16.

2005eko udazkenaGurasoentzako aldizkaria• Hiruhilabetekaria

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

2 E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

Lege Gordailua BI-2770-01

Laguntzaileak• Ondarroako Udal Euskera Zerbitzua• Guraso elkarteak:Berriatuko Herri IkastetxeaEtxebarriko Manuela Zubizarreta EskolaIspasterko Eskola unitarioaLekeitioko Eskola PublikoaLekeitioko R.M. Azkue IkastolaMarkina-Xemeingo Bekobenta Eskola PublikoaMarkina-Xemeingo Berakruz IkastolaOndarroako Herri IkastetxeaOndarroako Zubi Zahar Ikastola Ondarroako Txomin Agirre IkastolaOndarroa-Lekeitio Institutua

Maketazioa 11BARRI Imprimategia GERTU imprimategiaBanatzailea Asmatu XXI

Egilea

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa• Prebentzio ZerbitzuaPatrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 1348270 MARKINA-XEMEINTf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 78prebentzioa@lea-artibai.orgwww.lea-artibai.org

Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso duBabesleak

Gurasoentzako aldizkaria

Etxebizitza eta Gizarte gaietako saila

16. zenbakia

3 Barriak“Etorkintza Proiektua”Prebentziorako proiektua

4 0tik 5 urteraUmeen marrazkieierreparatuz Txema Preciado

6 6tik 11 urteraUme izatetikadoleszente izateraJuan Carlos Alonso

8 Zeure TxokoaGurasoei erantzutenNerea Urrosolo

10 12tik 18 urteraAisialdirakoproposamena:ASTEBUGAKortxela Aisialdi Taldea

12 DenentzatKotxean ugelabeti jantzita, betiEusko Jaurlaritza.Trafiko Zuzendaritza

barriak

3

Gazteekin kale-interbentzioaINGURUNE ZABALETAN JARRERA

PROBLEMATIKOAERAKUSTEN DABEEN ETA/EDO

DROGAK HARTZEN DABEEZAN GAZTEEN ETANERABEEN PREBENTZINORAKO ETAARRISKUAK GITXITZEKO PROIEKTUA

“Familientzakoorientaziopsikologikoa”ZERBITZUA

Eguaztenero hiru ordu:11:30-13:00 / 16:00-17:30 • Telefonoz: 94 405 15 49• Postaz idatzita:ETXADI. Maximo Agirre, 18 bis,5. pisua, 10. dptoa. 48011 Bilbo• Internet bidez idatzita: www.etxadi.org

• "ZEURE TXOKO"ra atalera galderarikegin nahi baduzu, lasai egin, erantzunaere ahalik eta arinen emango dizugu-eta;ez duzu zertan hurrengo aldizkariarenzain egon behar. Zure galdera eta helbi-dea argi esan eta erantzungo dizugu. •

• Hemen agertzen diren liburu, KD edotabideo guztiak Amankomunaz-goko pre-bentziorako zerbitzuan dauzkagu, zuota-ko edozeinen eskura erabili ahal izateko.Doan uzten dira denbora zati baterako. •

“Egiteko prest!” aldizkaria Interneten:www. lea-artibai.org

Egiteko Prest!aldizkariaridagokioninformazioa

ZELAN SORTZEN DAPROIEKTU HAU?Lea-Artibai Amankomunaz-goan ikerketa-azterlan bat eginzan 2004ko lehen seihilekoan,eskualdean droga kontsumoa-ren eta gazteen ganean azter-keta egiteko asmoz. Azterlanhorren hainbat ondorio etabeste udal batzutan egindakoazterlanak bat datoz puntu bat-zutan, esaterako, sustantziadesberdinak hartzen hastekoadinak behera egin dabela etagazte eta nerabe askok kanabi-sa hartzea normaltzat jotendabeela. Holan sortu zanproiektu bat garatzeko asmoa,gazteak alkartzen diren ingu-ruetan eredu izango dan ezin-besteko figura erakutsikodaben proiektua, hain zuzenere.

NOIZ JARRI ZEN MARTXAN?2004ko iraila geroztik, Lea-Artibai AmankomunazgoarenDroga Gaietako PrebentziokoZerbitzua garapen ebolutiboan(ikastetxean, prestakuntzatokietan, aisialdiko tokietan,langabezian) jarrera-zailtasu-nak erakusten dabeezan gaz-teekaz dabil partehartzeproiektu bat garatzen.Proiektu honetan EtorkintzaFundazinoko NerabeenTaldeagaz dihardute lanean.Psikologoak, hezitzaileak etagizarte langile bat dagoz taldehorretan)

ZEIN DA ZERBITZU HONENHELBURUA?Lea-Artibaiko 15 eta 23 urtebitarteko gazte eta nerabeeilaguntza, argibideak eta ahol-kuak emon, euren garapen

ebolutiboa normaltasunezosotzeko orduan eragina izandaikeen jarrera problematikoei(droga kontsumoa, jarrera dis-ruptiboak…) aurrea hartzekoeta horrelakoen aurrean zeregin jakiteko.

ZERTAN DATZA INGURUNEZABALEKO ESKUHARTZEALEA-ARTIBAIKOESKUALDEAN?Gazte eta nerabeen inguruandagoen hurreko pertsonabaten esku hartzea da, hezit-zaile bat hain justu bere, eure-kin bat egingo dabena eta ego-era, hareen beharrizanak, ara-zoak eta eskaerak aztertu etaerantzun egokia emotekogauza izango dana.

ZEIN IZANGO DAHEZITZAILEARENLAN-ARLOA?• Hartu emon zuzena gaztea-gaz,INGURUNE ZABALA: Kalea,Cyberrak eta Kirol-uneak.TOKI ITXIAK: Ikastetxeak(drogen gainean argibideakemoteko tailerrak, argibideeta-rako uneak, olgeta-lekuetanegon…)• Beste baliabide eta zerbitzue-kin koordinatu: Ikastetxeak,Sorospen-zerbitzuak, Gizarte-zerbitzuak

ZERBITZUAREKIN HARTUEMONETAN JARTZEKO:

Droga gaietako prebentziokozerbitzua: 94 616 90 78

prebentzioa@lea-artibai.org

1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

Urte luzeetan adin hauetako (0-5) umeen ekoizpen grafikoakbaliogabetzat hartuak izan dira,gehienbat ulertu direlako, bes-terik gabe, helduek bezalamarrazteko ezintasuna edotadenbora-pasa gisa, umea heldugabeko gizakia den gisako usteustelarekin bat etorriz.

