Post on 03-Apr-2015
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
TABLA DE VALENCIAS DE LOS ELEMENTOS QUÍMICOS MÁS FRECUENTES
NO METALES
Elemento Símbolo Valencia positiva (con
oxígeno) Valencia negativa (con
hidrógeno y metales)
Hidrógeno Flúor
H F
1 -1
Cloro Bromo Yodo
Cl Br I
1, 3, 5, 7
-1
Oxígeno O -2
Azufre Selenio Teluro
S Se Te
2, 4, 6
-2
Nitrógeno N 1, 3, 5 -3
Fósforo Arsénico Antimonio
P As Sb
3, 5
-3
Boro B 3 -3
Bismuto Bi 3, 5 -3
Carbono Silicio
C Si
2, 4
4
-4
METALES
Elemento Símbolo Valencia
Litio Sodio Potasio Rubidio Cesio Plata Ión Amonio
Li Na K Rb Cs Ag NH4
+
+1
Berilio Magnesio Calcio Estroncio Bario Cinc Cadmio
Be Mg Ca Sr Ba Zn Cd
+2
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
NOMENCLATURA Y FORMULACION QUIMICA INORGÁNICA. E.S.O. CONCEPTOS PREVIOS. Ante el número tan grande de sustancias químicas diferentes, se conocen más de dos millones, es necesario unificar criterios para nombrarlas y formularlas. La Unión Internacional de Química Pura y Aplicada (IUPAC) ha propuesto una serie de normas con las que pretende conseguir una nomenclatura y formulación válida para todos los países. La formulación de un compuesto significa la escritura correcta de su fórmula y la nomenclatura de una fórmula significa la lectura correcta de ésta. El nombre vulgar es todo nombre no ajustado a un sistema prefijado y que está muy arraigado en el lenguaje químico. En algunos casos son nombres aceptados por la IUPAC, como por ejemplo: agua, amoníaco. El nombre sistemático es el que indica la naturaleza y las proporciones de los constituyentes de una sustancia, está formado por una serie de vocablos seleccionados según un sistema prefijado. Es el recomendado por la IUPAC. También se puede utilizar el sistema de Stock. Los prefijos numerales utilizados en la nomenclatura sistemática son los siguientes: 1 = mono 4 = tetra 7 = hepta 10 = deca 2 = di 5 = penta 8 = octa 11 = endeca 3 = tri 6 = hexa 9 = nona 12 = dodeca Fórmulas: son expresiones abreviadas de las sustancias químicas. Están formadas
por símbolos químicos y subíndices. Las fórmulas moleculares son propias de las sustancias formadas por moléculas, como el
agua H2O. Nos indica el número de átomos de cada elemento que forman la molécula.
Elemento Símbolo Valencia
Cobre Mercurio
Cu Hg
+1, +2
Aluminio Al +3
Oro Au +1, +3
Hierro Cobalto Níquel
Fe Co Ni
+2, +3
Estaño Plomo Platino
Sn Pb Pt
+2, +4
Cromo Cr +2, +3, +4,
+5, +6
Manganeso Mn +2, +3, +4,
+5, +6, +7
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
Las fórmulas empíricas son propias de las sustancias constituidas por redes cristalinas como el cloruro de sodio NaCl. Nos indican la proporción en que se encuentran los átomos que forman la sustancia
Valencia: es un número que se le asigna a cada elemento químico que mide la
capacidad de combinarse con otros, está relacionada con el nº de electrones que tiene en la última capa llamada "capa de valencia".
Formular un compuesto e escribir correctamente su fórmula.
Nombrar un compuesto es asignarle su nombre correcto.
TIPOS DE COMPUESTOS
1.1. OXIDOS
Se formulan escribiendo primero el símbolo del elemento, ya sea metal o no metal, y a continuación el
oxígeno, intercambiando las valencias. Li2O ; CaO ; Cl2O ; SO3.
Se nombran leyendo primero el oxígeno y a continuación el otro elemento (el primero que se lee es el último
que se escribe). Veamos los distintos sistemas de nomenclatura, todos ellos aceptados por la I.U.P.A.C.
1. Compuestos binarios
1. Óxidos
2. Hidruros metálicos
3. Hidruros no metálicos
4. Ácidos hidrácidos
5. Sales binarias
6. Peróxidos
2. Compuestos ternarios
1. Ácidos oxácidos
2. Sales ternarias
3. Hidróxidos
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
Fórmula
Nomenclatura sistemática
Nomenclatura de Stock
BaO
Monóxido de bario
Oxido de bario
CoO
Monóxido de cobalto
Oxido de cobalto(II)
Al2O3
Trióxido de dialuminio
Oxido de aluminio
FeO
Monóxido de hierro
Oxido de hierro(II)
SnO2
Dióxido de estaño
Oxido de estaño(IV)
SO
Monóxido de azufre
Oxido de azufre(II)
SO3
Trióxido de azufre
Oxido de azufre(VI)
Br2O3
Trióxido de dibromo
Oxido de bromo(III)
Cl2O
Monóxido de dicloro
Oxido de cloro(I)
1.2. HIDRUROS METÁLICOS
Se formulan escribiendo primero el símbolo del metal y a continuación el hidrógeno. En estos compuestos
siempre el hidrógeno actuará con valencia -1.
