AurreraAurreraAurrera!!!  BulegoTeknologikoakargitaratua

InformatikaetaTelekomunikazioetakoZuzendaritza

Aleguztiakeskuragarridituzueondorengowebgunean:www.euskadi.eus/informatika Bidalizueniradokizunak:aurrera@euskadi.eus

J endeaskokezdakizenbatlaneginbehardenprogramabathizkuntzabatean baino gehiagotan eskaini ahal izateko. Gure programa edo

aplikazioabenetaneleaniztunaizateanahibadugu,literalakitzultzea

ez da nahikoa izango. Lehenenik eta behin, aplikazioaren egituraegokitubeharda(«internazionalizatzea»esatenzaiohorriteknikoki)eta,gero,

erabili nahi den hizkuntza edo eskualderako pertsonalizatu behar da

(«lokalizatu», alegia). Lehenengo artikuluan ikusiko dugu fase horietakobakoitzak nolako ezaugarriak dituen eta zein programa erabiltzen diren lan

horietarako.

Ale honetako bigarren gaia «Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika» da,

Administrazio elektronikoaren giltzarrietako bat askorentzat, eta Eusko

Jaurlaritzarenhainbaturtetakolanarenemaitza.

«Alboan»atalean,EuskoJaurlaritzakaretobatzuetan(bilera‐geletanbatezere)

jarriberriduenWiFizerbitzuberriarenezaugarriakazaldukoditugu.Zerbitzu

hori gure eraikinetan dagoen edonork erabil lezake (Jaurlaritza barruko

langileeknahizkanpokoek)Interneterasartzekoeta,esatebaterako,izapidebatbetetzeko.

«Berrilaburrak»ataleanRamsesproiektuaazaldukodizuegu,Internetenzehar

zirkulatzen duen tra ikoa aztertu eta ahalik eta seguruen bihurtzen saiatzeaxede duen proiektua, bigdata eta horrelakoetan oinarritutako teknologien

bitartez.

Azkenik,etasoftwarelibrearenzaledirenguztientzat,LibreCon2016aipatuko

dugu labur‐labur, duela gutxi Bilbon izan baita software librearen eta kode

irekiareningurukoestatumailakoenpresa‐topaketahandiena,aurtenereEusko

JaurlaritzarenetaEJIErenpresentziarekin.

58. zk. 2016ko abendua 

BerrikuntzarenetaTeknologiaBerriendibulgaziozkoaldizkaria

AURKIBIDEA 

Software‐proiektuakinternazionalizatzea

etalokalizatzea

2.or.

Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika

6.or.

Alboan:

WiFizerbitzuaEuskoJaurlaritzarenegoitzetan

10.or.

Berrilaburrak:

RAMSESproiektueuroparra

LibreCon2016

12.or.

2 2016ko abendua 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea  58. zk.  

So ware‐proiektuak internazionalizatzea eta lokalizatzea 

Software librearen abantaila handietako bat da Komunitatearen laguntzarekin osoerraza dela software bat edozein hizkuntzatan eskaintzea. Baina, horretarako,softwarea aldez aurretik prestatu behar da, eta kontzeptu batzuk ongi ulertu behardira, batez ere «internazionalizazioa» edo «lokalizazioa». Badakizu zer esan nahiduten?

E uskara eta gaztelania biak dira gureAutonomia Erkidegoko hizkuntza

o izialak eta, beraz, biak daude

herritarren zerbitzura eta biak

erabiltzendirabaibesteadministraziobatzuekiko

harremanetan eta bai Euskal Autonomia

Erkidegoko administrazio publikoaren barruan.Are gehiago, erkidego elebidunetako

administrazio publikoak behartuta daude (eta

horixedagurekasua)herrialdekoedoeskualdeko

hizkuntza o izial guztietan eskaintzera gizarteari

eduki digitalak, zerbitzuak eta aplikazio

informatikoak.

Zerbitzu hori gutxienez elebiduna izan dadin, eta

zenbaitetan eleaniztuna, ingeniaritza‐prozesu bat

eskatzen du softwarea garatzeko edozein

proiektuk: «internazionalizioa»1 eta «lokaliza‐

zioa»2konbinatzea.

Bi prozesu horiek funtsezkoak dira hizkuntza

batean baino gehiagotan funtzionatu behar duen

edozeinaplikazioinformatikogaratzeko,horrekin

segurtatzen baita aplikazioa erraz itzuli(«lokalizatu» hobeto esanda) ahal izango dela

besteedozeinhizkuntzatara.Lehenengoai18nda,

eta horrekin bermatzen da aplikazio bat hasiera‐

hasieratik formateatuta eta pentsatuta dagoela

bestehizkuntzabatzuetaraegokituahalizateko.

Adibidez, aurreikus daiteke aplikazio batek data

ISO formatu estandarrean prozesatuko duela,baina erabiltzaile‐interfazeak aukera emango

duela data sartzeko EE/HH/UUUU formatuan

nahizUUUU/HH/EEformatuan,etagerosistemak

«itzuliko» duela ISO estandarrera, prozesatzeko.

Beste era batera esanda: i18n (internaziona‐

lizazioa) da aplikazioak sortzerakoan hizkuntza‐aukeraguztiakkontuanizatea.

Eta horren osagarria lokalizazioa da (L10n).

Internazionalizatutako tresna batetik abiatuta, bi

interfaze sortu beharko genituzke gure kasuan:

euskarazkoa eta gaztelaniazkoa. Data sartzeko

formatua batean UUUU/HH/EE izango da, eta

bestean EE/HH/UUUU. Hau da, kasu honetan, bi

hizkuntzetara egokitu behar da, euskarara etagaztelaniara, horretarako behar diren osagaiak

gehituta.Osogarrantzitsuadaargiuzteakontuaez

delahizkuntzabatetikbesteraitzultzea,baiziketa

tresna internazionalizatu batetik abiatuta, bi

bertsiolokalizatulantzea.

i18n + L10n ongi aplikatzeak Google bezalako

erraldoi bati aukera ematen dio, esate baterako,

aplikazioak 120 hizkuntza baino gehiagotan

garatzeko eta, seguruenik, askotan hizkuntza

horiek ezagutzen dituen programatzailerik gabe.

