322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten...

24
Txostena 2009 Memoria 116 5 ABELTZAINTZA ABELTZAINTZA ZERBITZUA ZERBITZUA

Transcript of 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten...

Page 1: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

116

5ABELTZAINTZA ABELTZAINTZA ZERBITZUAZERBITZUA

Page 2: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

117

5GANADERÍAGANADERÍA

Page 3: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

118

Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, sortutakoak errotik ateratzeko eta biztanleekiko osasun-arriskuak deuseztatzeko, baita nekazaritza eta abeltzaintzako ekoizpenak dibertsifi katzeko, abeltzain-ekoizpenaren faktoreen eraginkortasun handiagoa lortzeko, abeltzain-produktuek azken balioa gehitzeko, abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren sistemak hobetzeko eta animaliaren ekoizpenaren kalitatea ziurtatzeko ere, hurrengo jarduerak garatu dira:

5.1. ABERE OSASUN ATALA

5.1.1. BEHIAK SANEATZEKO KANPAINA

Behiak Saneatzeko Kanpaina 2008ko irailetik 2009ko ekainera bitartean egin da; ildo horri jarrai-ki, Bizkaiko behi guztien identifi kazioa eta osasun-egoera kontrolatu da.

2009. urte guztian zehar ukuilu guztiak jarraitu dira, abelburu positiboren edota zalantzazkoren bat izan badute, ustiapenak osasun-kalifi kazioa berresku-ratu arte eta, aldi berean, salerosketako abelburu guztiak kontrolatu dira; horiei aipatu gaixotasunekiko diagnostiko-probak egin zaizkie, bai saldu baino le-hen, bai ustiapen berrian sartu diren unean. Guztira 7.516 behi kontrolatu dira eta emaitzak negatiboak izan dira.

3.130 ukuilutan 44.720 abelbururen gainean osa-sun-kanpaina egin da hurrengo emaitzekin:

• Tuberkulosia: Kanpainan 27 ukuilu positibo erre-gistratu dira, 49 abere positiborekin, herri-kirole-tako animaliengan tuberkulosia kontrolatzeko pro-grama zehatzaren ondorioz.

• Bruzelosia: Aurreko urteko joerari jarraituz, BLHn ez da bruzelosiaren kasurik izan 2009. urtean.

Hala eta guztiz ere, eta Bruzelosia errotik kentzeko Nazio Programan ezarritakoari jarraituz, behien azienda osoari bigarren kontrola egin zaio, eta kasu honetan ere emaitzak negatiboak izan dira.

• Leukosi enzootikoa: Animalia batek ere ez du positibo eman.

• Peripneumonia: Animalia batek ere ez du positibo eman.

Saneamenduaren Kanpainaren Programan behien gaixotasunei dagokienez Bizkaiko osasun-egoera ezin hobea az-pimarratzeko, behien ustiapenen %99,10 Bruzelosi, Tuberkulosi, Leukosi eta Peripneumoniaz kalterik gabeko Osasun Kalifi kazio Ofi zialaren barruan sartua dago.

5.1.2. ARDIAK ETA AHUNTZAK SANEATZEKO KANPAINA

Ardiak eta Ahuntzak Saneatzeko Kanpainaren helburua ardiaren bruzelosia (Brucela Melitensis) eta ardiaren epididimitis kutsakorrra (Brucela Ovis) errotik ateratzea da, baita identifi katu eta erregistratzea ere. 2009ko irailean hasi zen.

Guztira 72.712 ardi saneatu dira 2.523 ukuilutan eta ez da Brucela Melitensis duen abere positiborik aurkitu. Brucela Ovisez saneatutako arren kopurua 3.595 izan da; 4 ahari positibo diagnostikatu dira 4 ustiapenetan.

Ahuntzaren espeziean 15.450 buru saneatu dira guztira 1.313 ustiapenetan, eta emaitza guztiak negatiboak izan dira.

5.1.3. PARATUBERKULOSIA KONTROLATZEKO PLANA

Duela bi urtetik hona behiaren paratuberkulosiaren kontrako kontrol-plana garatzen ari da; aipatu gaixotasuna errotik ateratzeko nazioko programetan ez dago aurrez ikusia, baina nabarmenki eragiten du ustiapenetan, kaltetuak badaude. 2009. urtean zehar 3 esne-ustiapen ikertu dira; galera ekonomiko larriak zituzten paratuberkulosiarengatik. 1.582 analisi egin dira guztira.

Page 4: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

119

Dentro del Programa de Producción y Sanidad Animal, y con el fi n de evitar la introducción y difusión de enfermedades infecto-contagiosas, erradicar las que se produzcan y eliminar riesgos sanitarios a la población, así como la necesidad de diversifi car las producciones agropecuarias, obtener una mayor efi ciencia de los factores de la producción ganadera, aumentar el valor fi nal de los productos ganaderos, mejorar los sistemas de reproducción y el patrimonio genético de la cabaña y asegurar la calidad sanitaria de la producción animal, se han desarrollado las siguientes actividades:

5.1. SECCIÓN DE SANIDAD ANIMAL

5.1.1. CAMPAÑA DE SANEAMIENTO BOVINO

La Campaña de Saneamiento Bovino 2009 se ha realiza-do entre septiembre de 2008 y junio de 2009, controlan-do la identifi cación y estado sanitario de todo el efectivo bovino de Bizkaia.

Durante todo el año 2009 se han realizado seguimientos a todos los establos que han tenido alguna res positiva y/o dudosa hasta que la explotación recupere su califi cación sanitaria y al mismo tiempo se han controlado todas las reses de compra-venta, a las cuales se les realizan prue-bas de diagnóstico frente a las enfermedades citadas, tanto antes de su venta así como a la entrada en la nueva explotación, habiendo sido controlados 7.516 bovinos, con resultados negativos.

Se ha realizado la Campaña sanitaria sobre 44.720 reses en 3.130 establos, con los siguientes resultados:

• Tuberculosis: Se han registrado 27 establos positivos en Campaña, con 49 animales positivos como consecuencia del programa específi co del control de tuberculosis en animales de deporte rural.

• Brucelosis: Siguiendo la tendencia del último año anterior, no se ha registrado ningún caso de Brucelosis en el T.H.B. durante el año 2009.

No obstante, y siguiendo lo establecido en el Programa Nacional de erradicación de Brucelosis, se ha realizado un segundo control a todo el censo bovino con resultados, asimismo, negativos.

• Leucosis enzoótica: No ha resultado positivo ningún animal.

• Perineumonía: No ha resultado positivo ningún animal.

Para remarcar la óptima situación sanitaria de Bizkaia, en cuanto a las enfermedades bovinas en el Programa de Campaña de Saneamiento, hay que señalar que el 99,10% de las explotaciones bovinas se hallan en posesión de la Califi cación Sanitaria de Ofi cialmente indemne de Brucelosis, Tuberculosis, Leucosis y libre de Perineumonía.

5.1.2. CAMPAÑA DE SANEAMIENTO DE OVINO Y CAPRINO

La Campaña de Saneamiento Ovino-Caprino, con objeto de erradicar la brucelosis ovina (Brucela Melitensis) y la epididimitis contagiosa ovina (Brucela Ovis), así como su identifi cación y registro, comenzó en septiembre de 2009.

El número de ovinos saneados ha sido de 72.712 en 2.523 establos, no habiéndose detectado ningún animal positivo a Brucela Melitensis. El número de machos saneados de Brucela Ovis ha sido de 3.595, habiéndose diagnosticado 7 carneros positivos en 4 explotaciones.

En la especie caprina se han saneado un total de 15.450 cabezas en 1.313 explotaciones, todas ellas negativas.

5.1.3. PLAN DE CONTROL DE LA PARATUBERCULOSIS

Desde hace dos años se viene desarrollando un plan de control frente a la paratuberculosis bovina, enfermedad que no está contemplada en los programas nacionales de erradicación pero que afecta considerablemente al buen desarrollo de las explotaciones afectadas. A lo largo del año 2009 se han investigado 3 explotaciones lecheras que acusaban graves pérdidas económicas debido a la paratuberculosis, con un total de 1.582 análisis.