Se nombran todos añadiendo la terminación "uro" al hidrógeno. Hidruro de ........... Veamos algunos
ejemplos.
Fórmula
Nomenclatura sistemática
Nomenclatura de Stock
NaH
Hidruro de sodio
Hidruro de sodio
CuH
Hidruro de cobre
Hidruro de cobre(I)
BaH2
Hidruro de bario
Hidruro de bario
CoH3
Trihidruro de cobalto
Hidruro de cobalto(III)
FeH2
Dihidruro de hierro
Hidruro de hierro(II)
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
1.3. HIDRUROS NO METÁLICOS
Estos compuestos están formados por el hidrógeno y no metal del grupo de los nitrogenoideos y
carbonoideos. Tienen muchos de ellos nombres especiales, así que los formularemos todos.
Fórmula
Nomenclat. Sistemática
Nombre común
NH3
Trihidruro de nitrógeno
Amoníaco
PH3
Trihidruro de fósforo
Fosfina o fosfamina
AsH3
Trihidruro de arsénico
Arsina o arsenamina
SbH3
Trihidruro de antimonio
Estibina o estibamina
CH4
Metano
Metano
SiH4
Tetrahidruro de silicio
Silano
1.4. ÁCIDOS HIDRÁCIDOS
Estos compuestos están formados por el hidrógeno y un no metal del grupo de los halógenos o anfígenos.
Se formulan escribiendo primero el hidrógeno y luego el halógeno o el anfígeno correspondiente,
intercambiando las valencias como en los demás compuestos binarios.
Se nombran añadiendo la terminación "uro" al no metal. Cloruro de .........
Fórmula
Nomenclatura sistemática
En disolución acuosa
HF
Fluoruro de hidrógeno
Ácido fluorhídrico
HCl
Cloruro de hidrógeno
Ácido clorhídrico
HBr
Bromuro de hidrógeno
Ácido bromhídrico
HI
Yoduro de hidrógeno
Ácido yodhídrico
H2S
Sulfuro de hidrógeno
Ácido sulfhídrico
H2Se
Seleniuro de hidrógeno
Ácido selenhídrico
H2Te
Telururo de hidrógeno
Ácido telurhídrico
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
1.5. SALES BINARIAS
Se formulan escribiendo primero el metal y luego el no metal, intercambiando las valencias como ya es
conocido.
Se nombran citando primero el no metal, terminado en "uro", y luego el metal(el último que se escribe el
primero que se lee, como ya sabemos). Veamos algunos ejemplos.
Fórmula
Nomenclat. Sistemática
Nomenclat. de Stock
NaCl
Cloruro de sodio
Cloruro de sodio
Ca2F
Fluoruro de calcio
Fluoruro de calcio
CuBr2
Dibromuro de cobre
Bromuro de cobre(II)
CuCl
Cloruro de cobre
Cloruro de cobre(I)
MnS
Sulfuro de manganeso
Sulfuro de manganeso(II)
CaTe
Telururo de calcio
Telururo de calcio
PbS2
Disulfuro de plomo
Sulfuro de plomo(IV)
1.6. PERÓXIDOS
Estos compuestos están formados por un metal y el ión peroxo, O22-
, en él el oxígeno actúa con valencia -1.
Se formulan escribiendo primero el símbolo del metal y luego el del ión peroxo.
Se nombran anteponiendo el prefijo per- al nombre del óxido o bien utilizando la nomenclatura sistemática.
Li2O2 peróxido de litio o dióxido de dilitio
Na2O2 peróxido de sodio o dióxido de disodio
(En estos casos no se pueden simplificar los subíndices)
Fórmula
Nomenclatura sistemática
Nomenclatura tradicional
K2O2
Dióxido de dipotasio
Peróxido de potasio
Ag2O2
Dióxido de diplata
Peróxido de plata
CaO2
Dióxido de calcio
Peróxido de calcio
Cu2O2
Dióxido de dicobre
Peróxido de cobre(I)
CuO2
Dióxido de cobre
Peróxido de cobre(II)
CdO2
Dióxido de cadmio
Peróxido de cadmio
H2O2
Dióxido de dihidrógeno
Agua oxigenada
no olvidar al mas famoso de los compuestos binarios, por todos conocido, el agua H2O
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
2.3. HIDRÓXIDOS
Estos compuestos están formados por el grupo OH
- , llamado hidróxido, de valencia -1, unido a un metal. Se
denominan a estos compuestos hidróxidos o bases.
