1

Waorum viere weej eigelik

vastelaovend? Wao kump ut van

aaf? We schuueve ut maske ein

bietje opzie en gaon kiëke in den

tiëd wie Bliërick, Holt-Bliërick en

d’n Bookend vastelaovend vierde

tösse 1885 en 1930. Ôngeluiflik,

ik veel van de ein verbazing in de

ander, haos neet te gluive. Laes

maar zelf, en laot de plaetjes tot

ôch verbeelding spraeke.

Carnaval in Nederland

We môtte d’r neet moeilijk euver doôn,

carnaval is gewoën ein fiës det veuraaf

geit aan de vastentiëd. Waarschiënlik is

ut oëijt ens euvergeweijd oët Italië,

waor in de Middeliëuwe al gemaskerde

bals woorte gehalde. Ut waord kin

aafgeleid ziën van ut Latiense ‘carne

vale’, wat vaarwel aan ut vleis

beteikent. Maar ut kin auk ziën det ut

van twiëje andere Latiense wäörd

kump ‘carrus navalus’. Det beteikent

scheepswagen, met un verwiëzing naor

de wages die mei trekke in d’n optoch.

Weej in Bliërick neume det fiës van de

ummekiër vastelaovend. Alles is dreej

daag andersum. We make muziek,

zinge en springe, verkleije ôs, verkaupe

kwazel en drinke en aete d’r stevig op

los. Dreej daag is alles andersum. Prins

Carnaval nimp ut bestuur van de stad

of ut dörp euver. De buuttereedners

halde de ‘gevestigde orde’ veur de gek,

en in d’n optoch haet de plaatselikke

politiek ut zwaor te verduuere.

De vastelaovend begint altiëd op d’n

elfde van d’n elfde. Elf haet een

biezondere beteikenis beej de

katholieke, umdet ut nèt veur ut heilige

getal twelf kump. Elf is ut symbool van

ut ‘imperfecte’, en wuuerd auk ut

gekkengetal genump. Ein waord, det

auk weer elf letters telt.

Ut is altiëd ein fiës gewaes van

taegestellinge, van veur- en

taegestanders. Veural de kerk haet zich

altiëd verzatte taege det ‘heidense’

gedeuns. Ze ginge zelfs zoë wiëd det

zeej ut verkleije, ut danse, springe en

zinge, ut kösse en ut kwats verkaupe

vergeleeke met ut bespotte en aan ut

kruuts naegele van Christus. De Kölse

Jezuïete stalde ut Allerheiligste oët met

vastelaovend, en dwônge de beminde

geluivige tot ein viërtig-oors-gebed.

Veuraaf gaond aan viërtig daag vaste,

totaal beklop. Ut haet neet geholpe,

want weej viere nog altiëd vastelaovend

in Bliërick.

2

Rônd de iëuw-wisseling

Auk rônd 1900 woord vastelaovend

gevierd van zôndaag tot en met ut

hiëring schelle op de woensdaag. Allein

op zôndaag trok d’r genne optoch. Ut

meiste speulde zich aaf op maondaag

en dinsdaag. Bestevader (Wiel Aerts)

vertelde ein en ander in 1949. In daen

tiëd ware d’r maar dreej fiëste per jaor.

Ut waas schaemele ermoôd in Bliërick,

Holt-Bliërick en d’n Bookend. Maar

vastelaovend, de kermis met Pinkstere

en ut schöttersfiës ging altiëd door. Det

letste woord gehalde in ein wei achter

de Ringkoave (steinfabriek) aan de

Maas, wao noow de Meulebösflets

ligge. De huuskes ware euverwaegend

boerderiekes, alles begaone grônd. De

mishuip loôge naeve de deur, en de

kiepe en ganze scharrelde d’r euver

haer. De minse haolde ut water oët

putte, d’r waas nog gen elektriciteit.

Maar allein in Bliërick ware 63 cafés,

althans gelegenheden waor se beer kôs

kriëge. Veur unne gros (2½ cent) kreeg

se unne pot beer met unne hiëring d’r

beej.

