EAKO HIRI ANTOLAMENDUAREN PLAN OROKORRA ... municipal...jartzen aurretik aipatu dugun arau maila...

EAKO HIRI ANTOLAMENDUAREN PLAN OROKORRA - PLAN GENERAL DE ORDENACION URBANA DE EA

EAKO NR 04/08 GR HAPN. BABESTU BEHARREKO ONDASUNEN KATALOGOA

HASIERAKO ONESPENA. V.4 1

BABESTETU BEHARREKO ONDASUNEN KATALOGOA

1. KATALOGOAREN HELBURUA

Honako hau da katalogo honen helburua: hirigintzako antolamenduak babestu behar dituen

ondasun naturalak eta artifizialak inbentariatzea eta identifikatzea, Lurzoruari eta hirigintzari buruzko

2/2006 Legearen 76. artikuluak horretarako xedatzen duena bete dadin.

Katalogo honek modu ordenatu eta sistematikoan egiten du babestu beharreko ondasun

artifizial eta naturalen inbentarioa, eta, horrez gain, Autonomia Erkidegoko Administrazioak xedatutako

babesak oinarri hartuta, horien kategoria eta sailkapena ezartzen du; haiei dagozkien zehaztapenak

egiten ditu, eta, halaber, udalak babestu beharreko ondasunak sailkatzen ditu, Eusko Jaurlaritzaren

Kultura Ondarearen Zentroaren zerbitzu teknikoek igorritako 2007ko Urriaren 5an datatutako Txosten

Teknikoan dagoen zerrenda, Katalogo honen zehaztapenen bidez babestu behar direla estimatu diren

eraikinez handituz.

Aurrekoaren osagarri, Katalogoan, aurretik sailkatutako elementuen babes neurriak ematen

dira, elementu horiek mantendu eta kontserbatzeko, baldin eta neurri horiek Eako ondarea babesteko

plan bereziaren bidez nahiz udalerriko kultura ondarea analizatzea eta babestea egokitzat jotzen duten

plan berezien bidez garatzen ez badira.

2. KATALOGOAREN HIERARKIA MAILA

Lurzoruari eta hirigintzari buruzko 2/2006 Legeak xedatutakoari jarraituz, Katalogoak

hirigintzako antolamendurako tresna osagarriak dira, eta haien zehaztapenak ez dira agertzen

egiturazko antolamendua osatzen duten zehaztapenen zerrendan, lege horren 53. artikuluak xedatzen

duen bezala, eta, hala, ulertu behar da Katalogoak xehetasunezko antolamenduari dagozkion

dokumentuak direla, geroago zenbait Multzo, Ondasun eta Eremuri buruz adieraziko dena alde batera

utzi gabe.

Udalerri horretako ondasun natural eta artifizialen inbentarioa egiten duen Katalogoa

tramitatzeak, Eako hirigintzako antolamendu plan orokorrarekin batera, ez du aldatzen edo zalantzan

jartzen aurretik aipatu dugun arau maila hori.

Hala ere, kontuan hartuta Eguzki Jaia edo Apikale etxea, Monumentu izendaturiko ondasun

higiezinen zerrendan sartzearen bidez duen ondasun kulturalaren babesa eta eremu arkeologikoen

babes zehaztapenak Eusko Jaurlaritzaren eta haren Kultura Sailburuaren Dekretu eta Agindu

mailarekin sortzen direla, Katalogoan bildutako zehaztapen horiek egiturazko antolamendu maila dutela

kontsideratzen da




Inbentarioan ageri diren gainerako ondasunen babes zehaztapenak aldatu, osatu eta

berregokitu ahal izango dira, Eako Udalak ondasun horiek zehatzago eta landuago babesteko susta

ditzakeen plan bereziaren edo berezien bidez, alde batera utzi gabe babestu beharreko ondasun

gehiago sar daitezkeela garapen planeamenduaren bidez; horrelakorik gertatuz gero, behin betiko

onespena eman eta gero, ondasun horiek ere sartuko dira Katalogoan eta, hala, zabaldu egingo da.

3. BABESTU BEHARREKO ONDASUNAK SISTEMATIZATZEA

Katalogoan sartu behar diren ondasunak ongi egituratzeko, Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko

Ondarearen Zuzendaritzatik jasotako dokumentazioan azaltzen zen sistemari jarraitu zaio, aurretik

aipaturiko Eusko Jaurlaritzaren Kultura Ondarearen Zentroaren txosten teknikoaren arabera.

Eusko Jaurlaritzaren Kultura Ondarearen Zentroak ezartzen duen sistema eta Katalogo

honetan jarraitzen dena hurrengoa da:

1. ONDARE HISTORIKO ARKITEKTONIKOA

1.1. Deklaraturiko edo prozedurari hasiera emandako ondasun higiezinak

1.2. Monumentu / Monumentu multzo izendatzeko proposaturiko ondasun higiezinak

1.3. Udal mailan babesteko proposaturiko ondasun higiezinenak

2. ONDARE ARKEOLOGIKOA

2.1. Presuntzio arkeologiko izendatutako guneak Euskal Autonomia Erkidegoarengandik

2.2. Monumentu / Monumentu multzo izendatzeko proposaturiko gune arkeologikoak Euskal

Autonomia Erkidegoarengatik

Kultura Ondarearen Zentroaren zerbitzu teknikoek igorritako 2007ko Urriaren 5an datatutako

Txosten Teknikoaren arabera, Ondasun Kulturalen zerrendaren eta klasifikazioaren edukia era

zehaztuago baten ezagutzeko helburuarekin, aipaturiko txosteneko babestu beharreko ondasunen

zerrenda eransten da. Aipaturiko txostena, Katalogo honen I eranskina bezala aurkezten da.

