A DIVERSIDADE CLIMÁTICAA DIVERSIDADE CLIMÁTICABorja Campos SeijoBorja Campos Seijo I.E.S. García BrabónI.E.S. García Brabón

INTRODUCIÓN:INTRODUCIÓN:DIFERENCIA ENTRE TEMPO E DIFERENCIA ENTRE TEMPO E

CLIMACLIMA ☂ Tempo = estado físico da atmosfera nun momento e lugar

determinado.

☼ Clima = sucesión de estados de tempo durante un longo período.

Mentres que o tempo atmosférico o estudia a meteoroloxía (rama de la física), o clima é objeto de estudio de la climatoloxía, rama da xeografía física.

Explicación da diferencia de tempo e clima como

unha película.Tempo =cada fotograma.Clima= película enteira.

• España goza de ampla diversidade de tempos España goza de ampla diversidade de tempos atmosféricos, producidos por un amplo número de atmosféricos, producidos por un amplo número de factores (= causas que exercen influencia sobre o factores (= causas que exercen influencia sobre o tempo e o clima). 3 tipos:tempo e o clima). 3 tipos:

1. Astronómicos: 1. Astronómicos: radiación solar e latitude.radiación solar e latitude.2. Xeográficos: 2. Xeográficos: modifican aos anteriores: altitude, modifican aos anteriores: altitude, influencia maritima ou continental (continentalidade) e influencia maritima ou continental (continentalidade) e o relevo.o relevo.3. Termodinámicos:3. Termodinámicos: están relacionados coa dinámica están relacionados coa dinámica da atmósfera (circulación xeral atmosférica).da atmósfera (circulación xeral atmosférica).

• España goza de ampla diversidade de tempos España goza de ampla diversidade de tempos atmosféricos, producidos por un amplo número de atmosféricos, producidos por un amplo número de factores (= causas que exercen influencia sobre o factores (= causas que exercen influencia sobre o tempo e o clima). 3 tipos:tempo e o clima). 3 tipos:

1. Astronómicos: 1. Astronómicos: radiación solar e latitude.radiación solar e latitude.2. Xeográficos: 2. Xeográficos: modifican aos anteriores: altitude, modifican aos anteriores: altitude, influencia maritima ou continental (continentalidade) e influencia maritima ou continental (continentalidade) e o relevo.o relevo.3. Termodinámicos:3. Termodinámicos: están relacionados coa dinámica están relacionados coa dinámica da atmósfera (circulación xeral atmosférica).da atmósfera (circulación xeral atmosférica).

FACTORES DO CLIMAFACTORES DO CLIMA

http://www.youtube.com/watch?v=o67ocCnKL4o&feature=related

c) Relevo: inflúe de tres formas: Altitude: Altitude: reduce as temperaturas reduce as temperaturas (6º por 1000 m) e produce (6º por 1000 m) e produce precipitacións orográficasprecipitacións orográficas nas ladeiras de barlovento (efecto föhn). nas ladeiras de barlovento (efecto föhn). Disposición do relevo: Disposición do relevo: o relevo o relevo obstaculiza a entrada de masas de aireobstaculiza a entrada de masas de aire. . Na Península o relevo de forma paralela ao mar, frea a influencia deste.Na Península o relevo de forma paralela ao mar, frea a influencia deste. Orientación: Orientación: produce contrastes produce contrastes entre solleiros e umbrías.entre solleiros e umbrías.

3. Factores termodinámicos:3. Factores termodinámicos:• Responsables da Responsables da circulación xeral atmosférica circulación xeral atmosférica = sucesión masas = sucesión masas de aire que determinan o tempo e o clima. de aire que determinan o tempo e o clima. 2 tipos 2 tipos de circulación de circulación cunha series de factores:cunha series de factores:

a) Circulación en altura (Jet Stream).a) Circulación en altura (Jet Stream).

-En latitudes medias, a circulación atmosférica está rexida pola En latitudes medias, a circulación atmosférica está rexida pola corrente en chorro (Jet Stream) corrente en chorro (Jet Stream) = forte corrente de aire entre 9 = forte corrente de aire entre 9 e 11 km de altura (separación tropopausa polar e tropical), e con e 11 km de altura (separación tropopausa polar e tropical), e con dirección O-E.dirección O-E.-Jet Jet tempo da superficie tempo da superficie en función da en función da velocidade da correntevelocidade da corrente e dos seus e dos seus desprazamentos estacionais.desprazamentos estacionais.

Velocidade da corrente variable. Cando é rápida trazado zonal (horizontal) con suaves ondulacións. Cando é lenta profundas ondulacións, con 2 partes, dorsais e vaguadas.

- Dorsal do Jet en altura Anticiclón dinámico en superficie.- Vaguada do Jet en altura Borrasca dinámica en

superficie.As ondulacións, poden chegar a desprenderse do Jet penetración de aire polar hacia o sur e aire tropical hacia o norte intercambio meridiano de enerxía.

Desprazamentos estacionaisDesprazamentos estacionais do jet en latitude do jet en latitude ((Verán Verán hacia N, Inverno hacia Shacia N, Inverno hacia S) ) afecta a España sobre todo afecta a España sobre todo en Inverno, mentras en Verán desprázase hacia o norte de en Inverno, mentras en Verán desprázase hacia o norte de Europa.Europa.

b) Circulación en superficie.b) Circulación en superficie.- Constituida por Constituida por 3 factores3 factores: centros de acción, masas de aire e : centros de acción, masas de aire e

frontes.frontes. Centros de acciónCentros de acción: : altas e baixas presións.altas e baixas presións.