Page 5: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

120

5.1.4. KALTE-ORDAINAK

79 abelburuk izan du kalte-ordaina, hurrengo banaketaren arabera:

Bruzelosiarengatik kalte-ordaina jaso duten abelburuen kopurua 1Tuberkulosiarengatik kalte-ordaina jaso duten abelburuen kopurua 41Leukosiarengatik kalte-ordaina jaso duten abelburuen kopurua 1Tuberkulosiarekiko ukuilu positiboetatik datozen abelburu negatiboen kopurua 36

Behiak hiltzeagatik diru-laguntza kontzeptupean kostu guztia 30.172 €-koa izan da, hurrengo moduan banatuta:

Bruzelosiarengatik zenbatekoa 700,00 €Tuberkulosiarengatik zenbatekoa 17.172,00 €Leukosiarengatik zenbatekoa 560,00 €Tuberkulosia izan duten ukuiluen abelburu negatiboen zenbatekoa 13.000,00 €Abereak berritzeagatik zenbatekoa 35.860,00 €Tuberkulina dela-eta, hiltegian konfi skatutako abereengatik zenbatekoa –

Era berean, paratuberkulosiaren aurrean positibo eman duten 26 animalia berritzeagatik emandako zenbatekoa 11.180 € izan da.

2 ustiategitan salmonellaren eraginez 7.000 oilo berritzeko eman den zenbateko osoa 9.326,97 € izan da.

Mihi Urdinari dagokionez, 15 ustiategitako 18 abelbururengatik kalte-ordaina eman da, 12.937,50 €, eta 4 ustiategitako 14 ardirengatik, 2.212,50 €.

Amaitzeko, saien erasoak izan dituzten 9 abelbururengatik kalte-ordainak eman dira, 4.971,66 €, 5 ardirengatik 448 €, eta moxal bategatik, 272 €.

5.1.5. HONDAKINAK IKERTZEKO NAZIOKO PLANA (HINP)

Granjetako animalien (hau da, behiak, ardiak, txerriak, hegaztiak eta untxiak) elikaduran substantzia debekatuen erabilera zehazteko xedez, hurrengo jarduerak garatu dira:

• Behien, untxien eta txerrien pentsuaren 17 lagin hartzea, mikotoxinen, metal astunen, antimikrobianoen eta kokziodios-tatikoen presentzia ikertzeko.

• Behien gernuaren 26 lagin hartzea anabolizatzaileen presentzia ikertzeko.

• Behien, hegaztien, txerrien eta untxien edari-uraren 9 lagin hartzea, anabolizatzaileak eta antimikrobianoak zehazteko.

• Behien ILEAren 11 lagin hartzea ß-agonistarako.

Emaitza guztiak negatiboak atera dira.

Page 6: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

121

5.1.4. INDEMNIZACIONES

El número de reses de ganado bovino indemnizadas ha sido de 79, según la siguiente distribución:

Número reses indemnizadas + Brucelosis 1Número reses indemnizadas + Tuberculosis 41Número reses indemnizadas + Leucosis 1Número reses negativas procedentes de establo positivo a Tuberculosis 36

El costo total en concepto de subvención por sacrifi cio de ganado bovino asciende a 30.172 €, distribuidos de la siguiente manera:

Importe por + Brucelosis 700,00 €Importe por + Tuberculosis 17.172,00 €Importe por + Leucosis 560,00 €Importe reses neg. de establos + Tuberculosis 13.000,00 €Importe por reposición de ganado 35.860,00 €Importe por reses decomisadas en mataderopor tuberculina –

Asimismo, el importe total por reposición de 26 animales positivos a paratuberculosis asciende a 11.180 €.

La reposición de 7.000 gallinas por salmonella en dos explotaciones asciende a 9.326,97€.

Respecto a la Lengua Azul, se ha procedido a la indemnización de 18 reses bovinas procedentes de 15 explotaciones por un importe de 12.937,50 €, así como 14 ovinos de cuatro explotaciones por un total de 2.212,50 €.

Finalmente, se han indemnizado por ataques de buitres 9 reses bovinas por un importe de 4.971,66€, 5 reses ovinas por un importe de 448 € y 1 potro por un total de 272 €.

5.1.5. PLAN NACIONAL DE INVESTIGACIÓN DE RESIDUOS (PNIR)

Con el fi n de determinar la utilización de sustancias prohibidas e indeseables en la alimentación de los animales de granjas, esto es, bovinos, ovinos, porcinos, aves y conejos, se han llevado a cabo las siguientes actuaciones:

• Toma de 17 muestras de pienso de ganado bovino, conejos y porcino, para investigar la presencia de micotoxinas, metales pesados, antimicrobianos y coccidiostáticos.

• Toma de 26 muestras de orina de ganado bovino para estudiar la presencia de anabolizantes.

• Toma de 9 muestras de agua de bebida en ganado bovino, aves, porcinos y conejos, para determinar anabolizantes y antimicrobianos.

• Toma de 11 muestras de PELO de bovino para ß-agonistas.

Todos los resultados han salido negativos.

Page 7: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

122

5.1.6. BEHIAK IDENTIFIKATZEA

Behiak identifi katzeko arloan zuzentarau komunitarioak xedatutakoari jarraiki, 160 behien ustiapen ikuskatu dira, identifi ka-zioari eta erregistroari dagokionez, indarreko araudian xedatutakoa betetzen dela zehazteko.

Era berean, 2009. urtean guztira 17.300 behien buru identifi katu eta erregistratu dira.

5.1.7. KONTROLATU GABEKO ABEREAK KONTROLATU ETA ERRETIRATZEA

2009. urtean Bizkaiko puntu desberdinetan honako animaliak identifi katu, erretiratu edota sakrifi katu dira: 102 ahuntz, 28 ardi, 123 behi eta 295 zaldi.

5.1.8. ABEREEN ONGIZATEA KONTROLATZEA

Baldintzak kontrolatzeko 81 ikuskapenetan Aberearen Ongizateari zegokion atala sartzen zen eta abeltzaintza-ustiapenetan behiek, ardiek, ahuntzek, txerriek eta zal-diek izan behar zituzten gutxieneko babes-arauak kon-tuan hartzen ziren. Era berean, 6 ikuskapen egin dira, salaketengatik. Halaber, esperimentazioko animalien era-biltzaileen 7 zentro ikuskatu dira eta zentro horietako lan-gileen homologazioa jarraitu da, 1201/2005 EDrekin bat. Azkenik, garraioaren barruan animaliaren ongizatearen eremuan 2 ikastaro irakatsi zaizkie Bizkaiko abeltzainei, 760 garraiolari erregistratu dira eta 10 kamioi ikuskatu dira azoketan, eta beste 14 Abeltzaintza Zerbitzuan erre-gistratzeko.

5.1.9. TRANSMITI DAITEZKEEN ENTZEFALOPATIAK ZAINTZEKO PROGRAMA

2009. urtean Euskal Autonomia Erkidegoan transmiti daitezkeen Entzefalopatien Prebentzio eta Zaintza Pro-graman aurrez ikusitako ekintzak egin dira eta honakoak azpimarra daitezke:

• Abeltzaintza-ustiapenetan sortutako abereen gorpuak bildu eta suntsitzea.

• Elikadura-katera bideratutako 9.012 bururi diagnostiko-testa egitea.

• AME (Arriskuko Material Espezifi koa) planta kontrolatu, jarraitu eta ikuskatzea. Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza eta Arrantza Sailaren Ebazpenez baimendu zen.

• Honako gorpu-kopuruen gainean diagnostiko-testa egitea: 1.088 behi, 38 ardi eta 5 ahuntz; emaitzak negatiboak izan ziren.

5.1.10. TXERRIAK SANEATZEKO KANPAINA

Aurreko urteetan bezala, Txerriak Saneatzeko Kanpaina egin da txerri-izurri afrikarraren, klasikoaren, Aujezskyren gaixota-sunaren antigorputzak eta txerri-besikularen gaixotasuna daramatenak diagnostikatzeko.

Ugaltzeko fasean 386 indibiduo saneatu dira eta 190 gizentze-abere 20 ustiapenetan; ez da aipatutako gaixotasunekiko abere positiborik izan.

