko Frantsesenia eskolako lehendakaria).

“Lan moldeak gogoetatu beharko dituzte: elkarturik nola arindu lana, aisialdirako denbora izateko. Bestela gi-zartean bi talde izanen dira: nekazariak, urtean egunero eta egun guziz lanean direnak, eta gainerako langileak,astean 35 lan oren eta aisialdia dutenak. Bestetik, azken gertakariek gizartean zabaldu duten mesfidantza dela-eta,laborariak saltzeko moldeetan eta eroslearekiko harremanetan zera aldatu beharko du: denbora eman beharkodu esplikatzen nola egin duen produktu hori” (Cecile Crouspeyre, Frantsesenia eskolako zuzendaria).

597600

500

400

300

200

100

0

392

241185

10861 53

Lapu

rdi

Naf

arro

a B

eher

ea

Zub

eroa

Naf

arro

a

Biz

kaia

Ara

ba

Gip

uzko

a


Nafarroa

M. A. Jordan.- Horrezgain, etorkizun hurbileannekazariok beste aktibi-tate batzuk ere guregain

hartzen has gaitezke, hala nola, inguru-men arloa. Nork zainduko ditu Pirinio-ak? Bada bertan bizi direnek. Beraz,ingurumen zaintza bihur dadila berta-ko biztanleen egitekoa, eta jaso dezate-la diru ordaina gizarteari egiten diotenekarpen horren truke.

Zuen eskolara lan eskaintza askodator. Aldiz, zuek ikasleak lortzekolanak dituzue. Nola azaltzen duzue?

M. A. Jordan.- Eskolan badugu lanpoltsa bat, kanpotik datozen eskain-tzez osatua. Une honetan lan eskaintza,eskaria baino altuagoa da. Ez dugu lan-postu horietarako ikaslerik topatzen,askok unibertsitate ikasketekin jarrai-tzen dutelako, beste asko laneanhasten direlako beste edozein sektore-tan, eta gainerakoak XXI. mendekoumeak direlako, inoiz heldu nahi ez du-tenak.

M. Lorda.- Gure ikasle asko hirigu-netik datoz, eta izatez harremanik ereez dute nekazaritza sektorearekin.

M. A. Jordan.- Nekazari gurasoaskok, ez du inola ere nahi bere seme-alabak lanbide honekin jarrai dezan.Ulergarria ere bada, nekazariek gaurbeste profesional gehienek baino lanbaldintza okerragoak baitituzte: segu-ritate sozialeko sistematik hasi eta sol-data baxuetaraino. Hor aldaketak erra-dikala izan behar du. Gobernuek orainartean hartutako neurriak petatxuakizan dira. Politika erasokorragoa behar

Zer irakurketa egiten duzue Na-farroako nekazaritza sektoreaz? Etaberaz, zer bide eskaini nahidizkiezue ikasleei?

M. A. Jordan.- Nazioarteko bankubateko adituak jardunaldi batzuetan ar-gi esan zigun non gauden: Europarasartuko diren produktuen inbasioa izu-garria izango da, eta hor ezin dugulehiatu. Kultibo handiak (zerealak, ba-ratzegintza, frutak), nonbait, Asian etaHego Amerikan ekoiztuko dira. Prezio-tan ezin dugu horiekin lehiatu.

Nafarroan zer egin? Batetik, jadanikari dira enpresa erraldoiak zabaltzen,barazki izozkailuak esaterako. Enpresahoriek ja ari zaizkigu langileak eska-tzen. Gazteak enpresa handi horietara-ko presta genitzake. Eta beste bidea da,enpresa txiki mailan (autonomo gisan,edo bizpahiru langileko enpresa mo-duan), hemen bertako produktuzehatzetan espezializatzea.

M. Lorda.- Kalitatezko produktuakegitea, enpresa multinazional handihoriekin lehiatzeko. Nekazaritza eko-logikoa ildo horretatik doa, eta eskolanhasiak gara ekoizpen molde hori erelantzen, etorkizunerako garrantzitsuaizango dela uste baitugu.

Miguel Angel JORDAN,Mikel LORDA

ATARRABIAKO NEKAZARITZA ETA BASOZAINTZA BHIko ZUZENDARIA ETA IRAKASLEA

“Lotsagarria da Tafallatik beherako ikasle-rik ez etortzea hona, lan eskaintza gehiena

handik datorkigunean”

da, eta nekazari izateagatik (ingurume-na zaintzeagatik azkenean) laguntzazuzenak eman behar zaizkie pertsonahoriei, halakoxe garbi, diru laguntzataneta urrutiko txanponetan galdubeharrean. Nekazariok batez bestekoerrenta nazionalak ziurtatuta izan be-har ditugu, bestela jendeak martxaegingo du.

M. Lorda.- Bestetik, Lanbide Hezi-ketari balioa ematen ez zaion bitartean,eta guztia gaztetxoak unibertsitatera jo-an daitezen bideratzen den bitartean,jai dugu. Hezkuntza DepartamentukoOrientazio Zerbitzuak guri ez digu ikas-le bat bera ere bidali, gaztetxoei ez zaiegure eskolaren berri ematen, bide pro-fesional duin bat gehiago moduan.Ikastetxeen artean lehiakortasun han-dia dago, zentro handiek jaso nahidituzte ikasle guztiak, eta horietarabideratzen dira. Lotsagarria da Tafalla-tik beherako ez ikaslerik etortzea hona,lan eskaintza gehiena handik datorki-gunean!

M. A. Jordan.- Gurasoen mentalita-tean unibertsitateak du lehentasuna, etahorrek zentzu bat ere badu, hasteko ad-ministrazioa bera delako lanpostu pu-blikoetarako titulazioak finkatu gabedituena. Basozain posturako adminis-trazioari berdin zion ingeniaria edo bio-logoa izan. Asko borrokatu behar izangenuen lanpostu horren oposaketakegiterakoan basozain titulua izatea de-rrigorrezko bihur zedin. Administrazio-ak ardura handia du; izan ere, bera has-ten bada Lanbide Heziketako titulazio-ak exijitzen, enpresa pribatuak ere erre-paratuko dute profesional horietan.


daude: ardia gaztagintzari lotuta, fruta-gintzan mahatsa (ardotarako zein txako-linetarako), eta baratzegintza (inbertsiohandiak eta teknifikatuak egiten baitira,eta kalitatezko produktu hori gero mer-katuan errekonozitu egiten da).

Beste sektore batzuk aldaketa han-dien prozesuan daude, behi sektoreaesaterako: esplotazioak gutxitu dira,handitu, teknifikatu eta behi buruakgehitu.

Eta azkenik, zenbait sektoretanbeste labore batzuk bilatu beharkodirela ikusten da. Arabako lautadankili-kolo daude erremolatxa eta patata.Europari lotuta daude, eta hor gora-behera handiak daude. Gutxi barru ho-riek ordezkatzeko beste labore batzuksartuko direla suposatzen dut .

Errioxako aktibitatea, berriz, geroeta gorago doa: inbertsio handiak egi-

Zer irakurketa egiten duzu EuskalAutonomia Erkidegoko nekazaritzasektoreaz?

Nekazaritza sektorea desberdinada hiru probintzietan, eta berdin sekto-reka hartuz gero. Baina orokorki geroeta espezializatuagoa dela esango nu-ke. Beraz, aurrera jarraituko duten es-plotazioak oso espezializatuta daude-nak izango dira, eta teknologian sartutadaudenak. Esplotazio txikiek edo besteekintza moduan dituztenek, dedikaziobat izaten segiko dute, baina ez diraprofesionalak izango. Eta ekoizpen sis-temak aldatuko direla uste dut. Adibi-dez, txerriekin orain ikusten da estensi-boan funtzionatzen duela eta produk-tua kokatzen dela. Ekoizpen ekologi-koa ere bultzatzen ari da.

Sektoreka egoera arrunt aldatzendela diozu. Zehaztuko al zenukepixka bat?

Sektore batzuk egonkortasuna lor-tu dute eta aurrera egiteko moduan

Eli GOROSPEEAEko MENDIKOI ZENTROKO

FORMAZIO ARDURADUNA

“Sortzen duzun produktua kalitatezkoa izatea, etamerkatuan produktu hori bereiztea lortzea

da helburua”

ten dira, produkzio handiak dauzkagu,produktuak aitorpen bat dauka etamerkatuan ondo kokatzen da.

Basogintzan kanpoko produktuakbarnekoari arazo asko sortzen dizkio.Prezioa gero eta gutxiago ordaintzenda. Jabeek, beraz, orain mantendu egi-ten dute, eta ez saldu. Ikusi egin beharsektorea egonkortzen den edo ez.

Beraz, zuek nekazarien formazioan,zertan egin nahi duzue indar?

Sortzen duzun produktua kalitatez-koa izan dadila, prezioan ezingo baitu-zu lehiatu beste ekoizle batzuekin (adi-bidez Almeriakoekin). Eta azken hel-burua zera da: kalitatezko produktuhori merkatuan bereiztea lortzea. Ga-restiagoa izan arren, erosleak kalitatehori aitortu egiten baitu eta orduan ezzaio axola ordaintzea.

Euskal Autonomia Erkidegoa


Iparraldea

C. Monaco.- Gure irakaskuntzareneta proiektuaren mamia da, ahal be-zainbat biztanle atxikitzea mendialdehonetan. Eta biztanleak atxikitzeko,behar da etxaldeak bizirik atxiki. Errannahi du etxalde ttipietatik behar delabizi, familia baten biziarazteko doiaatera. Guk ez diegu beste molde batekobiderik erakutsi nahi gazteei eta erranbehar dutela beti eta gehiago abere eza-rri, beti eta lur gehiago berenganatu,zeren puntu batetik goiti beren burua-ren aurka ari dira: behar dutelakogehiago gastu egin, gehiago tresnatu

Zein da Iparraldean nekazaritzarenegoeraz egiten duzuen irakurketaeta, beraz, horri erantzuteko nolaplanteatu nahi duzue eskola?

F. Tambourin.- Iparraldean, Fran-tzia guzian bezala, laborari kopurua tti-pitzen ari da, baina hemen halare hobe-ki segidatzen da. Aldeak badira: gunebatzuetan (Garazin, Baigorrin) anitzetxalde bizi dira eta gazte andana plan-tatzen. Baina Amikuze kosta alderazenbat eta gehiago joan, etxaldeakhandiago.

Etxalde ttipietan bizia egitekozbehar da etxeko mozkina atera, esnete-gietarat-edo zuzenki saltzeko ordez.Guk nahi duguna, laborantzako eskolabatek gazteei buruz egin dezan da, era-kustea mozkin hori ateratzen, sail bere-zi batzuen bidez (esnea gaztatzea, aha-teki eta txerriki mozkina ateratzea). He-men ditugun puntu azkarrak dira sormarkaz diren produktuak (IrulegikoArnoa, Irati gasna, Ezpeletako piperra):horiek dira zure ekoizpenak ongi balia-tzeko manerak, eta ekoizpen horik ezdira beste nonbaiten hola egiten ahal.Erran nahi du ez garela kantitateez ari,ari garela kalitateari, eta egin ahala eza-gupen ona ematea gure kalitateari.

Frantxoa TAMBOURINDONIBANE GARAZIKO FRANTSESENIA ELKARTEKO

LEHENDAKARIA

eta beraz, nahiz anitz produktu ukan,hondarrean gelditzen dena ez da gehi-ago.

Bestetik, etxaldeak bizirik izateakerran nahi du ere laborariek behar du-tela elkarrekin bizi, elkartean lan egin.Baina ere onartu beste gizarte parte batere badela, badirela beste ofizioak, ba-direla zerbitzuak, badirela kanpotikjinak, eta denek elkarrekin behar dugu-la aitzina jo, eta ez dela bakarrik labora-ri ikuspegi batekin segitzen ahal. Hor-takotz, irakaskuntzan saiatzen garagazteek gizarteari eta bakoitzaren ingu-rumenari kasu ematen eta egituretaneta engaiatzen, sartzen.

Pirinio Atlantikoko departamen-duan, laborantzan gazte gehien plan-tatzen duzuenak zuek zarete, men-dialde honetakoak (Baigorri, Garazi,Iholdikoak).

C. Monaco.- Hori argi eta garbi dakulturari lotua dela, guretzat ez da bes-te arrazoirik. Etxeari atxikimen hori,lurrari atxikimen hori, kulturaz da.Hemen arrunt lur gutti gertatzen da sal-tzeko, nehork ez du saldu nahi. Alde onhori badugu. Beste eskualde batzueta-koekin mintzatuz, dudatzen dute, erra-ten dute “sobera kultura azkarra duzue

Cecile MONACO-CROUSPEYREDONIBANE GARAZIKO FRANTSESENIA ESKOLAKO

ZUZENDARIA

G A I A Nekazaritzaeskolak


batzuek ez dute ere ahalik Europa edomunduz gogoetatzeko, ez astirik ezeskolarik berrien segitzeko. Horretanere behar dira errespetatu. Baina egiada administrazioa zein sindikatuak erebaliatzen direla horretaz, nahi dutenbiderat emateko. Gure lana da bideguztiak esplikatzea, eta gero ikasleakhautua egiten du. Zoritxarrez badituguikasle batzuk zernahi abere ezartzendutenak, “produktibismoan” sartu di-renak, baina denek ukan dute informa-zio bera eta gero hautua berena da.

Ez duzue etxalderik ez lurrik.Gainera nahiago duzue hala,pedagogikoki eta proiektu gisa ere.

C. Monaco.- Guk lan egiten dugulaborari sare batekin, buraso ohi etaikasle ohiekin egina dugun sare bate-kin. Ikasleak joaten dira gutxienez aste-an behin etxalde batzuetarat, ikustera,gogoetatzera nola egin dituzten hau-tuak. Eta badugu hitzarmen bat gureikasle ohi batekin ere (bere etxaldea es-kolatik 10 minutura dago), eta halaikasle -irakasleak joaten dira nahi dute-larik praktikaren egitera.

Beraz, eskolak etxalde bat ukateakalde onak baditu (entseguak egitenahal dira), baina beti etxalde bera da.Aldiz, guk sarean eramaten ditugu adi-bide desberdinen ikustera, eta produk-tu desberdinen erakustera. Zeren ikas-le gehienek hazkuntzan ari nahi dute,baina hazkuntzarekin bakarrik etxaldegutxi ateratzen da aurrera; behar dutebeste diru iturri bat, beste eginbide bat(izan dadin behi hazkuntza, edo ahate,edo sagartze). Helburua da gure ikasle-

eta ez da zinez gaztearen proiektua,bere burua sentitzen du bortxatuaetxalde bati lotzeko”. Lehenago beharbada buraso batzuk bortxatzen zuten,orain erraten ahal dugu burasoek hautuosoa uzten dietela beren seme-alabei,baina badela hari hori, etxaldeari atxiki-mendu hori. Etxean egon beharra zenseme-alabak bidez aldatzen badu etaetxetik joan, anitzetan gertatzen da bes-te haurride bat itzultzen dela etxera,etxea ez uzteko.