Horrela lortzen dute hizkuntza bakoitzari

egokitutaerantzutea,modupertsonalizatuan,delaesaldia osatzen duten elementuen ordenari

dagokionez, dela milakoen edo hamartarren

formatuaridagokionez,adibidehonetan,Google‐k

Interneteko bilaketen emaitzak aurkezteko

moduan,ikustendenbezala:

Aproximadamente301.000.000resultados(0,28segundos)

301.000.000emaitzainguru(0,24segundo)Ungefähr1830000.000Ergebnisse(0,10Sekunden)

About9,250,000results(0.30seconds)

Environ9250000résultats(0,26secondes)

Honela de initzenduLISAk (LocalizationIndustry

StandardsAssociation edo Lokalizazio Industriako

Estandarren Elkartea) «Internationalisation»

kontzeptua: «the process of designing anapplication so that the feature design and code

designdonotmakeassumptionsthatarebasedona

HIZTEGIA

1Internazionalizazioa:«i18n»akronimoarenbidezezagutzenda,etahaudaazalpena:

Internationalisation:i+18+n=i18n

(18karakteredaude

hasierako«i»eta

amaierako«n»letraren

artean)

2Lokalizazioa:«L10n»akronimoadu,aurre‐koarenbideberetik:

Localisation:L+10+n=L10n

(10karaktere,hasierako

«L»arenetaamaierako

«n»arenbitartean)

Aipatubeharda,

bestalde,Microsoft,IBM

etahorrelakoenpresa

batzuek«globalizazio»

terminoaerabiltzen

dutelabiterminoen

konbinazioa

adierazteko:

internazionalizazioa+

lokalizazioa

Azaldutakoirizpide

berarijarraituz,

globalizazioaereadieraz

liteke«g11n»

numeronimoarenbidez,

hauda,g+11+n

(11karaktere«g»eta

«n»artean).

2016ko abendua  3

58. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 

single language or locale. Internationalizationsimplifiesthecreationofdifferentlanguageeditions

ofaprogram». Hau da, aplikazioak diseinatzean

hizkuntza bakar batean ez oinarritzea, askotan

gertatu ohi denmoduan, programatzaileek beren

hizkuntza(eskuarkiingelesa)ereduhartzekojoera

baitute. Beste era batera esanda, aplikazioakindependenteaizanbeharduhizkuntzarekiko.

Internazionalizazioaren prozesu osagarria,

«Localisation», lokalizazioa, honela de initzen du

LISAk: «the process of modifying products or

services to account for differences in distinct

markets».Hots,aplikazioinformatikobatmerkatu

jakinbatenezaugarrietaraegokitzekoegitendiren

lanak.

Internazionalizazioa eta lokalizazioa hasiera

batean hizkuntzen industrian erabiltzen ziren

batik bat (hizkuntzen tratamendu informa‐

tizatuarekin lotutako tresnak, produktuak eta

zerbitzuak diseinatzeaz, produzitzeaz eta

komertzializatzeaz arduratzen den sektorea),

bainageroetagehiagoerabiltzendirainformazio‐teknologien industrian eta gero eta eremu

gehiagotan: hizkuntzalaritza, lexikogra ia,

software‐ingeniaritza, hizkuntzalaritza konputa‐

zionala,adimenarti izialaetainterfaze‐diseinua.

SOFTWAREA LOKALIZATZEKO SOLUZIO 

LIBREAK  

Softcatala‐ko Jordi Mas adituak zioen bezala,

tradizionalki hizkuntza gutxituek, hala nola

bretoierak, galizierak, gaelikoak, katalanak edo

euskarak, oso bide laburra egin dute software

«jabeduna»ren munduan. Izan ere, programa batjabeduna denean, jabeak bakarrik (hau da,

programaren fabrikatzaileak) egin ditzake

lokalizazioak eta, beraz, berak erabakitzen du,

irizpidekomertzialen (etazenbaitetanpolitikoen)

arabera, hizkuntza gutxituetara lokalizatzea

bideragarriazaionalaez.

Aitzitik,softwarelibrearenmunduakateazabaldudiehizkuntzagutxituhoriengarapenari.Software

libreko proiektu garrantzitsu asko, besteak beste

Mozilla Firefox nabigatzailea, GNOME

mahaigaineko ingurunea, KDE ingurunea, edo

GNU/Linux sistema eragilea, hizkuntza horietara

eta beste askotara itzulita daude oso‐osorik edozati handi batean. Ez da baimenik eskatu behar

aplikaziohoriekitzultzeko,ezdabideragarritasun

ekonomikorik justi ikatu behar, nahikoa da

itzultzea, edo, itzulita badaude, egindako lana

berrikusieta,komenibada,hobetzea.

Beraz, software libreak eskaintzen duen

askatasunari esker, aukera itzela ematen zaiehizkuntza gutxituei, horien artean euskarari,

teknologiaberrienmunduangaratuahalizateko.

Aplikazioak lokalizatzeko soluzio ugari dago,

bakoitza bere formatuarekin eta ezaugarriekin.

Adibidez: OASIS XLIFF, GNU gettext (PO/MO),

POSIX katalogoak, Qt ts/tm itxategiak, Java

properties,Windowsresource ile,etab.

Hala ere, GNU gettext da gehien erabiltzen den

softwarea, C, sh, bash, Python, Lisp, Java, C#, Tcl,

Perl, PHP, JavaScript eta beste hainbat

plataformatanerabiltzekoliburutegiakeskaintzenbaititu.

GNU gettext‐ek aplikazioak erraz

internazionalizatzen laguntzen du eta .PO

itxategiak3sortzenditu.PO itxategihoriektestu‐

kateak dira; jatorrizko aplikazioko testua eta

lokalizatu behar den hizkuntzako itzulpena

jasotzen dituzte elkarren segidan. PO itxategiak

asko erabiltzen dira eta ezagunak diraitzultzaileentzat. Gainera, utilitate asko daude

itxategihoriekmaneiatzekoetaitzultzeko.

GNU gettext softwarea eta sortzen dituen PO

itxategiak, era berean, i18n eta L10n

ingeniaritzako oinarri izaten dira webguneak

HIZTEGIA

3.PO itxategiak:honakohauekdiraGettextaplikazioakerabiltzendituenitxategiak:

.pot:itzulibehardirentestu‐kateguztiakjasotzendituentxantiloia.Mezubakoitzarenidenti ikatzailea(msgid)etatestuhutsbat(msgstr).

.po:(PortableObject,objektueraman‐garria)testu‐itxategiakdiraetamezubakoitzekobizatidituzte:mezu‐identi ikatzailea(msgid),hauda,jatorrizkohizkun‐tzakotestua,etadagokionitzulpena(msgstr),hauda,identi ikatzailehorrenordezjarribehardentestua.Itzultzendenhizkun‐tzabakoitzeko.poitxategibatizangoda.Adibidez,fr.po,es‐ES.po,en‐UK.po.

.mo:po itxategikonpilatua,gettextaplikazioakdenboragutxiagobeharizandezanmezuitzuliakeskuratzeko,biz‐korragoirakurditzakeelakotestuak.

«So ware libreak aukera 

paregabea ematen du hizkuntza 

gutxituak garatzeko teknologia 

berrien munduan» 

4 2016ko abendua 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea  58. zk.  

sortzeko tresna, framework eta CMSetarako.Wordpress,Plone,Djangoetabestesistemaaskok

erabiltzen dituzte webguneak sortzeko. Hain

zuzen ere, aipatutako hiru horiek erabilgarri

daudeeuskarazetagaztelaniaz.

