C2201 R82931 001 Port 119832.BK - Edebe · kultura osatzen dute, eta ezagutu egin behar ditugu, bai...

Gizarte Zientziak

2

12

Hasteko

•Behatuirudiari.Irudikatuetaazalduzeraridengertatzen.

•Zeindiraprotagonistak?Zerkbatzenditu?Nondaude?

•Zureauzoan,bizilagunenartean,egitenalduzueherri-bazkaririk?

•Zerjaiospatzendirazureherrianedohirian?•Zerkdesberdintzenduzureherriabesteetatik?Azaldu.

GURE INGURUNEA Hauteskundeetara aurkeztuko gara!

ERRONKA 1

12 Askotariko adimenakhamabi

23. orrialdea

13

Pertsonak elkarrekin bizi gara ingurune batean, eta espazio, lagun, ohitura eta jokabide berak ditugu.

1 Itsatsi irudi bakoitza dagokion lekuan.

1Hauteskundeetara aurkeztuko gara!

hamahiruAskotariko adimenak

Herriko festak une ezin hobea dira, espazio publikoez gozatzeko eta auzokideak ezagutzeko. Kontzertuek, errezitaldiak, ikuskizunek… gure kultura osatzen dute, eta ezagutu egin behar ditugu, bai eta haietaz gozatu ere.

Gure herriko monumentuak, museoak eta eraikin historikoak bisitatzea lagungarria da gure arbasoak nola bizi izan ziren ulertzeko. Hala, hobeto uler ditzakegu gure orainaren alderdi asko.

Gure herrietan eta hirietan zenbait hizkuntza hitz egiten dira, eta jatorri eta ideologia bat baino gehiago bizi dira leku berean elkarrekin. Aniztasun hori aberasgarria da gure kulturarentzat.

23. orrialdea

14 hamalau

1AUZOA, UDALERRIAN 2 Behatu arretaz herri honi. Identifikatu:

UDALETXEA - PArKEA - ANBULATOrIOA - AUTOBUSAESKOLA - MErKATUA - UDAL IGErILEKUAK

3 Zertan dira desberdinak merkataritza-establezimendu hauek?

MErKATUA - MErKATArITZA-GUNEA - DENDA - SUPErMErKATUA

Heerri bateko kaleetan era askotako etxebizitzak daude: etxebizitza-blokeak, bizitza bakarreko etxeak… Eraikin batzuk altuak dira, eta beste batzuk, baxuak; eraikin modernoak daude,

eta denboraren joanean iraun duten eraikin zaharrak.

Halaber, berdeguneak, monumentuak, kirol-

instalazioak eta dendak ere badaude, besteak beste. Saltoki

batzuetan produktuak saltzen dituzte, eta beste batzuetan zerbitzuak eskaintzen, hala nola ile-apaindegietan eta

gimnasioetan.

GYM

Herrian, gure auzoko pertsonekin, eskolako lagunekin… bizi gara. Kultur etxeak eta auzo-elkarteak daude, eta haietara joan gaitezke, elkar hobeto ezagutzeko eta auzoko bizitzan

parte hartzeko.

Zerbitzu publikoek gure ongizatea bermatzen dute: osasun-etxeak,

kaleen garbiketa, eskolak, udaltzaingoa, garraio

publikoa…

Udala arduratzen da zerbitzu horiek antolatzeaz. Alkatea da ordezkari nagusia, eta

zinegotziekin batera, zerbitzuek ondo funtzionatzen dutela zaintzen du. Zinegotzi

bakoitzak zerbitzu bat du bere ardurapean: hezkuntza,

osasuna, parkeak eta lorategiak, kultura, garraioa…

4 Ikertu zer zerbitzu publiko dauden zure herrian.aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

– Ezagutzen al duzu zerbitzu horietan lan egiten duen inor? Zer lanbide dute?

hamabost 15

KULTURA- ETXEA

LATEGIA

16 hamasei

1ETXEANEtxean, antolatu egiten gara lanak egiteko, eta hala, denak egoki funtzionatzen du, eta gustura sentitzen gara.

5 Zer ohiko lan ikusten dituzu irudi hauetan? Etxean, noren ardura da lan horiek egitea?

6 Azaldu zure ikaskideei zer ardura dituzun etxean. Zure ustez, zer alderditan hobe zaitezke?

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa









Jolas

-parke

ra!

17hamazazpi

ESKOLANEskolako kideak ere antolatu egiten dira.

1

7 Osatu zerrendako hitzak erabiliz, eta idatzi zure eskolan nork betetzen duen postu hori.

garbitzaileek - ikasleok - sukaldariek - gurasoekzuzendaritzak - irakasleek

8 Osatu zure eskolari buruzko fitxa hau:

aaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaa

Eskolaren izena: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Helbidea: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa Udalerria: aaaaaaaaaaaaaaa

Telefonoa: aaaaaaaaaaaaa Web-orria: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Zer irakaskuntza ematen dituen: Haur H. Lehen H. Bigarren H.

