Txukun 5 S Programa

EEUUSSKKAALL AAUUTTOONNOOMMIIAA EERRKKIIDDEEGGOOKKOO LLAANNBBIIDDEE HHEEZZIIKKEETTAA

TTXXUUKKUUNN 55SS PPRROOGGRRAAMMAA

BIDERATZAILEAREN GIDALIBURUA

AURKIBIDEA

AURKIBIDEA 1

AURKEZPENA 3

I. 5S-en PROGRAMAREN SARRERA OROKORRA ......... 5 1.1 5S-ak eta lau urratsak ezartzeko metodoa ....................... 5

1.2 5S-en esanahia ............................................................ 6

1.3 Definizioak .................................................................... 7

1.4 Lau urratsen “Txukun” metodologia ............................. 9

, 1. urratsa: Fasea planifikatzea ........................................ 11 , 2. urratsa: Adostasun-bilera egitea ................................. 12 , 3. urratsa: Ekintzak gauzatzea ........................................ 15 , 4. urratsa: Prozedurak ezartzea eta kontrolatzea ........... 18

1.5 Gidaliburuaren erabilera .............................................. 21

II. PROIEKTUA PRESTATZEA .......................................... 23 2.1 Proiektua sustatzea ....................................................... 23

2.2 Arloa hautatzea ............................................................. 24

2.3 Taldea ........................................................................... 26

2.4 Proiektuaren plangintza orokorra .................................. 29

2.5 “Txukun” taula. 5S-en Programa ................................... 30

2.6 Hasierako prestakuntza ................................................ 32

III. EZARTZEA: ANTOLAKETAREN FASEA ....................... 33 � Antolaketaren fasea ezartzea ....................................... 36

, 1. urratsa: Fasea planifikatzea ........................................ 36 , 2. urratsa: Adostasun-bilera egitea ................................. 38 , 3. urratsa: Ekitea ............................................................. 44 , 4. urratsa: Prozedurak ezartzea eta kontrolatzea ........... 48

3

IV. EZARTZEA: ORDENAREN FASEA ............................... 54 � Ordenaren fasea ezartzea ............................................ 62


V. EZARTZEA: GARBIKETAREN FASEA .......................... 78 � Garbiketaren fasea ezartzea ......................................... 85 , 1. urratsa: Fasea planifikatzea ........................................ 85 , 2. urratsa: Adostasun-bilera egitea ................................. 87 , 3. urratsa: Ekitea ............................................................. 90 , 4. urratsa: Prozedurak ezartzea eta kontrolatzea ........... 92

VI. EZARTZEA: IKUSIZKO KONTROLAREN FASEA ......... 95 � Ikusizko kontrolaren fasea ezartzea ............................. 102


VII. EZARTZEA: DIZIPLINA ETA OHITURAREN FASEA ..... 112 � Diziplina eta Ohituraren fasea ezartzea ........................ 125


4

AURKEZPENA

JORGE ARÉVALO TURRILLAS jauna Lanbide Heziketako eta Etengabeko Ikaskuntzako sailburuordea