Met vastelaovend trokke vuuel faatse

door ut dörp. Meistal met maskes op,

veurzeen van unne toeter of un

snerpende féep. Auk woorte d’r

optochte gehalde. Op vastelaoves-

maondaag in 1889 vertrok um twiëje

oor d’n optoch in Bliërick met 10

verschillende gezelschappe, waal 100

ruiters te paerd, 100 ruiters op unne

moëlaezel, 10 op unne geitenboek en

10 wages. Me dunk toch hiël wat. In

1893 laeze we in de krant det op

vastelaoves-dinsdaag in Holt-Bliërick

unne optoch vertrok met waal 15

wages. In 1904 werke ze inens same,

net as weej noow beej de

Heemkundekring Blariacum. Zoë as de

krant zaet, trok ut gek völkske van

Holt-Bliërick, Bliërick en Euverkaore

op dinsdaag vanaaf twelf oor met 30

groepe en wages door de straote van

Bliërick en Holt-Bliërick. Neet te

vergeliëke met noow, maar de boereker

ware naor-daen-tiëd schoën versierd.

Ein apart fenomeen ware de domino’s,

det ware vastelaovesgekke die eine

lange zwarte cape droôge, of un

gewoën zwart lake. Ze hadde un maske

op, ze hele eur bekinde aan, en die

woord dan van alles ônder de neus

gewreeve. Oftewaal die woorte duchtig

de worm gezaegend. Nogal wiedes det

dit geregeld oët de klauwe leep en goôf

det gedônder. Dus in vuuel cafés

mochte d’r gen maskes of mômbakkese

miër gedrage waere.

3

Ein andere tradiesie waas auk ut

verbörre van ein stroeije pôp op

aswoensdaag. Met de veurbaejer

veurop trok unne ganse stoet naor de

Kitselekoel. Det waas ein stortplaats in

de buurt van ut Lambertuskerkhoaf in

de van Stockemstraot. De veurbaejer

droog unne roëzekrans van kleine

petètjes en zông: 'Bacchus, Bacchus,

lillik biës, haet zich kepot gezaope aan

ut beer, wao zulle we um begrave?' De

deilnemers aan d’n optoch goôve as

antwaord: 'In de Kitselekoel, in de

Kitselekoel'. As aafsloëting woord de

stroeije pôp dan verbrand.

In de krant van 1900 waere we

getuuege van auk ein geweldig

gebeure: ‘Groote optocht voorstellende

den oorlog tusschen Transvaal en

Engeland’. De Transvaalse oorlog tösse

de Boere en de Ingelse woord nao

gespeuld. Zelfs twiëje kiër, op

maondaag in d’n Bookend en op

dinsdaag 'in ut dörp van Bliërick'. Um

ein oor woord beids kiëre begônne, de

Bookender speulde de Boere en de

dörper de Ingelse. De Transvaalse

Boeren ware in burger, maar zwaor

belaje met allemaol oorlogstuueg. De

Bliërickse hadde zich verkleijd as ware

ut echte soldaote. Toënen Boer

(Bartels) was gezaete op ein paerd en

speulde de rol van Paul Krüger. De

Ingelsen woorte aangevoerd door Hôfs

Piet (Peeters), dae de rol van generaal

Redvers Buller speulde. Paul Krüger

ging zoë in ut spel op, det hae döks met

zien neusgater door de geliënde

verrekiëker kéek. D’r woorte vuuel

kriegsgevangene gemak, die in de

boeije woorte geslage met euren eigen

bôksereem. De kaerels droôge toen

allemaol Manchester-bôkse, vuuel zulle

toen neet miër de bôks hebbe kinne

ophalde. De bôkse véle op de schoon,

niks verleep volges plan. Want

geschiedkundig hadde de Boeren môtte

winne, maar die dörper ware zoewe

fanatiek, det zeej oëteindelik

zegevierde.

Strenge regels

Ut draagverbod van maskes waas

verordonneerd door de gemeinte

Maasbree, waor Holt-Bliërick, d’n

Bookend en Bliërick ônder vele.