Se nombran con la palabra hidróxido seguido del metal. Veamos algunos ejemplos:
NaOH hidróxido de sodio (sosa cáustica)
Ca(OH)2 hidróxido de calcio
Fe(OH)2 hidróxido de hierro(II)
Al(OH)3 hidróxido de aluminio
NH4OH hidróxido de amonio
Sn(OH)4 hidróxido de estaño(IV)
NH4OH hidróxido de amonio
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
3º E.S.O.- Nombra los siguientes compuestos: (1)
KCl
FeF2
Cu2Cl
PbBr4
CoS
BaTe
AlBr3
Cr2S3
SO2
CaO
CdS
ZnO
H2O2
Li2O2
NH3
CoO
Sb2O3
P2O5
SnO2
SO
Au2O3
Cl2O5
PH3
Br2O7
HCl
CdO
CH4
H2S
H2S
HBr
CaO2
AsH3
KH
MnO2
Al2O3
CuH
HgO
CoH3
NaOH
Ca(OH)2
Br2O5
SeO
HI
NaI
CrO
FeH2
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
SnO
AuH3
Co(OH)3
Cs2O
3º E.S.O.- Formula o nombra, según corresponda, los siguientes compuestos: (2)
Óxido de azufre(VI)
Hidruro de calcio
Óxido de plomo(II) Amoníaco
Óxido de mercurio(I)
Hidruro de aluminio
Hidruro de platino(IV)
Óxido de Litio
Hidruro de mercurio(I)
Dióxido de carbono
Óxido de cromo(II)
Óxido de níquel(III)
Hidruro de cadmio
Hidruro de hierro(II)
Óxido de mercurio(I)
Óxido de aluminio
Óxido de cinc
Arsina
Silano
Óxido de azufre(II)
Óxido de cromo(III)
Fosfina
Hidruro de cobre (I)
Silano
Agua oxigenada
Pentaóxido de dinitrógeno
Hidruro de berilio
Óxido de magnesio
Heptaóxido de dicloro
Pentaóxido de dicloro
Trióxido de dicromo
Hidruro de cesio
Hidruro de estaño(IV)
Óxido de plata
Óxido de berilio
Trióxido de dicloro
Óxido de magnesio
BeH2
AsH3
Ag2O
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
SrO
CaO
FeO
Ni2O3
CuO
SO2
P2O3
ZnO
3º E.S.O.- Formula o nombra, según corresponda, los siguientes compuestos: (3)
Ag2O
Hidruro de mercurio (II)
Na2O
Tetrahidruro de silicio
BeO
Arsina
N2O3
Hidruro de cobalto (II)
P2O3
Óxido de aluminio
Óxido de rubidio
Óxido de nitrógeno (V)
Óxido de hierro (III)
B2O3
Óxido de platino (IV)
SO2
Trióxido de oro
Cl2O7
Dióxido de carbono
SiO4
CO
SeO
H2O2
I2O5
Pentaóxido de dibromo
Hidruro de plata
Trióxido de diyodo
Hidruro de calcio
Óxido de plata
Óxido de cromo (III)
Dióxido de manganeso
Estibina
Ácido selenhídrico
Cloruro de hidrógeno
Sulfuro de hidrógeno
Seleniuro de hidrógeno
Cloruro de berilio
Sulfuro de plomo (IV)
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
Yoduro de plata
Bromuro de hierro(III)
Cloruro de estaño (II)
Cloruro de potasio
Seleniuro de magnesio
Cloruro de plomo (II)
Cloruro de platino (IV)
Bromuro de cobre (II)
Yoduro de cesio
Yoduro de aluminio
3º E.S.O.- Formula o nombra, según corresponda, los siguientes compuestos: (IV)
AgCl
Hidruro de mercurio (I)
Na2S
Metano
BeBr
SbH3
N2O5
Hidruro de cobalto (III))
Cl2O
Óxido de oro (I)
Óxido de cesio
Trióxido de dinitrógeno
Óxido de níquel (III)
Pentaóxido de dinitrógeno
Óxido de platino (IV)
SO3
Au2O3
I2O5
Monóxido de carbono
Óxido de silicio
CO
SeO2
Na2O2
Pentaóxido de difósforo
Cl2O5
Sulfuro de plata
Trióxido de diyodo
Hidruro de calcio
Óxido de plata
Seleniuro de cromo (III)
Nitrito de bario
K2O2
CaS
Cloruro de sodio
Nitrato de potasio
Seleniuro de hidrógeno
HSe
Sulfuro de platino (IV)
FORMULACIÓN Y NOMENCLATURA QUÍMICA INORGÁNICA] 3º ESO
Colegio – Seminario San Jerónimo – Alba de Tormes (Salamanca)
H2S
Clorato de hierro(III)
Sulfuro de estaño (II)
Sulfuro de potasio
Cloruro de magnesio
Seleniuro de plomo(II)
Cloruro de platino (IV)
Hidróxido de litio
Hidróxido de potasio
Ba(OH)2