euskalfondoa.org/eu/eathink ZUK ZEUK.pdf · euskalfondoa.org/eu/eathink 5 Denbora baldin badago,...

euskalfondoa.org/eu/eathink

2

EAThink ERAKUSKETA IBILTARIA

IKASTETXEEKIN ELIKADURA JORRATZEKO DINAMIKA

Aurkibidea

1) EAThink ERAKUSKETA LABUR-LABUR ............................................................................................. 3

2) EAThink ERAKUSKETAREN DINAMIKA ............................................................................................. 4

3) EAThink ERAKUSKETAREN MUNTAIA: ............................................................................................. 5

I. ERANSKINA. Erakusketako kontzeptuen inguruko informazioa .......................................................... 8

II. ERANSKINA. Erakusketaren planoa eta argazkiak ............................................................................. 19

III. ERANSKINA. Erakusketako alfonbraren neurriak eta gurutzegrama ............................................... 21

IV. ERANSKINA. Erakusketako kutxen materiala ................................................................................... 23


3

OHARRA: Gidaliburu honetan EAThink lantaldeak prestatutako erakusketaren muntaia eta erabilitako dinamika topatuko dituzu. Orientagarriak diren argibideak baino ez dira. Animatu eta sortu zuen erakusketa eskolan bertan!

1) EAThink ERAKUSKETA LABUR-LABUR

Erakusketaren izenburua Bertokoa jan, mundua buruan

Dinamikaren iraupena 60minutu.

Ikasleen adin gomendatua 10-12 urtetik gorako ikasleak.

Erabilitako metodologiak Talde-Lana, Ikasketa kooperatiboa (IK/KI), Eztabaida.

Oinarrizko gaitasunak

Zehar-konpetentziak: - Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean

komunikatzeko konpetentzia. - Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia. - Elkarbizitzarako konpetentzia. - Ekimenerako eta espiritu ekintzailerako

konpetentzia. - Izaten ikasteko konpetentzia.

Diziplina barruko konpetentziak: - Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako

konpetentzia - Matematikarako konpetentzia - Zientziarako konpetentzia - Teknologiarako konpetentzia - Gizarterako eta herritartasunerako

konpetentzia - Konpetentzia motorra

Ikasketa-helburuak

KONTSUMO ARDURATSUA sustatu eta elikadurarekin loturiko gakoen inguruan hausnartu: gure gaur egungo elikadura-ereduak zer ondorio dituen eta zein alternatiba dauden.


4

2) EAThink ERAKUSKETAREN DINAMIKA 0. DINAMIKA HASI AURRETIK ETA AMAITZEAN: Koadroetako kontzeptuak tapatuta daudela eta

kutxak itxita daudela ziurtatu.

1. DINAMIKA IKASLEEI AZALDU: Helburua klase-kide guztien artean KONTZEPTU EZKUTUA

asmatzea da eta hori beste kontzeptuak asmatuz bakarrik lor dezakete, beraz, denen artean

lan egin beharko dute.

Kontzeptuak nola asmatu: Kontzeptu bakoitzak bi pista izango ditu: horman eskegitako

koadro batean aurkituko duten idatzizko hausnarketa bat eta horrekin erlazionatutako kutxa

batean aurkituko dituzten objektuek iradokitzen dietena begiratuz, ukituz, usainduz edota

entzunez (kaxa bakoitzak galdera edota pista bat ere badu). Bi horiek uztartuz, kontzeptua

gurutzegraman idatzi beharko dute (horretarako kutxa batean egongo diren letrak erabiliz).

Oharra 1: Kontzeptu bakoitzaren inguruko informazioa (horman eskegitako pista eta

kutxako pista) I. eranskinean.

Oharra 2: Kutxak eta koadroak ez dira toki berean egongo, eta beraz, bilatu beharko

dituzte. Zenbatuta doazenez zenbaki berdina topatu beharko dute.

