www.baleike.eus

BALEIKE255. ZENBAKIA. EURO BAT2016ko EKAINA

ZUM

AIAK

O H

ILAB

ETEK

ARIA

k e p a j u n k e r a e t a h a u r t z a r o k o z u m a i a

hiru aldiz heriotzari

ihesi

B a l e i K e 2 0 1 6 a P i r i l a 2

Uda hasieraekitaldiz beteta

ekainak 23San Juan Gaua

ekainak 2418:00 XVIII Herri mailako pilota txapelketako finalak22:00 Lubaki kiroldegian boxeo gaua

ekainak 2518:00 Beterano mailako traineru estropadak21:30 Aitzuri pilotalekuan eskuzko eta zestako pilota partidu profesionalak

ekainak 2611:00-14:00 + 17:00-20:00 Eusebio Gurrutxaga plazan Artisau Azoka

ekainak 28 - uztailak 2Sanpedroak

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Baleikera ekaina.pdf 1 24/05/16 10:19

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

BALEIKE255D

avid

ju

liá

herri aldizkaria

Foronda kultur etxea

Odieta, 2

tel.: 943 86 15 45

e-maila: aldizkaria@baleike.com

Argitaratzailea

Baleike kultur elkartea

e-maila: elkartea@baleike.com

Administrazio batzordea: agustin zubimendi eta

Xabier azkue.

Erredakzio taldea: imanol azkue, ainara lozano

lasa, aitor Manterola, Maialen Odriozola, Juan

luis romatet, Miriam romatet, Peio romatet,

arnaitz rubio, Jon Urbieta, izaskun Urbieta eta

Gorka zabaleta

Diseinua eta maketazioa: roberto Gutierrez

Hizkuntz zuzenketa: imanol azkue

Publizitatea

tel. 943 86 15 45

azubimendi@baleike.com

Inprimategia

antza inprimategia

(lasarte-Oria)

Tirada

800 ale

lege gordailua: SS-405/94

iSSN: 1136-8594

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian

adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak(Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak) diruz lagundua

BALEIKE

25erreportajeanagusilan

30agendaeKaina-uztaila

5herritik kanpojone yeregi & marKel PeñalBa

9elkarrizketaKePa junKera

errefuxiatuaK: elKartasunaren

zaPoreaK

14 baleike+

4 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Bale

iKe

+Pu

Bliz

itat

ea

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 5

jone YereGi & marKel peÑaLBa

“Pentsatuta geneukan kanpoan denbora bat pasatzea, nahiz eta noiz eta non ez jakin”

TESTUA: IzASKUn UrBIETAArgAzKIAK: JOnE YErEgI ETA MArKEL PEÑALBA

her

rit

iK K

an

Po2014ko irailetik bizi da Dublinen Jone Yeregi eta Markel Peñalba bikotea. Jonek Leixlip izeneko herrian egiten du lan irakasle; Markel, berriz, tesia egiten ari da Maynooth-en (bi herriak elkarren oso gertu daude, Dublinetik 25 bat kilometrora). Biek zuten atzerrian denboraldi bat egiteko gogoa, eta, hala, Markelek doktoretza tesia egiteko eskaintza jaso zuenean, ez zuten askorik pentsatu.

6 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Zuk, Markel, Bilbon Ingeniaritza ikasketak egin ondo-ren, Alemanian eta Frantzian jarraitu zenuen ikasten. M. Bilboko eskolan 5 urte pasa ondoren, Alemaniako TU Clausthal unibertsitatera joan nintzen karrera amaierako proiektua egitera. Bertan urtebete bat pasa nuen, eta bukatu bezain laster, Brest-en (Bretainian) itsas energiei buruzko master bat egiteko aukera eman zidaten. Bertan ia beste urtebete pasa ondoren, Euskal Herrira itzuli nintzen praktikak Tecnalian egitera, eta hura bukatu orduko, Irlandara etorri nintzen tesiari ekiteko.

Zuk, berriz, Jone, alde artistikoari lotu-riko ikasketak egin zenituen.J. Umetatik gustatu izan zait artea eta diseinuaren mundua, zeramika berezi-ki, eta DBH bukatu nuenean, batxilergo artistikoa egiteko erabakia hartu nuen. Donostian bi urte pasa ondoren, Bilbora joan nintzen Diseinua eta Sorkuntza gradua egitera, baina graduak ez ninduen erabat asebete. Bilboko ikasketak bukatu eta zer egin ez nekiela etorri zen Markelekin Irlandara etor-tzeko aukera. Ingelesa ikasi eta familia batean haurrak zain-tzen egon nintzen hasieran.

Olatuen energiaren inguruko tesia lantzen ari zara zu, Markel. Zergatik aukeratu zenuen gai hori? M. Bilbon ikasten ari nintzela, ordurako, oso garbi neukan energia berriztagarriekin lan egin nahi nuela, eta hori lor-tu ahal izateko ibili naiz (eta nabil) batetik bestera bueltaka. Energia berriztagarrietatik, itsas energien arloa gustatzen zi-tzaidan gehien; batetik, itsasoak beti erakarri izan nauelako bereziki; eta, bestetik, teknologia berria izaki, ikerketa arloan erronka berriak eskaintzen dituelako.

Zein da zehazki zure lan lerroa? Ondorioren bat aurre-ratzerik bai?M. Gure taldean arlo teorikoan egiten dugu lan, hau da, ez dugu inolako esperimentaziorik egiten, eta, beraz, esan genezake gure itsasoa (eta olatuak) ordenagailuan izaten dugula. J. Olatuen energia xurgatzeko dispositibo batzuk erabil-tzen dira (eguzki energian eguzki panela izango litzate-keena edo haize energian haize errota), baina xurgatutako energia maximizatu eta elektrizitate bihurtzeko prozesua da askotan buruhauste handienak ematen dituena. Nire tesia azken zati horri buruzkoa da, hain zuzen, ahalik eta elektrizitate gehien sortzeko zer nolako teknologiak erabil ditzakegun eta nola kontrola ditzakegun aztertzea, alegia. Laster bi urte izango dira tesia hasi nuenetik eta beste bi urte izango ditut bukatzeko. Goiz da oraindik ondorio gar-birik ateratzeko, baina ziur naiz etorkizun ez hain urrun batean itsasoan ikusiko ditugula energia xurgatzaile hauek, baita Euskal Herrian ere.

Zuk, Jone, ikasketak eta lana uztartzen dituzu. Hain zu-zen, Montessori izeneko sistema duen eskola batean ari zara lanean. Zertan oinarritzen da metodologia hori?J. Orain, Haur Hezkuntzako Magisteritza gradua egiten ari naiz

(iaz hasi nuen) Valentziako Unibertsitatean (online), Montessori haur eskola batean 3 eta 4 urte bitarteko haurrekin lan egiten dudan bitartean. Hezkuntza sistema erabat ezberdina da hemen, bai gestioa (guk ezagu-tzen dugun hezkuntza publikoa ez da existi-tzen), baita hezkuntza eredua bera ere. Gure haur eskolan 0 eta 5 urte bitarteko haurrak daude, eta Montessori sisteman oinarritzen da. Irlandan oso zabalduta dago sistema hori. Umeen heziketa libreagoa da, eta gauzak era dibertigarrian eta entretenigarrian erakusten saiatzen gara. Orain gutxi, adibidez, gure gela Amazonasko baso bihurtu dugu umeei Hego Amerika zer den erakusteko.

Aurretik pentsatuta zeneukaten atzerrian denboraldi bat egitea? Nola suertatu zitzaizuen aukera?J. Aldez aurretik pentsatuta geneukan kanpoan denbora bat pasatzea, nahiz eta noiz eta non ez jakin. Markeli tesia Irlan-dan egiteko aukera sortu zitzaionean, pentsatu genuen leku

markel: “energia berriztagarrien artean, itsas energien arloa gustatzen zait”

Izen-abizenak: Jone Yeregi SasiainAdina: 24 urteIkasketak Arte Ederrak eta Haur Hezkuntzako MagisteritzaHizkuntzak: euskara, gaztelania eta ingelesaAfizioak: bidaiatzea, zeramikaIrlandatik gustatzen zait…: Dublineko kaleko bizitza eta Irlandako paisaiak eta koloreakIrlandatik ez zait gustatzen…: neguko iluntasunaFrantziatik ez zait gustatzen…: neguko iluntasunaZertaz akordatzen naiz bereziki: familiaz, lagunez eta Itzurungo hondartzaz

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 7

her

rit

iK K

an

Po

eta momentu egokia zela. Ez genuen askorik pentsatu aukera atera zenean.

Zer dakar biok batera kanpoan bizi-tzeak?M. Nik bi urte egin nituen kanpoan Jone Zumaian zegoen bitartean, eta, alde ho-rretatik, biok batera bizitzea abantaila da. Bi urte bananduta bizi ondoren, garbi ge-neukan hurrengo pausoa elkarrekin egingo genuela, nahiz eta pausoa norantz izango zen ez jakin.

Nolakoa da zuen egun bat?M. Goizean goiz jaiki eta autobusez joaten gara bakoitza bere lantokira. Gure lanto-kiak dauden herriak elkarren ondoan dau-de, eta, beraz, autobus bera hartzen dugu normalean. Astegunetan ez dugu gauza handirik egiteko denbora gehiegi izaten (eguraldiak ere ez du asko laguntzen egia esan, neguan, batez ere), etxera bueltatzerako arratsaldeko seiak izaten direlako gutxienez. Eguraldiak laguntzen badu, hiriko zentrora joaten gara buelta bat ematera, eta, bestela, kirol pixka bat egiten dugu. Dublin bizitza handiko hiria da eta egunero izaten da zerbait.

Non bizi zarete? M. Dublin hirian bertan bizi gara, apartamentu txiki batean. Alokairuen kontua oso zaila dago Dublinen, jende askok etorri nahi duelako eta ez daudelako hainbeste apartamentu alokairuan.

Zer egiten duzue denbora librean?M. Astegunetan ez dugu denbora libre askorik izaten, egia esan, baina kirola egiteko aprobetxatzen dugu edo hiriko txokoak ezagutzeko. Dublin hiri txikia da, baina txoko be-rriak ezagutzen ditugu astero… Parrandaren bat ere tokatzen zaigu tarteka. J. Asteburuetan, Irlandako bazterrak ezagutzeko ere aprobe-txatzen dugu.

Noiz arte egongo zarete bertan?J. Hasieran, behintzat, nik tesia bukatu arte hemen egongo gara. Gero etxera bueltatzea polita litzateke, baina batek daki…

Inguruan euskaldun gehiago badituzue? Edo beste he-rrialdeetatik lanera joandako gazterik?J. Euskaldun asko ez dugu ezagutzen, egia esan. Bat edo beste bai, baina ez gehiegi. Dublinen mundu osoko jende asko bizi da, ingelesa ikastera edo lanera etorrita. Hainbeste kanpotar egonda, askotan errazagoa da kanpotarrok elkartzea irlanda-rrekin eurekin elkartzea baino.

10.000 biztanle inguru duen herri txiki batetik beste hiri batera joan zarete. Zer moduz egokitu zarete? J. Egia esan Dublin hiri txikia da (Bilbo baino handixeagoa, baina ez asko) eta, hala ere, oso desberdina da. Gehienbat

jatorri ezberdineko jende asko bizi de-lako. Gure bizilagunak, esaterako, denak dira kanpotarrak (Venezuela, Brasil, Fran-tzia…). Hala ere, horrek ere asko lagun-tzen du egokitzapenean, denok antzeko egoeran egotean jendea oso irekia izaten delako normalean.M. Bizimoduari dagokionez, aldake-ta handiena ordutegiena da. Eguerdiko 12:00etan bazkaltzera ohitzea ez da erraza, baina dezente ondo egokitu gara.

Zerk harritu zaituzte gehien?J. Gehien Dublinek daukan bizitzak ha-rritu gaitu, kalean bizitza egiteko dagoen ohiturak. Hori gure herrian oso ohikoa da, baina Europan ez da hala izaten norma-lean. Horrez gain, Dublinen bertan dau-den parke kopuruak eta parkeetan dagoen

bizitzak asko harritu gaitu. Hirian bertan mendian bazina bezala senti zaitezke leku batzuetan eta hori asko eskertzen da hiritik ihes egin nahi izaten dugunerako.

