Goya

1746-1828

Errepasoa

Goya Aragoian• Irudikatzen zituen gaian normalean erlijiosoak ziren.• 1760 eta 1781 bitartean margotu zituen bere herriko

parrokian, bere familiarentzat eta Aragoiko nobleziarentzat.

• Bere bezerorik garrantzitsuena Aragoiko eliza zen.• Madrilera joan aurretik Pilarreko Basilikan hainbat

lanak egin zituen. • Bere probintziatik aldendu ondoren Aragoiko

bezeroentzat lan egiten jarraitu zuen, bai erretratuak baita pintura erlijiosoak egiten.

Eraginak• Bere gaztaroan, eragin desberdinak jaso zituen,

Zaragoza eta Madrileko ingurutik, gehienak azken Barrokoarekin eta Rokokorekin erlazionatuak.

• Bere obran eragina izan zuten pintoreak Jose Luzan eta Frantzisko Bayeu izan ziren.

• Italiara bidaiatu zen non Klasizismoa eta Neoklasizismoaren lehen obrekin harremanetan sartu zen eta azaleko eragina bat izan zuten bere obran.

Gaiak

• Bere obretan alegoriak eta mitologia daude. Dena den, bere laneko parterik handiena hasieran erlijiosoa zem, edo bere garaiko bizitzako ziriborroak eta erretratuak.

• Hasieran tapizetako kartoien pintorea izan zen, eta lan honek gai arrunten ikerketa eskatzen zuen horregatik Goyak bere garaiko ohiturak eta modak ikertzeari ekin zion.

Gaiak• Bere obretan natura sozialeko gaiak agertzen dira ,

eta Goyak sistematikoki irudikatu zituen bere garaiko arazorik larrienak, batez ere politikoak eta ekonomikoak: – Apaizen bizioak,– Aristokraziaren parte handi baten filistinismoa, – Inkisizioko errepresioaren gogorkeria eta zentzugabekeria,– Gerrako indarkeriaren gehiegizkoak, – Prostituzioa eta emakumezkoen esplotazioa, – Eta oskurantismo eta superstizioa.

• Lan hauetan Goyak aurkeztu zuen bere burua ilustratu bat bezala, Ilustrazioaren defendatzailea, askatasuna eta humanismoaren lagun bat bezala.

Pinturak

• Aragoian zegoen bitartean elizarako pintura erlijiosoak egin zituen.

• Tapizetako kartoien diseinatzaile bezala aukeratua izan zen.

• 1780.ean San Fernandoren Arte Ederretako Akademian sartu zen Kristo Gurutzean obrarekin.

• Famatua egin zenean erretratuetan, diseinuetan eta pintura erlijiosoan lan egin zuen.

• Lehenengo etapa: 1762-75

– Madrilera iristen da eta San Fernandoko akademiako eragina dauka

– Italian egon ondoren herri errealismo karikatureskorako joera du

– Obra: Zaragozako Katedraleko ganga

Bigarren aldia: 1775-92

Madrilera itzultzen da eta Erret Tapiz lantegirako egiten du lan.

Lanak tradizionalak dira eta bizitzako ikuspegi positiboa ikusten da.

Kolore biziak dira eta Velazquezen eragina pintzelkada soltean ikusten da.

Erretratoak egiten hasi zen.

Pinturak• Mendeko azken hamarkadan, egoera politikoaren

astakeriaz jabetu zen. Gaixotasun larria izan zuen 1792.ean eta honen ondorioz gorra geratu zen. Bere bizitzako momentu garratz horiek bere heldutasun lanak egitera eraman zuten eta ikuspuntu oso kritikoa adoptatu zuen.

• Pintatzeko forma berriak eragina izan zuen bere lan erlijiosoetan, San Antonio de la Floridako freskoetan ikusten den bezala.

• XIX. mendearen hasieran Goya hasi zen lanean Erromantizismoko gaiekin, bere garaiko gaiak: sorginen eszenak eta jendearen paper politikoa.

Hirugarren aldia: 1792-1808

Gaixotu zen eta politika liberalaren eragina jaso zuen.

Erretratoak margotzen jarraitu zuen.

Pintura erlijiosoa egin zuen ere non herriko ohiturak islatzen ziren.

Majak egin zituen, teknika solte eta dotorez.

Pinturak• 1819.ean beste gaixotasun larri bat izan zuen eta

bere obra erabat aldatu zen honen ondoren. Etapa berriko lanak Quinta del Sordoko pintura beltza misteriotsuak izan ziren.

• Serie hau “pintura beltzak” izenekin ezagutzen da, eta irudi terrorifiko eta aluzinatorioak agertzen dira bertan.

• Goyak Espainiatik alde egiteko beharra izan zuen Fernando VII.a tronuan jarri zuen Frantziar Inbasioaren ondoren. Frantziara joan zen eta bertan berriz hasi zen erretratuak margotzen eta baita zezeneko eszena batzuk ere. Bere karrerako azken lana Bordeauxko Esne-saltzailea da.

Laugarren garaia: 1808-28

Independentziako gerrako kronista bihurtzen da irudi sinplez baina biolentziaz josiaz.

Isolatu zen eta bere pintura beltzak margotzen hasi zen. Espresionismo eta surrealismo aurreratzen dute.

