A ARTE DO A ARTE DO RENACEMENTORENACEMENTO

Marco históricoMarco histórico

Trazos formaisTrazos formais

ArquitecturaArquitectura

EsculturaEscultura

PinturaPintura

O marco históricoO marco histórico

O influxo do pensamento humanistaO influxo do pensamento humanista

A reivindicación do A reivindicación do home como ser libre e home como ser libre e racional.racional.

A recuperación da A recuperación da cultura clásica cultura clásica grecorromana.grecorromana.

O desenvolvemento O desenvolvemento do coñecemento do coñecemento científico.científico.

Marsilio Ficino

Erasmo de Rotterdam

Cambios socioeconómicosCambios socioeconómicos

Crecente importancia Crecente importancia da vida urbana.da vida urbana.

Ascenso da burguesíaAscenso da burguesía

Q. Metsys: O cambista e a súa muller

Cambios políticosCambios políticos

Formación dos novos Formación dos novos Estados modernos Estados modernos europeos.europeos.

Persistencia da Persistencia da fragmentación política fragmentación política italiana.italiana.

Fedérico de Montefeltro,

de PIERO DELLA

FRANCESCA

Carlos V sentado, de TIZIANO

Cambios na consideración social Cambios na consideración social do artistado artista As esixencias gremiais sobre As esixencias gremiais sobre

os artistas (artesáns) non os artistas (artesáns) non desapareceron pero foron desapareceron pero foron perdendo importancia dende perdendo importancia dende o s. XV.o s. XV.

O artista deixa de ser O artista deixa de ser considerado un simple considerado un simple artesán que adquiriu a súa artesán que adquiriu a súa destreza manual nun destreza manual nun obradoiro baixo a tutela do obradoiro baixo a tutela do mestre e comeza a mestre e comeza a reinvindicarse como un reinvindicarse como un creador, dotado dun especial creador, dotado dun especial talento ou talento ou xenio xenio intelectual. intelectual.

Autorretrato

de DURERO

Portada de A arquitectura, de PALLADIO

Clientes e mecenasClientes e mecenas Ricos e poderosos (nobres, Ricos e poderosos (nobres,

eclesiásticos, príncipes, eclesiásticos, príncipes, maxistrados e, agora maxistrados e, agora tamén, burgueses) tamén, burgueses) competiron na adquisición competiron na adquisición de obras de arte e na de obras de arte e na contratación de artistas.contratación de artistas.

Algúns clientes trataron de Algúns clientes trataron de asegurarse o servizo dos asegurarse o servizo dos mellores artistas mellores artistas outorgándolles a cambio outorgándolles a cambio recursos, protección e recursos, protección e posición social. posición social. Convertíanse así en Convertíanse así en mecenasmecenas. . Lorenzo O

Magnífico

O papa Xulio II

Trazos formaisTrazos formais

O antropocentrismoO antropocentrismo

O home é o centro e a O home é o centro e a medida de tódalas medida de tódalas representacións representacións artísticas.artísticas.

Naturalismo e idealismoNaturalismo e idealismo

Imitación das formas Imitación das formas da natureza.da natureza.

Procura dunha beleza Procura dunha beleza ideal (medida, ideal (medida, proporción, equilibrio, proporción, equilibrio, simetría, harmonía…)simetría, harmonía…)

A Piedade do Vaticano, de MIGUELANXO

A inspiración na Antigüidade clásicaA inspiración na Antigüidade clásica

Imitación das formas Imitación das formas grecorromanas.grecorromanas.

Recuperación dun Recuperación dun concepto de beleza concepto de beleza ideal baseado nas ideal baseado nas ideas de proporción e ideas de proporción e harmonía.harmonía.

Recuperación de Recuperación de elementos, tipoloxías elementos, tipoloxías e temas clásicos.e temas clásicos.

