164651 GUIA para mediadores - Elkarbizitza...

BITARTEKARIENTZAKOGIDA

8-12 urte artekoneska-mutilekin

lan egiteko

Kulturen arteko hezkuntzarako proposamenaELKARBIZITZA IKASGAI

Eskatu diezaiegun umeei euren eskualdean bestelakokultura duten pertsonak bizi diren ikertzeko, zelako

aldeak dituzten azaltzeko eta euren taldean bertan erenolako aldeak dituzten adierazteko.

Esan diezaiegun ohikoa dela hasiera batean besteenaniztasuna gogoko ez izatea, baina bestelakoak badiraere ez direla gaiztoak. Gainerakoei bestelakoak izaten

uzten ez diegunean gara gaiztoak.

Esan diezaiegun umeei aldeei esker bizitzekoleku interesgarria dela mundua. Alderik ez balego,

ezin izango genukeen ulertu nortzuk garen ere:ezin izango genuke “ni” esan, ez genukeelako

alderatzeko “zu” izango.

Esan dezagun norberak gainerakoen aldean bestelakoaizateko duen eskubidea dela berdintasuna.

Umberto Eco

1 2 3 4

KULTURAARTEKOGIZARTERANTZ

PERTSONAGUZTIENTZAKOGIZARTEA ERAIKI

NOLA IKASTENDIREN BALIOAKETA JARRERAK

BALIOAK ERATZEKOERAGILE NAGUSIAK

4.1. Familia, giroaeta balioensorlekua ______12

4.2. Eskola, balioaksustatzeko ekintza-hausnarketaeremua _______13

4.3. Hezkuntza-aisialdia,balioak abianjartzeko eremuez-formala _____15

4.4. Informazioaren etakomunikazioarenteknologiak,balioen etakontrabalioenbarreiatzaileak __18

________6 ________9 _______11 _______12

5 6 7

KULTURA ARTEKOHEZKUNTZALEHEN HEZKUNTZAN

5.1. Gizarte-esperientzienarloak derrigorrezkohezkuntzan ____21

BALIOAK LANTZEKOARIKETAK

6.1. Ariketa sozio-dramatikoak____25

6.2. Sormenezkoariketak _______25

6.3. Esperientziakeraikitzekotalde-ariketak___25

6.4. Lankidetzasustatzekoariketak _______26

6.5. Berdinen artekotutoretza ______26

6.6. Pertsonen artekoharremanetanoinarritutakoariketak _______27

6.7. Sentsibilizaziorakojardunaldiak etajaiak _________28

6.8. Sarea _________28

“ELKARREKINBIZITZEN IKASTEN”EGITASMOA

_______20 _______25 _______29

BIBLIOGRAFIA

8 _______34

BITARTEKARIENTZAKOGIDA

Azken urteotan, gureherrialdea inmigrazioaren

lehen helmuga da Europako Batasunean,biztanle guztiak kontuan hartuta, atzerritargutxien dituen herrialdea bada ere. Etorkinhorien seme-alabak ere bertora datozenez,kultura aniztasunerako eragile berria sortzenda eskoletan eta behar den moduko erantzunaeman behar diogu.

Eskoletan eta tokian tokiko erkidegoetan, jakin badakigu besteherrialde batzuetako pertsonak daudela, onartu egin beharditugun beste hizkuntza, kultura, janzkera eta jokabide batzukagertzen direlako.

Sorterrien edo erreferentziako kulturen arabera, bestelakoak diraoso atzerriko etorkinen seme-alabek dituzten zailtasunak. Orohar, Amerika Latinoko ikasleek hezkuntza-mailan dituztezailtasunak. Izan ere, maila hori aberastu egin behar dute, ahaliketa epe laburrenean gure ikasleen mailara iritsi ahal izateko.Magrebeko ikasleek gizartearen gaitzespen handiagoa jasatendute. Beraz, ekintza egokiak garatu behar dira, estereotipoakdesagerrarazteko. Ekialdeko Europako ikasleek zailtasun handiakdituzte hizkuntzaren erabileran. Asiako ikasleek, ordea, aukera

asko behar dituzte, ahozko hizkuntzan hitz egiteko eta tokiantokiko hizkuntza garatzeko.

Eskola bera leku ezin egokiagoa da zeregin horigaratzeko, ikasketa, curriculum, gizarte,

hezkuntza… arloko neurriak dituelako etagizarte-eragileek eurek, hau da, neska-mutilek,zeresan handia dutelako onartzekoprozesuetan. Ikuspegi hori kontuan hartuta,geure ikasleak hezi behar ditugu, pertsonaguztientzako gizartea eraikitzeko, eskolakoekintzaren, aisialdiko hezkuntzako ekimeneneta familien ekintza egokiaren bidez.

6

KULTURAARTEKO

GIZARTERANTZ

1

ELKARREKIN BIZITZEN IKASTEN egitasmoa hezkuntzaren kulturaarteko ikuspegiari buruz hausnartzeko proposamena da, hau da,erkidego bateko neska-mutilen taldean garatutako partaidetzakbehar bezala bermatu eta bideratzen dituen begirada.

Kultura arteko gizartea eraikitzeko hezkuntza-ekintzaren abiaburuakontuan hartuta, elkarreragina da kulturaren funtsezko osagaia.

Kultura arteko gizartea eraikitzeko, bestekultura batzuekin duen harremaneanberretsi behar da kultura bera eta,gizarte berria eraikitzean, guzti-guztiek ekarpenak egin ahal dituztelaonartu behar da. Izan ere, ekarpen

horiek trukea eta balioespen kritikoaizango dituzte helburu.

Kultura arteko ikuspegiak kultura anitzeko ikuspegia gainditzen du,kultur aniztasuna egiaztatu eta onetsi ondoren, berezko hezkuntza-egitatetzat hartzen duelako kultur elkarreragina.

Kultura arteko ikuspegia kontuan hartuz gero, kultur harremanakgizartea eraikitzeko proiektu baten barruan daudela pentsatu beharradago, eta proiektu hori pertsona guztientzako eskubide eta aukeraberdintasunean oinarritzen da.

Kultura arteko gizartearen alde eginez gero, estatukogutxiengoentzako edo inmigranteentzako barik, biztanle guztientzakoelkarreraginak eta ekimenak garatu behar dira.

Kultura arteko hezkuntzak egoera txarragoan bizi diren gutxiengokulturalentzako aukera-berdintasuna sustatzea du helburu. Bestetik,konpentsaziorako alderdiak ditu eta hezkuntza-premia bereziakdituzten taldeentzako neurriak eta jarduketak jartzen ditu abian.Premia horiek zentzu zabalean hartzenbadira ere, eskola-eredu berri batetikgaratzen dira: kultura arteko eskola.

Urteen joan-etorrian eraikitzen denerrealitatea da kultura artekohezkuntza. Horrez gain, elkarrenarteko harremana eta talde-eraikuntzako prozesu hori helduekbaino berezkotasun handiagoz bizikoduten neska-mutilen belaunaldiak dituoinarri.

7

KULTURA ARTEKO GIZARTERANTZ

… kultura artekohezkuntzarenabiaburua kontuanhartuta,ELKARRERAGINA dakulturaren funtsezkoosagaia.

1

… PERTSONAGUZTIENTZAKOGIZARTEA eraikitzekohezi.

Familiek, eskolek, aisialdiko hezkuntza-zentroek eta gainerakohezkuntza-eragileek kultura arteko ikuspegitik landu beharko dute

euren hezkuntza-partaidetza, bestekultura eta bizimodu batzuk ezagutueta eurekin hitz egiteko gogoasustatzeko eta sendotzeko ereduakabian jarri ahal izateko. Ereduhorietan, hezi egingo da, bestepertsonaren lekuan jartzeko gaiizateko eta edonolako kultur

harrokeriatik ihes egiteko. Azkenbatean, hezkuntza-partaidetzarako eredu

horrek giza, gizarte eta politika arloko eskubide-berdintasunarenbabesa izango du oinarri eta edonolako bazterketa gaitzetsiko du.

