5 maquetado eus - eFaberpdf2.hegoa.efaber.net/entry/content/1239/bolet_n_5_euskera.pdf ·...
Transcript of 5 maquetado eus - eFaberpdf2.hegoa.efaber.net/entry/content/1239/bolet_n_5_euskera.pdf ·...
Edukien elaborazioa: Finantzatzen dute:
Gaia: CEDAW, Beijing eta Agenda feministak
Nazio Batuak (1979): Convención sobre la Eliminación de Todas las Formas de Discriminación contra la Mujer (CEDAW). New York, Nazio Batuak. Nazio Batuen Batzar Orokorrak Emakumearen aurkako bereizkeria-‐mota guztiak deuseztatzeko Biltzarra onetsi zuen 1979. urtean, eta 1981ean sartu zen indarrean, nazioarteko itun gisa, 20 herrialdek berrespena eman ondoren. Biltzarra sei ataletan dago egituratuta. Lehenengo atalean, emakumearen aurkako bereizkeria definitzen da, eta neurri egokiak finkatzen dira bereizkeria horiek maila guztietan ezabatzeko, hala maila publikoetan nola pribatuetan. Bigarren atalean, emakumeen eskubide zibilak eta politikoak finkatzen dira; eta hirugarren atalean, berriz, emakumeen eskubide sozialak eta ekonomikoak lantzen dira (hezkuntza, lana, osasuna, etab.). Laugarren atalean, gizonak eta emakumeak legearen aurrean berdintasuneko egoeran daudela onesten da, eskubide berberak aitortzen zaizkie, eta aditzera ematen da estatuek neurri egokiak hartu behar dituztela emakumeak familia barneko harremanetan jasaten duen bereizkeria ezabatzeko. Izan diren aurrerapenak aztertzeko xedez, biltzarraren bosgarren atalean, nazioarteko mekanismoak finkatzen dira zaintzeko eta gainbegiratzeko, eta, horrez gain, batzorde bat sortzen da emakumearen aurkako bereizkeria ezabatzeko. Azkenik, seigarren atalean, bereziki lantzen dira hori ezartzeko eta haren administrazioko funtzionamendua kudeatzeko gaiak. http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/sconvention.htm
5
ZER DA BULETIN HONEK JORRATZEN DUENA? Informazio baliabideak eta komentaturiko bibliografiaren bitartez, laguntzaren arkitektura berriak generoaren ikuspegitik dituen inplikazioak aztertzen dituen bost buletineko bildumaren azken zenbakia da honakoa. Gizarte eraldaketarako hezkuntza kritikotik, nazioarteko lankidetzatik eta elkartasunetik lanean dabilen erakunde eta pertsona guztiei zuzenduta dago. Modu honetan pertsonen artean, mugimendu sozialetan, Garapenerako Gobernuz Kanpoko Erakundeetan, ikerketa zentroetan, administrazio publikoetan, etab. informazioa sozializatzea eta ezagupen kritikoa sortzea da gure helburua. Buletin bakoitzak gai zehatz bana jorratzen du, non baliabide guztiak fitxa formatuan aurkezten diren eta interneten erabilgarri dauden dokumentuei dagokien, hauek, Nazio Batuen inguruko web orritik bildutakoak nahiz beste erakunde edo gizarte zibilekoak izanik. Testuen laburpena eta hauei dagokien estekak erraztuko dira, sartze erraza eta testuaren deskarga azkarra bideratzeko.