PresiónPresión = peso de aire sobre unidade de superficie. Mídese en = peso de aire sobre unidade de superficie. Mídese en milibares (mb) e represéntase nos mapas mediante milibares (mb) e represéntase nos mapas mediante isobarasisobaras (liñas que unen puntos de igual presión). Presión normal 1013 mb.(liñas que unen puntos de igual presión). Presión normal 1013 mb.Anticiclón (A)Anticiclón (A)= zona de altas presións (tempo estable), vento = zona de altas presións (tempo estable), vento circula ao seu redor no sentido agullas reloxo.circula ao seu redor no sentido agullas reloxo.Borrasca (B)Borrasca (B) = zona de baixas presións (tempo inestable), vento = zona de baixas presións (tempo inestable), vento circula ao contrario agullas reloxo.circula ao contrario agullas reloxo.

Os centros de acción poden ser Os centros de acción poden ser térmicos ou dinámicostérmicos ou dinámicos::

- - Térmicos:Térmicos: formados formados por quecemento ou enfriamento de por quecemento ou enfriamento de masas de airemasas de aire. Cando masa de aire se enfría . Cando masa de aire se enfría pesa máis pesa máis alta alta presión (A). Cando a masa se quenta presión (A). Cando a masa se quenta pesa menos pesa menos baixa baixa presión (B).presión (B).

- Dinámicos:- Dinámicos: fórmanse en zonas onde fórmanse en zonas onde o jet en altura orixina o jet en altura orixina dorsais (A en superficie) ou vaguadas (B en superficie)dorsais (A en superficie) ou vaguadas (B en superficie)

• Os Os centros de acción que afectan maioritariamente á Península centros de acción que afectan maioritariamente á Península son:son:A:A: anticiclón dinámico de Azoresanticiclón dinámico de Azores (verán), (verán), térmicos por enfriamentotérmicos por enfriamento (inverno) do interior europeo e da península.(inverno) do interior europeo e da península.B:B: baixa de Islandiabaixa de Islandia, , do golfo de Xénova do golfo de Xénova ou tou térmicas por quentamentoérmicas por quentamento (verán) do interior europeo ou peninsular.(verán) do interior europeo ou peninsular.

Masas de aireMasas de aire:: porcións de porcións de aireaire cas cas mesmas mesmas características de características de temperatura e humidadetemperatura e humidade, , adquiridas no lugar de orixe adquiridas no lugar de orixe (rexión manancial).(rexión manancial).

España, pola súa latitude, vese España, pola súa latitude, vese afectada afectada por tres grandes por tres grandes tipos de masas de airetipos de masas de aire: : ÁrticasÁrticas (A, frías), (A, frías), Polares Polares (P, (P, frías) e frías) e Tropicais Tropicais (T, cálidas). (T, cálidas). Cada unha destas poden ser Cada unha destas poden ser ademáis marítimas (húmidas) ademáis marítimas (húmidas) ou continentais (secas).ou continentais (secas).

- Polo tanto, temos:- Polo tanto, temos:AmAm: : ártica marítima (fria e húmida) ártica marítima (fria e húmida) Dirección: N Dirección: N olas de fríoolas de frío..Ac:Ac: ártica continental (moi fría e seca) ártica continental (moi fría e seca) Dirección: NE Dirección: NE olas fríoolas frío..Pm: Pm: polar marítima (inicialmente fría e húmida) polar marítima (inicialmente fría e húmida) Dirección: O Dirección: O precipitacións.precipitacións.Pc:Pc: polar continental (fría e seca) polar continental (fría e seca) Dirección: NE-E Dirección: NE-E tempo frío tempo frío e soleado.e soleado.Tm:Tm: tropical marítima (cálida e húmida) tropical marítima (cálida e húmida) Dirección: SO Dirección: SO temperaturas altas, pero choivas.temperaturas altas, pero choivas.Tc:Tc: tropical continental (moi cálida e seca) tropical continental (moi cálida e seca) Dirección: S Dirección: S vaga vaga de calor.de calor.

c) c) Frontes: Frontes: -- Superficies que separan masas de aire de características Superficies que separan masas de aire de características diferentesdiferentes (temperatura), soen estar asociados a borrascas (temperatura), soen estar asociados a borrascas. 2 tipos:. 2 tipos:- - Fronte cálida Fronte cálida = = se a masa de aire cálido ascende sobre a fría se a masa de aire cálido ascende sobre a fría precipitacións suaves e persistentes e ascenso de temperaturasprecipitacións suaves e persistentes e ascenso de temperaturas- - Fronte fría Fronte fría = se a masa de aire cálido é obrigada a ascender = se a masa de aire cálido é obrigada a ascender violentamente pola fría violentamente pola fría precipitacións intensas e concentradas e precipitacións intensas e concentradas e descenso temperaturas.descenso temperaturas.- - Fronte ocluídaFronte ocluída: : se os dous tipos de frontes se superpoñen = fin dos se os dous tipos de frontes se superpoñen = fin dos contrastes térmicos entre masas de aire contrastes térmicos entre masas de aire ((“morte” da fronte)“morte” da fronte)

ELEMENTOS DO CLIMAELEMENTOS DO CLIMA

• Elementos do clima Elementos do clima = aspectos observables e cuantificables da = aspectos observables e cuantificables da atmósfera (temperatura, insolación, presión, ventos…).atmósfera (temperatura, insolación, presión, ventos…).