Noiztik ez zarete etorri Zumaiara?Gabonetatik.

jone: “gure haur eskolan 0 eta 5 urte bitarteko haurrak daude, eta montessori sisteman oinarritzen da”

Izen-abizenak: Markel Peñalba RetesAdina: 26Ikasketak: IngeniaritzaHizkuntzak: euskara, gaztelania, ingelesa eta frantsesaAfizioak: irakurtzea, bidaiatzeaIrlandatik gustatzen zait…: irlandarren izaera eta Guinness-aIrlandatik ez zait gustatzen…: zerbitzu publikoak (garraiobideak eta osasun zerbitzuak, bereziki)Zertaz akordatzen naiz bereziki: etxekoez eta lagunez

8 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

iru

dit

an

Bale

iKe+

Bale

iKe+

Bale

iKe

+Pu

Bliz

itat

ea

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 9

Haurtzaroko garai bat zumaian igaro zuen Kepa Junkera musikari bilbotarrak. Hainbat hamarkadaren ondoren, zumaia hizpide du bere disko berrian. Harraldean grabatutako bideoklipa eta diskoko lau kanta aurkeztu zituen maiatzean Oxford aretoan, diskoaren aurkezpen ofiziala baino egun batzuk lehenago. zumaiako oroitzapenez eta musika kontuez hitz egin dugu berekin.

“niretzat itzurungo harriak magikoak ziren” TESTUA: JUAn LUIS rOMATET

ArgAzKIAK: gOrKA zABALETA ETA SAnTI YAnIzArgAzKIAK: ArnAITz rUBIO APrEA

elKa

rr

izKe

ta

Kepa junkera musikaria

Itzurungo hondartzan santelmotako zaldi lasterketak joka-tzen ari ziren une berean, Kepa Junkera eta Sorginaken dis-ko berrian jasotzen den Marea Zumaian kantaren bideokli-pa grabatzen aritu ziren Algorrin. Itzurun bertan ere graba-tu zituzten bideorako zenbait irudi. Baina zergatik grabatu hemen? Asko bezala, flyscharekin liluratuta al zegoen mu-sikaria? Askok jakingo ez dutena da Junkerak bere haurtza-roko urte batzuk Zumaian igaro zituela eta abesti eta ikus-entzunezko honekin omenaldi antzeko bat egin nahi izan dio txikitan ezagutu zuen herriari. Ez hori bakarrik: diskoa Bilbon aurkeztu aurretik, Zumaian bertan erakutsi zituen bideoklipa, eta kontzertuan, Maletak izeneko diskoko lau abesti ere bai. Azken uneko entsegu baten ondoren, elka-rrizketa eskaini dio Baleikeri. Berekin dira disko berrian laguntzaile dituen Sorginak taldeko Eneritz Aulestia za-rauztarra, jaiotzaz arrasatearra den baina Zumaian familia duen Irati Gutierrez eta Debako Alaitz Eskudero. Sorgi-nakeko taldekide guztiek panderoa, ahotsa, dantzak eta perkusioak eskaintzen dizkiete proiektuari. Zuzenekoaren atariko urduritasunak alde batera utzi eta adeitsu agertu zaigu Junkera. “Nola bilbotarra? Ni zumaiarra naiz! Ez, ez, noski, Bilbokoa naiz”, esanaz hasi da hizketan.

Bilbokoa zara, baina baduzu harremana Zumaiarekin.Gaur egun 85 urte dituen eta nire ezusterako gaur hona etorri den gure aita Zumaiara etorri zen Paolaldean dau-den bi txalet egitera. Horren ondorioz, hiru urtez hemen bizi izan ginen. Hemendik [Alondegitik] gertuko plazatxo batean [Sanjuaniturrin] zegoen Txortena harategiaren gai-nean bizi ginen. Gero udaro etorri ginen. Ordurako Bil-boko Errekalde auzoan bizi ginen, garai hartako Bilbo gris hartan. Bilbo hura itsusia zela diote; niri ez zait hala iru-ditzen. Niretzat Bilbo beti izan da hiri ederra. Baina egia da oso bestelakoa zela herri batera etortzea. Garai hartan

Zumaia hauxe zen [Alde Zaharra dio keinuekin]; ez zegoen oraingo etxe berririk. Gogoan dut Hotel Amaya zegoela, gogoan dut esne bila joaten nintzela plazara, Itzurun hon-dartzara joaten ginela... Udako giro hark markatu egiten zaitu. Nire aititek beti ondo hitz egiten zuten hemen egin-dako lagunengatik. Orain bertan, egun hauetan, hemengo jende batek, azpillagatarrek, adibidez, hori gogoratu didate. Harreman hori oso garrantzitsua da niretzat. Beti izan dut buruan eta orain, ikusita disko berriaren gaiak uzten zidala, kontatu nahi izan dut.Zer adin zenuen hemen bizitzen egon zinenean?Oso txikia nintzen. 3tik 6 urtera bitartean bizi izan nintzen hemen. Sentsazio horiek gogoan ditut, baina, urte haiek baino gehiago, ondoren bizitako udak gogoratzen ditut. Nire gurasoek ez zuten kotxerik eta auzoan, etxe ondoan, taberna zuen galiziar batek ekartzen gintuen. Haren fur-goneta zaharrera igo eta hona etortzen ginen. Gaur egun kotxez Moskura joango bagina bezala irudikatzen dut, sentsazio hori dut. Uda osoa pasatzen genuen hemen. Es-pazioaren eta denboraren pertzepzioak aldatzen zirelako sentsazioak ditut. Ordutik etorri zara gehiagotan Zumaiara? Nola ikusten duzu herriak izan duen bilakaera?Azken urteetan gure gurasoak eta anai-arrebak etorri dira. Alde berrian etxea alokatzen zuten. Niretzat dena aldatzen zen. Nik beste Zumaia hura dut memorian. Gogoan dut Hotel Amayara joaten ginela kanpotarren kotxeak ikustera. Etxeen giro hura, pasealekukoak, arrantzatzera joatearena... Nik Arranplan ikasi nuen igerian, aititarekin. Herria alda-tu egin da, ez du zerikusirik. Ezagutu nuen Zumaia hura dut gustuko. Noski, ederra da oraingoa, baina Zumaia hura ahaztezina da. Trikitixaren antzerakoa da. Urrezko Aroko txikitixa eta dagoeneko ez dauden trikitilariak ezagutzeko zortea izan nuen. Oraingoa ondo dago, baina ez da gau-

za bera; ez hobea edo okerragoa. Baina, pertsona haiek ezagutu badituzu, zuten pertsonalitatea-rekin, idiosinkrasia haiekin, hori ahaztezina da. Gaurko eta orduko karisma ez da berdina. Nire aito-nak edo Gipuzkoa eta Bizkaiako hainbat trikitilarik zuten karisma oso bestelakoa da. Uste dut he-rriekin berdin gertatzen dela. Eneritz Aulestia: Ni lehen asko-tan etortzen nintzen Zumaiara. Zarauztarra naiz, baina izeba Zu-maian daukat eta dezentetan etorri izan naiz. Gogoratzen dut herri-gunera mugatzen zela gehienbat. Kanpoaldeko etxeak egiten hasiak zeuden. Orain hiri baten itxura hartzen ari den herria da. Guk ez dugu Keparen adinako aldaketarik ikusi, baina, bai, aldatu da.

10 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

elKa

rr

izKe

ta

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 11

KJ: Gogoan dut udatan plaza itxi egiten zutela berbena-rako. Garai hura gogoratzen dut: Azpillaganekoen etxean geunden eta denak oso guapo jartzen diren, elegante. Hori sumatu baduzu, hori da geratzen zaizuna. Itzurunen eta Algorrin grabatu duzu bideoklip berria. Bada itzultzeko modu ederra. Nola sortu zen ideia?Ideia hori aspalditik nuen. Txikitako argazki batzuetan ai-titarekin agertzen naiz Itzurunen. Ez dut denborarik izan argazki horiek bilatzeko. Beti gustatu zaizkit harri horiek. Niretzat harri horiek magikoak ziren. Beste haur guztiak bezalakoa nintzen, geldirik egoten ez zena. Familiarekin izkina hartan egoten ginen [Santelmopean]eta hondartzara heldu eta berehala ixkira bila joaten nintzen, zulo eta zoko haietan endredatzera. Leku ikusgarria da. Orain Busturian bizi naiz eta han ere hondartza eta hareatza oso politak daude, baina leku honek badu zerbait berezia. Jon Maia-ri inguru honetako animaliei buruz zerbait egiteko eskatu nionean, hor atera zen guztia. Ordurako musika eginda nuen. Disko berri honek pare bat alderdi ditu: batetik, kanta popularrak eta gogoraerrazak ditu; eta, bestetik, bes-te batzuk esperimentalagoak. Ikusi nuen honekin banuela zerbait dibertigarria egiteko aukera; txikitako sentsazio ho-riek gogoratzen dituena.

Espazio hori sekulakoa da. Agian zuentzat ez da hain harrigarria, baina nik ikuspegi unibertsalagoa dut. Bi-deoklip hau, hemen aurkeztu ondoren, gure webgunean zintzilikatuko dugu eta herrialde askotako jendeak iku-siko du. Aurreko bideoa Urdaibain egin nuen eta oso polita da esaten dizutenean zer ederra den leku hori. Horrekin beste tekla bat sakatzen duzu, agian musika-rekin edo letrekin lor ez dezakezuna. Kulturak gustukoak dituen Madril, Se-villa edo auskalo nongo jendeari leiho bat zabaltzen diozu horrekin. Harrituta geratuko dira, lekua zoragarria delako. Maletak du diskoak izenburua...Bai, baina ez bidaiatzeko maletak, tri-kiak gordetzeko maletak, baizik. Bota beharrean, gorde egiten ditut. Beti gus-tatu zaizkit maletak; poesia oso polita dute. Barrenari ematen diogu balioa eta, kasu honetan kanpokoa gaizki tratatzen dugu. Barrena gordetzen dute eta ni-retzat edertasun handia dute. Igotz Zearretak animaliekin egin zituen argazkiak ikusi nituenean, animalien ideia izan-da, ikusi nuen buruan maleta bat jar nezakeela. Buruan tri-kiaren maleta bat dudala agertzen naiz diskoan eta beraiek,

Sorginak, animalien buruekin. Gero, diskoa garatzerakoan, maletekin jokatu dut. Ikusten duzu nola doazen gauzak lo-tzen. Halako lotura bat izatea gustatzen zait, baina ez izatea ere bai. Nire kasuan, musikak beti aurretik egiten ditut. Ez

naiz ezer konkretuan inspiratzen. Musikak batetik bestera eramaten nau. Joko horre-tan izenburu bat edo irudi bat jartzen diot musika horri. Batzuetan bat egin dezakete, edo ez.Jon Maiarekin kolaboratu duzu disko honetan. Aurretik ba al zenuten lotura-rik?Noski, ezagutzen dut, baina aurretik ez nuen harekin lan egin. Bertsolari eta idazle askorekin egin dut lan, Amurizarekin, Sa-rasuarekin... Disko honetan Zumaiaz hitz egiten zenez, pentsatu nuen herri honen idiosinkrasia islatzeko pertsona egokia zela. Letrak irakurtzen badituzue, ikusiko duzue Zumaiako hitzak jasotzen dituela. Agian beste herri batzuetan ez dituzte ulertuko.

Animaliskoak izeneko beste kanta bateko letrak ere idatzi ditu. Abestiaren musika pasa nion eta Eneritz ere tartean sartu nuen, sormen prozesuan parte har dezaten. Ando-ni Egañak idatzitako letra ere badago beste disko batean.

elKa

rr

izKe

ta

HAUrTzArOA zUMAIAnBere aitak etxe batzuk egin behar zituen Zumaian eta 3tik 6 urte

bitartera hemen bizi izan zen. Ondoren, udaro etorri zen Zumaiara. Orduko herri hura gogoan dauka musikari bizkaitarrak.