5.1.11. ERLEEN SANEAMENDU KANPAINA

Aurreko urteetan bezala, Bizkaiko Erlauntzen Identifi kazioa eta Erregistroa eguneratu da, 209/2002 EDrekin bat; Bizkaiko Erlezainen Elkartea (B.E.E.) eta BAMEPErekin lankidetzan garatzen da. Gaur egun 640 erlezain eta 11.000 erlauntz daude.

Page 8: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

123

5.1.6. IDENTIFICACIÓN BOVINA

Cumpliendo con las directrices comunitarias en materia de identifi cación bovina, se han realizado inspecciones en 160 explotaciones de ganado vacuno, con el fi n de determinar si se cumple lo establecido por la normativa vigente en cuanto a identifi cación y registro.

Asimismo, durante el año 2009 se ha procedido a identifi car y registrar un total de 17.300 cabezas de bovino.

5.1.7. CONTROL Y RETIRADA DE GANADO INCONTROLADO

A lo largo del año 2009 se han identifi cado, retirado y/o sacrifi cado 102 animales caprinos, 28 ovinos, 123 bovinos y 295 equinos en distintos puntos de Bizkaia.

5.1.8. CONTROL DEL BIENESTAR ANIMAL

Dentro de las 81 inspecciones de condicionali-dad realizadas se incluía un apartado referido a Bienestar Animal referido a las normas mínimas de protección de las especies bovina, ovina, caprina, porcina y equina en las explotaciones ganaderas. Asimismo, se han efectuado 6 ins-pecciones específi cas en materia de bienestar relacionadas con denuncias. Se ha procedi-do también a la inspección de los 7 centros de usuarios de animales de experimentación y se ha seguido con la homologación de perso-nal de dichos centros, de acuerdo con el R.D. 1201/2005. Finalmente, dentro del ámbito del bienestar animal en el transporte se han impartido 2 cursos a ganaderos de Bizkaia, se han regis-trado 760 transportistas y se han inspeccionado 10 camiones en ferias, así como otros 14 para su registro en el Servicio de Ganadería.

5.1.9. PROGRAMA DE VIGILANCIA DE LAS ENCEFALOPATÍAS TRANSMISIBLES

Durante el año 2009 han sido realizadas las acciones correspondientes contempladas en el Programa de Prevención y Vigilancia de las Encefalopatías transmisibles de la Comunidad Autónoma Vasca, destacando:

• Recogida y destrucción de cadáveres animales generados en las explotaciones ganaderas.

• Realización del test de diagnóstico a 9.012 cabezas destinadas a la cadena alimentaria.

• Control, seguimiento e inspección de la planta MER (Material Específi co de Riesgo) autorizada por Resolución del De-partamento de Agricultura y Pesca del Gobierno Vasco.

• Realización del test de diagnóstico sobre 1.088 cadáveres de animales bovinos, 38 ovinos y 5 caprinos, con resultados negativos.

5.1.10. CAMPAÑA DE SANEAMIENTO PORCINO

Al igual que en años anteriores, la Campaña de Saneamiento Porcino se realiza para diagnosticar los posibles portadores de anticuerpos de peste porcina africana, clásica, de la enfermedad de Aujezsky y enfermedad vesicular porcina.

Se han saneado 386 reproductores y 190 animales de cebo en 20 explotaciones, no resultando ningún animal positivo a las enfermedades mencionadas.

5.1.11. CAMPAÑA DE SANEAMIENTO APÍCOLA

Como en años anteriores, se ha actualizado el Registro e Identifi cación de las Colmenas de Bizkaia de acuerdo con el R.D. 209/2002, que se desarrolla en colaboración con la Bizkaiko Erlezainen Elkartea (B.E.E.) y BAMEPE, habiendo en la actualidad 640 apicultores y 11.000 colmenas.

Page 9: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

124

5.1.12. SALMONELLAREN PLANA HEGAZTI ERRULEETAN

Hegazti erruleetan Salmonellaren Plana betetzeko, Abeltzaintza Zerbitzuak granjan garatzen diren autokontrol guztiak ikuskatu ditu eta egokitzat jo diren neurri zuzentzaileak inplementatu dira.

Era berean, 20 ikuskapen egin dira galdeketa-balorazioarekin erruleen eta aurrerakoen hazkuntzaren granjetan. Ustiape-neko gorozkien eta hautsen lagin ofi zialak hartu dira.

Datuak MARMren (Ingurumen eta Landa eta Itsas Inguruaren Ministerioa) aplikazioan grabatu dira.

5.1.13. ESNE GORDINAREN KONTROLAREN ETA KALITATEAREN OSASUN PROGRAMA

2009. urtean 45 kontrol ofi zial egin dira behien eta ardien esne gordinaren laginetan antibiotikoen hondakinen presentzia zehazteko. Aipatu kontroletan, albaitarien sendagaiak (tratamenduen liburua, itxarote-denboraldia, errezetak...) behar bezala erabiltzen zirela ikuskatu zen.

Era berean, ausaz 3 ustiapenetan laginak hartu dira legezko betekizunak betetzen zituztela egiaztatzeko; gainera, esnea-ren baldintza higieniko-sanitarioen galdeketa bat eta esne-kontrolaren 3 egin ziren.

Hondakinen Ikerketaren Nazioko Planaren barruan 26 esne-lagin hartu dira inhibitzaileak, afl atoxinak, kloranfenikola, metal astunak, organokloratuak, PCBak eta antiparasitarioak hautemateko.

Azkenik, kalitate-arazoak zituzten abeltzainei bisitak egin zaizkie neurri egokiak hartu eta aurkitutako urritasunak konpon-tzeko. Ildo horri jarraiki, Aldundiak BIFE eta ACOL abere-elkarteekin hitzarmena du behien eta ardien Esnearen Kalitatea Hobetzeko. Edozein abeltzain sar daiteke esnearen kalitatea hobetzen laguntzeko.

5.1.14. HEGAZTI GRIPEA PREBENITU ETA ZAINTZEKO PLANA

Hisopoekin eta sueroekin 41 etxeko hegazti lagindu dira, baita 324 basati ere 2009. urtean, azken hilabeteetako datuen faltan.

5.1.15. MIHI URDINAREN KONTRAKO ZAINTZA-PROGRAMA NAZIONALA

2008ko abuztuan Mihi Urdinaren 1 serotipoaren lehenengo kasua agertu zen Bizkaiko lurralde historikoan. Horren ondorioz, zaintza- eta kontrol-protokoloa abian jarri zen; Mihi Urdinaren 1 eta 8 serotipoen aurrean behi-abere guztiak txertatu eta be-rritu ziren (3 hilabetetik aurrera) eta 3 hilabetetik gorako ardi guztiekin berdina egin zen 8 serotipoaren aurrean, 1 serotipoaren kontra jada txertatuak baitzeuden. Halaber, aurrerakoen hazkuntza guztia 1 eta 8 serotipoaren kontra txertatu zen.

Page 10: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

125

5.1.12. PLAN DE SALMONELLA EN AVES PONEDORAS

Dando cumplimiento al Plan de Salmonella en aves ponedoras, desde el Servicio de Ganadería se han supervisado todos los autocontroles que se llevan a acabo a nivel de granja, implementando las medidas correctoras que se estimen oportunas.

Asimismo, se han realizado 20 controles ofi ciales con encuesta-valoración en las granjas de ponedoras, broilers, repro-ductoras y recría, con toma de muestras ofi ciales de heces y polvo por explotación.

Se han grabado los datos en la aplicación del MARM.

5.1.13. PROGRAMA SANITARIO DE CONTROL Y CALIDAD DE LECHE CRUDA

A lo largo del año 2009 se han realizado 45 controles ofi ciales dirigidos para determinar la presencia de residuos de an-tibióticos en muestras de leche cruda bovina y ovina. En dichos controles se inspeccionó también el correcto uso de los medicamentos veterinarios (libro de tratamientos, período de espera, recetas…).

Asimismo, se han tomado muestras aleatorias a 3 explotaciones para comprobar si cumplían o no con las exigencias legales, realizándose, además, una encuesta de las condiciones higiénico-sanitarias de la leche y tres de control lechero.