1. INSOLACIÓN E NEBULOSIDADE1. INSOLACIÓN E NEBULOSIDADE- InsolaciónInsolación: cantidade de radiación solar que recibe a superficie : cantidade de radiación solar que recibe a superficie

terrestre. terrestre. - Nebulosidade Nebulosidade = porcentaxe de días cubertos ao ano= porcentaxe de días cubertos ao ano- En España (2000 horas anuais), existen En España (2000 horas anuais), existen contrastes entre contrastes entre

cornixa cantábricacornixa cantábrica (área + nubosa) (área + nubosa) e as áreas de elevada e as áreas de elevada insolación insolación (Sur peninsular e Canarias).(Sur peninsular e Canarias).

- A nebulosidade ademáis de - A nebulosidade ademáis de reducir a insolación no chanreducir a insolación no chan, tamén , tamén dificulta o arrefriamento da superficiedificulta o arrefriamento da superficie, xa que reflicte cara a , xa que reflicte cara a terra parte do calor irradiada por ela terra parte do calor irradiada por ela modera as modera as temperatura e reduce o risco de xeadas.temperatura e reduce o risco de xeadas.

2. TEMPERATURA DO AIRE2. TEMPERATURA DO AIRE- - TemperaturaTemperatura= = grao de calor no airegrao de calor no aire, medido en grados , medido en grados

centígrados (ºC), mediante centígrados (ºC), mediante termómetrotermómetro. Nos mapas . Nos mapas represéntase por represéntase por isotermas isotermas (liñas que unen puntos de (liñas que unen puntos de igual temperatura).igual temperatura).

- As temperaturas medias ven determinada por 3 As temperaturas medias ven determinada por 3 factores:factores: Latitude:Latitude: a temperatura media aumenta a medida a temperatura media aumenta a medida que nos achegamos ao Ecuador que nos achegamos ao Ecuador maiores maiores temperaturas da Península no sur e Canariastemperaturas da Península no sur e Canarias. . Proximidade ao mar:Proximidade ao mar: as as temperaturas son temperaturas son suaves preto do marsuaves preto do mar (oceanidade) e van (oceanidade) e van extremándose hacia o interior (continentalidade).extremándose hacia o interior (continentalidade). Relevo:Relevo: a temperatura descende coa altitudea temperatura descende coa altitude temperaturas menores nas áreas de montañatemperaturas menores nas áreas de montaña..

2. TEMPERATURA DO AIRE2. TEMPERATURA DO AIRE- - TemperaturaTemperatura= = grao de calor no airegrao de calor no aire, medido en grados , medido en grados

centígrados (ºC), mediante centígrados (ºC), mediante termómetrotermómetro. Nos mapas . Nos mapas represéntase por represéntase por isotermas isotermas (liñas que unen puntos de (liñas que unen puntos de igual temperatura).igual temperatura).

- As temperaturas medias ven determinada por 3 As temperaturas medias ven determinada por 3 factores:factores: Latitude:Latitude: a temperatura media aumenta a medida a temperatura media aumenta a medida que nos achegamos ao Ecuador que nos achegamos ao Ecuador maiores maiores temperaturas da Península no sur e Canariastemperaturas da Península no sur e Canarias. . Proximidade ao mar:Proximidade ao mar: as as temperaturas son temperaturas son suaves preto do marsuaves preto do mar (oceanidade) e van (oceanidade) e van extremándose hacia o interior (continentalidade).extremándose hacia o interior (continentalidade). Relevo:Relevo: a temperatura descende coa altitudea temperatura descende coa altitude temperaturas menores nas áreas de montañatemperaturas menores nas áreas de montaña..

- Amplitude térmica anual (ata) Amplitude térmica anual (ata) = = diferencia entre temperatura diferencia entre temperatura media do mes + cálido e a do mes + fríomedia do mes + cálido e a do mes + frío . As máis baixas danse . As máis baixas danse en España en Canarias e na costa norte, e as máis altas no interior en España en Canarias e na costa norte, e as máis altas no interior da Meseta.da Meseta.

- XeadasXeadas = = conxelación da capa superficial do chanconxelación da capa superficial do chan, cando aire , cando aire 0º C. Danse sobre todo no 0º C. Danse sobre todo no interior peninsularinterior peninsular. Poden ser:. Poden ser:a) a) de irradiaciónde irradiación: : por enfriamento do solo que se transmite ao aire por enfriamento do solo que se transmite ao aire sobre él.sobre él.b) b) de avección: de avección: pola chegada dunha masa de aire moi fría.pola chegada dunha masa de aire moi fría.

3. HUMIDADE DO AIRE3. HUMIDADE DO AIRE

- - HumidadeHumidade = = cantidade de vapor de auga cantidade de vapor de auga que contén o aire, que contén o aire, determinada pola proximidade do mar e da temperatura (se determinada pola proximidade do mar e da temperatura (se temperatura temperatura humidade). humidade).