Nazio Batuak (1995): Declaración de Beijing y Plataforma para la Acción. IV Conferencia Mundial sobre la Mujer. Beijing, Nazio Batuak. Emakumeari buruzko Mundu-‐mailako IV. Biltzarra Beijingen izan zen (Txina, 1995). Bertan, 189 estatuk hartu zuten parte, eta Beijingeko Adierazpena eta Ekiteko Plataforma onetsi zituzten. Adierazpen horrek argi finkatzen ditu emakumeen giza eskubideak sendotzeko gobernuek beren gain hartu behar dituzten konpromisoak, eta aurrez egindako nazioarteko biltzarrak eta tresnak berresten ditu, esate baterako, CEDAW eta Emakumeari buruzko Nazioarteko III. Biltzarra (Nairobi, 1985). Plataforma emakumeen jabekuntza lortzeko programa bat da, eta, haren bidez, behar bezala sustatu eta babestu nahi dira emakumeek beren bizitzan barrena dituzten giza eskubide eta oinarrizko askatasun guztiak. Ildo horretan, interes berezia duten 12 arlo zehaztu ziren; eta, arlo horietan, arazoaren diagnostikoa egin, eta helburu estrategikoak eta neurri zehatzak proposatu ziren, xede horiek lortu ahal izateko. Aditzera ematen denez, baliabideak era egokian erabili behar dira, plataforma horrek arrakasta izan dezan. Hona hemen esparruak: pobrezia, hezkuntza, osasuna, indarkeria, gatazka armatuak, ekonomia, boterea eta erabakiak hartzea, emakumeek aurrera egiteko instituzioek dituzten mekanismoak, giza eskubideak, hedabideak, ingurumena eta neskatoak. http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA%20S.pdf
Clark, C.; Sprenger, E.; Veneklasen, L. et al. (2006): ¿Donde está el dinero para los derechos de las mujeres? Una evaluación sobre los recursos y el papel de las financiadoras en la promoción de los derechos de las mujeres y el apoyo a las organizaciones que trabajan por los derechos de las mujeres. Mexiko, AWID eta Just Associates. Agiri hau Emakumeen Eskubideak Garapen-‐arloan lortzeko Elkarteak (AWIDek) egin duen ikerketa-‐ekintzako ekimen baten emaitza da; eta, haren bidez, munduan barrena dauden emakumeen erakundeak finantzatzeko dauden joerak aztertu eta ikertu nahi dira. Horren xedea da hobeto ulertzea emakumeen eskubideen alde berariaz lanean aritzen diren –eta beren burua halakotzat hartzen duten– erakundeei eta mugimenduei ematen zaien finantzazko laguntza sendotzeko dauden mugak, eta, orobat, izan daitezkeen eraginak. Azterketa horren ondorio nagusietako bat da emakumeen eskubideen alde lanean aritzen diren erakundeek orain denbora gehiago ematen dutela baliabideak kudeatzen, azken urteetan baino; eta eskuragarri dagoen finantziazioa batez ere herri-‐mailan lan egiteko dela, eta, beraz, eskualdean edo nazioartean lan egiteko laguntza urriagoa dela. Era horretan, egiten diren iradokizun batzuek lotura zuzena dute herrialde emaileetako erakundeek beren gobernuekin egin behar izaten dituzten azpijokoekin, gobernu horiek handitu ditzaten emakumeen eskubideen aldeko agendei eta erakundeei ematen dieten finantzazko laguntza. Bestalde, ezinbestekoa da izaera publikoko fundazioak tartean sar daitezen, emakumeen eskubideak sustatzeko lanetan betetzen duten zereginari buruzko elkarrizketa kritikoan. http://awid.org/esl/Library/Donde-‐esta-‐el-‐dinero-‐para-‐los-‐Derechos-‐de-‐la-‐Mujeres
Instituto Internacional de Investigación y Capacitación de las Naciones Unidas para la Promoción de la Mujer, INSTRAW (2003): Género y financiación para el desarrollo. Nueva York, INSTRAW. Este documento tiene como objetivo aplicar la perspectiva de género al análisis de las estrategias de financiación para el desarrollo, aprobadas en el Consenso de Monterrey en 2002. Para ello, se proponen medidas para implementar su incorporación en los mecanismos de seguimiento de la conferencia, así como en otros eventos mundiales a favor de la justicia económica y de género, la paz y la garantía de los derechos humanos. Uno de los importantes