ZIKLO ZELULARRA

MITOSIA

G1 aldia

S aldia

G2 aldia

INTERFASEA: 2 mitosi arteko fasea da eta 3 alditan

banatzen da: G1-S-G2

ZELULEN ZIKLO ZELULARRA

INTERFASEA

G1 aldia S aldia G2 aldia MitosiaMitosia

G0 aldia

ADN

5´

ADNaren BIKOIZKETA

a) HIPOTESI ERDIKONTSERBATZAILEA: ADN molekula berri bakoitzak jatorrizko kate oso bat eta berri bat ditu.

b) Hipotesi Kontserbatzailea: ADNaren molekula berri bat jatorrizko bi katez osatuta dago eta bestea bi kate berriaz.

c) Hipotesi Sakabanatzailea:ADNaren molekula berri bakoitza kate berriaren eta jatorrizko katearen zatiak nahastuz osatuta dago.

MESELSON ETA STAHLEN ESPERIMENTUAK

1. Urratsa: N15 (isotopo astuna) duten nukleotidoekin hazi arazi bakterioak eta bere ADNa isolatu zentrifugazioz.

2. Urratsa: 2. belaunaldia sortu: Lehengo bakterioak N14(isotopo arina) duten nukleotidoekin hazi arazi eta ADNa isolatu zentrifugazioz.

3. Urratsa: 3.belaunaldia sortu: Bigarren belaunaldikoak N14 (isotopo arina) duten nukleotidoekin hazi arazi eta ADNa isolatu zentrifugazioz.

N14

1. BELAUNALDIA 2.BELAUNALDIA 3. BELAUNALDIA

LORTUTAKO EMAITZAK: HIPOTESI ERDIKONTSERBATZAILEAREKIN BAT DATOZ

Hipotesi kontserbatzailea

1. BELAUNALDIA 2. BELAUNALDIA

Ez ziren emaitza hauek lortu

ADNaren BIKOIZKETA

Helikasa

ADNaren BIKOIZKETA

BALDINTZAK: ADN polimerasek ezin dute ADN kate baten sintesia hasi, bakarrik luzatu, eta beti 5’-3’ noranzkoan.Horregatik zebadore bat behar dute: zebadorea ARN molekula zati bat da.

Zebadorea: ARN

Zebadorea: ARN

5’3’

3’5’

ADN berria

ADN berria

ADNaren BIKOIZKETAKate aurreratuaren sintesia jarraitua da

Kate atzeratuaren sintesia ez da jarraitua eta Okazaki zatien bidez gertatzen da.

Erreplikazio urkila irekitzen doa

OKAZAKI ZATIAK

ADNaren BIKOIZKETA

HELIKASA

ADN POLIMERASA III

PRIMASA (ARNpolimerasa)

ADN POLIMERASA III

TOPOISOMERASA

ERREPLIKAZIO NORANZKOA

Zebadorea

Kate aurreratua

Kate atzeratua

ADN kate atzeratuaren sintesiaARNzko zebadorea

ADN POLIMERASA III(ADN katea luzatzen du)

ARNzko zebadorea

1. PRIMASAk ARNzko zebadorea sintetizatzen duLuzatzen ari den ADN katea

2. ADN POLIMERASA III-k ADN nukleotido berriak eransten ditu 3 muturrean, katea luzatuz eta Okazaki zatia sintetizatuz beste ARNzko zebadore batekin topo egin arte

ADN POLIMERASA I3. ADN polimerasa I-k ARNzko zebadoreahidrolizatu eta ADNz osatzen du hutsunea

ADN LIGASA

4. ADN ligasak 2 okazaki zatiak lotzen ditu

ADNaren bikoizketa

• ADNaren bikoizketa (animazioa)

• ADNaren bikoizketa (animazioa azalpenekin)