Mementoan mantentzen dugu orai-no etxalde ttipietako bizitza, baina egiada baditugula ardurak. Laborantza es-koletan ikasle kopurua zinez apalduda, eta apaltze hori iraunkorra izanenote den edo zenbat atxikiko dugun ezdakigu. Egun guztietako borroka da.

Txiki izanez bizitzea, hori gaurkoglobalizazioaren aurka doanprintzipioa da. Kontrakorik ez?

C. Monaco.- Beste eskola zenbai-tentzat sobera engaiatuak gara, erakus-ten duguna da hemen lotzea. Adminis-trazio mailan ere, duela zenbait urteLaborantza Ministerioko ordezkariekerraten ziguten erokeria zela: gazteeiarriskuak harrarazten genizkiela hola-ko etxalde ttipietan plantatuz, ez zutelabizibiderik ukanen. Orain ohartzen di-ra etxalde ttipietan familiak ongi bizi di-rela, eta etxalde handiagoetan badireladiru nekeziak.

Gure eskolan ere, ikasleetan badu-gu denetarik, burasoetan berdin (nahizeta etxalde ttipien zaintzea denek ikus-ten duten ongi) eta guk behar dugubiziki kasu eman horri. Beharbada

“Gure proiektuaren mamia da,ahal bezainbat biztanle atxikitzea mendialde honetan,erran nahi du etxalde ttipietatik behar dela familia baten biziarazteko doia atera”

ei erakustea zer proiektu egiten ahalden, eta laborariekin mintzatzea etagalderak egitea zertarako egin dutenhori, zer alde on eta zer txar dituen. Ze-ren puntako teknika irakastea baino,gure helburua gehiago da irakastea go-goetatzen, eztabaidatzen.

* Administrazio kontsei-lua: ikasle ohiek, gurasoek etalaborantza egituretako ordezka-riek osatzen dute. 18 kide dira.

* Sortu: 1953an, Aita Mongas-ton apaizak. Igande arratsaldetanhasi zen eskolak ematen.

* Frantsesenia elkartea era-tu zuen laster, departamendukoordezkariekin eta 32 herritakoauzapezekin. Eskolaren berezi-tasuna, duen izaera herritarra da.

* Emile Larre izan zen lehenzuzendaria (Herria astekariarenburu izana urtetan).

* Alokatutako egoitzatan aribehar izan dute, batetik bestera(Garazi, Donazaharre, Baigorri,Uharte-Garazi...).

* Beren eskola 1999an eraikizuten. Lurren erosteko dirua 32herri horiek jarri zuten.

Donibane GarazikoFRANTSESENIA:herriko laborarienproiektua

margaiñiguezE L K A R R I Z K E TA

“Sormena premia larri bat da gaurko gizartean

Filosofoa, pedagogoa eta sormenean aditua

”16 • hik hasi •104. zenbakia. 2006ko urtarrila

Sormenean, zer alderdik eragitendute?

Sormena oso gertaera konplexuada. Batetik, biologikoki garun hirukoi-tzarekin mugitzen garelako: alde errek-tiliarra (egitea, oraina), linbikoa (emo-zionala, iragana) eta neokortesa duena(pentsatzea, geroa). Beraz, ideiak etordaitezke pentsatzetik, egitetik, edosentitzetik.

Baina gainera, sortzeko orduan era-gina du, baita ere, aurreko belaunaldie-tatik odolean metabolizatuta dakarzunguztiak, eta bizitzan zehar fetu arotikhasita jasotzen zoazen informaziohorrek guztiak, zure datuen barneartxiboa osatzen baitute. Sormenareniturburua ahaztu gabe: pasioa, desirasakona. Eta horri guztiari gehitzen zaiz-kio zalantzak, beldurrak, egoeren oso-tasun bat, modu batean edo besteansortzea dakarrena.

”Sormena” diozunean, zertaz arizara?

Pertsonek eta herriek eraldatzeko,aurreikusteko, ikuspegi berezi eta pro-pio bat edukitzeko, eta arazo berririksortu gabe arazoei soluzioa ematekodugun gaitasunaz.

Sormena eskubide bat da, eta pre-mia larri bat. Sormen propioa edukitzeaeskubide bat da, adierazpen askatasu-naz haratago doana, eta Konstituzioekjaso behar lukete. Baina gainera, pre-mia larri bat da, mundu mailako arazozerrenda ikusita. Pobreziari irtenbideaemateko, bake arazoei, ekologia arazo-ei erantzuteko, ezinbestekoa da lehen-bailehen soluzio berriak bilatzea, etairudimena edukitzea horiei heldu ahalizateko. Hezkuntza sistemak, politiko-ek, gizarteak orokorrean herritarren ta-lentua aprobetxatzen ez badu, ardura-gabekeria hutsa izango da, zabarkeriazgainera. Benetan inporta duena barneproduktu “ez brutoa” edo “ez gordina”da; irudimena, alegia. Industrializazio-tik informazioaren gizartera pasa gara,ezagutzaren gizartera, baina hurrengopausoa irudimenaren gizartea da. Jadaez da aski izango ezagutza edukitzeare-kin; irudimena beharko da soluzioa

18 • hik hasi •104. zenbakia. 2006ko urtarrila

margaiñiguez

E

1965az geroztik proze-su sortzaileen ikerketaneta sormenaren garape-nean aritu da,eremuaskotan:enpresa etaerakundeetan,gobernue-tan,komunikabideetan,irakasleen prestakun-tzan,artean,zein garapeneta hazkunde pertsonale-rako planetan.

13 urtean TVEko hau-rren zein nerabeen pro-grametako aholkularipedagogikoa izan zen,hala nola,“Pista libre”,“La bola de cristal”edo“Espinete”saioetan.

Bere lana 16 herritanburutu du (AEB,Mexiko,Kolonbia,Argentina…).Baina lan gehien EuskalHerrian egin du Margak(1973an hasi zen honaetortzen).

Extremadurako Imaji-nazioaren Gizarteko Adi-tuen Kontseiluko kidefundatzailea da.

“Industrializaziotikinformazioaren

gizartera pasa gara,ezagutzaren

gizartera, bainahurrengo pausoa

irudimenarengizartea da. Jada ez

da aski izangoezagutza

edukitzearekin;irudimena beharko da

soluzioa emateko,aurreikusteko, eta

horren harrapatutagauzkan mundu

mailako zurrunbilohonetatik

irteteko

”


emateko, aurreikusteko, eta horren ha-rrapatuta gauzkan mundu mailako zu-rrunbilo honetatik irteteko.

Eta horretan, eskolak zeri heldubehar dio une honetan?

Hasteko, jakin irakaslearen funtziohura, informazioa ematearena, jadazentzugabea dela. Informazioa emate-ko bitarteko teknologiko guztiak ditu-gu. Une zoragarria da hau beste hez-kuntza bat planteatzeko, zeinean ira-kaslea benetan irakasle izango den:ikaslea bere baitara hurbiltzen duena,bestearengana, bizitzara hurbiltzenduena. Eta ez esateko zer egin beharduen bizitzarekin edo bestearekin, bai-zik eta irakasteko konturatzen zer dengertatzen zaiona, zer gertatzen zaionbesteari, eta zer egiten duen horrekinguztiarekin. Irakasteko ezberdina delapentsatzea, egitea, sentitzea, eta jakite-ko zer egin horrekin. Gure garun hiru-koitza lantzen irakasteko garaia da:ikasleak jakin dezala orainean egoten,soluzioa ematen, eta jakin dezala me-moria pertsonal eta kolektiboaz balia-tzen ondare hori galdu gabe, eta etorki-zunerantz jotzen. Eta bi hemisferioeta-tik landu: eskuinetik, logika eta se-kuentzia ematen digunetik, eta ezke-rretik, perfekzioa, irudimena, sintesiaematen digunetik. Alegia, garen horrenerabateko garapenera iritsi.

Bakoitzaren singulartasunagaratzera iristea, beraz…

Bai. Pertsona bakoitza bakarra etaerrepika ezina da, bai biologikoki, etabai bizitzan zehar osatzen duen barneartxiboagatik. Eta ikasleak hain bereziaden barne artxibo horrekin konekta-tzen ikasten badu, eta besteak ere bereartxibo berezia duela ikasten badu, osogarrantzitsua den gauza batean sartukogara: norberak, izaki sakratu eta errepi-ka ezina den aldetik, daukan arduran(eta hori “nik paso egiten dut” edo “niridenak bost axola” bezalako jarrerenjustu kontrakoa da), eta besteari zorzaion errespetuan.

Badira sormen frogak, non jendeakberehalaxe ikusten duen norberak

egin duena beste inori ez zaiola burura-tu 40 laguneko talde batean, edo alde-rantziz, denoi 4 ideia berak otu zaizki-gula. Atentatua iruditzen zait ez lantzea,etengabe eta frogekin, pertsona eta he-rri bakoitzaren singulartasuna. Gaitzlarria da, talentua galtzea baita.

Zergatik ez da lantzensingulartasuna?

Uste dugulako ezagutzarako etabizi esperientziarako guztiok dugunsarbidea bera dela. Bakoitzak bereerreminta kaxa berezia dakar. Arazonagusia hauxe da: denek kaxa berberaedukitzea nahi dugu, nor bere boterepropioekin gorenera iritsi beharrean.“Aniztasunaz” hitz egitea oso modandago, baina aniztasuna ez da gelan jaio-terri askotariko haurrak izatea soilik.Gutako bakoitzarengan, barne anizta-suna izugarria da.

Zertarako sormena?Bizitzarako. Artea zoragarria da,

baina bizitzaren suzedaneoa da, bene-tako artea bizitza bera da. Niretzat,ekintza sortzaile behinena samurtasu-na da, non ezer ez den errepikatzen. Etasamurtasunera zure alde hauskorretikiristen zara, ez handiustearen edo gai-

lentzearen aldetik. Samurtasuna zukzure hauskortasuna eta bestearenaonartzen dituzunean sortzen da; bienhauskortasun horretan ematen da sa-murtasuna. Niretzat, eguneroko ekin-tzarik garrantzitsuena da.

Gure alde hauskorretik sortzendugula diozu, eta ez aldegailentzailetik. Zergatik?

Sortze bidean jartzeko, lau eremu-tan sartu behar delako.

Bata da “ezikastea eta askatzea”.Ideiek iraungipen data dute, eta badiraezikasi behar diren jokabideak ere(nahiz eta agian, aurrerago berriz erehartu behar izan). Ezagutza edo jokabi-de gisa atzean gelditu zaizuna askatuegin behar da: ezin dugu gure eskole-tan oraindik atomoa banaezina delaesaten segi, edo zientzian dena dela“kausa-efektua”. Usteldu dena askatuegin behar da hutsuneak izateko, be-rriari leku egiteko, norberaren original-tasunarentzat espazioak izateko.

Beste igarobide bat ziurgabetasunada, zalantzaren ziurtasuna. Galderakegin ezean, ez dago aurrera egiterik.Greziar filosofo baten esanetan, bereburuari galderarik egiten ez dion per-tsona hilik dago bizitzan.

20 •hik hasi • 104. zenbakia. 2006ko urtarrila

tatzen jakingo duen jendea? Neska-mutilek ikasi behar dute ez dela ezertxoere gertatzen porrot egiteagatik, ezduzula zeure buruaz beste egin beha-rrik. Gainera, datorren gizartean denahorren aleatorioa denez, ezin dugubeti zuzen erantzun, huts egitea landubehar da. Ziurtasunen heziketa bateangaude, eta ziurtasunak baino gauza ezzientifikoagorik ez dago. “Baldin eta”esaten hasi beharko dugu, eta hipote-sien zein alternatiba askoren gaineanlan egiten hasi.

Horretarako, zer da zukproposatzen duzuna?

Esaterako ebaluazioetan, erantzunzuzenak bi edo hiru behintzat izatea,eta ez bakarra. Ikasleari hainbat aukeraikusten laguntzeko moduko frogak ja-rri behar dira, eta ez “a ala b” gisako fro-ga objektibo horiek, subliminalki ema-ten duten mezua hauxe baita: gauzaguztiak zuriak ala beltzak dira. Gisa ho-netako galderak ere egin daitezke:“Idatzi 30 egoera, non erantzuna beti 5den”, ikasleak planteatu behar izatekozer esan nahi duen 5-ek. Edo jolas hipo-tetikoak egin, esaterako “zer gertatukolitzateke… lurrik ez balego” edo “inoizez balu euririk egingo”. Alegia, pentsa-tzen irakatsi, baina arlo guztietan etaetengabe.

“ Nora goazhezkuntza triunfalista

honekin? Nola nahidugu, gero, gizarteak

eduki dezan beharduena, alegia: arazo

berririk sortu gabeproiektatzen jakingo

duen jendea? Neska-mutilek ikasi behar

dute ez dela ezertxoere gertatzen porrot

egiteagatik, ez duzulazeure buruaz beste

egin beharrik.Ziurtasunen heziketa

batean gaude, etaziurtasuna baino gauza

ez zientifikoagorik ezdago

”

Beste igarobide bat hanka sartzeakdira, eta horiei bi modutan egin genie-zaieke aurre: soinean zama moduanhartuz, eta blokeatu egingo gaitu ho-rrek, edota aurkikuntza berrietara ga-ramatzan giltza moduan hartuz. Zien-tzia eta teknologia ere ate berriak zabal-du dituzten okerrez beteta daude.

Laugarren igarobidea eraldaketakdira. Unibertsoan dena aldatzen da, ha-rriek ere barne mugimendua dute. Ezingara kukutu, “kieto” jarri, esanez:“Gauzak halaxe dira, hala izan direlakobeti”.

Okerrak eta ziurgabetasuna. Nolalandu hezkuntzan?

Okerrak ez zigortuz. Ikasleak“zuzena” ez den zerbait egiten due-nean, berarekin hitz egin, eta pentsadezala: zer ikasi dut huts honekin?Zenbat ate zabaltzen dizkit, norantznarama?

Edisonek, bonbilla lortzeko, 990aldiz egin zuen porrot. Galdetu omenzioten: “Eta horrek ez zintuen nekatu?”,eta berak erantzun: “Ez, zoragarria da!Badakizkit bonbilla bat ez egiteko 990modu”.

Aldiz, nora goaz hezkuntza triunfa-lista honekin? Nola nahi dugu, gero,gizarteak eduki dezan behar duena,alegia: arazo berririk sortu gabe proiek-

margaiñiguez

E


Planteamendu baten “misiolari”moduan aritu izan naiz, urte askoan, etaorain praktikara eramaten ari gara zen-bait unibertsitatetan. Kontua zera da:ebaluazioan, landutako gaia zernahidela ere, galdera hau jartzen da beti:“Eta zuk nola ikusten duzu?”. Esatera-ko, “grabitatea: zuk nola ikusten duzu?Zer iritzi duzu grabitateaz?”. Kuestiona-tu gabe apunteetan dagoena soilik esa-ten badute, bihar ez da ezer deskubri-tzeko kapaz den ikertzailerik izango.Ikasleekin adostu egiten da, galderahorri erantzun ezean zenbat puntukenduko diren (ez da erantzuna beraebaluatzen, ez baitago erantzun “oke-rrik”).