Burgervader van der Knaap leet de

kontrôle euver aan de inzichte van

veldwachter Bolle Pietje. Maar auk

pestoër van Haeff werkde van alles

taege. Leeje van de Werkplaats

Fanfare, die speulde op vastelaoves-

bals, môchte op kerkelijk gezag neet

miër met trekke in de processies. De

latere pestoër Rieter waas wat milder.

Naor lange tiëd woord ut viërtig-oors-

gebed verplaats naor de jaorswisseling.

Jaorelangk waas dit ingevoerd um

minse weg te halde van dae heidense

vastelaovend.

4

Mooder ut is vasteloavend,

weej kômme neet thoës veur ‘s aoves.

's Aoves in de maoneschiën,

as de boere naor bed toe zien.

Van je dominos gaef mich eine gros.

Gaef mich eine cent, dan bin ik weer

content.

Det zônge de kinder met vastelaovend

naeve de deur, maar helaas auk lang

verdwene. Ze trokke van deur naor

deur met un trummelke um eur leedje

te zinge. Smeis krege ze dan un

snuupke en sôms unne cent. Allein op

zôndaag mochte ze det neet, det waas

taege de zôndaags-heiliging. Op

maondaag begôste ze en de aanhalders

zônge ieverig door wies dinsdaag. D’r

ware d’r beej die ein hiël kapitaaltje

verdeende. Op vandaag zeen ik de

kinder det neet miër doôn. Ôs welvaart

duit auk vuuel tradiesies verdwiëne.

Vastelaovend op de

Kloësterstraot

Dé houfstraot van Bliërick waas de

Koestraot. Later, wie de begiène van de

Goddelijke Voorzienigheid d’r zich

gevestig hadde, veranderde de naam in

Kloësterstraot. Ein gedeilte van de

Koestraot droôg de beejnaam Ziëdijk,

naor de rosse buurt van Amsterdam.

Ut waas neet zoë, det d’r vuuel ôntuch

waas. Maar d’r ware zoewe-wie-zoewe

al vuuel cafés in Bliërick, maar op de

Koestraot barsde ut d’r van. Neet erg

verwônderlik, want op de werkplaats

en op de kazerne ware vuuel dorstige

jônge kaerels, die vertier zôchte in ut

dörp van Bliërick. Det goôf met

vastelaovend of kermis (maar auk

boëte de fiësdaag) geregeld stevige

kloppartiëje. De berichte in de Nieuwe

Venloosche Courant leege d’r neet um.

De kasteleins van de Kloësterstraot

zörgde waal det d’r altiëd remmie-

demmie waas. Auk al vroor ut tot ut

kraakde, zoë as in 1929 . Ut waas 25

grade ônder nul, maar Handrie Spieë

waas toch naor d’n optoch gaon kiëke

in Venlo. Toen ze um veur gek

verklaorde um met die kelt naor Venlo

te gaon zag hae: 'Jao, maar ik heb de

ganse waeg haer en truuk gerend'. En

5

unne muzikant oët Bliërick, dae lid

waas van de Venlose Fanfaar haet later

verteld, det ut zoë kalt waas det de

ventiele van de instrumente bevrore.

Behalve die van de Venlose Fanfaar,

die droôge Sjeikpakken en hele eur

instrumente ônder de jas. En zoë lepe

ze gebaoge onder de kleijer, blaozend

en waal door d’n optoch. En in de

Kloësterstraot woord Pietje Berden, d’n

bekker, oëtgerope tot Prins. Hae môs

oëtgedos en verkleijd op de ker van

Smetsers op unne stoôl gezatte. Maar

wie ze um un half oor door de

Kloësterstraot hadde getrokke, meus

hae kompleet ontduujd ware. En de

minse van de Kloësterstraot, die det

maf gedeuns woele volge, meuste iërs

ein kiëkgaetje in ut inkel glaas aome.

Op de foto (kiëk bladzie 4) zeen we op

d’n achtergrônd de stasie van Bliërick.

Ut alde station det in d’n oorlog

verwoes is. De trompetter is Sef Gielen,

lid van de Landelijke Rijvereniging De

Karwats. Het was zoë kalt, det Sef zien

lippe vastvrore aan de trompet (1929).