SOFTWARE LIBREAK AUKERA GEHIAGO 

EMATEN DIZKIO EUSKARARI  

Lehen ere esan dugu, software jabedunaren

aldean,softwarelibreakerraztasunhandiaematen

duelaeuskarazkosoftwareaedukiahalizateko.

Alderdi teknikoari dagokionez, software librea

internazionalizatuta egon ohi da, eta nahikoa

izaten da PO itxategia lokalizatu eta aplikazioa

garatzeko arduradunari bidaltzea; gogo onez

hartukoduseguruenik.

Bestalde, baimenak lortzeko, gestioak egiteko,

lokalizatutakosoftwareabanatzekoprozesuaketahorrelakoak ahalik eta gehien sinpli ikatuta

egoten dira, denborarik galdu gabe eta erabaki

estrategikoexekutiboenzainegonbeharrikgabe.

Horri esker, harrigarria da euskaraz eskuragarri

dagoen software libreko aplikazio mordoa:

OpenOf ice,Firefox,etab.

Gainera, software librea argitaratu ez arren,

software hori eskuarki baliatzen dutenek ere

etekina ateradiote software librearen erraztasunhorri, beren aplikazioak euskaraz argitaratzeko.

HoridaGoogle,FacebookedoTwitter‐ekingertatu

dena,GNUgettext eta antzeko sistemei esker osoazkar argitaratu ahal izan baitituzte euskarazko

bertsioak.

Bestalde, software librea erabiltzeak bidea

erraztenduaplikazioekeuskarazlanegitekobehar

dituzten egokitzapen aurreratuak egiteko, hala

nola deklinabidea zuzen jartzeko, deklinabideakontuan hartzen duten bilaketa‐sistemak egiteko,

datakeuskarazkoformaturaegokitzeko,etab.

Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako

Sailburuordetzak4 hogei urtetik gora daramatza

software‐proiektu ugari lokalizatzen laguntzen.

Librezale irabazi‐asmorik gabeko elkarteak(www.librezale.eus) ere proiektu asko eta asko

bultzatu ditu, eta hainbat lagunek banaka, nahiz

enpresaedoelkartegisa,bestezenbaitplataforma

euskararalokalizatzenlagundudute.

Aipatu behar da mundu‐mailako enpresateknologikoek ere dagoeneko lokalizatzen

dituztela sistema asko euskarara. Microsoft‐ek,

esatebaterako,EuskoJaurlaritzarenlaguntza jaso

zuen duela hogei urte inguru, Windows sistema

eragilearen eta bulegotikako paketearen

bertsioren bat euskarara lokalizatzeko, bainaazkenurteotansistemaeragilearenbertsioberriak

enpresak berak garatzen ditu euskaraz. Google‐k

ere bere aplikazioetako asko lokalizatzen ditu

euskarara, eta beste proiekturen batzuetan, hala

nola mugikorretako Android sistema eragilearenkasuan, erabiltzaileek eta Google erraldoiak

elkarlaneanjardundutesistemaeuskarazereegon

dadin.

HIZTEGIA

4HizkuntzaPolitikarakoSailburuordetza:ordenagailuaneuskarazlanegitekooinarrizkotresnakdoandeskargatzekoEuskoJaurlaritzakjarriduenwebgunea:

www.euskara.euskadi.eus(«Euskarazkosoftwareadeskargatzea»atalean)

Lokalizazioari buruzko mintegia 

Urriaren  19an,  Informatika  eta  Tele‐

komunikazio  Zuzendaritzako  Bulego  Tekno‐

logikoak  mintegi  bat  antolatu  zuen 

Jaurlaritzaren Gasteizko egoitzan (Araban).  

SALE  (Software Askea / Libre Euskadin) Eusko 

Jaurlaritzaren  software  librea  babesteko 

bulego  teknikoak  eman  zuen  ponentzia, 

Jaurlaritzako  Sail  eta  erakunde 

autonomoetako  informatikako  arduradunei 

zuzendua  batez  ere.  Ponentzian  zehar 

oinarrizko  kontzeptuak  azaltzen  saiatu  zen, 

hala  nola  «internazionalizazioa»  eta 

«lokalizazioa»,  PO  fitxategiak  zer  diren  eta 

nola editatzen diren, «Itzulpen‐memoriak» zer 

diren  eta  nola  erabiltzen  diren,  eta  esparru 

horretan gehien erabiltzen diren web‐tresnak 

aurkezten (Transifex...). 

Hori dena, euskara 

abiapuntu hartuta, 

gure  hizkuntzaren 

berezitasunak 

kontuan  izanda:  testuen  luzera,  data  eta 

orduen formatua, deklinabide‐atzizkiak...  

Hala  ere,  jardunaldi  hartan  atera  zen 

konklusioetako  bat  izan  zen,  jende  askok 

euskarak  dituen  eta  dakartzan  zailtasunei 

buruz pentsatzen duenaren kontra, munduan 

zehar herrialde elebidun (eta eleaniztun) ugari 

dagoela,  eta  lokalizazioari  esker  hizkuntza 

batean  baino  gehiagotan  eskaintzen  dutela 

so warea,  aparteko  problemarik  gabe. 

Horrega k,  lokalizazioa  abantaila  gisa  ikusi 

behar  dugu  gure  hizkuntzarentzat, 

euskararentzat. 

2016ko abendua  5

58. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 

Kontrako aldean, esan behar da zenbaitingurunetanerresistentziahandiadagoelaeuskara

sartzeko. Apple‐k, esate baterako, atea itxi dio

euskarari bai MacOS mahaigaineko sistema

eragilerako eta baita iPhone eta iPadetako iOS

ekosistemarakoere.

Argi dago, beraz, Androidek, software librekoaizaki, aukera handiagoa emandiola euskarari iOS

sistemaitxiakbaino.MicrosoftetaharenWindows

eta Of ice inguruneak ere itxiak dira, baina

euskarara lokalizatzen dituzte; izan ere, beregaraian Linux eta OpenOf ice/LibreOf ice

inguruneak euskaratzeak konpetentzia handia

egin zion Microsoft‐i eta Euskadiko sare

publikoetako milaka ordenagailutako lizentziak

arriskuanjarrizizkion.Horregatik,softwarelibreaeuskaraz egoteak, zeharka bada ere, «lagundu»

egin dio Microsoft‐i euskararen aldeko erabakia

hartzen.