Kontuz!!: KOADROETAN KONTZEPTUAK TAPATUTA DAUDELA EGIAZTATU!!

2. TALDEAK EGIN ETA KONTZEPTUEN ZENBAKIAK BANATU: Lau edo bost ikaskide izango dira

gehienez talde bakoitzean.

Guztira, 21 kontzeptu daude, eta beraz, horren arabera erabakiko da zenbat talde egin. Ahal

den heinean, ez zaizkie zenbaki jarraituak banatuko.

3. KONTZEPTUEN LANKETA: Ikasleak martxan jarriko dira kontzeptuak asmatzen. Arazorik izanez

gero, dinamizatzaileak lagunduko die galderak eginez edota pistak emanez.

Talde batek bere kontzeptu guztiak asmatu baditu eta besteek ez badute bukatu, haiei

lagunduko die: kideak beste taldeetan banatuz edo talde honek kontzepturen bat bere gain

hartuz.

Oharra: Erakusketako kontzeptuen inguruko informazioa (kutxen irudiak, irakurketako

testuak eta abar) I. eranskinean.

4. KONTZEPTU EZKUTUA [kontsumo-arduratsua]: behin kontzeptu guztiak asmatu ondoren,

kontzeptu ezkutua gurutzegraman islatuta ikusiko da.

Klase osoa biribilean dagoelarik, dinamizatzaileak hurrengo galdera egingo du eta eztabaida

sustatzen saiatuko da, gehienbat kontsumo-arduratsua zer den argi gera dadin: “zuek

asmatutako kontzeptuek eta kontzeptu ezkutuak zein harreman dutela uste duzue? zer da

zuentzat kontsumo arduratsua?”. Horrez gain, ikasleei berek asmatutako kontzeptuei buruz

galdetuko zaie: zerk eman dien arreta, zergatik, besteren bat gehituko luketen, eta abar.


5

▪ Denbora baldin badago, kontzeptuak multzoka aipatu daitezke, ingurumena, gizartea

edota ekonomia arloetako ondorioen inguruan solasteko. Betiere, kontzeptu

gehienen ondorioek elkarren artean dituzten konexioak azalduz (adb. Kanpoko

herrialde batean industria batek ibai batean kutsadura eragiten badu, horrek eragina

izan dezake laborarien uztetan: gaixotasunak ekar ditzake, lanbidearen etekinak

murriztu edo suntsitu egin daitezke, elikagaiak eskuratu ahal izatea eragotzi, eta abar)

5. OHITURAK ALDATZEKO KONPROMISOA:

Dinamizatzaileak txarteletan hauxe idazteko eskatuko die ikasleei taldeka: Zer egin dezakegu

gure elikagaiak kontsumitzeko modua arduratsuagoa izan dadin?” Nahi izatekotan haien

erantzuna altuan irakurtzeko eskatuko zaie.

6. SAIO BAKOITZAREN AMAIERAN EGIN BEHARREKOAK:

Materiala bere lekuan eta modu egokian dagoela ziurtatu behar da. Kutxak itxi eta

koadroetako kontzeptuak estali egin beharko dira halaber.

3) EAThink ERAKUSKETAREN MUNTAIA:

ESPAZIOA:

Gutxienez 5x5m2-ko gela.

ESPAZIOAREN BANAKETA:

1) Lurrean 3x4 metroko gurutzegrama-alfonbra ipini. Gurutzegrama arbelean ere egin daiteke espazioa eta baliabideak aurrezteko.

2) Kutxak gelan zehar ipini, ordena zehatzik gabe: lurrean, mahaien edo aulkien gainean, eta abar. Kontutan izan zer altuera duten, kutxen barruan dagoena ikusi, ukitu edota usaindu behar bada.

3) Koadroak paretetan eskegi edota pareten kontra sostengatu, ordena zehatzik gabe.

Oharra: Erakusketaren inguruko argazkiak eta plano orientagarriak II. eranskinean.