Kultura arteko ikuspegian oinarritutako hezkuntza-proposamenarenhelburu nagusia kontuan hartuta, ikasleek, etorkinek nahiz etorkinakez direnek, gizarte eta kultura arloko eskumen sendoa lortu behardute, hau da, gure gizarteen eraikuntzan eragile aktibo moduanadierazteko gaitasuna emango dieten trebetasunak eta jarrerak lortubehar dituzte.

8

KULTURA ARTEKO GIZARTERANTZ

… beste kulturabatzuk EZAGUTU etaeurekin HITZ EGITEKOGOGOA sustatzekoeta sendotzekoereduak abian jarri.

1

Zenbait arrazoiren ondorioz(gizarte, ekonomia, politika…arlokoak), beste herrialde

batzuetatik gero eta pertsona gehiago iristendirenez, hiritarrek eta erakundeek ezinbesteanlan egin behar dute, pertsona guztiak aintzathartzen dituen erkidegoa eraikitzeko.

Ahalegin horretan, lan egiteko modua garatu beharra dago,neska-mutilak gizarteratzeko oinarrizko hiru arloetan (familia,eskola eta aisialdia) guztiontzako gizartea eraikitzeko,elkartasunerako balioak bultzatzeko eta balio horiek sustatu etaelkarbizitzaren oinarri den kultura arteko kontzientzia eratzekomoduko jarduerak garatzeko.

Guztiontzako herrialdean, gizartea bera abegitsua eta solidarioada eta kulturen arteko elkarreragina dimentsio egokia da,segregazioa edo bazterketa barik, lankidetzasustatzen duelako.

Hezkuntza helburu duen gizarteakaniztasunaren tratamendua hartubehar du bere gain. Horretarako,hezkuntzako tresnak, estrategiaketa baliabideak ezarri behar ditu,neska-mutil guztien eta hiritarguztien garapena behar denmodukoa izan dadin.

9

PERTSONAGUZTIENTZAKO

GIZARTEAERAIKI

2

Ikasleek ez dute kultura artekotasuneko balioak euren gainhartzerik, familietan, ikastetxeetan, aisialdiko zentroetan, udalekogizarte-bizimoduan, komunikabideetan… jarduerak baztertzaileaeta bereizleak badira.

Zeintzuk dira giro abegitsua sortzen dutenerakunde-balioak? Noiz hitz egin ahalizango dugu giro oneslea eta solidarioaduen gizarteaz, eskolaz, familiaz, aisialdi-elkarteaz, gizarte-antolamenduaz?

Erakunde bateko giroko osagai batzuekbere izaera abegitsua eta oneslea zehaztendute:

• Pertsona guztiak adeitasunez onartzeko sentimenduaksustatzen ditu.

• Banan-banako lehiakortasunaren aldean, elkarren artekolaguntzarako jarrerak eta jarduerak garatzen ditu neska-mutilenartean eta profesionalen zein gizarte-eragileen artean (irakasleak,begiraleak, gurasoak…).

• Bestelako pertsonen gutxiespenaren aldean, elkarren artekobegirunerako giroa garatzen du.

• Profesionalen eta kanpoko eragileen arteko lankidetza sustatzendu (familia, begiraleak, irakasleak, gizarte-eragileak…).

• Erkidegoko gainerako erakundeen konpromisoa bultzatzendu onarpenerako proiektu bateratuetan.

• Asko eskatzen die neska-mutilei, euren izaera edozein delaere.

• Gurasoen, irakasleen, begiraleen eta gainerako gizarte-eragileenustez, neska-mutil guztiak dira garrantzitsuak.

• Helduak eta umeak pertsona moduan tratatzen dira, etazeresan handia dute gizartean eta erakundeetan.

• Azken batean, erakunde horretan, kultur truke aberasgarriakbultzatzen dira, guzti-guztiek gainerako pertsonenbalioespenean eta berdintasunean hazteko aukera izandezaten.

10

Pertsona guztiakADEITASUNEZONARTZEKOsentimenduaksustatzen ditu.

PERTSONA GUZTIENTZAKO GIZARTEA ERAIKI

2

Behar den moduko gizarteeta erakunde giroa sortzekojarduera egokia kontuan

hartuta, balioetan oinarritutako hezkuntza ezda inoiz izan behar irakasteko prozesua.Balioetan oinarritutako hezkuntzaren oinarriakezagutza eta hausnarketa direnez, zentzuzkoikuspegitik eta metodologiatik jorratu beharradago hezkuntzako zereginean.

Balioetan oinarritutako hezkuntza ezin da prozesu abstraktuaizan, ekintza-hausnarketa-ekintza dinamikan oinarritu behardelako. Hona hemen garapena:

1. Pizgarri batetik edo inguruneko banan-banako edo taldekoaldez aurretiko esperientzia zuzenetik abiatu (ikusiko dugunez,pizgarri zuzentzaileak dira pasarteak).

2. Esperientzia horretatik, barneraketa kritikoa, hausnarketasustatu, banan-banako aukera askea sortzeko (norabidehorretarantz doaz pasarteetako ariketak).

3. Eraldatzeko moduko konpromisorantz jo, banan-banakojarrerak eguneroko bizimoduan ezarri ahal izateko.

Hona hemen balioetan oinarritutako hezkuntzaren estrategianabarmenenak: elkarrizketa, lankidetzarako ekintza, jokoa etaera guztietako ariketak, umeak elkarlanaren eta elkarreraginarenbidez euren bizitzaren erantzule izan daitezen.

Hezkuntza-prozesuko edozein une egokitu daiteke, jarrerazkoedukiak lantzeko, curriculum-eremuetan, tutoretzan nahizcurriculumez kanpoko ariketetan (eskolako jantokia,jolas-ordua edo txangoak). Hezkuntzakoeragile guztietan, urteen joan-etorrian egin beharreko bideada; esate baterako, familian,esko lan edo a i s i a ld i kohezkuntza-erakundeetan.

NOLA IKASTENDIREN BALIOAKETA JARRERAK

3

11

ELKARREKIN BIZITZEN IKASTENproposamena balio anitzekoikuspegitik sortu da, eta bere

orientabideek euren partaidetza antolatzekoaukera eskaintzen diete hezkuntza-eragileei,sei pasarteetan oinarrituta.

Eraketa edozein dela ere, oraindik ere, familiarenzeregin nagusia da umeen etorkizunerako etagarapen psikikorako funtsezko premia eta harremaneierantzutea. Beraz, familia bera da kulturaranzko

lehenengo urrats garrantzitsua, kideen balio-sistema, pentsaeraeta jokabidea antolatzen dituelako, bere kultura kontuan hartuta.Gizarteratzea bera da familiaren bigarren zeregin nagusia. Zereginhorren bidez, gizartean onartutako balioekin harremanetan jartzenditu umeak eta taldearen irudikapenak eta balioak helaraztendizkio, ezinbestekoak direlako neska-mutilak garatzeko etaegokitzeko.

Familiaren balioak, arauak eta errituak familiaren egonkortasunarenzerbitzura daude, familien ezaugarri bereizgarriak dira eta jabetza-zentzuaren zerbitzura daude. Segurtasuna, begirunea, tolerantzia,e lkartasuna edo erantzukizuna dira bal io hor iek.

Honako balio hauek sendotzen dituzte harmonia, ongizatea etamaitasuna ezaugarri dituzten etxeek:

• Ulermena, tolerantzia, estimua eta pertsona guztien zeinnaturaren babesa.

• Inguruko pertsonen ongizatea babesteko kezka.

• Segurtasuna edo segurtasunarenbalioespena, harmonia etapertsonen arteko zein gizartekooreka.

• Beste per tsonentzatkaltegarriak izan ahal diren edogizartearen asmoak edoarauak urratzen dituztene k i n t z e n e d o i r r i k e nmurrizketa.