SOFTWAREA EUSKARARA 

LOKALIZATZERAKOAN KONTUAN IZAN 

BEHARREKOAK  

Historikoki ikusten da gauza batzuk ez direla

kontuan hartu softwarea euskarara loka‐lizatzerakoan5. Aldez aurretik ezarritako espezi‐

ikazioak eta irizpideak izaten dira kontuan

hartzen ez direnak eta gero aplikazioaren

kalitatean eragina izaten dutenak. Horietako

batzuk:

Euskarazko data‐formatua ez errespetatzea

(datuak erakustean nahiz formularioetan

eskaintzean). Gainera, euskarazko formatua

nazioarteko ISO8601 formatu bera da, eta,beraz, bata betetzearekin bestea ere betetzen

da.

Deklinabidea kontuan ez izatea. Oso erraza dasoluziosinpleakezartzea,esatebaterako,daten

deklinabidea konpontzeko eta «2016ko» eta

«2015eko»zuzenemateko.

Euskarazhitzekbehardutenordenakontuanezizatea.Esatebaterako,«1comentario»euskaraz

«1 iruzkin»* ematen da, «iruzkin 1» eman

beharrean.

Normala izaten da euskarazko hitzentzat lekugutxiegi uztea, kontuan izan gabe

gaztelaniazkoak baino luzeagoak izan

daitezkeela(deklinabidea,eratorriak,etab.)

Terminologia bateratua ez erabiltzea. Askotantermino edo esaldi bera ez da berdin itzultzen

aplikazio batean eta bestean. Nahikoa izango

litzateke itzulpen‐memorien datu‐base bat

jartzea,erabileralibrekoa.

Ordinalen ondoren puntua jarri behar daeuskaraz:1.2.3.etab.

Ikusten denez, beraz, programa edo software bat

euskaraz (edo beste edozein hizkuntzatan)

edukitzeko, hainbat gauza izan behar dirakontuan.

HIZTEGIA

5Informazioa:softwarealokalizatzekokontuanizanbeharrekoirizpideak.

‐EuskoJaurlaritza:softwareaeuskararalokalizatzekoirizpideak:

www.euskara.euskadi.eus(«Euskarazkosoftwareadeskargatzea»atalean+«Software‐lokalizazioetanerabiltzekoirizpideak»estekan)

‐Microsoft‐enestilo‐gidak:

www.microsoft.com/Language/es‐es/StyleGuides.aspx

‐Librezalerenestilo‐liburua:

http://librezale.eus/wiki/Estilo‐liburua

‐Itzulpen‐memoriak(Librezale):

http://librezale.eus/wiki/Librezaleren_itzulpen‐memoriak

‐Terminologiaetaitzulpenak(Microsoft):

www.microsoft.com/Language/en‐US/Search.aspx

‐Lokalizazio‐gida(Librezale):

http://librezale.eus/wiki/Lokalizazio‐gida

So warea lokalizatzeko tresnak 

Softwarea  lokalizatzeko  gehien  erabiltzen 

diren  software  libreko  tresnetako  batzuk 

zerrendatuko ditugu jarraian: 

Poedit:  PO  fitxategiak  itzultzeko  programa 

bat  da.  Oinarrizko  itzulpen‐memoria  sis‐

tema  bat  dauka,  itzulpenak  balidatzeko 

tresnak,  eta  plataforma  guztietarako  dago 

erabilgarri. 

https://poedit.net/ 

Transifex:  softwarea  elkarlanean  lokaliza‐

tzeko  tresna  edo  ataria.  Garatzaileek  hor 

kargatzen  dituzte  PO  fitxategiak  eta 

horrekin  tresna  zentralizatu  bat  daukate 

itzulpen guztiak kudeatzeko, beste pertsona 

batzuen  ekarpenak  jasotzeko  edo  itzulpen‐

memoriak berrerabiltzeko.  

https://www.transifex.com/  

Transla ng Wordpress: CMS Wordpress‐en 

itzulpen‐tresna  ofiziala.  Atari  horreta k 

itzulpena  egiten  lagundu  daiteke,  gure 

hizkuntzan  eskuragarri  dauden  bertsioen 

segimendua  egin  daiteke,  eta  lokalizazioan 

diharduten beste batzuekin komunikatu.  

h ps://translate.wordpress.org/  

6 2016ko abendua 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea  58. zk.  

H erritarrei zerbitzu hobea ematekoaukerenmunduberribatzabaltzen

dute IKTek6, dela administrazioa

eboluzionatzeko, dela prozesuen

automatizazioarieskerkostuakmurrizteko(nahiz

eta administrazio elektronikoak ez duen derrigor

esan nahi gutxiago gastatzea), komunikazio‐kanalak irekitzeko, etab. Azken batean, behin

bainogehiagotanentzun izandugunhorretarako:

administrazioaherritarrengana eta enpresengana

hurbiltzeko, eta haien premiei eta eskariei arin,

eraginkortasunezetakalitatezerantzuteko.

Zergatikbehardapolitikabat?Teknologiahoriek

bitartekoak baino ez direlako esandako helburuhoriek lortu ahal izateko, eta erabilera eta

funtzionamendua arautzeko goi‐milako doku‐

mentuak behar direlako, politikak alegia.

Horregatikde inituda,besteakbeste,dokumentu

elektronikoak kudeatzeko politika (aurreran‐

tzeanDEKP),ezinbestekodokumentuabaita,bestezerbitzu eta tresna batzuekin batera,

administrazioari «elektroniko» adjektiboa erantsi

ahalizateko.

AURREKARIAK  

Sarreran esan den bezala, orain dela lau urte,

2012an, Eusko Jaurlaritzako Artxibo, Liburutegieta Argitalpen Zerbitzuak, DEKP proiektu bat

idatzi zuen (EAEko administrazio orokorraren

DEKP, dokusi‐k proposatutako testua) EJIEko7

teknikari‐taldearekinbatera(haiekaridiradokusiproiektua, gero azalduko duguna, lideratzen).

DEKP horrek Euskal Autonomia Erkidegoko

sektore publiko osoa du xede eta administrazioa

kudeatzeko prozesuetan behar diren funtzio

guztiakbarnehartzenditu.Dokumentuhorretatik

abiatuta landu eta, azkenik, garatu da EuskalAutonomia Erkidegoko sektore publikoaren

DEKPri(EAE‐DEKP)buruzkoAGINDUA8.

Hasierako dokumentuhark diagrama lagungarri

batean marrazten zuen

DEKP, une hartan in‐

darrean zegoen araudiak

gidatua eta, aldi berean,

dokumentuak kudeatzekoereduosobatgobernatzen

zuena (estandarren do‐

kumentuak, dokumentuen

tipologiak, erabiltzeko gi‐

dek... osatua) prestakun‐

tzarekin, ikuskapenarekineta auditoretzarekin ba‐

tera.