Ikasturtean zehar, berriz, planteadaitekeena da ikasle bakoitzak proiek-tu bat sortu beharko duela gela horri be-gira: izan daiteke hitzaldi bat nahi duengaiari buruz (ez du zertan izan gelanlantzen den gai bat), edo tresna bat, edoantzezlan bat… zerbait, asmatzaile mo-duan. Hemendik pasatzerakoan zureekarpena utz dezazun. Kolonbiako osounibertsitate garrantzitsu batean, arki-tekto titulua lortzeko ikasleek zerbaitekarri behar diote arkitekturari, lehenez dagoena: material sistema berri bataurkitzea izan daiteke, edo ateak ireki-tzeko sistema berri bat.

Nola ikusten duzu irakaslearenpapera eskolan?

Oso zaila du. Kontraesanen mun-duan bizi gara: etxean elkarbizitza onanahi dugu, eta gaztetxoak euren arteanondo molda daitezela. Eta aldiz, ez du-gu arlo emozionala lantzen uzten. Etatxikitatik nire lurralde pertsonala ez ba-dut landu, eta nire lurraldea nola kon-partitu beste pertsonarekin ez badutlandu, egingo dudan bakarra nire segur-tasun-gabezietatik defendatzea izangoda, eraso eginez.

Zoriontsuak izan daitezen nahi du-gu, eta ez dauzkate gai hori lantzeko es-pazioak ere; alegia, “nola naiz zorion-tsu?”. Orduan pentsatzen dugu norbaitzoriontsu dela gauza asko dituelako, ezbere larruan gustura sentitzen delako.Eta gorputza ahazten ari garenez, hau-

rrari janariz betetzen diogu gorputza,telebista aurrean edo etxeko lanak egi-tera eserarazten dugu (nahiz legez de-bekatuta dauden 1977ko azaroaz ge-roztik), jarduera ugariz betetzen dugu,denetik leporaino jartzen dugu haurra-ren gorputza. Beti eserita daude, taupa-darik gabeko gorputz batean, paraliza-tutako gorputz batean, “txikito, ez hadimugi!” erako eskoletan. Gorpuztasunabizi egin behar da: mugitu, behatugorputza, ez ahaztu gure radarra denhortaz.

Nahi dugu zoriontsuak eta solida-rioak izan daitezen, baina lehiakorta-sun puru-puruan sartuta gaude, zeinekhobeto egingo. Eta to lehiaketak tele-bistan, nola hondoratuko parean duda-na. Zera saltzen ari gara: “nik irabazidut, zuk galdu duzulako” edo “zuk ira-bazten baduzu, nik galtzen dut”. Etaberez, badago lekua “irabazten dut,irabazten duzu” planteatzeko, denean:negozioetan, familian, denean.

Lehiakortasun hori badirudibeharrezkoa dela gizarte honetanbizirauteko, edo behintzat hori dasaltzen dena.

Bada, nik puntu honetan dei eginnahi diot femeninotasunari. Gizona-rengan eta emakumearengan dagoen

femeninotasunari, ez baita emakume-on jabetza soilik. Uste dut aro berri ba-tean gaudela, eta femeninoaren uneadela. Eta ez naiz emakumeek zuzenda-ritza postuak betetzeaz ari (nahiz horiere ez dagoen gaizki). Femeninoarenesentziaz ari naiz: femeninoa nutrizioada, irekia. Bizitzaren zerbitzura egoteada. Hori da femeninoa, nahiz une ho-netan femeninoa izateko lehiakorraizan beharra dagoela saltzen diguten.

Berezia eta ezberdina izatea guztionahotan dagoen balio bat da, bainabadu kostu bat ere: gehiengotikirten beharra.

Hori errealitate bat da, eta eskolanlandu egin behar litzateke, norbaiterrespetatzen ez duzunean zeu galtzenari zarela pertsona hori, eta pertsonahorrek ere galdu egiten duela zu zare-na. Eta badela norbait, inolaz galdubehar ez duzuna: zeure burua.

Bestalde, kontraesan bat ere bada-go hor: hain lehiakorra den gizarte ho-netan, lan munduan nork egingo du au-rrera? Besteek egiten ez duten zerbaitegiten duenak. Gehiengotik irteten de-nak, eta zerbait bereizgarria eskaintzenduenak. Horregatik, hezi eta irakatsibehar dugu dena jokabide bide-urra-tzaileen bidez, ikasleek ekimena, ideia

22 •hik hasi • 104. zenbakia. 2006ko urtarrila

Lantegiradatozenak irakasleak direnean,normalki, zer lantzen duzu?

Normalean, lehen zatia euren bu-ruari dago zuzenduta, euren sormene-an barna ibil daitezen, eta daukaten gai-tasunaz jabe daitezen (batzuetan hala-korik ez dutela sinetsita baitaude).Gero zati didaktikoa dator: nola aplika-tu sormena. Nola egin eskola sortzaile-ago, eta nola eragin giro sortzaile batnire ikastetxean edo hezkuntza komu-nitate osoan.

Euskal Herrian lan asko egin duzu.Lanik gehien egin duzun herriahauxe da, 1973az geroztik etorribaitzara hona. Sortzeko zer modudago hemen?

Kultura bakoitzak bere sortzekomodua du. Hemen ezaugarri batekinegin dut topo: sinbolikoagoak zarete.Hitz bakoitza sinbolo bat da (ez dakiteuskaraz, baina asko interesatzen zaitnola sortzen diren hitzak esanahiakelkartuta). Oso interesgarria da jende-ak nola sinbolizatzen duen, eta zer pun-tutan jartzen duen ekintza. Jakin nue-nean aditza esaldiaren azkenean doala,“lan egiteko modua bezalaxe da-eta”pentsatu nuen. Beti bukaeran egiten daekintza, ebazpen bezala, eta oso azkar,baina behin pauso batzuk eman etagero, eta ez hasieran. Niri hau asko inte-resatzen zait. Eta baita jendea zer emo-zionala den ikustea ere, nahiz espresa-tzerakoan erreparoak izan batzuetan.Jendea oso sentibera da, eta aldi bereanekintzaz azkarra, eta bi puntu horiekoso interesgarriak iruditzen zaizkit lan-tzeko. Eta hau diot, besteak beste, ustedudalako herri honetako gatazkak arlo

“ Denakuniformatu nahian,talentuak galtzenditugu. Eta hemen

galduta dagoen lehenairakaslea bera da.

Pertsona den aldetiketa jakintza mailan.

Gauzak hain markatutaegin behar dituenirakasle hori, bere

egiteko bakarraprogramen abiadura

zoroan joatea denirakasle hori, eta bere

sormena, beretalentuak garatu ezin

dituen irakasle hori dagalduta dagoen

lehena.

”

propioak izan ditzaten. Pertsona batneuronak “kontrako” norabidean mu-gitzen zituen aldiro familiak eta esko-lak zapaldu badu, bada pertsona ho-rrek, edo erasokor bihurtu beharko du,edo autoestimua oso garatua edukibeharko du, eta esan: “arazoa eurenada, eta nik aurrera jarraitzen dut, horidelako nire helburua” (jeinuek bizitzaguztian zehar egin izan dutena, alegia).Sorkuntzan beti dago urratze edo“transgresio” bat: ez duzu sortzen, urra-tu egiten duzu (arau bat hausten duzu,beste bat sortzeko). Eta gai hori oso inte-resgarria da eskolan lantzeko: astakiloa-rena egiten dut, edo urratu egiten dut?

Denak uniformatu nahian, talen-tuak galtzen ditugu. Eta hemen galdutadagoen lehena irakaslea bera da. Per-tsona den aldetik eta jakintza mailan.Gauzak hain markatuta egin behar di-tuen irakasle hori, bere egiteko bakarraprogramen abiadura zoroan joatea denirakasle hori, eta bere sormena, beretalentuak garatu ezin dituen irakaslehori da galduta dagoen lehena.

Sormen lantegiak ematen dituzu.Ideia bat egin dezagun, zer dalantzen dena?

Lantegira datorren jendearen ara-bera izaten da hori. Batzuek interesgehiago izaten dute euren sormen pro-zesuan, eta beste batzuei axola zaienada, zein den sormenaren emaitza. Adi-bidez, enpresaburuekin, diseinugilee-kin aritu izan naiz, eta sormena proiek-tu jakin baterako nahi zuten. Kasu ho-rietan teknika batzuk lantzen ditugu,proiektu zehatz horri erantzuteko.

Beste batzuetan garapenean zen-tratzen gara. Hemen beti gorputza lan-tzetik hasten gara (niretzat nahitaezkoadena), eta gero dator sakontzea; ideiaknola datozen pentsatzetik, nola dato-zen egitetik, eta nola sentitzetik azter-tuz; eta kontuan hartuta hori guztia sor-tzeko baliabide dela, eta dena elkarre-kin lotuta dagoela. Beste gaitasun ba-tzuk ere lantzen dira: nola aurreikustendudan, nola ateratzen ditudan datuakbarne artxibotik, nola imajinatzen, no-la hautatzen dudan.

margaiñiguez

E


emozionaletik konpondu behar lirate-keela.

Sormena bakerako erabil aldaiteke? Nola landuko zenuke?

Niretzat gakoa jolas asko egitea da,jolasetan gorputz kontaktua baitago,elkarri begietara begiratzen baitiote,eta barre asko egiten baita. Eta txikita-tik. Izan ere, jolastu duzunarekin etalotura afektibo bat sortu duzunarekin,has zaitezke ulertzen beste horrekezberdin pentsa dezakeela.

Gatazkak arrazoiak emanez kon-pondu nahi izaten ditugu, hausnarketamordo bat eginez; neokortesetik, ale-gia. Eta izatez, gatazkek zerikusi gehia-go dute zati errektiliarrarekin, hor ema-ten baita segurtasun eza, mehatxuasentitzea, edota “ni zu baino gutxiagonaiz”, “zu ni baino gutxiago zara” etahorrelako sentimenduak. Gatazkariburuz hausnar daiteke, behin ia kon-ponduta daukazunean (gatazkaz arra-zoitzeko gai bazara, hainbesteko ara-zoa ez den seinale).

Hemengo elkarbizitza arazoa ere,ez zait iruditzen pentsaera arazo bat de-nik. Beldurretatik sortzen den gatazkabat da, alde guztiek sentitzen dituztenbeldurretatik: lurralde pertsonalak gal-duko ote diren, identitate pertsonalakedo identitateak izateko eskubideakgalduko ote diren. Eta beldurrak orai-nean sortzen dira. Beste gatazka batzukaurreko belaunaldietan gertatu zenaemozionalki oroitzetik datoz; hori ira-gana da, eta hori arlo emozionaleangertatzen da. Eta etorkizuna proiekta-tzeko, oraina eta iragana landu behardira.

Niretzat oraina lantzea litzatekeikastea esaten: “niri hau gertatzen arizait”, “zuri hau gertatzen ari zaizu”, etaez da epaitzen. Landu lurraldeen bel-durrak, landu emozioetan nola jotzendudan atzerantz, nola gurutzatzen zaiz-kidan kableak boterearekin, edo ikus-ten dudanean honek arrazoi gehiagoizango duela nik baino…

Bullying-a. Zer egin ekiditeko?Uste dut eraso moralik ez litzateke-

ela emango (eta hemen bai sinesten du-dala gizakiarengan), lehendik pertso-na horrekin jolastu baduzu, gozatu ba-duzu, eta ikusi baduzu bestea zauriga-rria edo hauskorra dela. Gakoa da,hauskortasuna landu behar dela. Esko-lan dena da arrakasta, eta burua tentejoan beharra. Onar dezagun gure haus-kortasuna, eta aldarrika dezagun sa-murtasuna. Biolentziaren gaian, sor-men estrategia gisa, planteatzen ari nai-zena hauxe da: buelta eman behar zaiokontuari; biolentziaz hitz egiteaz askidugu, hitz egin dezagun samurtasunaz.Gainera, askotan biolentzia samurta-sun faltagatik da.

Telebista biolentzia kaxa bat da,koloretan. Ez dago botatzendituzten filmak eta albisteak ikusibesterik.

Bai. Baina telebistak biolentzia areeta boteretsuago bat ere planteatzendu: beti eredu bakar bat irteten da, zukinoiz izaterik ez duzuna (ezin ederra-goa eta aberatsa). Eta hori eraso bat da.Izan ere, zer pasatzen da miseriatik ihe-si datorren jendearekin, era berean en-gainatuta datorrenean telebistak “erre-alitate” bezala, “bizitza bezala” aurkez-ten dion horrekin?

TVEn aritu nintzenean, asko zaindunuen amaren rola egiten zuten denakoso arruntak izan zitezen, eta irteten zi-ren haurrak mota guztietako arropekinazal zitezen, eta betaurrekodunak ereagertu zitezen, edo pottoloak, edodown sindromea zutenak.

Gaur egun oso inplikatuta zaude,batez ere Hego Amerikan,pobreziari aurre egitekosormenezko formulak bilatzen.

Orain urte asko, neure buruari hel-buru bat jarri nion: sormenak balio be-har du arazoak konpontzeko, pobre-ziarena kasu. Guatemalan, “SormenaErrazten Dutenen Eskola” sortu dute,eta han ere aritzen naiz. Helburua dapobreziatik irteteko sormenezko ideiaberriak bilatzea, komunitateetan ber-tan. Jendea prestatzen ari gara ekimenaizan dezan, hezkuntzan mundu mailanere oso gutxi landu baita hori, ekimenaizatea.

Argentinan kontatu zidaten (etaegiatan gertatu zen hau), nolaneska batek galdetu zion amari:“zergatik moztu behar zaio punta‘peceto’ari?” (haragi mota bat da‘peceto’a). Eta amak erantzun:“plater hau halaxe egin izandelako beti”. Amonari galdetu ziongero, eta erantzun berbera jasozuen, “bizitza guztian halaxe egindelako”. Azkenean birramo-narengana jo, eta honek, harrituta:“Punta moztu behar al zaio ba? Eznekien halakorik! Nik beti moztuizan diot; bestela, ez zait nirekazuela onenean sartzen”.


- Ikastetxeetan IKTen erabilera nor-malizatua erraztea, bai ikuspegi didak-tikotik, bai kudeaketa arloan, edo zen-troen baitako informazioa eta komuni-kazioa hobetzeko.

Ikusten denez, Hezkuntza Sailaahalegin handia ari da egiten azken ur-teotan. Hala ere, prestakuntza ikasta-roak irakasle guztiengana heltzekoahaleginak egin beharko liratekeelauste dugu, formatu askotako jarduerakantolatuz, ordutegi barruan, orduz kan-po, zenbait liberazio mota eskainiz (or-dukakoak, egun osokoak…) ahalik etairakasle gehienek parte har dezaten.