Van heej trokke ze euver de

Antoniuslaan naor de Kloësterstraot.

Ut môt dae winter en auk met de

vastelaovesdaag tösse de 20 en 30

grade gevraore hebben.

Biezondere aktiviteite

Met vastelaovend is alles anders, maar

auk vruueger waas alles anders as

noow. Heej volge ein paar veurbeelde.

Op 14 februari 1885 wuuerd d’r bekind

gemak det d’r gen gemaskerden waere

toegelaote in ut café van Constant

Antonius Dietz (Antoniusplein 4).

Op 23 februari 1889 laeze we det d’r op

zôndaag, maondaag en dinsdaag

Vastelaoves-Bal is beej H.L.Petersi,

Oude Maaspoort, Blerik (Stationsweg

244). De entrée is vreej en de drank

‘naar believen’.

Op vastelaoves-maondaag 3 maart

1889 wuurd in Holt-Bliërick Genk

gereje en Plats gelaupe beej P.Daemen.

D’r woord ein naomaak-gans (of Genk)

opgehange en de ruiters van de

Karwats môste in volle galop erônder

door rieje en die gans de kop aaf

trekke. Ut zuuet d’r wat akelig oët,

maar ut fiës waas neet minder

g(l)ansriëk.

Unne plats waas euverigens eine

groëte ronde krintemik.

6

Op 27 februari 1892 bliek nog ein

andere activiteit geliefd:

Op 7 februari 1891 is d’r groët

Vastelaoves-Balii:

In de krant van 27 februari 1897 laeze

we det: Gedurende de Vastenavond-

dagen worden hoegenaamd geen

gemaskerden toegelaten. Tevens

verkrijgbaar: Versche gekookte en

ingelegde Mosselen en ingelegde

Haring beej A.Bouts-Jacobs in Blerik.

Auk zeen we met de vastelaovend ein

aktiviteit in d’n Bookend, d’r wuuerd

gekiend op Hiërshoaf:

In 1899 waere gen gemaskerden

toegelaote beej J.Lenders – Hotel

Burgerlust in Blerik.

Verder is d’r dreej daag BAL in zaal

Albano (noow Royal Irene) van

J.H.Schell-Feyen te Blerik. Entrée vrij.

Tevens Domino’s te huur. En de kins

pekskes heure:

Vastelaoveszittinge

In Bliërick wuuerd op ‘Rheinländische’

manier vastelaovend gevierd, det wil

zegge det vuuel aktiviteite boëte plaats

vônde. Maar in de Nieuwe Venloosche

Courant vinde we nog ein ander

fenomeen.

De iërste vastelaoves-zittinge woorte

gehalde ônder de moeije teks

Toneeluitvoering met Komieke

Voordrachten.

De Flarussen (flauwe-köl-makers) zien

beej vuuel Bliërickse minse bekind. Die

woorte opgerich 3 maart 1916 beej

Brooker Kuëb op de Brökstraot en hele

ut vol tot 1974. Maar d’r ware nog

iërdere Bliërickse gezelschappe met

name as Apollo, De Tros, het Vliegend

Wiel en De Eendracht. Die

organiseerden met vastelaovend drök

bezôchte Klucht- en Blijspelen.

7

Op 7 maart 1886 vinde we ein iërste

berich in de krant:

Toneelvoorstelling Te geven door het Gezelschap ‘Apollo’

in de zaal van den heer (baron) Charles

Van Utenhoveiii, op zondag den 7.

Maart, ’s avonds ten 7 uur

1. Twee oude gekken in de klem, of

het neefje van den heer

Pompoen

2. Honderd jaren te vroeg geboren

En tot slot GROOTE PANTOMIME

Entrée I. Rang 24 cts. II. Rang 12 cts.

Maandag en Dinsdag-avond

dansmuziek.

