baterabiltzeko tresnak3 recursos para la inclusión

AFN-H sindromea duten ikasleekinjarduteko gida(Arreta falta,hiperaktibitatearekin)

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,ETA IKERKETA SAILA UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓN

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoVitoria-Gasteiz, 2006 ( Gida honetan oinarrituta )

TDA-HTDA-HTRASTORNO CON DEFICIT DE TRASTORNO CON DEFICIT DE ATENCIÓN / HIPERACTIVIDADATENCIÓN / HIPERACTIVIDAD

AFN-HAFN-HARRETA FALTAGATIKO NAHASTEA / ARRETA FALTAGATIKO NAHASTEA / HIPERAKTIBITATEAREKINHIPERAKTIBITATEAREKIN

ZER DA?ZER DA?

Nahaste honen oinarria Nahaste honen oinarria neurobiologikoaneurobiologikoa da.da.

Funtsezko hiru sintoma ditu Funtsezko hiru sintoma ditu nahaste honeknahaste honek::

Arreta faltaArreta falta HiperaktibitateaHiperaktibitatea InpultsibitateaInpultsibitatea

ARRETA FALTAARRETA FALTA

Arretari eta kontzentrazioari eusteko zailtasunak.Arretari eta kontzentrazioari eusteko zailtasunak. Aditzen dutela ematen du.Aditzen dutela ematen du. Ez diete jarraibideei kasurik egiten.Ez diete jarraibideei kasurik egiten. Ez dituzte jarduerak bukatzen.Ez dituzte jarduerak bukatzen. Zereginak antolatzeko zailtasunak.Zereginak antolatzeko zailtasunak. Objektuak galtzen dituzte.Objektuak galtzen dituzte. Ez dute buru-ahaleginik egiten.Ez dute buru-ahaleginik egiten. Distraitu egiten dira.Distraitu egiten dira. Nagiak, eguneroko jardueretan eta jarduera Nagiak, eguneroko jardueretan eta jarduera

akademikoetan.akademikoetan.

HIPERAKTIBITATEAHIPERAKTIBITATEA

Asko mugitzen dira eserlekuan.Asko mugitzen dira eserlekuan. Eserlekutik alde egiten dute.Eserlekutik alde egiten dute. Jarduera lasaietan aritzeko zailtasunak.Jarduera lasaietan aritzeko zailtasunak. Jardueraz aldatzeko premia etengabea.Jardueraz aldatzeko premia etengabea. Gehiegi hitz egiten dute.Gehiegi hitz egiten dute. Istripuak izateko joera.Istripuak izateko joera.

INPULTSIBITATEAINPULTSIBITATEA

Pentsatu aurretik jokatzen dute.Pentsatu aurretik jokatzen dute. Azkarregi erantzuten dute.Azkarregi erantzuten dute. Txanda gordetzeko zailtasunak.Txanda gordetzeko zailtasunak. Euren ekintzen ondorioak neurtzeko Euren ekintzen ondorioak neurtzeko

zailtasunak.zailtasunak.

AFN-H SINDROMEA DUTEN NERABEEKIN AFN-H SINDROMEA DUTEN NERABEEKIN IKASGELANIKASGELAN

JARDUTEKO GOMENDIOAKJARDUTEKO GOMENDIOAK

Oso garrantzitsua da etengabe eta modu iraunkorrean estimulatzea eta errefortzuak ematea. Horrela baino ezin izango dugu saihestuzailtasunek eraginda behea jotzea."Ahal dutela uste dutelako ahal dute".

Komeni da pertsona eta ekintza bereiztea; izan ere, gehienetan ez dira euren ekintzekizango dituzten ondorioez ohartzen.

