Ge txoko Udalaren Berdintasun Zerbi tzuaren Argitalpena

Publicación del Servicio de Igualdad del Ayuntamiento de Ge txo

40 zbwww.ge txo.net

Ekaina

2017

“Badira zakila duten neskak eta bulba duten mutilak. Horrelaxe da”

Hamahiru emakumek, Ignacio Ellacuría fundazioko Torre de Babel taldeko kide direnek, euren lan-esperien tziak kontatuko dituzte argitalpen batean. Zain tza eta berdintasun (ezaren) istorioak. Emakume mi­gratuak, e txeko lanak eta zain tza lanak egiten dituztenak izenburuarekin, irailean aurkeztuko diren kontaki-zun hauekin egunetik egunera paira tzen dituzten eskubide-zapalketak salatu gura dituzte: soldata-baldin tzak, a tseden-aldiak ez bete tzea, egin behar dituzten lanak, oporrak, laneko jazarpena, tratu txar psikologikoak, sexu-erasoak eta abar. Baina badau-de ere enplega tzaileen praktika onen 3 istorio. “Lan

asko dago egiteko alor honetan, eta eskaini behar ditugun tresnetako bat gogoeta positibo bat da modu berean, fami­liek dauzkaten zain tza-premiei nola eran tzun ahal zaien erakusten duena, zain tza-lanak egiten dituzten emaku­meekin errespetuz jokatuz”, esan du Claudia Favela tal-deko koordina tzaileak. Argitalpenak, joan den maiatzaren 13an egin zen tai-ler baten hausnarketak jasoko ditu baita ere. Bertan, etxeko- langile eta zaintza-langile migratuek eta ber-takoek, familia enplegatzaileek, mugimendu femi-nistako emakumeek eta immigrazio eta berdintasun teknikariek elkarren artean hitz egin zuten.

Berriak

Argitara tzen du: Ge txoko Udalaren Berdintasun Zerbi tzua. Urgull z/g 48991 Ge txo.Tnoa.: 94 466 01 36.e.posta: berdintasuna@ge txo.eus.Erredakzioa: Kahlomedia S. CoopDiseinua eta maketazioa: Flash Composition S.L.

Staff

“Aztertu diren 33 femenizidioetatik 14 bakarrik onar­tu dira genero-indarkeria gisa”, salatu du Ane Garay Mugarik Gabeko teknikariak. GKE horrek txosten bat eskatu dio Feminicidio.net-i. Zenbait hilabetez informazioa jaso du eta pren tsak kasu horiei eman zien tratamendua aztertu du, baita EAEko eta Nafa-rroako auzitegiek emandako epaiak ere. “Gainerako kasuetan, hau da, gizonek euren amak, amonak, amagi­narrebak, alabak edo alabaordeak eta sexu-langileak hil zituztenean, emakume horiek sozialki ez dira indarkeria ma txistaren biktima izendatu”, azpimarratu du Ga-rayk.Legearen arabera, indarkeria ma txistaren biktima dira, soilik, bikotekideak edo bikotekide ohiak erail-dako emakumeak. Arazo horri beste bi gainera tzen dizkio txosten honek. Lehena tratamendu mediati-

koa da. “Feminizidioez hi tz egiten da kronika bel tz bateko gertaera isolatuak bailira, batak bestearekin zerikusirik ez balu bezala, hilketa horien a tzetik arrazoi sozial eta poli­

tikorik ez balego bezala”, salatu du Garayk. “Kasu ba­tzuetan hilketa zuri tzen da, modu sotil batean bada ere”.Txosten horretan agerian dagoen bigarren arazoa, argitalpenaren alderdirik garran tzi tsuena dena, epai judizialen analisia da. “Inpunitate eremu bat dago in­darkeria ma txistan, epaitegiek kondena tzen ez dutena, kasu bakar batean kondenatu bai tzen eraso tzailea, hilketa­gatik ez ezik, bere biktimaren kontra aurretik egiten zuen ohiko indarkeriagatik”, azpimarratu du Garayk. Txos-tenaren arabera, bestalde, “biktima hauek erailak izan baino lehen jaso zituzten meha txuak gu txie tsi eta alde ba­tera u tzi ziren; beraz, erakundeek ez zituzten emakumeok behar bezala babestu”. Azkenik, zenbait arazo juridiko ere aipa tzen dira, esate baterako ankerkeriaren astun-garriaz: “interpretazio makurra egiten da, biktimaren tzat mesedegarria ez dena”, ondorioztatu du Garayk.