“ezagutu nuen zumaia hura dut gustuko. noski, ederra da oraingoa, baina zumaia hura ahaztezina da”

12 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Sagardotegi batean egon ginen eta historia guztia kontatu nien.Eneritz: Andoni Egañarekin eta Jon Maiarekin, biekin ge-ratu nintzen. Jon Maiari esan genion Zumaiari buruzko kanta zela eta berak hobeto ezagutuko zituela bertako hi-tzak. Letrak kostaldeko xarma hori izatea nahi genuen. Berak segituan hartu zuen; hortaz dezente idatzi du eta asko daki. Erraza genuen berak gu ulertzea. Andoni-rekin berdin izan zen. Berea kanta erabat desberdina da: despedidez hitz egiten du. Gu kanpora joaten garenean jende asko ezagutzen dugu, jende askorekin kolabo-ratzen dugu. Galizian, Katalunian, etab. Kanta hori gu denon bilgunea da. Ideia bat azalduta, berehala hartu zuten gaia.KJ: Jon Maiak ezin izan du gaur etorri, bertso saio batzuk zituelako, baina oso ilusionatuta zegoen. Musikak gauza poli-tak ematen dizkizu, eta hau da bat. Nire kasuan, Zumaiaren kasuan, herria niretzat zer izan den itzu li nahi izan dut. Kanta baten bidez, bideo baten bidez, ahots edo letra batzuen bidez egiten dut. Musika eramaile sinestezina da. Andoni edo Jontartean izatea, gainera, luxua izan da. Beste letragile batekin ere kolaboratu dugu, Mikel Sarriegirekin. Beasaingoa da eta onomatopeia oso politak egin ditu.Zer desberdintasun sumatzen duzu disko honen eta au-rrekoen artean?Hori adinarekin bezala da. Galdetzen dutenean ea zer des-berdintasun dagoen oraingo zu eta orain 20 urteko zu ba-ten artean, ez dakizu zer erantzun. Ez dut inoiz planteatu disko hau eta aurrekoa desberdinak diren edo ez. Ez diot inori ere galdetzen. Ateratzen zaidana egiten dut, ahal du-

dana. Beti ere gehiena ematen saiatzen naiz, xehetasunak zaintzen, baina beti mantendu behar da oreka bat. Egin di-tugun entseguetan ikusi duzu. Beti saiatzen naiz xehetasun txikiak sortzen dudan denbora apurrarekin. Agian desber-dina da beste etapa bat delako. Aurrekoarekin badu lotura

bat, disko hau egiteko aurrekoa egitea be-harrezkoa nuelako. Aurrekoa nire etxean grabatu nuen eta dagoeneko ikasi dut grabazioak egiten.Teknologia erabiltzen?Ez dut erabili nahi teknologia gehiegi. Nahiko nuke ezaguera tekniko gehiago izan, hizkuntzak jakin, gauza asko jakin, eta horretarako gai ikusten baiz, baina denborarik ez dut. Niri sortzea gustatzen zait. Nire bizitza hau da; nire familia, nire seme-alabak eta hau, eta honeta-ra dedikatzen dut neure burua. Ez naiz ateratzen, ez naiz afaltzera joaten, ez naiz festetara joaten, ezta ezer ere. Aukerak

dira; honek asko betetzen nau. Egunen batean ateratzen banaiz, aspertu egiten naiz. Lehentasun batzuk ezarri be-har dituzu. Oporretara joaten banaiz, lagunekin ateratzen banaiz, afaltzera ateratzen banaiz, beste zerbaitera ez zara heltzen. Hauek [Sorginak] oso gazteak dira, orain ari dira ezagutzen nola funtzionatzen duen honek. Nik ikasteari utzi behar izan nion. Ekonomia ikasten hasi nintzen eta ikasle ona nintzen, oso nota onak ateratzen nituen. Baina, halako batean, gehiago erakartzen ninduen zerbait aurkitu nuen eta erabaki gogor bat hartu behar izan nuen, nire gurasoen iritzien aurka. Gurasoek esfortzu handia egin dute beti guk ikasketak izan ditzagun. Denboraldi batean engainatuta izan nituen, ez zekiten ikasten ari nintzen edo ez. Erabaki oso zaila zen, pertsonala, nirea. Eta nik neuk hartu nuen, ez nuen inorekin kontsultatu. Ezin da azaldu; azaltzen hasten zaren momentuan... Sentsazioak dira, xe-hetasunak, egun batean bide bat hartzen duzu eta bizitza aldatzen zaizu. Baina ausarta izan behar duzu hari aurre egin eta zure bizitza honetara bideratzeko. Argi dagoena da ikasketak jarraitu izan banitu, gaur ez nintzatekeela hemen izango. Hori garbi daukat. Karrera bat ikasi izan banu, gaur ez nintzateke hemen eserita egongo. Gaur zer egun da? Larunbata? Ba, paseatzen edo afari bat prestatzen egongo nintzateke.Edo bulegoan lanean.Ez, ez, hori ez dut uste [barreak]. Justu kontrakoa. Exe-kutibo bat izango banintz, agian bai, baina bestela... Ez dut egindakoa aldatzen. Musikaren abentura hau izan dut eta gozamena iruditzen zait, zerbait zoragarria, ahaztezina. Zerbait sortzea, proiektu bat izatea, zure inguruan hainbat gauza sortu izana, argazkiak, bideoak, eta motibatuta ego-tea, ditudan 51 urterekin jotzeko gogoa izatea, ez al zaizu polita iruditzen? Ez dut esango nirea hobea denik, justu kontrakoa. Ezagutzen nautenek badakite atzean zer sakrifi-zio dagoen, sakrifizio handia.

elKa

rr

izKe

ta

“ditudan 51 urterekin jotzeko gogoa izatea, ez al zaizu polita iruditzen?”

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 13

Sorginakekin ateratzen duzun bigarren diskoa da, 2014ko Trikitixaren historia txiki baten atzetik. Nola sortu da harreman hau?Aurreko diskoan trikitixaren inguruko zerbait egin nahi nuen, baina perkusioekin eta ahotsekin jokatuta. Bila ibi-li nintzen, deika. Nik ez nituen ezagutzen. Taldearen eta proiektuaren izena nik eman nien orduan. Berez, ez da talde bat, baizik eta txapelketen bidez ezagutu diren nes-ka talde bat. Behin, Arrasaten, Amets Ormaetxeari [Sor-ginakeko taldekideari] galdetu nion ea musika jotzen zuen beste lagunik ezagutzen zuen. Eneritz, berriz, akademia ba-tean zegoen eta klase batzuk emateko eskatu zidan. Galde-tu nion ea proiektu honetan parte hartzeko interesa zuen. Hala sortu zen. Niretzat proiektu ireki bat da eta badu bere alderdi pedagogikoa. Polita da ez delako talde estandar bat, bizirik dagoen zerbait baizik. Noski, zailtasunak ere baditu, ikasten ari direlako eta, ni ez bezala, ez direlako profesiona-lak, ez dira hemendik bizi. Amateurrak dira. Herri honetan zaila da profesionalki musikara dedikatzea, baina molda-tzen gara. Ona duen beste gauza bat da aldakorra izatea: bi lagunekin joan zaitezke, laurekin, seiekin...Irati Gutierrez: Kepak dioen bezala, aukerak ematen ditu laurekin edo gehiagorekin joateko. Sei kiderekin agian

osatuagoa izango da, baina ona du birekin ere funtziona dezakeela. Guretzat kristoren esperientzia ari da izaten eta konturatzen hasiak gara guretzako hobby bat izanda ere, seriotasunarekin eta konpromisoarekin hartu behar dela. Alaitz Eskudero: Hori da Kepak erakutsi diguna, gauzak serio hartzen. Orain arte guretzat hobbya edo denborapasa izan da, baina serio lan egiten erakutsi digu.KJ: Sorginakek triki-panderoaren kontzeptua dute. He-men gehiago zehaztu behar da. Trikitixan ñabardurak sar-tzea ez da erraza, baina proiektu honek baditu ñabardura horiek, xehetasun asko ditu eta beraiek oso lan ona egiten dute. Pena da beste jarduera batzuetan ere badaudela. Ni oso zorrotza naiz. Bost minutu baditut, entzuleari ahalik eta kalitate handiena eskaintzen saiatuko naiz. Entzuleak ez daki zu honetara dedikatzen zaren edo ez. Nire diskoetan gehiena ematen saiatzen naiz. Gara egunkariari emandako elkarrizketa batean, Pablo Cabeza kazetaria zur eta lur ge-ratu zen jakitean diskoak 75 minutu irauten zuela. Bi disko atera nitzakeela esan zidan. Eta egia da. Zentzu horretan, beti oso eskuzabala izan naiz, gehiago ematea gustatzen zait. Esfortzu handiagoa da, baina gutxiengo batentzat egindako artisau musika honetara hurreratzen denak iku-siko du gauzak serio hartzen ari zarela.

elKa

rr

izKe

ta

Harriz harri saltokaitsasertzeanHarriz harri saltokaGu

Harri azpian glu gluDago andarikaBere atzetikkorrika gu

Zoko batian gordeamaolilluaUraren kirikibildutan

Txiki ta iletsuada txoaskiñabrankadetako zulotan

Algorri labarreanIlgora ilbeheraMarea gora etaMarea beheraAlgorri labarretanIlgora ilbeheraBeti da desberdinaBeti da bera

Iraileko mareetandator oldijaitsas belar osasuntsua

Zumaiako erregeaDa olarruaErroa galtzea ez du bere errua

Gomexa da putzutako KamaleoiaOrain urdinGero marroia

Harrapatzeko zailenaHori da ixkiraGauean begiek dizdira

marea zumaianLetra: Jon MaiaMusika: Kepa Junkera

14 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Bale

iKe

+

errefuxiatuak

elKartasun zaPoreaKLibe Aizpuru, nerea Eizagirre eta David Juliá zumaiarrak Chios uhartean izan dira zaporeak proiektuarekin kolaboratzen. Errefuxiatuek Europako ateetan pairatzen duten tragediaren lekukoak izan dira. Beraien bizipenak kontatu dituzte orri hauetan.

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 15

Bale

iKe

+a

rg

az

Kita

nBa

leiK

e +

testua: liBe aizPuru eta nerea eizagirreargazKiaK: david juliá

16 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Katuez gain, norbaitek hiru bider ihes egin al liezaioke he-riotzari? Bai, baiezta genezake badirela halako balentria lortu duten pertsonak, aurrez aurre ezagutu ditugu. Abeer, Wassim, Abdallah, Maryam… dira eta egun Errefuxiatu Kanpalekuak dira euren bizitoki. Pertsonak dira, bai, haragizkoak, gu be-zalakoxeak, ez dira ez superheroiak, ezta molde berezi batean ernaldutakoak ere. Baina tokatu egin zaie, jaio diren konti-nentea eta jaioturtea zoritxarrez gurutzatu egin dira beren bizitzetan. Eta Sirian 2011. urtean gerraz geroztik, etengabe ihes egin behar izan diote heriotzari. Baina hemen daude, zor-teko direnak, bizirik daude. Begietara begiratzen genien eta hamaika terrore, zazpi trauma eta galdutako senideen oinazea iltzatuta irakur geniezaieken. Sakon-sakona dute begirada. Berriz gurutzatzen genituen hitzak, elkarrizketa gazi-gozoak, te beroa ezpainetan, eta maitasuna itzultzen ziguten begiekin. Bizitako guztiaren ondoren, sarri, beraiek ziren alaitasuna eta itxaropena ematen zigutenak.