ADNaren BIKOIZKETA ZELULA PROKARIOTIKOETAN

Kate bikoitzeko ADN zirkularra

ADN berria

ADN berria

ADNaren BIKOIZKETA ZELULA PROKARIOTIKOETAN

Bikoizketa erdikontserbatzailea eta binoranzkoan E.coli bakterioan

ADNaren bikoizketa prokariotikoetan

Lazoa Erreplikaziourkila

Erreplikaziourkila

ADNaren bikoizketa prokariotikoetan

Okazaki zatiak

Kate atzeratua

Kate jarraia

Kate jarraia

Kate atzeratua

Okazaki zatiak

ADNaren BIKOIZKETA ZELULA EUKARIOTIKOETAN

ADN molekula

ADN berria

Erreplikazio hasiera guneak

Erreplikazio urkilak

ADN kate berriak:Erreplikazioaamaituta

Erreplikaziourkilak

ADNaren BIKOIZKETA ZELULA EUKARIOTIKOETAN

TELOMEROEN ERREPLIKAZIOA

PROTEINEN SINTESIA

TRANSKRIPZIOA

ITZULPENA

ADNaren transkripzioa nukleoan gertatzen da

Itzulpena edo proteinen sintesia zitoplasman, erribosometangertatzen da

PROTEINEN SINTESIA

ADN

ARN primarioa

ARN mezularia

1.ADNarenTRANSKRIPZIOA

2.ARN HELTZEA

ITZULPENA

Polipeptidoa

PROTEINEN SINTESIA:1.ADNaren TRANSKRIPZIOA

URRATSAK:

1. ADNa desbiribilkatzen da eta 2 kateetatik 1 izango da modelo gisa erabiliko dena.

2. ARN polimerasak ezagutuko du PROMOTORE izeneko ADN zati bat eta bertan kokatuko da.

3. Transkripzioa hasiko da osagarriak diren erribonukleotidoak gehituz eta lotuz 5´-3´ noranzkoan.

4. Transkripzioak jarraituko du bukatzeko seinale bat (ADN base nitrogenatu sekuentzia berezi bat) aurkitu arte.

5. Sintetizatutako ARNa askatu eta ADNa berriro biribilkatzen da.

ARN polimerasa

ADN kate ez aktiboa ADN kate

moldea (transkribitzendena)

PROMOTOREA

• Promotorea: ARN polimerasak ezagutzen duen ADN zatia, transkripzioa hasteko ezinbestekoa dena.

• Prokariotikoetan: ARN polimerasa bakar bat dago ARN mota guztiak sintetizatzeko, beraz Promotore bakarradago.

• Eukariotikoetan 3 ARN polimerasa daude (bakoitza ARN mota bat sintetizatzeko); honen ondorioz, 3 Promotoreezberdin daude.

• Orokorrean promotoreetan errepikatzen diren segidabatzuk daude TATATA

PROMOTOREA

Promotorea

ARN polimerasa II itsasten da

Transkripzioparen noranzkoa

1. ADNaren TRANSKRIPZIOA

ADN moldea : 3´TACGAACCGTTG 5´ARN transkribatua: 5´AUGCUUGGCAAC 3´

TRANSKRIPZIOA (animazioa)

1. ADNaren TRANSKRIPZIOA

• PROKARIOTIKOTAN ARN polimerasa batbakarra ARN mota guztiak sintetizatzeko.

• EUKARIOTIKOETAN: 3 ARN polimerasa:

-ARN polimerasa I: ARNr sintetizatzeko

- ARN polimerasa II: ARNm sintetizatzeko

- ARN polimerasa III: ARNt sintetizatzeko

2.ARNaren HELTZEAZELULA EUKARIOTIKOETAN

5 muturrean kapelu bat sintetizatzen da: Metil guanosina trifosfatoa

2. POLI- A ERANSKETA

3 urrats ditu:

1. CAPING

100-200 A nukleotido eranten dira 3 muturrean

2.ARNaren HELTZEAZELULA EUKARIOTIKOETAN

3. SPLICING: Introiak kendu eta exoiak lotu

ADN

ARN transkritoprimarioa

ARN mezularia

Exoia Introia Exoia

Exoia Introia Exoia

2.ARNaren HELTZE PROZESUA zelula EUKARIOTIKOETAN

HELTZE PROZESUA DIFERENTZIALA: Heltze prozesua aldakorra izan daiteke:

ARN transkrito primarioa ARN transkrito primarioa

KODE GENETIKOA

HASIERA KODOIA:AUG: Metionina

AMAIERA KODOIAK:UAA, UAG, UGA ( mutuak)

KODE GENETIKOAREN EZAUGARRIAK:1. HIRUNAKA IRAKURTZEN DA (64 hirukote ezberdin)1. UNIBERTSALA DA ( berdin

irakurtzen da izaki bizidun guztietan)

2. KODEA ENDEKATUA EDO DEGENERATUA DA: aminoazido batentzako kodoi bat baino gehiago dago ( 61 kodon 20 aminoazidoentzako)

ERRIBOSOMEN EGITURA

AZPIUNITATE TXIKIA (30S)

AZPIUNITATE HANDIA (50S)

ARNm (mezularia)

