BerrikuntzaetaTeknologiaBerriendibulgaziozkoaldizkariaBulegoTeknologikoakargitaratua

InformatikaetaTelekomunikazioZuzendaritza

Aleguztiakeskuragarridituzueondorengowebgunean:www.euskadi.eus/informatika Bidalizueniradokizunak:aurrera@euskadi.eus

E uskoJaurlaritzak,2002azgeroztik,hainbatplangaratudituEuskadinInformazioarenGizarteabultzatzeko.Azkenhilabeteetanzehar,esatebaterako,abianjarriditulaguntzabatzuk,PEBA izenekoak,helburudutenakbandazabalarenhedapenaazkartzea,arrazoibategatikedo

besteagatikoraindikhalakorikezduteneremuetan,Euskadin.Artikuluhonetanzehar, aditzera emango dugu laguntza horiek nondik datozen, zer aurrekaridituztenetazeindenAdministrazioareneginkizuna.

2018ko maiatzaren 25a beste data garrantzitsu bat izango da pertsoneneskubideeidagokienez.Izanere,egunhorretan,indarreanjarrikodaEuropakoParlamentuaren eta Kontseiluaren 2016/679 Erregelamendua, pertsonaisikoak babestekoa, datu pertsonalen tratamenduari dagokionez. Araudiberri horrek berritasun asko dakartza, eta, horregatik, komeni da berritasunhorietako bakoitza ezagutzea, gure erakundea egokitzeko eta, hartara, lege‐eskakizunberriakbetetzeko.2. gaian,beraz, lehenhurbilketabat egingoduguErregelamenduhorretara,dituenezaugarrinagusiakaurkezteko.

«Alboan» atalean, Herritarrak Hartzeko eta Administrazioa Berritzeko etaHobetzekoZuzendaritzaketaLanHarremanenZuzendaritzakabian jarriberridutenproiektuinteresgarribataurkeztukodizuegu.EuskoJaurlaritzakLakuakoegoitzan daukan jantoki‐zerbitzua hobetzea du helburu proiektuak, etaahalbidetuko digu eguneko menuaren eskariak tramitatzea orain arteezinbestekoakzirenpaperezko tiketakerabilibeharrik izangabe.Probaldibategin da, eta, hemendik aurrera, jantoki‐zerbitzuaren erabiltzaileek aplikazioberrihonenbidezegingoduteenkargua.Aplikaziohorrekzerezaugarridituenjakinnahibaduzue,ezgalduprestatudugunartikulua.

Amaitzeko, «Berri laburrak» atalean, aipamen bat egingo diogu EuskoJaurlaritzaren Informatika Elkarteak (EJIE) Mondragon Unibertsitatearekinizenpetu duen akordioari. Aditzera emango dugu zein den akordio horrenhelburuaetazerekintzaegiteaaurreikustenden.Bigarrenpuntuan,internetekodatupertsonalenlapurretaizangoduguhizpide.

AURKIBIDEA 

PEBA plana: Banda Zabala Euskadi 

osoan 

2. or. 

Datuak Babesteko Europako Erregela‐

mendua 

6. or. 

Alboan: 

Lakuako jantokirako ketak 

10. or. 

Berri laburrak: 

EJIE eta Mondragon 

Unibertsitatearen 

arteko akordioa 

Datu‐lapurreta, interneten 

12. or. 

URRERA! 61. zk. 

2017ko iraila 

2 2017ko iraila 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea    61. zk.

PEBA plana: Banda Zabala Euskadi osoan 

Telekomunikazio onak edukitzea ezinbestekoa da edozein herrialdetarako, egunezegun lehiakorragoa izateko.Europakoeskualde guztiakbaldintzaberdinetan egotekoasmoz, administrazio publikoak hainbat plan ari dira bultzatzen Banda Zabala1hedatzeko,etaEuskadiezdaatzeangelditu.

E dozein pertsonak edo enpresak(edonon dagoela ere) Internetekokonexioazkarraetaseguruaizateagizarte modernoaren ezaugarri

ezinbestekotzat daukagu gaur egun, horriesker askoz errazago eta azkarrago egingoditugulakobaiegunerokoedozeinzereginbaiadministrazioarekin burutu beharreko edo‐zein tramite. Internetera jotzeko erraztasunhori geroetagehiagozabaldukoda,gainera;besteak beste, Herri AdministrazioenAdministrazio Prozedura Erkidea antolatzenduen urriaren 1eko 39/2015 Legearenildotik, herritarrek bitarteko telematikoakerabiltzeko joerahartzeabaituhelburuetakobat.

Halere, eta harrigarria badirudi ere, gureinguruan leku batzuetan oraindik ez duteInterneteko konexio ona, ez eta horretarakobehar diren azpiegitura egokiak ere. Horrenarrazoi nagusia ekonomikoa da, tele‐komunikazio‐konpainientzako edo ISP2 kon‐painientzako oso garestia delako lekuhorietan zerbitzua ematea.Beharrezko az‐piegitura guztia kon iguratu eta instalatzekoagianitzelezkoinbertsioaeginbeharkodute,bezero potentzialak (pertsona nahiz enpre‐sak) oso gutxi izanda, eta, hortaz, inbertsioaezzaieerrentagarriaizango.

2020 HELBURUA  

Herritar guztiek, edozein lekutan bizi direla

ere, baldintza berdinak eta baliabideberdinak izateko, azkeneko urteetan hainbatplan jarri dituzte martxan administraziopublikoek. Oraingo honetan «PEBA» planaaztertuko dugu: «Banda Zabala HedatzekoPlana», gune jakin bateko pertsona/enpresaguztiek Banda Zabaleko sarbidea izatekobehar diren azpiegiturak azkarrago ezartzenlaguntzekoplana.

Honen aurretik egindako antzeko planek ezbezala, PEBA planak telekomunikazioetakooperadoreei ematen dizkie diru‐laguntzak,enpresa horiek direlako, azken‐azkenean,telekomunikazio‐sareen kobertura zabal‐tzeko azpiegitura instalatuko dutenak, etahorri esker, aldi berean, bultzada emangozaiolako informazioaren eta jakintzarengizarteari, Europar Batasuneko edozeinlurraldetan.