Goizeko 07:00tan hasten ginen lanean sukaldean, 13:30ean kanpamenduetara jaitsi janaria banatzera, berriz igo sukaldea garbitzera, eta 17:00etan bukatzen genituen eginbe-harrak. Horrelakoa zen gure errutina Zaporeakeko sukaldean,

egunero-egunero 1.200 lagunentzako janaria prestatzen ge-nuen, baina zalantza izpirik gabe, arratsaldeak ziren ederre-nak. Egun batean, Abdallah eta Mahmooden dendan har-tzen genuen tea, beste arratsalderen batean errefuxiatuentzat eraikitzen ari ziren eskolan mahaiak muntatzera joaten ginen, beste egunen batean Selinda, Said eta Jazminekin berrike-tan hasi eta ilargiak harrapatzen gintuen kanpalekuan gine-la. Eta zenbat jolas, zenbat “al corro de las patatas”, zenbat ezkutaketan, zenbat muxutxo eta besarkada kanpalekuetako pinpilinpauxa, iratxo txiki eder horiekin. Haurrek, nahiz eta gerrako terrorea ezagutu, haur izaten jarraitzen baitute.

Behinola, maiatzeko arratsalde batean eguzkiak bete-betean jotzen zuen, eta espaloi ertz batean jesarrita, Wassim Omarrek bere erraietatik, horrela bota zigun, “Hiru aldiz ihes egin behar izan diot heriotzari: lehendabizi, Sirian jausten diren bonbei; gero, itsasoa zeharkatzean berriz jokatu genuen bizia; eta, azkenik, bizi edo bizirauten dugun kanpaleku mi-serable hauetan, egunero-egunero jartzen dugu kolokan bizi-tza”. Hotzikarak hartzen digu gorputza esaldi hori entzutean, irakurtzean. Baina errealitatea da, milaka eta milaka pertsona-ren bizitzetan horixe bera ari da gertatzen.

Hiru aldiz egin diote ihes heriotzari, eta aldi berean, hiru bider berpiztu dira. Guk ez dakigu, ezin dugu imajinatu ere egin zer izango ote den ohean etzanda egon eta bonben soi-nuek esnaraztea. Ezin dugu konprenitu ere egin, gure amama eta birraitonei gertatu zitzaien bezalaxe, goiz batean iratzarri, eta ondasun guztiak, bizi apurrak maleta txiki batean sartu eta norbere etxea betirako uztea. Bizipen horiek ezin ditugu irudikatu ere egin. Baina odisea hori guztia pasa eta gero, itsa-soari berari ere guda irabazi ostean, “Hau lasaitua, azkenean, Europako lurra zapaldu dugu”. Sentimendu hori irakurtzen genien iritsi berri ziren errefuxiatuei begietan. Itxaropena zu-ten bor-borka, jada azken portura iritsi denaren grina. Baina iritsi berri ziren errefuxiatuek soilik zuten begirada hori. Izan ere, astebete kanpalekuetan igaro ostean, argirik txikiena ere itzali, zapuztu egiten zieten.

nola bizi dira errefuxiatu kanpalekuetan? Nolabait deskribatzekotan: animaliak baino okerrago bizi dira. Gordina izango da horrela irakurtzea, baina gure begie-kin ikusi dugu, eta ezin dugu han ikusitakoa hitz politez es-tali. Ezin dugu jasan nola bizi diren adibidez, zortzi pertsona Quechua 6 seconds denda ziztrin batean. Edota ACNURek banatutako dendetan berdin, ate bat zabaldu eta bat-batean pertsonak eta pertsonak eta pertsonak, ateratzen ziren barru-tik. Horrelaxe bizi dira, pilatuak bata bestearen gainean. Eta, noski, ez dute intimitaterik. Bikote ezkondu batzuek tarte-ka kontatzen ziguten oso gogorra egiten zitzaiela hilabeteak kanpindenda hartan lotan egotea, uneoro jendez inguratuak. Elkar maite izanagatik eta egunero-egunero alboan izan, ezin lasaitasuneko tartetxorik topatu bikotearekin bakardadean egoteko. Errefuxiatuek ezin zuten deskantsatu ere egin egoera horretan. Dendetan, estera eta zakuetan egiten zuten lo, eta zorioneko zirenek hamaka modukoren bat ere bazuten. Baina ez zuten ez aulkirik, ez mahairik. Hilabeteak zeramatzaten lu-

Bale

iKe

+

AnIMALIAK BAInO OKErrAgO700 pertsona bizi dira Chioseko errefuxiatuen kanpalekuan.

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 17

rrean lo egiten, lurrean bazkaltzen, lurrean haurrei pixoihalak aldatzen, lurrean gosaltzen, lurrean afaltzen. Errefuxiatuen kanpalekuetan bizitzaren duintasuna maila horretxetan dago, lurzoruaren mailan.

Janaria iritsi iristen zaie, hori da Zaporeaken eta beste boluntario batzuen betebeharra. Baina nahiz eta gure one-na eman, eta pixkanaka janari platerkada gero eta duinagoak sukaldatzen saiatu, onartu beharra dago, justu-justuan jaten dutela. Chiosen janaria prestatzen aritzen garen boluntario elkarte eta GKE txikiak baliabide urriak ditugu, eta nahiz eta esfortzu izugarria egin, errefuxiatuen kanpalekuetan ez da elikadura duinik bermatzen. Leialak izateko, onartu beharra dugu elikaduran gabezia handiak dituztela errefuxiatuek, bai, onartu egiten dugu, nahiz eta gu geu aritu garen janaria pres-tatzen. Halere, agian, okerrena ez da janaria bera. Okerrena ordu erdi, hiru ordu laurden, ordubeteko ilara egin beharra da. Ilaretan jarrita banatzen baitzaie janaria errefuxiatuei. Boluntarioak sistema egokiagoak aztertzen ari dira, egunero hiru bider trantze horretatik ez pasarazteko, baina momen-tuz hori da irtenbide posible bakarra. Agureren batek aitortu zigun, batzuetan, nahiago izaten duela jan gabe gelditu, ilara hartan, eguzkipe sargorian, egon baino.

Dagoeneko norbait galdezka ariko da: “Eta hi-gienea zer?”. Ba, horixe, edozein herritako jaialdi eta festetan jartzen dituzten zulo bateko komun aurrefabrikatu horiexek dira egunero-eguneroko komunak. Eta zenbat komun dituzte? Guk bi bi-der kontatu genituen badaezpada, ezin genuelako sinetsi ere egin: 18 komun, 700 pertsonarentzat. Bai, ondo irakurri duzue: 18 komun! Ez galdetu, mesedez, zer usain zegoen komun haietan. Bizi baldintzak horrelakoxeak dira kanpalekuetan, kakaren parekoak. Baina, halere, zerbaitek harri-tzen bagintuen, euren duintasuna zen. Halako baldintzetan ere, makina bat emakume ikusi ge-nuen dotore-dotore jantzita, euren begiak mar-gotuta, edertasunez gainezka. Baita gizonak ere, batzuk alkandora eta guzti, apain-apain. Europak animalia gisa tratatuagatik, beraiek pertsona duin izaten jarraitzen baitute.

Izan ere, tokatu zaien miseria hau, izatez ez da beren bizitza. Txerri kortako komun zuloa, eta arroz platerkadaren trukean egin beharreko ilaaaa-raaak, eta lurrean lo egitearena… hori dena ez da euren bizitza. Edo orain bada, halabeharrez, izan ere; baina pertsona errefuxiatu beraiek ere ezin dute sinetsi benetan gertatzen ari zaienik, arrotza egiten zaie. Wassim Omarri, hiru aldiz heriotzaz ihesi egin zuela kontatzen zigun lagunari, begiak pizten

zitzaizkion Damaskoko Unibertsitateaz hitz egitean. Ehunka gazte jakinduria egarriz, halaxe deskribatzen zigun Damaskoko Unibertsitatea, edonongo unibertsitateak bezalakoxeak baitzi-ren Siriako unibertsitateak ere. Hori gerra aurretik, orain erai-kin horien hondarrak besterik ez dira gelditzen. Gure lagun Wassim, ingeleseko irakaslea zen Filologiako departamentuan. Etxe eder bat zuen, emaztea eta hiru seme-alaba. Ikasleen az-terketak zuzentzea, haurrak jasotzera garaiz iristea, merkatura barazkiak erostera joatea. Horiek ziren Wassim eta familiaren buruhauste nagusiak guda hasi aurretik.

Egun, Wassim eta familia guztia Chioseko uhartean ha-rrapatuta daude, literalki, harrapatuta, ezin aurrera, ezin atzera egin. Sorterria bonbez josita, Europako ateak, berriz, sarrailapean estu-estu itxita. Wassim eta bere familiak, bizi osoan botatako izerdiaren ondorio, diru pixka bat bilduta du, hegazkineko bidaia ordaintzeko eta gehiagorako iristen zaie, bederen. Baita Europan etxe bat alokatzeko lain ere. Baina harrapatuta daude, Europar Batasunak eta Turkiak egindako akordioaz geroztik, errefuxiatuek ezin dute inolaz ere Euro-para iritsi. Eta denbora aurrera doa, jada bi hilabete pasatxo bete dituzte Wassimek eta bere familiak Chiosen, eguna joan eta eguna etorri, are eta zailagoa zaie itxaropena pizturik

Bale

iKe

+DUInTASUnAAnimalia gisa tratatuak badira ere, errefuxiatuek pertsona duin izaten jarraitzen dute,

18 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Bale

iKe

+Abeer Yaseen (Lattakia, Siria. 1973/04/26). Lattakia Si-riako kostaldeko hiri batean jaio eta hezi zen. Damaskoko Unibertsitatera joan zen administrazio ikasketak egitera, geroztik bertan bizi izan da denbora luzez. Administrari gisa egin izan du lan, azken urteetan etxekoandrea zen. Alabak hezi ostean, berriz ere lan-mundura murgiltzeko asmoa zuen.

Nolakoa zen zure bizitza, gerra hasi aurretik? Nik bizitza ohikoa nuen, ederra, edonork izan lezakeen bezalaxe. Lattakian jaio nintzen, eta han etxe bat geneu-kan, udaran bertara joaten ginen, familia gehiena bertan neukan. Damaskon bizi izan naiz luzaroan, bertara ikas-tera joan eta bertan gelditu nintzen. Senarra Unibertsita-tean ezagutu nuen, lau alaba ditugu (16, 12 eta 6 urte-koak. Txikienak bikiak dira). Lana gogor egin behar izan dut, lau seme-alabako edozein familiak bezala. Azken urteetan senarrak bakarrik egiten zuen lan etxetik kan-po, ni familia hezteaz arduratzen nintzen. Gure alabek hezkuntza eta bizi ona izan zezaten gogor egiten genuen lan, eta halaxe zuten. Zer eragin izan du gudak zure bizitzan eta zure fami-liarengan? Duela bi urte pasatxotik, nire gizona desagertua dago. Ez dakit ezer berari buruz, nork eraman zuen, bizirik egongo ote den. Nire ama eta lau alabak egun, Istanbulen bizi dira. Elkarrengandik bananduta gaude familia osoa, eta ni, kezkatuta nago, nire alaben segurtasun eta osasunak biziki kezkatzen nau. Nire alabak oso azkarrak eta sor-tzaileak dira. Inoiz ez gara elkarrengandik bananduta bizi, beraientzat ere berria da guraso gabe bizi beharra, badakit oso triste daudena. Egun guztia, mugikor bidez konektatuta igaro ohi dugu, baina halere, ezin dut hitzez deskribatu nolako oinazea daramadan bihotzean. Nire alabak oso azkarrak dira, eskolan beti ondo aritu izan dira. Zaharrenak, 16 urte dauzka, arabiera eta ingelera primeran dakizki, eta bere kasa betidanik gustatu izan zaiolako, japoniera ikasten ari zen. Istanbulen eskolara joaten dira orain, eta orain turkieraz ikasten ari dira es-kolan. Baina gudaren erruz, euren hezkuntza eta heziketa horrela moztu izanak, kezka handia sortzen dit. Noiz utzi behar izan zenuten zuen etxea? Ze bide egin duzue gaurdaino? 2016ko otsailean utzi genuen Siria. 2014ko udaberrian Damaskotik hanka egin genuen, nire senarra desagertu ostean, izuak hartuta, Lattakiara joan ginen bizitzera eta bertan urte betez egon ginen. 2015eko maiatzean Latta-kiatik Istanbulera joan ginen bizitzera. Urtebete igaro nuen Istanbulen bizitzen. Asmoa, Istanbulen gelditzea zen, lana bilatzen saiatu nintzen baina ezinezkoa zen. Sirian neukan kotxea, neuzkan bitxiak eta bestelako ondasun guztiak sal-