1. ONDARE HISTORIKO ARKITEKTONIKOA

1.1. Deklaraturiko edo prozedurari hasiera emandako ondasun higiezinak

IZENDAPENA BULETINA

2. Eguzki-jaia etxea BOPV 13-06-2007

1.2. Monumentu / Monumentu multzo izendatzeko proposaturiko ondasun higiezinak

IZENDAPENA AUZUNEA

52. Udaletxea Herrigunea




17. Matías Kortazarren etxetzarra Herrigunea

64. Anduiza Aurrea baserria Angelutxu

66. Zeleta baserria Angelutxu

67. Otegi baserria Allona

68. Koskorrotza erdikoa baserria Mendiola

46. Jesusen Andra Mari eliza Herrigunea

40. San Juan Bataiatzailearen eliza Herrigunea

1.3. Udal mailan babesteko proposaturiko ondasun higiezinenak

IZENDAPENA AUZUNEA

15. Kontsolazioko Andre Mariaren eliza Elexalde Natxitua

32. Bidegane etxea Herrigunea

33. Ibai-ondo. Bidebarri 16 txaleta Herrigunea

36. Nagusia 11 etxea Herrigunea

38. Santutxu. Nagusia 25 etxea Herrigunea

39. Etxe-aundi etxea Herrigunea

42. Nagusia 12 etxea Herrigunea

43. Goikobidea 1 etxea Herrigunea


47. Aboitiz eta Kortazaren Enparantza 3 etxea Herrigunea

48. Aboitiz eta Kortaren Enparantza 4 etxea Herrigunea



53. Garroetxebarria. Donibane 5 etxea Herrigunea

30. Aurrebarri etxea Belenengo

29. Ezker enekoa. Belenengo 7 etxea Herrigunea

25. Sagarbarri. Belenengo 4 etxea Herrigunea

24. Belenengo 10 etxea Herrigunea

20. Kalebarri 17 etxea Herrigunea

19. Kalebarri 13 etxea Herrigunea

13. Beletxe etxea Herrigunea

11. Altxicar 1 etxea Herrigunea

9. Kurtzia 1 etxea Herrigunea

8. San Bartolomé ermita Olabe

6. Bedaronako San Pedro ermita Elejalde Bedarona

5. Abade etxea Elejalde Bedarona

3. Auzo eskola Elejalde Bedarona

1. Talako Ama ermita Atalaia

77. Donibane 2 etxea Herrigunea

78. Donibane Enparantza 4-6 etxea Herrigunea

60. Astai baserria Olagorta




61. Natxitube Bekoa baserria Aldebastter

62. Galdiz Etxebarri baserria Aldebaster

63. Anduiza Atzea baserria Angelutxu

65. Bidarte baserria Angelutxu

69. Koskorrotza baserria Mendiola

70. Goenengoa baserria Bedarona

71. Mendiola Emetikua baserria Mendiola

72. Mendiola Andikua baserria Mendiola

73. Allua Andi baserria Allona

74. Allua Bengoetxe baserria Allona

84. Bedaronako Bolatokia Bedarona

81. Natxitua Bolatokia Natxitua

82. Aritzako frontoia Aritza

83. Bedaronako frontoia Bedarona

79. Iturria Olabe

2. ONDARE ARKEOLOGIKOA

2.1. Presuntzio arkeologiko izendatutako guneak Euskal Autonomia Erkidegoarengandik

1. San Juan Bautista ermita (A)

2. Jesusen Andra Mari eliza (A)

4. Ikertako errota (D)

5. San Pedro eliza (A)

6. Aika-Atzekoa baserria(A)

7. Eako burdinola eta errota (D)

9. Ojarbe errotak (ageriko egitura barik) (E)

11. Olagorta errota (ageriko egitura barik) (E)

12. Soloarteko teilagindegia (B)

13. Bekoerrota errota (D)

15. Lejarza errota (ageriko egitura barik) (E)

16. Goikoetxea errota (D)

2.2. Monumentu / Monumentu multzo izendatzeko proposaturiko gune arkeologikoak Euskal Autonomia

Erkidegoarengatik

3. Azurtokiko aztarnategia (C)

8. Natibitate eliza (B)

Udalak babestu beharrekotzat proposatzen diren Ondare Historiko Arkitektonikoaren ondasun

higiezinen zerrendarekin osatzen da sistematizatze hori; horiek ez dira Eusko Jaurlaritzaren informe

teknikoaren zerrendan ageri, baina Katalogoan sartzeko modukotzat jotzen dira. Elementu horiek udal

mailan babesteko proposaturiko ondasun higiezinenen atalean daude. Hauen zenbakikuntza, Kultura

Ondarearen Zentroarengandik jasotakoaren ondoren jorratzen da, 5.2 ataleko zerrendan letra




maiuskula batekin adierazita eta OE.2 planoan, bere jatorri ezberdina nabarmentzeko karratu baten

sartzen da.

Hurrengo ataletan, babestu beharreko ondasunen zerrenda ageri da, aurretik aipatutako

sailkapenaren arabera, eta, hor, horiek identifikatzeko kodeak adierazten dira, baita babestu beharreko

mota bakoitzari dagokion babes maila zehazteko behar diren kodeak ere.

Ondare historiko arkitektonikoaren babestu beharreko ondasun guztiak, baita Euskal Autonomia

Erkidegoarengatik presuntzio arkeologiko izendatutako guneak eta Monumentu / Monumentu multzo

izendatzeko proposaturiko gune arkeologikoak, Eako plan orokorraren dokumentazio grafikoaren O.E.2

“Lurzoruaren Sailkapen eta Kalifikazioa, Ondarearen Babesa” izeneko planoan kokatzen dira

Ondoren, 2013ko abuztuaren 20ko Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian, Hezkuntza,

Hizkuntza Politika eta Kulturako Sailburuaren Agindua argitaratzen da, Eako (Bizkaia) Urtubiaga

burdinola eta errota, Kultura Ondasun gisa, monumentu multzo izendapenaz Euskal Kultura

Ondarearen Zerrenda Orokorrean sartzeko.

4. EGUZKI JAIA ETXEA KULTURA ONDAREAREN BABESA

4.1. Monumentu izendapenaz Ondasun Kultural gisa kalifikatzea

Euskal Kultura Ondareari buruzko uztailaren 3ko 7/1990 Legeak xedatutakoa garatzeko, Eusko

Jaurlaritzako Kultura Sailburuak, 2009ko Urtarrilaren 16ko Agindu bidez, Euskal Kultura Ondarearen

Zerrenda Orokorrean, Monumentu izendapenaz Ondasun Kultural gisa sartzea erabaki zuen

Aipatutako izendatzea aipaturiko Aginduaren bidez egin zen eta Agindu hori urte bereko

martxoaren 4an argitaratu zen Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian, 44. alean.