4.1Familia, giroa

eta balioensorlekua

BALIOAKERATZEKO

ERAGILENAGUSIAK

4

Batez ere, familiaren bidez helaraztenomen dira balioak, eta familia-giroakberak, gizarte eta maitasun osagaiguztiak kontuan hartuta, ematendie zentzua. Dena dela, badagobeste eragilerik: berdinak, eskolak,gizarte-komunikabideak…

Eskolari kulturaren kaleidoskopioaren bidezbegiratzen badiogu, bestelako egoera miretsikodugu ikusteko angeluaren arabera. Geure kulturarenzenbait adierazpide ikusteko eta beste ñabardurabatzuk, garapen-bidean dauden beste kultura batzukezagutzeko aukera eskaintzen digu: balio berriak;

kalean, auzoan, eskolan beste herrialde batzuetako pertsonakdaude; elkarrizketaren aniztasuna, monolitismo ideologikoarenaurrean; bakearen bilaketa, indarkeriaren aurrean; adostasuna,intolerantziaren aurrean…

Eskolak bere jarrera izan behar du errealitate horren aurrean.Gertakari horren aurrean, inolako jarrerarik ez badu, aukera bategiten duela jakin behar du, eskolak berak une oro helaraztendituelako kulturako jarrerak eta balioak. Horren ondorioz, helburuakzehaztu behar ditu curriculum-proiektuan eta honako alderdihauei buruzko edukiak, metodologiak eta ebaluazio-moduakproposatu behar ditu:

• Nork bere burua eta gainerakoak ulertu, onartu eta errespetatueta hizkuntza zein kultura aniztasuna balioetsi, herriek etagizakiek euren nortasunari eusteko eskubidea dute eta.

• Nork bere kulturako eta gainerakoen kulturako osagaiak(ohiturak, hizkuntza, sinesmenak, balioak, gizartea, ekonomia)eta elkarreraginak ezagutu eta modu kritikoan balioetsi.

• Pertsonen, taldeen eta herrialdeen arteko arazoak konpondueta sortzen dituzten zergatiak eta arrazoiak zeintzuk direnjakin.

• Gizartean bizitzeko moduko trebetasunak, baliabideak, tresnaketa jarrerak eskuratu.

13

BALIOAK ERATZEKO ERAGILE NAGUSIAK

Eskola, balioaksustatzeko

ekintza-hausnarketa

eremua

4.2

Familiak zeresanhandia du BALIOAKeratzeko orduan.

4

14

4BALIOAK ERATZEKO ERAGILE NAGUSIAK

• Banan-banako nortasuna eta buru-estimua sustatu eta norkbere taldea balioetsi eta errespetatu.

• Bete-betean parte hartu aurreiritzi guztien, bazterketaren etabidegabekeriaren aurka, bai eta norberaren taldean bertanislatzen direnen aurka ere.

• Beste pertsona batzuen kultur adierazpenak ulertu,malgutasunez jokatu euren aurrean, ingurukoak ezagutzekogogoa azaldu eta euren balioak zeintzuk diren jakin.

Ikasgelako bertako eguneroko jarduera bezain garrantzitsuakdira ikastetxeko bertako Hezkuntza Proiektua eta CurriculumProiektua. Bertan, irakasleak egunero daude elkarreragineangizartearen errealitatea eskala txikian islatzen duten ikasleekin.Izan ere, benetako mundu txikia dela esan daiteke.

Eguneroko esperientzia hori milaka xehetasunetan adieraztenda: banan-banako harremanak, iritsiak, jarrerak, abian jartzekoarauak, aitzindarien garapena, ezkutuko jarreren agerpenaeguneroko jokabidean, onartzeko eta gaitzesteko mugimenduak,elkarrizketa, tolerantzia, intolerantzia, gizarteratzea eta segregazioa,bestearen onarpena edo gaitzespena, ikasgelako eta ikasgelenarteko harremanak jolas-orduetan, eskolaz kanpoko jarduerak,isilmandatuak, estereotipoak… Horiek guztiak prozesu batenosagaiak dira, eta irakasleetan ere badute eraginik, eurenbalioespenak, jarrerak, ideologiak eta aurreiritziak ere badituztelako,gizartearen beraren bizipenei dagokienez.

Hori dela eta, hezkuntza-ekintzadiseinatzeko orduan, irakasleen etatutoreen jardueran kontuan hartubeharreko zenbait osagai aipatubehar dira:

• Era guztietako kulturei buruzkoezagutzak sartu arlo batzuetaneta jarrerak zein balioak sustatuarlo guztietan.

• Prozedurak eta estrategiak abiaburu horien araberakoak izanbehar dira: lankidetzan oinarritutako ikaskuntza, lan-taldeheterogeneoak, gatazken konponbide egokia, eztabaidak,arauen azterketa eta adostasuna…

… ikasleek eskalatxikian islatzen dutegizartearenerrealitatea, etaMUNDU TXIKIAosatzen dutela esandaiteke.

• Arrazakeriaren aldekoak ez diren hizkuntzak erabili eta jarreraadeitsuari eutsi beti.

• Beste talde kultural batzuetako pertsonak gonbidatuikastetxean eta ikasgeletan laguntzera.

• Ikasleen esperientziatik abiatu, eztabaidak aberasteko, arazoakadierazteko eta adimeneko arazoak sortzeko. Horrez gain,euren adierazpenak ez gutxietsi sekula.

Aisialdian oinarritutakohezkuntzan, bestelakog i z a r t e - e s k a i n t z e knabarmentzen ez dituztengiza balioak garatzea dafuntsezkoena:

Adierazpen eta sormen kulturalerakoaukera.

• Jolaserako eta jairako aukera.

• Herri-kulturarekin eta inguruko gizarte-erkidegoarekinsustraitzeko aukera.

• Beste batzuekin doan bizitzeko aukera.

• Nork bere burua, mugak, kontraesanak eta aukerak ezagutzekoaukera.

• Gizarteak proposatutakoa ez beste bizimodu bat sortzekoaukera.

• Nork bere buruaren, gainerakoen eta errealitatearen aurreanduen jarrerari buruzko azterketa kritikoa egiteko aukera.

• Gizarte zein politika arloko konpromisoa eta konpromisohumanista hartzeko aukera. (Pedró, F. 1984).

Azken batean, giza aukerak aurkitu behar dira berriro, aisialdiarenbitartez. Aisialdia ez da jarduerak garatzeko moduko denbora-espazio lekutzat hartu behar, gizatasuna berreskuratzekoesparrutzat eta aukeratzat baizik.

15


Ikasleen BIZIPENEKeztabaidakaberastuko dituzte,arazoak adierazikodituzte…

Hezkuntza-aisialdia, balioak

abian jartzeko eremu

ez-formala

4.3

16


Baldintza egokietan, neska-mutilak honako honetarako gai direlakonturatzen dira aisialdian:

• Euren esperientziatik ikasi.

• Esperientzia-esparru berriak ezagutu.

• Zeresan handiagoa eskaintzen dieten harreman-moduakeraiki.

Laburbilduz, neska-mutilek euren bizimoduko osagai eta arauguztiak menperatzen badituzte, interpretaziorako, ekintzarakoeta partaidetzarako irizpideak ekoitzi ahal izango dituzte, bizidituzten erreal i tateak eraiki eta aldatzeko orduan.

Era guztietako egoeren aurrean, eurenautonomia, bereizteko irizpideak,j a r d u t e k o u r r a t s a k e t aindependentzia lortzen badituzte,sendotasun handiagoz jarrikodituzte oinak errealitatean, ahaliketa onura handiena aterako diote,gero eta heldutasun handiagozjokatuko dute eta, behar izanez gero,aldaketa bultzatuko dute.

Elkarren arteko laguntzarako eta gizarte-lankidetzarakoprozesuetan trebatzea da berdinen arteko elkarbizitzaren oinarrizkoosagaietako bat. Elkarren arteko laguntza abian jartzea, lankidetzaneta elkartasunean trebatzea oinarri-oinarrizkoa da hiritar aktiboaketa arduratsuak eratzeko orduan, eta aisialdian oinarritutakohezkuntzako mugimendu asko eta asko une honetan egiten aridiren ekarpenen artean dago.