Migratutako emakumeen 13 istoriok e txeko lanen eta zain tza-lanen lan-esperien tziak ikusgarri

jarriko dituzte

“Femenizidioa EAE eta Nafarroan, 2010-2015”, Mugarik Gaberen eta Feminicidio.net-en argitalpen berria

150 ikaste txek patioa berrantolatuko dute nesken eta mutilen artean

Eusko Jaurlari tzak eskoletako a tsedenaldietan jolas-eremuak berrantola tzeko ekimena hasi du. Proiek tu honen testuingurua den hezkide-tza programan 50 ikaste txe inguru sartu dira, eta hurrengo ikasturtean beste 100 izango dira. “Jo­lasen hierarkiagatik, ikasleen jarrerengatik edo espa­zioaren antolaketa-ezagatik, mutilak erdian egon ohi dira, futbola errege izanik, eta neskak baztertu egi­ten dira”, zehazten du proiek tuak. Eskola bakoi-tzak hezkide tzako arduradun bat izenda tzen du, eta astean hiru orduz libera tzen da klaseetatik, proiek tua koordina dezan. Ge txon, Zabala esko-lak eta San Nikolas ikastolak patioa berrantola-tzeko neurriak ezarri zituzten, Tipi gizarte eral-daketarako diseinu-enpresaren lagun tzaz. “Geure proiek tuetan neska-mutilek azter tzen eta irudika tzen dute arazoa eta, azkenik, prototipoa egiten dute eta es­pazioari buruzko erabakiak har tzen dituzte”, esan du Ane Abarrategik.

LIBURUAK

“Masculinidades y feminismo”, maskulinitate berrien gaineko

ikuspegi kritikoaMaskulinitatearen inguruko eztabaidei eta gizonen taldeak sor tzeari dagokienez, benetan daukaten aldaketa irismena orain arte ez da ikuspegi kritikotik aztertu. Traficantes de sue­ños e txeak plazaratutako argitalpen berri honetan Jokin Az­piazu Carballo soziologo eta aktibistak maskulinitate berrien kon tzeptua zalan tzan jarri du, a priori positiboa den arren. Oro har, talde horietan klase erdiko gizon heldu zuri eta hetero­sexualak dira nagusi, familia nukleo heteronormatiboetatik iri tsitakoak, eta, askotan, baztertu egiten dira maskulinita­te homosexualak, afeminatuak, transak, adin txikikoak edo nerabeak, migra tzaileak, per tsona nagusiak edo emakume maskulinoak. Praktikan, nortasun maskulinoa bera gero eta gehiago indar tzen duten taldeak dira, botere harremanetan sakondu edo feminismoarekin solasean aritu beharrean. Plantea tzen den galdera, hain zuzen ere, hauxe da: posiblea da berdintasunik eza desagerraraztea maskulinitatea bera desagerrarazi gabe? Eta, horrenbestez, maskulinitatea erre­formatu, transformatu edota desagerrarazi egin behar da?

Gomendioak

IKUS­ENTZUNEZKOAK

“Mo txilaren umea”, espe txeetan dauden haurren errealitateari

buruzko dokumentalaMo txilaren Umea dokumentalak espe txeetan bizi diren haurren eskubideen gaia ikuspuntu pedagogikotik landu du. Lana Kurkuluxetan Kultur Elkarteak egin du; Bilboko talde honek aisialdi espazioetan euskara susta tzeko eta ikasleekin dramatizazioa jorra tzeko egiten du lan, eta haurren esparruan gizarte pedagogiako hainbat proiek­tutan parte hartu du. Emanaldiak bi zati ditu. Lehen za­tiak 11 urteko neskato baten istorioa konta tzen du; ama e txetik 700 kilometrora dagoen espe txe batean du preso. Bigarren zatian haurren eskubideak azaldu dira; NBEk es­kubide horiek aitortu zituen eta 1959. urtean emandako aldarrikapenean jaso ziren, eta, besteak beste, Espainiako eta Fran tziako estatuek bat egin zuten aldarrikapen ho­rrekin duela zenbait hamarkada. Horrez gain, psikologo baten eta hezkun tza arloko profesional baten testigan­tzak ere ageri dira dokumentalean, eta bakoi tzak kasuan kasuko lan arlotik arazoaren gaineko ikuspegia eskaini du.