4.2. Eguzki Jaia etxearen babes mugaketa

Agindu horren I. eranskinak badu “Mugatzearen deskribapena” izeneko atal bat, eta hor

adierazten dena hartuko da Eguzki Jaia etxearen babesaren mugaketa, mugaketaren eremua eta

mugaketaren justifikazioa sartzen da, honako hau kontuan hartuta:

Mugaketa

a) Mugaketaren eremua.

Bi eremu mugatzen dira; alde batetik, eraikina bera, eta, bestetik, inguruan duena.

Horrenbestez, hauek dira mugaketa-eremuaren mugak: Iparralde, ekialde eta

mendebaldean, higiezina inguratzen duen 140 metroko kotaren nibel-kurba. Kota-kurba

horrek bere baitan hartzen ditu begiratoki-jesarlekua, ipar-mugaketaren ondoan, eta Eguzki




Jaia ondoan dagoen eraikuntza, hego-ekialdeko eremuan. Hegoaldean, finkarako

sarbidetik, ate-hesi batek eta sarrera ondoko antzinako etxola bertikalak adierazten

dutenak, 140 metroko kotarekin bat egin arte.

b) Mugaketaren arrazoiak.

Proposatu dugun mugaketa proposatzeak badu arrazoirik; eraikinaren ingurumen-

balioak, balio estetikoak eta ikusizkoak zaintzeko beharra, landa-eremuan eta lorategiz

inguratua, koherentea eraikuntzarekin; eta, bestalde, higiezinaren inguruan dauden

elementuak zaintzeko beharra, ingurumen-balioari eusteko oso baliagarriak baitira.

Mugaketak, halaber, badu beste arrazoi bat ere: higiezina mendi-muino baten gainean

dagoenez, ingurua gailentzen duela, egoera horri eustea. Beharrezkotzat jotzen dugun

mugaketa, ondasuna behar bezala babesteko eta balioa emateko, kurba topografikoarekin

bat egiten duen lerro naturala da, eta hobeto egokitzen zaio eraikinak berak duen

kokalekuari, gaur egungo jabego-mugaketari baino.

Erregistratze Aginduan esaten da Eako Udalak eraikin hori babestu beharko duela, hau aintzat

hartuz; aipaturiko betebeharra ondoren adierazitakoaren arabera betetzen da.

Eguzki Jaia etxea, Apikale izenez ere ezaguna, ondasun kultural gisa erregistratuta dago

Euskal Kultura Ondarearen Inbentario Orokorrean, eta honako babes erregimen honen mende dago:

- Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuak 2009ko urtarrilaren 16an emandako Aginduan

xedatuta dagoen monumentuaren babes edo mugatze alorraren espazio-eremuan egungo

egoera aldatuko duen edozein jarduketak, ingurunearen ingurugiro balioa errespetatu

beharko du, balio hori urratuko duen eraikuntza elementu berririk sortu gabe. Atalaia

baserriaren gaineko jarduketa arkitektonikoak, daukan interes kultural ezak eragin gabe,

Eguzki Jaia etxea monumentuaren balioa erakustearekin bat ez datozen emaitzak ekidingo

ditu eta xede horretarako Bizkaiko Foru Aldundiko eskumena duen erakundeak igorritako

txostenaren menpe geldituko da.

- Zaharberritze zientifikoa eta kontserbatze zaharberritzea (A eta B kategorietan) dira

Eguzki Jaia etxearen fabrikan egin daitezkeen eraikitze jarduera bakarrak.

Inskripzio Agindutik transkribaturiko Eguzki Jaia etxearen kokapena eta babes mugaketa O.E.2

“Lurzoruaren Sailkapen eta Kalifikazioa, Ondarearen Babesa” izeneko planoan kokatzen da.

5. KULTURA ONDAREAREN BABESA. URTUBIAGA BURDINOLA ETA ERROTA MONUMENTU

MULTZOA

5.1. Monumentu izendapenaz Ondasun Kultural gisa kalifikatzea




Euskal Kultura Ondareari buruzko uztailaren 3ko 7/1990 Legeak xedatutakoa garatzeko, Eusko

Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kulturako Sailburuak, 2013ko Uztailaren 24ko Agindu

bidez, Euskal Kultura Ondarearen Zerrenda Orokorrean, Urtubiaga burdinola eta errota monumentu

multzo izendapenaz Ondasun Kultural gisa sartzea erabaki zuen

Aipatutako izendatzea aipaturiko Aginduaren bidez egin zen eta Agindu hori urte bereko

abuztuaren 20an argitaratu zen Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian, 157. alean.

5.2. Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren babes mugaketa

Agindu horren I. eranskinak badu “Mugatzearen deskribapena” izeneko atal bat, eta hor

adierazten dena hartuko da Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren babesaren

mugaketa lez, mugaketaren eremua eta mugaketaren justifikazioa sartzen da, honako hau kontuan

hartuta:

Mugaketa

a) Mugaketaren esparrua

Erantsitako planoaren bidez zehaztuta dago mugaketaren esparrua, eta honako

hauek hartzen ditu barnean: burdinolaren eraikin nagusia, berau osatzen duten atal guztiak

barne dituela –tunel hidraulikoa, tailerrak, ikaztegiak, bulegoa–; errota eta haren atalak eta

makineria; sistema hidraulikoa eta horko elementuak –presa, ubidea, erregulazio-biltegia,

ibairainoko hustubideak–; errotari eta burdinolari atxikitako eraikinak; ingurura sartzeko

zubia; eta, azkenik, babes-ingurune bat. Horiek guztiek multzo bat osatzen dute.

Hortaz, babes-ingurunearen mugaketaren esparruak honako muga hauek ditu:

Iparraldean, eskuineko ibaiertzean, ibaian behera, ibaiertzarekiko paralelo dagoen lerro

bat: 15 m-ra dago, bi presen arteko tartean, eta 20 m-ra, gainerakoetan. Barnean

hartzen du paper-lantegia izandakoaren egituraren zati bat.

Hegoaldean, ezkerreko ibaiertzean, ibaian behera, lerro bat, ubidearen kanpoko ertzetik

10 bat metrora dagoena, luzera osoan; presaraino heltzen da.

Hego-ekialdean, lerro bat: presaren kanpoko ertzetik, ibaian gora, 20 m-ra dago, eta

arrantza-tokia hartzen du barnean.