Bigarren puntuan, prestakuntzan,Berritzeguneek parte-hartze handiadute: gure ustez, oraingo prozesu ho-netan garrantzitsuena ez da azpiegituradotazioa eta baliabide teknologikoak(ordenagailua, multimedia...) geletansartzea, baizik eta berriztapen progra-mak sortzea eta Teknologia Berriakeguneroko praktikan txertatzea besteedozein tresna bezala, errutina bihurtuarte. Horretarako, BerritzeguneetakoIKTetako aholkularitzaren lanak ga-

Aurrean ditugun demakEskoletan Teknologia Berrien era-

bilera errazteko hiru baldintza bete be-harko lirateke: ordenagailu egokiak etaInterneterako konexio azkarrak; ira-kasleen prestakuntza eta irakas-prakti-ka berritzeko gogoa.

Lehenengo puntua administrazio-ari dagokio: Euskal AutonomiaErkidegoan Administrazioak “PremiaProiektua” abian jarri zuen 2000-03hirurtekoan sare publikoko ikaste-txeak azpiegitura eta baliabide infor-matiko hauekin hornitzeko:

- Ikastetxeetan, tokian tokiko sarea- Hornidura informatikoa - Interneterako eta saileko intrane-

terako banda zabaleko konexioaHurrengo pauso modura, Hezkun-

tza Berriztatzeko Zuzendaritzak 2003-2006 aldian, laguntza zerbitzuen etaikastetxeen jarduera gidatuko dutenildoak finkatu ditu. Besteak beste:

- Zientziak irakatsi eta ikasteko pro-zesuan IKTen garapena eta ezarpenasustatzea, beharrezkoa den horniduraeta aholkularitza eskainiz.

Bizi garen Informazioaren gizartehonetan gero eta gehiago sartu diraInternet eta Teknologia Berriak gureetxeetan.

Hegazkineko txartelak erosi,ban-kuetako eragiketak eta supermerka-tuko erosketak egin, zergak ordain-du… gure etxetik botoi bat sakatuzegin ditzakegun gauzak dira. Urtegutxi barru ohiko gauzak izango dire-lakoan gaude.

Eskolak ez du gelditu behar aurre-rapen teknologiko horietatik kanpo.Irakasleok gure ikasleak datozen be-rrikuntza horietarako prestatzen aha-legindu behar dugu. Baina nola?Nondik hasi?

Artikulu honetan Internet eta Tek-nologia Berriak eskolan txertatzekoditugun asmoei begiratu bat emangodiegu lehendabizi. Eta ondoren,WebQuest-ei buruz arituko gara.Teknologia Berrietan oinarritutakotresna didaktiko bat da, erraz erabildaitekeena edozein mailatako ikasle-ekin. Ezagutzea merezi duela ustedugu.

Igo zaitez WebQuest-aren trenera!

e k a r p e n a k

Pilar ARISTIZABALEHUko IRAKASLEA

Dorotea RICARTEGASTEIZKO UMANDI IKASTOLAKO IRAKASLEA


rrantzi handia hartu du orain arte anto-latu diren ikastaroak eta sortzen ari di-ren materialak zabaltzeko orduan. Ho-rien artean, Araban, esaterako:

- Elkarren arteko proiektuak - Hezkuntza web orriak - Prentsa tailer digitala- Premia mintegia - IKT gelanHirugarren puntua, hau da, irakas-

praktika berritzeko gogoa, irakasleoidagokigu:IKTak gelan sartzea ez da lanerraza. Eskola gizartean sortzen direneskaeren atzetik doa, eta sortzen direnarazo eta behar guztiei erantzutea eska-tzen zaio.

Askotan, irakasleon aldetik, berri-kuntzarako oztopoak egoten dira, halanola, kontrola galtzeko beldurra, tek-nologia berriak erabiltzeko trebetasunfalta edo irakaslearen rola errealitateberrira egokitzeko zailtasuna. Horrezgain, abiadura handian aldatuz doanmundu bat denez, gelan sartzeak di-tuen aukerez eta ondorioez hausnarke-ta egiteko denborarik ez digu ematen.

Hala eta guztiz ere, informatika etaordenagailuak erabiltzen dituztenekabantailak ere ikusten dizkiote, eta gus-tura daude. Ondoriorik nabarmenenamotibazioa da. Ikasleak gogo handizegoten dira, jarduera bizia, aktiboa etaentretenigarria da, desberdina, eta horilortzea ez da gutxi.

Beraz, beldur horiei aurre egin be-har genieke eta teknologiak gure prak-tikan integratzen saiatu behar genuke.Ildo horretatik doa gaurko gure propo-samena: WebQuest-aren erabilera cu-rriculumeko gaiak lantzeko.

WebQuest-aren erabileradidaktikoa: eredu baten azterketa

Sarean tresna didaktiko interesgarrihoni buruzko informazioa ugari egonarren, irakasleen artean oso tresna eze-zaguna delakoan gaude.

Web Quest kontzeptua Bernie

Dodget-ek proposatu zuen 1995ean.Honela defini daiteke:

WebQuest-ak Internet bidezko aur-kikuntza gidatuko jarduerak dira,ikaslea bera kontuan hartzen dute-nak. Lan kooperatiboa bultzatzendute, eta pertsona bakoitzak lanarenzati baten ardura du. Gaitasun kogni-tiboak erabiltzera behartzen gaitu,gaitasun kritikoa landuz eta ikerkun-tza sustatuz.

Gainera, oso formatu egitaratuaduenez, erabilera errazten du eta sor-tzeko ere aldez aurretik prestatuta dau-den txantiloiak erabiltzeko aukeraematen du. Honako atal hauek ditu:

EGITURA1:

Sarrera: bi helburu dira nagusi atalhonetan:

a) Ikaslea topatuko duenaz orienta-tzea.

b) Motibatzea eta jarduera atsegina,dibertigarria, erakargarria egitea.

Eginbeharra:atal honetan, lana bu-katu ondoren zer egin behar duen esa-ten zaio ikasleari edo ikasle taldeari;web gune bat, Power Point aurkezpenbat, word dokumentu bat, besteenaurrean emateko ahozko hitzaldia,kontaketa...

Garabidea: lana bukatzeko ikasle-ak egin behar dituen pausoak azaldukodira: ariketak, antolamendua, lanak.Azalpenak argia eta zehatza izan behardu, gehiegi luzatu gabe.

Baliabideak: irakasleak berak az-tertutako eta aukeratutako tokiakemango ditu, ikasleak nabigazio zuze-na egiteko eta ez galtzeko. Baliabideekez dute zertan egon sarera mugatuta.

Ebaluazioa: ikasleen adinaren ara-

WebQuest-a tresna di-daktiko interesgarria da.

Internet bidezko aurki-kuntza gidatuko jardue-

rak dira, ikaslea bera kon-tuan hartzen dutenak.

bera eta jarduera motaren arabera, ba-loratuko denaren deskripzio bat egin-go da: nola baloratuko den bakarkakolana, taldeko lana, partaidetza, aurkez-pena.…

Ondorioa: esperientzia laburtukoda: zer ikasi dugun, zer dakigun orainlehen ez genekiena; eztabaida bat sordaiteke gelan… “Edergarri” bat jarrikozaio egindako lanari.

Gida didaktikoa: irakaslearentzatidatzita dago. Bertan agertzen da aurre-ra egin ahal izateko beharrezkoa deninformazio guztia.

Kredituak: egilearen datuak etaizan dituen laguntzaileenak (izan badi-tu) sartzen dira. Lantalde batean sortuaizan bada, lantaldearen izena. Informa-zio garrantzitsuena nondik atera denere aipatzen da (CD-ROM batetik, In-terneteko helbide batetik…).

Gure ustez, WebQuest-ak apropo-sak dira irakaskuntzako maila guztieta-ko curriculumean txertatzeko, nahizeta haur txikiekin oztopo gehiago izanetapak berak dituen ezaugarriengatik.Hala ere, merezi duela uste dugunez,hemendik aurrera WebQuest-ak HaurHezkuntzan izan dezakeen balioa era-kusten saiatuko gara.

WebQuest bat zer den hobeto ikus-teko, hurrengo puntuan Haur Hezkun-tzarako adibide praktiko bat aztertukodugu atalez atal, berezitasunak nabar-menduz.

1http://www.berrikuntza.net/users/b01ikt/webquest/zerden.htm

Sarrera Eginbeharra Garabidea Gida(zeregina) Didaktikoa

Baliabideak Ebaluazioa Ondorioa Kredituak


Etxe-abereak gure lagunak WebQuest-aINDEX: lehenengo pantaila honetan aurkezpena eta me-

nu nagusia agertzen zaizkigu. Web Quest-aren zenbait atale-tara joateko aukera ematen digu.

SARRERA: landuko den gaia aurkezten zaie, beren buruakokatzen laguntzeko eta gaiari buruz dituzten ezagupenakaktibatzeko. Pantaila honetan bukaerako lana zein izangoden proposatzen zaie.

LANA:atal honetan irakasleak azaltzen die lana noiz, nolaeta non eramango den aurrera. Ikusten denez, proposatzenzaien lana gelako dinamikarekin eta une horretan lantzen aridiren unitate didaktikoarekin zeharo lotua agertzen da.

GARAPENA: ikusten denez, lanak jarraituko duen proze-sua ariketaz ariketa zehazten da. Kasu honetan, ikasleak izan-go dira protagonistak, beraiei baitagokie zenbait ariketataneskatzen zaiena burutzea, betiere irakaslearen laguntzaz.

WebQuest honetan zazpi ariketa egin beharko dituzte.Guk, espazio kontuak direla eta, horietatik bi baino ez dituguekarriko hona, baina puntu honen bukaeran agertzen denWebQuest honen helbidera jo eta arakatzen jarrai dezazuen a-nimatzen zaituztegu.

Atal honetan, WebQuest-arekin lotuta, Internet eta besteprograma batzuk (Power Point) erabiltzen hasten da. Kasuhonetan, ez zuzenki informazioa bilatzen, baizik eta proposa-tutako helburuak lortzeko beste lan mota batzuk eginez; halanola, jokoak eta eskulanak.

Interneten informazioa bilatzeko adin honetako ikasleekizan dezaketen zailtasuna dela-eta, WebQuest honen egileakarazo hori gainditzeko ondorengo pantailan ikus ditzakegun“dokumentalak” sartu ditu, etxe-abereei buruzko ikus-entzu-nezko informazioa eskaintzeko. Haurren lana interesatzenzaien animaliaren pantaila aukeratzea eta entzuten duteninformazioaz jabetzea izango da, aurrerago beren liburuxkaosatu ahal izateko.

EBALUAZIOA: irudian ikusten denez, ebaluazioa kasuhonetan irakasleak egiten du, behaketa zuzenaren bitartez,nahiz eta arestian aipatu bezala, adinaren arabera zenbait jar-duera mota egin daitezkeen.

ONDORIOAK: azken jarduera ko-muna da, eta bertan, elkarrizketa batenbidez haur bakoitzak bat-batean aipa-tuko du lanaren prozesua nolakoa izanden eta zer ikasi duen, gustura ibili denedo ez… Beheko irudian ikusten ezden arren, lana irakaslearen proposa-men batekin bukatzen da: egindako li-buruxka inprimatzea gelako liburute-gian nahi dutenean begiratu eta “ iraku-rri” ahal izateko.

GIDA DIDAKTIKOA: edozein Web-Quest lantzen hasi baino lehen, ustedugu komenigarria litzatekeela gidaarretaz irakurtzea, era horretan, zenbaitinformazio orokor jaso ahal izango bai-ta: irakaslearentzako orientabideak,WebQuest-aren helburu didaktikoak,laguntzako irakaslearen beharra, infor-matika gela erabiltzeko arauak, nori zu-zenduta dagoen, denboralizazioa,ikasleen eta espazioaren antolaketa,eta behean agertzen den bezala eginbehar dituzten ariketak eta haien bere-zitasunak.

BALIABIDEAK: irakasleak erabilidituen web helbideak eta lana gauza-tzeko beharrezkoak diren informatika-ko tresnak agertzen dira.

Adibide honekin WebQuest bat zerden eta nola egin daitekeen argiagoikusiko dela espero dugu.

Gure ustez, WebQuest bat egitekogarrantzitsuena ez da informatikaz as-ko jakitea, baizik eta buruan edukitzeazer helburu lortu nahi dugun haurre-kin. Horrez gain, era argi eta erakarga-rrian azaldu behar zaie haurrei nolagauzatuko duten prestatutako lana.

WebQuest-ak aurkikuntza bidezkoestrategia erabiltzen du. Ikasleek Inter-neten nabigatzeko gaitasuna gara de-zaten sortua da, zenbait iturritatik da-tuak jasoz eta aukeratuz pentsamendukritikoa garatzea du helburu.

Ikaskuntza konstruktibistan oina-rrituta, proiektuen bidezko irakaskun-tza bultzatzen duela iruditzen zaigu.Lan egiteko talde txikitan antolatu be-har dute, eta ikerlan horren bukaerakoemaitza, aldez aurretik zehaztutakoeginkizuna, ahoz zein idatziz, papere-an zein formatu digitalean izan behar-ko du.

Aztertu dugun WebQuest hau ho-nako helbide honetan aurki dezake-zue:

http://www.proarabatic.org/web-quest/seminario/seminario04_05/Gu-re%20lagunak/index.htm

Web helbideakGai honetan gehiago sakontzeko

hona hemen helbide interesgarri ba-tzuk:

- WebQuest bat WebQuest-ari bu-ruzkoa:

http://www.juntadeandalucia.es/averroes/iespuertadeandalucia/Intro-duccionWQ/Un%20WebQuest%20sobre%20WebQuests.htm

- Arabako Berritzeguneko atari bat,oso interesgarria:


http://www.proarabatic.org/web-quest/WebQuest_eusk/indexeus.htm

- Francisco Muñoz de la Peña Extre-madurako irakasleak prestatutako weborria. Bertan, “1, 2, 3 tu WebQuest” ata-lean WebQuest-ak “on-line” sortzekolaguntza aurki dezakezu.

http://www.aula21.net/ - EAEko Berritzeguneen tokia: http://www.berrikuntza.net/u-

sers/b01ikt/webquest/ - Kolonbiar gunea, WebQuest-ei

buruzko atal zabala du.http://www.eduteka.org/web-

quest.php3 - Euskaraz WQei buruzko informa-

zioa eta hainbat eredu dituenahttp://www.elkarrekin.net/Pro-

posamenak/Index.htm - La Laguna Unibertsitateko Manuel

Area Moreira irakaslearen web orria.Bertan WebQuest bat sortzeko proze-sua azaltzen da.

http://webpages.ull.es/users/ma-narea/webquest/creacion.htm

- Kataluniako WebQuest ataria:http://www.webquestcat.org/ - WebQuest-ari buruzko monogra-

fikoa sarean: http://www.quadernsdigitals.net/

index.php?accionMenu=hemerote-ca.VisualizaNumeroRevistaIU.visuali-za&numeroRevista_id=527

Ondorio gisaLehen aipatu dugun moduan, gaur

egun irakaslearen prestakuntzarakohainbat ikastaro eta mintegi interesga-rri antolatzen dira, bai Garatu Planarenbidez eta baita Berritzeguneetan ere.Gure esperientziak esaten digu eginbehar den ahalegina ez dela handia etaapustua egitea merezi duela.