du nituen, eta bildutako diru guztia nire amari eman nion, bera eta lau alabek egonkortasuna izan zezaten, alokairua eta eskola ordaindua hilabete batzuetarako Istanbulen. Bakarrik utzi nituen Istanbulen, eta izugarria izan zen hori niretzat, baina ez nuen beste irtenbiderik; etorkizuna be-har dugu, familia aurrera atera behar dut. 2016ko otsailean familia atzean utzita, bakar-bakarrik Lesbosera bidaiatu nuen, itsasoa baltsan zeharkatu nuen. 2016ko martxoan Mazedoniako mugalderaino iritsi nintzen, Europara iga-ro asmoz. Ni mugaldeko errefuxiatu kanpalekuetara iritsi nintzenean Europako ateak oraindik zabalik zeuden, eta nirekin baltsan bidaia egin zuten gehienak zuzenean Eu-ropako herrialdeetara joan ziren. Baina bertan, errefuxia-tu kanpalekuan nengoela, GKE batentzat lanean ari zen mediku norvegiar batek, laguntza eskatu zidan arabiera-ingelesa itzultzen aritzeko berekin. Mesedez, bi aste geldi-tzeko esan zidan, beste itzultzaileren bat topatu arte. Bertan bi aste gelditu, eta gero zuzenean Europara joateko asmoa nuen. Mugaldean errefuxiatu kanpalekuan nengoela, hain justu Europar Batasuna eta Turkiaren arteko akordioa ida-tzi zuten eta egun batetik bestera muga guztiak itxi. Mun-dua gainera jauzi zitzaidan, bat-batean, harrapatuta nen-goen. Mediku hark eta bere taldeak, ere ezin zuten sinetsi gertatutakoa, nire ardura hartuko zutela hitz eman zidaten, zor zidatela. “Drop in the ocean” izeneko GKE norvegia-rrarekin ari naiz lanean, ordutik, Chiosera ekarri nindu-ten. Boluntario gisa ari naiz, baina beraiek alojamendua ematen didate, eta Norvegian asiloa eskatzeko paperetan lagundu naute. Chiosen 2.500 errefuxiatu inguru daude, bertan itzultzaile gisa egiten dut lana, etengabeko lana da, ez dut atsedenik. Europatik etorritako beste boluntarioekin batera egiten dut lana, janaria banatu, arropak banatu, egunean-egunean sortzen zaizkigun beharretara moldatu behar. Orain ni neu boluntario bat gehiago naiz, itxuran, ez dut errefuxiatuen kanpalekuan lorik egiten, baina aldi berean errefuxiatua naiz. Duela hilabete gutxi errefuxia-tuen kanpalekuan egotea egokitu zitzaidan, badakit zer den hori, orain boluntarioen papera dut, baina aldi berean errefuxiatua naiz. Boluntario europarrei itzulpen mesedeak

abeer Yaseen errefuxiatua

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 19

mantentzea. Maiatzaren 16an, Wassim eta emazteak gose grebari ekin zioten (erreportaje hau idazterakoan gose greban jarraitzen zuten). Berrogeita hamar lagun inguru ari dira gose greban, gehienak gurasoak, bularra ematen ari diren ama batzuk ere bai tartean, eta erdi-malkotan baina indar handiz esaten ziguten beraien seme-alabek ez zutela kanpalekuetan zuten bizimodu hori merezi. Fin-finean oso sinplea eta oinarrizkoa da eskatzen dutena: Bat, abokatuen arreta eskatzen dute, bederen euren bi-zitzaz zer izango den informatuta egoteko eta bi, oinarri-oinarrizko giza eskubideak betetzea aldarrikatzen dute: aterpe segurua eta janaria.

Oso-oso oinarrizkoa da errefuxiatuek eskatzen du-tena. Izan ere, oinarri-oinarrizkoena dena ere ukatu baitzaie, aterpe seguru bat. Lur jota daude, errefuxiatu kanpalekuetan osasun mentala gero eta okerragoa da, ezjakintasunak berak sekulako etsipena eragiten diete. Ezinegona zabaltzen ari da. Gu han geunden azken as-tean, lau suizidio saiakera egon ziren. Justu gu joan aurre-ko bezperan, emakume edadetu bati zorabio txiki batek eman zion gure aurrean, anbulantziari deitzen hasi eta, “Ez deitu medikuei, ez eraman erietxera, hobe du hemen bizi baino lehenbailehen hil”, hala esan zigun amona ha-ren alabak. Gero eta errefuxiatu gehiagok nahiago dute hil, horrela bizi baino.

Bale

iKe

+egiteagatik nago hemen harrapatuta, bestela nirekin baltsan joan zirenak bezala, dagoeneko Europako herrialderen batean egongo nintzatekeen. Oraingoz ez dakit ezertxo ere nire asi-lo eskaerari buruz, ez dakit zer gertatuko den. Chiosen 2.500 errefuxiatu harrapatuta daude, errefuxiatu kanpaleku hauetan harrapatuta dauden pertsona guztien “akatsa”, berbera da, mar-txoaren 21ean iritsi izana. Ironiarekin esaten dut. Dramatikoa da, baina akordio batek, egun batek, milaka pertsonaren bizi-tza aldatu du.Bidea egiterakoan, nori ordaindu zenion? Zenbat? Neuzkan ondasun guztiak saldu nituen. 100 dolar ordaindu nizkion taxi-gidari bati, Lattakiatik Turkiako mugalderaino eramateko. Turkia-Siria mugaldean kontrabandista bati 600 dolar ordaindu nizkion, soil-soilik mugako atea zabal zezan (ez dakit turkiar armadakoa zen edo polizia edo nor, ez ze-raman uniformerik baina mugaldea ofizialki zelatatzen ari ziren). 100 turkiar lira pertsonako (6 ginen), mugaldetik Is-tanbuleraino joateko. Familiarekin urtebete Istanbulen egon ostean, berriz ekin nion bidaiari, oraingoan bakarrik. 100 lira turkiar ordaindu nituen Istanbul-Iszmir (Turkiako kostalde-ko hiria, bertatik irteten dira baltsak) bidaia autobusez egite-ko. Turkiako kostaldean, 1.000 dolar ordaindu nizkion mafia bati Lesboseraino baltsan igotzeko. Baltsan 43 heldu geun-den, eta ez dut gogoan zehazki, baina 20 bat haur. Baltsa, telebistaz ikusten dituzuen horietakoa zen, gomazkoa, bere osotasunean 200 dolar baino gehiago ez zituen balioko. Gero, Mazedoniako mugaldetik Chiosera hona, norvegiar bolunta-rioek ekarri ninduten, eurek ordaindu zuten. Zer eragin izan du Europar Batasunaren eta Turkiaren ar-teko akordioak zure bizitzan? Birrinduta nago, puskatuta. Bizitza ona, dirua neukan, baina orain diru guztia bidaian utzi dut, eta diruaren beste zatia amak dauka Istanbulen, alokairua eta alaben eskola ordain-tzeko. Baina hori ere bukatu egingo da, hamar hilabete barru aukeraren bat izan beharra dut, bestela ez dakit zer egingo dugun. Serioski diotsut. Okerrena da, ez dudala inongo in-formaziorik, zer gertatuko ote den nire bizitzarekin. Ez dago ez funtzionariorik, ez Europar Batasuneko langilerik, ezta abokaturik ere, ez dago inor gure asilo eskaeren berri ematen digunik. Ez dugu informaziorik, komunikabideetatik ohar-tzen gara Europak zer asmo duen guretzat. Europan irakurriko dute elkarrizketa hau. Zerbait esan nahi al duzu? Europa, esnatu, esnatu! Ez gara zenbaki batzuk, gizakiak gara eta etorkizuna dugu, edo izan beharko genuke. Turkiarekin sinatutako akordioaren aurretik, etorkizuna geneukan Euro-pan, aterpe seguru bat bederen, baina akordioa eta gero, dena gelditu da, eskandalua da gertatzen ari dena. Sirian bizi nahi dugu, gure etxeetan, baina ezin dugunez.. bizi egin nahi dugu. Gutako gehien-gehienok lana, ogibidea geneukan Sirian ja-rrera aktiboa dugu, irrikatzen gaude edozein herrialdeetara joateko, soilik aterpe segurua da behar duguna. Zuekin bizi nahi dugu gure herrialdean bonbak gelditzen diren arte.

BIzITzA ArrISKUAnItsasoko zeharkaldian beraien bizitza arriskuan jartzen dute errefuxiatuek.

20 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Norbaitek galdegin lezake: abioi bat hartzeko dirua ba-dute, zergatik ezin dira, bada, Europara etorri? Europar Bata-sunak eta Turkiak martxoaren 18an hartutako akordioagatik ezin dira Europan sartu. Aipatu beharra dago, akordio hori Europako giza eskubideen eta gatazken legedi internaziona-len aurka doala, pertsonen kanporatze kolektiboa debekatuta baitago Giza Eskubideen Kartan, ONUk berak akordio hori “egungo legearekin bat ez datorrela” aipatu zuen. Martxoaren 20az geroztik iritsi diren errefuxiatu guztiak, kanpalekuetan, Europako ateetako ez-leku horietan harrapatuta dauzkate. Chioseko kanpamenduetan dauden errefuxiatu guzti-guztiak, akordioaren ostean iritsitakoak dira. Akordioa aurretik bertan egon ziren boluntarioek deskribatutakoaren arabera, lehen errefuxiatuak iristean egungo kanpaleku berean eta antzeko baldintzetan egoten omen ziren, baina hiru-lau egunen ostean, jada hanka egiten omen zuten Europako hainbat herrialdetara. Horregatik, errefuxiatuak beraiek osasunez ondo zeuden, nahiz eta baldintza negargarriak izan, hiru-lau egunetarako zen, eta segidan ospa egiten zuten. Hain zuzen ere, errefuxiatu kanpa-leku horiek, asmo horiekin eraiki ziren, pasoko kanpaleku iza-teko. Akordioaren ostean, ordea, irla osoa hustu eta beste toki

batzuetan kokatu zituzten errefuxiatuak. Gero, armadak zelatatzen duen kanpamendu itxia eraiki eta bertan giltzapetuta eduki zituzten aste batzuetan errefuxiatuak. Kartzelan bezala bizi izan ziren aste batzuez, orduan kanpamendu militarretik atera eta sar zitezkeen, baina, hale-re, hesipean eta militarrek zelatatuta bizi ziren.

Hilabete gutxitan dena aldatuz joan da, eta gu han geundela ere, ez boluntarioek, ez udal-langileek, ez ejertzitoko kideek, inork ez zekien zer gertatuko zen hurrengo egunetan. Gu han ginela, bat-batean whatsapp bidez abisatu gin-tuzten autobus batzuk iritsi zirela, presentzia militar handia zegoela, eta errefuxiatu batzuk autobusetan igoarazten ari zirela. Horrelaxe, goiz batean, 300 bat errefuxiatu beste irla ba-tera (Kos uhartera) nola zeramatzaten ikusi genuen, inpotentzia handiz ikusi ere. Artaldea bezalaxe, bildu orain hona, gero hara, baina kanpamendu miserabletik are kanpamendu miserableagoetara, hori da bidaia. Egia esateko, Chios uhartea gainezka dago, eta baldintza ho-rietan, ezin dira luzaroan bizi. Gainera, bal tsa gehiago iristen dira etengabe, zaila da zehaz ki esaten, baina gu egon garen hiru asteetan, as-tero 4 bat baltsa iritsi dira, bi egunean behin baltsa bat, gutxi gora behera. Baltsa bakoitzean

50 bat lagun etorri ohi dira. Hori gutxi ez eta, espero dute, uda partean ugaritzea, eta berriz ere urtarrila-otsailean bezala egunean lau-bost baltsa ailegatzea egunero.