ERAKUSKETAKO MATERIALEN PRESTAKETA:

A. Gurutzegrama – Alfonbra:

Gurutzegrama alfonbra baten gainean margotu edo josi daiteke. Gurutzegrama inprimatu

edota arbelean margotu daiteke halaber.

Oharra: Erakusketa ofizialean erabilitako alfonbraren neurriak eta gurutzegrama bera III.

eranskinean.

B. Paretetako testuak:

Testu hauek A2 formatuan inprimatzea gomendatzen da (testuak I. eranskinean). Testu

bakoitzaren azpian kontzeptua letra handiz ipiniko da eta nolabait estali egin beharko da:

kartulina, oihala, egur mehea…Hona hemen adibide bat:


6

Bere horretan ipini daitezke edota 50x70cm neurriko koadroetan (Adi koadroetako

kristalekin!).

C. Kutxak:

Kontzeptuak adina kutxa behar dira gutxienez, hau da, gutxienez 21 kutxa. 40x30x20cm

neurrikoak egokiak dira horretarako.

Testu hauek A4 formatuan inprimatzea gomendatzen da (testuak I. eranskinean). Testuak

kutxen tapakiko barnealdean itsatsiko dira, baita kutxa bakoitzeko material guztia ere, horrela

baloratuz gero). Hona hemen adibide bat:


7

Oharra: Erakusketa ofizialean kutxa bakoitzerako erabilitako materialak IV. eranskinean..

Kutxa bakoitzak zentzumen baten edo gehiagoren erabilera eskatzen du: ikusi, usaindu, ukitu

edo entzun (zentzumenak I. eranskinean). Kutxa bakoitzaren albo batean ipini daitezke

ikasleek kutxa bakoitza ireki aurretik zein zentzumen erabili beharko duten jakiteko:


8

I. ERANSKINA. Erakusketako kontzeptuen inguruko informazioa

ZKIA HITZA KUTXAREN IRUDIA ZENTZUMENA PARETEKO TESTUA KUTXAKO PISTA

1 HAZIAK

Ikusmena + Ukimena

Zeharka edo zuzenean hainbat ekosistemaren oreka aldatu dugu gizakiok historian zehar, eta are bizkorrago azken hamarkada hauetan. Adituen ustez, horrela jarraituz gero, espezie guztien %20 suntsituko dugu, eta ekosistema ugari desagerraraziko ditugu hurrengo 30 urteetan: gero eta gehiago landatu baina gero eta landare aniztasun gutxiago dugu. Aniztasun hau mantentzea gure elikadura hautuaren esku ere badago.

Lurrean ereiten ditugu eta haietatik mota askotariko barazkiak, fruitu-arbolak eta haietatik bestelako zuhaitz eta zuhaixkak sortzen dira. Ekosistema bakoitzaren aniztasunaren adierazle dira bertako animalia ezberdinekin batera.

2 GABONAK

Ikusmena

Euskadin, 25.000 tona elikagai botatzen dira zaborrontzira urtero; horietariko asko garai zehatz batzuetan. Gure kontsumo-ereduak asko erosi eta gero horren parte bat bota behar izatea sustatzen du, batez ere urteko garai batzuetan. Hala ere, badaude hondakin horiek guztiak ekidin eta berrerabiltzeko aukerak: arduraz kontsumitzea, konpostatzea, energia sortzea, elikagai-bankuei ematea...

Urteko sasoi honetan eta, beste batzuetan ere, behar baino janari gehiago erosten dugu eta jaki horietako asko ez dira gure sabelera iristen; ondorioz, zakarrontzian amaitzen dute. Beharrezko dugu horrenbeste erostea ?


9


3 GOSEA

Ikusmena

Munduan 800 bat miloi pertsonak elikadura-urritasun kronikoa bizi dute, bizitza osasuntsu bat izateko nahikoa elikagairik ez dutelako. Hala ere, gaur egun munduan inoiz baino elikagai gehiago ekoizten da, askotan behar gehien duten pertsonek ezin erosita, edo herrialde aberatsetara bidaltzeko ekoitzita.