Dentro del Plan Nacional de Investigación de Residuos se han realizado 26 muestras de leche para detectar inhibidores, afl atoxinas, cloranfenicol, metales pesados, organoclorados, PCBs y antiparasitarios.

Finalmente, se han realizado visitas a ganaderos con problemas de calidad para que tomaran las medidas oportunas y subsanaran las defi ciencias encontradas. En este sentido, la Diputación tiene un convenio para la Mejora de la Calidad de la Leche de bovino y ovino con las Asociaciones de ganado BIFE y ACOL, a los que se puede acoger cualquier ganadero para ayudarles a mejorar la calidad de la leche.

5.1.14. PLAN DE PREVENCIÓN Y VIGILANCIA DE LA INFLUENZA AVIAR

Se han muestreado 41 aves domésticas (hisopos y sueros) y 324 silvestres durante el año 2009, a falta de los datos de los últimos meses del año.

5.1.15. PROGRAMA NACIONAL DE VIGILANCIA FRENTE A LA LENGUA AZUL

En agosto de 2008 se produjo el primer caso de Lengua Azul serotipo 1 en un animal bovino en el Territorio Histórico de Bizkaia, lo cual dio lugar a la puesta en marcha del protocolo de vigilancia y control establecido, procediéndose a la vacunación y renovación de toda la cabaña bovina (a partir de los 3 meses de edad) frente al serotipo 1 y 8 de la Lengua Azul y de todos los ovinos mayores de 3 meses frente al serotipo 8 vacunados ya del serotipo 1 y de toda la recría frente al serotipo 1 y 8.

Page 11: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

126

Programa horren barruan behi- eta ardi-errolda osoari berriro ere txertoa jarri zaio agente transmititzailearen jardueraren aurretik, guztira 47.268 behiri eta 75.156 ardiri. Txertoen kanpaina 2009ko ekainean bukatutzat jo zen.

Era berean, urtean zehar 934 kontrol diagnostiko (PCR eta ELISA) egin dira, eta emaitzak negatiboak izan dira.

Era berean, animaliak gaixotasun horren aurrean inmunizatu direnez, 2009an ez da Mihi Urdinaren kasurik hauteman lurralde osoan.

5.1.16. ARDIAK ETA AHUNTZAK IDENTIFIKATZEKO KANPAINA

Ardiak eta ahuntzak identifi katu eta erregistratzeko sistema xedatzen duen 947/2005 ED betez, belarritakoa eta bolo erruminala gutxi gorabehera 14.000 abelbururi jarri zaio.

5.1.17. ZALDIAK IDENTIFIKATZEKO KANPAINA

Zaldien Identifi kazio Erregistroa egiteko 1988. urtean hasitako jarduerekin jarraitu da. 2009. urtean 1.291 zaldi identifi katu dira eta egun 16.169 zaldi daude erroldatuak.

5.1.18. ZAKURRAK IDENTIFIKATZEKO KANPAINA

2009. urtean zakurrak identifi katzeko kanpainarekin jarraitu da Udalekin eta Bizkaiko Albaitarien Elkargo Ofi zialarekin lan-kidetzan. Guztira 110.153 zakur mantendu dira erroldatuak eta identifi katuak.

5.1.19. GUNE ZOOLOGIKOEN ERREGISTROA ETA KONTROLA

2009. urtean Bizkaiko Gune Zoologikoak erregistratu eta kontrolatzeko lanarekin jarraitu da. Gune Zoologikoekin zerikusia duten 1.240 jarduera eta 59 ikuskapen egin dira.

ATALA KONTZEPTUA KOP.

A Errekuperazio-zentroak, bilduma zoologikoak, zirkuak 6B Txakurtegiak, haztegiak, txori-dendak, salmenta-zentroak… 109

Guztira 115

5.1.20. ABERE-AZOKAK ETA -LEHIAKETAK - HERRI-KIROLEN EMANALDIAK - ANTIDOPIN KONTROLA

2009. urtean Abeltzaintza Zerbitzuak 38 abereen azoka eta lehiaketa baimendu ditu eta horietatik 28 tokian edo eskual-dean egin dira eta 10 lurraldean edo maila handiagoan.

Mungian hamabost egunik behin egiten den azoka Abeltzaintza Zerbitzuak kontrolatu du eta hurrengo mugimenduak izan dira:

SARRERAK IRTEERAK

Mungia 868 448

Era berean, hurrengo herri-kirolaren emanaldiak baimendu dira:

KOPURUA JARDUNALDIAK ANIMALIA PART.

Idi-probak 80 172 1.063Zaldi-astoprobak 37 86 299Desafi oak 1 1 2

Animalien Babesari buruzko Legearen garapenarekin bat, 62 antidopin kontrol egin dira herri-kirolaren emanaldi desber-dinetan eta emaitza negatiboak izan dituzte. Halaber, animaliaren ongizate-kontrolak egin dira.

Page 12: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

127

En el marco de dicho programa se ha procedido a revacunar todo el censo bovino y ovino en el período previo a la acti-vidad del agente transmisor, haciendo un total de 47.268 bovinos y 75.156 ovinos, dándose por fi nalizada la vacunación para junio de 2009.

Asimismo, a lo largo del año han sido realizados un total de 934 controles diagnósticos (PCR y ELISA) con resultados negativos.

También hay que destacar que, fruto de la inmunización de los animales frente a dicha enfermedad, no ha sido declarado durante el 2009 ningún caso de Lengua Azul en todo el Territorio.

5.1.16. CAMPAÑA DE IDENTIFICACIÓN OVINA-CAPRINA

Dando cumplimiento al R.D. 947/2005, por el que se establece un sistema de identifi cación y registro de las especies ovina y caprina, se ha procedido a la implantación del crotal orejero y del bolo ruminal a 14.000 cabezas aproximadamente.

5.1.17. CAMPAÑA DE IDENTIFICACIÓN EQUINA

Se han continuado las actuaciones iniciadas el año 1988 del Registro de Identifi cación Equina. Durante el año 2009 se han identifi cado 1.291 caballos, teniendo en la actualidad 16.169 equinos censados.

5.1.18. CAMPAÑA DE IDENTIFICACIÓN CANINA

Durante el año 2009 se ha continuado con la campaña de identifi cación canina en colaboración con los Ayuntamientos y el Colegio Ofi cial de Veterinarios de Bizkaia, manteniéndose un total de 110.153 perros censados e identifi cados.

5.1.19. REGISTRO Y CONTROL DE NÚCLEOS ZOOLÓGICOS

Durante el año 2009 se ha proseguido la labor de registro y control de los Núcleos Zoológicos de Bizkaia, habiéndose realizado un total de 1.240 actuaciones relacionadas con Núcleos Zoológicos y 59 inspecciones.

SECCIÓN CONCEPTO N.º

A Centros de recuperación, colecciones zoológicas, circos 6B Perreras, criaderos, pajarerías, centros de venta… 109

Total 115

5.1.20. FERIAS Y CONCURSOS GANADEROS - PRUEBAS DE DEPORTE RURAL - CONTROL ANTI-DOPING

Durante el año 2009 han sido autorizadas y controladas por el Servicio de Ganadería un total de 38 ferias y concursos ganaderos, de los cuales 28 han tenido carácter local o comarcal y 10 territorial o superior.

La Feria quincenal de Mungia ha sido controlada desde el Servicio de Ganadería, registrándose los siguientes movi-mientos:

ENTRADAS SALIDAS

Mungia 868 448

Asimismo, han sido autorizadas las siguientes pruebas de deporte rural:

NÚMERO JORNADAS ANIMALES PART.

Idi-probak 80 172 1.063Zaldi-astoprobak 37 86 299Desafíos 1 1 2

De acuerdo con el desarrollo de la Ley de Protección de Animales, se han realizado 62 controles anti-doping en distintas pruebas de deporte rural con resultado negativo, así como controles de bienestar animal.

Page 13: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

128

5.2. GORPUAK BILTZEKO ZERBITZUA.

Osasun-arazoak deuseztatzeko, eta abere hilen gorpuak behar bezala tratatzeko xedez, 2009. urtean Bizkaia guztirako gorpuak biltzeko zerbitzuarekin jarraitu zen eta honakoak bildu ziren: behi helduak, txahalak, zaldiak, ardiak, ahuntzak, txerriak, untxi-loteak eta hegazti-loteak. Guztira 1.297.000 kg suntsitu dira.