Portaera egokia bultzatzea eta gorestea funtsezkoa da. Bizkarrean zapladatxoa ematea, onespena adieraztea, animatzea eta gozotasunez zaintzea dira, besteak beste, guregandik gehien jaso nahi dituzten errefortzuak. Bila eta goraipa ezazu arrakasta, ahal duzun neurrian. Askotan porrot egiten dutenez, lor ditzaketen arrakasta guztien beharrean daude.Ez zaitez beldur izan nerabe horiei adore eta onespen-hitzak emateko, eta emaiezu haiekegindako ahaleginaren araberako errefortzua,lortu duten emaitzaren araberakoa emanordez.

Arauak eta mugak ere oinarrizkoak dira, egitura eta segurtasuna ematen baitiete. Arau argiak, zehatzak ezarri.

Tolerantzia eta diziplina egokia konbinatu. Tolerantzia zabalago behar da, baina aurrez ezarritako arauak eta jarraibideak desbideratu edo aldatu gabe.

Konfiantza ematen die eurengandik zer espero den ondo jakiteak:• Jarraibideak, errepika eta idatz itzazu.• Azal itzazu eta aipa itzazu berriz ere.

Oinarri-oinarrizkoa da nahaste hori ulertzea, eta tolerantzia handiagoa izan behar dugu beste nerabe batekin baino, kontzentratzeko eta bere burua kontrolatzeko zailtasun txikiagoa duen beste nerabe batekin baino, alegia.

Helduok eman behar diegu falta zaien guztia: antolatzea, euren jarduerak urrats txikietan antolatzea, plangintza egitera, gauzak egitera, bukatzera eta egiaztatzera. Dituzten gaitasunak aprobetxatu behar dira eta eskolako bizimoduaz gozatzen lagundu behar zaie.

GOGOAN IZANGOGOAN IZAN

KONTUA EZ DA IKASLEAK EZ DUELA KONTUA EZ DA IKASLEAK EZ DUELA ZENTRATU NAHI; ZENTRATU NAHI; EZIN DUEZIN DU

AIPA IEZAZKIOZU ONGI EGITEN DITUEN AIPA IEZAZKIOZU ONGI EGITEN DITUEN GAUZAKGAUZAK

BERRIZ EGITEKO AUKERA IZAN DEZANBERRIZ EGITEKO AUKERA IZAN DEZAN ZEREGINAK, IKASLEAREN LAN ZEREGINAK, IKASLEAREN LAN

ERRITMORA EGOKITUERRITMORA EGOKITU IHESBIDEAK EMANIHESBIDEAK EMAN

AFN-Hari LOTURIKO AFN-Hari LOTURIKO ARAZOAKARAZOAK

Ikasleak desafio egiten digunean ez diogu erronka hori onartu behar. Ikasleak zerbait gaitzesgarria egiten duenean, azal iezaiozu labur zure haserrearen zergatia, hitz gutxitan, ondoren, emaiozu denbora izan duen portaerari buruzkohausnarketa egiteko.

Erakuts iezaiozu laguntza eskatzen, beti zer beharduen esan beharrean.

Presioa egitea ez da taktika egokia. Zigorra erabili behar baduzu, honelakoa izan behar du, beti: IRMOA, BIZIA, BEREHALAKOA, NEURRIKOA,eta zigortzen den portaerarekin zerikusia duena.

Irakasleen, familiaren eta osasun-profesionalean arteko lankidetza eta koordinazioa beharrezkoa eta ezinbestekoa da. Hori argi izan behar dugu une oro. Giro bakoitzean izan beharreko jarraibideak ondo ezagutu behar dira eta denon ahalegina batzen saiatu behar da.

AFN-Ha DUTEN NERABEENGAN, BILATZEN DUGUNA AURKITU AHAL IZANGO DUGU, ONA ETA TXARRA;BAINA LAGUNDU NAHI BADIEGU, ALDERDI POSITIBOA HARTU BEHAR DUGU AINTZAT,EZ ALDERDI NEGATIBOA

Ez ezazu jendaurrean kritika, ez eta Ez ezazu jendaurrean kritika, ez eta nabarmen utzi ere. Zuk badakizu akatsak nabarmen utzi ere. Zuk badakizu akatsak egiten dituela; egiten dituela; bakarka hitz eginbakarka hitz egin horiei horiei buruz, eta akats horiek zuzentzeko buruz, eta akats horiek zuzentzeko irtenbideak azaldu.irtenbideak azaldu.