Liberala izanik, absolutismoa berrezarri zenean Frantziara joan zen eta bertan Burdeoseko esnesaltzailea irudikatu zuen, bere azken lana.

Estiloaren bilakaera

• Bere gaztaroan Barrokoa eta Rokoko landu zituen baina inoiz ez zuen erabat bereganatu XVIII. mendearen amaieran eta XIX. mendearen hasieran Europatik zabaldu zen Neoklasizismoa.

• Goya bere garaiari aurreratu zitzaion artista bat izan zen. Bere lanak pertsonalitatez beteta daude bai pinturetan baita grabatuen kasuan ere, konbentzionalismoetatik aparte.

• XIX. eta XX. mendetako mugimenduen aurreratzailea izan zen. Erromantizismoa, Inpresionismoa, Espresionismoa eta Surrealismoak Goyaren eragina izan zuten.

Estiloaren bilakaera

• Goya hezitu zen azken Barrokoan eta Rokoko estiloetan, bere gazte garaiko lanetan ikusten den bezala.

• Italiara egin zuen bidaian Klasizismo eta Neoklasizismoaren eraginak jaso zituen eta hauek Zaragozan egin zituen lanetan ikus daitezke.

Estiloaren bilakaera

• Gortean estilo desberdinak erabili zituen. • Tapizetako kartoietan, Rokoko dominantea zen,

gai alaiak eta bizitzaz beteta egiten zituenean. • Neoklasizismoko eraginak bere obra erlijioso eta

mitologikoetan agertzen dira baina estilo berriarekin ez zegoen eroso, modan egon arren.

• Nahiago zuen bere sentsibilitate estetiko pertsonalak jarraitzea.

• Zaharra zenean esaten zuen bere maisuak Velazquez, Rembrandt eta Natura zirela.

Estiloaren bilakaera

• Erretratuetan eta beste lanetan Velazquez-en eragina ikus daiteke espazioaren, argia eta mantxen aplikazioan.

• Joera hau gehiago azpimarratu zen estilo ia inpresionista batera iritsiz 1800etik aurrera.

• Goyaren erretratuek, zuzenak, psikologikoak eta errealistak, generoa berritu zuten.

Estiloaren bilakaera• Grabatua eta aguatinta grabatuko teknika nagusiak

ziren Goyak sortutako serietan non bere nortasuna eta irudimena beste obretan baino hobeto ikus daiteken.

• Kapritxoetan fantasia eta errealismoa konbinatzen ziren kritika sozial basati eta zorrotza egiteko. Hauen antzekoak dira Disparateak

• Errealismo gogorra eta itxaropenarik gabekoa dominatzen da Gerrako desastretan.

• Tauromakia oinarritua dago zezenen ikuskizunen tradizioan.

Kapritxoak

Gerrako desastreak

Disparateak

Tauromakia

Estiloaren bilakaera

• Subkontzienteko mundua agertzen zen Madrilgo Quinta del Sordo pintura beltzetan, misterioz beteta eta irudi inpaktantez.

• Irudi hauek beranduago Espresionisten eta Surrealisten eredua bilakatu ziren eta mugimendu hauen aurrelari bezala kontsideratzen dira.

Teknika• Pinturetan ez zuen marrazkirik erabili. Irudiak

zuzenean egiten zituen kolorezko mantxez.

• Bere paleta denborarekin aldatuz joan zen:– Hasieran argitsua zen, kolorez beteta, berak

zuen bizitzaren pertzepzioa bezala– Gerra irudikatzen zuten pinturetan kolorea eta

pintzeladak biolentoagoak bilakatu ziren– Bere gaixotasunaren ondoren ilunak bihurtu

ziren, kolore kopuru oso mugatu batez

Teknika

• Bere pintzeladak boteretsuak dira eta baita aldatu ziren bere bizitzan zehar:– Erregularragoak hasieran eta erretratuetan– Irregularrak eta konturik gabekoak baina

indarrez beteta gerrako pinturetan eta pintura beltzetan

• Edozein testura irudikatzeko gai zen, batzuetan oso ukimen delikatua izanik, espresuki transparentzietan.

Bilakaera teknikoa

Bere pintzelada gero eta askeagoa egiten da eta kolorea galduz doa

Teknika

• Grabatuetan teknika desberdinak erabili zituen:– Mutur lehorra: marrazkia zuzenean egiten zuen,

inzisioak egiten– Puntzoia: azala prestatzen zuen eta marrazkia

puntzoi batekin egiten zuen – Aguatinta: erretxina bat erabiltzen zuen plaka

estaltzeko; horretan margotzen zuen eta ondoren plaka azido batean sartzen zuen eta horrela azidoak erretxinaz babestu gabe zeuden parteak atakatzen zituen

Lanak• Erlijiosoak: Zaragozako Seoko pinturak eta San

Antonio de la Floridako freskoak• Ohiturak: La Gallina Ciega, El Quitasol• Erretratuak: Albako Dukesa, Fernando VII, Carlos

IV.aren familia, Chinchoneko Dukesa, Floridablanca• Historia: Mamelukoen Karga, Maiatzaren 3ko

Fusilamenduak• Pintura beltzak: Akelarre, Saturno bere semeak

jaten• Grabatuak: Kapritxoak, Kirtenkeriak, Gerrako

Desastreak, Tauromakia