Gure ustez, berrikuntzarako tresnabaliagarria izateaz gain, gure hizkuntzaerrealitatean aurrerapauso handiakegiteko lagungarri izan daiteke. Denokdakigu euskaraz materialak ekoiztekozailtasunak izan badirela, merkatua txi-kia baita. Irakasle bakoitzak euskarazWebQuest bana sortuko balu, laster gu-re hizkuntza eta beharretara egokituta-ko bilduma ederra izango genuke. •


Denok kooperatiboak izaten ikas dezagunJolas Kooperatiboen Etxea

e s p e r i e n t z i a k

Donostian dago Jolas Koopera-tiboen Etxea. InteRed Euskal Herriagobernuz kanpoko erakundeak ku-deatzen du,eta helburua hauxe da:jolasaren bidez helduak eta hau-rrak lankidetzan heztea.

Etxe honetan prestakuntza lan-tegiak, material didaktikoa, mahaijolasen mailegu zerbitzua, hitzal-diak eta beste hamaika ekintza an-tolatzen dira, heldu, nerabe zeinhaurrei zuzenduta. Dena den, le-hentasuna helduen hezkuntzakduela nabarmendu digute, efektubiderkatzailea duenez. Helduek jo-lasa berreskuratzeko etxea da, be-raz.

Olatz Aldabaldetrekuk, InteRedEuskal Herria fundazioko pedago-goak ireki dizkigu “denon etxeko”ateak.

Noiz da jolasa “kooperatiboa”?Adibide batekin azaldu digu Olatz

Aldabaldetreku pedagogoak. Erroiaeta baratza mahai jolasa hartu du: tau-lan lau fruta arbola daude, eta erdianbelea edo erroia. Helburua da lauzuhaitzetako fruta guztiak biltzea, de-nen artean pastel bat egin nahi dugula-ko (“jolas kooperatiboei hasiera emate-ko istorio bat dago beti, partaideakgehiago barneratzeko balio duena”).Eta fruta guztiak jaso behar ditugu, da-doa botaz, belea agertu baino lehen(“beti gatazkaren iturria edo erronkakanpoko elementu bat da: erroia, ‘txa-papotea’, elur jausia... baina ez partai-deetako norbait”). Denen artean jasobehar ditugu frutak, baina partaide ba-koitzak bere saskia du, leku mugatua-rekin. Beraz, dadoa bota eta zurean le-kurik ez duen fruta bat tokatuz gero, biaukera dituzu: ez hartzea, edota frutahori behar duen partaideari ematea.“Haurren joera da zuhaitzean uztea,inori eman beharrean. Gero ulertzendute, beleari irabazteko aukera gehia-go dutela kideari lagunduta”. Izan ere,jolas kooperatiboa ez da bukatzen ba-tek helburua lortzen duenean, baiziketa denek lortzen dutenean. Eta lehe-nengo amaitzen duena ez da jolasetikirteten, jolasean sartuta jarraitzen du,eta bere txanda kideari laguntzeko ba-liatzen du.

Lehentasuna: helduak gizabalioetan heztea

Kanpainak eta elkartasun progra-mak haurrei begira antolatzen dira ia

beti,haurrakdirelako“biharko helduak”. Gaurko mundua,ordea, helduen eskuetan dago. Horre-xegatik, giza balioetan hezten hasi be-har dutenak helduak direla argi dute Jo-las Kooperatiboen etxean: helduak etagizartea dira haurrei lehiakortasunatransmititzen dietenak eta, beraz, hel-duengan gertatzen diren aldaketekefektu biderkatzailea dute.

Helduentzako lantegiak 8-12 ordu-koak dira, eta erabat praktikoak. Hel-burua helduek jolastea da (gutxitanegiten dute, eta oso positiboa da harre-manetarako, komunikaziorako, auto-ezagutzarako, kultura artekotasunera-ko, sormenerako, integraziorako, pla-zera lortzeko....). Esperimentatuzikasten dute beste modu batean jolas-ten: elkarlanean. Jolas hauetan taldeanjolasten da: ez du inork irabazten, talde-ak irabazten edo galtzen du. Helburuagarbia da: lehiakortasunik gabe jolastueta ondo pasatzea. Jolasa plazera dela-ko.

Dendetan ez dituzu aurkitukoMahai jolas kooperatiboak, gehie-

nak, Alemanian fabrikatzen dira. He-mengo dendetan ez da komertzializa-tzen jolas mota hori. Jolas hauek gizabalioetan hezten dute, desberdinak di-ra eta kalitate handiko jolasak dira (egu-rrezkoak dira asko).

Jolas Kooperatiboen etxean daudesalgai. Jatorrizko herrietatik ekartzendituzte (Alemaniatik gehienbat), itzuli,


eta salgai eskaini. Izan ere, askok eska-tzen zizkieten, eta jende horrek non lor-tu ez zeukan bestela.

Euskal Herrian bertan mahai jolaskooperatiboak sortzea izan da InteRedEuskal Herria GKEren beste helburubat. Orain artean 4 mahai jolas atera di-tuzte (ikus ondoko taulan). Eusko Jaur-laritzaren laguntza dute, eta ikastetxezein elkarteei doan eman dizkiete (da-goeneko agortuta dago administrazio-aren laguntzaz ateratako edizioa). Jolaskooperatiboko den-dan, hala ere, laujolas hauek salgaidaude.

Jolasen maileguzerbitzua

Mahai jolas koo-peratiboak maileguzeraman daitezkeetxera, liburutegikosistemaren antzera:

kuota bat ordaindu (20 euro urtean),eta 10 egunean behin jolas bat har deza-kete. Ikastetxeek eta elkarteek 45 euro-ko kuota dute, eta 3 jolas eraman ditza-kete epe horretan. Zerbitzuak harreraona omen du: “Gurasoen eta haurrenarteko harremana gehiago lantzeko au-kera ematen du. Arratsaldean edogauean tartetxo bat hartzen dute jolasa-ren bidez elkarrekin egoteko. Eta hau-rrek ikasten dute ez dutela zertan denaeduki, zertan dena erosi. Lankidetza-ren zentzua du: nik disfrutatzen dut jo-lasarekin, baina ez da nirea, eta zainduegin behar dut beste haurrek ere gozadezaten”. •

· Material hau InteRed Euskal Herria eta FISC GKEk atera dute, Eusko Jaurlaritzaren laguntzaz.· Eskuratu nahi duenak, InteRedera deitu (943 293 847)

Unitate didaktikoak“Atzoko eta gaurko lankidetza jolasak” Euskal Herriko jolas tradizionalak hartu, eta buelta txiki bat emanez kooperatibo bihurtu ditu lan honek.

Edizioa agortuta dago. “Lankidetza jolasak” Balioetan hezteko, eskolan jolas kooperatiboa erabiltzea proposatzen du unitate didaktiko honek. LHko

6-12 urteko haurrentzat da.“Elkartasuna eta Lankidetza Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan”Gatazken kudeaketarako tutoretza plan bat da: ordubeteko 15 saio planteatzen ditu, jolasetan, ipuinetan

eta musikan oinarrituta. Oraindik ez dago eskuragarri, esperimentazio fasean baitago, 7 ikastetxetan.

Mahai jolasak· “Itsasoa jokoan” (10 urtetik aurrera).· “Elur jausiak” (8 urtetik aurrera). · “‘T’ Chang” (10 urtetik aurrera) · “Bedi-Bedi”( 8 urtetik aurrera).

Material didaktikoa

PrestakuntzaGuraso eta hezitzaileen-

tzat · 8-12 orduko presta-

kuntza lantegiak, erabatpraktikoak.

· Hitzaldiak. · Informazioa: jolas fi-

sikoei eta mahai jolaseiburuzkoa, bibliografiak,web orriak, nazioartekomaterialak, lan talde es-pezializatuak eta abar.

Haurrentzako tailerrak· 6-10 urte bitartekoen-

tzat. Mahai jolasak eta jo-las fisikoak lantzen dira.

Ikastetxeen bisitak· Lehen Hezkuntzari

zuzenduta.


Zer asmatuko pentsatzen jarrita,laukote honek galdera bat egin zion be-re buruari: “zer egin genezake, gureikastetxeko bizimodua errazteko?”. Etaikasle zein irakasleen egunerokoarazoetan erreparatu zuten hala: egu-nero zortzi libururekin atzera-aurreraibili beharra, lanak etxean ahaztu ditu-zula, koadernoa eskolan utzi zenuela a-tzo, gurasoentzako oharra “bidean gal-du” zaizula... Gelako ikasmahaia etaetxea lotu behar ziren, beraz. Bilbokometroan ukipen pantailak ikusi, eta ar-gi ikusi zuten: ikasmahai digitala sortu-ko zuten.

Ikasmahai digitala konektatuta da-go etxeko ordenagailura, ikastetxekozerbitzarira nahiz akademiako ordena-gailura. Gelako arbela ere digitala izan-

go litzateke, eta bertan idazten den guz-tia zuzenean ikasleen ikasmahaietanagertuko litzateke. Beraz, gelan egitenduzun dena gero etxetik zein akade-miatik zabal zenezake, baita edozein li-buru edo testu ere (material guztia for-matu digitalean egongo litzateke, nos-ki). Garikoitz Alvarez irakasleak dioe-nez, “asmoa poltsikoan soilik boligrafooptikoa eraman behar izatea da. Etamotxila ogitartekoa eramateko izandadila!”. Irakasleek eta gurasoek erekomunikazio zuzenagoa izatea erraz-tuko luke.

Ideia aplikagarriaEpaimahaiak saria emateko hona-

ko ezaugarriok nabarmendu ditu:ideiaren aplikagarritasuna (aplikazio

Asmatzaile gazteentzako lehia-keta da Elhuyarren “Teknosko-pioa”, Batxilergoko eta LanbideHeziketako ikasleei zuzendua. Tal-de txikietan lantzeko, aurtengogaia honako hau izan da: InguruneAdimena. Ikertzaileak zirela pen-tsatu behar zuten eta, denbora as-koan ikertu ostean,gizartearentzataurrerapauso handia den aurki-kuntza bat egin zutela. Aurkikun-tza horren berri, aurkezpen batenbidez eman behar zuten biltzar ba-ten aurrean.

Saria Barakaldoko El Regatoikastetxeko laukote batek jaso du.Batxilergoko 1. mailan daude, etaTeknologia eta Ingurumena ikas-gaian landu dute asmakuntza:“ikasmahai digitala”, ikasleei mo-txila astunen zama arinduko dienpantaila elektronikoa.

Ikasmahai digitala, Barakaldokoikasleen asmakuntzaElhuyarren “Teknoskopioa” saria irabazi du

e k a r p e n a k

Ikasmahai digitalakonektatuta dago

etxeko ordenagailu-ra, ikastetxeko zerbi-tzarira nahiz akade-

miako ordenagailura.Gelako arbela ere

digitala izango litza-teke; bertan idazten

den guztia zuzeneanikasleen mahaian

agertuko litzateke.

funtzionala eta interesgarria du), pun-ta-puntako hainbat teknologia modukonbinatuan eta egoki erabili izana, etaaurkezpenean arrazoibide logikoa etasinesgarria izatea.

Laukotearen esanetan, zailenaideia guztiak bildu eta proiektu bakarbatean gorpuztea izan da. Horretarako,gaurko teknologia anitzetara jo beharizan dute. Behin lan hori eginda, aur-kezpena prestatzea lan erraza izanomen da eurentzat.

Ideiaren aplikagarritasuna azpima-rratu du epaimahaiak. Ez da zientziafikzioa. Izatez, eguneroko arazo errea-letan oinarritu dira ikasleak, eta egungopuntako teknologia egoki konbinatuzerantzuna eman diete arazoei. Pentsa-tzekoa da, beraz, urte gutxiren buruanhalako idazmahaiak merkatuan izangodirela. Pena bakarra dute: ideia ez pa-tentatu izana.

Teknologia ikasgairako akuiluEra honetako asmakuntza lehiake-

tak aukera ezin hobeak dira, ikasgai ba-teko lana proiektu sortzaile batean oi-narritzeko. Hala azaldu digu GarikoitzAlvarez irakasleak: “Halako sariketakoso onak dira ikasleek pentsa dezateneta bihar bertan erabiliko dugun tekno-logian oinarrituta lan egin dezaten.Prestatu egiten dituzu 5 urte barru aur-kituko duten teknologia hori hobetoulertzeko, eta parametro horietan pen-

· Ikasmahaia: ukipen pantaila bat, eta boligrafo optikoa. Pantaila elektroniko horren ertz batean ordutegia; besteanarbela, irakasleak idazten duena denengana heltzeko. Pantailaerdian liburu-orria, zauden ikasgaiko ordutegiarekin konekta-tuta, eta alboan koaderno-orri bat, zure apunteak hartzekoboligrafo optikoarekin. · Etxeko, ikastetxeko zein akademiako ordenagailuei konekta-tuta. Ikasmahaian jasotako lanak, oharrak, informazio guztiaetxeko ordenagailutik ireki zenezake, edo akademiatik.Irakasleak eta ikastetxeak ere zuzenean bidali ahal izango diz-kie oharrak eta azterketen emaitzak gurasoei. Hala, ikasleek ezdute motxilarekin atzera-aurrera ibili beharrik, eta gurasoen-tzako oharrak ere ez dira “bidean galduko”. · Puntako teknologia. Egungo teknologia berriak biltzen diraikasmahaian (WIFI sistema, internet, intranet, polimeroak, uki-pen pantaila...). Energia berriztagarrietan eta kontsumo baxu-ko elektronikan oinarritu dute dena.· Asmakuntzaren sortzaileak: Paula Arana, Asier De Diego,Jone Miren Miguel eta Amaia Santamaria. Laguntzaile izanduten Teknologia eta Ingurumeneko irakaslea: GarikoitzAlvarez.

Ikasmahai digitala


tsatzen jartzen dituzu, talde laneangainera”.