5.3. ZEHAPEN ESPEDIENTEAK

2009. urtean 22 zehapen-espediente bideratu eta ebatzi dira guztira, arlo hauetan:

Animaliak Babesteari buruzko 6/93 Legea 7Animalien Osasunari buruzko 8/2003 Legea 15

5.4. ABEREEN AUKERAKETA ETA HOBEKUNTZA ATALA

5.4.1. ABERE-ELIKAGAIAK IKUSKATU ETA KONTROLATZEKO PLANA

2009. urtean arlo honetan sakondu nahi izan da eta aurreko jarduerak arrazionalizatu nahi izan dira kontrol-plan zehatz eta defi nituaren esparruan.

Abereen ekoizpenaren emaitzak neurri handian elikadura egokia erabiltzearen araberakoak dira eta ez dira animaliaren edo gizakiaren osasuna arriskuan jarriko.

Ikuskapen- eta kontrol-plan hau eginez, lan-sistema berdina erabili nahi izan da haragi- eta arrain-irinen, antibiotikoen, substantzia debekatuen, lehengai poluituen eta abarren erabilera kontrolatzeko jardueretan.

Hala, pentsu-fabriketan, pentsu-banatzaileetan eta orientabide ekoizle desberdineko abeltzaintza-ustiapenetan aritu da eta 92 lagin hartu dira ondoren aztertzeko. Hurrengo analisiak egin dira:

• animalia Proteina Eraldatuen (APE) kontrola

• kontrol mikrobiologikoa

• desiragarriak ez diren substantzien analisia: mikotox, met. astunak, gosipol...

• kalitatearen eta konposizioaren analisia

• substantzia debekatuen analisia: antibiotikoak, kokzidiostatikoak.

Era berean, 34 ikuskapen egin dira, pentsuaren fabriketan eta banatzaileetan, lehengaien ekoizleetan eta abeltzaintza-ustiapenetan.

Page 14: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

129

5.2. SERVICIO DE RECOGIDA DE CADÁVERES

Para eliminar posibles problemas sanitarios, y a fi n de eliminar de una forma correcta los cadáveres de animales muertos, durante el año 2009 se continuó con el servicio de recogida de cadáveres para toda Bizkaia, habiéndose recogido ani-males bovinos mayores, terneros, equinos, ovinos, caprinos, porcinos, lotes de conejos y lotes de aves, lo que ha hecho un total de 1.297.000 kg destruidos.

5.3. EXPEDIENTES SANCIONADORES

Durante el año 2009 se ha procedido a instruir y resolver un total de 22 expedientes sancionadores en las materias que se señalan:

Ley 6/93 de Protección de los Animales: 7Ley 8/2003 de Sanidad Animal: 15

5.4. SECCIÓN DE SELECCIÓN Y MEJORA GANADERA

5.4.1. PLAN DE INSPECCIÓN Y CONTROL DE ALIMENTOS GANADEROS

Durante el año 2009 se ha pretendido ahondar en este campo y racionalizar anteriores actuaciones, bajo el marco de un Plan de control concreto y defi nido.

Los resultados de la producción animal dependen en gran medida del empleo de una alimentación adecuada, no debiendo suponer ningún riesgo para la salud animal o humana.

Con la elaboración de este plan de inspección y control se ha pretendido aunar en una misma sistemática de trabajo aquellas actuaciones encaminadas a controlar el uso de harinas de carne y pescado en la alimentación animal, así como antibióticos, sustancias prohibidas, materias primas contaminadas, sustancias indeseables, etc.

De esta forma, se ha actuado en fábricas de pienso, distribuidores de pienso y explotaciones ganaderas de diferente orienta-ción productora con la recogida de 92 muestras para su posterior análisis, habiéndose realizado las siguientes analíticas de:

• control de Proteínas Animales Transformadas (PATs)

• control microbiológico

• análisis de sustancias indeseables: micotox, met. pesados, gosipol...

• análisis de calidad y composición

• análisis de sustancias prohibidas: antibióticos, coccidiostaticos.

Asimismo, se han llevado a cabo 34 inspecciones tanto en fábricas como distribuidores de pienso, productores de ma-terias primas y explotaciones ganaderas.

Page 15: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

130

5.4.2. HOBEKUNTZA GENETIKOA

2009. urtean ekoizpen-hobekuntzaren programa desberdinak garatzen jarraitu dira errentagarritasun hobea ateratzeko eta material genetiko eskuragarriaren ikerketan eta kontrolean eta lortutako hobekuntza genetikoaren ebaluazioan oina-rritu dira.

Bestalde, sinatutako hitzarmenen bidez, lurralde historikoan legez osatutako erakunde profesionalen funtzionaltasun ezin hobea lortzera bideratutako jarduerak inplementatu dira:

Hitzarmenak abeltzainen elkarteekin

ElkarteaHitzarmenaren

zenbatekoa 2009an

ACCBI 608,00 €

A.C.O.L. 68.465,39 €

ERLEZAINAK 51.917,00 €

ASGAPIR 41.440,00 €

HEGAZTIZAINAK 42.530,99 €

BAMEPE (Mendebaldeko Erlazain Profesionalen Elkartea)

13.100,00 €

BIBEL 4.000,00 €

BIFE 322.700,00 €

BIMOEL 10.465,00 €

BITEL 5.870,00 €

BITXEL 21.521,60 €

BIUNEL 37.220,00 €

BIZEL 5.000,00 €

BIZTXARTEA 0,00 €

BLAE 47.440,00 €

BLONDE 30.940,00 €

HIPIKAREN EUSKAL FEDERAZIOA 1.202,00 €

POTTOKA 15.597,00 €

EUSKAL ABEREAK 14.983,02 €

ARTZAI-GAZTA 12.000,00 €

Hala, gure Bizkaiko abere-ondarea pixkanaka hobetuz doa ekoizpenaren kalitateari eta kantitateari dagokionez; are ge-hiago, jada gaur egun erronka berriei aurre egin zaie, hala nola ingurumena babesteko betekizunekin bateragarriak diren beste ekoizpen-metodoak sustatzea, abeltzaintza biologikoa eta integratua eta abereen bitarteko genetikoak kontser-batzea.

ERREGIMEN ESTENTSIBOETAN EUSKAL ARRAZA AUTOKTONOEI BURUZKO FORU DEKRETUA

1996. urtean, Elikaduraren Munduko Gailurrak, Nazio Batuetako Nekazaritzaren eta Elikaduraren Erakundeak (FAO) Erro-man antolatuak, munduko helburu bezala abeltzaintzaren bitarteko genetikoen kontserbazioa, hobekuntza eta erabilera iraunkorra ezarri zuen.

Horrekin guztiarekin bat, Europako Elkartearen Nekazaritza Politika Komuna 2003. urtean hasi zen eta nekazaritza-ekoiz-penaren arloan, natur ingurunearekin eta bitartekoak erabiltzearekin egokiagoa izatearen aldeko apustua egin du; hala, landa-eremuak eta nekazaritza- nahiz abeltzaintza-ustiapenak enpresaren ikuspegitik kudeatzeko moduak nabarmenki aldatzea zehaztu du. Horri nekazaritzaren eta elikaduraren ekoizpenari buruzko Europako eredua deritzo.

Ildo horri jarraiki, abeltzainek bere ekoizpen-sistemak higiene-baldintzak eta animaliaren ongizatea hobetzen duten moduetarantz bideratzen ari dira. Sistema berri horiek, aldi berean, ingurumena zaintzen dute eta pixkanaka indarreko legezko araudiak babestutako nekazaritza eta elikaduraren kalitatezko sistema bereiziak dira, hala nola Adierazpen Geografi koak eta Jatorri Deitura Babestuak, abeltzaintza ekologikoa, abeltzain-ekoizpen integratua edo Espezialitate Tradizional Bermatuak.

Page 16: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

131

5.4.2. MEJORA GENÉTICA

Durante el año 2009 han seguido desarrollándose distintos programas de mejora de las producciones orientadas hacia una mayor rentabilidad, basados en el estudio y control del material genético disponible y evaluación de la mejora genética obtenida.