Zerbait esan behar badiozu, lehenbailehen Zerbait esan behar badiozu, lehenbailehen esan. esan. Maiz hitz eginMaiz hitz egin zure ikaslearekin, bai zure ikaslearekin, bai hura motibatzeko, bai eta haren jarrerak hura motibatzeko, bai eta haren jarrerak zuzentzeko ere; elkarrizketa laburrak eta zuzentzeko ere; elkarrizketa laburrak eta atseginak izan. atseginak izan. Argi azaldu zure ideiakArgi azaldu zure ideiak..

Saia zaitez gertu zaituela sentiarazten; gogoraiezaiozu bertan izango zaituela behar bazaitu, zuzentzen diozunean ez duzula gaizki sentiarazi nahi, lagundu eta zertan hobe dezakeen jakinarazi baizik.Hazten lagundu, haren ondoan izanda. Ez zaitez bidean topatzen duen harria izan, laguntza ematen dion eskua baizik.

MEZUAK ZINTZOTASUNEZ,ERRESPETUZ,

MODU ZUZENEANETA UNE EGOKIAN ADIERAZI

IKASGELAN KONTUAN HARTU IKASGELAN KONTUAN HARTU BEHARREKOAKBEHARREKOAK

1. Eduki ezazu zure ondoan.1. Eduki ezazu zure ondoan.2. Ados ezazu keinuzko lengoaia bat zure 2. Ados ezazu keinuzko lengoaia bat zure

ikaslearekin, zerbaitetaz ohartarazi behar ikaslearekin, zerbaitetaz ohartarazi behar duzunerako.duzunerako.

3. Saia zaitez hari begiratzen zerbait azaltzen edo 3. Saia zaitez hari begiratzen zerbait azaltzen edo jarraibideak ematen ari zarenean.jarraibideak ematen ari zarenean.

Tarteka, zuk emandako azalpena errepikatzeko Tarteka, zuk emandako azalpena errepikatzeko eskatu, bakarka betiere, informazio horretaz eskatu, bakarka betiere, informazio horretaz jabetu dela egiaztatzeko; ez ezazu ziurtzat jabetu dela egiaztatzeko; ez ezazu ziurtzat eman informazioaz jabetu denik.eman informazioaz jabetu denik.

4. Azal iezazkiozu lantzen ari zareten gaiaren 4. Azal iezazkiozu lantzen ari zareten gaiaren alderdirik garrantzitsuenak.alderdirik garrantzitsuenak.

5. Azpimarratzera bultzatu.5. Azpimarratzera bultzatu.6. Egin behar dituen lanak zati txikitan eman 6. Egin behar dituen lanak zati txikitan eman

eta denbora-tarte txikitan eskatu.eta denbora-tarte txikitan eskatu.7. Oso maiz berrikusi haren lanak.7. Oso maiz berrikusi haren lanak.8. Malgutasunez jokatu lanak eta koadernoak 8. Malgutasunez jokatu lanak eta koadernoak

entregatzeko eskatzean. entregatzeko eskatzean. 9. Ondo egiten duena errefortzu gisa erabili 9. Ondo egiten duena errefortzu gisa erabili

eta ez gehiegi azpimarratu akatsaketa ez gehiegi azpimarratu akatsak (ikaslearen autoestimua ahula da eta).(ikaslearen autoestimua ahula da eta).

10. Errefortza itzazu hobeto moldatzen den 10. Errefortza itzazu hobeto moldatzen den trebetasunak.trebetasunak.

11. Ikus-jarduerak eta jarduera dinamikoak 11. Ikus-jarduerak eta jarduera dinamikoak bultzatu.bultzatu.

12. Zorrotzegia izanda ez da hiperaktibitatea 12. Zorrotzegia izanda ez da hiperaktibitatea zuzentzen; aitzitik, zorroztasunak desmotibatuzuzentzen; aitzitik, zorroztasunak desmotibatu

egiten ditu nerabeak eta haien porrot-egiten ditu nerabeak eta haien porrot-sentsazioa areagotzen.sentsazioa areagotzen.