Nola da posible gure etxe ondoko supermerkatuak janariz lepo egotea, baina munduko milioika pertsonek jatekorik ez izatea? Inoiz sentitu duzu jateko beharra eta ase ezin izatea? Jende askok, bai.

4 HONDAKINA

Ikusmena

Gure kontsumo-ohiturek zakarrontzia betetzen dute, hein handi batean, elikadurari loturiko osagairekin: bokata eskolara eramateko erabiltzen den bilgarria, dendatik erosketa ekartzeko erabiltzen den poltsa, gailetek, edariek, fruituek, gominolek eta abarrek dakarten plastikozko azala, kartoizko kutxa, aluminiozko lata, plastikozko erretilua, eta abar. Guztira, euskal herritar bakoitzak egunean 1,4kg-ko zabor inguru sortu eta botatzen du.

Ohartzen gara gure hamaiketako eta gainontzeko otorduetako ohiturek zer nolako eragina duten ingurumenean? Jan eta edan osteko hondar guztiak zertan geratzen dira?


10


5 HIRIGINTZA

Ukimena

Gure herri eta hiriak ikaragarri hazi dira azken hamarkadetan: etxeak, eskolak, ospitaleak, plazak, errepideak, industriak… eta horrek bi ondorio izan ditu: landa-eremua murriztu eta lurzoruen prezioak ikaragarri igotzea. Naturak gero eta toki gutxiago du askatasunez hedatzeko, baina baita landa-eremuek ere. Badirudi pixkanaka gure bizitokia hedatu eta gure elikagaiak ekoizteko lurrak baztertu ditugula.

Gure lurraldea etxebizitza, eraikin eta errepidez betetzen ari gara, eta ondorioz, landa eta abeltzaintza-eremuak murriztu egiten ditugu. Nolabaiteko muga edo kontrola jarri beharko genuke?

6 TRANSGENIKOA

Ikusmena

Aurrerapen zientifikoek epe motzean emaitza hobeak ematen dituzten haziak ekoizteko aukera eman digute, haiekin goseteei aurre egiteko besteak beste. Tamalez, horrek nekazari asko multinazional gutxi batzuen mendeko izatera bultzatu ditu, enpresa hauek hazien ekoizpenaren kontrola izan eta etekinak hobetzeko helburuz monokultiboa sustatu dutelako. Horrek guztiak ekosistema askoren moldaketa eta munduko bioaniztasunaren beherakada ikaragarria ekarri du.

Gaur egungo industria fruitu eta barazkien ADNa eraldatzeko gai da. Badakizu zein eragin duen horrek bioaniztasunean? Eta ekoizleek industriarekiko duten mendekotasunean? Zergatik ez ekoitzi sasoiko produktuak modu naturalean, gure arbasoek bezala?


11


7 DIRUA

Entzumena + Ukimena

Nekazaritza-produktuen ekoizte kostua bukaerako salneurriaren %20 da. Gainontzeko prezioa produktuaren prozesaketan, garraioan eta salmentan erabakitzen da. Salmenta zuzena sustatuta, ekoizleak bere etekinak handiagotu ditzake eta erosleak kalitate hobeagoko produktuak edota produktu merkeagoak lor ditzake.

Herrialde txiroetan ekoitzitako produktuak erosten baditugu, zer jango dute haiek? Nola lortuko dute elikagaiak erostea, guk gehiago ordaintzen badugu?

8 INFORMAZIOA

Ikusmena Kontsumitzen ditugun elikagaiak nondik datozen, zer diren eta zein eragin izan dezaketen jakitea gure eskubidea da. Europar Batasunean janari eta edarien etiketatzeari buruzko araudia izan badugu, eta besteak beste, hurrengo hau jakin dezakegu erosketa egiteko orduan: * Jatorri geografikoa. * Elikagaien ezaugarriak. * Ekoizpen mota: organikoa, biologikoa edo ekologikoa. * Transgenikoen erabilera. * Ezaugarri berezien egiaztapena.