ESTATUKO ARAUDIA  

4/2010 Errege Dekretua, urtarrilaren 8koa,

Elkarreragingarritasun Eskema Nazionala

(EEN) arautzen duena Administrazio

Elektronikoaren eremuan: administrazio publi‐koetan erabiltzen diren sistemen eta aplikazioen

artean behar besteko elkarreragingarritasuna9

segurtatzeko baldintzak sortzea du helburu. ED

horri lotuta,ElkarreragingarritasunArauTekniko

batzukgaratudira,nahitaezbetebeharrekoak.

Arau horietako bat 2012koa da, DEKPren

Elkarreragingarritasunaren Arau Teknikoa

(EAT), ekainaren 28an Administrazio PublikoenEstatuIdazkaritzakemandakoEbazpenarenbidez

onartua DEKPak definitzeko jarraibideak

ezartzekohelburuarekin.

EENren arabera, DEKPren EAT horrek

«jarraibideak emango ditu, zuzendari nahiz

profesionalenardurakesleitzeko,etadokumentuak

kudeatzeko eta gordailu elektronikoak admi‐nistratzeko programak, prozesuak eta kontrolak

definitzeko, eta guztiak dokumentatzeko, gero

administrazio publikoek eta haiei lotutako edo

Dokumentu elektronikoak kudeatzeko politika 

Hainbaturtetanlaneanjardunondoren,denborahorretanteknologiaberrieningurukohainbataraudiindargabetzenetaonartzenzirenbitartean,2016anonartudaazkenik,Agindu baten bidez, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAEko) sektore publikokodokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika.

HIZTEGIA

6IKT:informazioarenetakomunikazioarenteknologiakadieraztekosigla.

7EJIE:EuskoJaurlaritzarenInformatikaElkartea;sozietatepublikoada(http://www.ejie.eus).

8AGINDUA:2016koirailaren27koAgindua,HerriAdministrazioetaJustiziasailburuarenaetaOgasunetaFinantzetakosailburuarena.Honenbidez,EuskalAutonomiaErkidegokosektorepublikoarendokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika(EAE‐DEKP)onartzenda[EHAA192.zk.,2016kourriaren10ekoa].

9Elkarreragintasuna:EENrenarabera,«informazio‐sistemek,etasistemahorieieuskarriaematendietenprozedurek,dutengaitasunadatuakpartekatzekoetainformazioaetajakintzaelkarrekintrukatzeko».

2016ko abendua  7

58. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 

haienmendekozuzenbidepublikokoentitateekgaraditzaten». EAT horrek ezartzen ditu DEKP batek

jasobehardituenelementuaketajarraibidebatzuk

definitzen ditu administrazio publiko bakoitzak

berepolitikagaradezan.

DEKPrenEATarenIII.etaIV.ataletanzehaztenda:

DEKP dokumentuaren edukia: irismena etaeremua, rolak, dokumentuak kudeatzeko

prozedurakegituratuetagaratzekojarraibideak,

prestakuntzako ekintzak, ikuskapeneko eta

auditoretzako jarduketak, eta politikaberrikustekoprozesuak.

testuingurua: dokumentu‐kudeaketaren es‐

parru orokorrean kokatzen da, eta organizaziobakoitzarentestuinguruangainerakopolitikekin

batera;eskuarkionartzendiren irizpide, laneko

metodo eta jokabideak aplikatuko ditu eta,

halaber,praktikaegokiak.

parte hartzen duten alderdiak: goi‐mailakozuzendaritza, politika onartu eta bultzatzeko;

kudeaketa‐prozesuen arduradunak; artxiboko

teknikariak eta administratzaileak; etakudeaketa‐lanetandihardutenpertsonak.

DEKPren EAT horren V. atalak dokumentu

elektronikoak tratatzeko programari buruz

esaten du organizazio bateko dokumentu

elektronikoak tratatzeko programa espezi ikoa

izan behar duela; eta VI. atalean, dokumentu

elektronikoak kudeatzeko prozesuez ari dela,dokumentuen kaptura, erregistroa, sailkapena,

deskribapena, sarbidea, kali ikazioa, kontser‐

bazioa,transferentziaetasuntsitzeaedoezabatzea

tratatzen ditu; eta VII.enean ezartzen du

organizazioek nola kudeatu behar dituzten

metadatuak10.

EAEko ADMINISTRAZIO 

ELEKTRONIKOAREN DEKRETUA  

EAE‐DEKP prestatzen ari zen bitartean,

indargabetu egin zuten 232/2007 Dekretua,

abenduaren 18koa, Administrazio‐prozeduretan

bitarteko elektronikoak, informatikoak etatelematikoak nola erabili arautzekoa, eta haren

ordez 21/2012 Dekretua, otsailaren 21ekoa,

Eusko Jaurlaritzaren Administrazio Elektro‐

nikoari buruzkoa jarri zen indarrean. Dekretu

berriak VI. tituluan xehetasunez arautzen ditudokumentuelektronikoaketahaienkopiak:

«Euskal Autonomia Erkidegoko herri‐administrazioakArtxiboElektronikoasortudu,eta

agiri elektronikoak kudeatzeko bere politika ere

onartukodu.Artxibohorrekkudeatukoduagirien

bizi‐ziklo osoa, sortzen direnetik ezabatzen diren

arte,edo,halaeginbehardenetan,artxibohorretan

gordekodirabehinbetiko».

Era berean, honela dio 42. artikuluak, agiri

elektronikoakkudeatzekopolitikaz:

«1.‐ Administrazioaren eginbeharretako bat

agiriak kudeatzeko bere politika onartzea eta

argitaratzea da. Politika horretan,

Elkarreragingarritasun eta Segurtasun EskemaNazionalak11 eta eskema horiek garatzeko

arauakbetebeharkoditu.

2.‐ Agiri elektronikoak kudeatzeko politikan,

besteak beste, gidalerro batzuk ere zehaztuko

dira, bi gauza hauetarako: erantzukizunak

banatzeko; eta agiriak kudeatzeko eta gordailu

elektronikoak administratzeko programak,prozesuaketakontrolakdefinitzeko.

3.‐Agirielektronikoetandatupertsonalikbaldin

badago, abenduaren 13ko 15/1999 Lege

Organikoan eta lege hori garatzeko arauetan

xedaturik dagoena aplikatu beharko zaie (lege

horidatupertsonalakbabesteariburuzkoada).

PLATEA  

Eusko Jaurlaritzak badu oinarrizko azpiegitura

teknologiko bat, PLATEA esaten zaiona

(administrazio elektronikorako plataforma

teknologikoa). Modulu eta sistema komunen

multzo bat da, Segurtasun Eskema Nazionalari(SEN) jarraituz landua, administrazio

elektronikoko zerbitzuak emateko prestatutako

elementu korporatiboen muina osatzen duena

(MSPLATEA12 segurtasuneko eskuliburuarekin

batera).Moduluhorienarteandago («PLATEAren

HIZTEGIA

10Metadatua:datueiburuzkodatua,hauda,datuakdeskribatzekodatua.