Soluziorik ba al da? Dena da etsigarria, eta zaila diru-di. Inork ez daki zer gertatuko den etorkizunean, baina gauza bakarra dago argi: errefuxiatuz betetako baltsak eta baltsak iristen jarraituko dutela hurrengo hilabeteetan. Hori da ziur dagoen gauza bakarra. Sirian bonbak eror tzen ja-rraitzen baitute. Horren aurrean, Europak bi jokabide har litzake: paretak eraiki itsasoan errefuxiatuei pasatzen ez uzteko, edota Europan hartuko zituela agindu zien milaka pertsonei gutxienez aterpea eskaini. Bi aukeretako bat era-baki beharko du Europar Batasunak luze gabe, bitarteko kanpaleku horietan mantentzearen aukera, laster lehertuko baita; onerako edo txarrerako, baina kanpamendu horietan ez dute biziraungo luzaroan errefuxiatuek. Ez dakigu he-mendik aurrera zer egingo duen Europar Batasunak, baina orain arte, bederen, berak sortutako giza eskubideen eta nazioarteko akordioen legediak hautsi eta errefuxiatuak hil-tzen utzi ditu; kanpalekuetan edota itsasoan bertan Europar eremuan, sorospena ukatuz.

Bale

iKe

+ HIrU TxAnDA1.200 pertsonentzako janariak banatzen ditu Zaporeak programak, egunean hirutan, Chios uhartean.

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 21

Mediterraneo itsasoa mafientzat jolastoki bilakatu da. Pertsona batzuek baltsa horietan bizia jokoan jartzen duten bitartean, mafiosoek negozioa egiten dute, eta a zer nolako pagotxa, gainera! Hotzikara sartuagatik, aipatu beharra dago 10.000 haurretik gora desagertuta daudela dagoeneko eta emakumeek ehunka bortxaketa jasan dituztela. Errefuxia-tuek kontatzen ziguten 600 eta 1.000 euro artean ordain-tzen zutela baltsa bidaia, pertsonako. Errefuxiatuak Turkiako kostaldean bizi ohi dira, ostatu edo pisu batean alokairuan, eta mafiak bidaia eguna esandakoan, baltsara igotzen dira. Oso makabroa iruditu arren, tarifa ezberdinak dituzte, itsaso txarra badago edota baltsaren kalitatearen arabera, prezio ez-berdinak markatuta dituzte trafikanteek. Eta gordin-gordin kontatu ziguten, “bidaia txartela” bakoitzeko bi saiakera di-tuztela, hau da, baltsa hondoratzen hasiz gero, hurrengo ba-tean beste saiakera baterako aukera dute prezioaren barruan. Heriotzaren erruleta bilakatu dute Mediterraneoa eta Egeo itsasoa batzuek. Halako sarraskia gure begiz ikusita, galdera bat buruan oihartzun egiten genuela itzuli gara etxera Chio-setik: kostalde guztia militarrez josita badago, zergatik milita-rrek ez dute ezertxo ere egiten mafien jarduna mozteko?

Horregatik da hain beharrezkoa Europar Batasunak mu-gak zabaldu ditzan lortzea. Milaka pertsonak itsasoan bi-zia joka ez dezaten, mafiek negozio krudel gehiagorik egin ez dezaten, ume gehiago desagertu ez dadin. Horregatik da hain garrantzitsua aterpea eskaintzea eta mugak zabaltzea, errefuxiatuek abioi bat ordainduko luketelako eta onik iritsi Europara.

Europak Siriako errefuxiatuen % 0’7 hartzea zin egin zuenZurrumurruez haratago, serioak izan eta datuak aurrean di-tugula hitz egin dezagun. Alemaniak berak bakarrik 39.987 pertsonarentzako aterpea eskainiko zuela agindu zuen (Eu-ropar Batasunak hartu behar zituen totalaren % 54). EB osatzen duten gainerako 26 estatuek, guztiak batuta, 30.903 pertsona hartuko zituztela hitz eman zuten. Guztira, 70.000 pertsona inguru hartzea aurreikusten zuen Europak. Asko irudituagatik, ordea, argi utzi behar da zifra hori Siriatik behartuta atera diren errefuxiatuen % 0’7 besterik ez dela. Datu horiek beste herrialdeetakoekin alderatzean, berehala ohartuko gara Europan aurreikusita zeuden datuak nahiko urriak zirela. Libanok, herrialde txikia izanik, 1’1 milioi siriar errefuxiatu hartu ditu. Edota Irakek, gerrako ondorioak eta egungo gatazkak pil-pilean izanik ere, 245.022 siriar errefu-xiaturi egin dio harrera. Zenbakiek ez diote gezurrik. Baina okerrena ez da hori: Europan etengabe aipatzen dira “errefu-xiatu uholdeak eta errefuxiatu uholdeak”. Eta argi ikusi da, EB-Turkia akordioaren ostean, Europak ez duela agindutako zifra horiek betetzeko asmorik nimiñoena ere. Agindutako zifra errefuxiatu osoen % 0’7 bada, eta hitz emandako erre-fuxiatu kopuruaren erdia ere hartu ez badu oraingoz Europar Batasunak, zer egiten ari da EB sarraski honen aurrean?

Halaber, datuek argi erakutsiagatik, komunikabideek “Europara datozen errefuxiatu uholdeez” jarraituko dute marmarka. Baina ez, errefuxiatuak Grezian harrapatuta gel-

ditzen dira, ez dute Europarik zapaltzen, eta bide batez, ai-patu beharra dago Grezia eta bertako herritarrak ari direla Europar Batasun osoaren ardura den egoera zail hau jasaten. Greziar herritarrak bakar bakarrik daude, eta ez, eurak baka-rrik ezin diete errefuxiatuen etorrerari erantzunik eman. Bai-na, beno, badirudi Europar Batasunak argi esan duela ez due-la errefuxiaturik nahi. Horri lotuta, esaldi bat ondo tatuatuta gelditu zaigu memorian, errefuxiatu batek baino gehiagok zera errepikatu baitziguten, “Europako agintariei esan, gure partez errefuxiaturik ez badute nahi euren herrialdeetan, Ekial-de Hurbilean gerrak sortzeari uzteko. Gu ederki bizi baikinen haiek atzaparrak sartu arte”.

Siria herrialde garatua, bizi baldintza oso duinekoa eta kul-tura handiko herrialdea zen gerra lehertu aurretik. Are gehiago, inguruan, egun Libano edo Jordaniak egiten duten bezalaxe, lehendik Afganistan, Irak edo Palestinako gatazketatik ihe-si zetozen errefuxiatuen harrera herrialdea zen. Egun batetik bestera, herrialdea xake taula bailitzan birrindu dute. Eta bai, 2011n manifestaldi baketsuetan udaberri arabiar hori, Siriako gobernuaren autoritarismoaren kontra zihoan. Gazteen aska-tasun eta justizia nahia erreala zen. Baina egoera nahasi hori aprobetxatu zuten Mendebaldeko potentziek “oposizio mo-deratua” deitu zituztenak (gerora ISIS izaten bukatu dutenak) hortzetaraino armatzeko; Mendebaldeko armekin sortu zen ISIS. Egoera hau ez da Sirian bakarrik gertatu, Ekialde Hurbi-leko Mendebaldeko potentzien aliatuak ez diren herrialdeetan antzeko operazioak egin dira (Afganistanen, Iraken, Libian). Estatu Batuek sustatutako estrategia nahiko argia da Ekialde Hurbilean: kaos programatua sortzea, berez herrialdean dau-den sinismen, etnien edota kolektiboen eztabaidekin jokatzea, herrialde horietan talde guztiak beste guztien aurka indarke-ria ziklo etengabean mantentzeko. Hori horrela den bitartean, baliabide naturaletan (petrolioa eta gasa) oso aberatsak diren herrialdeak, kontrolpean mantenduko dituzte. Kaos progra-matua, horixe da Ekialde Hurbilean hurrengo hamarkadetan bizi edo biziraungo duten egoera.

Star Warsekoak diruditen azalpen itsusi-itsusi horien berri izan ostean, besoak gurutzatu eta “A zer nazka!” esateko ten-tazioa sartzen da. Baina ez etsi, lagunak, argi izpiak sortzen jarraitu beharra dugu, Siriako edo beste edonongo errefuxia-tuek gure indarra merezi dute-eta! Euren patua lau agintarik erabakiko duten arren, guk duintasun printzak bidal diezaz-kiekegu. Benetan, harro sentitu gintezke Zumaiako herrita-rrok elkarlanean, hilabete eskasean sekulako elkartasun olatua sortzeko gaitasuna izan baitugu. 3 tona janari, 10.000 eurotik gora euro, eta kontzertuak, hitzaldiak, Institutuko eta Eskole-tako ekimenak. Izugarria izan da! Harro egon, eta ziur egon, elkartasun zati hori, Chioseraino iritsi baita. Bildutako jana-riarekin hilabeteko elikadura hornituko da. Eta diruaren zati batekin, eraiki berri den eskolako mahaiak erosi genituen. Sukaldean eta eskolan, Zumaiako kresal usaina marraztu dugu denon artean. Horrelaxe jarrai dezagun, ttanttoz ttan-to heriotzaren Mediterraneoa dena bizitzaren aldeko marea bilakatuz. Arabiarrez dioten gisan… Yiala yiala, elkartasuna erein dezagun!

Bale

iKe

+

22 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

PublierreportajeaUrola Kostako Udal Elkartea

Bailara eraikiz www.urolakosta.eus

Urola Kostako Udal Elkartea · Urdaneta bidea 6, Zarautz · 943 89 08 08 · harrera@urolakosta.eus

Enpresentzako zerbitzuakInformazioa. Aholkularitza. Prestakuntza. Diru-laguntzak.Lehiakortasuna hobetzeko programak.Enpresen lankidetza

NEKAZARITZAELIKADURA

Gure helburua da eskualdeko en-presei laguntzea beren lehiakorta-suna eta modernizazioa areago-tzen.

Helburu horrekin, 2010etik eskual-deko enpresekin orpoz opo dihar-dugu.

Zuentzat dira gure zerbitzuak,Aia, Getaria, Orio, Zarautz eta Zu-maiako enpresentzat.

JARRI GUREKIN HARREMANETAN

Urola Kostako Udal Elkartea

ENPRESENTZAKO ZERBITZUAK

enpresa@urolakosta.eusTel. 943890808

ENPRESEN LANKIDETZAGaur egun, lehiakorrak izaten jarraitu nahi duten enpresek merkatuaren es-kakizunei aurre egiteko ezinbestekoa dute sektore bereko edo balio kate be-reko enpresekin elkarlanean aritzea. Talde horietan hainbat aukera eta gai lantzen ditugu: enpresek elkar ezagu-tu, lankidetzarako aukerak aztertu, arazo eta gai praktikoak landu (horni-tzaileak, logistika, lan komertziala…).Zatoz! Elkarrekin hobeto!

LEHIAKORTASUNA HOBETZEKO PROGRAMAKEskualdeko enpresentzat hainbat programa ditugu lehia-kortasuna hobetzeko:

BERRIKUNTZA

Produkzioan:· Baliabideen optimizazioa.· Ekoizpen aurreratua, industry 4.0.· Lan-arriskuen prebentzioaProduktuan:· Bideragarritasun azterketak.· Ekodiseinua eta marketin berdea.· Ekonomia zirkularra.

DIBERTSIFIKAZIO AUKERAK

· Nazioartekotzea.· Negozio aukera berrien azterketa.

ENPRESA ANTOLATZEKO EREDU BERRIAK

· Kultura eraikitzailea, giza baliabideak kudeatzeko.· Partaidetza enpresan.· Adimen lehiakorra.

ONTZIGINTZA ITSAS INDUSTRIA

ARTEGRAFIKOAK

TURISMOAOSTALARITZA

MANUFAKTURAINDUSTRIA

EGURRAALTZARIAK

«Arin iritsi nahi baduzu zoaz bakarrik; urrun iritsi nahi baduzu, goazen elkarrekin»

· Egurra eta altzariak · Nekazaritza eta elikadura· Azpikontratazio industriala· Arte grafikoak· Itsas industria· Eko-diseinua eta marketin berdea· Industria 4.0

INFORMAZIOA ETA AHOLKULARITZA

ESKUALDEKO ENPRESENTZAT

Enpresa arloko informazioa edo ahol-kularitza behar baduzu, jarri gurekinharremanetan

ENPRESENTZAKO BULETINA

Egin harpide eta informazioa jasokoduzu hamabostero: albisteak, progra-mak, diru-laguntzak...