Gure esku dugu askotan, baina ez diogu arreta berezirik jartzen: letra oso txikia, kontzeptu alfanumerikoak… Oztopoak oztopo, benetan erreparatzen diogu gure janariaren jatorriari, edota ekoizpen motaren inguruko datuei?


12


9 AZOKA

Ikusmena

Supermerkatuan urtean zehar janari eta produktu berberak aurkitu ditzakegu, berdin dio negua edo uda den. Hala ere, badakigu garai bakoitzean lurrak fruitu ezberdinak ematen dituela eta, beraz, sasoiz kanpoko jakiak urrunetik ekarri behar direla. Hortaz, gure herri eta hirietan sasoian sasoiko produktuak lortzeko ditugun aukerak ezagutzeak berebiziko garrantzia du.

Gure hiri eta herrietan, non topa ditzakegu bertako eta sasoiko produktuak? Non elkartu gaitezke gure inguruko baserritar eta jaki ekoizleekin?

10 JANARI AZKARRA

Ikusmena

Sukaldatzeak denbora eskatzen du, baita ondo elikatzeak ere. Hala ere, gaur egun daramagun erritmo azkarreko bizitza honetan janari mota berri bat sortu da, ekonomikoa eta gustagarria askorentzat. Noizbehinka jateak ez du kalterik egiten, baina erregulartasunez edo ohitura moduan kontsumitzeak osasunarentzat arazoak ekar ditzake, izan ere, gantz, kaloria eta sodio ekarpen handiak dituen bitartean bestelako elikagaien ekarpen eskasa baitu.

Janari mota hau goxoa eta ekonomikoa izan daiteke, baina maiz jateak osasuna kaltetu dezake, baita bertoko elikagai ekoizleen biziraupena ere. Gure elikadura-ohiturak aldatzen ari gara? Zergatik?


13


11 ARRANTZA

Ikusmena

Ur gazi zein gezatik ateratako arrainak euskal elikaduraren oinarri izan dira betidanik, baina asko aldatu dira animalia horiek gure mahaira ekartzeko teknikak: betiko kainaberatik modu masiboan arrainak lortzeko sare eta legez kanpoko beste teknika batzuetara pasatu gara, eta ez hori bakarrik: gure inguruko uretan ibiltzetik itsasoen ustiaketarako enkanteetan parte hartzera ere jo dugu.

egiten dugun itsasoaren ustiapena, jasangarria da bioaniztasunarentzat? Badakigu nondik datozen jaten ditugun arrainak?

12 GARRAIOA

Ikusmena

Bai gizakiok eta bai elikagaiak ere gero eta gehiago mugitzera behartuta gaude gure munduan: hiri batetik bestera, herrialde batetik bestera, kontinente batetik bestera. Alabaina, mugikortasun horrek gero eta baliabide, erregai eta espazio gehiago kontsumitzera garamatza, eta horrek, hain zuzen, elikagaiak ereiteko beharrezkoak ditugun landa-eremuak murriztu eta kutsatu egiten ditu.

Nola da posible Euskal Herrian platanoak jatea, hemen hazten ez badira? Nola liteke Arabako Errioxako ardoa Estatu Batuetan ere edan ahal izatea?


14


13 PESTIZIDAK

Ikusmena + Ukimena

Belar txarrak eta izurriteak hiltzeko erabiltzen diren produktu kimiko hauek kutsadura genetikoa sor dezakete eta bioaniztasuna arriskuan jarri. Horien erabilpenak ezohikoak diren toxikoak ere agertzea dakar, gizakiarengan alergia berriak sortu ditzaketenak eta ekosistemetako izakien bizilekua aldatzen dutenak (kate trofikoen eraldaketa, lurren PHaren aldaketa...)