Aisialdian oinarritutako hezkuntzak zenbait hezkuntza-premiarieman ahal die erantzuna; esate baterako, gizarte-premiei, hauda, asetzeko orduan beste pertsona batzuen agerpena beharduten premiei. Hona hemen premia horiek:

• Afiliazioa edo partaidetza. Erakundeetako, gizarteetako…partaidea izanez gero, beste motibazio korapilotsu batzukasetzen dira; esate baterako, mailarena. Lagun hurkoekinegonez gero, bestelako bulkada ugari bete ahal dira. Afiliazioaklotura estua du menpetasun-premiarekin. Laguntza eskatzera,

4

… aisialdia,GIZATASUNAberreskuratzekoesparrua eta aukera.

17


onartuak izatera, gure ordez begiratzen duen norbait aurkitzerabultzatzen gaitu.

• Gizartearen onarpena. Gure lagun hurkoen onarpena behardugu, egiten ditugun ekintza guztietan. Horri esker, gure

taldean nagusi diren arauetaraegokitzen gara. Gizakiok oso azkarikasten dugu helburuak lortzeneta lagun hurkoen estimuairabazten.

• Maila. Oro har, pertsonaguztiek nolabaiteko maila lortunahi dute taldean bertan, eurenlagun hurkoen artean. Hori delaera, argi eta garbi dago besteek

errespetatzea eta preziatzea nahidugula. Mailak gu geu garena eta

gure taldea dena hartzen du kontuan. Horri lotuta, bestebatzuk ere badaude; esate baterako, ospe eta botere premia.Ospeak zenbait sinbolo ditu oinarri, eta gure hurkoarekinmodu onean alderatzeko aukera eskaintzen digute.

• Segurtasuna. Segurtasun-sentimendua behar-beharrezkoada, gaur egungo gizartean, batez ere (seguru sentitu behargara geure lanean). Gu geu ez ezik, gizarte-taldea, erkidegoa,inguruneko baldintzak… ere hartzen ditu kontuan segurtasunak.

• Onura. Arrakasta lortzeko eta porrota saihesteko bulkadada.

ELKARREN ARTEKOlaguntzarako etalankidetzarakoprozesuetantrebatzea da berdinenarteko elkarbizitzarenoinarrizkoosagaietako bat.

18


Ezagutzaren gizartean bizi garenez, Informazioareneta Komunikazioaren Teknologiak ezinbestekotresnak dira jarrerak eta balioak garatzeko,barreiatzeko eta sendotzeko.

Hausnartu egin behar dugu, teknologia horiek nolaerabiliko ditugun jakiteko. Horrela, bada, irudiak

igorri, ideiak barreiatu eta kultura artekotasunarendimentsio onak garatzeko moduko ezagutza sustatuko dugu.Horretarako, euren dimentsio orokorra erabiliko dugu etapertsonen zein taldeen garapenean duten eragin handia hartukodugu kontuan.

Oro har, guztiok ditugu ezagutzen ez ditugun pertsonen gainekoiritziak eta «etiketa jartzen diegu». Beharbada, konturatu ere ezgara egiten, baina honako hauen eraginpean gaude:

• Gainerakoei buruz ikusten ditugun irudiak.

• Eurei buruz esan eta idazten dena.

• Jendeak eurekin duen jokabidea.

Jakin badakigu beldurrak eta aurreiritziakoso-oso sustraituta daudela etagurasoek seme-alabei igortzendizkietela belaunaldiz belaunaldi.Sustraiok hain sakonak direnez,pertsonek ez dakite aurreiritzihoriek dituztenik, harik eta bestearraza edo kultura batekopertsona batekin harreman hurbilaizan behar duten arte. Egoerahorien aurrean, inork ez du jarreraneutralik, eta, pertsona horren irudiaona dela nahita adierazten ez bada, gure aurreiritzi txarrak bertanberretsiko dira oraindik, horretaz konturatzen ez bagara ere.

Informazio eta komunikazio bideen ahaleginek pertsonen irudiona aurkeztea izan behar dute helburu, azaldutako beldurraketa aurreiritziak ordezkatu ahal izateko.

Beste kultura edo erlijio bateko atzerritarrak komunikabideenbitartez aurkezteko orduan, jokabidea berbera izan behar dabeti:

… irudiak igorri,ideiak barreiatueta kulturaartekotasunarenDIMENTSIO ONAKgaratzeko modukoezagutza sustatukodugu.

Informazioaren etakomunikazioaren

teknologiak,balioen eta

kontrabalioenbarreiatzaileak

4.4

19


1. Beste edozein pertsonarentzat onargarriak diren baldintzetanaurkeztu.

2. Baldintza txarretan barik, baldintza egokietan aurkeztu; baldintzapasiboetan barik, baldintza aktiboetan.

3. Bazterketa-egoeretan ez ezik, ohiko egoeretan ere aurkeztueuren erkidegoan.

4. Adin eta erkidego bereko beste pertsona batzuen ohikoegoeretan aurkeztu. Neska-mutil atzerritarrak erkidegokogainerako neska-mutilak bezalakoak dira.

5. Euren taldeko pertsonekin ez ezik,erkidegoko beste pertsonabatzuekin ere agertzen direnekoegoeretan aurkeztu.

6. Eu ren ga i t a sunak e t azailtasunak nabarmentzen ezdituzten egoera eta jarreretanaurkeztu.

7. Neska-mutil etorkinek eurenkabuz hitz egin behar dute, ezbitartekarien bidez.

... pertsonek ezdakite AURREIRITZIhoriek dituztenik,harik eta beste arrazaedo kultura batekopertsona batekinharreman hurbila izanbehar duten arte.

Ulergarritasuna da etapa honetakooinarrizko abiaburua, hau da,

oinarrizko hezkuntza bateratua denez, ikasleguztiei eskaini behar dizkie prestakuntza-aukeraberberak eta antzeko hezkuntza-esperientziak,ikasleak bestelakoak badira ere. Abiaburuhorretan aniztasuna nola tratatzen den kontuanhartuta, ikasleen hezkuntza-premiei aurre eginbehar die eta ikasgeletako bestelako interes,motibazio eta gaitasun heterogeneoetaraegokitzeko gai izan behar da.

Etapako helburu nagusiek xedeak zehazten dituzte. Horrela,bada, pertsonen garapen osoa sustatzeko gaitasunak eratzendira nortasunaren bost arloetan: adimena, motorra, norberarenoreka eta maitasuna, pertsonen artekoharremana eta gizarteratzea.Hezkuntzaren asmoen adierazgarridirenez, helburuek lehentasun-ezko lekua hartzen dute etapakocurriculumean, arlo guztietarakohezkuntza-xedea zehaztendutelako eta zikloak eta curri-culuma garatzeko gainerako

ekintzak antolatzendituztelako.

Neska-mutil guztiei hezkuntza bateratuaeskaintzea da Lehen HezkuntzarenHELBURUA. Horrela, bada, oinarrizkoosagai kulturalak eskuratuko dituzte,mintzamenari, irakurmenari, idazmenarieta zenbatespenar i dagozkienikaskuntzak lortuko dituzte etaingurunean jarduteko autonomia izangodute pixkanaka-pixkanaka.

KULTURA ARTEKOHEZKUNTZA

LEHENHEZKUNTZAN

5

... ANIZTASUNA nolatratatzen den kontuanhartuta, ikasleenhezkuntza-premieiaurre egin behar die.

e

20

KULTURA ARTEKO HEZKUNTZAREKIN LOTURA ZUZENAGOADUTEN BALIOEN GARAPENAREKIN ZERIKUSIA DUTENHELBURUAK1. Autonomiaz jokatu ohiko jardueretan eta taldeko harremanetan

eta ekimenak izateko eta maitasun-harremanak ezartzekoaukerak garatu.

2. Taldeko jardueren plangintza egiten eta jarduerok prestatzenlagundu, demokraziaren arabera ezarritako arauak onartu,norberaren helburuak eta interesak egituratu beste taldekideenhelburu eta interesen bidez, bestelako ikuspegiak errespetatueta erantzukizunak nork bere gain hartu.

3. Harreman orekatuak eta konstruktiboak ezarri gizarte-egoeraezagunetan dauden pertsonekin, elkartasunez jokatu eta sexuan,gizarte-mailan, sinesmenetan eta banakako zein gizarteko besteezaugarri batzuetan oinarritutako bazterketak gaitzetsi.