PuBl

izit

atea

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 23

PublierreportajeaUrola Kostako Udal Elkartea

Bailara eraikiz www.urolakosta.eus

Urola Kostako Udal Elkartea · Urdaneta bidea 6, Zarautz · 943 89 08 08 · harrera@urolakosta.eus

Enpresentzako zerbitzuakInformazioa. Aholkularitza. Prestakuntza. Diru-laguntzak.Lehiakortasuna hobetzeko programak.Enpresen lankidetza

NEKAZARITZAELIKADURA

Gure helburua da eskualdeko en-presei laguntzea beren lehiakorta-suna eta modernizazioa areago-tzen.

Helburu horrekin, 2010etik eskual-deko enpresekin orpoz opo dihar-dugu.

Zuentzat dira gure zerbitzuak,Aia, Getaria, Orio, Zarautz eta Zu-maiako enpresentzat.

JARRI GUREKIN HARREMANETAN

Urola Kostako Udal Elkartea

ENPRESENTZAKO ZERBITZUAK

enpresa@urolakosta.eusTel. 943890808

ENPRESEN LANKIDETZAGaur egun, lehiakorrak izaten jarraitu nahi duten enpresek merkatuaren es-kakizunei aurre egiteko ezinbestekoa dute sektore bereko edo balio kate be-reko enpresekin elkarlanean aritzea. Talde horietan hainbat aukera eta gai lantzen ditugu: enpresek elkar ezagu-tu, lankidetzarako aukerak aztertu, arazo eta gai praktikoak landu (horni-tzaileak, logistika, lan komertziala…).Zatoz! Elkarrekin hobeto!

LEHIAKORTASUNA HOBETZEKO PROGRAMAKEskualdeko enpresentzat hainbat programa ditugu lehia-kortasuna hobetzeko:

BERRIKUNTZA

Produkzioan:· Baliabideen optimizazioa.· Ekoizpen aurreratua, industry 4.0.· Lan-arriskuen prebentzioaProduktuan:· Bideragarritasun azterketak.· Ekodiseinua eta marketin berdea.· Ekonomia zirkularra.

DIBERTSIFIKAZIO AUKERAK

· Nazioartekotzea.· Negozio aukera berrien azterketa.

ENPRESA ANTOLATZEKO EREDU BERRIAK

· Kultura eraikitzailea, giza baliabideak kudeatzeko.· Partaidetza enpresan.· Adimen lehiakorra.

ONTZIGINTZA ITSAS INDUSTRIA

ARTEGRAFIKOAK

TURISMOAOSTALARITZA

MANUFAKTURAINDUSTRIA

EGURRAALTZARIAK

«Arin iritsi nahi baduzu zoaz bakarrik; urrun iritsi nahi baduzu, goazen elkarrekin»

· Egurra eta altzariak · Nekazaritza eta elikadura· Azpikontratazio industriala· Arte grafikoak· Itsas industria· Eko-diseinua eta marketin berdea· Industria 4.0

INFORMAZIOA ETA AHOLKULARITZA

ESKUALDEKO ENPRESENTZAT

Enpresa arloko informazioa edo ahol-kularitza behar baduzu, jarri gurekinharremanetan

ENPRESENTZAKO BULETINA

Egin harpide eta informazioa jasokoduzu hamabostero: albisteak, progra-mak, diru-laguntzak...

PuBl

izit

atea

24 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Bale

iKe

+Pu

Bliz

itat

ea

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 25

err

ePo

rta

jeaBakardadearen

antidotoa

zahartzaroan laguntza behar dutenen ondoan egotea da nagusilan elkartearen zeregin nagusia. zumaian badago 24 lagunez osatutako boluntario talde bat, San Juan egoitzako eta Otezuriko egoiliarrei bizitza eramangarriago egiten ahalegintzen direnak.TESTUA: gOrKA zABALETAArgAzKIA: ArnAITz rUBIO APrEA ETA JAvIEr CArBALLO

26 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

Gero eta urte gehiago bizi gara. Gaur egun, 83 urtetik go-rakoa da euskaldunon bizi itxaropena –emakumeena 86 urte-koa, gizonena 80koa–. Duela mende bat baino 40 urte gehia-go bizi gara orain; bikoitza, alegia. Hamabost urtean bikoiztu egin da ehun urteko langa gainditzen dutenen kopurua; eta datuekin ez aspertzeko, azkena: aurten jaiotako haurren erdia ehun urte betetzera iritsiko da –hala iragarri dute adituek–. Bistan da, beraz, gure gizartea zahartzen ari dela. Bizitza luzatzea ona da, jakina, baina baditu bere ajeak.

“Urte gehiago bizi gara, baina per-tsona nagusien menpekotasuna areagotu egin da, gaixotasunak direla medio. Eta menpekotasunari lotuta, bakardadea da edadeko jende askok sufritzen duen gaitza. Erronka horri gizarte osoak egin behar dio aurre, erakunde publikoek bakarrik ezin dute. Denon ardura da, eta parte hartzeko kontzientzia zabaldu behar da. Gure nagusien bakardadeari aurre egitea, hori da Nagusilanen zeregi-na”, zehaztu du Jose Luis Elosua Nagu-silan elkarteko presidenteak.

Gobernuz Kanpoko Erakundea da Nagusilan, 1995ean Gipuzkoan sortua. Bizkaia, Araba eta Nafarroara zabaldu zen ondoren, eta gaur egun Espainiako zenbait lekutan ere badaude Nagusilanen taldeak. Boluntario gehienak erreti-roa hartutakoak dira, baina ez da ezinbesteko baldintza. Jose Luis Elosua zumaiarra da presidentea, eta hilero biltzen da Zumaiako boluntario taldearekin hogarren daukaten gelan, egindako lanen eta aurrerako dauzkatenen errepasoa egiteko.

Zumaian gaur egun 24 boluntario daude, baina diotenez, badago gehiagorentzako lana. Beraien zeregina izaten da, ba-tik bat, San Juan Egoitzan eta Otezurin dauden egoiliarrei laguntzea, konpainia egitea. “Gaur egun gizarteak daraman

martxagatik, askotan senideek ez daukate beraien nagusiekin egoteko astirik, edo ez diete merezi duten arreta eskaintzen. Premia dutenei laguntzeko gaude gu, besterik ez bada, astean behin berriketaldi bat egiteko”, hasi da Elosua esplikatzen. Gordinago jarraitu du: “Egoitzetan daudenak bisiten zain egoten dira. Batzuei senideak joaten zaizkie, baina badau-de batzuk bakarrik gelditzen direnak. Gertatzen da: kalean

lagunekin egunero txikiteatzen ibili, edozein arrazoirengatik egoitzan ingre-satu eta bakarrik gelditzea. Erabateko bakardadean. Lagunak, txikiteatzeko bakarrik. Familia batzuk ere urtean be-hin bakarrik azaltzen dira. Bakardadea da mende honetako izurritea, eta guk aurre egiten diogu elkartasunarekin eta konpainia eskainiz”.

Lan guztiak egoitzetako zuzenda-ritzekin eta Udaleko Gizarte Zerbi-tzuekin koordinatuta egiten dituzte. Pili Etxabe 1992tik ari da lanean San Juan Egoitzan, eta harreman estua du Nagusilaneko boluntarioekin. “Bolun-

tario berri bat etortzen denean, lehenik eta behin, elkarrizketa bat egiten diogu, hobeto ezagutzeko, eta fitxa bat betetzen dugu bere datuekin. Oso garrantzitsua da bere berri jakitea, egoiliarrari laguntzaile egokiena jartzeko. Adibidez, egoiliar bat hondoa jota baldin badago, burua altxatzen eta anima-tzen lagunduko dion boluntario bat jarriko diogu”. Nor no-rekin, beraz, egoitzako arduradunek erabakitzen dute –Ote-zurin berdin funtzionatzen dute–.

San Juan Egoitzan, gaur egun 29 boluntario dauzkate, eta horietatik 17 dira Nagusilanekoak. “Badaude boluntarioak ez direnak Nagusilanekoak”, azaldu du Etxabek. Asteroko bisi-tan konpainia egiteaz gain, karta jokoan, bingoan edota kan-tuan ere egiten dute. “Ostegunetan hiru boluntario etortzen

err

ePo

rta

jea

“Premia dutenei laguntzeko gaude gu, besterik ez bada, astean behin berriketaldi bat egiteko”

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 27

dira, egoiliarrekin kantuan egitera”. Diapositiba emanaldia ere izaten dute hilean behin, eta udan irteerak egiten dituz-te, boluntarioek lagunduta. “Iaz, adibidez, kanpinera eraman genituen, nobedadea zela eta”.

San Juan Egoitzan 52 lagunentzako lekua dago. Askota-riko egoerak ikus daitezkeela dio Etxabek. “Badaude gutxi batzuk beraien kabuz moldatzeko gai direnak, egunero kalera jaisten direnak. Baina gehienak oso zaharrak dira; 90 urte-koa da egoiliarren batazbesteko adina. Eta bakoitza mundu bat da”. Egoitzak dauzkan baliabideekin, pertsonalarekin eta boluntarioen laguntzarekin egoiliarrak “oso ondo” zainduta daudela azpimarratu nahi du Etxabek, baina badu eskaera bat: “honaino igotzeko igogailua baino ez zaigu falta”.

“Premia dutenei elkartasuna eta laguntza emanez satis-fakzio handia sentitzen da”, diote Zumaiako boluntarioek; behin probatuz gero, ezin omen da utzi: “Bisitara zoazenean beraien aurpegian marrazten den irribarreak asko balio da;

zure konpainiarekin pertsona bati bizimodua alaitzen diozu-la jakiteak edonor asebetetzen du”. Bakoitzak, gainera, ahal duen neurrian laguntzen du. Batzuek egoiliarren bat dute izendatuta eta astero joaten dira bisitan; beste batzuek, berriz, egoiliar jakinik ez dute, baina laguntzen dute egoiliarrak pa-seatzera ateraz, edo aisialdiko ekintzak eginez. Gainera, Na-gusilaneko kideei zuzendutako hainbat ekintza ere antolatzen ditu elkarteak. Irteerak egiten dituzte, tailerrak, hitzaldiak, bilkurak... “Azken finean, premia dutenei lagunduz geure buruari ere mesede egiten diogu”. Horrela dio Nagusileko boluntarioei zuzendutako mezuak: “Gogoan izan ezazu, bo-rroka egiteari uztean zahartzen garela / soilik gure buruaren-gan pentsatzen dugunean zahartzen garela / ez begiratu zure adinari, begiratu bizitzari. Izan zaitez baikor / ez oroiminik, ez etorkizunari beldurrik: ezerk ez diezazula oraingo bizipoza zapuztu! / gaztea bazara, ikasi; zahartzean, ulertuko duzu / ja-kintsu zahartuz gero, ez zara zahartzen”.

err

ePo

rta

jeaboluntarioa eta egoiliarrak

“harreman estua sortzen da gure artean”Badajozko Laparra herrian jaio zen Angeles Lagar, due-la 94 urte, eta Zumaiara duela 50 bat urte etorri zen, “semeak aurrera ateratzeko bizimodu berri baten bila”. Emakume alaia da Angeles, bizia, buru argikoa. “Ume-tan Extremaduran ikasitako kantak abesten dizkigu tar-teka”, dio aldamenean eserita daukan Mari Carmen Or-begozo Nagusilaneko boluntarioak. “Bai, baina hemen gauden guztiok dauzkagu penak kontatzeko”, erantzun du Lagarrek, eta bereak kontatzen hasi da: “Ni oso au-sarta izan naiz bizitzan. Neuk bakarrik atera behar izan ditut semeak aurrera, eta alfabetatu gabea naiz. Bizitza oso gaizki portatu da nirekin”. Baina San Juan egoitzan lagun berriak aurkitu ditu, eta pozik egoteko motiborik ere bai, tarteka. “Karta jokoan txapelketa irabazi berri du eta Hogarrean bazkari berezia izango du sari”, gogoratu dute ingurukoek, San Juan egoitzako patioan bazkalon-dorengo eguzkiaz gozatzen duten bitartean.