Mendebaldean, ibaiarekiko lerro perpendikular bat: 20 m-ra dago, mendebaldeko

muturrean dauden eraikinetako puntutik edo kanpoko ertzetik.

b) Mugaketaren justifikazioa

Proposatzen den mugaketa justifikatu egiten da, multzoaren inguruneko

ingurumen-balioak, balio estetikoak eta bisualak babestu behar direlako.




Ondasuna babesteko eta haren garrantzia nabarmentzeko, ezinbestean babestu

beharra dago multzoa osatzen duten elementuen ondoko eremua; bestela, ezin baitira

ulertu ondasunaren prozesu ekoizlea eta berezko izaera.

Hori dela-eta, mugaketak ez ditu soilik hartzen burdinola, errota, atxikitako

eraikinak sistema hidraulikoa eta zubia, ezpada ere haren ingurunea.

5.3. Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren deskribapena

Agindu horren II. eranskinak badu “Deskribapena” izeneko atal bat, eta hor adierazten dena

hartuko da Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren deskribapena lez:

Deskribapena

Eako burdinola eta errota bizitoki- eta ekoizpen-multzo batek osatuta daude; hona

hemen atal nagusiak: elkarri atxikitako lau eraikin; haiei lotutako sistema hidrauliko bat –

presa, ubidea eta erregulazio-biltegia–; eraikinen aurreko harrizko zubia; eta babes-

ingurune bat. Multzoa itsasertzetik kilometro erdira dago, gutxi gorabehera, Ea

itsasadarraren ezkerreko ertzean, ibaian behera, eta landa-inguru batean, zelaiz eta basoz

inguratuta.

Burdinolari, errotari eta haien kokalekuari buruzko erreferentzia dokumentalak

XVIII. eta XVI. mendekoak dira.

Multzoak honako elementu hauek ditu:

Sistema hidraulikoa:

Presa burdinolatik 200 m-ra dago, ibaian gora. Nahiko egoera onean dago, harrizkoa

da, kurbatua, eta txapadura eta kontrahormak ditu; oraindik ere, arrantza-tokia dauka,

ezkerreko ertzean, ibaian behera. Antza dauka Juan Bernardo Villarreal de Berriz

lekeitiarrak diseinatutako beste presa batzuekin. Diseinu berritzailea dauka, XVIII.

mendekoa dela aintzat hartuta. Egun, urak estalita dago, geroago beste presa bat eraiki

baitzen ibaian behera.

Ubidea presan hasten da, eta ezkerreko ertzetik doa, ibaian behera, erregulazio-

biltegiraino. Lurrean hondeatuta dago, eta metro batetik gora du sakon; eraikinetara

hurbildu ahala ubidearen zabalera handitu egiten da, eta errotaren aurrealdean du

zabalera handiena. Lurrez eta landarez estalita dago, eta harri ederrekin egina dago.

Eskuinaldea sendotuta dauka. Hustubide bat dauka, bide erdian, eta beste bat,

errotaren aurreko antapara betetzeko. Harlanduzko harriekin bukatuta dago; harriok

mehetuta eta zulo bat utzita ditu uhatea sartzeko.

Burdinola:




Erregulazio-biltegia edo antapara. Ura biltzeko esparru bat da; burdinolako tailerren eta

tunel hidraulikoaren altueran dago. Lur-sailean hondeatuta dago, eta haren hormek

zabalera handiagoa dute ubidean zehar baino. Nabarmen eroria dago; are gehiago,

hormaren zati bat behera etorrita dago hauspoen aldearen gainera. Hortaz, alde

horretan lehenbailehen esku hartu beharra dago, eroritako zatiak berreraiki eta horma

sendotzeko.

Burdinolaren eraikina. Sendoa da, eta egoera onean dago. Oinplano angeluzuzena

dauka, eta honako atal hauek: tunel hidraulikoa, burdina lantzeko tailerra, ikaztegiak eta

bulegoa edo kontrol gunea.

a) Tunel hidraulikoa. Mendebaldeko hegalean dago, eta harlangaitzezko bi horma

sendok osatzen dute; hormetako bat kontrahormaz sendotuta dago. Hondoa kanoi-gangan

bukatuta dago, eta ez da gorde ura bideratzen zuen putzua edo antapara; bai, ordea,

horman dagoen zuloa, soberako ura kanporatzen zuena. Tunelak hiru atal ditu:

hauspoaren ardatzen eta gurpilen atala; tarteko atal bat, puntu erdiko arku batek bereizia,

ura hozteko aska moduan erabiltzen zena; eta mailuaren ardatzari dagokion atala,

pantaila-horma batek bereizita dagoena –horma horren behealdean, ura husteko arku bat

dago. Ez da gorde jatorrizko makineria.

b) Tailerra tunel hidraulikoari atxikitzen zaio, eta bi alde ditu: hauspoen gela,

batetik, eta, bestetik, gabiaren eta labearen gela, biak ere bergamazo-horma batek

bereizita. Horma hori antapararen horman dago bermatuta, bi alde horien arteko

pasabidea libre utzita, eta, behealdean, arku irekiko zulo bat dauka. Hormatzar horrek

jatorrian zuen tamaina dauka, baina, hala ere, goialdeko zati bat nabarmen erorita dauka,

eta, gainera, beheko zuloaren zati batzuk behera etorrita daude. Tunel hidraulikoaren

horman, zuloak antzeman daitezke, horietatik igarotzen baitziren gurpilen ardatzak eta

askatik ateratzen zen ura; antzeman daitezke, halaber, arraildurak, non bermatzen baitzen

goiko solairuetako egurrezko egitura. Bi isuriko estalkia, berriz, ez da gorde.

c) Ikaztegiek lau angeluko bi gela dituzte, biak ere tamaina bertsukoak,

tailerrarekiko perpendikularrak eta hari atxikita, eta suhesi zabal batek bereizita. Kanpotik,

arku murriztu baten zulotik, ikaztegietako batera sartu daiteke, eta handik, antzeko zulo

batetik, beste ikaztegira igaro daiteke. Errotaren aldera egindako zabalkuntza bat dauka,

geroago egindakoa, eta hormetan hainbat aparailu daude; gainera, suhesian, aparailu

gotiko bat dago. Horretaz gain, hainbat arraildura antzematen dira, non bermatuta

baitzeuden tarteko solairuetako egurrezko habeak; lehenengo solairuan itsututako bao bat

dago. Tailerrera zuzenean sartzeko bi bao daude, bata buruduna eta bestea arkuduna.