4. Kultur ondarea ezagutu, balioetsi eta gozatu, artatzen etahobetzen lagundu eta hizkuntza zein kultura aniztasunaerrespetatu, herrien eta gizakien eskubidea da eta. Horretarako,eskubide horrekiko interesa eta errespetua garatu.

5. Bizitza eta giza elkarbizitza arautzen duten oinarrizko balioengarrantzia onartu eta euren arabera jokatu.

Historian zehar, giza taldeek garrantzi handia emandiote euren kultura belaunaldi berriei helaraztekopremiari. Gizarteratzeko zeregin horretan, ikasleakhezten dira, euren bizileku den gizartea, gizarteanbertan eta beste gizarte batzuetan sortzen diren

arazoak, euren iragan historikoa eta euren lurraldea ezagutzeko.Bestetik, hiritar moduan prestatzen dira, betebeharrak eurengain hartzeko, euren eskubideak erabiltzeko eta tolerantzia,elkartasuna zein partaidetza garatzeko.

Gure gizartean, eskolak bere gain hartu behar duen gizarte etakultur aniztasuna dago. Horretarako, desberdintasunak orekatzekoosagaiak sustatu behar ditu eta tolerantzian zein errespetuanoinarritutako balio-sistema garatu behar du, ezagutza, elkartasunaeta partaidetza kontuan hartuta.

21

5KULTURA ARTEKO HEZKUNTZA LEHEN HEZKUNTZAN

Gizarte-esperientzien arloak

derrigorrezkohezkuntzan

5.1

22


Lehen Hezkuntzan, Ingurunearen Ezagutzaren arloan jorratzenda gizartearen ezagutza, eta errealitatera egindako esperientziabidezko hurbilketa orokorra du ezaugarri bereizgarri, banan-banako, gizaki eta bizipen alderdiakazpimarratzen direlako. Arlohorrek oinarrizko osagaiakeskaintzen ditu, norberarenautonomia garatzeko etapartaidetza-taldeekin etab iz i leku den ingurunenaturalarekin identifikatzeko;garbitzeko, elikatzeko etazaintzeko ohiturak autonomiazeskuratu eta abian jartzeko;galdetzeko, arakatzeko eta bilatzeko gaitasunak garatzeko,eguneroko esperientziak berak sortutako arazoak behin etaberriro konpontzean; eta nortasuna eta gizartea orekaz etaelkartasunez garatzeko moduko jarrerak eta balioak eskuratzeko.

Arlo horrek zenbait egoera, motibazio eta ekarpen garrantzitsueskaintzen ditu, jarrerazko edukiak lantzeko orduan, autonomiarieta ni pertsonalaren garapenari eta gizarte-dimentsioari begira.Horrela, bada, jarrerazko hiru ardatz egituratzen dira:pertsonalizazioa (norberaren autonomia eta nortasuna);gizarteratzea (taldeko partaidea izatea eta bertan parte hartzea)eta segurtasuna eta garbiketa.

Arloko edukien aukeraketak bizileku duten gizartean arduraz,jakinaren gainean eta ikuspegi kritikotik jokatzeko gaitasunaduten hiritarrak prestatzea du oinarrizko helburu nagusi, gizarteabera ulertzeko eta eraldatzeko beharrezko tresnen lorpenarenbidez.

INGURUNEAREN EZAGUTZAREN ARLOKO HELBURUNAGUSIAK1. Taldeko jardueretan parte hartu. Horretarako, jokabide

konstruktiboa, arduratsua eta solidarioa izan, norberareneta gainerakoen ekarpenak balioetsi helburu erkideenarabera eta abia demokratikoaren oinarrizko abiaburuakerrespetatu.

... jokatzeko gaitasunaduten HIRITARRAKprestatzea daoinarrizko helburunagusia.

2. Berezko ezaugarriak eta berezitasunak dituzten gizarte-taldetakoak direla onartu eta balioetsi (elkarrekin bizitzekojarrerak, taldekideen arteko harremanak, ohitura eta baliobertsuak, hizkuntza berbera, interesak…). Horretarako, bestetalde batzuekin dituzten aldeak errespetatu eta balioetsi etaedonolako bazterketa gaitzetsi.

3. Gatazka bera aldeak onesteko sistema demokratikotzat hartueta aldatzeko zein gainditzeko eragile moduan erabili taldeetanbertan.

INGURUNEAREN EZAGUTZAREN ARLOKO EDUKIAK1. Pertsonak errespetatu eta maitasun-harreman onak balioetsi

eta jarrera sexistak gaitzetsi. Sexualitatearen gizarte eta kulturalderdiak balioetsi.

2. Taldeko jardueretan parte hartu, zereginak nork bere gainhartu eta ezarritako arauak errespetatu.

3.Lan eta lanbide guztiak balioetsi, bai eta gizartean bertanduten eginkizuna ere.

4. Erantzukizunez eta lankidetzazparte hartu talde-lanean etataldeko jardueretan.

5. Elkartasuna eta ulermenasustatu, banan-banako etataldeko arazoen aurrean.Benetako edo gezurrezkogatazkak gainditu, elkarrizketareneta negoziaketaren bitartez.

6. Era guztietako lanak (teknikoak, eskuzkoak…) eta langileakbalioetsi. Trebetasun horiek garatzen dituztenek lan erkideanduten ekarpena balioetsi.

7. Teknologiak bizitzan sortutako aldaketak onartu.

8. Garatzeko orduan, komunikazio-bideek eta ingurumenari zorzaion begiruneak osatzen dituzten abantailen arteko beharrezkoorekaren inguruko kontzientzia hartu.

9. Errespetua bultzatu, garraiobide publikoen erabileran etazirkulazioak sortutako arazoetan.

23


... aldeakerrespetatu etabalioetsi etaedonolako GIZARTE-BAZTERKETAgaitzetsi.

24


10. Norberaren, familiaren eta beste talde batzuen historiaezagutzeko interesa eta jakin-mina sustatu.

11. Banan-banako eskubideak berretsi eta betebeharrakbetetzeko erantzukizuna bultzatu.

12. Sexuan, kulturan, egoera ekonomikoan oinarritutakobazterketa egon badagoela onartu eta gaitzetsi.

13. Sentsibilitatea sustatu, txirotasunaren, bazterketaren,bereizketaren eta gizarteko beste bidegabekeria batzuenaurrean.

14. Elkartasuna adierazi, beste pertsona, herri, kultura batzuenarazoen aurrean.

15. Ahozko hizkuntza erabili, ideiak, esperientziak etasentimenduak trukatzeko. Jarrera abegitsua izan gainerakoenekarpenen aurrean eta komunikazio-trukerako arauak hartukontuan.

16. Hizkuntza eta lengoaiak balioetsi.

17. Gizartearen errealitate eleanitza modu egokian balioetsi.

18. Jarrera irekia eta abegitsua sustatu, gainerakoek euren ideiakadierazten dituztenean.

19. Sentsibilitatea bultzatu, zenbait elbarritasunen araberakokomunikazio-modu berezien aurrean.

20. Jarrera abegitsua eta oneslea sustatu, beste hizkuntza etakultura batzuen aurrean.

21. Norberarenganako eta gainerakoenganako jarrera abegitsuagaratu, ulertzeko eta ulertarazteko.

Hona hemen zenbait ariketa. Eraguztietako ikuspegiak kontuan

hartuta, oso egokiak dira elkartasunerako,onarpenerako eta partaidetzarako balioakgaratzeko orduan.

Neska-mutilek zenbait zeregin antzezten dituzte,beste pertsona baten lekuan jartzen ikasteko etaegoerak, sentimenduak, emozioak… irudikatu eta

islatzeko. Era guztietakoak izan ahal dira ariketok: zereginenjokoa, sozio-drama, antzezlana, telebistako edo irratiko gidoia,zuzeneko edo bideoko dokudrama…

Esate baterako, “ideien euria”; talde-sorrerarakoariketa, banan-banako edo taldeko adierazpenartistikoa, musikala, plastikoa, gorputzekoa;

es loganen sor re ra ; l aburpen-esa ld iak…

• Interes-guneak. Gai interesgarri baten arabera,arloak, eremuak edo diziplinak antolatzen dira.Neska-mutilen premiak eta interesak ditu oinarri.