- - NéboaNéboa = = suspensión diminutas gotas de auga por suspensión diminutas gotas de auga por condensación na capa inferior da atmósferacondensación na capa inferior da atmósfera, que limitan a , que limitan a visibilidade. Pode ser:visibilidade. Pode ser:a) a) irradiación:irradiación: por perda de calor do chan. por perda de calor do chan.b) b) advección:advección: por chegada masas de aire cálidas e humidas por chegada masas de aire cálidas e humidas sobre un solo frío, ou masas de aire frío sobre solo + cálido e sobre un solo frío, ou masas de aire frío sobre solo + cálido e húmido (ríos).húmido (ríos).

- Un tipo de néboa seca é o Un tipo de néboa seca é o calixeirocalixeiro, formado por presencia , formado por presencia de partículas finas de po en suspensión no aire (típico España de partículas finas de po en suspensión no aire (típico España seca e Canarias en verán).seca e Canarias en verán).

3. HUMIDADE DO AIRE3. HUMIDADE DO AIRE

- - HumidadeHumidade = = cantidade de vapor de auga cantidade de vapor de auga que contén o aire, que contén o aire, determinada pola proximidade do mar e da temperatura (se determinada pola proximidade do mar e da temperatura (se temperatura temperatura humidade). humidade).

- - NéboaNéboa = = suspensión diminutas gotas de auga por suspensión diminutas gotas de auga por condensación na capa inferior da atmósferacondensación na capa inferior da atmósfera, que limitan a , que limitan a visibilidade. Pode ser:visibilidade. Pode ser:a) a) irradiación:irradiación: por perda de calor do chan. por perda de calor do chan.b) b) advección:advección: por chegada masas de aire cálidas e humidas por chegada masas de aire cálidas e humidas sobre un solo frío, ou masas de aire frío sobre solo + cálido e sobre un solo frío, ou masas de aire frío sobre solo + cálido e húmido (ríos).húmido (ríos).

- Un tipo de néboa seca é o Un tipo de néboa seca é o calixeirocalixeiro, formado por presencia , formado por presencia de partículas finas de po en suspensión no aire (típico España de partículas finas de po en suspensión no aire (típico España seca e Canarias en verán).seca e Canarias en verán).

TIPO DE NÉBOAS

TIPO DE NÉBOAS

Imaxe de satélite dunha advección de calixeiro sobre

Canarias

Imaxe de satélite dunha advección de calixeiro sobre

Canarias

4. VENTOS4. VENTOS- VentosVentos = movementos horizontais de aire na = movementos horizontais de aire na

superficie terrestre. superficie terrestre. - Formados por Formados por diferencias de presión diferencias de presión vento circula vento circula

dende as altas ás baixas presións. dende as altas ás baixas presións. - Pola latitude, na Península, dominan os Pola latitude, na Península, dominan os ventos do O ventos do O

(de poniente o westerlies) = frescos e húmidos.(de poniente o westerlies) = frescos e húmidos.- En Canarias os ventos dominantes son os En Canarias os ventos dominantes son os alisios alisios

(ventos do leste) = secos e cálidos.(ventos do leste) = secos e cálidos.- Tamén existen Tamén existen ventos locais ventos locais (cerzo, tramuntana, (cerzo, tramuntana,

levante…), ademáis de levante…), ademáis de ventos alternantesventos alternantes, 2 tipos:, 2 tipos: Brisas costeiras: Brisas costeiras: causadas pola diferencia causadas pola diferencia

térmica entre mar e terra. térmica entre mar e terra. Brisas de montañaBrisas de montaña: pola diferencia de : pola diferencia de

temperatura entre val e montaña.temperatura entre val e montaña.

4. VENTOS4. VENTOS- VentosVentos = movementos horizontais de aire na = movementos horizontais de aire na

superficie terrestre. superficie terrestre. - Formados por Formados por diferencias de presión diferencias de presión vento circula vento circula

dende as altas ás baixas presións. dende as altas ás baixas presións. - Pola latitude, na Península, dominan os Pola latitude, na Península, dominan os ventos do O ventos do O

(de poniente o westerlies) = frescos e húmidos.(de poniente o westerlies) = frescos e húmidos.- En Canarias os ventos dominantes son os En Canarias os ventos dominantes son os alisios alisios

(ventos do leste) = secos e cálidos.(ventos do leste) = secos e cálidos.- Tamén existen Tamén existen ventos locais ventos locais (cerzo, tramuntana, (cerzo, tramuntana,

levante…), ademáis de levante…), ademáis de ventos alternantesventos alternantes, 2 tipos:, 2 tipos: Brisas costeiras: Brisas costeiras: causadas pola diferencia causadas pola diferencia

térmica entre mar e terra. térmica entre mar e terra. Brisas de montañaBrisas de montaña: pola diferencia de : pola diferencia de

temperatura entre val e montaña.temperatura entre val e montaña.

5. PRECIPITACIÓNS5. PRECIPITACIÓNS- Precipitación = caída de auga das nubes, tanto en forma sólida (neve, granizo) como líquidas. - Mídese con pluviómetro, en mm (milímetros o l por m²). - Nos mapas represéntase por isohietas (liñas que unen puntos de igual precipitación) ou coropletas (mapa de cores que unen puntos de igual precipitación

- Precipitacións de España = modestas, variables, estacionais e espaciais en función de latitude, oceanidade e relevo. Distínguense en función das precipitacións dúas grandes zonas en España:

a) España húmida: -Zona cantábrica, noroccidental e zonas montañosas (chuvias orográficas).- Chuvias abundantes (a partir de 700 mm).- Factores: proximidade do océano e dominio do jet stream a maior parte do ano (incluso parte do verán) borrascas e frontes frecuentes.

b) España seca:-Zona interior, mediterránea, sur e Canarias.-Chuvias escasas (200-400 mm).-Factores: predominio A de Azores e continentalidade polo relevo que limita a influencia oceánica.