Hor ditigu zirriborro, zirrimarra,orban, karabatu, nahaspila… kutsupeioratiboko izendapenak arretagabe eta trakets eginikoa adierazte-ko erabiliak. Hau, dena den, ez dahain arraroa, alderantziz, bere barnemundu eta berezko adierazpenekin,umea bere baitan hartzea duela gut-xiko kontua da, historikoki nahikogertukoa baitugu; adiera honetakolehenengo obratzat jotzen dena1877koa da (C. Ricci) eta ikerketazehatzagoak XX. mendea nahikoaurreratuta aurkitzen dira. Bestalde,ez dugu ahaztu behar umeenmarrazki-ekoizpen ugaritasuna(gaur egun ezagutzen dugun beza-la) azken hamarkadatako kontuabaino ez dela.

MARRAZKIEN GARRANTZIABizitzaren lehenengo urteak ikasten, aurki-kuntzetan eta norberaren ezagutzan ema-ten ditugu; biziki aberasgarria den ingurune-arekiko interakzioan marrazketak askolagun dezake umearen garapenean.

Aldaketa ikaragarriak ematen dira; hasieranesperimentazio ardatzpean esploratzendugu ingurua eta manipulazio plastiko jar-dueratik haurrak erregistro batzuk utzikoditu euskarrian (papera, kasu gehienetan);

hasierako marra hauek ezberdinak izangodira luzeran, presioan, norabidean… kon-trolik gabekoak eta erabat mugimenduarenplazeraren menpe.

Norberak egindako mugimenduek euska-rrian agertzen diren marrekin erlazioa dute-la ohartzea etorriko da gero, hots, auto-kontzientzia agertuko da, egile bezala ikusi-ko du bere burua eta disfrutatu egingo dugarrantzi handiko aurkikuntza honekin: bere

presentziaren aztarna uzteko nahia, tokihorretan sinbolikoki egoteko nahia eragileizango da progresiboki ikus eta marren kon-trola bereganatzeko.

Fase berri batera iritsiko da oraindik antzikhartzen ez diegun marrazki hauei izena jart-zen dienean (nahiz eta une batean gauzabat dela esan eta beste une batean aldatu).Hemendik irudiaren sormen kontzienterapasatuko da, hots, egiten dituen marrazkie-

tan gauzakiak antzeman daitezen bila-tu. Bilaketa eta aldaketa handien arteanzeinu adierazleak etengabe aldatukoditu; horrela, gaur irudikatutako gizakiaeta biharkoa oso ezberdinak izan dai-tezke.

Esperimentazio handiko urteak dirahauek eta batzuengan -5 urterekin-hurrengo etapako printzak atzemandaitezke, inguruko gauzen kontzeptuaknola bereganatzen dituen, espazioaulertzeko era…

Eta umeentzat garrantzia handikourratsak badira hauek, helduentzat ereinformazio iturri paregabea suposadezakete marrazki hauek, aukera ema-ten baitute umearen adimen garapena,egoera emozionala, garapen soziala,bere pertzepzioa, alderdi adierazko-rra… islatuta ikusteko.

SORMEN LIBREA - LANDUAHaurraren sormen naturala aldarrikatuduen teoria nagusi izan da urte luzeetan:kutsatu gabeko sormen eta originaltasuna-ren jabe da umea eta helduen eragin kutsa-korretik salbu mantendu behar da bere sor-men naturala libreki isurtzen utziz.

Plazer iturri eta dituen alde onak gutxietsigabe presiorik gabeko ekimena hain egokiaote den zalantza dago, edo behintzat, egunjarrera ez interbentzionista honen mugakagerian geratzen dira, umea –ezinbestean-

4

0tik 5eraTxema Preciado Saez de Okariz

Irakasle Eskolako Plastika irakaslea

• DONOSTIA

0tik 5 urtera

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

Umeen marrazkiei erreparatuz

eragin askoren pean bizi baitaeta, adibide bat ipintzearren,marrazki libreetan ikusi beste-rik ez da egin behar zein erroturik daudenestereotipoekin osaturikoak: alde biko teila-tudun etxe txikiak (tximinia eta kea ezinahaztuta), fruitu gorridunez beteriko arbolak,eguzki, hodei urdin, "V" formako txori…

Ondo dago bere kabuz uztea, bai, baina soi-lik bere garapen bakartiaren menpe utzibeharrean jakitun egon behar gara badago-ela laguntzerik. Eskola eremuan egin daite-keena ukitu gabe (baina era osagarrian),gurasoen partetik lantzeko hauxe aipatukonuke:

• umea jolasten, esperimentatzen, adieraz-ten (nahita zein nahigabe) arituko da; saiagaitezen jarduera atsegingarria izan dadila(denbora, tokia, baliabideak...)

• joko, esperimentu, komunikazioa aberaste-ko estimulagarriak izan daitezkeen tresnak,materialak, teknikak... eskura izan ditzatenahalegindu

• Pertzepzio plastikoa landu: esperientziaketa sentsazio plastikoak aberastu, zentzu-menak ernaldu. Modu askotara egin daitekehau (beste ekoizpen batzuk -ipuinetakoakkasu-, loreen formak…) eta bilaketa ahale-gintze hau umeentzat ez ezik gurasoentzatere oso aberasgarria izango dela ziur egon.

• interesa azaldu ez bakarrik egin duenaz,baita (gaztetxoekin bereziki) egiten aridenaz ere; prest egon aurkikuntzaren berriematera noiz jotzen duen helduarenganaedo ekintza atsegingarri horretan noiz bilat-zen duen konplizitatea, komunikazioa...Emaitzen gainetik esperientzia guzti horienerdigunean umea bera dago.

SORTU – KOPIATUBatzuetan zalantzak sortzen dira ume batekkopiatzeari ekiten badio; 5 urtera arteko adi-narekin ez daukagu horren kezkarik zertanhartu ibilbide pertsonala baita umeak egitenduena, eta adinean aurrera joan ahala,beharbada, kopiatuko du baina berez ez datxarra, beste batek urratutako bidetik ibiltzeada eta, izatez, oso abesgarria izan daiteke(artista on asko trebatu dira euren aurretiko-en obrak kopiatzen edo interpretatzen:Picassok hamaika ‘menina’ margotu zuen).Arazoa berezko biderik eza eta (norberaren-gan konfiantza falta) besteen premiazkobeharra dagoenean ematen da.

Oso bestelakoak dira puntuekin osatu behardiren marrazkiak, margotzekoak, puntzoia-rekin zulatzekoak eta antzeko jarduerak,azken finean, begi-eskuaren koordinazio etakontrola besterik bilatzen ez dutenak.

GORDE - BOTAMarrazki hauen bitartez umeak errealitatea-ren ezagutza adierazten badu, emozio etaesperientzien adierazle badira, garapenintelektualaren ispilu... hain paper garrantzit-sua jokatzen duten hauek ez genituzke, alt-xor preziatu gisa, gorde behar?

Bai aipatutako informazioak lortzeko aditubaten eskuetan uzteko asmoa izanez geroedota, besterik gabe, gogoa –eta leku nahi-korik- edukiz gero, jakina; baina ezinbeste-koa da ume eta helduen ikuspuntuak bereiz-tea, umearentzat jarduera bera da xedelehenengo urteetan eta heldua da berezikiprozesu horren ondorioari, emaitzarigarrantzia ematen diona.

