Zenbaki hamartarrak

HASI ESKEMA INTERNET ARIKETA MATEMATIKA DBH 23. Unitatea: Zenbaki hamartarrak

AURREKOA IRTEN

3Zenbaki hamartarrak

Zenbaki hamartarrek glaziarren atzera egitea bezalako fenomeno naturalak zehaztasun osoz neurtzea ahalbidetzen digute.

ARIKETA

INTERNET

IRAKUGAIA

ESKEMA


AURREKOA IRTEN

Zatikitik hamartarrera

Sarean bilatu

Zenbaki hamartarren batuketa eta kenketa.

Zenbakien historiarako esteka

Nola sortu zen guk erabiltzen ditugun hamartarrak?

Simon Stevin (1548-1620), zatiki hamartarren erabilera benetan hedatu zuena.


AURREKOA IRTEN

Edukien eskema

Zenbaki hamartarrak

Definizioa

Zenbaki hamartarrak

Motak

Adierazpen hamartarrak

Alderaketa Eragiketak zenbaki hamartarrekin

Zenbaki hamartarrei buruz gehiago

ikasteko esteka.

Zenbaki hamartarren biderketa

Oinarrizko zenbaki hamartarren zatiketa Erro koadroa

Zenbaki oso baten erro koadroa

Hamartarrak dituzten erroketak

Hurbiltzea eta iritzira kalkulatzea

Hurbilketa

Iritzira


AURREKOA IRTEN

Zenbaki hamartarrak

HORRELA IDAZTEN DA

Zenbaki hamartar periodikoak laburbilduz idazteko periodoa isatzen duten zifren gainean arku bat irudikatzen dugu.

60,1...066,115

16

6,1...666,13

5

Periodoaren aurrekoa

periodoa

Zenbaki hamartarrek osoko zatia dute, komaren ezkerrera eta zati hamartarra, komaren eskuinera.

HAMARREKOAK

UNITATEAK HAMARRENAK

EHUNENAK MILARENAK HAMARMILARENAK

2 5 0 3 0 5

25,0305 hogeita bost unitate eta hiru ehun eta bost hamarmilaren

Osoko zatia Zati hamartarra


AURREKOA IRTEN

Zenbaki hamartarra zehatza da zifra hamartarren kopuru zehatza duenean

Zenbaki hamartarra periodikoa da infinitu zifra hamartar dituenean eta horietako bat edo gehiago periodikoki errepikatzen direnean. Zifra edo zifra talde horri periodo deritzo.

Periodoa komaren jarraian hasten bada, periodiko purua da.

Periodoa komaren jarraian hasten ez bada, periodiko mistoa da. Periosikoak ez diren zifrei aurreperiodo esaten zaie.

Zenbaki hamartarrak. Motak

4,1

2,1....222,1

34,1...4333,1


AURREKOA IRTEN

Zatikiak adierazten duen zatiketa egiten denean, ondorengoa emango du:

• Osoko zenbakia, zenbatzailea izendatzailearen multiplioa denean.

• Zenbaki hamartar zehatza, izendatzailea sinplifikatu eta gero, faktore gisa 2,5 edo biak dituenean.

• Zenbaki hamartar periodikoa, izendatzailea sinplifikatu eta gero 2 eta 5 ez den faktoreren bat duenean.

Zatikien adierazpen hamartarra

34,0...4333,03013

7,110

17

326

osokoa

Hamartar zehatza

Hamartar periodikoa


AURREKOA IRTEN

Bi zenbaki hamartarren artean beti daude infinitu zenbaki hamartar desberdin.

Zenbaki hamartarren alderaketa

Ondorengo zenbaki hamartarrak ordenatuko ditugu

Hamartar baten eskuinean zeroak jartzen direnean, zenbakia ez da

aldatzen.