Aurten 7 lan aurkeztu dira “Teknos-kopioa” sariketara, eta epaimahaiak la-nak izan omen ditu onena aukeratzen,

denek betetzen zituztelako oinarrizkoirizpideak. Datorren ikasturterako ere,horra sariketa polit bat ikasgelako lanasormenezko proiektuan oinarritu nahiduenarentzat. •


Zergatik diozu telebistagezurrak egiten dituen

makina dela?Nola izan gaitezke kritiko

telebista aurrean

Lolo RICOGIDOILARIA ETA ERREALIZADOREA

Telebista pizten dugunean progra-mak eta publizitatea sartzen zaizkigu,eta baita telebistak eskaintzen digunbalio eskala ere. Prentsak notiziak ema-ten dizkigu, albisteak transmititzen diz-kigu. Irratia iritzia ematen saiatzen datertuliekin (noski, prentsak iritziak ereematen ditu editorialetan eta irratianere solasaldien aurretik prentsako be-rriak irakurtzen dira). Telebista, berriz,identifikazio ereduak ematen saiatzenda, horiek bidaltzen dizkigu, eta hori dagezur handietako bat. Eginda daudenirudiak bidaltzen dituen telebista da,eta barruan ikusten dugunarekin begi-rada betetzen digute. Horrek guztiaktelebista ideologiko bat sortzen du.Egungo sistema erreproduzitzen eta le-gitimatzen duen telebista da.

Gainera, telebistak “ni errealitateanaiz” esaten digu. Eta oraindik ez diguesan ebanjelioak bezala “ni naiz egiaeta bizitza” telebista egiten duten horie-tako inori ez zailako bururatu! Bestela,egingo lukete.

Zergatik da errealitatea? Gauza ba-kar bategatik: merketzeko, denboraerrealean grabatzen delako.

Baina telebista ez da erreala. Zuzen-dari, errealizatzaile eta batez ere taldepolitiko eta ekonomiko baten errealita-tea da. Haien ikuspegia agertzen da etahor manipulazio bat dago. Esate bate-rako, ekitaldi batean jendea joan delaerakutsi nahi badute, betetako aulkiakagertuko dituzte; eta jende gutxi joandela adierazi nahi badute, aurrealdeandauden aulki hutsak. Hor manipulaziobat dago, eta beharrezkoa da zati batbestearen atzean muntatu behar dela-

ko. Eta gidoi bat duen istorio bat konta-tzen ari zaizkigunez, horretaz balia dai-tezke nahi dutena adierazteko. Ez daerraza objektiboa izatea.

Telebista eta haren balioak sosten-gatzen dituzten egitura politiko-eko-nomiko horiek ikuslea menderatzeabaino ez dute nahi. Ez da interesatzenikusleak pentsatzea, gizaki pentsalariazaila baita gidatzen. Pentsatzen ez due-na, berriz, dominatu egiten da, menpe-ratu.

Nik uste dut telebista egiten dutengizon-emakumeek ez daukatela boka-ziorik. Botere eta diru bokazioa bainoez dute, baina ez balio transmisiorakobokaziorik. Eta nire ustez, transmititubeharreko balio horietako bat telebis-tan hezitzea litzateke.

Izan ere, telebistak etengabe hezi-tzen du, balio hezitzaileak ditu. Progra-ma batek, onerako edo txarrerako, heziegiten du, bere balioekin, bere gezurre-kin... Horien artean programa hezitzai-le-didaktiko bat eskaini beharko luketelebista publikoak: zientzia erakuste-ko, teorian hain gaizki azaltzen direnprozesu hezitzaileak argitzeko, beste

galdeidazue

?


herrialdetako jendea nola bizi den era-kusteko... Egon dadila astean ordu etaminutu batzuetan irudiaren indarra ba-liabide gutxirekin edo egoera txarreandauden eskolen eskura edo laguntzaehar duten etxeen eskura.

Hautatu eta pentsatu, dena berehorretan irentsi gabe

Irudiak ikusteko hezi egin behar da,eta hor daukagu erronka. Irudiaren bi-tartez pentsamendura joaten edo iris-ten hasi beharko litzateke. Liburu bate-an irakurri nuen istorio batekin azaldu-ko dizuet ideia hori. Enperadore txina-tar batek jauregian horma-irudi han-diak egitea agindu zuen. Haietako bat,handiena, urjauzi batena zen. Egun ba-tzuk geroago margolarien nagusiarideitu eta ezabatzeko esan zion. “Bainaez al zaizu gustatzen?” galdetu zionmargolariak. “Bai, bai, baina ur soinuakez dit lorik egiten uzten”. Nire ustez, ho-rrek oso argi adierazten du zer diren iru-diak, gure irudimena. Bizitza begiratuzhasten dugu, eta irudiaren ondorenpentsamendua sortzen da. Horixe eginbehar dugu guk, pentsamendua bul-tzatu, eta Hik Hasin horretan hasi zare-te Begiradaren heziketa. Zinema az-tertzen proposamenarekin.

Batez besteko ikusle batek 4 ordupasatzen ditu egunean telebista aurre-

an. 50 urterekin, zenbat ordu izangoditu galduak telebistaren aurrean? 8urte inguru. 50 urterekin 8 urte oparitu-ko balizkigute ez genituzke Isabel Ge-miorekin edo Vaya Semanitarekin gal-duko. Beste modu batera pasako geni-tuzke, modu aktiboagoan, ez hain mo-notonoan.

Dena dela, telebistaren aurrean 4ordu egoten garela esan dut, baina 16balira ere, ez legoke gaizki ondo auke-ratuko bagenu. Beno, agian 16 esajera-tua da... baina ez da denbora kontuasoilik, edukien kontua da. Oso garran-tzitsua da ondo hautatzea. Etxera iristengarenean, ezkerrekoak edo eskuine-koak izan, ospitaletik edo ezkontzabatetik etorri, iritsi eta telebista piztendugu keinu irrazional modura, ia kon-turatu ere egin gabe. Keinu hori ez daezer, horregatik diot irrazionala dela, ezdu helbururik. Keinu hori beti ez dagoprograma zehatz bat ikusteko desioakprobokatuta, baizik eta bakarrik gau-delako, beldurra dugulako eta ahotsbat entzun nahi dugulako, aspertutagaudelako, triste gaudelako, langabe-zian gaudelako... arrazoi asko egondaitezke. Garrantzitsuena ez da piztea,baizik eta jakitea zergatik pizten den,bestela ez baitugu irudia dekodifi-katuko.

Nik ez dakit telebistan agertzen denguztia dekodifikatzen den edo ez. Nikuste dut ezetz eta hori oztopo handiada. Haur japoniar batzuk ninja dordo-kekin zorabiatu egiten dira. Dekodifi-katu ezin ditugun irudi asko sartzenzaizkigu eta saturatu egiten gara. Agianhorrek eragingo die zorabioa. Ametse-kin ere gauza bera gertatzen zaigu. Sa-rritan telebistaren aurrean lokartzengara eta irudi horiek eragina dute gureametsetan.

Haurrak obsesionatuta daude tele-bistaren aurrean, eta larriena ez da ikus-ten dutena, irudikatzen dutena baizik,hau da, nolako soinua entzuten dioteurjauziari.

Nik badut lagun bat telebista armai-ruaren gainean jartzen duena eta kable-ak gordetzen dituena, telebista ohikoleku pribilegiatutik kenduz. Telebista

ikusteadebekatubeharrean, telebista hartzea zaila eginnahi izaten du. Ez zait oso egokia irudi-tzen armairuaren gainean jartzea arris-kutsua izan daitekeelako, baina mahaiazpia, adibidez, leku egokia iruditzenzait. Hau da, ongi deritzot ikusleareneta telebistaren artean traba txiki batedukitzeari.

Haurrei erakutsiko balitzaie telebis-ta espazio fisiko bat okupatzen duenaltzari bat dela, eta horrez gain, gureburuan ere leku bat okupatzen duela?Eta ez dela hartu behar belaki bateraerortzen den eta han gelditzen den urabezala? Telebistak bidaltzen digunamaneiatu, hausnartu, aztertu egin be-har da. Ez gara modu sasijakintsuaneseri eta programak aztertzen hasibehar, baizik eta jakin zertaz ari diren,batzuk kendu, beste batzuk jarri... Jakinzergatik piztu dugun telebista eta zer-gatik ari garen agian gustatzen ez zai-gun programa bat irensten.

Garrantzitsuena ezda telebista piztea,

baizik eta jakiteazergatik pizten den,

eta zergatik arigaren agian

gustatzen ez zaigunprograma bat

irensten.

Ongi deritzot ikusle-aren eta telebistarenartean traba txiki bat

edukitzeari. Esatebaterako, egongela-

ko leku pribilegia-tuan jarri beharrean,

mahai azpian jartzeari.


Kritikotasuna zineman etatelebistan

Behin Gaztela-Mantxako herri ba-tean hitzaldi bat eman nuenean, 12-13urteko neska batek halaxe galdetuzidan: zergatik bihurtzen gara kritikoa-go zenbat eta zinema gehiago ikusi; etazergatik dugu kritikotasun gutxiagozenbat eta telebista gehiago ikusi? Gal-dera azkarra iruditu zitzaidan. Hitzikgabe gelditu nintzen, zer erantzun eznekiela. Ohiko argudioekin erantzunnuen, baina badakit telebistaren etazinemaren artean badirela desberdin-tasun jakin batzuk.

Hasteko, semiotikan pantaila ilu-na deritzona existitzen da zineman, etaprofesionalok eremutik kanpokoadei-tzen diogu. Hau da, pantailaren ingu-ruan benetako beste pantaila ilun batdago. Horrela, itsasontzi bat ikustendugunean, inguruan ozeanoaren han-ditasuna irudika dezakegu. Baina itsa-sontzi edo irudi hori bera telebistanikusten dugunean, bainuontzi bateanitsasontzitxo bat ikustea bezala da; gai-nean ezkontzako argazki bat dago, edo

landare bat pantaila aurrean... etxeanezinezkoa da efektu hori lortzea.

Horri loturik, zinemak posible egi-ten du norberak bere irudiak birsor-tzea. Esate baterako, Arsénico por com-pasión filman Gary Grant aktorea es-kailera batzuetan dagoen eszena batagertzen da eta borrokan ari da. Gaizto-ak polizia batzuekin ari dira borrokan,baina borroka ez da ikusten. Noizeanbehin itzalen bat edo beste pasatzen daargiztatutako horman eta kolpeak ikus-ten dira. Guk eszena horiek ikusi edoirudikatu egiten ditugu. Telebistan iaezinezkoa da hori, beste batek eginda-ko irudiak soilik ikusten ditugu, norma-lean itsusiak, gaizki egiten direlako.Horregatik, oso garantzitsua da hau-rrek irudiak irakurtzen ikastea.

Gainera, zinemara joaten garene-an, badakigu fikzioa ikusten ari garela,baina halere sinestu egiten dugu ongiegindako produktu bat delako. Ez ba-dugu sinesten, pelikula txarra delakoizaten da. Telebistan, ordea, ikustenduguna errealitatea dela pentsatzendugu. Horregatik da garrantzitsua ho-rretaz jabetzea.

Beste desberdintasun bat bada:hautatzea. Zineman nahi dugun filmahautatu ohi dugu, eta telebistan ez. Gai-nera, zinematik ateratzen garenean,aukeratuta joaten garenez, normaleankomentatu egin da: gehiago esperonuen, aktorearen lana ikustera nento-rren eta asko gustatu zait, pelikula di-bertigarria izango zela uste nuen etadrama bat da... Filma komentatu egitenda eta hori da norberak egin behar due-na telebistako programa bat amaitzendenean.

Pentsatzen erakutsi behar dugu,hor dago gakoa

Gaur egun telebistan ez dago asko-tariko aukerarik, telebista kate guztie-tan gauza bera dago. Telebistan diruazbaino ez da pentsatzen egun. Mementohonetan telebista publikoa oso garran-tzitsua da. Une honetan negozioa gai-lentzen da, eta ez du hala izan behar.Garraioan, esaterako, autobusek fun-tzionamendu arau batzuk dituzte de-

non zerbitzurako direlako. Taxistekbeste arau batzuk dituzte, baina bete-behar batzuk badituzte, zerbitzu publi-koa baitira. Telebista kate pribatuei,aldiz, ez zaie eskatzen.

Nola erantzun pantailan dauden etagustatzen ez zaizkigun gauza horieiguztiei? Pentsatzen erakutsiz. La bolade cristal saioan “desenseñar a desa-prender” (ezikasten ezerakutsi) esatengenuen. Izan ere, telebistan horixe era-kusten da: ez pentsatzen. Komunikabi-deek orokorrean, eta telebistak berezi-ki, gaur egun ez dute uzten abstrakturairisten. Partikularrean uzten gaituzte,objektuaren munduan, zirkunstantzia-ren, bizilagunaren munduan. Abstrak-tua dena, hots, ideien mundua, objek-turik gabeko mundua, teoriarena,hausnarketarena, analisiarena... siste-matikoki ezeztatzen da.

Horregatik, haurrei pentsatzen ira-katsi behar zaie, eta gero, pentsa deza-tela nahi dutena. Guri txarrak iruditzenzaizkigun irudi batzuk onak iruditzenzaizkiela? Bada, zorte txarra. Gustatzenzaien musika ez dela guri gustatzen zai-guna eta eurenak ez duela kalitaterik?Bada, euren kontua da, euren belarriaeta bizitza da, eta musika horrekin dan-tzatuko dute. Garrantzitsuena pentsa-tzen irakastea da; hori da egin dezake-guna eta egin behar duguna. •

Zinemara joatengarenean, badakigufikzioa ikusten arigarela. Telebistan,

ordea, ikus-ten dugunaerrealitateadela pentsa-

tzen dugu.Horregatik dagarrantzitsuahorretaz jabetzea.

?

Nola erantzun pan-tailan dauden eta

gustatzen ez zaizki-gun gauza horiei?

Pentsatzen irakatsiz.Haurrei pentsatzenirakatsi behar zaie:

hori da egin dezake-guna eta egin behar

duguna.


Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakurtarrila

Kukuketan jolaserako kantuak

Adibide pare bat


Xirula Mirularen proposamen berribat da Kukuketan liburu-diskoa, musi-ka arloan denok aitortutako esperien-tzia duten Imanol Urbietak eta KontxiAizarnak luzatutako proposamen be-rria. Urtebete edo bi urteko haurrekinegiteko 25 jarduera proposatzen dirabertan. Eguneko une desberdinetanhaurtxoei abesteko kantuak dira: esna-tzerakoan, jatorduetan, bainatzerako-an, ohera joan aurretik, lokartzerako-an... Abestien hitzak eta partiturakagertzen dira liburuan, eta CD bateangrabatuta daude. Horrez gain, jarduerabakoitzak zein helburu duen eta nolaegin daitekeen azaltzen da: batzuk la-saitzeko dira, beste batzuk mugimen-dua bultzatzeko; beste zenbait entzu-mena, ikusmena, dastamena, jakin-mina, afektibitatea, emozioen adieraz-pena, gorputzaren kontrola eta abarlantzeko.

Berez kanturik gabe egin daitezke-en jolasak edo jarduerak izan litezke,baina haurrak oso sentiberak dira musi-karekin. Horregatik, euren aurreankantuan hasiz gero edo diskoa jarrizgeroz, soinuan jartzen dute arreta guz-tia. Eta ez zaie belarrietatik soilik sar-

tzen, baizik eta gorputzeko poro guz-tietatik.