6. EVAPOTRANSPIRACIÓN E ARIDEZ.6. EVAPOTRANSPIRACIÓN E ARIDEZ.

-Evaporación = proceso físico polo que a auga convértese en Evaporación = proceso físico polo que a auga convértese en vapor (maior coas altas temperaturas vapor (maior coas altas temperaturas meses de verán e meses de verán e horas centrais do día).horas centrais do día).-Evapotranspiración = evaporación por insolación e Evapotranspiración = evaporación por insolación e transpiración das plantas e do solo. 2 tipos:transpiración das plantas e do solo. 2 tipos:

Evapotranspiración realEvapotranspiración real: a que realmente se produce: a que realmente se produce Evapotranspiración potencial Evapotranspiración potencial (ETP): é a que se (ETP): é a que se

produciría se houbera unha cantidade ilimitada de auga.produciría se houbera unha cantidade ilimitada de auga.

- Aridez = relación entre temperatura e humidade. Aridez - Aridez = relación entre temperatura e humidade. Aridez con temperatura. 2 índices para medila:con temperatura. 2 índices para medila:

Gaussen:Gaussen: mide a mide a aridez mensualaridez mensual. Un mes é arido . Un mes é arido cando o dobre da súa temperatura e maior ou igual que o total cando o dobre da súa temperatura e maior ou igual que o total de precipitacións (mm).de precipitacións (mm).

6. EVAPOTRANSPIRACIÓN E ARIDEZ.6. EVAPOTRANSPIRACIÓN E ARIDEZ.

-Evaporación = proceso físico polo que a auga convértese en Evaporación = proceso físico polo que a auga convértese en vapor (maior coas altas temperaturas vapor (maior coas altas temperaturas meses de verán e meses de verán e horas centrais do día).horas centrais do día).-Evapotranspiración = evaporación por insolación e Evapotranspiración = evaporación por insolación e transpiración das plantas e do solo. 2 tipos:transpiración das plantas e do solo. 2 tipos:

Evapotranspiración realEvapotranspiración real: a que realmente se produce: a que realmente se produce Evapotranspiración potencial Evapotranspiración potencial (ETP): é a que se (ETP): é a que se

produciría se houbera unha cantidade ilimitada de auga.produciría se houbera unha cantidade ilimitada de auga.

- Aridez = relación entre temperatura e humidade. Aridez - Aridez = relación entre temperatura e humidade. Aridez con temperatura. 2 índices para medila:con temperatura. 2 índices para medila:

Gaussen:Gaussen: mide a mide a aridez mensualaridez mensual. Un mes é arido . Un mes é arido cando o dobre da súa temperatura e maior ou igual que o total cando o dobre da súa temperatura e maior ou igual que o total de precipitacións (mm).de precipitacións (mm).

Lautensach-MeyerLautensach-Meyer: : aridez xeral dunha zonaaridez xeral dunha zona. Mídese a partir . Mídese a partir de nº de meses do ano por debaixo de 30 mm (déficit de auga) de nº de meses do ano por debaixo de 30 mm (déficit de auga) zona húmida (ningún mes por debaixo de 30), zona zona húmida (ningún mes por debaixo de 30), zona semihúmida (de 1 a 3 meses áridos), semiárida (de 4 a 6 meses), semihúmida (de 1 a 3 meses áridos), semiárida (de 4 a 6 meses), semiárida extremada (de 7 a 11 meses) e totalmente árida semiárida extremada (de 7 a 11 meses) e totalmente árida (todos os meses áridos, non en España)(todos os meses áridos, non en España) ..

TIPOS DE TEMPO EN TIPOS DE TEMPO EN ESPAÑAESPAÑA

• Circulación en altura e superficie Circulación en altura e superficie tipos de tempo de España, 10 tipos: tipos de tempo de España, 10 tipos:

1 . TEMPO DO NE. MOI FRÍO E SECO (ad vecc i ón do nordés) .1 . TEMPO DO NE. MOI FRÍO E SECO (ad vecc i ón do nordés) . Altura: Altura: jet con traxectoria ondulada (baixa).jet con traxectoria ondulada (baixa). Superficie:Superficie: A no norte de Europa e borrasca no Mediterráneo A no norte de Europa e borrasca no Mediterráneo masas de aire Pc masas de aire Pc

(frías e secas) de NE.(frías e secas) de NE. Estacións: Estacións: excepto verán.excepto verán. Inverno: Inverno: tempo frío e seco no interior e O peninsular (xeadas e néboas), costa tempo frío e seco no interior e O peninsular (xeadas e néboas), costa

mediterránea con nevadas. Se chega a Canarias mediterránea con nevadas. Se chega a Canarias choivas e neve no Teide. choivas e neve no Teide. Outono e Primavera: Outono e Primavera: descenso temperaturas e treboadas, con sarabia na costa descenso temperaturas e treboadas, con sarabia na costa

mediterránea.mediterránea.