BOTTICELLI: Venus e Marte

Reconstrución do tholos de Marmaria

(s. IV aC)

Basílica paleocristiá de Santa Sabina (s. IV)

Anfiteatro Flavio ou Coliseo de Roma

Arco triunfal de Tito

Panteón de Roma

Estatua ecuestre do emperador Marco Aurelio

Diadúmenos, de

PRAXÍTELES

Venus de Cnido, de PRAXÍTELES

Unha nova concepción do espazoUnha nova concepción do espazo

Definición científicaDefinición científica do espazo baseándose do espazo baseándose nas matemáticas, a nas matemáticas, a xeometría e a óptica.xeometría e a óptica.

Achádego da Achádego da perspectiva linealperspectiva lineal a a comezos do século XV comezos do século XV (Brunelleschi, (Brunelleschi, Masaccio, Ghiberti)Masaccio, Ghiberti)

Deseño de Brunelleschi para a basílica de San Lourenzo

ArquitecturaArquitectura

Trazos xeraisTrazos xerais Materiais diversosMateriais diversos. Preferencia pola . Preferencia pola

pedra e os aparellos regulares pedra e os aparellos regulares (sillería).(sillería).

PlantasPlantas: : Edificios relixiosos: p. Edificios relixiosos: p.

lonxitudinais (basilical no lonxitudinais (basilical no Quattrocento, xesuítica no Quattrocento, xesuítica no manierismo…), p. centrais manierismo…), p. centrais (circulares de´orixe (circulares de´orixe grecooromana, cruz grega).grecooromana, cruz grega).

Edificios civís (pazos, hospitais…): Edificios civís (pazos, hospitais…): preferencia por p. cuadrangulares preferencia por p. cuadrangulares con patio interior.con patio interior.

Elementos estruturaisElementos estruturais de orixe de orixe clásica:clásica:

Sustentantes: muro, columnas e Sustentantes: muro, columnas e pilares de ordes clásicas (dórica, pilares de ordes clásicas (dórica, toscana, xónica, corintia, toscana, xónica, corintia, composta)…composta)…

Sustentados: dintel, arco de Sustentados: dintel, arco de medio punto, bóvedas de canón e medio punto, bóvedas de canón e arista, cupulas semiesféricas…arista, cupulas semiesféricas…

Tendencia ao purismo decorativoTendencia ao purismo decorativo: : prescíndese progresivamente dos prescíndese progresivamente dos elementos decorativos escultóricos elementos decorativos escultóricos (medallóns, grutescos, (medallóns, grutescos, candelieri…candelieri…) ) típicos Quattrocento en prol dos típicos Quattrocento en prol dos elementos arquitectónicos (pilastras, elementos arquitectónicos (pilastras, columnas adosadas, frontóns…) e do columnas adosadas, frontóns…) e do tratamento plástico do muro (macizos, tratamento plástico do muro (macizos, vanos, nichos…)vanos, nichos…)

Sistema de proporciónsSistema de proporcións baseado na baseado na medida, o equilibrio (macizo-vano, medida, o equilibrio (macizo-vano, verticalidade-horizontalidade), a verticalidade-horizontalidade), a simetría, as dimensións humanas…simetría, as dimensións humanas…

Tipoloxías e funcións diversasTipoloxías e funcións diversas:: Seguen a ser importantes os Seguen a ser importantes os

edificios relixiosos (templos, edificios relixiosos (templos, baptisterios…)baptisterios…)

Adquiren cada vez maior presenza Adquiren cada vez maior presenza os edificios civís (pazos, hospitais, os edificios civís (pazos, hospitais, concellos…concellos…

ITALIAITALIA

O Quattrocento:O Quattrocento:

a creación do novo estiloa creación do novo estilo

Filippo BRUNELLESCHIFilippo BRUNELLESCHIUnha cúpula clasicista para unha catedral góticaUnha cúpula clasicista para unha catedral gótica

Cúpula da catedral de Florencia (exterior, sección)

Filippo BRUNELLESCHIFilippo BRUNELLESCHIRecuperación da basílica paleocristiáRecuperación da basílica paleocristiá

Basilica de San Lourenzo (Florencia)