Interes profesionalik ez bada, emaitzenobsesioan ez erortzeko aholkatuko nuke,funtsezkoa, haurraren grapenean laguntzenduen lan prozesua baita. Hau dela eta, ondodago bolada batean marrazki hauetarikobaten bat(zuk) egongelan, logelan… ikusgaijartzea, baina gainontzekoekin (eta denboraigarotakoan hauekin ere) lasai asko, birzikla-pen kutxarako bidea egin.

MARRAZKIAK -BESTE ADIERAZPIDEAKMarrazketarena adierazpiderik eskuragarri,eroso eta erabiliena da baina ohikoa muga-keta dela ulertu behar dugu: alde batetik,lurrundutako ispiluaren gainean, hondarre-an, kareharriaz harlauzetan… eginikoak eremarrazkiak direlako eta bestalde, hor daudebeste adierazpen plastikoak ere. Non bukat-zen den bata eta hasten bestea, arte mun-duak aspaldi erakutsi bezala, batzutan zailada jakitea sarri askotan hauen arteko mugaklausotzen baitira, ageriko nahasketak ema-ten ez direnean. Komeni zaigu kontutanhartzea adin hauetako umeei gutxi inportazaiela bereizketa hau eta marrazteaz gain,margotu, moldatu eta abarretan jardunezgero, hobe.

Honek zikintzearen arazora garamatza etaerantzuna senak markatuko du: babesga-rriak aurretik ipini eta ahal den neurrianmarraz, margo, esperimenta dezala askata-sunez; hori bai, nik esperimentatzaile tematihoni ez nioke sekula utziko errotuladoreiraunkor batekin ezkaratzeko altzariakmarrazten edo txinatar tintarekin egongelakoliburuak margotzen. •

Si durante años no fueron tenidos en cuen-ta, hoy día todos dirigimos nuestra aten-ción a ellos sabiendo que son para losniños un vehículo importante de conoci-miento y expresión y para nosotros unarica vía de información y comunicación.

Durante las diferentes fases que se reco-rren en estas edades (0-5) podemos ayu-dar al niño de diversas maneras, desdefacilitar esa actividad procurando materia-les, espacio, instrumentos enriquecedoreshasta estimulando su percepción plásticadel entorno; desde procurar que sea unaactividad libre y gratificante hasta que nossientan dispuestos a ser partícipes de susdescubrimientos en la experiencia gráfica.

Se trata de buscar el equilibrio entre laimplicación en su propio proceso de des-cubrimiento-expresión sin interferir, motivarsin dirigir, conscientes del importante papelque el dibujo y otras formas de expresiónplástica juegan en su desarrollo vital.

5

Los dibujos infantiles

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

ikerketa

mater

ial inte

resgar

ria

artikulua

Guraso eta, oro har, hezit-zaile garen aldetik garrant-zitsua da gure seme-ala-bak ezagutzea, aldi psikoe-bolutivo bakoitzean nola-koak diren jakitea, eurenbeharrak hobeto identifi-katzeko eta euren garape-nean eragin egokia izate-ko, behar bezalako hezike-ta-irizpideak erabiliz.

Nola deskribatuko zenuke etapa hau,oro har?Ez da erraza baterako berezitasunen-gatik eta talde berean sailkatzea 6 eta11 urte bitarteko neskato-mutikoak,baina badira, ordea, aldi horretako gara-pen psikoebolutiboan ematen direnezaugarri bereziak. Saiatuko naiz labur-labur azaltzen.

"Bigarren haurtzaroa" ere esaten zaioaldi horri. Urte hauetan gertatzen dengarapen fisikoa erabakigarria izango dahaurraren eboluzio orokorrean. Hortaz,atzerapen arinak, sasoi aurreko garape-nak edota gizartean nagusi den "gor-putz-ereduaren" desbideraketak, eragi-na izan dezakete garapen psikologiko,emozional eta sozial egokian.

Garai honetako beste ezaugarrietakobat da egozentrismoa apurka-apurkagainditzea; irekiago egongo da eta,ondorioz, kanpoko munduaren eragina

areagotu egingo da umearengan.Egoera horrek ondorioak izango dituhaurraren adimenean, gizartearekikoharremanean eta afektibitatean ere.Gizarte-bizitza trinkoari emango diohasiera, baita emozioen intimitateari ere- bere sentimenduaz ohartzen eta haiekidentifikatzen hasiko da pixkanaka -.Era berean, adimenari dagokionean,zenbait gaitasun garatzen hasiko da:behaketa, arreta, oroimena eta jakinmi-na.

Gorabehera guzti horiek lortzen dutenada errealitateari aurre egiterakoan geroeta subjektibotasun eta egozentrismogutxiago erakutsiko dutela.

Afektibitateari dagokionean, nolabaite-ko emozio-oreka erakusten dute garaihonetan. Sozializazio moduak garatuahala interes afektibo eta emozionalakgurasoengandik lagunengana lekual-datzen dira. Pixkanaka, neskato-muti-koen sentimenduak zehazten doaz etaez dira hain oldartsuak. Barne-bizipe-nak somatzen hasten da eta gai da berebarnealdean so egiteko. Horrela, bereautoestimua garatzen joango da.Besteei buruzko irizpenak ematen has-ten da. Inguruarekiko (etxea, eskola,lagunak) elkarreraginaren ondorioz,neskato-mutikoek beste edozein garai-tan baino gehiago, ohiturak, baloreak,arauak, etab. eskuratzen joango dira.Horiek izango dira, hain zuzen, eurennortasuna eta jarrera-arauak finkatukodituzten oinarriak. Adin hauetako neska-to-mutikoei ezarritako hezkuntza-jarrai-bideak edo elkarreragin-aniztasunaizango dira, oro har, antzerako adina

duten neskato-mutikoentalde berean azaltzendiren jarrera, ohitu-

ra…ezberdintasunaksortuko dituztenak.

Zeintzuk diraadin bakoitzekoezaugarri bere-

z i a k ?Laburpen txikibat egitea posi-

ble al da?Adin bakoitzeko "erretratu robota" egi-tea arriskutsua da eta, agian, ez osozientifikoa. Izan ere, ume bakoitzareneboluzio- eta heldutasun- erritmoak ezdira berdinak, eta ondorioz eta zorionez,ume bakoitza ere ez. Haur bakoitzaberezia da. Ez dut uste dagoenik ezau-garri berberak dituzten adin bereko bineskato-mutiko. Gainera, adinen ara-bera sailkatuz gero umeen eboluzioa,zenbait gurasorengan ardura eta larrita-suna sor daitezke umeen garapen ego-kia kontrolatu nahian, eta horrek eraginkaltegarria izango luke umearen hez-kuntzan.