MUSIKA

Gata Cattana, rapa, flamenkoa, poesia eta jazza

Gata Cattana rap kantaria (benetan Ana Isabel Gar­cía dei tzen zen) mar txoan hil zen, 25 urte zituela. Kordobako abeslaria gaur egungo rap kantari one­netako bat zen; oso estilo berezia zeukan, eta rapa, flamenkoa, poesia eta jazza uztar tzen zituen. “Ma­txismoa jendartearen arlo guztietan dago, eta rapa kanpoan aurki tzen dugunaren beste adibideetako bat da. Emakumea naizenez eta rapa egiten dudanez, feminismoa neure alorrera ekar tzen dut” esan zuen WAG1 Magazinen eskainitako elkarrizketa batean. Abenduaren 13an Cuatro monedas izeneko kantua argitaratu zuen Cattanak, Banzai izenburupean argi­taratu behar zuen hurrengo lanaren aurrerapen gisa. Amai tzea ezinezkoa izan bazi tzaion ere, Gata Catta­nak kantu handiak u tzi dizkigu. Los siete contra Tebas lehenengo grabazioaren ondoren, Anclas argitaratu zuen, eta ondoren Samsara singlea plazaratu zuen. 2016an, Inéditas izeneko beste disko bat argitaratu zuen, poema bildumarekin batera.

Jabekun tza eskolaRebeca Lane rap abeslari feministak emanaldia

eskaini zuen Biz kaiko Emakumeen tzako Jabekun tza Eskolen Sarearen urteko topaketan

Biz kaiko Emakumeen tzako Jabekun tza Eskolen Sareak Durango aukeratu zuen urteko topake-ta egiteko, ekainaren 3an, hain justu ere. Aurten Abadiño, Durango, Elorrio eta Arratiako Manko-munitateko eskolek ere bat egin dute Ermuak,

Ondarroak, Basaurik eta Ge txok osa tzen zuten sarearekin. Programaren leloa Gurekin beldurrak jai izan zen, eta egitarauari ekiteko jaietan gertatutako indarkeria ma txistari lotutako zenbait esperien tzia azaldu zi-

tuzten egindako mahai-inguruan; bidenabar, horre-lakoei aurre egiteko estrategia feministak ere ezta-baidatu zituzten. Solasaldian 120 emakumek hartu zuten parte, tartean Miren Guilló iker tzaileak, Las Farrucas taldeak (2014ko udan, San Ferminetan sor-tutakoa), eta bertako Eragile Moreak mugimenduko kideek ere, 2016an sortu zena Ibilaldia ikastolen jaien inguruan. Bi taldeen esperien tziak ezagu tzeaz gain, autodefen tsa feministaren estrategiaz eztabaidatu zuten, eta jaietan protokoloak ai tzakia gisa erabil tzea ere aipatu zen, eztabaidako toki prozesuak sor tzeko edo erakundeen kanpainei dagokienez. Eztabaida bukatu ondoren, Rebeca Lane rap abeslari feministak doako kon tzertua eskaini zuen. Soziologoa, poeta eta rap abeslaria da Rebeca Lane, Guatemalan sortutakoa 1984an, eta egunari amaiera bikaina eman zion; bere kantuetan emakumeen egoera salatu eta emakumeen askatasuna eta autonomia aldarrika tzen du. Ultima Dosis taldekoa da Lane, eta, horrez gain, Somos Guerreras kolektiboaren sor tzaileetako bat ere bada; Erdialdeko Amerikako emakumeek hip hopean egindako lana ikusarazteko ekimena da Somos Gue-rreras, prestakun tza, bizikide tza eta ekitaldiak antola-tzeko espazioak sortuz. Ondoren, eskoletako ikasleek bazkari autogestionatua antolatu zuten.

Ikuspegi“Badira zakila duten neskak eta bulba duten mutilak.