Batxilergoa Lanbide Heziketa

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa eskolarik onena aukeratzen dute guretzat, eta ikasten laguntzen digute.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaa irakurtzen eta idazten irakasten digute, eta jarduerak eta ibilaldiak antolatzen dituzte.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa janaria prestatzen dute.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa ikasi eta ondo pasatzen dugu, eta hazi egiten gara.

aaaaaaaaaaaaa eskolako kideak antolatzen ditu.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa instalazioak garbitzen dituzte.

18 hemezortzi

1 HORNITU EGITEN GARA…Produktu batek bide luzea egin behar du gure etxeetara iritsi baino lehen. Erreparatu adibide honi.

9 Lotu testu bakoitza dagokion eszenarekin.

10 Zer langilek hartzen dute parte landako sagar bat zure etxera fruta edo marmelada eran iristeko prozesuan? Idatzi.



Nekazariak lehengaia naturatik eskuratzen du, eta

fabrikatzaileari saltzen dio.

Garraiolariak lehengaia fabrikara

eramaten du.

Fabrikatzaileak lehengaia produktu

landu bihurtzen du, eta merkatariari saltzen dio.

1 kg fruta = 50 zentimo

1 kg fruta ontziratzea = 30 zentimo

1 poto marmelada prestatzea = 70 zentimo

TUTTIFRUTI

1 kg fruta garraiatzea = 20 zentimo

aaaaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaaaa

hemeretzi 19

Garraiolariak salgaia berriz garraiatzen du. Oraingoan,

saltokira eramaten du.

Merkatariak produktua salgai

jartzen du.

Bezeroak produktua erosten

du, eta bere gogara kontsumitzen du.

11 Zein da Tuttifruti markako poto bat marmeladaren azken prezioa? Eta kilo bat sagarrena?

1 kg fruta = 50 zentimo

1 kg fruta ontziratzea = 30 zentimo

1 kg fruta garraiatzea = 20 zentimo

Garraioa:1 kg fruta ontziratu = 20 zentimo1 poto marmelada = 10 zentimo

Saltzailearen etekina:50 zentimo produktuko

20

Erresuma Batua Japonia Maroko Estatu Batuak

Libera esterlina Yena Dirhama Dolarra

hogei

Produktu bat erosten dugunean, ordaintzeko zenbait modu ditugu.

Munduan zehar

12 Idatzi irudi bakoitzaren azpian dagokion hitza.

txartela - eskudirua - txekea

Antzinarotik dago merkataritza, baina dirua ez. Dirua asmatu aurretik, trukearen bidez egiten ziren salerosketak. Askotan, alea edo ganadua erabiltzen zituzten ordaintzeko.

Europako herrialde askok euroa erabiltzen dute, baina munduan beste diru batzuk ere badaude:

Txanponak edo billeteak. Zuzenean ordaintzen da, eta kanbioa itzultzen da.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Bankuko paper batean zenbatekoa idatzi eta sinatu egiten dugu. Paper hori bankuan ematean kobratzen du merkatariak.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Saltokiko makina batean sartzen da. Kodea markatu, eta bankuak gure banku-korronteko diruaz ordaintzen du.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Zure oiloe-tako bat

behar dut.

Bi zaku gariren truke emango

dizut.

21hogeita bat

KONTSUMITU ETA AURREZTEN DUGU

1

13 Alderatu egoera hauek. Markatu, zure ustez, kontsumo arduratsua adierazten dutenak. Zer aholkatuko zenieke gainerako egoeretako protagonistei?

14 Taldeka, prestatu antzerki txiki bat. Familia bat izango zarete, eta etxeko ekonomia antolatzen saiatuko zarete!— Idatzi zerrenda batean zuen gastuak eta

diru-sarrerak (zenbatekoak ez, kontzeptuak). — Ez ahaztu aparteko gastuak: oporrak,

opariak... — Bukatzeko, pentsatu zer egin dezakezuen

aurrezteko.

Antzeztu eszena, eta entzun gainerako ikasleen iritzia. Gehiegi gastatzen ari al zarete? Zer gastu saihets ditzakezue? Zein gastu egin behar dira ezinbestean?

Gastuak Diru-sarrerak

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Futboleko baloia nahi dut, baina 3 euro ditut bakarrik. Ez du axola...

gorria erosiko dut!

3 euro baino ez ditut, eta uztai horrek zoratuta nauka. 2 euro aurreztu eta

erosiko dut.

Aldizkari hau nahi dut, baina 1 euro falta zait. Gurasoei eskatuko diet,

eta bihar itzuliko naiz.

Oso gogoko dut, baina 1 euro falta zait. Bihar ordainduko diodala esango diot

saltzaileari.

3

5 3 5 3

22 hogeita bi

1

– Hitz bakoitza erabiliz, egin esaldi bat eta erakutsi zure taldekideei. Denon artean, zuzendu eta osatu.