Horiek horrela, eta "aipamen modura"baino ez, adin bakoitzeko ezaugarri osoorokorrak emango ditugu, baina kon-tuan izanik bere horretan eta aipatutakoadinean ager daitezkeela edota lehent-xeago edo geroxeago, gehiago edo gut-xiago nabarituz:

6 urte: Adin honetan aseezin agertzenda gauza berriak probatzen eta esperi-mentatzen. Irekia da, bizia. Joko guztie-tan irabazi egin nahi du, arrakasta izannahi du eta gauzak berak nahi bezalagerta daitezela. Horrela ez bada, hase-rretu, sumindu egiten da, edo negar egi-ten du. Burugogorkerien adina da.Ezetza baino ez dauka. Ikasten duenguztiak ikusi eta egiten duena du oinarri.Ez daki oraindik modu abstraktuanpentsatzen.

7 urte: Zentzudunagoa da, ez hainalditsua eta bihurria, eta pentsakorra-goa da. Sozializatzen badihardu ere,irudimenez betetako bere munduanjarraitzen du batzuetan, edozer gertadaitekeen mundu horretan, alegia.Hunkibera da eta bere helburuak ez lort-zearen beldur. Errez aztoratu daitekeeta negar egin ere. Bere buruarenganduen konfiantza gutxitzea normala da.Lagun bereziren bat ager daiteke nahizeta oraindik taldeko egin ez.

8 urte: Bere ingurua aztertzen diharduetengabe. Denetan saiatzen da. Lagun

Ume izatetik adoleszente izatera

6tik 11ra6tik 11 urteraJuan Carlos Alonso Albisu

Psikologoa

• DONOSTIA

6 E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

berriak egiten ditu eta besteen iritziazarduratzen da. Jaramon berezia egitendie lagunei. Ez da hain malgua, adeit-sua eta lagunkoia eta marmarka jardu-ten du zuzenduz gero. Oso bizia da etaparte hartzea gustuko du, nahiz etasarri lotsagabea eta tematia izan eta ezhain sentibera.

9 urte: Buruaskia izaten hasten da, orohar. Bere egitekoak edo zereginakaldez aurretik aurreikusi, programatueta hausnartzeaz arduratzen da.Justizia zale bihurtzen da. Bere burua-rekin bat datorrela sentitu behar du.Gero eta arduratsuagoa da eta esane-koa ere, oro har. Sarritan txukunagoaere bada.

10 urte: Lasaiago agertzen da, eskuza-balagoa, eta maitabera bere artekoekin.Beldur gutxiago erakusten dute etadituzten barne-herstura edo antsietate-ak eskolarekin dute zerikusia.

A l f e r r a kbihurtzendira etxeko zereginetan laguntzeko.Sexuen arteko haserreak sarri gertat-zen dira eta areagotu egiten dira neba-arreben arteko matrakak. Nerabezaroaurreko garaia hasten da.

11 urte: Jakingura sortzen zaio, gehia-go hitz egiten du eta egonezin agertzenda. Zitala izan daiteke, lotsagabea, etakontrakoa esan eta egin behar du eabeti. Lagunekin egoteko eta haiek aint-zat hartzeko beharra areagotu egitenda. Batzuetan ez du hainbesteko lanki-detasuna erakusten. Kritika-gaitasunaareagotu egiten da. Nagusien agintepe-tik ihes nahi du eta bere kabuz eraba-kiak hartu.

Gurasook zer eragin daukagu adinhauetan umeengan?Umeak jaiotzen direnean eta, are gehia-go, jaio aurretik ere, gurasoek eraginerabakigarria dute umeen hezkuntzan.Egia da adin bakoitzean umeek beharri-zan jakin batzuk dituztela eta horieierantzun egin behar zaiela, baina moduezberdinean ume bakoitzarengan. Halaere, ez dut uste jarraitu behar deniknahiko zabal dagoen iritzi bat, "horreta-rako txikiegia da…ikasiko du" esatenduena eta guraso askok sinesten dute-na. Hizpide dugun adinean, gurasoekeragina dute (edo behar lukete) hona-koak lortzeko, besteak beste:

- Pixkanaka autonomia orokorra garat-zeko

- Bizimodu osasuntsurako ohiturakgaratzeko

- Autoestimu positiboa garatzeko

- ...

Horretarako, gurasoek kontuan izanbehar dute heziketa lanak jarraibidebatzuk jarraitu behar dituztela. Honahemen:

1. Zainketa oinarrizkoak bermatu (ohitu-ra osasungarriak, ordutegiak…)

2. Arauak, oinarrizko mugak finkatu

3. Estimua, maitasuna, onarpena… era-kutsi

4. Baloreak aditzera eman

5. Umeekin egon

6. Gurasoen egoera afektiboa eta psi-kologikoa zaindu

Guraso/hezitzaile batzuk adoleszent-zia aurreratu egin dela diote, orainjada Lehen Hezkuntzako 6. mailako-ek ez dutela lehengo 6. mailakoekinzerikusirik, zuk zer deritzozu?Orain dela urte batzuetako umeen etagaurkoen arteko aldea azaltzeko ustedut badirela hainbat faktore. Horienartean teknologia berrien eragina,"ongizatearen" gizarteak edo kontsu-mismoarenak dakarren balore-aldaketa,egungo bizitzaren erritmoa…etab.,azpimarratuko nituzke. Izan ere, edoze-lako informazioa dute eskuragarri, inde-pendentzia nahi dute, edukitzeko esku-bidea aldarrikatzen dute, "autoritatea",bestearekiko eta inguruarekiko errespe-tua bezalako baloreak…etab. zalantzanjartzen dituzte. Guzti horretan, esangenezake gure umeak "gogor"datozela.Hala ere, eragile sozio-ekonomiko etakultural horiek direla-eta, bestelakoezaugarri batzuen gabezia nabarmenduahal izan dut, hala nola, heldutasun psi-koafektiboa, oro har, frustrazioa erama-ten jakitea, autonomia eta iniziatibamailak ,… Alabaina, gora-behera sozia-lak alde batera utzita, adin hauetakoumeak ume izaten jarraituko dute,euren ikasteko beharrarekin, irudimenalantzen jarraituz, babestuta daudelasentituz eta batez ere, maite dituztelasentituz. •

Durante la etapa de los 6 años 11 años,acontecen una serie de cambios desde elpunto de vista físico, intelectual, psicoafecti-vo y social, todos ellos, interdependientes, yque juntamente con las pautas o estiloseducativos del entorno ayudan a que eltránsito de la niñez a la adolescencia serealice adecuadamente.

Por eso, como padres y educadores engeneral es importante conocer a nuestroshijos e hijas, saber cómo son en cada etapapsicoevolutiva, para poder identificar mejorsus necesidades y de esta manera influirpositivamente en su desarrollo, adoptandounos criterios educativos adecuados.