Horrelaxe da”Jaio tzean dituen genitalen arabera sexu bat egoki tzen zaio haur txo bakoi tzari, baina... Zer gerta tzen da neska edo mutiko horrek jaio tzean egokitu zioten sexuarekin bat egiten ez duela senti tzen duenean? Giza aniztasunak transexualitatea ere barne har tzen du, baina jendarteak na­

hasmendu mental tzat jo izan du. LGTBI kolektiboak lege­proposamen bat aurkeztu du Kongresuan, eta beste aldarrikapen ba tzuen artean, identitatearen autodeterminazio askea eta transexulitatea patologia tzat ez har tzeko eskatu du.

Chrysallis Euskal Herria izeneko adingabe transexua-len familien elkarteak sustatutako publizitate-kanpai-nak, haurren transexualitatea herritarren ahotan dagoen eztabaidagaia izatea lor tzeaz gain, Gizarte Publizitateari buruzko Nazioarteko XI. Jaialdian hiru sari irabazi ditu. “Une historiko bat bizi tzen ari gara; izan ere, kultura eta garai guztietan egon den transexualitatea haur tzarotik identifika tzen hasi berri gara orain tsu. Nahi duten bezalakoak izateko aukera eduki duten lehenengo be­launaldikoak dira gure neska eta mutikoak”, adierazi du Bea Sever elkarteko pren tsa-arduradunak.Kanpainak kartel bat du, eta bertan jaso dira lau adingabe dituen marrazki bat eta kanpainaren lema:

“Badira zakila duten neskak eta bulba duten mutilak. Ho­rrelaxe da”. Hazte Oír plataforma ultra katolikoak ez du denbora asko behar izan erreakziona tzeko, eta, alferrik, inolako arrakastarik gabe, hainbat hiritatik bira bat egiten ahalegindu zen honako hau ida tzita zuen autobus batean: “Mutilek zakila dute. Neskek bul­ba dute. Ez zai tzatela engainatu. Gizon jaioz gero, gizona zara. Emakume jaioz gero, emakumea zara”.“Zakila duten neskei buruz eta bulba duten mutilei buruz hi tz egitean, kontu oso garran tzi tsu bat plazara-tzen dugu; izan ere, guzti-guztiok gara paradigma zeha tz baten seme-alabak, eta horren arabera gure genitalek agin tzen diguten bezala izan behar dugu. Nik generoaren

soldadu tza esaten diot, hau da, nahitaezko soldadu tza. Estatuak, genero rolen bitartez, herritarrei gizona eta aita edo emakumea eta ama izateko betebeharra ezar tzen die patriarkatu gisa ezagu tzen dugun arauez betetako egitu­ra handi batean”, azaldu du Joserra Landarroitajau-regi sexologoak.

Bi zentimetro baino gehiago, zakila; bi zenti­metro baino gu txiago, baginaJaio tzean egiten den sexazioa gorpu tzak ugal tzeko gaitasunaren arabera bereizteko bi kategoria nagu-si erabil tzen direlako gerta tzen da. “Zure genitalek 2 zentimetro baino gehiagoko luzera badute, zakila daukazu, eta laburragoak badira, berriz, bagina. Horren arabera, se­xu-identitate bat ematen dizute, eta gu txienez hi tz egiten hasi arte biziko zara horrekin”, azaldu du Iris Domín-guez Transkolore elkarteko aktibista transexualak. “Uste baino jende gehiago ez da hasierako ar-eme sail-kapenaren barruan sar tzen”, salatu du Domínguezek. Izan ere, nahiz eta kopuru zeha tzak ez eduki, La Noche Temática atalean emandako El tercer género (hirugarren generoa) dokumentalaren arabera, “250 per tsonatik per tsona intersexual bat, hau da genital anbi­guoak dituen per tsona bat, jaio tzen da, eta hori ilegorri bat jaio tzeko dauden aukeren oso an tzeko kopurua da”. Eusko Jaurlari tzak iazko ekainean argitaratu zuen Tran­sexualitate-egoeran daudenei arreta integrala emateko Gida, eta, bertan hauxe adierazi da: “azken 50 urteetan egindako 12 azterlanen meta-azterketan ezarri da 100.000 biztanleko, 6,8 emakume transexualak direla eta 2,6 gizon transexualak”. Bestalde, 2 eta 16 urte bitarteko herritarrei dagokienez, Chrysallis Euskal Herria elkarteak hauxe esan du gida horretan “transexualitate-egoeran dauden adingabeen tasa dezente handiagoa da, bai Euskadin, bai Nafarroan. Nafa­rroaren kasuan, 1/10.000 tasa gainditu da”.