2. TEMPO DO N. VAGA DE FRÍO (advecc ión do N)2. TEMPO DO N. VAGA DE FRÍO (advecc ión do N) Altura: Altura: jet ondulado (baixa).jet ondulado (baixa). Superficie: Superficie: A no Atlántico e B en Europa do N A no Atlántico e B en Europa do N masas de aire Am (moi frías) masas de aire Am (moi frías)

que se cargan de humidade no recorrido polo océano.que se cargan de humidade no recorrido polo océano. Estacións: Estacións: excepto verán.excepto verán. Inverno: Inverno: temperaturas moi baixas e fortes nevadas no N e interior peninsular.temperaturas moi baixas e fortes nevadas no N e interior peninsular. Outono e Primavera:Outono e Primavera: descenso importante temp e treboadas. descenso importante temp e treboadas.

3. TEMPO DO NO. FRÍO E CHUVIOSO (advección do NO).3. TEMPO DO NO. FRÍO E CHUVIOSO (advección do NO). Altura: Altura: jet traxectoria ondulada (baixa velocidade)jet traxectoria ondulada (baixa velocidade) Superficie: Superficie: A no Atlántico e B nas Illas Británicas A no Atlántico e B nas Illas Británicas m/a Pm do m/a Pm do

NO que no recorrido marítimo quéntanse e humedécense.NO que no recorrido marítimo quéntanse e humedécense. Estacións:Estacións: todas agás verán. todas agás verán. Inverno:Inverno: tempo frío, precipitacións e vento (temporal), no NO; - tempo frío, precipitacións e vento (temporal), no NO; -

chuvias e chuvias e temp cara o interior. temp cara o interior. Equinociais:Equinociais: refresca temp e chuvias na costa cantábrica e NO e refresca temp e chuvias na costa cantábrica e NO e

tormentas na Meseta.tormentas na Meseta.

4. TEMPO DO O. PASO DE FRONTES (advección do O).4. TEMPO DO O. PASO DE FRONTES (advección do O). Altura:Altura: jet con traxectoria horizontal (zonal) jet con traxectoria horizontal (zonal) alta velocidade. alta velocidade. Superficie:Superficie: Borrascas nas Illas Británicas Borrascas nas Illas Británicas tempo do O tempo do O sucesión de sucesión de

borrascas atlánticas e frontes asociados fríos e cálidos.borrascas atlánticas e frontes asociados fríos e cálidos. Estacións:Estacións: posible en todas, + frecuente en equinociais e inverno. posible en todas, + frecuente en equinociais e inverno. Equinociais e inverno: Equinociais e inverno: temperaturas suaves (Pm) e chuvias abundantes, temperaturas suaves (Pm) e chuvias abundantes,

sobre todo no O, diminúen cara o leste (foëhn).sobre todo no O, diminúen cara o leste (foëhn). Verán: Verán: só posible na costa cantábrica (por jet que ascende en latitude) só posible na costa cantábrica (por jet que ascende en latitude)

temperaturas e temperaturas e chuvias. chuvias.

5. TEMPO DO SO. TEMPORAL NO S (advección do SO).5. TEMPO DO SO. TEMPORAL NO S (advección do SO). Altura: Altura: jet con traxectoria ondulada con vaguada no Atlántico.jet con traxectoria ondulada con vaguada no Atlántico. Superficie:Superficie: profunda borrasca no Atlántico con fronte asociados (aire profunda borrasca no Atlántico con fronte asociados (aire

Pm) de SO Pm) de SO requentamento e humedecemento requentamento e humedecemento masas aire masas aire inestablesinestables chuvias abundantes. chuvias abundantes.

Estacións: Estacións: posible todo o ano, pero máis en outono e inverno posible todo o ano, pero máis en outono e inverno subida de subida de temperaturas pero precipitacións abundantes, sobre todo no SO. No temperaturas pero precipitacións abundantes, sobre todo no SO. No Norte temperaturas agradables e incluso altas e menos choivas (efecto Norte temperaturas agradables e incluso altas e menos choivas (efecto foëhn).foëhn).

6. TEMPO DO LESTE. TEMPORAL EN LEVANTE (advección do leste).6. TEMPO DO LESTE. TEMPORAL EN LEVANTE (advección do leste). Altura: Altura: jet ondulado con dorsal en Europa e vaguada mediterránea.jet ondulado con dorsal en Europa e vaguada mediterránea. Superficie: Superficie: A en Europa Occidental e B no Mediterráneo A en Europa Occidental e B no Mediterráneo aire aire

mediterráneo do E (Tm), cálido e húmido.mediterráneo do E (Tm), cálido e húmido. Estación: Estación: sobre todo en Outono sobre todo en Outono abundantes chuvias en Levante e abundantes chuvias en Levante e

inundacións ríos mediterráneos.inundacións ríos mediterráneos.

7. GOTA FRÍA. PRECIPITACIÓNS INTENSAS EN L.7. GOTA FRÍA. PRECIPITACIÓNS INTENSAS EN L. Altura: Altura: jet ondulado jet ondulado profunda vaguada no Mediterráneo case profunda vaguada no Mediterráneo case

separada fluxo jet (colada aire frío nas capas altas).separada fluxo jet (colada aire frío nas capas altas). Superficie: Superficie: Aire frío da B en altura Aire frío da B en altura baixa a superficie e obriga a subir baixa a superficie e obriga a subir

violentamente a aire cálido e húmido das capas baixas violentamente a aire cálido e húmido das capas baixas precipitacións precipitacións torrenciais e trombas de auga catastróficas no Levante.torrenciais e trombas de auga catastróficas no Levante.