Azken batean, ekimen honen bitartez,Europar Batasuneko (EB) herrialde guz‐tietakourrutikobazterreietabiztanlerikgabegeratzekoarriskuandauden txokoei lagundunahi diete administrazioek, izan ere, EBkotxostenbatzuetanesandadagoenez:

«2014kodatuekadieraztenduteEBkoherritareta enpresak gero eta gehiago konektatzendirela, Interneten gehiago erosten dutela,

1Bandazabala:terminalbatenbitartez(ordenagailu,mugikoretaabar)Internetkonexioiraunkorraizatekoaukeraematendutenzerbitzuakdira,etatransmisio‐gaitasunhandiadaukate.

Konexioarenabiadurasegundokobit‐etanneurtzenda,adibidez,segundokokilobit‐etan(kbit/s)edosegundokomegabit‐etan(Mbit/s).

Bainabandazabalarenkontzeptuaaskoaldatudaurteenjoanean.Adibidez,RDSI‐ak128Kb/s‐koabiaduraematenzuen;horrenondorenADSL‐aetorrizen,256Kb/s‐koa,etagauregun25Mb/ssimetrikoerebaditugu.

Bandazabalekozerbi‐tzuaktelekomunika‐zioetakobestezerbitzubatzuekinbaterakomertzializatzendira,multzoka;adibidez,telefono inkoedomugi‐korrarekinbatera,edotelebistarekinbatera.

2ISP:«InternetServiceProvider»(euskaraz,«InternetZerbitzuenHornitzaile»).

61. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

2017ko iraila  3

kon iantza handiagoa dutela, eta informa‐zioarenetakomunikazioenteknologiakhobetomaneiatzen dituztela. […] Datuek diote,halaber, EBn, batez ere baserri inguruetan,jendeaskokezduelaabiadurahandikobandazabalaerabiltzenberengaidigitaletarako,etajendearen gaitasun digital kaskarra oraindikarazolarriadela.»

Hauxe zioen Europako Batzordeak 2010ean«Europarako Agenda Digitala 2020» egitas‐moan:

«Nahiz eta 250 milioi europarrek eguneroerabili Internet,oraindikmilioikadira inoizerabili gabeak, eta ezgaitasunen batdutenentzat bereziki zaila da eduki berriaketa zerbitzu elektronikoak eskuratzea. Bes‐talde,egunerokolanakeregeroetagehiagoegitendirenez linean,gizarteanbete‐beteanegongobagara,denokbehardugugaitasundigitalhobea.»

AgendaDigitalhorrek101ekintzadakartza,7zutabetan bilduta; eta horietako batek(zehazki, laugarrenak) «Interneterakosarbideazkarra eta ultraazkarra» aipatzen zuen.

Horrekin lotuta, bi helburu nagusi ezarrizituen2020rako:

Herritar guztiek edukitzea aukera Be‐launaldi Berriko Banda Zabalaren zerbi‐tzuabaliatzeko(30Mbpsgutxienez).

Gutxienez herritarren % 50ak edukitzeaaukera Banda Zabal Ultraazkarrarenzerbitzuabaliatzeko(100Mbps‐tikgorakoabiadura).

Helburu horiek betez gero, «zerbitzuberritzaileak eskuratzeko bidea irekiko da,adibidez, osasungintza elektronikoa, hiri adi‐mentsuaketadatuenekonomia».

Teknologiarenaldetik,BandaZabalekokone‐xioakedoNGA3indartzeaizandajoera.

[ikus«NGAsareak»taula]

Hala eta guztiz ere, eta zabalpen tekno‐logikoari ekin aurretik, lurralde bakoitzariburuzkohainbatikerketalandudira,jakitekobakoitza zer‐nola dagoen gaur egun eta zeregin beharko den, bai aurki bai aurrerago.

3NGA:ingelesez,«NextGenerationAccessnetworks»(euskaraz,BelaunaldiBerrikoSarbideSarea).

4ADSL:teknologiahoniburuzetabereezaugarrinabarmeneiburuzbestezerbaitjakinnahiizanezgero,irakurriartikuluhau«ADSL»,Aurreraaldizkarianargitaratua(3.alea,2001ekomartxoan).

NGA sareak 

Mbps  1eko  oinarrizko  banda  zabalaren  ko‐

bertura edonoren eskura dago 2012ko urtarri‐

laren  1e k,  zerbitzu  unibertsala  emateko 

izendatutako operadoreari, Espainiako Telefo‐

nicari  (Movistar),  eskatuta,  edozein  lekutan 

egonda ere. 

Hala eta guz z ere, teknologiek aurrera egiten 

dute  etengabe,  eta  orain  belaunaldi  berriak 

edo NGAko sarbide‐sareak hedatu behar dira, 

hots,  30  Mb/s‐ k  gorako  banda  zabaleko 

abiadura ematen duten sareak.  

Banda zabaleko halako zerbitzuak eskaintzeko 

aukera ematen duten teknologiak hauek dira: 

ADSL4  sareak  («Asymmetric Digital Subscriber 

Line»; euskaraz: Harpidedunaren Linea Asime‐

triko  Digitala,  kobrezko  pareen  gainean)  eta 

VDSL  («Very  high‐bit‐rate  Digital  Subscriber 

Line»,  oso  transferentzia  altuko  harpidedu‐

naren  linea  digitala);  kablea,  zuntz  eta  kable 

koaxialeko  soluzio  hibridoak  ematen  dituena 

(HFC); FTTH  («Fiber To The Home», euskaraz: 

zuntz op koa etxeraino); WiMAX‐etan oinarri‐

tutako sarea eta 3,5G sare mugikorra  (UMTS, 

HSPA eta guz ) eta 4G (LTE). 

MLBNk  (Merkatuen  eta  Lehiaren  Batzorde 

Nazionalak) prestatu duen azkeneko  txostena 

2017ko  apirilean  argitaratu  zen  (Espainiako 

Banda  Zabaleko  zerbitzuen  eta  NGA  sareen 

hedapenaren  analisia  lurraldeka)  eta  bertan 

esaten  denez,  instalatu  diren  belaunaldi 

berriko  banda  zabaleko  sarbideak,  2016ko 

ekaina arte, % 29,5 handitu dira Espainian, eta 

37,2 milioi sarbide ziren dagoeneko orduan.  