Genero­identitatea burmuinean era tzen daJournal of Neuroscience aldizkarian argitaratutako az-terlan batean, Rupert Lanzenberger ikerlariak jakite-ra eman du transexualitateak oinarri biologikoa izan dezakeela. Emai tzen arabera, burmuineko konexioen mikroegiturari dagokionez, desberdintasun adieraz-garriak daude gizon eta emakumeen artean, eta per-tsona transexualen kasuan konexio horiek bi sexuen artean egongo lirateke kokatuta. “Ez da kapri txo hu-ts bat. Suizidio indizea % 42koa da transexualen kasuan eta gainerako herritarren kasuan, berriz, % 1,2koa; beraz, aukerarik balego, nork hautatuko luke sufrimendu hori paira tzea? Aukerarik egonez gero, inork ere ez”, adierazi du Severrek. Adingabeen kasuan, oso garran tzi tsua da transexua-litatea eta genero-portaera ez-normatiboak, hau da, kulturalki neska edo mutila izateari lo tzen zaizkio-nak, bereiztea. “Jan tziak gustuko dituen mutil batekin topo egin dezakezu, panpinekin jolastea gustuko duena, edo futbolera edo borroka tzea jolastea gustuko duen nes­ka batekin. Eta haien sexukoak ez izateagatik ez dietenez horrelako portaerak eduki tzen uzten, nahi direnaren aur­kakoa izan nahi dutela esaten dute nahi dutena egin ahal izateko”, azaldu du Severrek. Adingabe transexualen kasuan, berriz, “sentimendua ez da arroparen edo jolasen Courtesy National Geographic © National Geographic

“Une historiko bat bizi tzen ari gara. Nahi duten bezalakoak izateko aukera eduki duten lehenengo

belaunaldikoak dira gure neska eta mutikoak”

BILGUNE FEMINISTA

Elkarte Feministabfalgorta@gmail.com

ENCLAVE DE CIUDADANAS POR GETXO

Berdintasunaren aldeko Plataforma ZibikoaMartikoena 16enclavege txo@gmail.com

ESKUZ-ESKU

Prestakun tza eta Garapenerako Emakumeen ElkarteaMartikoena kalea 16, 1. solairua. 48992 Ge txoTel.: 94 430 08 35eskuz­esku@hotmail.com

GIZATIAR

Romo eta Areetako EmakumeenGizarte eta Kultur ElkarteaGobelaurre parkea z. g. 48930 GETXOTel:. 944 635 012gizatiar@hotmail.com

RODA

Kultur ElkarteaAreetako Etorb., 10 behea esk. 48930 Ge txoTel.: 94 463 18 96asociacion_roda@telefonica.net

EMAKUMEEN AHOTSA

Etorkin eta bertako emakumeen topaketak bul tza tzen dituen elkartea daasociacionmujeresconvoz@gmail.com

Ge txokoEmakume Elkarteak

kontua, zerbait gehiago da. Kontu sakonagoa da. Zerbait gehiago dagoela ohar tzen zara. Eurena dela senti tzen du­ten generoarekin ikus di tzazun nahi dute, aitor diezaiezun, eta egiten ez baduzu, ezinegona senti tzen dute. Ezin dugu ahaztuko dutela pen tsatu. Haien alboan egon behar dugu, eta orduan izango dira zorion tsuak”, gomendatu du Se-verrek.Mikele Grande 17 urteko nerabe trans bat da. Jaio tzean mutila zela uste zuten, baina oker zeuden. “Hamaika urterekin gurasoei esan nien ez nuela neska izan nahi, da­goeneko neska nin tzela”, kontatu du Mikelek ETB1eko Ur Handitan programaren transexualitateari buruzko saio berezian. Onar tzeko eta lagun tzeko prozesua zaila da familiaren tzat. “Uste denaren kontra, neskak edo mutilak ez du inolako lagun tzarik behar, familiok behar dugu lagun tza psikologikoa”, esan du Severrek.