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILBURUTZA Euskal Autonomia Erkidegoko Lanbide Heziketak bide luzea eta zabala du ibilia kalitate-eredu bat ezartzeko ahaleginean. Kalitate-eredu hori arrakasta handia izaten ari da gainera, Lanbide Heziketako zentro askok kalitate-maila handia lortu baitute. Eginkizun horretan, honako hauek izan dira erreferenteak: batetik, ISO 9000 Nazioarteko Araua, kalitate-sistema estandarizatu eta prozesuen kudeatze-lanari aplikatzeko moduko bat garatzeko eredu gisa, eta, bestetik, Kalitateko Kudeaketarako Europako Fundazioaren (European Foundation for Quality Management - EFQM) Bikaintasun Eredua, kudeaketa integrala eta zentroen autoebaluazioa hobetzeko dena. Alabaina, kalitatearen eta etengabeko hobekuntzaren bideak etengabeko ahalegina egitea eskatzen du. Kontu nabarmena da Euskal Autonomia Erkidegoko Lanbide Heziketako kalitatearen kudeaketa sendotu egin dela, baina, hala ere, etorkizunean hobekuntzarako proiektu eta plan berriak sustatu beharko ditugu erakundeen kudeatze-eremu guztietan: estrategian, pertsonetan, baliabideetan, prozesuetan eta bestelakoetan. Azken urteetan, Euskal Autonomia Erkidegoko Lanbide Heziketako zentro asko, beren kudeaketa etengabe hobetzeko ahaleginean, Txukun 5S Programa ezarri izan dute bulegoetan, ikasgeletan, lantegietan, langeletan eta sailetan, batera erabiltzekoak diren lekuak eta materialak behar bezala antolatzeko, txukun eta garbi izateko, eta, aldi berean, diziplinaren eta ohituraren bidez, talde-lana bultzatzeko xedearekin. Azken urteetan, Lanbide Heziketaren Kalitatea eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentzia Txukun 5S Eredua ezartzeko programa zabal bat aurrera eramaten eta koordinatzen aritu da Lanbide Heziketako zentroetan, arrakasta handiarekin gainera. 2002. urtean, 35 proiektu burutu ziren 24 zentrotan, eta, gaur egun, 50 proiektu ari dira egiten 34 zentrotan. Jakin badakigu programa horren emaitzak bikainak izan direla, eta gero eta zentro gehiagok nahi duela programan parte hartu. Hori dela-eta, Lanbide Heziketako eta Etengabeko Ikaskuntzako Sailburuordetzak atsegin handiz aurkeztu nahi dizu argitalpen hau, TXUKUN 5S PROGRAMA – BIDERATZAILEAREN GIDALIBURUA izenekoa. Era horretan, zentroen kalitatea eta kudeatze-lana hobetzeko lagungarriak diren proiektuak sustatzen jarraitzeko asmoa agertu nahi dugu. Ziur gaude gidaliburu hau tresna erabilgarria eta praktikoa izango dela, eta Lanbide Heziketako zentroei eta zentro horietako lan-taldeei onura handia ekarriko diela.

5

ESKERRAK Hemen aurkezten dugun dokumentu hau, TXUKUN 5S PROGRAMA – BIDERATZAILEAREN ESKULIBURUA izenekoa, 5S edo bost faseak ezartzeko lan-tresna eta gidaliburu operatibo bat da. Liburuan, 5S faseen eredua, gidaliburua eta adibideak aurkezten ditugu, eta, CD euskarrian, berriz, programa ezartzeko faseetan erabil daitezkeen txantiloiak. TXUKUN 5S EREDUAREN GIDALIBURU hau Euskal Autonomia Erkidegoko Lanbide Heziketako zentro askotan egin den lan eskergaren emaitza da, eta programa ezartzean izan diren esperientzietatik atera diren eskarmentu asko biltzen ditu. Lanbide Heziketaren Kalitatea eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak ezagutu egin nahi die Txukun 5S Programa ezartzen parte hartu duten zentro eta pertsona guztiei beren ahalegina, eta eskerrak eman; bereziki Sareka-ri (Calidad de la Formación Profesional Pública – Lanbide Heziketa Publikoaren Kalitateari), Usurbilgo GLHBIri (Goi-mailako Lanbide Heziketako Berariazko Institutuari), Miguel Altuna GLHBIri, Bidasoa GLHBIri, Repelega GLHBIri eta Centro Diocesanas zentroari eman nahi dizkiogu eskerrak, beren antolakuntzen txantiloiak eta argazkiak argitalpen honetan sartzen utzi baitigute adeitasun handiarekin.

6

I. 5S-en PROGRAMAREN SARRERA OROKORRA

1.1. 5S-ak ETA LAU URRATSAK EZARTZEKO METODOA

Irakasteko talentua behar da. Kalitatez irakasteko, horrez gain, ordena behar da.