Maar auk nao aafloup van d’n optoch

woord d’r verzameld op ut merretplein:

Groote Optocht te BLERIK Op Vastenavond-Maandag den 4 Maart

1889, des namiddags om 2 uur te

beginnen. Bijeenkomst op de Markt en

daarna OPTOCHT door alle straten van

het dorp, en na de optocht weer

vergadering op het Marktplein, alwaar

de stukken zullen ten uitvoer gebracht

worden:

1. De Scheijing van Pier en Nel

2. De Levensgeschiedenis van

Uilenspiegel

3. De grootste Bazar van de stad

Londen

4. De beroemde Tandmeester van

Meppel.

In 1894 laeze we de volgende

advertentie:

Toneeluitvoering En Komieke Voordrachten met

begeleiding van piano, op Zondag den

4. Februari 1894, aanvang ’s avonds 5

uur, te geven door het gezelschap

‘Apollo’ van Blerik, in de daartoe

welingerichte zaal van W.Wilders

aldaar. Toegangskaarten voor

gereserveerde plaatsen zijn te bekomen

tot 31 Januari 1894 bij Jean Kerp.

Programma’s ter plaatse.

De Directie.

8

In 1895 krieg gezelschap Apollo waal

konkurensie, want op zôndaag den

24ste februari, zeen we noow eine daag

iërder ein oëtveuring van ‘het Vliegend

Wiel’:

In 1896 zeen we zellefs dreej toniël-

oëtveuringe. Beej J.Brummans is 9

februari ein concert met Komieke

Voordrachten. Gezelschap Apollo helt

16 februari ein Tooneeluitvoering en

Komieke Voordrachten in dezelfde

zaal. En de derde is:

Ut jaor daorop is ut weer raak:

Tooneelvereeniging de Tros , Blerik

UITVOERING Op zondag den 28ste Februari 1897, ’s

avonds 7 uur , in de zaal van

Jos.Canjels, Wieën.

Entrée 18 cent, een Dame vrij.

De Tros is gen eindaagsvleeg, want in

1899 laeze we:

Op 11 februari 1900 is ut weer

vastelaovend, ut begint al ein waek

iërder:

9

Hiermee meld ein van de veurloupers

van de Bliërickse Hermenie, ut Fanfare

gezelschap l’Amitié (de vriendschap)

zich auk aan ut Concert en Tooneel-

frônt.

En daormei zien we neet aan ut ind:

vereiniging De Eendracht verschiënt

ten toniële:

Op 2 februari 1902 guuef Fanfare

l’Amitié ein groët Concert ônder

leiding van directeur H.Brech. Met

medewerking oët Tegele, Kalderkerke

en Hôrs:

We loupe naor ut ind, maar vergaete

neet nog effe te gaon kiëke in 1904

naor:

In 1907 waere we oëtgenuuedig in zaal

Apollo veur ein concert met komieke

veurdrachte en vastelaovesbals:

10

Natuurlijk ware d’r auk gewoëne

Vastelaovendbals met muziek van o.a.

de Bliërickse fanfare l’Amitié of van ut

2e Regiment Huzaren. In zaal Apollo is

ut Maondaag en Dinsdaag BAL:

Al ruuem veur d’n oorlog trokke de

Jonggezelle van Bliërick met in d’n

optoch met ein paar laeves-groëte

wortele. Ut begin van de Wortelepin?

Ut verhaol is nog lang neet aaf, maar

heej sloëte we aaf in 1910 zeen met nog

twiëje advertensies:

Bronnen:

- Vastelaovend in Bliërick (Gerrit

Gommans – 1981)

- Delpher – Nieuwe Venloosche Courant

(1885 – 1910)

Jan Titulaer – 2016

i Hubert Lodewijk Peters (1840 Venlo – 1913 Blerick), bakker; getr. met Maria Hubertina Toebosch. ii Joannes Hubertus Amendt (1853 Blerick – 1905 Sint Pieter), molenaar; getr.Barbara Joanna Hubertina Beekman) iii Charles Joseph Marie Frederic van Utenhove (1859 Arnhem-1917 Osterfeld (D)), trouwde in 1883 Venlo met Mathilda Jockin (1851 Venlo – 1913 Osterfeld (D)).