11SEN:SegurtasunEskemaNazionala,3/2010ErregeDekretuak,urtarrilaren8koak,arautua.Bitartekoelektronikoakerabiltzeanaplikatubehardensegurtasun‐politikazehaztendu.InformazioaegokibabestekooinarrizkoprintzipioaketagutxienekobetekizunakdiraSENenosagaiak.

12Segurtasunekoeskuliburua,MSPLATEA:PLATEArenosagarri,segurtasunekoeskuliburubatean(MS‐PLATEA)segurtasun‐neurriorokorrak,teknikoaknahizantolamenduariburuzkoak,ematendira,arlohauetansegurtasunabetetzendelasegurtatzeko:autentikotasuna,integritatea,kon identzialtasuna,informazioareneskuragarritasunaetakontserbazioa.

8 2016ko abendua 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea  58. zk.  

arkitektura» koadroan azaltzen den bezala)

PLATEA dokumentu‐kudeaketa, dokusi13 deitua:dokumentuakkudeatzeko azpiegiturako sistemen

multzoa.

PLATEA‐DOKUMENTALA (DOKUSI)  

Sistemahauekosatzendutedokusi:

Eusko JaurlaritzarenDokumentuakkudeatze‐ko eredua (DKE): eskema teoriko bat da,

dokumentu‐kudeaketa korporatiboa ulertzea

eta homogeneoki ezartzea errazteko prestatua.Eredu horrek dokumentuen bizi‐zikloa lantzen

du, sartzen direnetik hasita, eta funtzioak,

prozesuak eta rolak deskribatzen eta zehazten

ditu.

Dokumentuak kudeatzeko politikak eta

metodologiak, zehazki: artxibo digitala

erabiltzeko gida (funtzionala, teknikoa eta

integraziokoa), sailetan eta organismoetan

artxiboa kudeatzeko sistema (AKS/SGA)zabaltzeko metodologia, dokumentuak digi‐

talizatzeko metodologia, dokumentu elek‐tronikoen formatu estandarizatuak, dokumentu

elektronikoak epe luzean kontserbatzeko

politikak eta mekanismoak, eta dokusirekinintegratzekoazterlanak.

Dokumentuak kudeatzeko azpiegiturak bisistemaditu:

Artxibo Digitala (AD): dokumentu elektro‐nikoen eta haien metadatuen artxibatzea

kudeatzeko sistema,web zerbitzuen bitartez

kudeagarria.

Artxiboa Kudeatzeko Sistema (AKS/SGA):denboran zehar informazioa kontserbatzeaeta atzigarri edukitzea kudeatzen du,

transferentziaketaespurgatzeakbarne.HIZTEGIA

13dokusi:EuskoJaurlaritzarenDOkumentuakKUdeatzekoSistemaIntegrala.

Informaziogehiagonahiizanezgero,ikusAurreraaldizkariaren31.zenbakia(2008komartxoa).

PLATEAren arkitektura 

Elementu  hauek  osatzen  dute  PLATEA 

plataforma: 

PLATEA‐Interneteko  presentzia,  Eusko 

Jaurlaritzaren  atariari  (www.euskadi.eus) 

euskarria  ematen  dioten  eduki,  atari  eta 

katalogazio‐ardatzak  kudeatzeko  tresnek 

osatua. 

PLATEA‐Izapideak,  Eusko  Jaurlaritzako 

edozein  Sailek  kudeatzen  dituen  izapidetze 

telema koko  prozesuei  buruz  herritarrei 

ikuspegi homogeneoa  emateko  azpiegitura‐

sistemek  osatua.  Sistema  horiek  izapide‐

jarduerak kudeatzeko oinarrizko tresnak eta 

bakarrak  ematen  dizkie  langile  publikoei, 

oinarrizko  izapideen  ereduari  atxikitako 

izapide‐fluxuak  definitzen  eta  ezartzen 

dituzte,  eta  beharrezko  irtenbide  teknikoak 

ere ematen dituzte, izapideen arloko arauak 

eta  indarrean  dauden  lege‐prozedurak 

beteko direla bermatzeko. 

PLATEA‐Integrazioa,  sail  arteko  aplikazioen 

artean,  eta  baita  beste  erakunde  batzuen 

aplikazioekin  ere,  datu‐  eta  prozesu‐

trukerako  ereduak  sinplifikatzen  eta  estan‐

darizatzen  dituen  integrazio‐azpiegitura  da. 

Horretarako,  inplementatzeko  beharrezko 

tresna eta sistemak ematen ditu, plataforma 

teknologiko bateratu  eta partekatua oinarri 

hartuta. 

PLATEA‐dokumentala  (dokusi),  doku‐mentuak  kudeatzeko  azpiegitura‐sistemek 

osatua.  Sistema  horiek  dokumentazio‐

kudeaketa  korpora boa  hedatzeko 

beharrezko  mekanismoak  ematen  dituzte, 

hala behar duten negozio‐prozesuetan, eta, 

era  berean,  behar  bezala  erabiltzeko 

arautegiak eta prozedurak ezartzen dituzte.  

Zeharkako  erabilerako  beste  sistema 

batzuk:  auten fikazioak  eta  baimenak 

kudeatzeko  segurtasun‐sistema:  erabil‐

tzaileak  eta  sistemak;  ordainketa‐

pasabideak; erregistro‐liburua... 

2016ko abendua  9

58. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 

Esan behar da dokumentuak kudeatzeko guresistemak dagoeneko jasotzen dituela DEKPren

EATk ezarritakoaren arabera DEKP batek jaso

behar dituen zehaztapen gehienak. Hala ere,

Politika hori dokumentu baten bidez formalizatu

beharda.

DOKUMENTU ELEKTRONIKOAK 

KUDEATZEKO POLITIKA  

Dokumentuak kudeatzeari dagokionez, hau da

Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio

publikoarenarau‐esparrua:

Artxibo Sistemaren antolamenduari eta

funtzionamenduariburuzkoDekretua14.

Dokumentuak identifikatzeko eta baloratzekoprozedurari eta Dokumentazioaren

Baloraziorako, Aukeraketarako eta

Dokumentaziora Jotzeko Batzordearen

(COVASAD15) funtzionamenduari buruzko

Agindua.

Artxibo‐sistemaren erregelamendua ezartzekoAgindua16.

Gainera, segurtasunaren, osasunaren eta

ogasunaren arloko dokumentuak kudeatzeko

arauketa sektoriala ere badago EAEn. Politikak

kontuan hartzen du araudi hori, EATk ezartzen

duenari jarraituz, eta gure organizazioaren

testuinguruantxertatzendu.

EAE‐DEKP onartzen duen Aginduaren eranskina

Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika

izenekodokumentuada.Atalhauekditu:

1. Helburua, xedea eta txertatze‐esparrua:

dokumentu eta espediente elektronikoak

kudeatzean aplikatu behar diren irizpideak

ezartzea.