4 2017ko iraila 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea    61. zk.

Horretarako,eremuedoherribakoitzakgauregun zer‐nolako telekomunikazio‐azpiegi‐turakdituenkontuanhartuta,hirukategoriabereizidira:

Eremu zuria: belaunaldi berriko bandazabalik ez duten eta hurrengo hiruurteetanerehalakoriknekezizangoduteneremuak edo herritarrak biltzen dirakategoria honetan. Euskadin, adibidez,badira 86.000 pertsona inguru halakoeremuetanbizi direnak, alegia, biztanleriaosoaren%7,gutxigorabehera.

Eremu grisa: eremu honetan, telekomu‐nikazio‐sarebakarradago(edohurrengo3urteetanbatjartzeaaurreikusitadago)etaez dago aurreikusita inongo operadorekbeste NGA sarerik zabaltzerik. Euskadin,biztanleen% 23 bizi da halako eremurenbatean.

Eremu beltza: hemen gutxienez bitelekomunikazio‐enpresakeskaintzendutezerbitzua (edo hurrengo 3 urteetan bioperadore egotea aurreikusita dago).Hortaz,osolitekeenadabienarteanlehianjardutea.Euskadin,biztanleen%70bizidahalakoeremurenbatean.

EUSKADIN  

2002tik gaur egun arte, Eusko Jaurlaritzakhainbat plan mamitu ditu, bere gisan,informazioaren gizarteari bultzada emateko.Horietako bakoitzak elementu jakinen batlandu du bereziki, euskal gizartearen etaekonomiaren lehentasunen arabera, bainaunean‐uneko eboluzio teknologikoari begiakendu gabe. Hona hemen plan horietakobatzuk,zerbereizgarridituztenikusteko:

Euskadi2000hiru. Plan berritzailea daoso,etainformazio‐gizarterakoespezi iko‐ki sortu ez bazen ere, honek ekarri zuenlehengoz fenomeno digitala Eusko Jaur‐laritzarakopolitiketara.

Euskadi Informazioaren GizarteanPlana 2002‐2005 (EIGP). Administra‐zioaren, enpresaren eta, batez ere, herri‐tarren arloak taxutu zituen, eta berezikisaiatu zen interneteko sarbide eta guztizuten ordenagailuak Euskadiko ahalik eta

etxe gehienetan jartzen, eta herritarreiordenagailuok ondo erabiltzen erakusten.Halaxe sortu zen KZgunea5, administra‐

zioaketaenpresekgeroetazerbitzudigitalgehiagoeskaintzenzituztelaikusita,horiekbaliatzenerakusteko.

Euskadi Informazioaren GizarteanPlana2010(EIGP). Azkeneko emaitzarenbila jo zuen, herritarrek zein enpresekteknologia horiek nola erabiltzen zituztenkontuan hartuta. Hala argi geratu zenIKTak gako direla hainbat arlotarako:enpresenberrikuntzabultzatzeko,herritaraktiboak sortzeko eta edukiak sareanzabaltzeko,adibidez.

5KZgunea:EuskadikoInformazioarenGizar‐teanPlana2002‐2005delakoarenbarruanhainbatekimenabiaraziziren,besteakbeste,«KonektaZaitez»,Internetekokonexioadaukatenordenagailuakerostenlaguntzekoedo«ordenagailuetarakogida‐baimena»(ITTxartela)eskuratzeko.

Bainadudarikgabe,KZguneaproiektuaizandaherritarrakinformazioarengizarteanintegratzekoasmohandienakizandituenekimena.

DoanekotelezentropublikoensarezabalasortuzuenjendeakInformazioarenetaKomunikazioarenTeknologiak(IKT)ondoerabiltzenikasteko.

http://www.kzgunea.eus

«Pertsona nahiz enpresa guz ek 

Banda Zabala eskura izateko 

beharrezko azpiegiturak azkarrago 

ezartzeko helburua dute ekimen 

hauek» 

61. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

2017ko iraila  5

EuskadiAgendaDigitala2015(AD@15).Administrazioa + Enpresa +Herritarrak +Azpiegiturak multzoa oinarri hartuta,administrazio elektronikoari eta zerbitzupublikoen modernizazioari heldu ziennagusiki, eta horien zeharkako gaiei ereerreparatu zien bidenabar, osasungintzarieta hezkuntzari. Agenda honek ekarrizituen lehenengoz beste paradigma berribatzuk ere, esate baterako «Gobernuirekia».

Euskadi Agenda Digitala 2020(AD@2020). Euskadin Informazioaren etaJakintzaren Gizartea bultzatzeko EuskoJaurlaritzak taxutu duen plana da hauxe.Lanerako 4 zutabe ezarri ditu, bai eta 11erronka estrategiko eta 62 ekimen ere,besteakbeste,konexioakhobetzeanorbait

bizi den edozein lekutan edo enpresakdauden edozein industria‐poligonoetan,telekomunikazioak hobetuz. Lurralde adi‐mentsua ez ezik lurralde kohesionatuabaituhelburuplanhonek.

Hasieraesandabezalaxe,askotan,eremuedoeskualde jakin batean kobertura onik ezizateko arrazoia izaten da telekomuni‐

kazioetako enpresa operadoreentzat ez delaerrentagarria banda zabala eskaintzea.Euskadirenkasuan,adibidez,800auzobainogehiago daude lehen aipatu dugun «EremuZuri» horren barruan, gehienak Araban,baserrialdeakbarne.

Komunikazioonekoeremuenetahorretarakobeharrezko azpiegitura ere ez daukateneremuenarteanzabalduden«etendigitala»josteko edo, gutxienez, estutzeko, etalurraldeen arteko oreka hobetzeko, eta,Europak ezarritakoa ere bete behar denez,hainbatPEBAplanbultzatzendiragauregun.