Pgunea

Agunea

P gunea: Peptidoa daraman ARNtkokatzen den gunea(peptidil ARNgarraiatzailearen lekua)

A gunea: Aminoazido berria daraman ARNt kokatzen den lekua. (Aminoazil ARN garraiatzailearen lekua)

ARNt (garraiatzailearen) EGITURA

AMINOAZIDOA

Aminoazido besoa

D besoa besoa

Antikodoi besoa

ANTIKODOIA

PROTEINEN SINTESIA: 3.ITZULPENA

1.HASIERA

2. LUZAPENA

3. AMAIERA

LOTURA PEPTIDIKOA

1º TRANSLOKAZIOA

3. ITZULPENA: Proteinen sintesia

1. HASIERA

MetMet Met

a) ARNm erribosomaren azpiunitate txikian kokatzen da.b) AUG kodoiari (hasiera kodoia) antikodoi osagarria (UAC) duen ARNt itsasten zaio Metionina aminoazidoa ekarriz.c) Erribosomaren azpiunitate handia itsasten da.

3. ITZULPENA: Proteinen sintesia

Kodoiak

2.LUZAPENA

Antikodoia (kodoiaren osagarria)

Hasiera: Metionina aminoazidoa garraiatzen duen ARNt P gunean kokatzen da

2 aminoazil ARNt erribosomankokatuta

Hurrengo ARNt A gunean kokatzen da

Luzapen faktoreak behar dira eta energia kontsumoa dago:GTP kontsumitzen da prozesu guztian

Pro

Pro

3.ITZULPENA: Proteinen sintesia

2. LUZAPENA

Lotura peptidikoa sortzen da 2 aminoazidoen artean

1ºARNt askatu egiten daAntikodona kodonaren osagarria

Kodoiak

Antikodoia

Beste ARNt erribosoman sartzenda

Erribosoma mugitu egiten da posizio bat: TRANSLOKAZIOA

1. Aminoazidoak jauzi egiten du eta 2garrenarekin lotzen da

Pro

Pro

3. ITZULPENA: Proteinen sintesia

2garren lotura peptidikoa sortzen da

Aske gelditzen da

2. LUZAPENA

Sintetizatzen ari den kate polipeptidikoa: Met-Gly-Asn

Pro

Pro

3. ITZULPENA: PROTEINEN SINTESIA

3. AMAIERA

UGA (Kodoi mutua)

Askatze faktorea

Sintetizatutako kate polipeptidiko askea

ASKATU EGITEN DIRA ELEMENTU GUZTIAK

Met-Pro-Asn-Trp------

PROTEINEN SINTESIA

• TRANSKRIPZIOA-HELTZEA-ITZULPENA (animazioa)

• Itzulpena (animazioa)

GENEEN ADIERAZPENAREN ERREGULAZIOA PROKARIOTOETAN

1. LAC-OPERONA:

INDUKZIO ENTZIMATIKOA

OPERONAREN TEORIA

2. his OPERONA (histidina)

ERREPRESIO ENTZIMATIKOA

1.LAC- OPERONA: INDUKZIO ENTZIMATIKOA

- Gene erregulatzaileak: ERREPRESOREA sintetizatzeko informazioa dute

- P: PROMOTOREA: Gene erregulatzaileak transkribatzeko ARN polimerasarenkokapena .

P

Gene erregulatzaileak Promotorea

- O: OPERADOREA: Errepresorea kokatzen den lekua, transkripzioa oztopatzeko.

oOperadorea

Gene estrukturalak

- GENE ESTRUKTURALAK: Laktosa hidrolizatzen duten entzimak sintetizatzeko informazioa duten ADN zatiak

Transkripzio eta itzulpena

ERREPRESOREA

-ARN polimerasa

LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK:(B-GALAKTOSIDASA, PERMEASA, TRANSAZETILASA)

Transkripzio eta itzulpenaTranskripzioa

ADN

1.LAC-OPERONA: INDUKZIO ENTZIMATIKOA

P O

1. LAKTOSA EZ DAGOENEAN: ERREPRESOREA operadorean kokatzen da eta ez dio ARN polimerasari transkripzioa burutzen uzten eta ez dira LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK sintetizatzen .

P

2. LAKTOSA DAGOEN INGURUNE BATEAN: laktosak errepresorea ez-aktiboa bihurtzen du, operadorea desblokeatuz; honen ondorioz, ARN polimerasak egitura geneak transkribatu ditzake eta LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK sintetizatzen da.