Alboko eserlekuan Dolores Urkia eta Asun Bolina-ga zarauztarrak daude. Doloresek 90 urte dauzka, baina ederki gogoratzen ditu oraindik Zarauzko Urkia den-da ezagunean bizitako hainbat pasadizo. Balduino eta Fabiola Belgikako errege-erreginak Zarautzen udako oporraldia pasatzen zuten garaian gertatutako hasi da kontatzen: “Fabiola etorri zen dendara eta atetik sartzen ikusi nuenean makurtu egin nintzen erreberentzia egite-ko. Galdetu zidan ea urkiatarra ote nintzen. Nik baietz erantzun. Orduan ez nuela makurtu beharrik, hark erantzun. Beste batean galdetu zidan ea pilotan joka-tzen ba ote nekien. Baietz erantzun nik... Orduan bere gizonarekin [Balduino erregea] jokatzera joateko eskatu

zidan”. Maria Luisa Ubeda Nagusilaneko boluntarioak hamaikagarrenez entzungo zuen pasartea, baina lehen al-diko atentzio berberarekin jarraitu ditu Doloresen azal-penak. Urkia eta Bolinaga egoiliarrak bezala, zarauztarra da Maria Luisa Ubeda ere, Zumaiara ezkondu zen arren. “Hirurok zarauztarrak garenez, bada, herriko kontuak gogoratzen jarduten dugu berriketan”. Dagoeneko 14 urte daramatza Nagusilaneko boluntario, eta eginkizun honek asko asebetetzen duela ziurtatzen du. “Harreman estua sortzen da gure artean. Urte hauetan izan ditut beste egoiliar batzuk nirekin, batzuekin urte asko egin ditut, eta azkenean harremana oso gertukoa da”. Tarte-ka, egoiliarra medikura lagundu beharra ere sortzen da. “Batzuetan ez dago beste inor medikura laguntzeko eta tokatu izan zaigu. Niri gertatu izan zait, medikura la-guntzera joan eta hasieran medikuek pentsatu senidea nintzela. Esplikatzen diegunean ezetz, boluntarioak ga-rela, harrituta gelditzen dira egoiliarrari buruz dakigun guztiarekin”.

Arritxu Alkortak ere astero pare bat ordu ateratzen ditu San Juan Egoitzara laguntzera joateko. Albo ba-tean eserita dauzka Dolores eta Maria Carmen Zumeta ahizpak, eta Arantxa Garate bestean. Astelehenetan joa-ten da Arritxu, eta zain izaten omen ditu. “Berriketan egiten dugu, eta karta jokoan ere bai. Puntuan, seiko urrean... Astelehen batean kale egiten badut, hurrengoan ederki gogorarazten didate”, dio irribarretsu; “kalekoek baino hobeto dakite askotan herriko berri. Ederki pa-satzen dugu”. Hitzak bukatu orduko musu batzuk eman dizkio Arantxak.

28 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

elKa

rr

izKe

taBa

leiK

e +

err

etr

atu

aer

reP

ort

aje

aBa

leiK

e +

PuBl

izit

atea

B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a 29

“hobe da ematea jaso behar izatea baino”Bakardadearen aurkako borrokaz gain, beste zeregin ba-tzuetan ere badabiltza Nagusilaneko boluntarioak. Janari bankuan, esate baterako. Zumaiako Udalak 2011n eraba-ki zuen herrian zerbitzua martxan jartzea, krisiak kolpa-tutako ahulenei gutxieneko jatekoa ziurtatu ahal izateko. Gizarte Zerbitzuetatik koordinatzen da zerbitzua, eta Nagusilaneko boluntarioak arduratzen dira janaria jaso, antolatu eta banatzeaz. Migel Zubimendik hiru bat urte daramatza lantaldean.

“Zerbitzu hau jaso ahal izateko aurrena Udaleko Gi-zarte Zerbitzuetara joan behar da. Han erabakitzen dute nork jaso dezakeen eta nork ez, bakoitzaren egoeraren arabera. Zerrenda osatzen dute eta Gipuzkoako janari bankuko egoitza nagusira bidaltzen dute, Oiartzunera”. Oiartzungo egoitzan arduratzen dira saltoki handietan eta biltegitetan sobran edo iraungitzeko zorian dagoena jasotzeaz. “Horrez gain, badaude enpresak diruarekin la-guntzen dutenak eta diru horrekin janari gehiago erosten dute”. Janaria, beraz, Oiartzundik bidaltzen dute, hilean behin, eta Gizarte Zerbitzuek bidalitako zerrendaren ara-bera.

Nagusilaneko lantaldea arduratzen da janaria jaso, an-tolatu eta dagokionari banatzeaz. Gaur egun 54 familiak jasotzen dute zerbitzua, 160 lagun inguruk. “Duela bi urte pixka bat behera egin zuen, baina gero berriro gora egin du eta orain azkenaldian hor mantentzen da”. Ge-hienak kanpotarrak dira, baina azalpen garbia ematen du

Zubimendik. “Normala da, ez dauzkatelako bertakook dauzkagun harremanak, ez daukate familiarik edo lagunik laguntza eskatzeko”. Baina bada bereziki mingarria egiten zaion egoera bat: “Pena handiena alargunek ematen didate. Gizona hil zaienean ezer gabe gelditu eta halako egoera bat pasa behar izatea oso gogorra da”.

Janari bankuan banatzen dutenarekin 10-15 egune-rako eman dezakeela dio Zubimendik, baina ez hilabete osoa pasatzeko. Oinarrizko jatekoa da ematen dutena: olioa, azukrea, lekaleak, arroza, pasta, kontserbak, izoztu-tako jakiak... “Familia bakoitzean zenbat kide zehaztuta egoten da, kopurua kalkulatzeko. Badaukagu familiaren bat seikoa, bostekoa... Baina asko dira bakarrik bizi diren pertsonak”.

Janari bankura jotzen den lehen aldia oso gogorra dela dio Zubimendik: “Momentu zaila da. Gu saiatzen gara ahalik eta samurrenen hartzen, animatzen, ez daitezen lotsatuta sentitu”. Hasieran janariaren banaketa Fiela-toan (Udaltzaingoan) egiten zen, eta egoera oso deserosoa zelako gogoratu du. “Ordua ere ez zen onena, justu goi-zean umeak eskolara jateko orduan. Aurretik pasatzen zen jende guztiak begiratu egiten zuen, ilaran nor ote zegoen ikusi nahian. Hori aldatu egin da eta gaur egun beste leku batean egiten da, diskrezio osoarekin”.

Oharra: janari bankuari lagundu nahi izanez gero, ja-naria emanez edo janaria erosteko diruarekin, Migel Zu-bimendirekin jar zaitezkete harremanetan: 688 634 177.

err

ePo

rta

jea

30 B a l e i K e 2 0 1 6 e K a i n a

ag

end

aErAKUSKETAK Oxford aretoanekainak 7-19Forondako zeramika eta egur tailaekainak 20-30vintage skate – Miguel Tenauztailak 7-25Ezer ez da ematen duen hori – K.

Jauregi eta Jr Llavoriuztailak 29-abuztuak 15 zazpi itsasoak, txuri beltzeko argazki

lehiaketa

DEIALDIAKuztailaren 1era arte Txuri-beltzeko argazki lehiaketa:

zazpi itsasoak. Argibideak Alondegian, 943861056

ekainak 1 - uztailak 24 7ko futbol txapelketa eta areto

futbolaekainak 6-10 Musika Eskolaren entzunaldiakekainak 10-12Alai auzoko jaiak ekainak 13-18 Merkataritza asteaekainaren 28tik aurreraSanpedroak ekainean zeharnagusiekin nagusientzat nagusien

Astea. Argibideak Brankan, 943 862 200

uztailaren 7tik aurreranarrondoko Sankristobalak

EKAInA10, ostirala19:00 Beheko plazan Ludotekako

festa. Amaitzeko DJon diskofesta20:00 Itzurun tabernan kontzertua:

Serious business22:00 Aita Marin antzerkia:

Declaración de Guillermo, Jose Cruz gurrutxaga

11, larunbata22:00 Komentuan, San Pedro

Abesbatzaren kontzertua: Irudiak14, asteartea18:00 Aita Marin San Telmo literatur

lehiaketako sari banaketa 18:00 Alondegian bilera informatiboa:

gimnasia nagusientzat19:00 Alondegian hitzaldia

gaztelaniaz, garuna aktibatzeari buruz (nagusien Astea)

15, asteazkena18:00 Aita Marin antzerkia: Zu gabe.

Jubilatu eta pentsiodunentzat gonbidapenak hogarrean. Bestela 3 € (nagusien Astea)

19:00 Odietan Musika Eskolako dantza emanaldia

16, osteguna19:00 Maria eta Josen Musika

Eskolaren kurtso amaierako jaialdia17, ostirala19:30 Bai bidea tabernan DJ saioa +

mural pintaketa: TTB kolektiboa18, larunbataEgun osoan, bizikletaren inguruko

jarduerak

16:00 Axular ibilbidean haur eta gaztetxoen txirrindulari proba

gau zuria zumaiako Merkatari elkarteak antolatuta

19, igandea12:00 Hogarrean 89 urte beteko

dituztenei omenaldia21, asteartea17:00 Aitzuri frontoi berrira bisita

jubilatu eta pentsiodunentzat. Izen-emateak Brankan 943862200

23, ostegunaSan Juan gaua24, ostirala18:00 xvIII Herri mailako pilota

txapelketako finalak22:00 Lubaki kiroldegian boxeo gaua25, larunbata18:00 Beterano mailako traineru

estropadak21:30 Aitzuri pilotalekuan eskuzko

eta zestako pilota partidu profesionalak

26, igandea11:00-14:00 + 17:00-20:00 Eusebio

gurrutxaga plazan Artisau Azoka

UzTAILA1, ostirala19:00 Aita Marin Flysch Trail

hitzaldia: Juanjo San Sebastián2, larunbata17:30 Aita Marin Flysch Trail hitzaldia:

Calzado minimalista19:00 Aita Marin Flysch Trail briefing

3, igandea 8:30 vIII. Flysch Trail Mendi lasterketa6, asteazkena18:00 gipuzkoako Traineruen

estropada16, larunbata20:30 Parrokian organo kontzertua23, larunbataEgun osoan zehar: Aita Mariren

urteurreneko ekitaldiak10:00 Txirrindulari proba: zumaiako

xxxvIII. Uda Saria- Memorial Joxe Mari Korta

23:00 Amaiako plazan kontzertua: zUMB goes Pop

26, asteartea19:00 Aita Marin hitzaldia: Menditik

mendira, Oihana Kortazar30, larunbata17:30 KAE2 mailako traineruen

estropada20:00 Itzurun tabernan kontzertua:

greg Izor22:30 Parrokian, organo kontzertua.31, igandea12:00 Traineruen estropadak:

Euskotren liga eta zumaiako xxxI. Ikurriña (TKE liga).

ekaina-uztailaPu

Bliz

itat

ea

ENDAÑETA ZUMAIAELEKTROGAILUAK

erribera, 8 Tel. 943 861 694www.endanetazumaia.com

499€

469€

629€

369€

199€

49,90€ x 10 hilabete

36,90€ x 10 hilabete

46,90€ x 10 hilabete

62,90€ x 10 hilabete

48”

40”

40”

50”

24”

FUTBOLEKO EUROKOPAKO ESKAINTZA BEREZIA

ORdAINdU 10 hILABETEAN interesik gabe

PHILIPS 48PFH5500• 48”• 200 Hz• SMART (wifia barne)• Full HD

SAMSUNG UE24H4003• 24”• 1 USB• 2 HDMI

SAMSUNG VE40J5500

• 40”• 400 Hz

• 50”• 400 Hz

• SMART (wifia barne)• Full HD

• SMART (wifia barne)• Full HD

PANASONIC TX50CS630