Horretarako, Eusko Jaurlaritzak, adibidez,PEBA plan bat prestatu du aurten(Ekonomiaren Garapena eta AzpiegiturakSailakkudeatuta,8milioitikgorakozorroetaguzti6) industria‐poligonoetan zerbitzuaemateko, eta aurki beste PEBA plan bat ereargitaratuko du (Informatika eta Teleko‐munikazioen Zuzendaritzak kudeatuta),jendea bizi den leku jakinetarako. Laguntza‐programahori2017,2018eta2019.urteetanmamitukodaeta10milioieuroemangoditu,guztira,EremuZurianbanatzeko.

Kasu honetan, ITELAZPI7 izendatu dalaguntzaile izateko; hala, sozietate publikohori arduratuko da aurkeztutako eskaintzakaztertuetaebaluatzeaz.

Halakoetaholakoekimenak,bainadenakereinformazioaren eta jakintzaren gizartearibultzada emateko, eta Europar Batasunekojendearen eta eskualdeen bizi‐kalitatea etaekonomiahobetzeko.

6EkonomiarenGarapenaetaAzpiegituraSaila:Laguntzahoniburuzkobestezerbaitjakinnahiizanezgero,kontsultatu2017koekainaren27koAgindua,EkonomiarenGarapenetaAzpiegiturasailburuakemana,2017kobelaunaldiberrikobandazabalekosareakEuskadikoenpresapoligonoetarahedatzekolaguntzadeituetaarautzenduena.

(EHAA,130.alea,2017kouztailaren10)

7Itelazpi:EuskoJaurlaritzakoteleko‐munikazioensozietatepublikoada,2003.urteansortua,eta240zentrobainogehiagodituenlurrekosareakudeatzendu;batezeretelebistakoetairratikoseinaleakgarraiatuetahedatzekosareakudeatzenjardutenda.

Informaziogehiagonahiizanezgero,Aurreraal‐dizkariaren13.zenbakia(2004komartxoa)kontsultadezakezue.

http://www.itelazpi.eus

KoberturaEuskadin(2016)

Abiadura: Kobertura:

>=2Mbps %99

>=10Mbps %96

>=30Mbps %93

>=100Mbps %92

Iturria:Energia,TurismoetaAgendaDigitalarenMiniste‐rioa(MINETAD)

6 2017ko iraila 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea    61. zk.

2 018ko maiatzetik aurrera, lege‐berritasunakdirelamedio (batikbat, datu pertsonalak babestekoEuropako Erregelamendu

berria),gureerakundeakegokitueginbehakodu legeria berrira, eta horrek eskatzen dudatu pertsonalen babesaren eta informazio‐segurtasunaren inguruan daukan politikaberraztertzea, eta, nola ez, baita horriburuzkoprozesuakere.

Datuen Babesari buruzko ErregelamenduOrokor berria (aurrerantzean, DBEO) emanegin da; ez da transposizio bat (alegia,zuzenean aplika daiteke, aurreragoadierazikodugunmoduan).

DBEOa 2016ko maiatzaren 25ean jarri zenindarrean, baina bi urte igaro behar diraaplikatu ahal izateko; beraz, 2018komaiatzaren 25etik aurrera aplikatuko da. Biurte hauetan, estatukideekzenbaitarauharditzakete edo horien lanketa abian jardezakete, Erregelamenduaren aplikazioa

ahalbidetzeko edo errazteko, baina arauhoriekbatetorribeharduteindarreandagoenZuzentarauarekin,etaezingodiraberakes‐plizitukiedo inplizitukiaurreikustendituenaraugintza‐ahalmenetatik haratago joan(iturria: AEPD8). Horrek esan nahi duzuzenean aplika dakiekeela estatu kideguztiei eta ezabatu egin behar direlaziurgabetasun‐egoerak, DBEOarekin bat ezdatozen estatuko arauen ondoriozkoak(Erregelamendua arau juridiko bat da,orokorraetae ikaziazuzenaduena).

Zer erakunderi aplikatzen zaio DBEOa?Erregelamendua Europar Batasuneko (EB)tratamendu‐arduradunei edo ‐eragileei apli‐katuko zaie, eta EBan ezarriak ez direnarduradunetaeragileetaraerezabaldaiteke,datuak tratatzen badituzte Batasunekoherritarrentzako ondasun edo zerbitzueneskaintza baten ondorioz edo horienjokaeraren monitorizazio edo segimendubatenondorioz.(iturria:AEPD)

EGUNGO EGOERA  

Gaur egun, Euskal Autonomia Erkidegokoadministrazio publikoaren eremuan (Sailaketa organismo autonomoak) datu pertso‐nalak babesteko politika Gobernu Kon‐tseiluaren 2002ko uztailaren 16ko Akordiobatean oinarritzen da (GKA), hots, EuskalAutonomiaErkidegokoadministraziokodatupertsonalen itxategi automatizatuen segur‐tasunaantolatzeariburuzkoakordioan.

(Esp.zk.:20020062A710244).

DBLO ETA SNE  

Kontuan izan behar da 2002. urteanindarrean zeudela, batetik,Datu pertsonalak

Datuak Babesteko Europako Erregelamendua 

2018ko maiatzaren 25etik aurrera, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2016koapirilaren27ko2016/679Erregelamendua(EB)aplikatubeharkoda,pertsonaisikoakbabestekoa,datupertsonalentratamenduaridagokionez.

8AEPD:DatuenBa‐beserakoEspainiakoAgentzia,herritarrendatuenpribatutasunaetababesazaintzeazarduratzendenagintaritzapublikoindependenteada.

https://www.agpd.es

61. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

2017ko iraila  7

Babesteko abenduaren 13ko 15/1999 LegeOrganikoa (aurrerantzean, DBLO), eta,bestetik, Datu pertsonalei buruzko datuakbiltzen dituzten itxategi automatizatuenSegurtasun Neurriei buruzko Erregela‐mendua, zeina ekainaren 11ko 994/1999Errege Dekretuaren bidez onartu baitzen(aurrerantzean,SNE).Erregelamenduhorreksoilik aipatzen zituen itxategi auto‐matizatuak (euskarri magnetikoa dutenak),eta ez automatizatu gabeko itxategiak(paperezkoeuskarriadutenak).