Por otro lado, a través de los convenios suscritos, se han ido implementando actividades enfocadas hacia una óptima funcionalidad de las organizaciones profesionales, legalmente constituidas en este Territorio Histórico:

Convenios Asociaciones ganaderas

Asociación Importe Convenio 2009

ACCBI 608,00 €

A.C.O.L. 68.465,39 €

APICULTORES 51.917,00 €

ASGAPIR 41.440,00 €

AVICULTORES 42.530,99 €

BAMEPE (Mendebaldeko Erlazain Profesionalen Elkartea)

13.100,00 €

BIBEL 4.000,00 €

BIFE 322.700,00 €

BIMOEL 10.465,00 €

BITEL 5.870,00 €

BITXEL 21.521,60 €

BIUNEL 37.220,00 €

BIZEL 5.000,00 €

BIZTXARTEA 0,00 €

BLAE 47.440,00 €

BLONDE 30.940,00 €

FEDERACIÓN VASCA DE HÍPICA 1.202,00 €

POTTOKA 15.597,00 €

EUSKAL ABEREAK 14.983,02 €

ARTZAI-GAZTA 12.000,00 €

Con lo cual nuestro patrimonio ganadero de Bizkaia va progresivamente mejorando en niveles de calidad y cantidad de sus producciones, comenzándose ya, incluso hoy, a afrontar nuevos retos, como el fomento de otros métodos de producción compatibles con las exigencias de protección del medio ambiente, ganadería biológica e integrada y la conservación de los recursos genéticos animales.

DECRETO FORAL DE RAZAS AUTÓCTONAS VASCAS EN REGÍMENES EXTENSIVOS

En 1996, la Cumbre Mundial de la Alimentación, organizada por la Organización de la Agricultura y la Alimentación (FAO) de las Naciones Unidas en Roma, señaló como meta mundial la conservación, mejoramiento y uso sostenible de los recursos naturales, incluidos los recursos genéticos ganaderos.

De acuerdo con todo ello, la reforma de la Política Agrícola Común de la Unión Europea iniciada en 2003 ha apostado por una producción agraria más acorde con el medio natural y la utilización de sus recursos, determinando cambios sustanciales en el tradicional desenvolvimiento de las áreas rurales y las formas de gestión empresarial de la explotación agrícola y ganadera. Es el llamado modelo europeo de producción agroalimentaria.

Así, los ganaderos están reorientando sus sistemas de producción hacia formas que mejoran las condiciones de higiene y bienestar animal y de preservación del medio ambiente, integrándose paulatinamente en alguno de los sistemas de calidad diferenciada agroalimentaria protegidos por la vigente normativa legal, tales como las Indicaciones Geográfi cas y Denominaciones de Origen Protegidas, la ganadería ecológica, la producción ganadera integrada o las Especialidades Tradicionales Garantizadas.

Page 17: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

132

Ildo horretatik Bizkaiko Foru Aldundiko Nekazaritza Sailak dekretu honen bidez eta dituen aginpideetan oinarritu-ta, 1724/2007 Errege Dekretua, abenduaren 21ekoa, erregimen estentsiboetan abere autoktonoen arrazen ekoiz-pen-sistemak sustatzeko diru-laguntzen oinarriak xedatzen dituena, garatu du. Guztira 190.000,00 €-ko laguntzak ditu nahikoa lurralde-oinarri duten ustiapenentzat, Bizkaiko Foru Aldundiarekin konpromiso bat sinatzen badute ekoizpen-forma berri horietarantz beren orientabide berria patentatzeko eta xedapenak aurrez ikusitako baldintzak betetzeko.

Era berean, jarduera orokorrak egiten jarraitu dira hobekuntza genetikorako eta errentagarritasun handiagoa izateko; zehatz-mehatz esanda honako hauek dira:

■ ESNE-BEHIETAN

Sektore honetan jarduerak, nagusiki, B.I.F.E. elkartearen bidez egiten dira; erakunde horrekin zerikusia duen hobekuntza genetikoaren eta ustiapenen kudeaketa teknikoaren programa garatzen du.

• Hobekuntza genetikoa: Horretarako, zehatz-mehatz jarraitu da Liburu Genealogikoaren kontrola, Kalifi kazio Morfo-logikoa eta Esne Kontrola. Horrela, populazio guztia (bai behiak, bai zezenak) genetikoki ebaluatu ahal izan da.

• Ugalketaren eta errape-minaren kontrola: Ugalketa-kontrolak abeltzaintza-ustiapenen errentagarritasunean duen eragin handiarengatik, hilero jarduteko 39.450 €-ko programa zehatza gauzatzen ari da.

• Errape-minaren kontrola Esne Kontrolaren datuen bidez egin da. Hilero zenbatu dira banan-banan zelulak eta kasu problematikoen gainean eragina; era berean, bisitak egin dira jeztean eta jezte-makineria berraztertu da. Guztira 18.000 € gastatu dira.

■ HARAGI-BEHIETAN

Piriniar, Limousine, Blonde eta Txaroles arrazekin jarduera zehatzak egiten ari dira dagozkion abeltzainen elkarteen bidez: ASGAPIR, BLAE, BBE eta BITXEL; oro har, argi gelditu da abereen kalitatea pixkanaka gehituz doala, 2009. urtean lurral-dean egindako jarduera-txostenei eta lehiaketa morfologikoen emaitzei erreparatuz.

2009. urtean egindako jardueretatik honakoak azpimarra daitezke:

• Arraza bakoitzaren Lurralde Lehiake-ta monografi koak egitea Zamudion, Gernika-Lumon, Markina-Xemeinen eta Urduñan.

• Haragi-behien arrazak sustatzea bi-zirako saltzeko.

• Hobekuntza genetikoa, genealogien kontrolean, kalifi kazio morfologikoan eta errendimenduen kontrolean oi-narrituta; hala, populazioaren mul-tzoa genetikoki kalifi ka daiteke eta etorkizuneko ugaltze-indibiduoak modu objektiboan aukera daitezke.

• Haragi-behi terreña, betizua eta montxinoa. Arraza horiekin jarduera zehatzak egiten ari dira Bibel, Bitel eta Bimoel abeltzainen lurralde-elkarteen bidez; berreskuratze-ko, kalifi kazio morfologikorako eta, hala badagokio, lehiaketa morfo-logikorako lan gogor eta neketsua nabarmen daiteke; etorkizunerako gelditzen da hobekuntza genetikoa, sektoreak egindako eskaeraren ara-bera eta gauzatzeko izango dituen indibiduo guztiak kontuan hartuta.

Page 18: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

133

En esta línea, el Departamento de Agricultura de la Excma. Diputación Foral de Bizkaia por el presente decreto, y en base a sus competencias, procede a desarrollar el Real Decreto 1724/2007 de 21 de diciembre por el que se esta-blecen las bases reguladoras de las subvenciones destinadas al fomento de sistemas de producción de razas gana-deras autóctonas en regimenes extensivos, mediante el establecimiento de ayudas, por un importe de 190.000,00 €, a las explotaciones que cuenten con base territorial sufi ciente, suscriban un compromiso con la Diputación Foral de Bizkaia que patentice su reorientación hacia dichas formas de producción y cumplan los requisitos previstos en esta disposición.

Igualmente, se ha seguido realizando actuaciones generales encaminadas a la mejora genética y a una mayor rentabilidad, en concreto:

■ EN VACUNO DE LECHE

Las actuaciones en este sector se centran fundamentalmente a través de la asociación B.I.F.E., llevando a cabo un pro-grama de mejora genética y gestión técnica de las explotaciones asociadas a la citada entidad.

• Mejora genética: Para ello, se ha seguido estrictamente el control del Libro Genealógico, la Califi cación Morfológica y el Control Lechero, permitiéndose así evaluar genéticamente toda la población, tanto vacas como sementales.

• Control reproductivo y de mamitis: Dada la enorme incidencia que tiene el control reproductivo en la rentabilidad de las explotaciones ganaderas, se está llevando a cabo un programa específi co de actuación mensual, por un importe de 39.450 €.