LAGUNTZEA HAU DA:LAGUNTZEA HAU DA:

• • EZ BADAKI, EZ BADAKI, IRAKATSIIRAKATSI

• • NAHI EZ BADU, NAHI EZ BADU, MOTIBATUMOTIBATU

• • EZIN BADU, EZIN BADU, LAGUNDULAGUNDU

EBALUAZIOETAN KONTUAN HARTU EBALUAZIOETAN KONTUAN HARTU BEHARREKOAKBEHARREKOAK

1. Azterketa egiteko behar duen denbora 1. Azterketa egiteko behar duen denbora baloratu eta horretara egoki ezazu; baloratu eta horretara egoki ezazu; eskaineskain iezaiozu ez distraitzeko moduko iezaiozu ez distraitzeko moduko leku bat, errazago kontzentra dadin. leku bat, errazago kontzentra dadin.

Gogoan izanGogoan izan zailtasuna duela azterketa bateko zailtasuna duela azterketa bateko

probak egiteko probak egiteko zenbat denbora behar zenbat denbora behar duen kalkulatzekoduen kalkulatzeko eta denbora hori eta denbora hori antolatzeko.antolatzeko.

2. Ziurtatu galderak arretaz irakurtzen 2. Ziurtatu galderak arretaz irakurtzen dituela (arazoa ez da ulertzea, baizik eta dituela (arazoa ez da ulertzea, baizik eta arreta jartzea); beharrezkoa bada, arreta jartzea); beharrezkoa bada, nabarmen itzazu erantzuna orientatzeko nabarmen itzazu erantzuna orientatzeko lagungarriak suertatuko zaizkion hitzak.lagungarriak suertatuko zaizkion hitzak.

3. Ongi aztertu. Baliteke zenbait 3. Ongi aztertu. Baliteke zenbait irakasgaitan ahoz hobeto moldatzea.irakasgaitan ahoz hobeto moldatzea.

4. Egiozu azterketen plangintza. Hobe da 4. Egiozu azterketen plangintza. Hobe da azterketak maizago eta galdera azterketak maizago eta galdera gutxiagorekin egitea.gutxiagorekin egitea.

5. Ikasteko egiten duen ahalegina ikasitakoa 5. Ikasteko egiten duen ahalegina ikasitakoa adina baloratu; adina baloratu;

ARRAKASTA EZ DATZAARRAKASTA EZ DATZA

EMAITZEAN, EMAITZEAN, PROZESUAN BAIZIKPROZESUAN BAIZIK..

FAMILIAREKIN LANTZEKO ETA FAMILIAREKIN LANTZEKO ETA LANKIDETZAN ARITZEKO MODUALANKIDETZAN ARITZEKO MODUA

Maiz gainbegiratu haren agenda.Maiz gainbegiratu haren agenda. Ziurta ezazu zeregin guztia idazten duela, hala Ziurta ezazu zeregin guztia idazten duela, hala

baino ezin izango zara aritu familiarekin baino ezin izango zara aritu familiarekin lankidetzan: ikasleak egin behar duen lankidetzan: ikasleak egin behar duen guztiaren berri badute, egiteko eskatu ahal guztiaren berri badute, egiteko eskatu ahal izango diote.izango diote.

Jarrera positiboak eta aurrerapenak errefortza Jarrera positiboak eta aurrerapenak errefortza itzazu. Hori lagungarria izango da ikaslearen itzazu. Hori lagungarria izango da ikaslearen eta familiaren autoestimua areagotzeko. eta familiaren autoestimua areagotzeko.

AFN-HaAFN-Ha DUEN IKASLEA DUEN IKASLEA

ESKER ONEKOESKER ONEKO

IKASLEA DAIKASLEA DA