2. Aplikazio‐eremua.

3. Eginkizunaketaerantzukizunak.

4. Dokumentu elektronikoak kudeatzeko tresnak:

zerbitzu‐katalogoa, sailkapen‐taula, doku‐

mentuen tipologia, dokumentu elektronikoen

formatuenestandarrak,metadatuenprofila eta

kontserbazio‐egutegiorokorra.

5. Dokumentuen bizi‐zikloa: erregistroa, izapi‐

detzeaetaartxiboa.

6. Dokumentu elektronikoak kudeatzeko pro‐

zesuak.

a. Sortzea.

b. Erregistroa.

c. Atzematea.

d. Banaketa.

e. Sailkapena.

f. Deskribapena (metadatuen eskema kor‐poratiboarenbidez).

g. Sarbidea.

h. Kalifikazioa.

i. Kontserbatzea (kontrol‐ eta eguneratze‐

prozesuak ezarriz dokumentu elektro‐

nikoenzaharkitzeasaihesteko).

j. Transferentzia.

k. Espurgatzea (dokumentuak ezabatzekoprozesua)

l. Benetako kopia elektronikoak (jatorrizko

dokumentuarenbalioberberarekin)

m. Jatorrizko dokumentu ez‐elektronikoak

ordeztea(benetakokopiaelektronikoekin).

7. Prestakuntza.

8. Ikuskapena eta auditoretza: dokumentuak

kudeatzeko prozesu bakoitzaren arduradunek

aldian aldiko jarraipena egingo dute eurenprozesuak DEKPan xedatutakoaren arabera

egikaritzen ari direla zaintzeko; gainera, kasu

bakoitzean egokiak diren ekintza zuzentzaile

edoprebentiboakhartubeharkodituzte,euren

funtzionamenduan desbidera daitezkeela

hautematenedoaurreikustendenean.

9. Eguneraketa: Politika eta dokumentuak

kudeatzekoprozesuakeguneratueginbeharko

dira dokumentu elektronikoen kudeaketa

premietaraegokitzendelabermatzeko.

EATk esaten badu ere «arauhorretanezartzen

diren jarraibideak ingurune hibridoetan

(paperezko dokumentuak eta dokumentuelektronikoak elkarrekin bizi direnetan)

dokumentuak kudeatzeko politikak garatzeko ere

aplikatuahalizangodirela», EAE‐DEKPk papera

ordeztea sustatzearen alde egiten du,

digitalizazio seguruko tresna hedatuz, hau da,

dokusidigitalizazio‐metodologiarenbidez.

Gainera, 39/2015 Legeak (urriaren 1ekoak,

AdministrazioPublikoenAdministrazioProzeduraErkidearenak) eta 40/2015 Legeak (urriaren

1ekoak, Sektore Publikoaren Araubide

Juridikoarenak) berretsi egiten dute dokumentu

elektronikoenerabilera,artxiboelektronikobakar

batenbitartez,segurtasunabermatuz,dokumentu

elektroniko horiek baliozkoak izatekobaldintzekin batera (metadatuak, sinadurak,

formatuak...).

HIZTEGIA

14ArtxiboenSistemarenantolamenduarietafuntzionamenduariburuzkoDekretua:174/2003Dekretua,uztailaren22koa,EuskalAutonomiaErkidegokoHerriAdministrazioarenArtxiboenSistemarenantolamenduarietafuntzionamenduaribu‐ruzkoa(EHAA163.zk.,2003koabuztuaren22koa).

15COVASAD:DokumentazioarenBaloraziorako,Aukera‐ketarakoetaDokumen‐tazioraJotzekoBatzor‐dea(ComisiondeValoracion,SeleccionyAccesoalaDocumen‐tacion)[EHAA34.zk.,2006kootsailaren17koa].

16Artxibo‐sistemarenerregelamenduaezartzekoAgindua:2005ekoabenduaren19koAgindua,OgasunetaHerriAdministraziosailburuarena.Dokumentazioasortzenetakudeatzenpartehartzendutenorganis‐moeietalangileeidokumentuakkudea‐tzekolanahobetoegitekotresnakeskain‐tzeaduxede[EHAA34.zk.,2006kootsailaren17koa].

10 2016ko abendua 

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea  58. zk.  

ALBOAN:

 

 

WiFi zerbitzua Eusko Jaurlaritzaren egoitzetan 

A zken asteotan zehar, EuskoJaurlaritzak, Informatika eta

Telekomunikazio Zuzendaritzaren

(ITZ) ekimenez eta EJIEko

teknikarienlankidetzarekin,WiFisarbide‐puntuak

jartzeari ekin dio Eusko Jaurlaritzaren

eraikinetakohainbatzonaedoeremutan.

Ekimen horren bidez erantzun nahi zaie Eusko

Jaurlaritzako sail/erakunde autonomo edozerbitzubatzuekITZriegindakoeskariei.

Lehenengo fase honetan, aurtengo irailaren eta

abenduaren bitartean, 17 sarbide‐puntu edo AP

(Access Point adierazteko ingelesezko sigla)

instalatuetakon iguratudiraguztira.

HauekdiradagoenekoWiFisarbideadutenzonak

edolekuak:

Eusko Jaurlaritzaren Gasteizko egoitzan

(Araba):Lakua2koAretoNagusia(«Euskaldun

berria aretoa»), prentsaurrekoetarako gela,

Lakua I eta IIkobilera‐gelakomunak, IVAPeko

prestakuntza‐gelak

Donostian (Gipuzkoa):HABEko liburutegia etaAndiaeraikinekoekitaldi‐aretoa

EZKOren egoitzan (Euskadiko Zerga

Koordinaziorako Organoa): bilera‐gela (2.solairua)

Izenpe‐renegoitzan,Gasteizen(Araba)

APak instalatzeare‐kin batera, sarbide‐

puntuak kudeatzen

dituensoftwareaere

itzuli da euskarara,

zehazki, menuak,abisu‐mezuak eta

interfazeak.

WIFIaren ERABILERA 

Aipatudirenzonahorietandagoenedonorkerabil

dezake zerbitzua: Eusko Jaurlaritzako langileek

(kargudun, funtzionario, lan‐kontratuko langile...),

bileretara etortzen diren kolaboratzaileek edo

enpresetako langileek, klaseak emateko behar

dutenirakasleek...edogurebulegoetaraizapideren

bat egitera datorren etamomentu batean izapide

ALBOAN 

«Zerbitzua 

gaituta daukan 

zonaren batean 

dagoen edonork 

erabil dezake 

zerbitzua, dela 

Jaurlaritzako 

langilea, 

kolaboratzailea 

edo herritarra» 

2016ko abendua  11

58. zk.  AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 

(Erabiltzailearen Laguntza Zentroa, 440 telefonozenbakia).