1720/2007 ERREGE DEKRETUA ETA 

HORRI LOTUTAKO ROLAK  

Gero, 2007. urtean, abenduaren 21eko1720/2007 Errege Dekretua argitaratu zen,Datu Pertsonalak Babesteari buruzkoabenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoagaratuko duen erregelamendua onartzenduena. Dekretu horrek itxategi auto‐matizatuak eta ez automatizatuak hartzenditu,etaindargabetuegitenduSNEa.

Gaur egun, hiru igura garrantzitsu daudedatu pertsonalen babesari buruzko legeriaridagokionez: Fitxategiaren arduraduna, Tra‐tamenduaren ardura duen entitatea etaSegurtasun‐arduraduna. GKAk zenbait esku‐menesleitzendizkieFitxategienarduraduneieta Segurtasun‐arduradunei, eta honako hauere ezartzen du: datu pertsonalak biltzendituzten itxategi automatizatu guztiakZuzendaritza mailako unitate organiko batiatxikita egon behar dira (ZuzendaritzaSektorialak, datu pertsonalen itxategienarduradungisa);hartara,unitatehori izangoda Fitxategi‐ edo Tratamendu‐arduraduna,eta aholkatzen du berbera izatea sail bateandauden datu pertsonalen itxategi guztienSegurtasun‐arduraduna.

TRATAMENDU‐ERAGILEA  

Eusko Jaurlaritzaren Informatika ElkarteaA.B. sozietate publikoak (aurrerantzean,EJIE9) Euskal Autonomia Erkidegoko Admi‐nistrazioari informatika‐zerbitzuak ematendizkio (informazio eta telekomunikaziosistemen egitekoak eta kudeaketa‐modali‐tateen plani ikazioa, eraketa eta banaketa

arautzen dituen otsailaren 18ko 35/1997Dekretuaren bigarren xedapen gehigarriarijarraikiz),eta,beraz,Tratamendu‐eragilegisajarduten du, Fitxategi‐arduradunaren kon‐tura (GKAren araberaFitxategi‐arduradunakdatuen tratamendua enkargatu ahal izangodio EJIEri, zeinak Tratamendu‐eragile gisajardungo baitu Fitxategi‐arduradunarenkontura, sozietatea eta EAEko (EuskalAutonomia Erkidegoa) Administrazioa lotzendituen programa‐kontratuan edo, halabadagokio, dagokion hitzarmenean ezarri‐takoarijarraikiz,harkemandakojarraibideenarabera.). Nolanahi ere, EJIEz gain, egondaitezkebesteTratamendu‐eragilebatzuk.

ZUZENDARITZA SEKTORIALAK, FA ETA 

SA  

GKAk ezartzen duenaren arabera, Fitxategi‐arduradunak (FA) Zuzendaritza sektorialakdira, Saileko Segurtasun‐arduradunekin (Zu‐zendaritza sektorial batzuk hartzen dituzte;unean‐unean sail bakoitzak dituenak) eta,gutxienez, Tratamendu‐eragile batekin (gurekasuan,EJIE).

DBEO ETA ERANTZUKIZUN AKTIBOA  

Europako Erregelamendu berria (DBEO),batik bat, prebentziozkoa da, eta eran‐tzukizun aktibo delakoan oinarritzen da.Horretarako, neurri batzuk biltzen ditu,zeintzuen bidez erakunde eta enpresekziurtatzen baitute gai direla Erregela‐menduak berak ezartzen dituen eskubide,obligazio eta bermeak betetzeko. Hona

9EJIE:EuskoJaur‐laritzarenInformatikaElkarteada,enpresapublikobat,Informa‐zioarenetaKomuni‐kazioarenTeknologien(IKT)alorrekozerbi‐tzuakeskaintzendituena,zeinarenegitekoabaitaEuskalSektorePublikomo‐dernoetaeraginkorbatlortzenlaguntzea,Jaurlaritzakezarritakolege‐esparruarenbarruan,betiere,ezarritakosegurtasun

etakalitatearekin.

8 2017ko iraila 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea    61. zk.

hemenneurrihoriek:

Datuak babestea, diseinutik («privacybydesign»10)

Datuakbabestealehenestea

Segurtasun‐neurriak

Tratamendu‐jarduerenerregistrobatman‐tentzea

Inpaktu‐ebaluazioak egitea, datu‐babesareninguruan(PIA11)

Pertsona bat izendatzea, datuak babes‐tekoordezkariarenlanpostuanjarduteko

Datuen segurtasunaren urraketa (gora‐beherak kudeatzea) kontrol‐agintaritzarijakinaraztea

Jokabide‐kodeen sustapena eta ziurtagiri‐eskemak

DBEO ETA HORRI LOTUTAKO ROLAK  

Aurreko atalean adierazi dugun moduan,igura berri bat ageri da tratamenduarenarduradun eta tratamendu‐eragile igu‐rekinbatera:datuakbabestekoordezkaria(desagertu egin da Segurtasun‐arduradunaren rola). Azpimarratzekoa daitxategiaren kontzeptua tratamenduarenkontzeptuarekin ordeztu dela, eta, horren

ondorioz, lehen Fitxategi‐arduraduna zenaTratamendu‐arduradun izatera pasa da(ezarrieginbeharkodazerharremandagoendatu pertsonalen egungo itxategiaren etaitxategihorrilotutakotratamendu‐jarduerenartean).Halaber, itxategirik ez dagoenez, ezda beharrezkoa datu pertsonalen itxategiakerregistratzea (gureeremuan, Datuak Ba‐besteko Euskal Bule‐goan —DBEB— egitenda hori), baina 2018komaiatzetikaurrera,era‐kunde bakoitzak trata‐mendu‐jardueren erre‐gistrobat izanbeharkodu (tratamenduarenardura‐dunak edo era‐gileak bere erantzu‐kizunpean izan beharditutratamendu‐jarduerenerregistroak).