Bao horietatik ikatza sartzen zuten. Badago beste bao bat –egun harriek eta lurrak

itsututa–, ikaztegia eta hauspoen aldea batzen zituena, eta hor ganga baten hasiera izan

daitekeena antzematen da. Ikaztegietako baten ekialdeko bazter batean, labe bat dago. Ez

daukate estalkirik.




d) Bulegoa atal txikiena da –lau metro koadro eskas–, eta handik kontrolatzen zen

ekoizpen-prozesua. Ikaztegien eta tailerraren artean dago, eta azken horrekin bat egiten

du arku eskartzano batetik.

Burdinolaren funtzionamendua uraren bideari lotuta dago: presatik, ura ubideetan

zehar garraiatzen da erregulazio-biltegi bateraino eta, handik, tunel hidraulikoraino. Tunel

horretatik, ura gurpil hidraulikoen gainera erortzen da, mugiarazi egiten ditu, eta, hala,

behar adinako indarra sortzen da bai gabia bai labea biziagotzen duen hauspoa

mugiarazteko.

Burdinolan, gorde dira espazioaren antolamendua eta egitura edo horma nagusiak;

hala ere, badira hondatze-zantzuak, eta zati batzuk erorita daude.

Errota:

Ubidearen, ikaztegiaren eta atxikitako beste eraikin baten artean dago errota.

Beheko eta goiko solairuak dauzka; goikoaren zati batzuk erorita daude. Bi isuriko estalkia

ez da gorde. Fatxada nagusia harlangaitzez eginda eta igeltsuztatuta dago, baina egun

landareek estaltzen dute. Atzeko fatxadak antapara eta estolda bereizten ditu: espazio

horretan daude turbina eta ehotze-gela, eta, azken horretan, errotarriak. Horma kurbatu

bat da, egoera onean gorde dena; ondo landutako harlanduz egina dago, eta, behealdean,

deskarga-arku bat dauka. Burdinolan ez bezala, errotako makineriaren atal batzuk gorde

dira. Beheko solairuan turbina dago; goikoan, berriz, ehotze-banku bikoitza, errotarri

enbutituak, irina biltzeko aurreko tiraderak eta errotarriak pikatzeko besoa, denak ere

landareek eta egituraren egur eroriek estalita. Toberak ez dira gorde. Garauak sartzeko

erabiltzen ziren toberak, eta errotarrien gainean.

Fatxada nagusian, puntu erdiko bao handi bat dago, eta handik estoldara sartzen

da. Ehotze gelara joateko, fatxadari atxikitako eskailera batzuk daude. Gela guztiak

ehotze-gelaren albo banatan daude.

Atxikitako eraikinak:

Ikaztegietako iparraldeko hormari eta tailerreko hormari atxikita dago eraikin

horietako bat, gelak barne hartzen zituena, hain zuzen ere. Beheko solairuan, pasabide bat

dauka, eta handik igarobide bat zabaltzen da eraikin-multzoko mendebaldearen eta

kanpoko eremu nagusiaren artean. Eraikin horrek Olagoikoa zuen izena, eta errotari

atxikitako besteak, berriz, Olabekoa. Bi eraiki horietan, gelak, ukuilua, biltegiak,

errotariaren etxea eta beste gelak batzuk zeuden.

Monumentu-multzora heltzeko, bi bide daude: alde batetik, ekialdetik, lehengo

paper-lantegiaren ingurutik, ibaia harrizko zubi batetik zeharkatuz; eta, bestetik, iparraldeko

«Olako bidezidorra» izeneko bidetik –multzoa Eako portuarekin lotzen du bide horrek.




5.4. Eraikinean egin daitezkeen esku-hartzeak

Agindu horren III. eranskinak badu “Eraikinean egin daitezkeen esku-hartzeak” izeneko atal bat, eta hor

adierazten dena hartuko da Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren eraikinean egin

daitezkeen esku-hartzeen erregimena lez:

1. artikulua.– Ondasun higiezinak.

1.– I. eta II. eranskinetan mugatutako eta deskribatutako egituren gainean

onartutako esku hartzeak honako hauek izango dira: 317/2002 Dekretuan «Sendotze»

motako eraikitze-obretarako ezarritakoak, goiko mailetan jasotakoez gainera (317/2002

Dekretua, Eusko Jaurlaritzaren ondare urbanizatu eta eraikia birgaitzeko jarduera

babestuak arautzen dituena). Bestalde, berreraikitze filologikoa eskatzen duten

eraikinetako ataletan, zaharberritze zientifikoko esku-hartzeak egin beharko dira.

Horrelakoetan, esku hartu baino lehen, analisi dokumentala egin behar da, eraikuntza

motak eta jatorrizko eraikuntza-antolakuntzak aztertzeko, eta, hartara, lehen zegoena

egoki berrezartzea lortzeko.

2.– Esandakoaz gain, egiturak eragile atmosferikoetatik babesteko esku-hartzeak

ere onartuko dira –egun, ez dago halako babesik– ; esku-hartze horien bidez, halaber,

barrualdea egokitu egingo da proposatzen diren erabilera berrietara, itxitura arinen bidez.

Esku-hartze eta erabilera berri horiek bateragarriak izan beharko dute egituren balioeste-

lanarekin, eta, orobat, multzoaren eta ingurunearen harmonia gorde beharko dute.

Eraikinetan, zaindu beharko dira itxiturak, bolumena, eraikinen profila eta lehen

zeuden baoak. Material nobleak erabiltzea gomendatzen da, esaterako: egurra, barruko

egitura-sistemetan.

Sistema hidraulikoari lotutako instalazioak sendotu eta, hala behar izanez gero,

zaharberritu egingo dira, betiere jatorrizko tipologia, bolumen, antolamendu eta

aprobetxamendua aintzat hartuta; hormak eta haien hondarrak zaindu eta sendotuko dira,

jatorrian zuten zabalera kontuan hartuta. Zaharberritze-lanek balioetsi beharko dute

instalazioa, hura interpretatzen lagundu, eta, gainera, errespetatu beharko dute errepideen

jabari publikoa eta jabari publiko hidraulikoa.