“Informaziorik ez daukagunez, aka tsak egiten ditugu. Nik egin nuen larriena nire alabak esaten zuena ez en tzutea eta zuzendu nahi izatea izan zen”, gogoratu du Luis Grandek, Mikeleren aitak. “Astakeria ikaragarriak esan nizkion, genital horiekin ez zela inoiz emakumea izango, esaterako. Azkenean konturatu nin tzen nire alabak ez zi­tuela, ez sexua, ez gorpu tza, aldatu behar emakumea izate­ko, dagoeneko emakumea zen eta”.

Nerabezaroa; etapa erabakigarriaUrterik konplexuenak nerabezarokoak dira; izan ere, aldaketa fisikoak gerta tzen dira eta identitatea berresten da. Une horretan, sexu-garapenaren ezau-garriak ez ager tzeko tratamenduak har di tzakete hormona-blokea tzaileekin. “Albo-ondoriorik ez duten tratamenduak dira. Burmuinari esaten diote odolera ez bidal tzeko hormonak aska tzeko mezua”, azaldu du Seve-rrek.Aurretiazko baldin tza gisa, bai blokea tzaileak jaso-tzeko, bai 16 urteetatik aurrera hormona-tratamen-du bat har tzeko, sexu-identitatearen nahasmendua egiazta tzen duen diagnostiko psikiatriko bat eduki behar da. “Irrigarria da. Gure neska eta mutilek ondo daukate burua, ez dute inolako nahasmendurik, tratamen­du endokrino bat baino ez dute behar. Alabaina, lortu ahal izateko, uler tzen ez dituzten galdera surrealistez jositako prozesu psikiatriko bat pasatu behar dute”, salatu du Se-verrek.Beharrezkoa den arreta medikoa jaso tzeko izapideez gain, dokumentazioa aldatu ahal izateko oztopo bu-rokratikoak ere badituzte. “Izena alda tzea arautu gabe dagoenez, epaitegiaren esku gera tzen da aldaketa onar tzea edo ez. Sexuaren aipamenari dagokionez, ez dago baimen­duta 18 urte bete arte, eta beharrezkoa da aldez aurretik bi urtez hormonak hartu izana”, penatu da Sever.Aurten, LGTBI kolektiboak, identitatearen autode-terminazio askea oinarri hartuta, lege-proposamen bat aurkeztu du Kongresuan, eta besteak beste tran-sexualitatea patologia tzat ez har tzea aldarrikatu du. “Gure seme-alabengatik borroka tzen ari garen gurasoak gara, eta ez gaitu inork geldituko. Legeak laster aitortu beharko ditu gure aldarrikapenak”, amaitu du Severrek.

TERMINOEN GLOSARIOAIturria: Transexualitate-egoeran daudenei arreta integrala emateko Gida

• SEXU-NORTASUNA: Sexu bateko kide izatearen kon tzien tzia propioa.

• SEXU-ORIENTAZIOA: Per tsona batek senti tzen duen sexu-erakarpena; per tsona hori homosexuala izan daiteke (sexu berekoek erakar tzen badute); heterosexuala (beste sexukoek erakar tzen badute) edo bisexuala (bi sexuetako per-tsonek erakar tzen badute).

• GENEROA: Gizartearen eta kulturaren arloetan sexu batekin edo bestearekin lo tzen diren portaera, jarrera, adiera-zpen eta/edo balioen mul tzoa.

• GENERO-PORTAERA EZ-NORMATIBOA: Beste sexuarekin lo tzen direlako, gizartearen eta kulturaren arloko i txaropen eta arauekin bat ez datozen portaerak.

• SEXATZEA: Sexuaren arabera sailka tzea; gizona edo emakumea gizakien kasuan, arra edo emea gizakia ez den bes-te animalien kasuan. Ohiko moduan, sexazioa (sexa tzearen ekin tza) jaio tzean egiten da, genitalen arabera. Gizakien kasuan, sexazioa zuzendu egin behar izaten da, hala badagokio, per tsona bakoi tzak senti tzen duen sexuaren ara-berako sexu-nortasuna ain tzat hartuta.

• SENTITZEN DEN SEXUA / SEXU PSIKOLOGIKOA: Norberak bere burua identifika tzen duela senti tzen duen sexua. Gaine-rakoek sexu horren arabera identifikatu eta tratatu beharko dute.