DBEO ETA ARRISKU‐ANALISIA  

Zer neurri aplikatu behar diren eta nolazehazteko, tratamenduaren ardura dutenguztiektratamenduenarrisku‐analisiaeginbehar dute (arriskuak identi ikatzeko etabalioesteko informazioa sistematikokierabiltzea, datu pertsonalen tratamenduarenikuspegitik). Horrekin batera, Segurta‐sunarenEskemaNazionalakere(SEN13),bere

10Privacybydesign:informaziogehiagorako,ikusi«Pribatutasunadiseinutik(privacybydesign)»artikulua(Aurreraaldizkaria,43.alea,2013komartxoa)

11PIA:PrivacyImpactAssessment‐enakroni‐moa,pribatutasunareninpaktu‐ebaluazioak.Tresnahonenbidez,produktuedozerbitzubatezagutudaiteke,datupertsonalenbabesarenikuspegitik.Informaziogehiagonahiizanezgero,ikusiAurreraaldizkariaren43.alea(2013komartxoa).

12DBEB:DatuakBa‐bestekoEuskalBulegoa.DatuPertsonaletarakoJabetzaPublikokoFitxategieietaDatuakBabestekoEuskalBulegoaSortzeariburuzkootsailaren25eko2/2004Legearenarabera,zuzenbidepublikokoerakundebatda,nortasunjuridikopropioaetagaitasunpublikoetapribatuerabatekoadituenaetabereeginkizunakherri‐administrazioekikoinolakoloturarikgabebetetzendituena.

www.avpd.euskadi.eus

Adostasuna, DBEOaren arabera 

Adostasuna baieztapen‐egintza argi bat izango 

da,  erakusten  duena  interesdunaren  boron‐

date‐adierazpen aske, zalantzarik gabe, zehatz 

eta  arrazoitua,  bera  ukitzen  duten  datu 

pertsonalak  tratatzea  onartzen  duena;  izan 

daiteke  idatzizko  adierazpen  bat  (baita 

bitarteko elektronikoen bidez ere) edo ahozko 

adierazpen bat. Izan daiteke interneteko web‐

gune  batean  laukitxo  bat  markatzea, 

informazioaren  gizarteko  zerbitzuak  erabil‐

tzea,  edo  beste  edozein  adierazpen  edo 

jokamodu,  testuinguru  horretan  argi 

adierazten duena  interesdunak onartu egiten 

duela  bere  datu  pertsonalak  tratatzeko 

proposamena.  Beraz,  isiltasun,  markatutako 

laukitxo  edo  jarduera‐ezaren  bidez  ez  da 

adostasunik  adieraziko.  Adostasuna  emango 

da  helburu  edo  helburu‐multzo  berberarekin 

egindako  tratamendu‐jarduera  guz etarako. 

Tratamenduak  helburu  bat  baino  gehiago 

badu,  guz etarako  eman  behar  da 

adostasuna.  Interesdunaren  adostasuna 

bitarteko  elektroniko  bidezko  eskabide  bat 

dela‐eta  eman 

behar  bada,  ar‐

gia  eta  zehatza 

izan  behar  du 

eskabideak,  eta 

premiarik  gabe 

ez  du  oztopatu 

behar  adostasuna  ematen  zaion  zerbitzua 

erabiltzea.

61. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

2017ko iraila  9

oinarrizko printzipioetako bati jarraikiz (6.artikulua: Segurtasunaren kudeaketa, arris‐kuetan oinarrituta), arriskuen analisia etakudeaketa ezartzen du, AdministrazioElektronikoaren eremuan giltzarria denaldetik, horren helburua baita propor‐tzionaltasunaren printzipioa betetzea,informazioa behar bezala babestekooinarrizko printzipioak eta gutxienekoeskakizunak bete daitezen. Zeregin berrihorretarako, jada ezaguna den metodologiabat erabil daiteke; adibidez, MAGERIT14metodologia.

INTERESDUNAREN ADOSTASUNA: 

ESPRESUA VS ISILBIDEZKOA  

DBLOak interesdunaren adostasun argiaexijitzen du haren datu pertsonalakerabiltzeko, baimen horretatik salbuetsitageratzen den kasuren bat ez bada behintzat(administrazioak, lege‐babesa, jendeareneskura dauden iturriak, kontratuko arra‐zoiak...). Beste edo‐zein kasutan, datuakbiltzerakoan lortuohi da adostasuna.Interesdunarentzakoinformazio‐klausulanjasotako helburuakdituen tratamendu‐rako bakarrik balio‐ko du adostasunhorrek. Baina zergertatzen da trata‐menduaren helburuakzabalduedolaganahiizanezgero? Hemen, DBLOa garatzen duenErregelamenduak aukera ematen diguisilbidezkoadostasunhorilortzeko(ez daformalki esaten, baina hori uler etaondoriozta daiteke); baina arau horrikontrajartzen zaio DBEOa, zeinaren arabera,datu pertsonalak tratatzeko oinarrietako batadostasuna baita, eta hau eskatzen du:adostasuna, oro har, librea, informatua,espezi ikoa eta argia izatea, hau da,adostasuna ez da ondorioztatu beharherritarren isiltasunetik edo jarduera‐ezatik.Horregatik,etakasuzehatzbatzuetanizan ezik, adostasun horrek esplizitua izanbehar du. Eta ezeztagarria izan behar du

(emateko dagoen erraztasun berberarekin).Halaber, baliozkoa da 16 urte edo gehiagodituen adingabe batek ematen duen ados‐tasuna.

DBEO ETA DEFINIZIO BERRIAK  

DBEOan de inizio berri batzuk ageri dira.Besteakbeste,honakohauek:

Datu pertsonalak: pertsona isiko iden‐ti ikatu edo identi ikagarri («interesdun»)bati buruzko informazio guztia; pertsonaisiko identi ikagarria da zuzenean edozeharka,etabatezereidenti ikatzailebatenbitartez, identi ika daitekeen pertsona oro;identi ikatzaile hori izen bat izan daiteke,identi ikazio‐zenbaki bat, kokapen‐datuak,online identi ikatzaile bat edo pertsonahorren nortasun isikoari, isiologikoari,genetikoari, psikikoari, ekonomikoari, kul‐turalariedosozialariburuzkoelementubatedogehiago.

Tratamenduak: edozein operazio edooperazio‐multzo (automatizatua edo ez),

datu pertsonalen edo horien multzobatengaineanegindakoa.