• Proiektukako ikaskuntza. Eguneroko bizimodukoegoerei (jaia prestatu, ikaskide bati apurtutako jostailua konpondu,lagunak egin…) edo gizarte-arazoei (ikastetxeko kulturen artekoharremanak, drogak…) aurre egiteko, borondatezhasitako lan-plana da.

• Ikerketa-proiektuak. Proposatutako gaiaikertu beharra dago ikasgelan edo aisialdi-taldean, taldeen bitartez. Teknika honetan, goi-mailako adimen-prozesuak lantzen dira;esate baterako, azterketa, laburpena,

BALIOAKLANTZEKOARIKETAK

6

25

Ariketa sozio-dramatikoak

6.1

Esperientziakeraikitzeko

talde-ariketak

6.3

Sormenezkoariketak

6.2

ebaluazio kritikoa, adostasunera iristeko arrazoiketa, bai etamoral zein maitasun prozesuak ere, gai gatazkatsuak erabiltzenbadira.

Lankidetzarako taldean jokatu eta ikasiz gero, lehianeta banan-banako arrakastan oinarritutako besteikuspegi tradizionalago batzuetatik nekez jorratu

ahal diren gaitasunak sustatzen dira. Laguntzeko etaaldeak onartu, errespetatu eta ulertzeko loturak sortzen dituzte.Era berean, gizartean balioespen handia duten trebetasunaksustatzen dituzte; esate baterako, taldean lan egiten jakitea,komunikatzen jakitea… Horrez gain, eremu irekia sortzen dute,pertsonek, euren eskemak oinarri, euren ezagutza eraikitzeko,elkarrizketa iraunkorraren eta kanpoko zein barruko borrokarenbidez.

Ikasle-bikote hauetan, batak jakin dakiena etatrebetasun zehatz bat daukana da eta bestearilaguntzen dio. Oso garrantzitsua da ikasle guzti-

guztietan trebetasunak aurkitzea, pertsonek zereginbiak betetzeko aukera izan dezaten.I r akas l eak bes te ba t zuekbalioetsitako trebetasunik ez dutenikasleak trebatuko ditu euretakobatean, gainerakoei erakustekoaukera izan dezaten. Horrela,bada, ikasle aurreratuenak ez dirabeti izango irakaslearen informazioaedo eredua jasotzen dutenak etagainerakoei irakasten dietenak.

26

BALIOAK LANTZEKO ARIKETAK

Lankidetzasustatzeko ariketak

6.4

Berdinen artekotutoretza

6.5

... ikasle guzti-guztietan aurkituTREBETASUNAK.

6

27


• Onarpena, ezagutza eta konfiantza lantzekoaurkezpen ariketak eta jokoak. Ariketa horiekelkarren arteko ezagutza jolas lasaiaren bidezsustatzea dute helburu: izenak, interesak, gustuak,premiak, ordezkatzen dituzten kulturetako zenbait

alderdi.

• Banan-banako eta taldeko erantzukizuna, partaidetza,araua lantzeko ariketak. Egituratutako ariketa errazak izanohi dira. Bertan, argi eta garbi dago zer egin behar den etataldekide guztiek parte hartu behar dute.

• Komunikaziorako eta lankidetzarako trebetasunaklantzeko ariketak. Horretarako diseinatutako ariketak dira.Taldeko ariketa horietan, emaitza den lana ez da batuketa,taldekideen arteko komunikazioa beharrezkoa denez, entzuten,laburtzen… ikasten dutelako.

• Gatazken konponbidea eta erabakiak hartzeko prozesualantzeko ariketak. Taldeak gatazkaren bat konpondu behardu edo erabakiren bat hartu behar du eta hori garatzekoprozesua irakasten zaio. Era berean, arloetan ere jorratudaiteke, erabaki baino lehen, arazoa konpontzeko zenbaiturrats (arazoa antzeman, informazioa bilatu, konponbideaaukeratu eta plangintza egin, plangintza bete eta emaitzakebaluatu) eman behar direla azaltzen duen lanaren bidez.

• Kultura arteko trebetasunak eta jarrerak lantzeko ariketak.Jordánen esanetan (Bartzelona, 1996), oso interesgarriak diraKohlbergen “hezkuntza moralerako egitasmoak” edo “arazoakeztabaidatzeko” teknikak, E. Rathsen “balioak argitzeko”teknika eta “ulermen kritikorako” teknika, bai eta “gizarte zeinmaitasun ikuspegia” ere. Bertan, “gezurrezko” egoerakproposatzen dira, ikasleek bazterketa edo bereizketa egoerakbizi ditzaten. Harreman zuzenaz gain, harreman bikarioa,Lynchen “abiaburuen egiaztapena” eta dramatizazioak dirabeste estrategia batzuk.

6Pertsonen arteko

harremanetanoinarritutako

ariketak

6.6

28


Kulturen inguruko ospakizunak, engaiatutakotaldeen, kultur elkarteen… partaidetzaren bitartez,ikastetxean, aisialdirako elkartean edo erkidegokozentroan bertan bestelako taldeen esperientzia jakin

batzuk islatzeko.

Jaiek ekitaldi batean bildu nahi dituzte egindako lanen laburpenaeta proiektuaren amaiera, eta amaitu izanak ematen duenpoztasuna adierazi nahi dute. Horretarako, esaldi, keinu, jai-adierazpen batean laburtzen dute ezagututakoa etahausnartutakoa.

Internet komunikatzeko hizkuntza eta bide berriada. Horri esker, informazioa lortu eta harremanakezarri ahal dira zenbait prozeduraren bidez; esate

baterako, txata, bat-bateko mezularitza, postaelektronikoa, foroak, banaketa-zerrendak… Beste kultura, gizarte-arazo, banan-banako arazo… batzuk ezagutzeko aukeraeskaintzen du.

Sentsibilizaziorakojardunaldiak

eta jaiak

6.7

Sarea

6.8

29

8-12 urte arteko neska-mutilentzako kultura arteko

hezkuntzarako proposamen pedagogikoa da,eta eskoletan, familietan eta hezkuntza-aisialdirako zentroetan erabili ahal da.

Helburu nagusia. Bestelako pertsonak eta kulturak errespetatueta onartzeko jarrerak sustatu eta ezezagunaren gaitzespenasortzen duten aurreiritziak murriztu, kultura artekotasunarilehentasuna ematen dion eta balioetan oinarritzen denhezkuntzaren bidez.

Hartzaileak. 8-12 urte arteko neska-mutilak.

Ezartzeko arloak• Familia

• Eskola

• Hezkuntza-aisialdirako zentroa

Material didaktikoak. ELKARREKIN BIZITZEN IKASTENproposamenak era guztietako materialak ditu oinarri. Esku arteanduzun sarrerarako Gidaliburuaz gain, dramatizatutako sei pasarteeskaintzen ditu, bai eta euren unitate didaktikoa ere.

Pasarteak. Dramatizatutako sei istorio dira, eta hogei minutukoiraupena dute, gutxi gorabehera. Bizitzako abentura seriearenosagai dira. Kolonbiako neska-mutilbatzuk dira protagonistak, eta euretakobat itsua da. Euren famil ietan,ikastetxean eta auzoan garatutakoeguneroko bizimodura eramatengaituzte.

“ELKARREKINBIZITZENIKASTEN”

EGITASMOA7

30

Unitate didaktikoak. Sei unitate didaktiko daude, bat pasartebakoitzeko. Egitura berbera dute, eta honako epigrafe hauekantzematen dira:

• Argumentuaren laburpena.

• Sentsibilizaziorako lema nagusia.

• Unitate didaktikoaren ikuspegia.