Filippo BRUNELLESCHIFilippo BRUNELLESCHINovas tipoloxías: pazo urbano, hospital…Novas tipoloxías: pazo urbano, hospital…

O Pazo Pitti O Hospital dos Inocentes

Leo Battista ALBERTILeo Battista ALBERTIA codificación do clasicismo arquitectónico A codificación do clasicismo arquitectónico renacentistarenacentista

O Pazio Rucellai A igrexa de Santo André de Mantua

O CinquecentoO CinquecentoO Renacemento plenoO Renacemento pleno

(1500-1520)(1500-1520)

A culminación do estilo A culminación do estilo renacentistarenacentista

BRAMANTEBRAMANTEO clasicismo purista: austeridade, proporción, O clasicismo purista: austeridade, proporción, equilibrio.equilibrio.

O templete de San Pietro in Montorio

(exterior, planta, alzado e sección)

O manierismoO manierismo(1520/25-finais do s. XVI)(1520/25-finais do s. XVI)

A ruptura das convencións A ruptura das convencións formais e da harmonía formais e da harmonía

clásicas clásicas

MIGUELANXOMIGUELANXORuptura das proporcións (monumentalidade, orde Ruptura das proporcións (monumentalidade, orde colosal) e da correspondencia interior-exterior.colosal) e da correspondencia interior-exterior.

Cúpula e cabeceira da basílica de San Pedro do

Vaticano

Jacopo VIGNOLA-Giacomo DELLA Jacopo VIGNOLA-Giacomo DELLA PORTAPORTAUnha arquitectura monumental para a ContrarreformaUnha arquitectura monumental para a Contrarreforma

Igrexa do Gesú

(fachada, sección e planta)

Andrea PALLADIOAndrea PALLADIOSinxeleza, equilibrio, simetria, proporción…Sinxeleza, equilibrio, simetria, proporción…

Igrexa do Redentor de Venecia

A Vila Rotonda

ESPAÑAESPAÑA

O Renacemento inicial:O Renacemento inicial:o o Plateresco Plateresco

(fin. do s. XV-com. do s. XVI)(fin. do s. XV-com. do s. XVI)

Elementos decorativos Elementos decorativos renacentistas sobre renacentistas sobre estruturas góticas. estruturas góticas.

Fachada da Universidade de Salamanca

Martín de BLAS e Guillén COLASMartín de BLAS e Guillén COLAS

Fachada do Hospital Real de Santiago

O Renacemento pleno:O Renacemento pleno:o purismoo purismo

(med. do s. XVI)(med. do s. XVI) •A difusión das formas A difusión das formas clásicas de orixe italiana.clásicas de orixe italiana.•Austeridade decorativaAusteridade decorativa

P. MACHUCAP. MACHUCA

Palacio de Carlos V en Granada

(exterior, interior, planta)

R. GIL DE HONTAÑÓNR. GIL DE HONTAÑÓN

Fachada da Universidade de Alcalá de Henares

Palacio de Monterrey (Salamanca)

Fachada do Pazo do Tesouro da catedral

de Santiago

O manierismo O manierismo arquitectónico:arquitectónico:

o o herrerianoherrerianoou ou escurialense escurialense (ultimo terzo do s. XVI)(ultimo terzo do s. XVI)

•Monumentalidade.Monumentalidade.•Austeridade decorativa.Austeridade decorativa.

J. de HERRERAJ. de HERRERA

O Escorial

(exterior, perspectiva axonométrica, fachada, Patio dos Reis)

Arquitectura manierista en GaliciaArquitectura manierista en Galicia

Colexio de Santa María da Antiga (Monforte de Lemos)

MATEO LÓPEZ

Igrexa de San Martiño Pinario (Santiago de

Compostela)

EsculturaEscultura

Trazos xeraisTrazos xerais

ITALIAITALIA

QuattrocentoQuattrocento

DONATELLODONATELLORecuperando tipoloxías clásicas (nu, estatua Recuperando tipoloxías clásicas (nu, estatua ecuestre…).ecuestre…).