I. eranskinean zehaztu den eraikin-multzoaren inguruko erabilera onargarriak

lurzoru urbanizaezinarenak izango dira. Horiek horrela izanda ere, eraikin-multzotik

hurbilen dagoen kanpoaldeko eremuan, fatxada nagusiaren parean, harrera-toki bat antola

daiteke, urbanizazio-motaren bat barne hartuko duena, betiere ondare- eta natura-balioak

errespetatuz eta balioetsiz.

3.– Ezingo da ondarea osorik edo partez bota, ez bada arau hauetan

ezarritakoarekin bat etorriz: Euskal Kultura Ondarrari buruzko uztailaren 3ko 7/1990

Legearen 36. artikulua; edota azaroaren 10eko 306/1998 Dekretua, Kalifikatutako eta




zerrendatutako kultura ondasunen aurri egoeraren deklarazioari buruzkoa eta berauek

eraisteko erabakiaren aurretik eta ondoren egin beharrekoei buruzkoa.

2. artikulua.– Ondasun higigarriak.

Babestutako ondasun higigarriak I. eranskinean deskribatzen dira, eta II.

eranskineko mugaketaren barruan sartzen dira. Elementu hauek guztiak dauden jatorrizko

kokalekuan gordeko dira, bertan atxikita baitaude. Hala, haiek testuingurutik ateratzea

galaraziko da eta prozesu produktibo eta industrialaren gaia direla aintzat hartuko. Bizkaiko

Foru Aldundiak, baina, ondasun horiek beste toki batean gordetzea agin dezake, ohiz

kanpoko arrazoiengatik jatorrizko kokalekuak ondasunak ongi zaintzeko beharrezkoak

diren baldintzak betetzen ez baditu, Euskal Kultura Ondareari buruzko uztailaren 3ko

7/1990 Legearen 39.2. artikuluan ezarritakoaren arabera.

5.5. Dokumentazio grafikoa

Urtubiaga burdinola eta errota monumentu multzoaren kokapena, baita mugaketa eta

mugaketaren justifikazioa, Katalogo honen II. Eranskineko planoan adierazten da, aipatutako Aginduak

erantsitako eta Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaraturiko planoaren transkripzioa da.

“Lurzoruaren sailkapen eta kalifikazioa. Ondarearen babesa.” izeneko OE.2 planoan ere

adierazten da.

5.6. Hirigintza arauak

Katalogo honetan jasotzen da, Eako plan orokorraren zehaztapen bezala, Urtubiaga burdinola

eta errota monumentu multzo izendatzen duen 2013ko Uztailaren 24ko Aginduaren Eraikinean egin

daitezkeen esku-hartzeen erregimenean ezarritakoa.

6. MONUMENTU IZENDATZEKO PROPOSATUTAKO ONDASUNETAN ETA UDALAK BABESTU

BEHARREKO ONDASUNETAN ONARTURIKO ERAIKUNTZA ESKU-HARTZEAK ETA

ERABILERAK

6.1. Monumentu izendatzeko proposatutako ondasunak

Monumentu izendatzeko proposatutako ondasunen zerrenda:

IZENDAPENA AUZUNEA

52. Udaletxea Herrigunea

17. Matías Kortazarren etxetzarra (*) Herrigunea

64. Anduiza Aurrea baserria Angelutxu

66. Zeleta baserria Angelutxu

67. Otegi baserria Allona




68. Koskorrotza erdikoa baserria Mendiola

46. Jesusen Andra Mari eliza (*) Herrigunea

40. San Juan Bataiatzailearen eliza (*) Herrigunea

(*) bat erantsi zaien ondasun higiezinak, itsas-lur eremu publikoaren mugaketaren babes zorpeko

aldearen eraginpean daude, ondorioz, Kosta Legearen Laugarren Xedapen Iragankorrak ezarritakoaren

menpe, Katalogoan ezartzen den babes erregimenetik edozein dela.

Onartutako eraikuntza esku-hartzeak

Monumentu izendatzeko proposatu diren ondasunetan, ondoren adierazitako zehaztasunekin,

onarturiko eraikuntza esku-hartzeak hurrengoak dira:

Zaharberritze zientifikoko esku-hartzea

A motako kontserbazio berreraikuntza esku-hartzea

B motako kontserbazio berreraikuntza esku-hartzea

Udaletxeko eraikinean, barne banaketaren balio eskasa kontutan hartuta, esku-hartze eta

erabilera ugari jasan ondoren, bere barnean Kontserbazio eta Apainketa, Sendotze eta Zaharberritze

jarduketak onartuko dira.

Matias Kortazarren etxetzarrean eta Anduiza Aurrera, Zelaieta Bekoa eta Koskorrotza Erdikoa

baserrietan, haien barnean Kontserbazio eta Apainketa, Sendotze eta Zaharberritze jarduketak

onartuko dira, betiere haien barne banaketaren oinarrizko elementu tipologikoak mantenduz, fatxadei

eta estalkiei eragin gabe eta lehendik dauden eraikuntza sistemak errespetatuz.

Onartutako erabilerak

Monumentu izendatzeko proposatutako ondasunetan, eremuaren kalifikazio globalean

baimendutako erabilerak ezar daitezke, baldin eta ondasun horiek kontserbatu eta mantenduko direla

bermatzen bada eta inolako kasutan Euskal Kultura Ondareari buruzko uztailaren 3ko 7/1990 Legearen

III. Tituluko zehaztapenen kontra ez jotzen ez bada.

6.2. Udalak babestu beharreko ondasun higiezinak

6.2.1. SAILKAPENA

Katalogo honetan udalak babestu beharreko ondasun higiezinen zerrendan agertzen direnen

babes erregimena ezartzeko, honako hiru ondasun mota hauek definitzen dira:

Eraikinek eraturiko ondasunak

Eraikin ez diren arkitektura zibilek eraturiko ondasunak

Lehendik dauden eraikinen eranskinek eraturiko ondasunak




6.2.2. ERAIKINEK ERATURIKO ONDASUNAK

Zerrenda

Hurrengo zerrendan dauden denak dira:

IZENDAPENA AUZUNEA

15. Kontsolazioko Andre Mariaren eliza Elexalde Natxitua

32. Bidegane etxea Herrigunea

33. Ibai-ondo. Bidebarri 16 txaleta Herrigunea

36. Nagusia 11 etxea (*) Herrigunea

39. Etxe-aundi etxea (*) Herrigunea

42. Nagusia 12 etxea (*) Herrigunea



47. Aboitiz eta Kortazaren Enparantza 3 etxea (*) Herrigunea

48. Aboitiz eta Kortaren Enparantza 4 etxea Herrigunea



53. Garroetxebarria. Donibane 5 etxea (*) Herrigunea

30. Aurrebarri etxea (*) Belenengo

29. Ezker enekoa. Belenengo 7 etxea (*) Herrigunea

25. Sagarbarri. Belenengo 4 etxea (*) Herrigunea

24. Belenengo 10 etxea (*) Herrigunea

20. Kalebarri 17 etxea (*) Herrigunea

19. Kalebarri 13 etxea (*) Herrigunea

13. Beletxe etxea (*) Herrigunea

11. Altxicar 1 etxea Herrigunea

9. Kurtzia 1 etxea Herrigunea

8. San Bartolomé ermita Olabe

6. Bedaronako San Pedro ermita Elejalde Bedarona

5. Abade etxea Elejalde Bedarona

3. Auzo eskola Elejalde Bedarona

1. Talako Ama ermita (*) Atalaia

77. Donibane 2 etxea Herrigunea

78. Donibane Enparantza 4-6 etxea Herrigunea

60. Astai baserria Olagorta

61. Natxitube Bekoa baserria Aldebastter

62. Galdiz Etxebarri baserria Aldebaster

63. Anduiza Atzea baserria Angelutxu




65. Bidarte baserria Angelutxu

69. Koskorrotza baserria Mendiola

70. Goenengoa baserria Bedarona

71. Mendiola Emetikua baserria Mendiola

72. Mendiola Andikua baserria Mendiola

73. Allua Andi baserria Allona

74. Allua Bengoetxe baserria Allona

84. Bedaronako Bolatokia Bedarona

81. Natxitua Bolatokia Natxitua

A. Kurtzia Kalea 2 etxea Herrigunea

B. Debda Kalea 2 etxea Herrigunea

C. Donibane Enparantza 4 etxea Herrigunea

D. Donibane Kalea 4 etxea Herrigunea

E. Bidebarri Kalea 6 etxea Herrigunea

F. Bidebarri Kalea 8 etxea Herrigunea

G. Jesusen Kalea 5 etxea (*) Herrigunea

H. Jesusen Kalea 7 etxea Herrigunea

I. Abaitua. Kale Nagusi 15 etxea (*) Herrigunea

J. Katalintxunea. Kale Nagusi 18 etxea (*) Herrigunea

K. Ezkerrenekoa. Belenengo Kalea 3 etxea (*) Herrigunea

L. Bidebarri Kalea 9 etxea Herrigunea

M. Bidebarri Kalea 13 etxea Herrigunea

N. Kale Nagusi 4 etxea (*) Herrigunea

Ñ. Kale Nagusi 5 etxea (*) Herrigunea

O. Kale Nagusi 6 etxea (*) Herrigunea

P. Etxebarinekue. Kale Nagusi 9 etxea (*) Herrigunea

Q. Urtubia. Kale Nagusi 13 etxea (*) Herrigunea

R. Aritza Kalea 1 etxea (*) Herrigunea

S. Bidebarri Kalea 1 etxea (*) Herrigunea





Udalak babestu beharreko ondasun higiezinak diren eraikinetan, ondorengo eraikuntza esku-

hartzeak baimentzen dira:

Zaharberritze zientifikoa

A motako kontserbazio berreraikuntza

B motako kontserbazio berreraikuntza

Kontserbazio eta apainketa

Sendotzea




Eraberritzea

Kontserbazioa eta apainketa, sendotze eta zaharberritze eraikuntza esku-hartzeek edozein

kasutan, bolumetria, lehendik dauden lerrokadurak, estalkiaren forma eta antolamendu orokorra, kanpoko

itxura, banaketa tipologikoa eta eraikuntzaren oinarrizko egituraren antolamendua errespetatzea ziurtatu

beharko dute, azken bi hauek, kontserbatzea merezi duten balio arkitektonikoak baldin badituzte.

Goiko solairuen forjatuen kotak, solairu bakoitzaren altuera libreak, hegalaren kotak eta

gailurraren kotak, lehendik daudenak errespetatu beharko dituzte, solairu ezberdinen altuera libreek

eraikuntza eta hirigintza udal ordenantzek ezarritako bizigarritasun baldintza minimoak bete ahal

izateko bakarrik desplazamendu bertikalak onartuz.

Nolanahi ere, fatxadaren aldaketek, aurreko atalean baimendutako forjatuen altuera aldaketekin

erlazioa izango dute, fatxadaren batasun konpositibioaren iraupena ziurtatuz eta helburu hartarako

beharrezko diren ukitu arinekin, bakoitzaren elementu estilistiko interesgarriak mantenduz.

Bereziki, Udalak babestu beharreko ondasun higiezinak diren eraikinen fatxada aurreak eta

behatokiak bezalako beste elementu arkitektonikoak, OP_4.1b “Eraikuntzen erregimena eta gehienezko

lerrokadurak. Hirigune Historikoa” izeneko planoan babestu beharreko elementu lez adierazten direnak,

errespetatuak izan beharko dira eta haren lekuan diseinu eta kanpoko itxura berdinarekin ordezkatu,

onartutako eraikuntza esku-hartzeen egikaritzeak eskatzen dituen moldaketa arinak onartzeari kalterik

egin gabe.

Dagokien eraikinen gainean egin nahi diren eraikuntza esku-hartzeak definitzen dituen

arkitektura proiektuak, egungo egoeraren jasotze grafiko bat edukiko du, plantak, altxaerak, sekzio bi

gutxienez irudikatuz. Memoriari eranskin bat ere edukiko du, non eraikinari aplikaturiko eraikuntza esku-

hartze bakoitzaren lanak deskribatu eta justifikatuko diren.

Bereziki, bolumetria, kanpoko itxura, banaketa tipologikoa eta eraikuntzaren oinarrizko

egituraren antolamendua errespetatzen direla justifikatu eta ziurtatuko da, banaketa tipologikoa eta

eraikuntzaren oinarrizko egituraren antolamenduaren balio arkitektonikoaren analisiaren bidez, interesa

duen balio arkitektoniko bat dagoela ondorioztatzen denean. Aipaturiko analisi arkitektonikoaren

ondorioa negatiboa bada, ez du barruko banaketa eta egituraren antolamendua mantentzeko

derrigortasunik edukiko.