O

LAKTOSA

Errepresorea ez-aktibatuta

Transkripzioa eta itzulpena

LAKTOSA HIDROLIZATZEKO ENTZIMAK

LAKTOSAK TRANSKRIPZIOA INDUZITZEN DU: INDUKZIO ENTZIMATIKOA (Laktosa hidrolizatzen duten entzimen sintesia induzitzen du)

Transkripzioa

(Ez da transkripzioa burutzen)

2.HIS OPERONAERREPRESIO ENTZIMATIKOA

• - HISTIDINA sintetizatzeko geneak

• - Errepresorea sintetizatzeko gene erregulatzaileak

• 1. HASIERAKO EGOERA: Errepresorea ez da aktiboa eta histidina sintetizatzeko geneak transkribatzen dira, histidina aminoazidoa sintetizatuz.

• 2. EGOERA: Nahiko HISTIDINA dagoenean , histidinak berak errepresoreaaktibatu egiten du (KORREPRESOREA da), eta ARN polimerasaren ekintza oztopatuz eten egiten da Histidinaren sintesia: ERREPRESIO ENTZIMATIKOA

P O

HISTIDINA

ARN polimerasaTranskripzioa eta itzulpena

P OHISTIDINA

ERREGULAZIOA ZELULA EUKARIOTIKOETAN

1. EUKROMATINA ( transkribatzen da ) eta HETEROKROMATINA ( ez da transkribatzen)

2. HISTONETAN:deskiribilkapena bultzatuz (transkripzioabultzatuz) edo deskiribilkapena oztopatuz ( transkripzioa oztopatuz ere)

3. BASE NITROGENATUETAN: C (ZITOSINA) metilatzean, oztopatzen da transkripzioa.

4. SUBSTANTZIA EZBERDINEN ERAGINA: HORMONAK: Gene batzuen transkripzioa suspertzen dute.

5. Genomaren %90a ez da proteinetan itzultzen, bainaARNan transkribatzen da: Zein da bere funtzioa?????

GENE KONTZEPTUAK

1. GENE KONTZEPTU KLASIKOA: Proteina bat ala kate polipeptidikobat sintetizatzeko informazioa duen ADN zatia.

2. GAUR EGUNGO GENE KONTZEPTUA:

a) GENE PROTEINIKOAK (%10)- Proteinak ala kate polipeptidikosintetizatzeko informazioa duten ADN zatiak

b) ARN-GENEAK(%90): ARN sintetizatzeko informazioa duten ADN zatiakdira baina ez dira proteinak sintetziatzen. Gainontzeko geneen espresioakontrolatzen dute

MUTAZIOAK

MUTAZIOA: Material genetikoan gertatzen diren eraldaketak dira.

MUTAZIO MOTAK:I. M.GENIKOAK edo PUNTUALAK: Gene batean eragiten duten base nitrogenatuen eraldaketak dira.

II. M. KROMOSOMIKOAK edo EGITURA MUTAZIOAK: Kromosoma zati bat aldatzen denean.

III. M GENOMIKOAK: Kromosomen kopurua aldatzen denean.a) ANEUPLOIDIAK: Kromosoma kopurua aldatzen denean baina bakarka.

b) EUPLOIDIAK: kromosomoa sorta guztia aldatzen denean: POLIPLOIDEAK, HAPLOIDEAK.

I. MUTAZIO GENIKOAK

II. MUTAZIO KROMOSOMIKOAK edoEGITURA MUTAZIOAK

JATORRIZKOA

DELEZIOA: Kromosoma zati bat galtzea da

BIKOIZKETA: Kromosoma zati baterrepikatzen denean

ALDERANZKETA: Kromosoma batek 180º biratzen duenean.

TRANSLOKAZIOA: Kromosoma zati bat kromosomabatetik homologoa ez den beste batera mugitzea da.

III.a) ANEUPLOIDIAK: Kromosoma kopurua eraldatua

a) DOWN SINDROMEA: trisomia 21 kromosoman

(47 kromosoma)

ANEUPLOIDIA:

b) KLINEFELTER SINDROMEA: XXY

ANEUPLOIDIA

c) TURNER SINDROMEA: XO (X kromosoma bakarra)

ANEUPLOIDIA:

d) EDWARDS SINDROMEA: Trisomia 18 kromosoman (18garren kromosomatik 3)

(47 kromosoma)

ANEUPLOIDIA

e) PATAU SINDROMEA: Trisomia 13 kromosoman (13garren kromosomatik 3)

(47 Kromosoma)

MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK

MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK

MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK

MUTAZIO HAUEK GUZTIEK MINBIZIAK SOR DITZAKETE