7

De niñ@ a adolescente

liburu i

nteres

garriak

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

elkarrizketa

Eskolaz kanpoko ekintzak.Gaur egun hainbat daude,denbora falta guztietarako.Ezinbestekoak bihurtu diragure agendetan eta askotanja 5/6 urterako, umeak halaerabaki gabe, noski, han etahemen "sartzen" ditugu.Gehiago esango nuke, esko-lako gauzak ia bigarren pla-nora pasatzen dira, ez baita-go astirik denetarako. Iritziabaino ez da.

Gauzak ondo aztertzeko ez da egokiajeneralizatzea ( eskolako gauzak biga-rren planora pasatzen dira; ez dagoastirik denetarako...) ez eta muturrekoterminoak erabiltzea ( bai ala ez, ezin-bestekoa ala premiagabekoa, ona alatxarra...).

Nire ustez ez da bidezkoa gai honiburuz, eta beste hainbesteri buruz, iritziorokor bat ematea. Eskolaz kanpokoekintzak egotea aukera bat da, etaaukerak egotea, printzipioz, aberasga-rria da. Hortik aurrera, bakoitzak ikusibeharko du aukera horiek zelan erabili,komeni zaion ala ez non edo non apun-tatzea, aukeratutako ekintzarekin gusto-ra dabilen ala ez, zer ematen dion etazer kendu, beste gauza batzuetarakotrabarik den ala ez...

Eskolaz kanpoko ekintzak eta ikasketakera askotara eraman daitezke, etakasuak kasu, banaka ikusi beharko dira.Bata eta bestea izan daitezke osaga-rriak, baita batak bestea oztopatu ere,edo batak bestearentzat motibaziomodura funtzionatu, baina baita erebatak bestearekin zerikusirik ere ez

izan, hau da, batere eraginik ez edukit-zea. Hain zuzen ere, azken kasu haukomentatzea gustatuko litzaidake. Sarrientzuten dugu komentario bat honenharira eta nire ustez, topiko bihurtu daeta topiko guztien modura funtzionatzenduenez azkenean, itsumustuan etaarinkeriaz darabilgu maiz, gehiegisakondu barik eta ume batzuen kaltera-ko. Adibide bat: "Gure umea oso kirola-ri trebea da eta oso gustora zebilen pilo-tan, baina eskolan ostera, oso txarto, ezzuen ezer egiten. Beraz, argi dagoenezpelotari ospetsua izatearekin buruajanda zeukala, eta horrek eskolan ezerez egitera eramaten zuela... kendu egindiogu pilota". Baieztapen hau egitekoziur egon beharko genuke umeareneskolako etekin eskasaren errudunapilotaren gehiegizko zaletasuna dela,baina batzuetan ziurtasun hori barik,arinkeriaz hartzen dugu erabakia etaorduan, umeak jarraitzen du eskolanmakala izaten eta gainera, beste arlobatetik hartu ahal zuen poztasunakendu egiten diogu.

Beste alde batetik, ume gehienentzako( eta hain umeak ez direnentzako) mun-duko ekintza guztiak baino errudunago-rik ere bada eskolako gauzak bigarrenplanoan lagatzeko eta telebista da hori.

Beraz, laburtzeko, nik esango nukeeskolako gauzak ondo ez doazenean,kasuaren azterketa sakona egin behardela, faktore asko behatu eta kontutanhartu behar direla eta ez berehala erruagauza bati bota.

Ikasteko teknikak eta ikastekomotibazioa. Biak eskutik hel-duta joan behar ei dira.Ikasteko teknikena nahikoondo daramagu baina zelanlortzen da ikasteko motibaziohori etxetik bertatik? Adibidez,DBHko 3. maila egiten ari denalaba batekin?

Zer da motibazioa? Motibazioa da zeo-zer egiteko gogoa edo interesa piztenduen zerbait. Ikasketen kasuan motiba-zioak ekarriko luke ikasteko interesaedo gogoa edo, behintzat, aldeko jarre-ra bat.

Ikasteko motibazioa bi eratakoa izandaiteke. Bata, autentikoena edo sako-nena edo iraunkorrena edo... ikasterabultzatzen duena, ikastearen hori berezinteresgarria kontsideratzen delako,motibazio horri eutsi egingo zaio baldineta jarduera horretan ondo sentitzealortzen bada. Beste era batera esanda,motibatuta gaude dena delako hori onaedo interesgarria kontsideratzen badu-gu, eta orduan hori egiteko joera izangodugu behin eta berriro; baina joera horibakarrik mantenduko dugu horretanondo pasatu behar badugu, ondo senti-tu, bestela, jarraitzeko gogoa gutxituzjoango zaigu eta motibazioa galduko.

Ikasterakoan era honetako motibazioaeduki ahal izateko, baldintza batzukbehar dira: bai ikaslearenak eta baiinguruarenak.

Ikasleak berak ahalmen eta trebetasunbatzuk behar ditu eskatzen zaizkionikasgaiak jarraitzeko: Ondo ohartubehar da ikusi eta entzuten duenaz,atentzioa mantentzeko ahalmena izanbehar du, ulertu egin behar du, hizkunt-zaren garapen egokia eduki, irakurtze-ko eta idazteko arazorik ez... hau da,ahalmen eta trebetasun batzuk ez badi-tu edo ez behintzat eskatzen zaion mai-lan, oso zaila izango da neska edo mutilhori ikasten ondo sentitzea, beraz, moti-bazio handirik ez du mantenduko.

Ikaslearen ezaugarriez gain, inguruaklaguntzea ere funtsezkoa da umearenmotibazioa bultzatzeko: etxekoek ira-kurtzeko zaletasuna badute errezagoaizango da umearentzat ere atseginaizatea, etxean noizean behin telebistaamatatu eta irakurri, idatzi edo horrela-ko zerbait egiteko joera badago, umea

8

Nerea Urrosolo UrkizuHezkuntza Aholkularia eta Psikologo klinikoa

• ONDARROA

ZEURE TXOKOAg u r a s o e n g a l d e r e i e r a n t z u t e n

Gurasook,seme-alabak hezitze

lan honetan, kezka etazalantza asko izaten ditugu.

Beraz, horiek aldizkarira bidaltzeragonbidatu nahi zaituztegu. Kontutan

izan anonimoa dela. Hortaz, badaki-zue, bidali zuen galderak honako helbi-dera eta berehala erantzungo dizuegu:Lea Artibai Amankomunazgoa.Prebentziorako zerbitzua. Patrokua

Jauregia, 48.270 Markina-Xemein.Faxa: 94 616 92 78. Posta elek-

tronikoa: prebentzioa@lea-artibai.org

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

ere hori aukera bat bezala ikustera iritsidaiteke, zigor bezala barik.

Beste alde batetik, beste motibazio motabat dago, ez goian aipatutakoa bezain"autentikoa" baina bai osagarria eta gai-nera, lehenengoa lortzen ez denean gut-xienez bigarren hau lortzea oso garrant-zitsua da ikasketak aurrera eramateko.