• TRANSEXUALITATEA: Per tsona batek bere burua identifika tzen duela senti tzen duen sexua (senti tzen duen sexua edo psikologikoa) jaio tzean genitalen arabera esleitutako sexuarekin bat ez datorrenean gerta tzen den bizi tzako egoera edo izaera.

• INTERSEXUALA: Genital anbiguoekin (bi sexuei dagozkienak) jaio tzen direnei eta/edo bi sexuei lotutako ezaugarriak (anbiguoak) dituztenei aplika tzen zaien adjektiboa.

“Hamaika urterekin gurasoei esan nien ez nuela neska izan nahi,

dagoeneko neska nin tzela”

TRANSEXUALITATEA NORMALIZATZEAREN

ALDE LAN EGITEN DUTEN ELKARTEAK

• CHRYSALLIS: Adingabe transexualen familien elkarteaWebgunea: http://chrysallis.org.es Telefono-zenbakia: Koordinazioa: 699 751 411Posta elektronikoa: euskadi@chrysallis.org.es

• ERRESPETUZ: Per tsona transexualen defen tsa eta inte-graziorako euskal elkarteaWebgunea: http://www.errespetuz.blogspot.com/Helbidea: Erdiko txe kalea, 1C solairuartea. Sarriko. 48015 BilboTelefono-zenbakia: 675 459 317Posta elektronikoa: errespetuz@hotmail.com

• ALDARTE: Gay, lesbiana eta transexualen arreta zen-troa. Sexu-askatasunerako ikerketa eta dokumenta-zio zentroaWebgunea: http://www.aldarte.org/es/default.aspHelbidea: Berastegi, 5 - 5, 8. eta 9. sailak Telefono-zenbakia: 665734428, 944237296Posta elektronikoa: web@aldarte.org

• GEHITU: Euskal Herriko lesbiana, gay, transexual eta bisexualen elkarteaWebgunea: http://gehitu.orgHelbidea: Kolon kalea, 50. 20002 Donostia Telefono-zenbakia: 943468516Posta elektronikoa: info@gehitu.org

ElkarrizketaMIREN GUILLÓ ARAKISTAIN

ANTROPOLOGOA ETA IRAKASLEA UPV/EHUn

“Diber tsioa eta plazera bila tzeak ere jabekun tzaran tz eramaten gaitu”

Zein tzuk izan dira lan honetan aztertutako gaiak?Tamalez, eta errealitateak hala eska-tzen digulako, jaiaz eta generoaz hi tz egiten dugunean eztabaidan indarkeriaren gaia izaten da nagu-si, eta, hain zuzen ere, horregatik, ikuspuntuak zabaldu eta horri lo-tutako beste gai ba tzuk ere jorratu nahi genituen, errealitatearen parte izan arren bigarren mailan geratu ohi direlako. Adibidez, jaiak gene-ro-sistemak azter tzeko espazio pri-bilegiatuak direla esan du Margaret Bullen antropologoak, eta diber tsioa eta plazera sormen espazioak eta jen-darte eraldaketarako prozesuak izan daitezkeela izan da Laura Muelasen hausnarketarako gaia. Tradizioetan oinarritutako erritu eta ekitaldietatik eratorritako prozesuak eta ba tzuetan sortutako gatazkak ere aztertu dira, eta prozesu zeha tzei buruzko ikerke-ta eta lan etnografikoak bildu ditugu, besteak beste, danborrada, alardeak, Baz tango mutil dan tzak, etab. Ha-laber, jai egitarauak parekideagoak izatea nola lor dezakegun ere aztertu dugu, edota jai parekideagoak izateko parte har tze prozesuei dagokien joera eta aldaketak ere. Azkenik, borroka feministatik disiden tzia-espazioei buruz ere hi tz egin dugu, eta zenbait talderen ekarpenak jaso dira.

Jai uneetan, zure ustez, genero rolak modu borti tzagoan ageri dira?Bai, jaiek egunerokotasuna hausten duten talde jarduerak dira eta, ho-rrenbestez, komunitate edo jendar-te baten dimen tsioen ugaritasuna isla tzen dute. Orduan, egunerokoan ezkutuan egon daitezkeen prozesuak hor bai argi ager tzen zaizkigu: afekti-botasunak, alian tzak, konplizitateak, baina baita gatazkak, kontraesanak eta indarkeria ma txista ere. Alderdi horiek guztiak beste inten tsitate bate-kin ageri dira jai uneek berez dauzka-ten ezaugarri eta baldin tzengatik.