Seudonimizazioa: informazioosa‐garria erabili ezean datu per‐tsonalak interesdun jakin bati ezinegoztea posible egiten duen datupertsonalen tratamendua, betiereinformazio osagarri hori bereizkontser‐batzenbadaetadatupertso‐nalakpertsona isikoidenti ikatuedoidenti ikagarri bati ez zaizkiolaegotziko bermatzen duten neurri

tekniko eta antolamenduzkoak betetzenbaditu.

DBEO, KATEGORIA BERRIAK ETA 

ESKUBIDE BERRIAK  

Europako Erregelamendu berriak datu‐kategoria berriak dakartza: genetikoak etabiometrikoak; halaber, herritarrentzakoeskubide berriak arautzen ditu; besteakbeste, datuak ezerezteko eta ahaztuakizateko eskubidea eta datuak sistemaelektroniko batetik bestera transferitzekoeskubidea.

13SEN:SegurtasunEskemaNazionalarensiglakdira.Informaziogehiagorako,kontsul‐tatu«SegurtasunEske‐maNazionaleraetaPLATEArenSegurtasunGidalibururaegokitzekoPlana»(Aurreraaldiz‐karia,40.alea,2010ekoabendua).

14MAGERIT:arriskuenanalisietakudeake‐tarakometodologiada,AdministrazioElektro‐nikokoKontseiluGorenakegindakoa,zeinarenaraberaarriskuenkudeaketabaitagobernuonarengidenoinarria.

10 2017ko iraila 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea    61. zk.

ALBOAN: 

 

Lakuako jantokirako  ketak 

«L akuako jantokirako ti‐ketak» proiektuak, zeinaHerritarrak Hartzeko etaAdministrazioa Berritze‐

ko eta Hobetzeko Zuzendaritzak (DACIMA)etaLanHarremanenZuzendaritzak(Lakuakojantoki‐zerbitzuaren arduraduna) gidatzenbaitute, azken helburu hau dauka: Lakuakojantokiko bazkari‐tiketen bizitza‐zikloadigitalizatzea, hau da, digitalizatuko datiketen jaulkipena, horien ondorengokontsumoa,etaazkenik,kontabilizazioa,diru‐sarreragisa.Horrekguztiakahalbidetukodujantokiko erabiltzaileei zerbitzu hobe bateskaintzea, eskudirua desagertzea eta diru‐sarrerenkontabilizazioaautomatizatzea.

Egoera hauek guztiak ekidin nahi dira:tiketak eskuratzeko ilarak, eskudirua era‐biltzea eta horren geroko zaintza, tiket‐makinaren mantenimendua, eta kutxakokontaketa,eguneroegitendena.

TIKET‐WALLETAK (DIRU‐ZORROAK)  

Erabiltzaileek tiket‐wallet bat (diru‐zorroa)izango dute eskuragarri EJIEren «hodeian»,non nireordainketaren bidez (euskaladministrazioaren ordainketa‐pasabidea)erositakotiketakpilatuahal izangodituzten;halaber, beren diru‐zorroa gestionatu ahalizango dute, honako hauek erabiliz:mahaigaineko web aplikazio bat(euskadi.eushelbideandago eskuragarri,web‐nabigatzaile baten bidez erabiltzeko) edoappmugikor bat, Android eta iOS sistemaoperatibodun gailuetan instala daitekeena.Horriesker,erabiltzaileak...

Zerbitzuarietamenueiburuzkoinformazioorokorrakontsultadezake.

Tiketak eskura ditzake, gero jangelanaurkezteko.

Tiketen erosketa‐historia eta kontsumo‐historia(erabilitakoa)kontsultadezake.

TIKETAK JANGELAN AURKEZTEA  

Sistemaren erabiltzaileak, bere wallet edodiru‐zorropertsonaleko tiketbatedobatzukerabiliahalizateko,bibidebaliaditzake:

Mahaigainekoweb‐aplikazioa (ordenagailupertsonalean tiketak aukeratu, inprimatuetamoztu).

Gailumugikorrean insta‐latuta daukan appmugi‐korra.Erabiltzaileaknahi‐koaduerabilinahiduentiket‐mota hori hauta‐tzea, eta gailu mugi‐korraren pantailan ager‐tuko da (ez da be‐harrezkoa, ezta bidera‐garriaeretiketainprima‐tzea; gailumugikorrarenpantailaren bidez aur‐keztukoda).

TIKETEN IRAKURKETA  

Jantoki‐zerbitzuko langileek tiketak irakur‐

ALBOAN 

«Proiektu honen 

bidez, zerbitzu 

hobea eskaini 

nahi zaie 

jantokiko 

bezeroei» 

61. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

2017ko iraila  11

KUDEAKETARAKO BARNE‐APLIKAZIOA  

Aplikazio honen bidez, jantoki‐zerbitzuarenarduradunek...

Eguneko menuaren informazioa kudeatudezakete.

Tiket‐erabileraren estatistika‐informazioerantsia lor dezakete (zerbitzua optimi‐zatzendu).

Tiketenkontabilizazioakudeadezakete.

ALDERDI TEKNIKOAK  

Adierazitako hori guztia EJIEren «hodeian»instalatutako nukleo konplexu bateanoinarritzenda.Nukleohorrek...

Web‐zerbitzuak eskaintzen dizkie erabil‐tzailearen interfazeei (web publikoa, appmugikorraetabarne‐kudeaketa)etabarra‐kodeenirakurketarakogailuei.

Negozio‐logika kapsulatzen du eta inte‐rakzioan dago kanpoko beste sistemabatzuekin (nireordainketa: ordainketapasabidea, SIPCA —AdministrazioarenOrdainketa eta Kobrantzen SistemaIntegrala—; posta‐plataformak; mezula‐ritza…)

Wallet edo diru‐zorroaren segurtasunasistemaren funtsezko alderdi bat da, etahonakohauenbidez kontrolatukodahorrensarbidea:

XLNets segurtasun‐sistema korporatiboa,(autenti ikazio‐azpiegitura eta segurtasunkomunaEuskoJaurlaritzarenaplikazioedoekimenguztientzat),webaplikazioan.