– Bukatzeko, idatzi zortzi esaldiak kartel batean, eta jarri unitatearen izena izenburu gisa. Ikusiko duzuen bezala, landutako edukirik garrantzitsuenak jasoko ditu kartelak.

ERRU

TIN

AIkuspuntuen zirkuluaPENTSAKETAN

Zer pentsatzen ote dute pertsona hauek? Hitz egin horri buruz ikaskideekin:

a) Garbiketaren arduraduna. c) Zain dauden gidariak.b) Papera botatzen duen haurra. d) Zaborra uzten duen auzokoa.

UDALERRIA

ANTOLATU EGINGO GARA 15 Egin zortzi laguneko taldeak ikasgelan. Egin jarduera hau Hitzen jokoa

teknika kooperatiboa erabiliz: – Banatu hitz hauek zuen artean:

ZERBITZUAKKULTURA UDALA

KONTSUMOAPRODUKTUASALTOKIA

ZEREGINAK

23

ATA

ZA IN

TEG

RATU

AB A I E T Z E R R O N K A L O R T U !

hogeita hiru

Hauteskundeetara aurkeztuko gara!

Zuen Udalak berritu egin behar du, eta hauteskundeak deitu dira.

Taldeka, aurkeztu hautagaitza bat, urrats hauei jarraituz:

▪ Banatu ardurak taldekideen artean: nor izango den alkatea, eta zer ardura izango dituzten gainerakoek.

▪ Bi minutuz, eman ahalik eta ideia gehien zuen herriko bizitza hobetzeko, eta hala, biztanleen konfiantza lortzeko. Ondoren, berrikusi zerrenda, hautatu ideiarik onenak, eta multzokatu gaika: osasuna, hezkuntza, ekonomia, herri-lanak, kultura...

▪ Egin kartel bat, pentsatutako proposamenak jasotzeko. Ondo antolatu proposamenak eta gehitu eslogan erakargarri bat, hautesleei zuen hautagaitza ezagutzeko gogoa jartzeko.

alkatea osasun zinegotzia

hezkuntza zinegotzia parke eta lorategien

zinegotziasegurtasun zinegotzia

Parkeko zabuak berritzea.

Bidegorri bat sortzea.

Eskolako fatxadan horma-irudi bat marraztea.

Osasun- etxerako me-dikuak kontra-tatzea.

TXIOBERRIK BEHAR GAITU! AURRERA DENOK!

Eskolara joateko bidegorri bat!!Parkean...

24

KON

PETE

NTZ

IAK

PRAKTIKAN JARRI

Zer iruditzen zaizu proposamena? Idatzi zure iritzia.

Nori eragingo diote obra horiek? Nola? Osatu:

Binaka, pentsatu nola helaraziko diozuen zuen iritzia Udalari. Idatzi zuen proposamenak.



Positiboa izango litzateke... aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Negatiboa izango litzateke... aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa



1

3

2

AMAITZEKO

hogeita lau

Irakurri herri-aldizkariak oraintsu argitaratutako berria.

ERABILERA BERRIAK URMAEL PARKEAN?Dorreberdeko alkateak Urmael Parkean obrak egitea proposatu du osoko bilkuran. Merkatu egonkor bat instalatu nahi du, tokiko eskulangileak bertan koka daitezen, eta hala, bisitari gehiago erakartzeko eta tokiko ekonomia hobetzeko.

Neurri horrek polemika eragin du, auzoko haurren jolaslekutik jokoen ia erdia kendu beharko baita. Zabuak eta txirristak kendu, eta zurezko jostailuen, otarren eta eskualdeko eskulangintza tipikoaren denda erakargarriak jarriko lirateke.

25

KON

PETE

NTZ

IAK

Dirua itsulapikoan gordetzen duzu, eta jada beteta dago. Hautsi, eta dirua zenbatu duzu. Ez duzu gastatu nahi, eta nahiago duzu aurrezten jarraitu. Zer egingo zenuke? Pentsatu zer aukera duzun.

EKIN

Pentsatu unitate honetako zer eduki ezagutzen zenituen. Zein ezagutzen zenituen neurri batean? Zein ez zenuen ezagutzen?

HAUSNARTU

Zure ustez, Udaleko zer karguri dagokio erabaki hori hartzea? Arrazoitu zure erantzuna.

Oihan erlezaina da, eta obrak egiten badira, egiten duen eztia denda horietako batean saldu ahal izango du. Zure ustez, zertan desberdintzen dira Oihanen eztia eta edozein supermerkatutan eros dezakezuna?

4

5

veinticinco

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa







C2201 R82931 001 Port 119832.BK - Edebe · kultura osatzen dute, eta ezagutu egin behar ditugu, bai...

Documents

Transcript of C2201 R82931 001 Port 119832.BK - Edebe · kultura osatzen dute, eta ezagutu egin behar ditugu, bai...