Gure arbasoek intsektu eta landare kaltegarrietatik babesteko sistema naturalak erabiltzen zituzten. Gaur egun, produktu kimiko ugari erabiltzen dira uztak mantentzeko, ingurumenean aldaketa ugari ekarri dituztenak: lurren eta lur azpiko uren kutsadura, beste izaki batzuen heriotza...

14 ESKUBIDEAK

Ikusmena

Ez da bidezkoa inoiz baino elikagai gehiago ekoizten duen mundu honetan gose diren milioika pertsona bizitzea; ez da bidezkoa elikagai gehien ekoizten dituzten herrialdeek elikadura-gabeziak pairatzea; ez da bidezkoa guk elikagai exotiko eta merkeak izateko munduaz bestaldeko jendeak 14 eta 16 orduz gaizki ordaindutako lanegunak jasan behar izatea; ez da bidezkoa garapen ekonomikoa gure natura, kultura, baserritar eta jaki-ekoizleen aurretik ipintzea...

Lan duina, etxebizitza segurua, elkarbizitza baketsua, eguneroko elikadura aproposa... Ez lirateke gizaki guztientzat bermatu beharko?


15


15 BIRZIKLAPENA

Ikusmena

Edukiontzi urdinean bereizten den paper tona bakoitzak 17 zuhaitz salbatzen ditu, eta, horrez gain, 26.500 litro ur, orduko 4.200 kilowatt (familia bakarreko etxea sei hilabetez berotzeko behar den energia), eta ia 1.500 litro olio; gainera, 27 kilo kutsatzaile airera igortzea saihesten du. Etxean zein kalean edukiontzi ezberdinetan bereiztea keinu txikia izan daiteke, baina ingurumenean eta osasunean dituen onurak, ordea, handiak dira.

"Hondakin bakoitza, dagokion edukiontzian" esan izan digute beti. Ez al dago gure esku jaten edota edaten dugun horrekin ingurumena ahalik eta gutxien kaltetzea? Ohartzen gara gure hamaiketako eta gainontzeko otorduetako ohiturek zer nolako eragina duten ingurumenean?

16 HARATEGIA

Ikusmena

Ez dago euskal gastronomiaren identifikatzaile handiagorik: txuleta. Izan ere, haragiak gizakioi beharrezko ditugun proteina zein beste substantzia asko lortzea errazten digu. Hala ere, ez ditugu maiz animalia horiek zelai, mendi eta larreetan ikusten, zuzenean dendan baizik. Haragi-produkzioa gero eta gehiago industrializatu da, gure eskaera asetzeko: oiloak kaxetan bizitzera behartzen dituzte, behiak korta txikietan egotera...

Gure arbasoek animaliak hezten eta hiltzen zituzten elikatzeko. Gaur egun, nora jotzen dugu haragi bila? Badakigu nola bizi izan diren kontsumitzen ditugun abereak?


16


17 TEKNOLOGIA

Ikusmena

Gizakiak aurrerapen ugari egin ditu lehen sektorean: lurrak lantzeko animaliak erabiltzetik traktoreak erabiltzera pasatu, esne-bilketa automatizatu, arrantzaleen lana erraztu… Baina horrek desabantaila ugari ere ekarri ditu: lanpostu asko galtzea, ekosistemen gehiegizko ustiaketa, monokultiboak zabaltzea, bioaniztasuna murriztea...

Aurrerapen zientifikoekin batera bizitza errazago egin zaigu, baita munduko baliabideen ustiapena ere. Gure ekintzen ondorioak mugatzen ez baditugu, "garapen" honek ona izaten jarraituko du?

18 KUTSADURA

Ikusmena

Zer jan, hura izan. Hala dio esaera zaharrak. Hortaz, gure elikagaiak osasuntsu izan daitezen, elikagai hauek hazteko beharrezko diren lur-soroek,aleek, ongarriek eta ur-iturriek ere osasuntsuak izan behar dute. Hala ere, gizakiok eraginda, ura, lurra eta airea gero eta kaltetuago daude, izan erregai fosilengatik, izan pestizidak erabiltzeagatik, izan ez birziklatzeagatik, izan monokultiboak sustatzeagatik, izan beste hainbeste arrazoirengatik.