Zure ustez, emakumeek eta gizo­nek jarrera desberdina al dauka­gu jaiei dagokienez?Nire ustez, emakumeek jasotako sozializazioa zain tzaran tz bide-ratuago egon denez, plazera ez dugu horren irisgarri. Jaietan in-darkeria ma txista hori existi tzeak ere emakume tzat identifikatutako gorpu tzak beldurrean sozializa tzea dakar. Abiapuntu horiek hartuta argi dago jaiak desberdin bizi ditugula. Baina ez soilik emakumeek eta gizo-nek, baizik eta, oro har, plazerera ho-rrelako sarbidea izan ez duten bizi tza

eta per tsona ez hegemoniko guztiek.Jai espazioak aproposak izan daitezke ezarritako genero orde­nak alda tzeko?Antropologiatik esan ohi da festek, alde batetik, ordena soziala alda tzen dutela ondoren gero dena lehen beza-la gera dadin, errituen bitartez, etab. Eta, aldi berean, egunerokotasuneko zenbait alderdi arrunt alda tzeko in-guruabarrak gerta tzen direla ere az-tertu ohi da. Jaietan disiden tziarako eta suber tsiorako espazioa egon izan da beti, eta, fun tsean, aldaketarako, esaterako feminismoaren kasuan.

Feminismotik nola ari da lan­tzen jai ereduak alda tzeko?Liburuan hainbat azterketa, haus-narketa eta ekimen jaso dira, testuin-guru desberdinetan. Aldaketa asko gerta tzen ari dira, erakundeetatik, jaien antolakun tza aldetik, kultu-ra ekoizpenetatik, herritarrek par-te har tzeko prozesuetatik eta mu-gimendu feministatik bertatik ere. Adibidez, eran tzunaren gaia bereziki nabarmen tzen ari da. Autodefen tsa feminista adibide argi bat izango li-tzateke. Bidenabar, jai espazio se-guruak sor tzeko ere lan handia egin da, emakumeek zein gorpu tz ez he-gemoniko guztiek goza tzeko aukera izan dezagun; izan ere, diber tsioa eta plazera bila tzeak ere jabekun tzaran-tz eramaten gaitu. Aldaketa horiek aztertuz, eta jendartean gerta tzen ari diren gainerako aldaketa orokorrak ain tzat hartuz, jendarte erronka be-rriak sor tzen dira.

Oraindik ere lan handia al dago egiteko jaiak, oro har, gene­roaren ikuspuntutik inklusi­boak izan daitezen?Soilik jendarte inklusibo batean sor daitezke generoaren ikuspuntutik inklusiboak izango diren jaiak. Egu-nerokoarekin lortuko den lana da. Jaietan kanpaina bikaina egin de-zakegu, baina egunero gure jendar-tean gara tzen ari diren gainerako po-litikak kontuan har tzen ez baditugu, ez du ia ezertarako balioko. Gauzak horrela, jaiak generoaren ikuspuntu-tik kultura sistema gisa berriz azter-tzeko hainbat analisi eta hausnarke-ta jaso dira liburuan; halaber, jaien eredua berriz azter tzeko erronka eta proposamenak plantea tzen dira: nork, zergatik eta noiz egon dai-tezkeen, nolako jarduerak antolatuko diren, zein lan egin behar den eta nola bana tzen diren per tsona guztiek goza tzeko aukera izan dezaten, etab. Azken finean, bizi tza sozial kolekti-boa ikuspuntu parekideago batetik aztertu eta birpen tsa tzean da tza.

Horrela, ezin argiago azaldu zuen Miren Guilló Arakistain antropolo­goak Festak, genero-harremanak eta feminismoa. Begirada teoriko eta antropologikoak, praktika sor tzaileak eta plazeraren kudeaketa kolek-

tiboak liburuan jasotako hausnarketei buruz hi tz egin zigunean; 30 per tsonak baino gehiagok jorratutako lan kolektibo honetan Euskal Herriko hainbat tokitan antola tzen diren jai prozesuak aztertu dituzte.