Motibazio motak ikusteko lanaren adibi-dea ipiniko dugu. Pertsona heldu batent-zako, bere lana gustokoa izatea eta hanondo sentitzea, biak izango dira motiba-zioaren pizgarriak eta gehien lagundukodiotenak. Baina nahikoa litzateke horre-kin? Lanera egunero-egunero joangoginateke egunean-egunean zortzi orduhan egiteko ala lantzean behin lotan gel-dituko ginateke lanera joan beharrean?Gutako zeinek egingo luke soldatabaten truk ez balitz?... Eta euren lanagustokoa ez dutenek, zer?. Orduan,motibazioa mantentzen duen faktorebakarra soldata da.

Ikasketetan ere antzerakoa da. Umeariikastea berez atsegina egitea lortzenbada, hainbat hobe, baina badakigusarri ez dela hori lortzen (umearen ezau-garriengatik, familiarenengatik, eskola-renengatik, ikasketa sistemarengatik,edo denetatik pixka bat gertatzen delakoedo batek badaki zergatik) eta orduanaskoz ere eraginkorragoa da zigorrekinbaino sariekin jokatzea motibazioa piz-teko edo mantentzeko. Bada tresna batasko laguntzen duena horretan, "portae-ra kontratua" erabiltzen da horretarako.Kontratu horretan idazten da umeari edogehienbat nerabeari zer eskatzen zaioneta ondo konplituz gero zer lortukoduen. Lan kontratu baten antzerakoa da.Tresna honek ondo funtzionatzeko osogarrantzitsua da :

• Umeari bere ahalmenaren arabera exi-jitu behar zaio.

• Eguneroko portaera konkretuak eskatubehar dira, ez emaitzak (egunero ikas-tea adibidez, eta ez aprobatzea).

• Epe luzeegia ez da izan behar sarialortu ahal izateko.• Nolako exijentziak halako sariak.Neurrira egokitu behar, zekena izateabezain txarra da eskuzabalegia izatea.

• Sariak pertsonak beste daude: izandaiteke dirua edo materiala den zerbait,

baina izan daiteke ekintzaren bat, edobaimen bereziren bat...

• Sariak aldez aurretik zehaztuta gelditubehar dira eta alde biak bat etorri, kon-tratua sinatu orduko.

• Hobe da kontratua epe motzerakoizatea, askoz jota hilabeterako etaamaitutakoan berriz baloratu berdinjarraitzea merezi duen edo zerbait alda-tu beharra dagoen.

Eta gogoratu inoiz komentatu izan dugu-na. Ez badugu umea ilusionatzekomoduko saririk aurkitzen, behin bainogehiagotan pasatzen den moduan, gureburuari planteatu behar dioguna bestehau da: ea ez garen egongo umeari nahiduen guztia dohain ematen, umearengogo guztiak ez ote dauzkagun ase etabete.

Nire umeak 2 urte ditu, mutilabera. Arazoa, jo egiten dituelabeste umeak parkean gaudelaedo beste nonbait. Ez dakiguzer egin, gizonak esaten duhorrelakoetan norberak ere joegin behar duela ikas dezan,nik jaramonik ez egiteko diot.

Egun hauetan asko entzun dugu hemenaipatzen den gaia: Zigorra.Komunikabideetan azaldu zen inkestabaten emaitzak zioen gure inguruanguraso asko daudela zigorraren alde. Ezda harritzekoa emaitza hori, etengabeentzuten dugulako era honetako komen-tarioak: "Batzuetan umeak eurak ari diraargi eta garbi zaplada eske; Ume horrigaraiz eman bazioten ipurdiko bat ezzen holakoa izango; Orain psikologoekexajeratu egiten dute, belarrondokobategatik inor ez da traumatizatzen". Nikazken aipamen honi baietz erantzungodiot, egia da belarrondoko batek ezduela inor traumatizatzen, akabo ba!,hori baino gogorragoak gara denok etahori baino gauza larriagoak jasan behar-ko ditugu bizitzan zehar, ados nago.Baina hortik eta esatera belarrondokoakerakutsiko diola umeari beste era bateraportatzen alde handia dago.

Kasu honetan, bi urteko ume batekbeste umeak jotzen ditu. Bada nire gal-dera hau da: Zer lor dezakete gurasoekumea jotzeagatik hori egiten duenbakoitzean?

Lor dezakes e m e a kgurasoaka u r r e a nd a u d e l ainor ez jot-zea, baina seguruenetik gurasoak aurre-an ez daudenean, egin egingo du.Zergatik? Gurasoak aurrean egonda ezdu inor joko zigorrik ez edukitzeko, bainaostera, zigorrik ez dela egongo ikustenduenean, egin egingo du; agian ezdakielako beste estrategiarik. Denokjokatzen dugu horrela zerbait lortu nahidugunean, guk hartutako bidea moztenbadigute baina aldi berean beste bidebat hartzeko aukerarik ez badiguteematen, debekatzailea bistan ez dago-en momentuan geuretik jarraitzen saia-tuko gara. Honek nahi du esan, zigorra-ren bitartez gauza bakarra lortzen dela,hau da, portaera bat momentu konkretubatean moztea, baina sekula ere ez ezerberririk ikastea. Umeak bere laguntxoakjotzen baditu baloia lagatzea nahi duela-ko, hori lortzeko bidea zein den erakutsibeharko zaio: eskatu, pixka baten zainegon, konpartitu... Eta gainera, besteumeak jotzen ez badiogu toleratu behar,badago beste era bat umea jotzea bainoeraginkorragoa (eta etikoagoa ere bai,noski) eta da hain zuzen ere, umeari ezlagatzea beraren helburua era horretanlortzen. Nola egin? Umeari azaldukodiogu zer gertatuko den inor jo ezkeroeta gero, esandakoa bete: baten bat joduela? Bada handik atera, jolas gunetikapartatu eta utzi hamar edo hamabostminutu jolasten utzi gabe.

Zigorrak frustrazioa eta agresibitateasortarazten du. Agresibitate hau zigort-zailearen kontra zuzendu daiteke (gorro-toa, erantzun "txarrak"...) edo lagunenkontra, edo gauzen kontra edo bereburuaren kontra ( bera gaiztoa dela bar-neratuz...), eta eredu moduan ikasten dagainera, umetan zigortua izan denakhanditan jokaera berdina erabiltzekojoera izaten du.

Amaitzeko, kasu honetan umearenamak proposatzen duena ere ez dabidezkoa. Jaramonik ez egitea, umeariez erakustea da. Gurasook umeak hezit-zeko erantzukizuna daukagu. Guk era-kutsi behar diogu hori, besteekin erlazio-natzeko portaera eta estrategia egokiak.•

9

kontsultak •zalantzak • kezkak...