• Helburuak:

- Nagusia

- Hezkuntza-helburuak eta helburu didaktikoak

• Zenbait hezkuntza-eremutarako orientabideak:

- Familia

- Eskola

- Aisialdia

• Ariketak:

- Sarrerarako eta sentsibilizaziorako ariketak

- Pasartea aztertzeko ariketak

- Hausnartzeko eta sakontzeko ariketak

- Hiztegi-ariketak

- Laburpen-ariketak

- Azken ariketak eta konpromisoa hartzeko ariketak

Proposatutako irakaskuntza-ikaskuntza ariketen aurkezpenakbitartekarien lana erraztea dute helburu, lan hori hezkuntzaformalean edo ez-formalean garatzen den kontuan hartu gabe.Eskolari dagokionez, Tutoretzaren, Hizkuntzaren eta IngurunearenEzagutzaren arloan kokatzen dira. Aisialdian oinarritutakohezkuntzarako erakundeei dagokienez, sei tipologiatan banatzendira ariketak: sozio-dramatikoak, sormenezkoak, talde-eraikuntzakoak, lankidetza sustatzekoak, harremanakbultzatzekoak eta jaiak eta jardunaldiak.

“ELKARREKIN BIZITZEN IKASTEN” EGITASMOA

BESTE PERTSONARENONESPENA.

“TALENTUA, ESTU ETA LARRI” [18´.51”]

Hektor eta Sergio anaiak badira ere, ez dira inoiz berdinakizango. Aitak horixe bera nahi badu ere, ezinezkoa daberez. Pertsonak aukera-multzo errepikaezinak dira.Sergio ez dabil oso ondo ikasketetan, baina trebetasunartistiko ugari ditu. Aurtengo Zientzia Azoka Arte Azokaere izan zen, eta Sergiok bere trebetasunak erakustekoaukera paregabea izan zuen.

Pertsonak, gure adineko neska-mutilak, batez ere, izakioriginalak eta errepikaezinak direla onetsi, euren balioak,gaitasunak, aukerak eta aldeak errespetatu eta balioetsieta edonolako bazterketa gaitzetsi.

UNITATERAENHELBURUA


31

ZAILTASUNEI AURRE EGITEKO ELKARRENARTEKO LAGUNTZA.

“HEGAN EGITEKO BELDURRIK GABE” [24´42”]

Marta eta Hektor hautagaiak dira ikasgelako ordezkarienhauteskundeetan. Talde osoak nahi du euren iritziarenberri ematea eztabaida batean, baina Martak zailtasunhandiak ditu jendaurrean hitz egiteko. Martarentzat ezzen batere erraza izan lagunen presioei eta hauteskunde-kanpaina ezin lehiakorragoari aurre egitea. Martarenlagunek, euretako batek, batez ere, laguntza handiaematen dio, zailtasunei aurre egiteko orduan.

Harreman konstruktiboak ezarri zailtasun bereziakdituzten ikaskideekin, elkartasunez jokatu, sexuan,gizarte-mailan, sinesmenetan eta banan-banako zeingizarteko beste ezaugarri batzuetan oinarritutakobazterketak gaitzetsi eta elkarren arteko laguntzarakojarrerak garatu egoera zailei aurre egiteko.

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

UNITATERAENHELBURUA

PERTSONEN ONARPENA,INOR BAZTERTU GABE.

“EZKUTUKO JAIA” [22.53]

Yolanda haserre dago oso. Bera izan ezik, lagun guztiakgonbidatu dituzte Patricia Ayalaren urtebetetze-jaira.Mendekua hartzeko gogoa baretzeko, bere jaia etxeanbertan antolatzeko erabakia hartzen du, gurasoenbaimena izan gabe. Arinegi jokatzen duenez, egoerakorapilotsua sortzen du lagunen artean. Azkenean,den-dena konpontzen da, hitz egin eta gauzak argituondoren.

Harreman orekatuak eta konstruktiboak ezarri gizarte-egoera ezagunetan dauden pertsonekin, elkartasunezjokatu eta sexuan, gizarte-mailan, sinesmenetan etabanakako zein gizarteko beste ezaugarri batzuetanoinarritutako bazterketak gaitzetsi.

32


PERTSONENGAN KONFIANTZA IZAN ETAEUREN KONFIANTZA IRABAZI.

“SEKRETUA GUZTION AHOTAN” [21.58]

Martaren aita oso pozik dago. Lagun batek itsasorabegira dagoen txabola utzi ahal diola esan dio,familiarekin oporretan joateko. Oso pozik dagoelaadierazi nahi duenez, Martari azaltzen dio, baina inoriezer ez esateko eskatzen dio. Nolanahi ere, MartakYolandari esaten dio, Yolandak Xabierri, XabierrekHektorri eta Hektorrek Sergiori. Azkenean, esamesakbaino ez du bidaia egiten. Gainerakoak, ordea, planaketa maletak eginda geratzen dira.

Konfiantzan eta beste pertsonen trebetasunenbalioespenean oinarritutako banan-banako etataldeko harremanak ezarri, komunikazioa eta elkarrenarteko laguntza garatzeko eta elkarrizketakonstruktiboaren bidez elkarbizitzako arazoenkonponbideari aurre egiteko.

UNITATERAENHELBURUA

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

UNITATERAENHELBURUA

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

33


GEURE ERABAKIEN ONDORIOAKGEURE GAIN HARTU.

“ZEURE AKATSAK ZEURE GAIN HARTU” [23.06]

Pablok eta bere lagunek Xabier eta bere lagunakzirikatzen dituzte, euren gurasoen autoa garbitzen dutenbitartean. Erronka jotzen dio, autoa gidatzen ez dakielaeta autoa garbitzen baino ez dakiela esaten diolako.Xabierrek pentsatu gabe onartzen du erronka. Beraz,aitaren baimenik izan gabe eta gidatzen jakin gabe,autoan sartzen ditu lagun guztiak eta… gertatubeharrekoa gertatzen da. Xabierrek ez du bere akatsaonartu nahi eta estaltzen ahalegintzen da. Hori dela eta,aita engainatu eta bere zentzugabekeriaren adierazgarridiren zenbait erabaki hartzen ditu.

Eguneroko esperientzia oinarri, zenbait talde, egoera,kultura, sorterritako… neska-mutikoen artekoelkarbizitzan sortutako arazoak antzeman eta galderakegin. Horretarako, hausnarketa eta erabakiak hartzekoprozesuak erabili, beste pertsona batzuekin lan egin,kanpoko presioei eutsi eta norberaren ekintzen ondorioaknorberaren gain hartu.

UNITATERAENHELBURUA

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

MUGARIK GABEKO OPORRAK, HESIRIK GABEKOOPORRAK.

“OPORRAK, SORTZEKO ASTIA” [22´02”]

Den-denak pozik daude oporrak iritsiko direlako: Martakloreen jaian parte hartu nahi du, Xabierrek ez du ezertxoere egin nahi eta Sergiok… Sergio gizagaixoa! Ikasi eginbehar du, atzeratuta dabilenez, eskolako ikasgaiakerrekuperatu behar dituelako. Guztiekin konpromisoahartzen duenez, Martari lagundu behar dio loreen jairakoaulkitxoa egiten. Era berean, amari lagundu behar dioerabilitako gauzen azokatxoan. Hainbat eta hainbatzeregin dituenez, ez ditu inoiz guztiak betetzen.

Jai eta opor eremua elkartasunerako, elkarrenganakolaguntzarako eta hizkuntzaren, kulturaren, ohituren etapertsonen arteko harremanen arloko kultura artekoesperientzien garapenerako esparrua dela onartu.

UNITATERAENHELBURUA

IZENBURUA

LEMANAGUSIA

ARGUMEN-TUAREN

LABURPEMA

• ALLEGRET, J. LL. eta beste batzuk (1994): Sobre Intercularitat. Girona: FundacióSer. Gi. Palahi.

• ANTÚNEZ, S. (1987): Proyecto educativo de centro. Bartzelona: Graó.

• BAÑARES, L. eta beste batzuk (1994): Niñas y niños gitanos en la escuela. Educaciónintercultural. Huesca: MEC – Huescako Lurralde Ordezkaritza.

• BAÑARES, L.; LALUEZA, R.; VICEN, M. J. (1996): Un enfoque curricular de laeducación intercultural. Zaragoza: Zaragozako Unibertsitatea. ICE.

• BITARTE (1996): Guía de materiales - Materialen gida. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.

• BUXARRAIS, M. R. eta beste batzuk (1993): El interculturalismo en el curriculum.El racismo. Bartzelona: Rosa Sensat.