Gurasook, zuek zarete jostailurikhoberenak

Bizitzako lehen hiru urteetan ingu-ru zirikagarria ematen baldin bazaie,euren gaitasunak garatzen lagundukozaie. Haurrek jolasaren bidez ikastendute batik bat, eta jostailurik onena gu-rasoak dira, euren aurpegia, eskuak,zangoak... gorputz osoa. Tresneria horiguztia martxan jartzeko, gozatzekodenbora besterik ez da behar. Etahorretan laguntzeko xedez egina dagoKukuketan.

Sortzen-Ikasbatuazek musika-ren irakurketa-idazketa prozesua-rekin hasteko sekuentzia didaktikobat kaleratu du, Pentagrama-eneaizenekoa.

Haurrak musikarekin duenlehen harremana atsegina eta moti-bazioz betea izatea garrantzitsuada, eta hori du xede lan honek.Musikaren barruan hainbat atal lan-du daitezke; Pentagrama-enea no-tazioa lantzeko da, hau da, musika-ren irakurketa.

Horretarako, ipuina eta antzer-kiaz baliatzea proposatzen du. Ho-rien bidez, haurrek jolastuz ikasikodute. Pentagrama-enea horma iru-dian pertsonaiak kokatzen diraipuina garatu ahala. Behin pertso-naien kokapena bereganatzen du-tenean, pertsonaiok nota bihurtzendira eta pentagrama agertzen denhorma irudian kokatzen dira.

Batez ere Lehen Hezkuntzako1. mailan erabiltzeko da egokia,nahiz eta Haur Hezkuntzakoekinedo zaharragoekin ere erabil daite-keen.

Materiala liburuak eta ipuinenkantak biltzen dituen CDak osatzendute. Horrez gain, irakaslearentzatlagungarri den DVDa bat ere badu.Liburuxkan proposatzen diren jar-duerak nola lantzen diren ikus dai-teke bertan.

Pentagrama-enea,musika irakurtzeko proposamen berri bat

“Nire hartzatxoa” abestiahartzarekin dantza egiteko pen-tsatua dago. Haurrak berezkoadu mugimendua eta mugitzekobeharra. Ziur haur guztiek dutelaeuren panpina artean hartzatxo-ren bat. Bada, hori hartu eta be-soak gora eta behera, jira bat etabeste bat, eta nola ez, musu bat.Musuak eta afektibitatea bana-tzeko jolasa da. Entzumenarentrebetasuna eta entzundakoak e-giteko gaitasuna suspertzen dajarduera honekin.

“Txoriak bezala” abestianzera proposatzen da: gurasoa lu-rrean etzatea gora begira etaoinak haurraren sabelean jar-tzea. Heldu haurrari eskuetatik e-ta igo hankak gorantz poliki-po-liki. Haurra gurasoaren oinengainean doa hegan. Mugitu han-kak aurrera eta atzera, albo bate-ra eta bestera, haurrak hegan egi-teko modu desberdinak izan di-tzan. Kantu-jolas honekin oreka,konfiantza, ziurtasuna, motrizi-tate lodiaren garapena eta ikus-men pertzepzioa lantzen da.


Telebista etahezkuntzajardunaldietan irudianalfabetatzeko beharranabarmendu zen

60 pertsonak hartu zuten parteabenduaren 3an Hik Hasik antolatuta-ko Telebista eta hezkuntza jardunal-dietan. Irakasleak gehienak, eta tarteanziren telebistako langileak eta uniber-tsitateko irakasleak ere.

Jardunaldi hauen motiboa, telebis-tak eta pantailek gaurko gizartean du-ten eragina ikusita, gaiari adarretatikheltzen hasteko pauso bat ematea zen.

Hainbat begiradaJose Maria Setien Donostiako go-

tzain ohiak eman zion hasiera egunari,galdera bat abiapuntu hartuta: balioak.Telebista zer anbiziok eta zer interesekgidatzen duten aztertu zuen gero LoloRicok, haur eta gazteen saioen progra-matzaile izanak. Gaurkoa diru intere-sek mugitzen duten telebista dela na-barmendu zuen, eta bestetik, “haurprogramaziorik” baden ere jarri zuenzalantzan.

Euskal Herrian gazteek telebistanola ikusten duten azaldu zuen jarraianJosi Basterretxeak (EHUko Kazetaritzairakasleak). Egin berri duten Euskal He-rriko eskola-gazteak telebistaren kate-an ikerketaren datuak eman zituen, ze-ra azpimarratuz: kontsumo indibidua-lizatua areagotzen ari dela eta ekipa-menduak ugaritu arren, horrek ez due-la ekarri medioetan alfabetatzea etakontsumo kritikoa egitea.

Fito Rodriguezek, EHUko Filosofia

eta Hezkuntza Zientzien Fakultatekoirakasleak, “Kutxa katodikoa ala katoli-koa” izeneko hitzaldia eskaini zuen.Haren ustez, telebistak nolabaitekoamets hipnotikoetan sartzen gaitu, etahorretatik esnatzeko alfabetatu eginbehar da.

Eskolaren eta familiaren egitekoe-tan zentratu zen, ondoren, Antton Alfa-ro, Lezoko herri eskolako irakaslea.Proposamen praktikoak eskaini zi-tuen, Lehen Hezkuntzan zein DBHnegin daitekeena azalduz, eta hainbat bi-bliografia zein kontaktu luzatu zituen.

Praktikan jarraituz, Isabel Alba gi-doilari eta hezitzaileak, haur eta gazte-txoekin irudia lantzeko urtetan dara-man esperientzia sortzailea azalduzuen. Donostiako Larrotxene kulturetxeko proiektuan gidoiak nola lan-tzen dituzten, pertsonaiak noraino sa-kontzen dituzten, eta esan nahi dutenairuditan espresatzen nola ikasten dutenazaldu zuen, prozesuaren amaieran,kamera hartu eta filma osatzeraino. Ha-ren ikasleek egindako lau laburmetraiaere ipini zituen, denen gozagarri.

Amaitzeko, Asier Altuna eta TelmoEsnal gidoigileek mahai ingurua eginzuten, Xabier Portugal Pasaia-Lezo li-zeoko irakaslearen gidaritzapean. Eus-kal Telebistaz zein bertako zinemaz jar-dun zuten, herri telebistak ugaritzeakireki ditzakeen ateak aipatuz.

Zergatik goazEHIGEtik?

EHIGEren eratze aktan oinarrihauek planteatzen ziren: eskola publi-ko euskalduna bultzatzea, curriculumpropioa lortze bidean jartzea, eraba-kiak adostasunean hartzea, euskal hez-kuntzako gainerako eragileekin elkar-lana bultzatzea, hezkutza sistema pro-pioaren aldarrikapenean jarraitzea...Horrek guztiak gure Elkarteari elkargu-ne berri horretan parte hartzeko beha-rra sortu zion.

Izan ere, EHIGEren sorrerarekinaskok pentsatu genuen aukera berriaksortuko zirela Euskal Eskola Publikora-ko bidean, paperetan agertzen zenarierreparatuz, behintzat.

EHIGEren eguneroko errealitateanbaina, ez dira printzipio horiek etahasieran sortutako espektatibak bete.

1.- EAEn D ereduaren aldeko apustugarbirik ez.Gaur egungo ereduen politi-kan ondoen euskalduntzen duen ere-du bakarraren aldeko apustu garbiaegin dugu, hau da, D ereduaren alde-koa. EHIGEren azken urteotako matri-kulatze ekitaldietan, berriz, nafarroansoilik egin da apustu hori; gainerako lu-rraldeetan “euskal eskola publikoa” le-lopean egin izan da, hizkuntza eredu-rik zehazteke.

2.- Lurraldetasun ikuspegitik urrun.Euskal Herri osorako proposamenaklantzearen beharra aipatu dugu, bainaorain arte EAEko puntuak dira nagusiEHIGEren eguneroko lanetan eta hain-bat gaitan eremu hori zabaltzeko zailta-sunak ikusi dira.

3.- Erabakiak ez dira adostasunez har-tzen. Erabakiak hartzerakoan guztioniritzia kontuan hartzea eskatzen dugueta ez da inolaz ere betetzen. EAEko hi-ru federazio nagusiek (Denon Eskola,Baikara eta BIGE) euren interesen ara-berako erabakiak hartzeko joera azal-du dute. Beraz, zenbaitetan eman be-

harreko pausoak ez dira adostuak iza-ten.

Horren adibide garbia litzatekeEHIGEren Barne Araudia hiru federa-zio nagusi horien neurrira egin dutela.Eta ondorioz, organo/ardura pertsona-lak/kolektiboak ez dira inoiz gainerakofederazio/bazkiden eskura izango.

Bestalde, ez dute eskola komuni-tate osoaren ikuspegia onartzen, be-raien “lidergoa” kolokan jartzen duela-koan.

4.- Euskal Curriculumaren egitasmo-an parte hartzerik ez. Prozesuaren ha-sieratik gonbidatuak izan ziren arren,prozedura aitzakia argudiatuz, orain-dik ez diote atxikimendua adierazi ja-danik hezkuntzako 21 eragilek sinatuduten proposamenari. Edukietan za-lantzarik ez badago, aldiz, garrantzihandiagoa eman beharko geniokeguztiok gai horren garapenari, estra-tegikoa gertatzen baita hezkuntza alo-rrean.

5.- Euskal Eskola Publikoaren fes-ta(k). Sortzen-Ikasbatuaz elkartetik lanbateratuaren aldeko apustu garbia egindugu, baina ez dugu EHIGEtik eran-tzun berdina jaso. Nafarroan izan ezik,gainerako herrialdeetan ez dugu ados-tasunik lortu, festa bi elkarteen izeneanantolatzeko.

6.- Hezkuntza eragileekin elkarlanikez. Burutu beharreko elkarlanean ereez dugu adostasunik lortu. Espainiamailako CEAPArekin harreman egon-

Sortzen-Ikasbatuaz elkartea EHIGEtik atera da

korrak estutzen dituzten bitartean, Eus-kal Herriko hezkuntza eragileekin ezdute elkarlana sustatzeko konpromisogarbirik hartzen.

7.- Elkarrekiko begirunea. Baskon-gadetako federazioek bultzatuta, Sor-tzen-Ikasbatuazeko bazkidetza zoko-ratzeko saiakerak egin dira. EHIGEk,Sortzen-Ikasbatuaz elkartea bidelagungisa hartu beharrean, konpetentziabagina bezala hartzen gaituela dirudi.

Horiek horrela, hona hemen Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak hartutako eraba-kia:

Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak EHI-GEn orain arte izandako parte-hartzea-ri uztea.

Hala ere, Sortzen-Ikasbatuaz elkar-tea prest legoke elkargune horretan(EHIGE) bere parte-hartzea birplantea-tzeko, baldin eta EHIGEk Eratze Aktanaipatzen dena gauzatuko balu, barnearaudia eta planteamendu murritzakbaztertuz eta Euskal Herriko ekimene-tan parte hartzeko konpromiso garbiaeta eraginkorra hartuz.

Bukatzeko, Sortzen-Ikasbatuaz el-kartearen bazkideen interesak defen-datu eta aurrera eramateko asmoz,adierazi nahi dugu Nazio Iraunkorra-ren esku utzi dela honi buruz eman be-harreko urratsen kudeaketa.

Sortzen-Ikasbatuaz elkartekoNazio Iraunkorra

2005eko abenduaren 14an


EHIGEren erantzunaEHIGE Gurasoen Elkartea, bere

izenak adierazten duen moduan, gura-sook osatutako erakundea da. EuskalHerri osoko Guraso Elkarteen federa-zioek osatzen dute. Orain arte horienartean Sortzen Gurasoak-ek ( Konfede-razioa eratu zenetik parte hartu izan du)eta Ikasgek (elkartean sartu den azke-na) hartu dute parte. Sortzen-Ikasba-tuaz erakunde moduan ez da inoiz EHI-GEko partaide izan, nahiz eta SortzenGurasoakek eta Ikasgek argi utzi zutenhasieratik eurek Sortzen-Ikasbatuazenparte zirela eta elkarrekin planteatzenzituztela gauza guztiak.

Sortzen-Ikasbatuazek EHIGEtikateratzeko aipatutako gaiei buruz zeraadierazi nahi dugu:

- Curriculuma. EHIGE beti agertu daCurriculum propio baten alde. Ez horibakarrik, gure adostasun orokorraadierazi diogu Euskal Curriculuma de-ritzon ekarpenari. Baina ez zaigu irudi-tu curriculuma txoko batean geratzekolan bat denik. Hori dela eta, joan den ur-tean zera adierazi genuen:

* Ongi deritzogu Euskal Curriculu-ma egiteari. Curriculum berri honekegun dugun curriculuma ordezkatu be-harko luke. Ikastetxe guztiak garatubeharreko curriculuma izan beharkoluke.

* Orain arte erabili den prozeduraguztiz desegokia iruditzen zaigu. Ho-nelako egitasmo batean oinarrizkotzatjotzen dugu hezkuntza eragile guztieninplikazioa.

* Gure kritika Administrazioari egi-ten diogu, erabili duen prozeduraribatez ere. Benetako adostasuna etaguztion onetsia bilatzen bada, beste erabatera jokatu behar delako.

* Guraso gisa bere mementoan par-te hartzeko ados gaude, beti ereaniztasuna, partaidetza eta inplikazioabermatzen badira. Inplikazioa ezinbes-tekoa da curriculuma arrakastaz jartze-ko martxan.

Curriculumaren mamia izango de-na garatzea ez dagokigu guri; guk ezdugu lan talde horietan parte-hartze zu-zenik izango, konfiantzazko pertsonakegon badaudelako jadanik adituenartean.

Gaur pozik agertzen gara, egin di-ren ahaleginak eta guztien borondatea-ri esker datorren astetik aurrera gaihorren inguruan elkarlana bermatukodelako.

- D eredua. EHIGEren jarrera ere-duen auzian euskal hiritar ororentzataski ezaguna dela gauden arren, esanbaino ez. Irakaskuntza Publikoak eus-kalduntzen ditu EAEko hiru ikasletatikbi. 20 urte baino gehiago daramatzagueuskalduntze prozesua bultzatzen, ira-kasleria euskalduna eskatzen, murgil-tze ereduak eta normalkuntza proiek-tuak sustatzen... B ereduan ikasitakoikasle asko gure laguntzari esker 12urterekin D eredura pasatu dira...Sortzen-Ikasbatuazek adierazitakoaegiatik oso urrun dago eta iraingarriaderitzogu esandakoari.