Sistema kriptogra iko bat, gako publi‐koarekin edo pribatuarekin (aplikaziomugikorraren kasuan), eragotziko duenadiru‐zorroan sartzea aplikazioa instalatuzitzaion gailua ez den beste edozeingailutatik (azpimarratu behar dainformazio‐transmisio guztiek HTTPSprotokoloseguruaerabiltzendutela).

Besteezaugarriteknikobatzuk:

Euskarazzeingaztelerazeskuradaiteke.

Appmugikorrajatorrizkoaplikaziobatda,plataformabakoitzarena(AndroidetaiOS).

Ahalbidetzen du erabiltzaileak izatea,XLNetsidenti ikatzailerikgabe.

tzeko gailu batzuk dituzte, tiketaren kodeaeskaneatu (QRCode) eta balidatzen dutenak.Jantoki‐zerbitzukoek, tiketak irakurtzekogailuarenbidez, irakurriak izandirentiketakikusditzakete.

Halaber,irakurtzekogailuaketengabekonek‐tatuta eta sinkronizatuta daudenez sistemazentralarekin, tiketa aurrez erabilia izandenikusten dute (eta, kasu horretan, ezingo daberriz erabili); sistema zentralarekikokonexiorik ez badago, gailu horiek moduautonomoan lan egin dezakete, tiket guztienerreplika bat baitaukate, barneko datu‐basebatean(zerbaitgertatzendenerako).

Jantokiko langileek tiketa irakurtzen du‐tenean (erabilita), datu‐base zentraleanezeztatua izango da tiket hori, etaerabiltzaileak berriz kontsulta egitenduenean, tiket hori ez da jada egongo bereerosketa‐historian (bai, ordea, kontsu‐moarenean).

ALBOAN 

«Ahalbidetzen 

du diru‐sarren 

kontabilitatea 

automa zatzea, 

zeina eskuz egin 

izan baita orain 

arte» 

EJIE eta Mondragon 

Unibertsitatearen arteko 

akordioa 

E usko Jaurlaritzaren Informatika Elkarteak(EJIE) eta Mondragon Unibertsitateak (MU)akordio bat izenpetu berri dute, infor‐mazioaren eta komunikazioen teknologiekin

(IKT) erlazionatutako proiektuak eta talentua garatzeabultzatzeko.

Akordio horren bidez, bi entitateekkonpromisoa hartzen dute «ezagutzapartekatzeko eta talentua garatzeko,paradigmadigitalberrian». Eta hauekizangodiraakordiohorrenhelburuak:

Lankidetza sustatzea eremu tekno‐logiko eta ez teknologikoetan,betiere bultzatuz ezagutza sortzea,trukatzeaetatransferitzea.

Mundudigitalean talentuakudeatzeko jarduerak etaprogramakabianjartzea.

Horretarako, ekintza hauek bultzatuko ditu akordioak,besteakbeste:Talentuaren prestakuntza‐ eta kudeaketa‐jarduerak,baieremuprofesionalean,baiunibertsitate‐eremuan.

Ikerketakooperatibokoproiektuakgaratzea.Baterako doktoretza‐tesiak egitea, EJIEko etaMondragon Unibertsitateko langileen zuzendari‐tzapean.

EJIEkolangileekprestakuntza‐jardueretanlaguntzea,MondragonUnibertsitatean.

Mondragon Unibertsitateko ikasleen parte‐hartzeaMaster amaierako lanetan, Gradu amaierako lanetanedopraktiketan,EJIEn.

Enpresekin batera egindako proiektuak martxanjartzea, izan ikerketakoak, izan ezagutza transferi‐tzekoak.

Azken batean, bi entitateen e izientzia eta lehiakor‐tasuna hobetzea da kontua, Unibertsitatea‐Enpresatalentu‐transferentziarihelduz.

https://www.ejie.eus

http://www.mondragon.edu

Datu‐lapurreta, interneten 

I nterneteko datu pertsonalen lapurreta da, gauregun, Interneten nozitu dezakegun arazohandietakobat.AzkenadibideaEquifaxentitateakbizi izan duen lapurretan daukagu, zeina

historiakolapurretarikhandienabilakatubaita.Milioikaestatu batuarren kreditu‐historia monitorizatzen duentitate horrek, etausteda140milioilagunetikgoradirela lapurreta hori jasan dutenak. Lapurreta horiposibleizanda,hainzuzenere,zibererasotzailetaldebatgaiizandelako inantza‐sektorekokonpainiahorrenwebgunearenahultasunbatbaliatzeko.

Yahoo! konpainiak ere nozitu zituen bi eraso, batabestearen segidan: 1500 milioi erabiltzaileren datuaklapurtuzitzaizkion.Nolanahiere,Equifaxeknozituduenerasoa handiagoa da; ez kaltetuak izan direnerabiltzaileen kopuruarengatik, baizik eta lapurtutakodatuenkalitatearengatik:pasahitz edokreditu‐txartelakezezik,gizarte‐segurantzakozenbakiaketagidabaimen‐zenbakiaklapurtudira,etazenbakihoriekgurenortasunagiriaren (NAN)parekoakdira.Horregatik, informazioalapurtu zaien pertsona horiekdaukatenmehatxurikhandienanortasunaren faltsutzea da.Bada, segurtasunaren analistabatzuek datu‐lapurreta haujotzen dute historiako gerta‐kaririklarrienekotzat.Lapurtu‐tako datuak ez dira soilikestatubatuarrenak;KanadaetaErresumaBatukobezeroekerenozitudutelapurreta.

Zibererasoaz iragan uztailaren29an ohartu baziren ere,irailarenhasieranemandutejakitera.

Kaltetuak izan daitezkeenei hau aholkatzen zaie:nortasun‐lapurretaren aurkako aseguru bat egitea,beren inantza‐mugimendueiadiegoteaetabipausokoautenti ikazioa aktibatzea (daukagun zerbait, halanolagailumugikorraedotokenbat,etadakigunzerbait).Horrekin guztiarekin ere, lapurreta honek ondorioakizanditzakeepeluzera.

BERRILABURRAK!! 61. zk. 2017ko iraila