NOLA ERABIL DEZAKET ADEI‐WIFIa 

Zerbitzu berri hau erabili nahi duenak aski du

WiFia aktibatzea bere gailuan (smartphone edotelefono, tablet, eramangarrian…) eta «bisitari»

izenarekinagertzenzaionsareahautatzea.

Sarea hautatutakoan (erabiltzaile‐izenik eta

pasahitzikezbaldinbadugu), formulario txikibat

betebeharkoduguguredatupertsonalekin:izena,

NAN zenbakia (erabiltzaile‐kodea izango da), eta

telefonomugikorbatenzenbakia.

Orduan,balidazio‐sistemakSMSbatbidalikodigu

(guk formularioan adierazitako mugikorraren

zenbakira) WiFi sarean identi ikatzeko beharditugunerabiltzaile‐kodearekinetapasahitzarekin

(zenbakizko kode

batizangoda).

Identi ikazio‐datuak

sartzen ditugunean,

egun horretan era‐

bili ahal izangoduguInternetkone‐

xioa.

DATUTEKNIKOAK

Teknikoki, instalatu

diren hardware‐

gailuak WiFi 4x4

Sarbide Puntuakdira, a/b/g/n/ac

konexioak onartzen

dituzte2,5Ghz‐annahiz5Ghz‐an.

HURRENGO URRATSAK  

Aurrera begira, Informatika eta Telekomunikazio

Zuzendaritzak, egon litekeen eskaria kontuan

izandaetadagoenaurrekontu‐partidarenarabera,

2017an bigarren faseari ekiteko asmoa du, WiFi

sarbideazonagehiagotarazabaltzeko.

Jarraitukoduguinformatzen.

hori osatzeko Interneten sartu beharra duenedozeinpertsonak(herritarrek).

WIFI KORPORATIBOA 

EuskoJaurlaritzakolangileek,gainera,intraneteko

WiFiaereerabiliahalizangodute(«EJGV»deituta).

WiFi sare hori automatikoki kon iguratuko daordenagailu eramangarri korporatiboetan,

Windows kon iguratzeko politikak aplikatuz.

Beraz, kon igurazio hori eginda daukaten

ekipoetanbakarrik ikusikoda,besterikgabe,sare

hori. Hau da, EJIEk kon iguratu edo plataformatu

dituen eta Windows domeinu korporatiborakosarbidea duten ekipo korporatiboak (ordenagailu

eramangarriak) bakarrik sartu ahal izango dira

sare horretan. Kasu horretan, erabiltzaileek ez

dutebestelakokon iguraziorikeginbeharkoberen

ordenagailuetan; gehienez ere, kable bidezkonektatuta lan egin nahi badute sarean eta

intzidentziarenbatgertatzenbada(esatebaterako,

sarrera bikoiztea), ordenagailu horretako WiFi

konexioadesaktibatueginbeharkoda.

Dena dela, Eusko Jaurlaritzaren sare

korporatiboaren barruan ematen den beste

edozeinzerbitzutanbezala,lehenmailakozerbitzu

teknikoa ELZ/CAUren bidez egingo da

ALBOAN 

[WiFi:WirelessFidelity

markakomertzialaren

laburtzapena(«hari

gabeko idelitatea»

ingelesez)]

«Lehen mailako 

zerbitzu 

teknikoa 

ELZ/CAUren 

bidez emango 

da» 

BERRI LABURRAK!! 

RAMSES proiektu europarra 

H2020 programaren barruan (Horizon 2020, Europako

ikerketa eta berrikuntzako jarduerak kontzentratzen etainantzatzen dituen esparru‐programa), Gizartearenerronkak

ataleko «Gizarteseguruak:Euro‐

paren eta bertako herritarren

askatasuna eta segurtasuna

babestea» azpiprogramari dago‐

kion epigrafean, aurtengoirailean abiatu zen RAMSES

proiektua,BigDatateknologietan

oinarrituta.

Internet ezinbestean dago

edozein jardueraenpresariali lotuta,eta,beraz,delinkuentziaere esparru horretan zentratu da. Lapurretak, iruzurrak eta

horrelako delituak egiteko eta delitugileen identitatea

ezkutatzeko aukera erosoa eskaintzen dio Internetek

delinkuentzia zibernetikoari, inbertsio txiki batekin, tresna

askobaititueskura.

Proiektuaren itxan bertan azaltzen denmoduan «RAMSESenhelburu orokorra plataforma holistiko bat diseinatu eta

garatzea da (hau da, interakzio askoren ikuspegia kontuan

hartuta), legeabetearaztekoagentziei (LEA) ikerketa forentse

digitalak errazteko plataforma inteligente, eskalagarri eta

modularbateskaintzeko.»

Interneten dagoen informazioa atera, biltegiratu eta

analizatuko du sistemak (sare iluna, Darknet, barne)

ransomware eta malware bankarioan zentratuz: webgunepublikotik, sare ilunetik, datuak atera, irudi eta bideoetan

ezkutuko mezuak detektatu eta dezifratu (estegoanalisia),

malware ordainketen segimendua egin, malware eta

ransomwarerensegimenduaetaanalisiaegin.

Hiru urteko epea du proiektuak, eta erakundekolaboratzaileen artean aipatzekoak dira Madrilgo

UniversidadComplutense(UCM)etapolizianazionala(Cuerpo

Nacional de Policıa, CNP). Aurrekontua 4 milioi euro

ingurukoada.

Webgunea:http://www.eshorizonte2020.es

58. zk. 2016ko abendua 

LibreCon2016 

Azaroaren22eta23anBilbokoEuskaldunaJauregian(Bizkaia)

egin zuten LibreCon konferentziaren edizio berria, software

librearenetakodeirekiareningurukoestatumailakoenpresa‐

topaketahandiena.

Aurtengoan Industria 4.0 eta banku‐sektorea izan dira gai

nagusia; guztira 70 konferentzia, arrakasta izandako 40 kasu

eta25tailerteknikokosatudutejardunaldia.

Bertan zen Eusko Jaurlaritza ere stand batekin. Erakustoki

horren bidez erakutsi zituen SPRIk software librearen,

informazioaren gizartearen eta teknologia berrien eremuan

egitenaridirenproiektuaketabideratzenaridirenekimenak.EJIE S.A.k (Eusko Jaurlaritzaren Informatika Elkarteak) ere

parte hartu zuen «IntegraciónBigdata:puntodeentradaalIoT»

izenekoponentziarekin.

LibreCon2016 oso aukera interesgarria izan da software

librearen sektoreko soluzio teknologikoetan egunera egoteko

eta zerbitzu berrienak ezagutzeko, eta sektore honetan

dihardutenerakundeekinharremanaklantzeko.

Webgunea:http://www.librecon.io

OscarGuadilla(EJIE)ponentziaaurkezten