Estación:Estación: final verán e outono, porque despois do verán a auga do mar final verán e outono, porque despois do verán a auga do mar está + cálida está + cálida irrupcións de aire frío en altura para equilibrar sistema. irrupcións de aire frío en altura para equilibrar sistema.

8. TEMPO CÁLIDO E ESTABLE.8. TEMPO CÁLIDO E ESTABLE. Altura:Altura: jet ascende en latitude e apenas afecta á Península jet ascende en latitude e apenas afecta á Península altas altas

presións subtropicais (Azores).presións subtropicais (Azores). Superficie:Superficie: A Azores A Azores m/a Tm estables e pouca humidade m/a Tm estables e pouca humidade

estabilidade e altas temperaturas, calor abafante no litoral por estabilidade e altas temperaturas, calor abafante no litoral por humidade, posibilidade de tormentas a últimas horas do día no humidade, posibilidade de tormentas a últimas horas do día no interior.interior.

Estación:Estación: verán, ou cercanía verán, únicamente. verán, ou cercanía verán, únicamente.

9. VAGA DE CALOR.9. VAGA DE CALOR. Altura:Altura: A subtropical do interior africano envía aire Tc á Península. A subtropical do interior africano envía aire Tc á Península. Superficie:Superficie: aire Tc africano á Península (elevada temp e aire Tc africano á Península (elevada temp e

sequedade) sequedade) vagas de calor e posibilidade de calixeiro (néboa vagas de calor e posibilidade de calixeiro (néboa con area). Quecemento excesivo pode orixinar tormentas.con area). Quecemento excesivo pode orixinar tormentas.

Estacións: Estacións: case sempre en verán, pero en outono e primavera case sempre en verán, pero en outono e primavera posible posible temperaturas. temperaturas.

10. TEMPO TORMENTOSO DE VERÁN10. TEMPO TORMENTOSO DE VERÁN Altura:Altura: dominio altas presións subtropicais, a veces, tamén coladas dominio altas presións subtropicais, a veces, tamén coladas

de aire frío, por vaguadas do jet.de aire frío, por vaguadas do jet. Superficie:Superficie: excesivo quentamento do solo excesivo quentamento do solo B térmicas B térmicas nubes e nubes e

tormentas xeralmente no interior e nas horas avanzadas do día.tormentas xeralmente no interior e nas horas avanzadas do día. Estación:Estación: verán verán tormentas. tormentas.

TIPOS DE CLIMA EN TIPOS DE CLIMA EN ESPAÑAESPAÑA

SANTANDERoceánico de costa

OURENSEoceánico de transición

hacia interior

2.1 Mediterráneo marítimo.2.1 Mediterráneo marítimo. Localización: Localización: Costa mediterránea (agás sudeste), Costa mediterránea (agás sudeste),

costa sudatlántica, Baleares, Ceuta e Melilla.costa sudatlántica, Baleares, Ceuta e Melilla. Precipitacións: Precipitacións: escasas e variables:escasas e variables:

a) a) Costa mediterránea: Costa mediterránea: menores porque menores porque borrascas atlánticas son esporádicas e chegan secas borrascas atlánticas son esporádicas e chegan secas por relevo peninsular. Máximo en outono (por tempo por relevo peninsular. Máximo en outono (por tempo do E e gotas frías).do E e gotas frías).

b) b) Costa sudatlántica: Costa sudatlántica: maiores por borrascas maiores por borrascas atlánticas e máximo invernal.atlánticas e máximo invernal.

Temperaturas:Temperaturas: aumentan hacia S. Ata media (12- aumentan hacia S. Ata media (12-16º C), con veráns calorosos (+ de 22ºC) e invernos 16º C), con veráns calorosos (+ de 22ºC) e invernos suaves (mes + frío por riba de 10º C).suaves (mes + frío por riba de 10º C).

ALICANTECosta levantina mediterránea.

XEREZ DA FRONTEIRA (CÁDIZ)

Costa sudatlántica

2.2 Mediterráneo continentalizado.2.2 Mediterráneo continentalizado.- Localización:Localización: Interior peninsular (agás zona media Val Ebro). Interior peninsular (agás zona media Val Ebro).- Factores:Factores: Illamento (continentalidade) Illamento (continentalidade) extrema extrema

temperaturas e reduce precipitacións.temperaturas e reduce precipitacións.- Precipitacións (- de 800 mm) con diferencias notables: Precipitacións (- de 800 mm) con diferencias notables: a)a) Zona L as precipitacións son menores, por estar rodeada de Zona L as precipitacións son menores, por estar rodeada de

relevo. Mínimo principal en verán e secundario en inverno por A relevo. Mínimo principal en verán e secundario en inverno por A térmicos. Máximo en equinociais.térmicos. Máximo en equinociais.

b)b) Zona O do interior precipitacións maiores, por + frecuencia de Zona O do interior precipitacións maiores, por + frecuencia de borrascas atlánticas. Máximo invernal.borrascas atlánticas. Máximo invernal.

TERUEL (zona leste).TERUEL (zona leste). CÁCERES (zona oeste).CÁCERES (zona oeste).