- Lurraldetasuna.Euskal Herriko Gu-rasoen Elkarteak Euskal Herri mailanlan egiten du: Iparraldeko Ikas-Bik,Frantziako FLAREP (Hizkuntza gutxi-tuen erakundea) eta euskalgintzak an-tolatzen dituen ekimenetan, NafarroanSortzen Gurasoakek erabakitzen di-tuen arloetan eta EAEn beste federazio-ek adostasunez bultzatzen dituztene-tan. Horrez gainera, EHIGE bere ikus-pegi orokorra lantzen ahalegintzen dahezkuntza, kultura eta hizkuntza egi-tasmo, foro eta ekitaldietan partehartuz. Berriro ere edozein norbanako-ri edota erakunderi gu ezagut gaitzangonbitea luzatzen diogu, ezezagutzatiketa aurreiritzietatik hitz egiten deneanzaila izaten baita benetan asmatzea.

- Euskal Eskola Publikoaren Jaia.Duela 14 urte Euskal Eskola Publikoa-ren Jaia bultzatzea erabaki genuenguraso elkarteok eta EHIGEk bere gainhartu zuen jai hori 2002 urtean sortu

EHIGEren erantzuna

zenean. Gogoeta, al-darrikapen eta aisialdirakogunea izan da beti aaia eta hez-kuntza eragileek beti izan dute lekua.EHIGEk beti errespetatu eta lagundudu Sortzen-Ikasbatuazek Nafarroanegiten duen jaia. EHIGEk gurasoen es-kuetan mantenduko du jaiaren antola-keta eta espiritua. Horrexegatik ez daSortzen-Ikasbatuazekin batera sina-tzen jai hori, ez delako gurasoen federa-zioa.

- Erabakien hartzea. Funtzionamen-du arauei dagokienez, gure tankerakobeste erakundeen berdinak dira. Ados-tasuna da eztabaida eta erabaki hartze-aren oinarria. Adostasunik ez badagoezin dira hartu gehiengo kualifikatutikez datozen erabakiak, eta estatutuekhala esaten duten kasuetan soilik; ezsoilik elkartutako kideen kopuruaga-tik, baita federazio edo herrialde kopu-ruagatik ere. Bertako arauak kontuanhartuz sartu al dira Konfederaziora?Zergatik orduan hainbeste arazo batza-rretan? Zergatik orduan hainbeste de-sadostasun batzar bakoitzean? Zergatikkostatzen da hainbeste besteek erearrazoia izan dezaketela aitortzea? Ezda ahaztu behar federazio bakoitzakautonomia osoa daukala antolatzekoeta bere herrialdean lan egiteko. Horierabaki zen eta horrela lan egin dugu.

EHIGEko kideek egokia deritzoteninformazio guztia eskaintzen jarraitukodu Euskal Herri osoko gurasoei. Gaur,inoiz baino gehiago, Euskal Eskola Pu-bliko euskalduna eta kalitatezkoan si-nesten duten ororen topaleku izan be-har duela uste dugu. Eragile eraginko-rra izan behar du berau garatzeko bide-an. EHIGEk ez du aterik, gure egunero-ko lana eta pedagogi ikuspegia publi-koa delako. Hori dela eta, zaila izangozaigu edonorri atea istea. Egunerogehiago izateko lan egiten dugu.

Imanol ZubizarretaEHIGEko presidentea



argitalpenak

Knossos-eko ondareaPello Gutierrez, Daniel Rekondo

SAUREHaur eta helduentzako abentura

komiki bat da, Kreta eta Iruñean koka-tuta dagoena, bi lurraldeek uste bainolotura gehiago baitute. Minotauroarenmitoak bi hiriak elkartzen ditu, zezenagurtzearen ohiturak elkarturik. Prota-gonistak (Aritz pilotaria, Joxe eta Ei-der) desagertutako lagunaren bilaabentura batean murgilduko dira.•

GutiKirmen Uribe

ELKARIdazle ondarrutarrak ondo ezagu-

tzen ditu marinelen bizimodua eta go-rabeherak, eta berak dio barku bakoi-tzean izaten zen txakurra proletarioazela, behargina. Horrelakoa da Gutiarratoi txakur bizkorra. Horren istorio-ak eta arrantzaleen bizimoduarekin lo-tuta daudenak agertzen dira, AnttonOlariagaren lan harrigarriarekin.•

Arbela,37. aleaBARAKALDOKO BERRITZEGUNEA

Barakaldoko Hezkuntza Aldizkariada Arbela. Azken alean, ikastetxeen ata-lean, Beurko institutuko irratigintza es-perientzia zein Ibaibe eskolaren 25. ur-teurrena ageri dira. Baita eskoletatik ja-sotako lau proiektu ere. Bizikidetzagaiari tarte zabala eskaintzen dio, eta Es-kola Agenda 21 eta Genero eta KirolarenHirugarren Jardunaldiak azaltzen ditu.•

gazt_ hizkera URTXINTXA ESKOLA

“Gazte hizkera” izeneko jardunal-dietan (2005, Azpeitian) aurkeztu zirenhitzaldi eta ondorioak bildu dituzte li-buruxka honetan. Kike Amonarriz,Imanol Esnaola, Asisko Urmeneta, Es-tibalitz Amorrortu eta Asier Larrinaga-ren hitzaldiak datoz, bi mahai inguru(“Gazte hizkera eskolan eta aisialdian”eta “Gazte hizkera komunikabidee-tan”), eta gazteen ondorioak.•

Euskarazko jostailuen gidaURTXINTXA ESKOLA

Ale monografikoa atera du Aisia Bi-zizaldizkariaren neguko aleak: Euska-razko jostailuen gida. Bertan azaltzendira jostailuak aukeratzeko gomendio-ak, adinaren eta lantzen den gaitasu-nen arabera zer jostailu dauden, jostai-luen sailkapena, zer espaziotan jolastueta jostailugintzako ekoizleak. Euska-razko material guztiaren bilketa etasailkapen dotorea da.•

Euskal Herriko historia ezkutuaGotzon Aranburu

GAIAKGure herriaren historian letra han-

diz azaltzen ez diren historiak eta kon-takizunak biltzen ditu. Judizmendi,Gasteizi emandako judu-hilerria; ge-zurrezko sorginak eta egiazko torturakSenpereko gazteluan; Iraultzak herriosoak erbesteratu zituen Lapurdin;Katalin katolikoak lotsarazi egin zuenMiarritzeko komisarioa...•

... goza nazazugehiago


Jolasaren hizkuntza etahizkuntzaren jolasa

Xirristi mirristi, gerrena pla, olio zo-pa, kikili salda, edan edo klik. Hitz magi-koak, sorgin hitzak edo hitz jokoa? MikelLaboak ezagunak egin zituen hitz jokoakentzuterakoan sorgin hizkera etortzenzaigu burura. Artxila mortxila bezainmagikoak egiten zaizkigu garai bateandona-dona egiteko erabiliak ziren leloonomatopeiko hauek. Hala dira ez Zuga-rramurdiko sorginek erabiltzen zituztela-ko, haurrek bere jolasetarako erabiltzenzituztelako baizik. Aspalditik, haurrekhitzen lilura jolasetan aurkitu dute etahitzen magia jolasen bidez transmititu da.Jolasetan, eguneroko bizitzarekin, bizi-tza arruntarekin alderatuta, irrealtasuna-ren halako kontzientzia bat dago. “Bestegauza bat gara”, “beste gauza batzuk egi-

Jaime AltunaUrtxintxa heziketa eskola

Jolas garaietan erabilera sustatzen...Ikastetxean Haur Hezkuntza eta Lehen

Hezkuntzako lehen zikloetako hau-rrekin jolas garaietan lagunartekohizkeraren erabilera sustatzekohainbat gauza egin ditzakegu. Jolasdinamizazioen bidez, jolasari berarigarrantzia emateaz gain, jolastekogaraian erabiltzen den hizkerariemango diogu garrantzia:

- Astean behin, jolas garaian jolas saiodinamizatu bat antola daiteke. Ez dakomeni jolas garai bat baino gehiagoizatea, haurrek denbora libreaedukitzeak garrantzia baitu.

- Hilean behin, jolas garai bat aukeradezakegu HH eta LHko guztiek aurre-tik ikasitako lau bat jolas egiteko.

- Jolas eguna antola daiteke eta aurre-tik landutako jolas guztiak egin.

- Eskola orduak erabil daitezke jolasberriak erakusteko eta errepasatze-ko, baita jolasetan erabiltzen den hiz-kera lantzeko ere.

- LHko 2. eta 3. zikloetako haurrek eus-karazko jolasen bilketa egin dezake-te eta ondoren haur txikiei jolas ho-riek erakutsi. Horretan ere, garran-tzia izango du jolasetan erabiltzenden hizkera jasotzeak.

- Interesgarria da ikastetxeetan lanaegiten duten aisialdiko hezitzaileeklanduko ditugun jolasen eta jolas hiz-keraren berri izatea, beraien laneanjolas eta hizkera hori integratzeko.

- Gurasoei landutako jolasak eta hizke-ra transmititu: ikastarotxoa, txoste-na, argitalpenak...

- Horrelako egitasmoetako programa-zioak garrantzi handia du: interesgu-neekin lan egitea (pertsonaia bat, gaibat, abesti bat...), erakargarriak zaiz-kien jolasak erabili eta gustatzen ezzaizkienak baztertzea, jolasakerrepikatzea...

ZER EGIN

ten ditugu”; dena misterioz betea da, jo-laskideek soilik dakizkiten ezkutuko se-kretuez betea.

Eta hitzen lilurak erabilera dakar eta,era berean, lilurarik gabe erabilera nekezsuertatzen da. Kaleko jolasak ezagutzalantzeko balio dute, baina, batez ere, era-bilera sustatzeko tresna dira. Haurrekjolasean denbora asko pasatzen dute etajolasean euskara erabiltzea lagunartekoharremanak euskaraz eraikitzeko urratsgarrantzitsua da. Aspaldi honetan, ikaste-txeetan jolas garaietan euskararen erabi-lera jolasen bidez dinamizatzeko progra-ma ugari egiten dira. Lan nekeza eta kon-traesanez betea izaten da: jolas askea zu-zendu behar al da? Denbora librea dina-mizatu behar al da? Hizkera ez formalatransmititzea irakasleen lana al da?. Zori-txarrez, kalean eta gurasoen bidez euska-razko jolasak eta jolasteko hizkera gutxi-tan transmititzen da. Beraz, jolasaren bi-dez euskararen erabilera sustatzea esko-laren eginbeharra da jolasetan erabiltzenden hizkeraren lanketaren bidez eta jolasdinamizazioen bidez. Horretarako, ira-kasleek euskararen magia transmititubeharko dute, Anjel Lertxundik aipatuzuen bezala: «hizkuntzaren irakaskun-tzak, ororen gainetik, hitzaren poza eta li-lura transmititu behar ditu». Eta hizkun-tzaren erabilerarako beharrezkoa denlilura hori, jolasetan aurkituko dugu haurtxikiekin lana egiten dugunok.


- Su sara bertsolaritxa?Karrera bukatu berri, ikastetxe eze-

zagun, haur pila... ez da egoera egokie-na erantzun egokia bilatzeko. Espli-kaiozu oraindik ere “ni bertsolaria naiz”errateak ikara eta errespetua sortzen di-gula zenbaiti, bertsolaritza zarela erra-teko moduan! Baina zuzentzen hasteaere... Denboraren joanak eta ikastur-teen etorriak akats horietaz irri egitenere erakutsi dit. Zerbait badaki behin-tzat! Eta aintzinera. Ikastaro bateko ira-kasleak behin aski ongi erran zuenbezala:

- Eskuartean duguna, izan duen in-guru eta baldintzetan bilaka zitekeensubjekturik onena da.

Ez zen preseski Iruñerriko soziolin-guistikaz ari; ez eta nafar gobernuarenhizkuntza politikaz. Sexualitatearen in-gurukoa zen ikastaroa, Madrilen geun-den. Baina bikotekidea jotzen duenariaplikagarri izateko zailtasunak ematen

dituen esaldia izan arren, guztiz egokiada gure lanerako. Batzutan ez da errexabertsoa bezalako tresna bat esku arte-an, esku-hartzea egitea. Noski, Goizue-tan errexagoa Berriozarren baino. Bai-na non bizi dira Nafarroako euskal hiz-tun gehienak? Iruñerrian noski! Beraz,hartu kotxea eta bertsoak (dagokion oi-narri pedagogikoekin e? Ostatuetanoraindik ere sartzen gara baina atera ereegin ginen) eta taldez talde. Helburunagusia euskararekin jolas egitea, ongipasatzea, euskaraz irri egitea. Ergatiboaongi egin dezaten oinarrizkoa baita on-gi egin nahi izatea eta gure esku dagomotibazio horren kudeaketa. Euskara-ren aldeko jarrera izan badute gehie-nek. Gure esku zati haundi bat dago,izan daiteke material bera, taldearenezaugarri beretsuak baina... Hezkun-tzan baina asko daude. Bertso xorta bat,adibidez doinuagatik interesgarria bai-na... Zuk ere tontoarena eginez abestenbaduzu taldea poltsikoratzeko arris-kua. Hori bai, eraginkorragoa da astean50 minutuko klase motibagarri batematea, egunean 5 ordutan tontoarenaegiten pasatzea baino.

Batzutan harritu egiten zaituzte gaz-tetxoek; edo bertzela ez erran umorekolpe izugarria ez denik oraintsu pasa-tutako hau: Antsoaingo Ezkaba ikaste-txean, errima jolas bat egiten ari ginen:

- Klasea bitan banatuko dugu, er-diek onarekin errimatzen duten hitzakbotatzen joan behar duzue eta bertzeerdiek unarekin. Gogoratu behiarensoinua nola den e? (n eta m hoskideakdirela gogoratzeko behiaren mmmm-nnnna erabiltzen baitugu, bere marraz-kitxo eta guzti).

Hor ari gara ba, batzuek Pamplona,Maradonaedo Madona (pertsonaedosakona baino errexago etortzen zaiz-kie horrelakoak, entzun ere gehiago-tan eginen zituzten) eta bertzeak gutu-na, lagunaeta kuttuna. 10-15 hitz botaondoren errekurtsoak agortzear, pistakematen hasten zara:

- Eskaleak bere txapelera botatzeanahi duena?

- TXANPONA!!! - Hagitz ongi! Zer da Andoni Egaña?(iazko abenduaren 18az geroztik)- Burusoila!! (gutxienez bertze 4 urtez) •

atzeko atetik

Hego Euskal Herrian 14-18 urteko gazteek,albistegietan ETB2 hirualdiz gehiago ikusten dute ETB1 baino. Profil linguistikoari dago-kionez,ETB2 ikusten dutenen artean,hirutik bi euskaldunak dira. Iturria:“Euskal Herriko eskola-gazteak telebistaren katean”ikerketa.

Estitxu AROZENABERTSOLARIA

Gaztetxoen umore kolpea

*

ELAKARRIZKETA: MARGA IÑIGUEZ • EKARPENA: WEBQUEST ... · NEKAZARITZA ESKOLAK Euskal Herriko...

Documents

Transcript of ELAKARRIZKETA: MARGA IÑIGUEZ • EKARPENA: WEBQUEST ... · NEKAZARITZA ESKOLAK Euskal Herriko...