Era berean, lehendik dauden fatxaden konfigurazioaren gain proiektaturiko aldaketak

deskribatu eta justifikatuko dira, nolanahi ere, 5.2.2. “Eraikinek eraturiko ondasunak” azpiatal honetako

aurreko paragrafoetan honi buruz adierazitakoa justifikatuz.

Onartutako erabilerak

Udalak babestu beharreko ondasun higiezinak diren eraikinetan, eremuaren kalifikazio

globalean baimendutako erabilerak ezar daitezke, baldin eta ondasun horiek kontserbatu eta




mantenduko direla bermatzen bada eta inolako kasutan Euskal Kultura Ondareari buruzko uztailaren

3ko 7/1990 Legearen III. Tituluko zehaztapenen kontra ez jotzen ez bada.

6.2.3. ERAIKIN EZ DEN ARKITEKTURA ZIBILAK ERATURIKO ONDASUNA

Zerrenda


IZENDAPENA AUZUNEA

57. 1 zubia (*) Herrigunea

58. Zubizaharra goikoa zubia (*) Herrigunea

59. Zubizaharra bekoa zubia (*) Herrigunea

79. Iturria Olabe

82. Aritzako frontoia (*) Aritza

83. Bedaronako frontoia Bedaroa

T. Natxituako frontoia Natxitua





Eraikin ez diren arkitektura zibilek eraturiko ondasunetan, ondorengo eraikuntza esku-hartzeak

baimentzen dira:




6.2.4. LEHENDIK DAUDEN ERAIKINEN ERANSKINEK ERATURIKO ONDASUNAK

Zerrenda


IZENDAPENA AUZUNEA

38. Santutxu Herrigunea


Lehendik dauden eraikinen eranskinek eraturiko ondasuna den Santutxu nitxoan, ondorengo

eraikuntza esku-hartzeak baimentzen dira:







7. EREMU ARKEOLOGIKOETAKO LURZORUEN ERABILERA ETA BERTAKO ERAIKUNTZA

JARDUERAK

Eako udalerriaren barruan, badira ustez balio arkeologikoa izan dezaketen eremuak eta Euskal

Autonomia Erkidegoko monumentu / monumentu multzo izendatzeko proposatutako arkeologia

eremuak.

Ondoren, Izendatutako eta Izendatzeko proposatutako eremuen zerrenda adierazten da:

Presuntzio arkeologiko izendatutako guneak Euskal Autonomia Erkidegoarengandik

1. San Juan Bautista ermita (A) (*)

2. Jesusen Andra Mari eliza (A) (*)

4. Ikertako errota (D)

5. San Pedro eliza (A)

6. Aika-Atzekoa baserria(A)

7. Eako burdinola eta errota (D)

9. Ojarbe errotak (ageriko egitura barik) (E)

11. Olagorta errota (ageriko egitura barik) (E)

12. Soloarteko teilagindegia (B)

13. Bekoerrota errota (D)

15. Lejarza errota (ageriko egitura barik) (E)

16. Goikoetxea errota (D)

Monumentu / Monumentu multzo izendatzeko proposaturiko gune arkeologikoak Euskal Autonomia

Erkidegoarengatik

3. Azurtokiko aztarnategia (C) (*)

8. Natibitate eliza (B)




Esku-hartze arkeologikoak ikerketa programa jakin baten barruan badaude bakarrik

baimenduko dira. Salbuespen gisa, esku hartzeko arkeologiarekin zerikusia duten bestelako jarduerak

baimendu ahal izango dira, hala nola premiazko kasu batean hondakin arkeologikoak zaintzeko asmoa

dutenak.




Monumentu / monumentu multzo izendatzeko proposatutako arkeologia eremuak eta ustez

balio arkeologikoa izan dezaketen eremuak Euskal Kultura Ondareari buruzko Legearen arabera

mugarriztatuta daude, eta, eremu horietan, beren sektoreko legeriak ezarritako muga eta baldintza

bereziak aplikatuko dira eraikitze lanak egiteko. Ustez balio arkeologikoa izan dezaketen eremu

horietan edozein esku-hartze egin baino lehen, Estudio bat aurkeztu beharko da, eta, han, Eremuaren

balio arkeologikoa eta lanen proiektuak ustez balio arkeologikoa izan dezaketen eremuetan izan

dezakeen eragina aztertuko dira.

Aipatu diren eremu horietako bakoitzean, hiruki bat ezartzen da, plan orokorraren egiturazko

antolamenduko OE.2 planoan non dagoen kokatuta adierazten duen zenbaki batekin, eta, Eremuaren

izenaren ondotik, letra bat parentesi artean; azken horrek Eremuaren azalera adierazten du, Euskal

Kultura Ondareari buruzko Legeriak horretarako ezarri duenaren arabera.

8. BABESTU BEHARREKO ONDASUNEN ZERRENDA, PLANOETAKO KOKAPEN

ERREFERENTZIA

Ondotik, babestu beharreko ondare arkitektonikoaren ondasunen zerrenda erantsi da, aurretik

aipatutako atal horietan banatuta, eta ondare arkeologikoari buruzko atal bat ere ageri da. Zerrendan,

ondasun bakoitza identifikatzen da, Kultura Saileko erregistroan duen zenbakiarekin eta plan orokor

honek bere zehaztapenetan, Kultura Saileko zerrenda handituz udal mailan babesteko proposaturiko

ondasun higiezinei emandakoarekin. Zerrenda hau, egiturazko antolamenduko OE.2 “Sailkapen globala

eta lurzoruaren sailkapena eta ondarearen babesa” izeneko planoan dagoen legendaren kopia bat da.

Plano hau 1/5000 eskalan editatuta dago eta planoa kontsultatuz hauen kokagunea errez jakin daiteke.

EAKO HIRI ANTOLAMENDUAREN PLAN OROKORRA ... municipal...jartzen aurretik aipatu dugun arau maila...

Documents

Transcript of EAKO HIRI ANTOLAMENDUAREN PLAN OROKORRA ... municipal...jartzen aurretik aipatu dugun arau maila...