Zelula. Bizi-unitatea

Kromosomak

ADNzko kate biribilkatuak, proteinekin elkartuta

Bi kromatida, zentromeroanelkartuak

Kromatidek informazio berdin-berdina dute: kromatida bikiak

Kromatida bakoitzak bi beso, luzeraz berdin edo desberdinak

Kromosoma kopurua

Kromosoma sorta Kromosomakopurua

Adibideak

Haploidea Bakarra nGametoak

Zenbait onddoErlamandoa...

DiploideaBikoitia (zelula

somatikoetan)2n Animalia

gehienak

KariotipoaDefinizioa: espezie baten kromosoma multzoa

2 kromosoma mota:- Heterokromosomak (sexu-kromosomak)

* Desberdinak elkarrengandik, sexua zehaztu* XX eta XY (pare bakarra)

- Autosomak* Gainerakoak, berdinak bi sexuetan* 22 pare

Zelula-zikloa

Zelula gehienak ugaldu edo zatitu egiten dira Neurona gehienak

* Salbuespenak Eritrozitoak Muskulu-zelula ildaskatuak

Zelula-zikloa: zelula batean gertaturiko aldaketen multzoa, zelula sortzen denetik zatitu arte.

Maiztasuna, iraupena… zelula motaren eta giro-baldintzen (tenperatura, mantenugaiak…) araberakoa.

Heste-epitelioko zelulak 8 ordutan ugaltzen edo zatitzen dira.

Zelula eukariotoetanInterfasea Zatiketa-fasea (M fasea)Hasierakoa

Iraupen luzea

Nukleo interfasikoa ikusi (kromatina)

Zelula hazi

Amaieran ADNa bikoiztu

Amaierakoa

Iraupen laburra

Nukleoa desagertu (kromosomak sortu)

Zelula zatiketa + Zitoplasmaren zatiketa

(zitozinesia)

DNAren kopia bat zelula alaba bati, beste kopia

besteari

ADNaren bikoizpena

2n 2n (ADN bikoiztuta)

Nukleo interfasikoa

Zelula-zatiketa edo mitosia eukariotoetan

ADN bikoiztu da, baita zentrosoma ere

4 fase:1) Profasea2) Metafasea3) Anafasea4) Telofasea

Mitosiaren faseak

1) Profasea- Kromatina kondentsatu, kromosomak

eratu- Nukleoloa eta mintz nuklearra desagertu- Ardatz akromatikoa eratu

Mitosiaren faseak2) Metafasea

- Kromosomek zelularen erdian ekuatore plaka eratu- Ardatz akromatikoaren zuntzak kromosomei itsatsi zentromerotik

Metafasea (kromosomak zelularen erdian kokatzen)

Mitosiaren faseak

3) Anafasea- Kromatida ahizpa edo bikiak bereizi - Bakoitza zelularen mutur batera

(ardatzaren harizpiek eraman)

Mitosiaren faseak

4) Telofasea- Mintz nuklearra eratzen- Ardatz akromatikoa desagertzen- Kromatina sortu- Emaitza:bi zelula alaba diploide (2n)

5) Zitozinesia- Zitoplasma zatitzen- Organuluak banatzen

Animalia-zeluletan Landare-zeluletan

Estugunea zelularen erdialdean

Fragmoplastoa (bereizketa trenkada)

MeiosiaMurrizketa-zatiketaOrnodunetan gonadetan (gametoak sortu)Zelula ama diploide batetik (2n)

I. meiosia

Bi zelula alaba haploide (n) II. meiosia

Lau zelula alaba haploide (n)

Meiosiaren faseakInterfasea ADNa bikoiztuI. meiosia I. Profasea

I. MetafaseaI. AnafaseaI. Telofasea eta zitozinesia

II. meiosia II. ProfaseaII. MetafaseaII. AnafaseaII. Telofasea eta zitozinesia

I. meiosia

I. profasea

Kromosomak ikusgaiHomologoak parekatu, gaingurutzaketak

I. metafasea Kromosoma homologoak binaka zelularen ekuatorean(2n)

I. anafasea Kromosoma homologoak banandu(n)

I. telofasea eta zitozinesia

Bi zelula alaba haploide (n), kromosoma kopuru erdiarekin

I. meiosia

II. meiosia

II. profasea

Interfaserik gabe, ardatza eratuBi kromatidako kromosomak ekuatore plakarantz

II. metafasea Kromosoma zelularen ekuatorean

II. anafasea Kromatidak bereizten dira

Zelularen muturretara

II. telofasea eta zitozinesia

Lau zelula alaba haploide (n), kromosoma kopuru erdiarekin

II. meiosia

Meiosia

Meiosia eta mitosia. Alderaketa- ADNaren erreplikazioa

- Gaingurutzaketa (meiosia)- Kromosoma homologoakbanandu (meiosia)

- Kromosoma bikiak (kromatidak banandu)

Alderaketa taula

Mitosia Meiosia

Non gertatu Zelula somatikoetan Gametoen zelula ametan

Iraupena Laburra Luzea

Zelularen kromosoma kopurua

2n n

Gaingurutzaketak Ez Bai (I. profasean)

Anafasean gertatzen dena Kromatida bikiak bereiztu Kromosoma homologoak bereiztu (I. meiosian)

Kromatidak berezitu (II. Meiosian)

Bukaeran 2 zelula alaba, berdin-berdinak, bakoitzak zelula amaren kromosoma kopuru

bera

4 zelula alaba, desberdinak, bakoitzak zelula amaren kromosoma kopuru erdia

Mitosiaren eta meiosiaren esanahia

Mitosia

Meiosia

Organismo zelulanitzak Organismo zelulabakarrakHazkuntza (zigototik aurrera)

Zelulak berritzeko

Ugalketa asexuala

Organismo zelulanitzetanGameto haploideen sorrera (ugalketa sexuala)

Aldakortasun genetikoa (gaingurutzaketak)

Segregazio independentea (kromosomak zoriz konbinatu gametoetan)

Gametoen eraketa

BibliografiaHaploidia / Diploidiahttp://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/genetica1/contenidos6.htmPartenogenesiahttps://www.youtube.com/watch?v=Vg_sWkfrUYwhttps://www.youtube.com/watch?v=2i-78wSw_zohttps://es.wikipedia.org/wiki/CnemidophorusX eta Y konparatuzhttp://www.biologia.edu.ar/genetica/cromosoma_y.htmZiklo zelularrahttps://www.youtube.com/watch?v=hFl4BaaMCOg