resultados del texto se refiere al respaldo del Consenso de Monterrey hacia las políticas de liberalización de mercado, que han provocado unas desfavorables consecuencias sobre la población mundial. Otra de las cuestiones que se destacan es la escasa atención prestada a como promover la igualdad entre hombres y mujeres ya que no consideran las posibles desigualdades e impacto de género que las políticas de ajuste estructural recomendadas en Monterrey pueden provocar. Se concluye con un llamamiento a los gobiernos para que reconozcan los diferentes roles y actividades de las mujeres, tanto en el ámbito de la economía de mercado como fuera de esta. http://www.amdh.org.mx/mujeres3/biblioteca/Doc_basicos/5_biblioteca_virtual/2_genero/34.pdf
Emakumeen Mundu Martxa (2010): Autonomía económica de las mujeres. EMM, Nazioarteko Hirugarren Ekintza. Testu honen hasieran, EMMk emakumeen autonomia ekonomikoa definitzen du: emakumeek beren eta, orobat, haien menpe dauden pertsonen mantenua lortzeko eta horretarako dagoen biderik egokiena erabakitzeko duten gaitasuna. Testuak dioenez, emakumeek beren denboraren zati handi bat ematen dute gizartearen, beren familien eta erkidegoen beharrizanak betetzen, eta, hortaz, lanaldi erdiko lanak edo lan informalak egin behar dituzte ezinbestean. Emakumeen lanaren esplotazioa oinarritzat hartzen duen sistema ekonomiko kapitalista neoliberalak duen antolakuntzaren aurrez aurre jarria, mugimendu honek ekonomia feministaren alde egiten du, ekonomia horrek gizakiaren bizitzari eusteko gaitasuna eta taldearen ongizatea hartzen baititu jomugatzat, eta ekonomia-‐ eta lurralde-‐antolakuntzaren ardatz gisa. Era berean, mugimendu honen iritziz, emakume guztiek autonomia ekonomikoa izan dezaten lortzeko, ezinbestekoa da beste era bateko gizartea eraikitzea, hain zuzen, mota guztietako lana aintzakotzat hartzen duena. Hala ere, onartzen dute sistema kapitalistan ezinezkoa dela hori egitea. Hargatik, besteak beste, Gizarte Segurantza izateko eskubidea eta ekonomia solidarioa indartzeko eskatzen dute, eta hitz ematen dute itunak eratu eta sendotuko dituztela sindikatuen mugimenduarekin, emakumeen lana esplotatuz aberasten diren nazioz gaindiko enpresak salatuko dituztela, eta eztabaida egingo dutela lanaren banaketa sexuala gainditzeko moduei buruz. http://www.mmm2010.info/action-‐areas-‐es/action-‐areas
Emakumeen Mundu Martxa (2010): El bien común y los servicios públicos. EMM, Nazioarteko Hirugarren Ekintza. Emakumeen Mundu Martxak agiri honetan salatzen duenez, zerbitzu publikoak arlo publikotik pribatura eraman dira, eta alde batera utzi dira herritarren oinarrizko eskubideak eta beharrizanak. Mugimendu honen ustez, kapitalismoak salgai bilakatzen ditu natura eta haren baliabideak. Era horretan, ondorio larriak sorrarazten ditu lurrean eta herrialdeetan, eta arazo horiek eragin handiagoa izaten dute landa-‐giroetako emakumeengan eta indigenengan. Mugimendu honek dioenez, feminismoak era kritikoan jartzen du zalantzan pertsonek elkarren artean, nork bere gorputzarekin, eta naturarekin dituzten harremanak. Era berean, mugimendua guztiz kritikoa da nagusitu den garapen-‐arloko ereduarekin. Emakumeen Mundu Martxak egindako eskaeren artean, besteak beste, estatuak kalitatezko zerbitzu publikoak eskaini behar ditu, nekazaritzako erreforma egin behar da eta agroekologia sustatu behar da. Aldi berean, Emakumeen Mundu Martxak hitz ematen du elikadura-‐burujabetzaren aldeko borroka indartuko duela, eta salatuko dituela ingurumenaren kutsaduraren eta hondamenaren ardura duten nazioz gaindiko enpresak. http://www.mmm2010.info/action-‐areas-‐es/the-‐common-‐good-‐and-‐public-‐services