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

Batzuk diote adoleszenteek ezdaukatela ezer eskualdekoherrietan, asteburuetan etaneguan batez ere, ez dagoelaaparteko eskaintzarik eurentzat,ez alternatiba osasuntsu gehiegi-rik, ezta adinera egokitutako eki-menik ere. Taldeak eta elkarteakbaditugu astialdian gazteekinhurre-hurretik lanean baina hale-re arrazoia bat edo beste izan,gauza bat gertatzen da: 12tik 16urtera, "adin korapilotsua"bihurtzen da eta gazteekeskaintza zirkuitu horietatik guz-tietatik aldentzeko joera hartuizaten dute, askok gainera, urteluzeetako ohiturak eta lana albobatera lagata.Lea-Artibaiko Amankomunazgoak bestezerbait eskaini nahian astebuga proiektua-rekin segitzen du. Eragintza da proiektuhonen kudeatzailea Amankomunazgoarenelkarlanarekin".

Zer da ASTEBUGA?ASTEBUGA, ASTEBURU GAZTEA da. Bihitz horietatik dator izena eta, hain zuzenere, horixe izan nahi du, gazteen alternati-ba egitaraua.

Orain dela zortzi urte sortu zen egitaraua,1997an, hain zuzen, eta sortu ere eskual-deko denbora libreko taldeen esfortzuariesker sortu zen.

Urte hauetan guztietan aldaketak izan dirabaina sorreratik bertatik aldatu ez den zer-bait bada planteamendua da.Adoleszenteek, neguan batez ere, ez dau-kate eskaintza handirik ezta aukera zabalikere, ez bada Lea-Artibaiko tabernak etadiskotekak, eta herri batzuetan, lokaletara

sartu. Bestelako aukerak falta dira eta alter-natiba osasuntsuak.

Administrazioak beste aukera horiek ereeskaini behar direla uste du etaAmankomunazgoa hutsune hori nolabaitbetetzen saiatu da.

Zertan da proiektu hau ezberdina?Astebuga adoleszenteentzako egitarau batizan da hasiera-hasieratik. Baina zein ado-leszente? Bada, mugak nonbait ipini behareta hezkuntzako sailkapenari begiratugenion, horren arabera 12tik 16 urte bitar-teko adin tartea da gure astebugako prota-gonista (DBH 1etik DBH 4ra). Ikerketaberrienetatik adituek ziurtatzen digutenez,adin horrekin hasten dira, eta finkatu erebai, lehendabiziko hika-mikak tabakoarekineta edari alkoholdunekin, gehiegikeriak erebai eta cannabisa probatzeko lehenengosaioak ere, eta hori guztia, gehienetan,asteburuetan gertatzen da euren beharriza-netatik libre daudenean, astialdian, hainzuzen ere. Horregatik uste dugu izugarrizkogarrantzia duela gazteen astialdia nolabaitbideratzea, beraien zaletasun edo beharreiso eginez.

Zergatik ematen zaio gaur egun horren-beste garrantzia gazteen astialdiari?Astialdiko ekintzak oso aproposak diraaukera ematen digutelako harremanaksortzeko eta elkar ezagutzeko. Gaztearenheziketa prozesuan nahitaezko esparruada astialdikoa. Astialdiko ekintzak tarteko,gauza gehiago ezagutuko ditu, sormenagaratu, abileziak probatu, garatu eta ingu-runea hobeto ezagutzeko aukera edukikodu, baina aldi berean, atsedena hartzekoaukera ere edukiko du eta erritmoa lasaitu.Eta nola ez, astialdiko ekintzen bidez, gus-tuko duena egiteko aukera bakarrenetakoaedukiko du, gozatzeko aukera, alegia.

Astebugak erantzuten al dio adoleszen-teen nahiari? Hainbat gauza albo bateralagatzen duten adin horretan, zerk era-kartzen ditu gazteak "astebugara" hurre-

ratzeko? Zein da gazteen iritzia?Gazteekin zuzen-zuzenean egoten gare-nez gero euren zaletasunen eta beharriza-nen jakitun gaude. Ezer agerian badago,argi eta garbi, hauxe da: kirolean edo klasepartikularretan ematen ez duten denboraguztian kalean jarrita egoten dira, edo lokalbatean sartuta ezer egin gabe eta askokesan zigun bezala, aspertu egiten dira.

Hau guztia ikusita, gazteei ekintza ezberdi-nak egiteko aukera ematen diegu, beti ereeuren nahiak eta zaletasunak kontuan har-tuta, izan ere proposatzen diren ekintzaguztiak gazteek eurek aukeratu dituzte.Gainera, prezio aldetik ere abantaila itzeladauka ze Lea-ArtibaikoAmankomunazgoak ekintzen kostuaren%50a edo gehiagoren kargu hartzen du.Prezioa dela eta gogoratzen naiz zer gerta-tu zitzaigun behin: TAUko partidua ikusteragindoazen eta gazteak mesfidati agertuziren, hain prezio merkea izanda partiduaeskasa izango zela pentsatuaz. Hemendikazpimarratu nahi dugu ekintzak benetakokalitatezkoak direla baina merkeagoak gaz-teentzat direlako.

Astebugaren ardura begiraleen eskudago, denok zarete denbora libre arloanadituak baina horrez gain, beste ezer ezal da behar horrelako lan baterako?Proiektu hau Lea-ArtibaikoAmankomunazgoak antolatzen du etaBilboko ERAGINTZA kultur erakundeakkudeatu. Erakunde horretatik gatoz proiek-tuan lan egiten dugun 6 begiraleok, etadenok daukagu Astialdiko Begirale titulua,gainera, taldeko batek Astialdiko Zuzendariikastaroa ere egina du. Merezi du aipatzeaAstebugako begirale guztiok garela Lea-Artibai eskualdekoak, nahiz eta gure era-kundea Bilbon egon. Begiraleetatik 2 diramarkina-xemeindarrak, lekeitiarrak beste 2eta beste biak ondarrutarrak. Ezin banake-ta aproposagoa herri bakoitzean hurre-hurreko erreferentea edukitzeko, gazteeknorbaitengana jo nahi izatekotan badute

12tik 18ra

10

Eragintza Kultur Erakundea 12-16 urteko gazteentzako Aisialdi begiraleak

• BILBO

12tik 18 urteraAisialdirako proposamena:

ASTEBUGA

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

zeinengana jo eta hartu-eman zuzenaeduki. Gainera, ikasketak eta prestakuntzaalbo batera lagata, begiraleok ere gazteakgarela ez dugu ahaztu behar eta ez dahain denbora asko bizi izan ditugula eurenoraingo bizipen berberak. Horrek abantai-la bat badauka, gazteengana errezagohurbil gaitezke, eta errezago erreparatukodiegu zer pentsatzen duten edo zer sentit-zen duten momentu askotan, gazteen adintarte horretan gorabehera asko baitiraeuren pentsaeretan eta sentipenetan.Proiektu honek gainera, gauza asko ikas-teko aukera ere eman izan digu begiraleoi,gazteen arazoak ezagutzeko aukera,pentsaerak, sentimenduak,...