Zure hiri edo herri ondoko ibaitik ura edango zenuke? Arnasten duzun airea garbia dela uste duzu? Eta lur-soroak?


17


19 URA

Entzumena

Forma desberdinak hartzen ditu naturan: hodeiak zeruan, ibaiak lurrazalean, izozguneak mendialdean eta poloetan, eta akuiferoak lur azpian, beste askoren artean. Akuifero, erreka eta ibaiei esker biziguneak eraiki dira eta lur emankor horiek nekazaritzaren garapena ahalbidetu dute. Halaber, ibai eta itsasoak elikagai askoren iturri eta garraiorako bide garrantzitsuak dira. Baina gizakiaren eraginez, gure sostengu den baliabide hau askotan kaltetu egiten dugu.

Ezinbesteko baliabidea da gure planetan, izaki askoren bizilekua eta bizidun guztien sostengurako elikagaia. Zergatik ez ditugu hobekiago zaintzen itsaso, ibai eta akuiferoak? Kontuz ibiltzen gara etxeko txorrota irekitzean?

20 ERLEAK

Ikusmena + Ukimena + Usaimena

Intsektu hauek, beste asko bezala, oso garrantzitsuak dira landareen ugalketarako. Tamalez, pestiziden gehiegizko erabilerak eta klima-aldaketak intsektuen biziraupena kolokan jarri dute eta, horrekin batera, gure nekazaritza. Berez, gure natura anitzaren parte dira, baina horrez gain, gure landare, zuhaitz eta loreen bioaniztasunaren arduradun.

Intsektu hegalari eta gozozale hauek zuhaitz eta loreen bizitzan eragin zuzena dute. Desagertuko balira, gure ekosistemetan kalte konponezina pairatuko genuke. Zein izango lirateke kalte horiek?


18


21 ESPORTAZIOA

Ikusmen + Usaimena

Gero eta ohikoagoa da elikagaiak herrialde batean ekoitzi eta beste batean saltzea: hemen, Karibeko fruta exotikoak jatea; Txinan, hemen ekoitzitako ardoa edatea, edo munduko edozein herrialdetan Indiako espeziak salgai egotea. Horrek hainbat ondorio ditu: ustiaketak monokultibora bideratzen dira atzerrian gustuko den produktua ekoizteko; gero eta erregai gehiago behar da produktuak bidaltzeko; herrialde ekoizleetako pertsonek ezin dute eurek produzitutako janaria ordaindu, atzerritik garestiago erosten dietelako, eta abar.

Estatubatuarrei Gernikako piperrak saldu nahi badizkiegu, zer egin behar dugu? Nola da posible jakietarako mugak horren erraz irekitzea, eta gizakientzat, ordea, ez?


19

II. ERANSKINA. Erakusketaren planoa eta argazkiak Hemen aurkezten dena erakusketaren antolaketa orientagarri bat da. Kontuan izan erakusketak

hainbat elementu dituela eta denak sartu beharko direla erakusketa jasotzeko atontzen den gelan.

Erakusketaren argazkiak:

Erakusketaren ikuspegi orokorra Kutxa baten barnealdea

LHko ikasleak kontzeptuak asmatzen DBHko ikasleak amaierako hausnarketan


20

Erakusketaren plano orientagarria (7x4m-ko gela batean):


21

III. ERANSKINA. Erakusketako alfonbraren neurriak eta gurutzegrama

Erakusketako alfonbraren neurriak:


22

Erakusketako gurutzegrama:


23

IV. ERANSKINA. Erakusketako kutxen materiala ZKIA KONTZEPTUA MATERIALAK KOPURUA

1 HAZIAK Poltsa beltza 1

Hazi mota ugari Asko (poltsa betetzeko adina)