Emakumeen Mundu Martxa (2010): Violencia hacia las Mujeres. EMM, Nazioarteko Hirugarren Ekintza. Testu honen arabera, emakumeen aurkako indarkeria egiturazkoa da, berezkoa da sistema patriarkalean eta kapitalistan; eta gizonek, gizon-‐taldeek, instituzio patriarkalek eta estatuek baliatzen dute emakumeen bizitza, gorputza eta sexualitatea kontrolatzeko. Patriarkatuak indarrez ezarri du emakumeak gizonen jabetza direla, eta ideia horrek arlo ekonomikoa hartzen du barne: izan ere, patriarkatua eta kapitalismoa bat eginda agertzen dira, lanaren banaketa sexualari jarraiki. Ildo horretan, Emakumeen Mundu Martxak ohartarazten du ezinezkoa dela emakumeen aurkako indarkeria errotik kentzea, sistema patriarkala, kapitalista eta kolonialista ezabatu gabe. Salatzen dute nazioarteko lege eta biltzar batzuk –adibidez, CEDAW– ez direla aski, ez baitira benetan gauzatzen; eta gizarte zibilaren mobilizazioa babesten dute, eta muturreko ekintzak bultzatzen dituzte, emakumeen aurkako indarkeriari aurrea hartzeko eta indarkeria hori salatzeko. Aurreko testuetan bezalaxe, Emakumeen Mundu Martxak ekintzak egiteko eskatzen du; baina, aldi berean, hitz ematen du agerian utziko duela indarkeria iraunarazten duten politika patriarkalen eta aktore eta politika neoliberalen artean dagoen lotura, eta, orobat, lanean arituko dela gizarte-‐mugimendu mistoekin batera. http://www.mmm2010.info/action-‐areas-‐es/violence-‐envers-‐les-‐femmes
Emakumeen Mundu Martxa (2010): Paz y Desmilitarización. EMM, Nazioarteko Hirugarren Ekintza. Agiri honetan hainbat gatazka agertzen dira: kolonialak, erasoak, okupazioak, erlijiozkoak, diktadoreek gidatutakoak, etikoak eta ekonomikoak. Emakumeen Mundu Martxaren ustez, gerra, gatazkak eta militarizazioa sistema kapitalistaren eta patriarkalen adierazpen dira, sistema horiek beren nagusitasunari eusteko baliatzen dituzten bitartekoak baitira. Salatzen dutenez, emakumeen gorputza gerrako harrapakina dela jo ohi da, eta indarkeria gatazkaren barruan sartzen da. Gatazka armatuek emakumeengan dituzten ondorioetako batzuk aztertzen ditu, eta bereziki nabarmentzen du biktima zibilen kopurua –gehienbat emakumeena eta haurrena– askoz handiagoa dela biktima militarrena baino. Emakumeen Mundu Martxak dei egiten du desmilitarizaziorantz jotzeko, eta babesten du bakearen kulturak gerra ez egotetik harantz jo behar duela. Eskaera hauek egiten dituzte, besteak beste: emakumeek baketzeko prozesuetan parte har dezaten, base militar atzerritarrei buruzko akordio gehiago egon ez dadin, eta protesta eta gizarte-‐mugimenduekiko kriminalizazioa buka dadin. Bestetik, hitz ematen dute salatuko dutela armen industriak gatazkei eusteko betetzen duen eginkizuna, eta gatazkan dauden herrialde eta eskualdeetako errealitatearen berri emango dutela. http://www.mmm2010.info/action-‐areas-‐es/peace-‐and-‐demilitarisation
Territorio Global de las Mujeres (2012): Del Territorio Global de las Mujeres en la Cúpula de los Pueblos para la Conferencia de Naciones Unidas sobre el Desarrollo Sustentable (Rio+20). Rio de Janeiro, Territorio Global de las Mujeres. Hainbat herrialdetako erakunde feministak eta emakumeen erakundeak Herrialdeen Kupulako Emakumeen Lurralde Globalean bildu ziren, eta, bertan, aditzera eman zuten ez zetozela bat Rio+20 Biltzarrean parte hartu zuten gobernuekin, eta, orobat, salatu zuten sistematikoki urratzen ari zirela Nazio Batuen Ingurumen eta Garapenerako Biltzarrean hogei urte lehenago onetsi ziren gutxieneko konpromisoak. Aditzera ematen dutenez, ekonomia eta garapenerako eredu kapitalista, patriarkal eta arrazista arbuiatzen dute, sistema horrek areago handitzen eta sortzen dituelako desberdintasunak, eta natura suntsitzen duelako, “ekonomia berdearen” bidez merkaturatzen baitu. Izan ere, horrek merkatuen irabaziak eta hazkundea ugaltzen ditu, honezkero eskuratuta dauden giza eskubideak –sexu-‐ eta ugaltze-‐arloko eskubideak ere bai– sendotzeko laguntza eman beharrean. Era