• El control de la mamitis se ha ido realizando a través de los datos del Control Lechero del seguimiento mensual de los recuentos celulares individuales y de la incidencia sobre casos problemáticos, habiéndose realizado, asimismo, visitas en ordeño, así como revisiones de maquinaria de ordeño, con un importe de 18.000 €.

■ EN VACUNO DE CARNE

Se están realizando actuaciones concretas con las razas Pirenaica, Limousine, Blonde y Charolesa, a través de sus respec-tivas asociaciones de ganaderos: ASGAPIR, BLAE, BBE y BITXEL, evidenciándose, en general, un progresivo incremento de los niveles de calidad de los animales, a juzgar por las respectivas memorias de actividades y por los resultados de los concursos morfológicos realizados en este Territorio a lo largo de este año 2009.

De las actuaciones realizadas durante el año 2009 destacan las siguientes:

• Celebración de Concursos Territoriales monográfi cos de cada raza en Zamudio, Gernika-Lumo, Markina-Xemein y Urduña-Orduña.

• Promoción de las razas de vacuno de car-ne para su venta para vida.

• Mejora genética, basada en control de genealogías, califi cación morfológica y control de rendimientos, permitiendo califi car genéticamente el conjunto de la población y elegir de manera objetiva los futuros reproduc tores.

• Vacuno de carne terreño, betizú y mon-chino. Se están realizando actuaciones concretas con estas razas a través de sus asociaciones territoriales de ganaderos, Bibel, Bitel y Bimoel, destacando el duro y arduo trabajo de recuperación, califi ca-ción morfológica y, en su caso, concurso morfológico, quedando para el futuro la mejora genética, según sea demandada por el sector y los efectivos totales con los que se cuente para llevarla a cabo.

Page 19: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

134

■ ARDIETAN

Ekoizpen-sektore honen jarduera orokorrak ACOL artzainen elkartearen bidez egiten dira. Honek, era berean, ARDIEKIN, S. L.rekin zerikusia du eta jarduerak honela laburbil daitezke:

• Esne-kontrolaren programa, ekoiz-penak kontrolatu eta hobetze-ko; horretarako, ekoizpen-indizeak (ekoizpen kalkulatuak) eta urtebetetik gorako ardiek ekoitzitako arkume bi-ziak aztertzen dira.

• Intseminazio artifi zialaren programa, hazitarako testatzea, eta hobetze-arrak lortzea ARDIEKIN enpresaren bidez Hautespen Zentroan sartutako ardiak erabiliz.

• Sustapenaren arloan jarduerak (gaz-ta egiten duten artzainen direkto-rioa…).

■ UNTXIEN SEKTOREAN

Untxien arloan jarduera nagusiak hu-rrengoetan laburbiltzen dira:

• Osasun-programak garatzea.

• Intseminazio artifi ziala hedatzea.

• Sustapenaren arloan jarduerak.

■ HEGAZTIEN SEKTOREAN

Ustiapenak erregistratzen dira, baita profi laxi medikoaren jarduerak ere Hegaztien Elkarteari dagozkion ustiapenetan.

Era berean, lankidetza-hitzarmena egingo da elkartuta dauden ustiapenen instalazioak garbitu eta hobetzeko.

2009. urtean garrantzi berezia izan du Salmonellaren kontrol-plana eta hegazti-gripearen zaintza lortzea.

Gainera, sustapenaren arloan jarduerak egin dira.

■ ERLEEN SEKTOREAN

Batera egiten da Bizkaiko Erlezainen Elkartearekin (BEE), ustiapenak modernizatzeko, emari genetiko hobea erabiltzeko. Xede horrez, erlezainaren profesionaltasuna sustatzen da eta osasun-programak eta zerbitzu teknikoak saritzen dira.

■ GORLIZKO FORU GRANJA

Gorlizko Foru Granja abeltzaintzaren esperimentazio-zentroa da eta jarduera zehatzak egiten dira, hain zuzen ere, abe-reen ekoizpenaren eta hautespenaren alderdiekin zerikusia dutenak, ondoren, Bizkaiko lurraldean dauden abere-hazien-detan ezartzeko.

Egun Granjan animalia-espezie autoktonoen (behi piriniarrak eta terreñak, baita zaldiak, hau da, pottoka euskal ponia) berreskuratze, hautespen eta hobekuntza genetikoarekin zerikusia duten jarduerak egiten dira.

Teknikoki Gorlizko Granja gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoan erreferentziatzat hartzen da arraza autoktono piriniarra hautatzeko.

Page 20: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

135

■ EN OVINO

Las actuaciones generales de este sector de producción se llevan a cabo a través de la aso-ciación de pastores ACOL, vinculada a su vez con ARDIEKIN, S. L., resumiéndose en las si-guientes:

• Programa de control lechero, mediante el cual se lleva a cabo el control y mejora de las producciones, a través de los análisis de los índices productivos (producciones calculadas), y de los corderos vivos producidos por ovejas mayores de un año.

• Programa de inseminación artifi cial, testaje de sementales y obtención de machos mejoran-tes, a través de ARDIEKIN, con los corderos ingresados en el Centro de Selección.

• Actuaciones en materia de promoción (direc-torio de pastores elaboradores de queso…).

■ EN EL SECTOR CUNÍCOLA

Las actuaciones principales en materia de cuni-cultura se resumen en:

• Desarrollo de programas sanitarios.

• Difusión de la inseminación artifi cial.

• Actuaciones en materia de promoción.

■ EN EL SECTOR AVÍCOLA

Se lleva a cabo el registro de explotaciones, así como actuaciones de profi laxis médica en las explotaciones pertenecientes a la Asociación de Avicultores.

Asimismo, se lleva a cabo un convenio de colaboración al objeto de higienizar y mejorar las instalaciones de las explota-ciones asociadas.

En 2009 ha tenido especial importancia la consecución de un plan de control de Salmonella y vigilancia de gripe aviar.

Además, se han realizado actuaciones en materia de promoción.

■ EN EL SECTOR APÍCOLA

Se trabaja conjuntamente con la Asociación de Apicultores de Bizkaia (B.E.E.), llevándose a cabo la modernización de las explotaciones, la utilización de un mejor caudal genético, promoviendo la profesionalidad del apicultor e incentivando programas sanitarios y servicios técnicos.

■ GRANJA FORAL DE GÓRLIZ

La Granja Foral de Górliz es un centro de experimentación ganadera donde se realizan actividades concretas, relacio-nadas con aspectos productivos y de selección ganadera para su posterior implantación en la ganadería existente en el Territorio de Bizkaia.

En la actualidad se llevan a cabo en esta Granja actividades relacionadas con la recuperación, selección y mejora genética de especies animales autóctonas, como las razas bovinas pirenaica y terreña, así como la equina, esto es, el poni vasco pottoka.

Técnicamente la Granja Foral de Górliz hoy, es considerada referente en la Comunidad Autónoma Vasca en la dirección de la selección de la raza autóctona pirenaica.

Page 21: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

136

Foru Granjaren helburuak 2002. urteaz gero sendotu ziren bi mailatan:

• Orokorrean:

– Arraza piriniarrarentzat ereduzko granja zehaztu zen eta Euskal Autonomia Erkidegoaren eremu guztian aberearen hauta-foku hedatzailea da.

– Foru Granja Errendimenduak kontrolatzeko eta, nagusiki, amaren lerroarekiko hautespena bideratzeko indize gene-tikoak lortzeko ustiapen bezala CONASPIren Hobekuntza Genetikoaren Planean sartuz.

• Bereziki hartuta:

– Balio genetiko bikaina duten txahalak hautatuz eta haziz, horien jomuga Euskal Herriko Mendi Komunalak badira. Horretarako EPIFEko bazkideei lagako zaizkie eta abeltzain berriak hartzeko erabiliko da; ondorioz, arrazaren Liburu Genealogikoaren oinarria zabalduko da. Gaur egun, 58 txahal laga zaie Udalei eta Epifeko bazkideei. Era berean, aldez aurretik Sabaizan testatutako animalien lagapen-programarekin hasi da, hazitarako horien gainean hautespen-presio handiagoa zehazteko. Arreta berezia jarriko zaio datu genetikoari eta morfologia egokiari.