2 GABONAK

Gabonetako Argiak 1

Gabonetako Bolak 3-4

Opari kaxa bat 1

Espumiloia / Oropel /Tinsel 1

3 GOSEA

Platera 1

Koilarak 6-8

Giltzarrapoak 6-8

Artoa/dilistak… Apur bat

4 HONDAKINA

Aluminiozko papera 1

Edari-potoa 1

Zaborra Asko (biodegradagarria ez)

Goxoki zorroak 3

5 ERAIKUNTZA

Lurra Apur bat

Adreilua 1

Paleta 1

Poltsa beltza 1

6 TRANSGENIKOAK

Probetak (gernu-analisien probarakoak)

4-5

Xiringak 4-5

Plastikozko fruitua 1

Haziak probetetan sartzeko Apur bat

7 DIRUA Txanponak (metal edota plastikozkoak) Asko

Billeteak (inprimatuak) Asko

Poltsa beltza 1

8 INFORMAZIOA

Etiketa adibideak Asko

Folioak letra txikiarekin Asko

Lupa 1

9 AZOKA

Otarra 1

Abarkak 1

Zapia 1

Txapela 1

Intxaurrak Apur bat

Piper gorri lehorrak 1

10 JANARI AZKARRA

Elektroenzefalograma irudia 1

Hanburgesa tapakia 1

Plastikozko edalontzia 1

Patatetarako zorroa 1

Pizza zati baten kartoia 1


24

ZKIA KONTZEPTUA MATERIALAK KOPURUA

Kablea Apur bat

11 ARRANTZA

Amuak edo kanabera txikiak 3-4

Sarea 1

Pintura urdina Kutxa estaltzeko adina

12 GARRAIOA

Metroa 1

Jostailuzko kamioia 1

Herrialde esportatzaileen eranskailuak 1-4

13 PESTIZIDAK

Plastikozko intsektuak Asko

Langargailuak 2-3

Produktu kimikoen adierazgarri diren etiketak

2-3

14 GIZA ESKUBIDEAK

Mapa deformatua (Gall Petersen mapa)

1

Txotxak 12

Ikurrak inprimatuta (banderak, gosea, usoa…)

12

15 BIRZIKLAPENA

Paper urdina 1

Edari-potoa 1

Beirazko potea. 1

Plastikozko fruitu edo barazkia 1

Pintura marroia 1

Pintura berdea 1

Pintura horia 1

Birziklapen-eranskailuak (Adb. Ecoembes)

4

16 HARATEGIA

Aihotza (zorroztu gabea) 1

Pintura gorria 1

Brotxa 1

Amantal txuria 1

Egurrezko ohola 1

17 TEKNOLOGIA

Ferra 1

Ordenagailuaren xagua 1

Jostailuzko traktorea 1

18 KUTSADURA

Zaborra Apur bat

Zelai artifiziala Kutxa estaltzeko adina

Plastikozko lorea 1

Harriak edo lurra Apur bat

Botila-tapoiak, eta abar. Apur bat

Ahorako maskara 1

"Kutsakorra" eranskailua 2

Ur-botila 1


25

ZKIA KONTZEPTUA MATERIALAK KOPURUA

19 URA Ur-makila 1

20 ERLEAK Ezti potoa 1

Erlauntzaren panel hexagonalak Kutxa estaltzeko adina

21 EXPORTAZIOA

Kartoizko kutxa 1

Esportazioa irudikatzeko eranskailua 1

Espezieak (Adb. currya) 1

euskalfondoa.org/eu/eathink ZUK ZEUK.pdf · euskalfondoa.org/eu/eathink 5 Denbora baldin badago,...

Documents

Transcript of euskalfondoa.org/eu/eathink ZUK ZEUK.pdf · euskalfondoa.org/eu/eathink 5 Denbora baldin badago,...