Anekdotaren bat edukiko duzue honez-kero, Astebugako irteeraren batean edogertatua beharbada. Kontatu al diguzuebaten bat?Adibidez, kanpin batera 3 eguneko irteeraegin genuen batean gertatutakoa osoadierazgarria dela iruditzen zaigu: gu jadalotan gaudela han dator gazte bat guregelara. Mutilak 14 urte zituen eta negarrezetorri zen ia ito beharrean arnasarik erehartu ezinik. Lorik ezin eginda zegoelabesterik ez zigun esan, besteak zaratabatean zeudela-eta.

Pixka bat harritu egin ginen baina besteeiatentzioa deitu genien eta gazte hura lota-ra joan zen. Handik hamar minututaraostera ere gure gelara, eta orduan igarrigenion ez zela zaratagatik beldurtu, zer-bait larriagoa gertatzen zitzaiola. Hura iku-sita gutako batek lagundu zion, kanpineanharuntz-honuntzean paseoan ibili eta hanhasi zitzaion dena kontatzen. Gazte harkgurasoen falta izugarria zuen, eta hain-besterako estutasuna zuen ezen ezinzuela arnasarik ere hartu eta horregatik,Ondarroara bueltatu nahi zuen.

Momentu hartan irakurritako txosten bate-kin gogoratu ginen, "El adolescente y susretos" izenburuko artikuluak antzeko gaiakjorratzen zituen eta. Gaztearekin denboraluzez hitz egin ondoren, gaztea lasaituegin zen (ordurako, pare bat orduko ibilal-dia egina genuen kanpinean bueltaka) etakontatu zigun gurasoek bazekitela zer ger-tatzen zitzaion. Azkenean, gazte harkbeste gazteek bezain ondo pasatu zuen,inolako arazorik gabe.

Zein da gazteen iritzia proiektu honenaurrean?Uste dugu gazte guztiek oso iritzi ona dau-

katela proiektu honi buruz, ekintzak era-kargarriak direlako eta prezio aldetik ereoso ondo daudelako. Gazteen astialdiarierantzuten diola lehen esan dugun bezala,gazteen zaletasunak biltzen dituelako etaberaiek gustuko dutena egiteko aukeradutelako egunerokotasunean erori gabe.Behingoz, beraiek aukeratzen dute zerekintzetara joan eta nora ez. Parte hart-zea, egia esateko, askotan, ez da guk nahiadinakoa izaten. Gaur egun gazte gehie-nak oso okupaturik bizi dira, klase partiku-larrak, kirol entrenamenduak… direla eta.Saiatzen gara ekintza egunak denentzakoaproposak izaten baina batzuetan ezinez-koa izaten da. Beste batzuetan, ordea,nahiz eta beste ezer ez eduki, gazte bat-zuk ez dute ekintzetan parte hartzen, etamemento honetan horri irtenbide bat aurki-tu nahian gabiltza, ahalik eta gazte gehie-nek parte har dezaten.

Gurasoek zer esanik ba al dute astialdi-ko proiektu honetan seme-alabek partehartzeko?Gurasoekin egin izan ditugun batzarretanere, denek oso iritzi ona azaldu duteproiektuaren inguruan. Hemendik eskatuahal diegun gauza bakarra, seme-alabakanimatzea da ekintzetara etortzeko etaproposamen edo ideia berririk badute esa-teko, beste guztiaz, gu arduratzen baikara.

Bukatzeko esan behar dugu, hemendiketa abendura bitartean ere baditugulaekintza batzuk pentsatuta:

- Urriak 2: SURFA SOPELAN. Ekintzak:Euskadiko surf txapelketa ikusi eta surfikastarotxoa egin.

- Urriak 29: DONOSTIAN EGUN-PASA.Ekintzak: Izotz pistara joan eta gero zine-mara joatea.

- Azaroak 27: ABENTURAZ BLAI. Ekintzak:Athletic emakumezkoen partidua ikusi etaarratsaldez, Uribe kostan zaldiz ibiltzerajoan.

- Abenduak 27: GAZTEEK EUREK AUKERAT-ZEKO. Ekintza posibleak: Tailerrak (grafittiedo perkusioa), aterpetxeak, eskalada,espeleologia,… edo beraiek aukeraturikozerbait.

Zerbait nahi izanez gero, 94 616 90 78telefonora deitu daiteke edoastebuga@hotmail.com helbide elektroni-kora idatzi, bertan proposamenak edozalatzak argituko direlarik. •

"Astebuga" es un proyecto dirigido a jóvenes,residentes en algún municipio que componen lamancomunidad de Lea-Artibai de entre 12 y 16años, es decir, dirigido a jóvenes que cursan laESO. El objetivo de astebuga es dar a los y lasjóvenes alternativas saludables para su tiempolibre haciendo exactamente cosas que les gus-tan puesto que todas las actividades que se pro-ponen los eligen ellos y ellas. Además, en sutiempo libre, pueden relacionarse con otra gentede su misma edad, de otro municipio,.. siendoun factor importante en su desarrollo personal.

Creemos que a la mayoría de los y las jóvenesles gusta este proyecto porque pueden practicaractividades que les atraen, a un precio muy ase-quible ya que sólo pagan un 50% del coste de laactividad (La mancomunidad se hace cargo delresto).

En el programa trabajamos 6 monitores de tiem-po libre, siendo uno de ellos director de tiempolibre. A pesar de que la asociación que gestionael programa (Eragintza) tenga sede en Bilbao,todos los monitores somos de Lea-Artibai, por loque el trato con los y las jóvenes suele ser direc-to. A su vez, somos jóvenes y nos es más fácilsaber qué problemas tienen, qué sienten, quéles atrae, etc...

Para terminar nos gustaría que todos los padresy madres animasen a sus hijos e hijas a partici-par en este proyecto para que entre todos ytodas lo pasemos mejor, disfrutando de activida-des saludables.

Proyecto ASTEBUGA

11E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

mater

ial go

menda

tua

elkarrizketa

12

Kotxean ziur joatekoDenentzat

E g i t e k o P r e s t ! 1 6 . z e n b a k i a 2 0 0 5 e k o u d a z k e n a

Kotxean umeak ziur joateko zelan joan behar diren denok jakin arren, gogoraekartzeak ez digula kalterik egingo eta, horra hor 0tik 12 urterarteko gomendioak.

Ugela beti jantzita, beti

Eta 12 urtetik gero ere, ez ahaztu, guztiok beti ugela jarri behar dugula.

Eusko JaurlaritzaHERRIZAINGO SAILA • Trafiko Zuzendaritza

• EUSKAL AUTONOMI ERKIDEGOA