– Balio genetiko bikaina duten txahalak hautatu eta haziz Sabaizako Hazitarako Testatze Estaziora (Nafarroako Foru Komunitatea) eramateko.

– Balio genetiko bikaina duten txahal emeak hautatu eta haziz arraza genetikoki hobetzeko eta hedatzeko; xede horrez, enkante publikoak egingo dira eta lehentasuna izango dute EPIFEko errendimenduen kontrolean sartutako abeltzai-nek.

– Balio genetiko bikaina duten txahal emeak hautatu eta haziz, enbrioiak transplantatuz balioa hedatzeko.

• Euskal Ponia – Pottoka:

Une honetan Gorlizko Foru Granjan zaldi-arraza hau berreskuratzeko plana zentralizatzen da, FAOk iraungitzeko arris-kuan aitortu baitu 1996tik aurrera. Granja honetan berrogeita hamar bat pottoka original daude helburu argiekin:

1. Ondare genetikoa zaintzea.

2. Ekoizpen-hautabideak bilatzea. Landa-eremuarekin eta ingurunearekiko moldapenarekin zerikusia duen balio eko-nomiko horrez gain, bestelako ekoizpen- eta ustiapen-hautabideak daude.

3. Elkarteko abeltzainei hazitarakoak lagatzea nahi diren ezaugarri morfologikoak eta genetikoak behin betiko fi nka-tzeko.

• Behi terreña:

Terreña arrazak Iraungitzeko Arrisku Larria du 1996ko FAOren txostenean; orain dela hamarkada gutxira arte arraza tradizionala zen Bizkaiko hegoaldean (Gorbeialden) eta Enkarterrietan, baina orain Bizkaian 300 abelburu baino gutxiago daude. Beste garaitan mugimendu-animalia zen base-rrietan eta arrazak ematen zituen idienga-tik balio handia zuen. Are gehiago, euskal herri-kiroletan nabarmendu eta eskatu egi-ten ziren.

Aipatu animaliak Meñakabasoko fi nkan (Sollube) daude eta zonaren mantentze ekologikoa egiteaz gain, sastrakaz eta oteaz garbitzen dute. Arraza berreskura-tzeko planari ekin zaio eta guztira 45 abe-lburu daude.

Foru-granjaren indibiduoek ugaltzeko ez badute balio, hiltegira bideratzen dira eta haragia Bizkaiko Elikagaien Bankuari ema-ten zaio Bizkaiko behartsuen artean bana-tzeko.

Page 22: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

137

Los objetivos de la Granja Foral, se vieron reforzados a partir del año 2002 en dos niveles:

• A nivel General:

– Estableciéndose una Granja Modelo para la Raza Pirenaica, y que sea un foco difusor de ganado selecto en todo el ámbito de la Comunidad Autónoma del País Vasco.

– Integrando la Granja Foral en el Plan de Mejora Genética de CONASPI como explotación en Control de Rendimientos y obtener índices genéticos con los que orientar la selección, principalmente hacia una línea maternal.

• A nivel Particular:

– Seleccionando y criando novillos de valor genético contrastado, cuyo destino sean los Montes Comunales del País Vasco, mediante la cesión a socios/as de EPIFE, y que sirvan para captar a nuevos/as ganaderos/as y consiguien-temente, ampliar la base del Libro Genealógico de la raza. En la actualidad, son 58 los novillos cedidos a diferentes ayuntamientos y socios de Epife. Asimismo, se ha comenzado un programa de cesión de animales previamente testa-dos en Sabaiza, en orden a establecer una mayor presión de selección sobre dichos sementales, prestando especial atención a su dato genético, así como a su adecuada morfología.

– Seleccionando y criando novillos de valor genético contrastado para destinarlos a la Estación de Testaje de Sementales de Sabaiza (Comunidad Foral de Navarra).

– Seleccionando y criando novillas de valor genético contrastado que redunden en la mejora genética de la raza y en su expansión, mediante subastas públicas con prioridad entre los/as ganaderos/as en control de rendimientos de EPIFE.

– Seleccionando y criando novillas de gran valor genético, difundiendo su valor mediante el transplante de embriones.

• Poni Vasco – Pottoka:

En estos momentos, en la Granja Foral de Gorliz se centraliza un Plan de Recuperación para esta raza equina, declarada por la FAO en peligro de extinción, desde el año 1996. Esta Granja acoge una manada de medio centenar de pottokas de tipo original, con unos claros objetivos:

1. Preservar este patrimonio genético.

2. Búsqueda de alternativas productivas. Además de este valor económico asociado a la rusticidad o adaptación al medio, existen otras alternativas productivas o de explotación.

3. Cesión de sementales a ganaderos de la asociación para fi jar defi nitivamente las características morfológicas y ge-néticas deseadas.

• Vacuno Terreño:

La raza Terreña, que se encuentra catalogada en Grave Peligro de Extinción, en el informe FAO 1996, y que hasta hace pocas décadas era la raza tradicional del sur de Bizkaia (Gor-beialde) y parte de las Encartaciones, ha que-dado reducida a menos de 300 cabezas en Bizkaia. En otros tiempos era valorada como animal tractor en los caseríos y era muy aprecia-da por los bueyes que daba la raza y que eran los destacados y demandados en las pruebas de deporte rural vasco.

Estos animales se encuentran en la fi nca de Meñakabaso (Sollube), donde, además de contribuir al mantenimiento ecológico de la zo-na, limpiándola de argoma y maleza, se ha co-menzado con ellos un plan de recuperación de esta raza, encontrándose en total 45 cabezas.

Los efectivos de la granja foral que no sirvan como reproductores se destinan a matadero, cediéndose la carne de los mismos al Banco de Alimentos de Bizkaia, para su distribución entre la población necesitada de Bizkaia.

Page 23: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

138

■ JARDUERAK ARRAZA AUTOKTONOEKIN

2009. urtean arraza autoktonoen arloan ekintzak egin dira hurrengo arrazekin:

• Azpi Gorri ahuntza

• Mutur Beltza Karrantzako ardia

• Sasi Ardi ardia

• Enkarterrietako zakur bilaua

• Enkarterrietako sagu-txakurra

• Erbi Txakurra

• Euskal Artzain Txakurra

• Enkarterrietako astoa

• Euskal Oiloa

• Euskal Antzara

• Euskal txerria

• Betizu behia

Egindako jarduerak hurrengo moduan laburbiltzen dira:

a) Erakusketa monografi koetan elkartearekin lankidetzan jardutea eta animalien kalifi kazio teknikoa egitea.

b) Euskal arraza bakoitzaren urteko inbentarioa, kalifi kazioak eta erroldak.

c) Arraza desberdinei buruzko zientzia eta dibulgazioko artikuluak eta liburuak argitaratzea.

d) Arraza-estandarren elaborazio teknikoa albaitarien fakultateekin lankidetzan.

Page 24: 322782 DPF Memoria - Bizkaia · Animalien Ekoizpen eta Osasun Programaren barruan, kutsatzen duten infekzio-gaixotasunak ez sartu eta hedatzeko, ... abereen ugalketa- eta ondare genetikoaren

Txostena2009

Memoria

139

■ ACTUACIONES REALIZADAS EN RELACIÓN CON LA RAZAS AUTÓCTONAS

A lo largo del año 2009 se han ejecutado acciones en materia de razas autóctonas con las siguientes razas:

• Cabra Azpi Gorri

• Oveja Carranza Cara Negra

• Oveja Sasi Ardi

• Perro Villano de las Encartaciones

• Perro Villanuco de las Encartaciones

• Erbi Txakurra

• Euskal Artzain Txakurra

• Asno de las Encartaciones

• Euskal Oiloa

• Euskal Antzara

• Euskal txerria

• Vaca Betizu

Las actuaciones desarrolladas se resumen en:

a) Colaboración en la organización y califi cación técnica de animales en las exposiciones monográfi cas.

b) Inventario, califi caciones y censos anuales de cada una de las razas vascas.

c) Publicación de artículos científi cos y de divulgación, así como libros de distintas razas.

d) Elaboración técnica en colaboración con facultades de veterinaria de estándares raciales.