- Temperaturas con ata alta (+ 16º). 3 subtipos:Temperaturas con ata alta (+ 16º). 3 subtipos: Submeseta norte e alta Guadalajara, Teruel e CuencaSubmeseta norte e alta Guadalajara, Teruel e Cuenca: veráns : veráns frescos (ningún mes > 22º) e invernos fríos (mes + frío entre -3 e 6º) frescos (ningún mes > 22º) e invernos fríos (mes + frío entre -3 e 6º) xeadas e néboas. xeadas e néboas. Submeseta sur e val do EbroSubmeseta sur e val do Ebro: : veráns calorosos (mes + cálido > veráns calorosos (mes + cálido > 22º) e invernos fríos.22º) e invernos fríos. Estremadura e interior AndalucíaEstremadura e interior Andalucía: veráns moi calorosos e : veráns moi calorosos e invernos suaves (mes + frío > 6º).invernos suaves (mes + frío > 6º).

BURGOSSubmeseta

Norte

ALBACETESubmeseta Sur

CÓRDOBAVal

Guadalquivir

2.3 Mediterráneo seco.2.3 Mediterráneo seco.- Localización:Localización: SE peninsular e zona media de Val do SE peninsular e zona media de Val do

Ebro.Ebro.- PrecipitaciónsPrecipitacións anuais menores a 300 mm anuais menores a 300 mm carácter carácter

estepario. 2 zonas:estepario. 2 zonas:a) a) Sureste:Sureste: aridez por illamento marítimo por aridez por illamento marítimo por Cordilleiras Béticas e frecuentes adveccións secas de Cordilleiras Béticas e frecuentes adveccións secas de África. Extrema aridez en Cabo de Gata (Desértico, África. Extrema aridez en Cabo de Gata (Desértico, inferior a 150 mm).inferior a 150 mm).b) b) Val do Ebro medioVal do Ebro medio: : aridez por illamento por Sistema aridez por illamento por Sistema Ibérico e CCC.Ibérico e CCC.

- TemperaturasTemperaturas 2 subtipos: 2 subtipos: estepa cálida estepa cálida (zona costeira do SE): temperaturas (zona costeira do SE): temperaturas cálidas (medias anuais de 17º-18º) e invernos suaves (no cálidas (medias anuais de 17º-18º) e invernos suaves (no inferior a 10º).inferior a 10º). estepa fría estepa fría (interior SE e V. Ebro): temperatura media (interior SE e V. Ebro): temperatura media anual < 17º e invernos fríos (mes + frío inferior a 10º).anual < 17º e invernos fríos (mes + frío inferior a 10º).

ZARAGOZAVal do Ebro (estepa fría)

ALMERÍACosta Sureste (estepa cálida)

3. CLIMA DE MONTAÑA.3. CLIMA DE MONTAÑA.

- Territorios a + de 1000 m de Territorios a + de 1000 m de altitude.altitude.

- Características propiasCaracterísticas propias, xa que a + , xa que a + altitude altitude precipitacións e precipitacións e temperaturas.temperaturas.

- PrecipitaciónsPrecipitacións: + de 1000 mm.: + de 1000 mm.- Temperaturas:Temperaturas: media anual baixa media anual baixa

(sempre – de 10º), con veráns frescos (sempre – de 10º), con veráns frescos (por debaixo de 22º) e invernos fríos (por debaixo de 22º) e invernos fríos (= o < 0º) con neve.(= o < 0º) con neve.

- 2 variantes:2 variantes:a) a) Montañas do N: Montañas do N: ningún mes seco e ningún mes seco e

veráns frescos.veráns frescos.b) b) Montañas do centro e SMontañas do centro e S: dous meses : dous meses

secos e veráns + cálidos (+ de 22º).secos e veráns + cálidos (+ de 22º).

Navace r rada , S i s tema Cent ra l (Mad r i d)

Le i t a r iegos , Cord i l l e ra Cantábr i ca

(Cantabr i a)

4. CLIMA CANARIO4. CLIMA CANARIO- Clima de Canarias moi orixinal Clima de Canarias moi orixinal

por factores:por factores: SituaciónSituación: contacto zona : contacto zona intertropical intertropical dominio Azores dominio Azores ventos dominantes do E ventos dominantes do E (alisios) (alisios) veráns e invernos veráns e invernos suaves. Influencia jet suaves. Influencia jet esporádica en inverno e do A do esporádica en inverno e do A do Sahara en verán (ola calor).Sahara en verán (ola calor). Corrente mariñaCorrente mariña: fría de : fría de Canarias, acentúa estabilidade Canarias, acentúa estabilidade do aire do aire aridez. aridez. Relevo vigorosoRelevo vigoroso: : temperaturas coa altura e temperaturas coa altura e precipitacións orográficas precipitacións orográficas (barlovento) e nubosidade (mar (barlovento) e nubosidade (mar de nubes).de nubes).

- - Estes factores Estes factores clima canario = clima canario = trazos:trazos:a)a) Precipitacións Precipitacións en función da altitude: en función da altitude: escasas en escasas en

zonas baixaszonas baixas (- de 300 mm nas illas occidentais, - de (- de 300 mm nas illas occidentais, - de 150 nas orientais 150 nas orientais desértico), desértico), e considerables nas e considerables nas altasaltas (case 1000 mm). Máximo invernal por incidencia (case 1000 mm). Máximo invernal por incidencia jet.jet.

b) b) Temperaturas:Temperaturas: suaves. suaves. Cálidas en zonas baixasCálidas en zonas baixas ningún mes por debaixo de 17º C, e ningún mes por debaixo de 17º C, e ata suaveata suave (- de (- de 8º).8º).

SANTA CRUZ DE TENERIFE

AS PALMAS DE GRAN CANARIA