• CARBONELL I PARIS, F. (1995): Inmigración. Diversidad cultural, desigualdad socialy educación. Girona: MEC. Argitalpen Zentroa. Idazkaritza Nagusia.

• AMANI TALDEA (1994): Educación Intercultural: Análisis y resolución de conflictos.Madril: Popular.

• DÍAZ-AGUADO, M. J.; BARAJA, A. (1993): Interacción educativa y desventajasociocultural. Un modelo de intervención para favorecer la adaptación escolar encontextos inter-étnicos. Madril: CIDE.

• DÍAZ-AGUADO, M. J.; BARAJA, A. (1992): Educación y desarrollo de la tolerancia.Programas para favorecer la Interacción Educativa en contextos ÉtnicamenteHeterogéneos. Madril: MEC.

• ELOSUA, M. R. eta beste batzuk (1994): Interculturalidad y cambio educativo. Haciacomportamientos no discriminatorios. Madril: Narcea.

• ETXEBERRIA, F. (1994): Educación Intercultural . Donost ia: EHU.

• FERNÁNDEZ ENGUITA, M. (1996): Escuela y etnicidad. El caso del pueblo gitano.

• FERRER, E. eta LLUCH, X. (1993): Ejemplificaciones de unidades didácticas. Unaperspectiva intercultural. Madril: MEC.

• FLECHA, R.; GÓMEZ, J. (1995): Racismo: No, gracias. Ni moderno, ni postmoderno.Bartzelona: El Roure.

• GALINO, A. eta ESCRIBANO, A. (1990): La educación intercultural en el enfoquey desarrollo del currículum. Narcea.

• GARAIGORDOBIL, M. (1992): Juego cooperativo y socialización en el aula. Unprograma de juego amistoso, de ayuda y cooperación, para el desarrollo socio-afectivo en niños de 6 a 8 años. Madril: Seco Olea.

• GIMENO SACRISTÁN, J. (1992): Currículum y diversidad cultural. Educación ysociedad, 11. zenbakia, 127-153 orr.; eta ETXEBERRIA, F (1994): EducaciónIntercultural. Donostia: EHU.

• JORDÁN, J. A. (1994): La escuela multicultural: un reto para el profesorado.Bartzelona: Paidós.

• JORDÁN, J. A. (1996): Propuestas de Educación Intercultural para profesores.Bartzelona: CEAC.

• JULIANO, D. (1993): Educación Intercultural. Escuela y minorías étnicas. Madril: Eudema.

• LASA, BEGOÑA (1990): Papel del profesorado de E.G.B. con niños y niñas gitanas.Adarraren koadernoak 30; Bilbo: Adarra.

• LOVELACE, M.: Educación Multicultural. Lengua y cultura en la escuela plural.Madril: Escuela Española.

34

BIBLIOGRAFIA

35

BIBLIOGRAFIA

• LLUCH, X.; RODAS, A. M.; SALINAS, J. (1995): Educación Intercultural. Módulo deFormación. Eje transversal. Valentzia: Generalitat Valenciana.

• LLUCH, X.; SALINAS, J. (1995): Programa d'educació en valors. Pla d'educacióintercultural. Valentzia: Generalitat Valenciana.

• LLUCH, X.; SALINAS, J. (1996): La Diversidad Cultural en la Práctica Educativa. Materialespara la formación del profesorado en Educación Intercultural. Madril: MEC

• MALGESINI, G.; GIMÉNEZ, C. (1997): Guía de conceptos sobre migraciones, racismoe interculturalidad. Madril: La cueva del oso.

• MARTÍNEZ, ISABEL (COOR) (1995): La socialización en la escuela y la integraciónde las minorías: Perspectivas etnográficas en el análisis de la educación de losaños 90. Madril: Aprendizaje.

• MENDÍA, R. (COOR) (1997): Guía para la elaboración de proyectos integrados deaprendizaje en los programas de Garantía Social. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.

• MEROÑO I OTÓN, N. (1996): La práctica intercultural en el Desarrollo curricular dela Educación Primaria. Madril: MEC.

• KULTURA ARTEKO HEZKUNTZARAKO MAHAI BEREZIA (1993): El tratamiento delos valores desde una perspectiva intercultural. Cuencako Topaketak: PedagogiaBerritzeko Mugimenduen Konfederazioa.

• MESA FRANCO, M.C.; SÁNCHEZ FERNÁNDEZ, S.: Educación y situaciones bilíngüesen contextos multiculturales. Estudio de un caso: Melilla. Madril: CIDE.

• MICHELSON, L.; SUGAI, D.P.; WOOD, R.P (1987): Las habilidades sociales en lainfancia. Evaluación y tratamiento. Bartzelona: Martínez Roca S.A.

• MUÑOZ SEDANO, A. (1997): Educación Intercultural. Teoría y práctica. Madril:Escuela Española.

• OVEJERO, A. (1990): El aprendizaje cooperativo. Una alternativa eficaz a la enseñanzatradicional. Bartzelona: PPU.

• PEREDA, C.; PRADA, M.A. DE; ACTIS, W. (IOE TALDEA) (1996): La educaciónintercultural a prueba. Hijos de inmigrantes. Marroquíes en la escuela. Madril: CIDE.

• PINEL, J. (1984): Fundamentos y técnicas grupales para E.G.B. Madril: Marsiega S.A.

• RODRIGUEZ, M. (1995): La educación para la paz y el interculturalismo como tema.Bartzelona: Oikos tau.

• ESPAINIAKO PEDAGOGIA ELKARTEA (1992): Estatuko X. Pedagogia Biltzarra.Kultura arteko Hezkuntza Europa Bateratuaren ikuspegian. I. eta II. alea. Salamanca:Salamancako Lurralde Diputazioa.

• SORIA GUTIÉRREZ, A. L.: Educación Intercultural y prevención de las actitudes deviolencia. Comunidad Educativa, 21. zenbakia. 1997ko apirila.

• TORRES, J. (1994): Globalización e interdisciplinariedad: el currículum integrado.Madril: Morata.

• TORRES, J. (1992-93): Los silencios en la selección de la cultura en el currículum.Por una sociedad intercultural y sin racismo. Irakasleen eta Ijitoen arteko XII. Jardunaldiak.Bilbo: Adarra; eta ETXEBERRIA, F. (1994): Educación Intercultural. Donostia: EHU.

• VÁSQUEZ, A. eta MARTÍNEZ, I. (1996): La socialización en la escuela. Paidós: Bartzelona.

• ZZEE (1989): Cultura gitana. Propuestas para un trabajo intercultural en la escuela.Valentzia. Generalitat Valenciana.

• ZZEE (1996): Educació intercultural. Batzelona: Generalitat de Catalunya.

© EDEX, 2003Egileak: Rafael Mendia eta Roberto FloresArgitaratzailea: EDEX

�Particular de Indautxu, 9. 48011 - Bilbao

� 94 442 57 84 � 94 441 75 12

� [email protected]

� www.edex.esISBN: 84-9726-146-1Obra osoaren ISBN: 84-9726-145-3Lege gordailua: BI-3006-03Mod.: 164651

© Edizio honen eskubide guztiak EDEXenak dira, eta bere idatzizko baimena aldezaurretik izan gabe, ez dago lana oso-osorik edo zatika kopiatzerik.

“Gizalegezko kultura partekaturantz doaneta gizakiaren eskubideetan oinarritutadagoen hezkuntzak soilik saihestuko du

desberdintasunek diferentziak sortzea, etaberezitasunek etsaitasuna ekartzea.”

Rodolfo Stavenhagen.“Hezkuntzak altxorra dauka barruan”.

DELORS TXOSTENA. UNESCO

Ekimenaren arduraduna:

Particular de Indautxu, 948011 Bilbao

www.edex.es • [email protected]

Kolaboratzailea:

ETXEBIZITZA ETA GIZARTEGAIETAKO SAILAInmigrazio Zuzendaritza

DEPARTAMENTO DE VIVIENDA YASUNTOS SOCIALESDirección de Inmigración

164651 GUIA para mediadores - Elkarbizitza...

Documents

Transcript of 164651 GUIA para mediadores - Elkarbizitza...