David Estatua ecuestre do condottiero Gattamelata

GHIBERTIGHIBERTIBaixorrelevo e tridimensionalidade.Baixorrelevo e tridimensionalidade.

Porta do Paraíso do Baptisterio da Catedral de Florencia

Andrea VERROCHIOAndrea VERROCHIOProgresando nos camiños trazados por Progresando nos camiños trazados por Donatello.Donatello.

David O condottiero Colleoni

Cinquecento.Cinquecento.O Renacemento plenoO Renacemento pleno

(1500-1520)(1500-1520)

MIGUELANXOMIGUELANXOPerfección formal, procura da beleza ideal, Perfección formal, procura da beleza ideal, movemento sereo, expresividade contida (a movemento sereo, expresividade contida (a terribilitáterribilitá))

Piedade

de San Pedro do Vaticano

David Moisés

ManierismoManierismo(1520-1600)(1520-1600)

MIGUELANXOMIGUELANXOA renuncia á beleza formal: o A renuncia á beleza formal: o non finitonon finito..

Piedade Rondanini

Piedade Palestrina

Piedade da Catedral de Florencia

Giovanni da BOLOGNAGiovanni da BOLOGNADesquilibrio e dinamismoDesquilibrio e dinamismo

Mercurio O rapto das Sabinas

Benvenuto CELLINIBenvenuto CELLINISensualidade e estilización manieristas.Sensualidade e estilización manieristas.

Perseo coa cabeza de Medusa

Poseidón e Anfítrite

(saleiro do rei Francisco I de Francia)

ESPAÑAESPAÑA-Predominio da temática -Predominio da temática relixiosa.relixiosa.-Uso da preferente da madeira -Uso da preferente da madeira policromada como materialpolicromada como material

Domenico FANCELLIDomenico FANCELLIA introdución das formas renacentistas italianas.A introdución das formas renacentistas italianas.

Sepulcro dos Reis Católicos

(Capela Real da Catedral de Granada)

Diego de SILOÉDiego de SILOÉO clasicismo castelánO clasicismo castelán

A Sagrada Familia

Alonso de BERRUGUETE:Alonso de BERRUGUETE:Comezos do manierismo.Comezos do manierismo.

O martirio de San Sebastián

Juan de JUNIJuan de JUNIA expresividade manierista que anticipa o BarrocoA expresividade manierista que anticipa o Barroco

O Santo Enterro

Leone e Pompeio LEONI:Leone e Pompeio LEONI:Manierismo italianizanteManierismo italianizante

Carlos V dominando ao furor

A familia de Carlos V

A familia de Felipe II

PinturaPintura

Trazos xeraisTrazos xerais

ITALIAITALIA

Os antecedentes:Os antecedentes:O TrecentoO Trecento

GIOTTO GIOTTO Naturalismo (movemento, expresividade), busca da Naturalismo (movemento, expresividade), busca da tridimensionalidade (claroscuro, cor tonal, escorzo, tridimensionalidade (claroscuro, cor tonal, escorzo, paisaxe…)paisaxe…)

Pranto sobre Cristo Morto

O QuattrocentoO Quattrocento

MASSACIOMASSACIO O triunfo da perspectiva lineal.O triunfo da perspectiva lineal.

O tributo da moeda

A Trinidade

Andrea MANTEGNAAndrea MANTEGNAPerspectiva e volume escultórico.Perspectiva e volume escultórico.

Frescos da Cámara dos Esposos do Palacio Ducal de Mantua

Cristo morto

BOTTICELLIBOTTICELLIMinuciosidade, ritmo, movemento…Minuciosidade, ritmo, movemento…

O nacemento de Venus

A Primavera

Madonna do Magnificat

PERUGINOPERUGINORitmo e profundidade.Ritmo e profundidade.

Entrega das chaves a San Pedro

O Renacemento plenoO Renacemento pleno

LEONARDOLEONARDOO O sfumatosfumato

A Virxe das Rochas A Gioconda

RAFAELRAFAELPerfección formal e Perfección formal e graziagrazia

Madonna da pradeira

A Escola de Atenas

Os desposorios da Virxe

MIGUELANXOMIGUELANXOUnha pintura de carácter escultórico.Unha pintura de carácter escultórico.