08,0 ; 021,0 ; 13,0 ; 06,1 ; 7,0 ; 23,0

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Eragikerak zenbaki hamartarrekin. Batuketa eta kenketa

BATUKETA/KENKETA:

Zenbaki hamartarrak batzeko eta kentzeko:

1. Zenbaki guztien komak zutabe berean egon daitezen moduan idazten dira.

2. Zeroak gehitzen dira, beharrezkoa denean, bi zenbakiek zifra hamartar berberak eduki dezaten.

3. Osoko zenbakiak bezala gehitu edo kentzen dira eta koma dagokion zutabean mantentzen du emaitzak.

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Eragiketak zenbaki hamartarrekin. Biderketa

BIDERKETA: Zenbaki hamartarrak biderkatzeko:

1. Osoko zenbakiak balira bezala biderkatzen dira.

2. Koma emaitzan jartzen da, bi faktoreen artean dituzten hamartarren bezainbeste zifra bereiziz.

23,0125,12

12,125 zenbakia 0,23-rekin biderkatuko dugu

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Eragiketak zenbaki hamartarrekin. Zatiketa

ZATITZAILEA OSOKO ZENBAKIA DA

a. Zatikizuna zenbaki hamartarra da

19,32 5

19,00 5

Zatitzailea osokoa bada eta zatikizuna hamartarra, lehenengo zifra hamartarra jaisten denean koma jartzen zaio zatidurari.

Zatitzailea eta zatikizuna osoko zenbakiak direnean, hamartarrak lortzeko, zatikizuna hamartar bihurtuko dugu koma jarriz eta ondoren zatiduran nahi ditugun hamartarrak bezainbeste zero jarriz.

b. Zatikizuna zenbaki osoa da

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

ZATITZAILEA ZENBAKI HAMARTARRA DA

a. Zatikizuna osoko zenbakia da

19 0,51

19,2 0,51

Zatitzailea hamartarra da eta zatikizuna osokoa, zatitzaielaren koma kendu egiten da eta zatikizunari zifra hamartarrak kopurua bezainbeste zero gehitzen zaizkio.

Zatitzailea eta zatikizuna, biak zenbaki hamartarrak badira, zatitzailearen koma kendu eta zatikizunean zatitzaileak dituen zifra hamartarren bezinbeste leku eramaten da eskuinera.

Beharrezkoa bada, zeroak gehitzen zaizkio zatikizunari.

b. Zatitzailea zenbaki hamartarra da

Eragiketak zenbaki hamartarrekin. Zatiketa

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Zenbaki oso baten erro koadroa

563 zenbakiaren erroketa karratua egingo dugu

Karratu perfektua ez den zenbaki baten erroketa

karratua egiten dugunean

kalkulagailuarekin, hamartarra den zenbaki

bat lortuko dugu.

97-ren erro osoa 9 da eta hondarra:

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Erro koadroa hamartarrekin

563-ren erroketa karratuarekin jarraituko dugu

6. Koma bana jarriko dugu errokizunean eta erroan. Bi zero jarriko dizkiogu errokizunari eta bi zifra horiek jaitsiko ditugu, hondarrari jarriz.

3400

129

46 63 1

129343 4

23, 563,00

Erroaren zifrak 2-rekin biderkatuko ditugu berriro eta lerro berri batean jarriko dugu.

46232

Karratu perfektua ez den zenbaki baten erroketa

karratua egiten dugunean

kalkulagailuarekin, hamartarra den zenbaki

bat lortuko dugu.

97-ren erro osoa 9 da eta hondarra:

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Zenbaki hamartarren hurbilketak

Mozketa eta biribilketaren arteko aldea ikusiko dugu:

MILARENAK EHUNENAK HAMARRENAK

MOZKETA 28,468 28,46 28,4

BIRIBILKETA 28,468 28,47 28,5

28,4683 ZENBAKIA

HURRENGOA


AURREKOA IRTEN

Zenbaki hamartarren iritzira

Zenbaitetan, zenbaki hamartarrekin eragiterakoan, ongi datorkigu haiek hurbiltzea gutxi gorabeherako emaitza lortzen badugu ere emaitza zehatzaren ordez.

Teknika horri estimazio deritzo.

ZEHATZA

EHUNENETARA HURBILKETA

5425,1

032,54258,1

7415,357483,0

7,3574,0

Balio zehatzaren eta hurbilketaren arteko aldeari (positiboa) hurbilketa-errore

deritzo.


AURREKOA IRTEN

Esteka interesgarriak

Bitxikeria matematikoak

SARTU WEB HONETARA

Erronka matematikoak

SARTU WEB HONETARA


AURREKOA IRTEN

Ariketa: Erroketa karratuaren eraikuntza geometrikoa

Helbidea: http://www.santillana.cl/matematica/escenas/unidad1b.htm

Ariketa horretan 1 eta 10 bitarteko erroketa karratuen eraikuntza geometrikoa lantzen da.

Hura garatzeko, esteka honi jarraitu.

HASI

Zenbaki hamartarrak

Documents

Transcript of Zenbaki hamartarrak