berean, diotenez, ez dute aringarririk onartzen –adibidez, Milurteko Garapenerako Helburuak–, horiek ez dituztelako zalantzan jartzen gizarte-‐, ekonomia-‐ eta ingurumen-‐arloko arazoen egiturazko benetako arrazoiak, eta, gainera, emakumeen desberdintasunak errepikatzen edota larriagotzen dituztelako, bai eta gizarte eta ingurumeneko bidegabekeriak ere. Azkenik, dei egiten dute emakumeek berdintasuna, autonomia eta askatasuna izateko duten eskubidea babesteko, norberaren gorputza lehenbiziko lurraldetzat hartuta. http://www.iepala.es/IMG/pdf/Posicionamento_feminista_frente_a_Rio_20_FINAL_esp.pdf
Hegoa eta ACSUR-‐Las Segovias (2010): Reivindicaciones feministas para una ciudadanía transformadora. Bilbo, Hegoa eta ACSUR-‐Las Segovias. Argitalpen hau “Feminismoak Garapenerako agendan” bilerako lan-‐taldeetan parte hartu zuten lagunek egindako ahaleginaren emaitza da (Bilbo, 2010). Ekitaldiak, besteak beste, agenda politiko bat prestatu nahi zuen, hau da, aldarrikapen feminista batzuk egin nahi zituen, egungo globalizazioaren eta zibilizazio-‐krisiaren esparruan, eta, gero, sentsibilizazioko jarduerak eta hainbat arlotan eragin politikoa izateko ekintzak egin nahi zituen. Argitalpenak hiru atal ditu, eta atal horietako bakoitzak batera biltzen ditu aldarrikapenak eta eskaerak, gaiaren arabera sailkatuta (emakumeen eskubide ekonomikoak, gatazka-‐egoeran dauden emakumeak, eta eragin politikoa eta emakumeek herritar gisa duten parte-‐hartzea), eskaera horien oinarrian dagoen argudiozko agiria, eta, orobat, esperientzia eraldatzaileak, emakumeen giza eskubideak testuinguru desberdinetan babesteko adibide gisa hartutakoak. Era horretan, garapenaren ardura duten horiei tresna eta politika egokiak jarri nahi zaizkie eskura; eta eskaera egiten zaie emakumeen beharrizanak eta interes estrategikoak aintzat har ditzaten, hala arlo publikoan nola pribatuan, eta behar bezala berma dezaten ezabatuko dituztela emakume jaio izateagatik pairatzen dituzten desberdintasun historikoak eta egiturazko bidegabekeriak. http://www.bantaba.ehu.es/obs/ocont/obsgen/doc/agendapolitica/
WIDEren Espainiako Plataforma (WIDE-‐E); Estatu eta autonomia-‐erkidegoetako generoko taldeak (GGEA Sarea); Estatu espainiarreko garapenerako gobernuz kanpoko erakundeen koordinakundea; Marea Violeta Málaga (2012): Los derechos de las mujeres en el Desarrollo. Alternativas desde las organizaciones feministas y sociales a la agenda del Desarrollo. Cádiz, WIDE-‐E, GGEA Sarea, Estatu espainiarreko garapenerako gobernuz kanpoko erakundeen koordinakundea eta Marea Violeta Málaga. Espainiako eta Latinoamerikako hainbat erakunde, talde, sare eta parte-‐hartzaile –hala garapen-‐arlokoak, nola feministak, migratzaileak eta ekintzaileak– Cádizen bildu ziren, garapenerako agenda eztabaidatzeko, hautabideak proposatzeko eta feministen erresistentziak azaltzeko. Taldeko ekintza bat izan zen, Estatu eta gobernuko buruzagien Iberoamerikako XXII. Gailurraren paraleloan egina. Salatu zutenez, gailur horren jomuga hazkunde ekonomikoa eta emankortasuna sustatzea zen, eta eredu horrek erabat urratzen ditu pertsonen eskubideak, eta ikusezin bihurtzen ditu emakumeen eskubideak. Jardunaldia elkarren artean lotura zuten bi multzotan egituratu zen: lortu nahi dugun garapen-‐eredua, eta azken aldi hauetan emakumeen eskubideak jasaten ari diren erasoak eta estrategiak, sexu eta ugaltze-‐arloko eskubideei, eta emakumeen aurkako indarkeriei arreta berezia eginez. Bukaeran, manifestu bat prestatu zuten, eta helbide honetan jarri zuten eskuragarri: http://cooperaccio.org/plataforma/file/view/443/manifiesto-‐feminista-‐y-‐social-‐ante-‐la-‐xxii-‐cumbre-‐iberoamericana-‐en-‐cdiz-‐16-‐y-‐17-‐de-‐noviembre-‐de-‐2012 http://www.2015ymas.org/spip.php?article717
Interneteko dokumentuen kontsulta data: 2012ko urtarrilla. .