Frescos da bóveda da Capela Sixtina

TIZIANOTIZIANOA importancia da cor, a paisaxe e os efectos A importancia da cor, a paisaxe e os efectos lumínicos e atmosféricos.lumínicos e atmosféricos.

Amor sacro e amor

profano

Venus de Urbino

ManierismoManierismo

MIGUELANXOMIGUELANXOMonumentalidade, expresividade, desaparición do Monumentalidade, expresividade, desaparición do espazo perspectivo.espazo perspectivo.

Frescos do Xuízo Final da Capela

Sixtina

TIZIANOTIZIANOCrecente importancia dos efectos lumínicos e Crecente importancia dos efectos lumínicos e atmosféricos, pincelada cada vez más solta.atmosféricos, pincelada cada vez más solta.

Carlos V en Mühlberg

Dánae

A coroación de espiñas

PARMIGIANINOPARMIGIANINOEstilización das formasEstilización das formas

Madonna do colo longo

BRONZINOBRONZINOEstilización, sensualidade, amaneramento formal.Estilización, sensualidade, amaneramento formal.

Retrato de Lucrezia Panciatichi

TINTORETTOTINTORETTODinamismo, complexidade compositiva.Dinamismo, complexidade compositiva.

Translado do corpo de San Marcos

ARCIMBOLDOARCIMBOLDOLiberdade creativa, orixinalidade.Liberdade creativa, orixinalidade.

Alegorías das catro estacións

ESPAÑAESPAÑA

Pedro BERRUGUETEPedro BERRUGUETEA complicada introdución das novas formas A complicada introdución das novas formas renacentistas.renacentistas.

Santo Domingo presidindo un auto

de fe

Piedade

Juan de JUANESJuan de JUANESO influxo de Leonardo e Rafael.O influxo de Leonardo e Rafael.

A Derradeira Cea

Luis de MORALESLuis de MORALESDa gracia rafaelesca ao manierismoDa gracia rafaelesca ao manierismo

Virxe co NenoPiedade

SÁNCHEZ COELLOSÁNCHEZ COELLONaturalismo e formalismo no retrato.Naturalismo e formalismo no retrato.

Felipe II

Domenikos TheotokopulosDomenikos TheotokopulosO GRECOO GRECOO paradigma do manierismo pictórico.O paradigma do manierismo pictórico.

Enterro do señor de Orgaz

O NORTE DE EUROPAO NORTE DE EUROPAFlandres e AlemañaFlandres e Alemaña

Jan van EYCKJan van EYCKA tradición baixo medieval flamenga tamén anticipa A tradición baixo medieval flamenga tamén anticipa o novo estilo (s. XV): naturalismo, minuciosidade.o novo estilo (s. XV): naturalismo, minuciosidade.

O matrimonio

Arnolfini

Hieronymus Bosch Hieronymus Bosch O BO BOSCOOSCOOs orixinais comezos do Renacemento flamengo.Os orixinais comezos do Renacemento flamengo.

O Xardín das Delicias

Pieter BRUEGHEL Pieter BRUEGHEL O NovoO NovoRepresentando a vida cotiá.Representando a vida cotiá.

A colleita Voda labrega

Alberto DUREROAlberto DUREROClasicismo e tradición no Renacemento alemán.Clasicismo e tradición no Renacemento alemán.

Autorretrato Retrato de Maximiliano I

Unha lebre Melancolía Adán e Eva

Lucas CRANACH Lucas CRANACH O VelloO VelloRenacemento e Reforma.Renacemento e Reforma.

Adán e Eva Retrato de Martín Lutero

Hans HOLBEIN Hans HOLBEIN O NovoO Novo::Naturalismo, precisión e minuciosidade.

Retrato de Henrique VIII Os embaixadores

Cristo no sepulcro