Kalitatea bateraezina da bulego, lantegi,

ikasgela eta langela zikinekin eta narrasekin. Laneko ingurunea txukun edukitzeko denbora ematea, baliabideak erabiltzea edota bilerak egitea ez da, normalean, lehentasuneko kontua izaten; beharbada, kontu hori oinarrizkotzat eta begien bistakotzat jotzen delako. Alabaina, ordena edo txukuntasuna ez da erraz lortzen eta, batez ere, ez da erraz partekatzen. Benetan behar duguna ez da gure lanpostua noizean behin garbitu eta txukuntzea, aldian behin garbiketa orokor bat egitea alegia; ez, benetan egin behar duguna da laneko ingurune hori gure lankideekin eta ikasleekin partekatu . Eta hori ez da erraza, hori lortuko badugu, talde osoaren ohitura eta diziplina behar baititugu. Garrantzitsua da gure lan-mahaia behar bezala ordenatuta eta txukunduta edukitzea, eta, era berean, ordenan edukitzea lanerako tresna guztiak. Baina hori baino garrantzitsuagoa da gainerako kideekin partekatzea tokia, bitartekoak eta baliabide didaktikoak, bai eta jakintza eta informazioa ere. Laneko ingurunea atonduta, txukunduta eta garbi edukitzeak lana erraztuko digu. Eginkizun hori guztion diziplina eta ohituraz burutzeak, talde baten moduan jarduten eta lan egiten utziko digu. Beharbada irudituko zaigu oinarrizko kontua dela laneko ingurunean 5S-ak edo faseak ezartzeko hobekuntza-lanean arituko diren taldeak antolatzea; baina, egin diren esperientziak ikusita, badakigu oso kontu erabilgarria eta eraginkorra dela. Edozein zentrotatik ibilalditxo bat egiten badugu, jakin ahal izango dugu, gutxi gorabehera, zertan den kudeatze-maila antolaketari, ordenari eta garbiketari dagokienez. Izan ere, zentro batera sartzea edota ikasgela eta lantegi batzuk ikuskatzea “egiaren uneak” dira zentrora etortzen zaizkigun ikasleentzat, familientzat eta pertsonentzat. Sarrerak eta kanpoaldeko hormak zenbateraino dauden garbi, lantegietako makinak eta lanabesak nola gordetzen diren, edota zentro bateko lan-mahaien, irakasleen bulegoen eta langelen txukuntasuna ikusita, zentroaren benetako ideia bat har dezakegu, publizitateak ematen diguna baino fidagarriagoa. Nolabait esateko, garbitasunari eta txukuntasunari lotutako gaiek erakusten dute antolakuntzak kalitatearekin eta hobekuntzarekin duen konpromisoa. Gainera, denok dakigu txukuntasuna edo ordena oinarrizko kontua dela, eta beste tresna konplexuago batzuetatik –esaterako, prozesuen kudeaketatik edota kalitatea bermatzeko sistematik– ahalmen guztia lortu baino lehenago bete beharreko baldintza dela. Badakigu 5S-en metodologia erreza dela eta aise aplika daitekeela. Baina nabarmendu nahi dugu metodologia hori oso garrantzitsua dela, zentroen ibilera hobetzeko tresna gisa erabiltzeko. Hori dela-eta, garrantzizkoa da gure zentroetan 5S-ak era autonomoan ezartzeko proiektuak gu aurrera eramaten ari garen kalitate-prozesuaren barruan sartuta

7

egon daitezen, eta zentroetako zuzendaritzek, sustatzaile eta babesle gisa, laguntza eman eta konpromisoa erakuts dezaten.

8

1.2. 5S-en ESANAHIA Bost “S”ek programako bost faseek japonieraz duten izenen lehenengo letra adierazten dituzte

SEIRI = ANTOLAKETA

SEITON = ORDENA

SEISO = GARBIKETA

SEIKETSU = ikusizko kontrola

SHITSUKE = DIZIPLINA ETA OHITURA

5S-en PROGRAMAKO FASEAK Lehenengo hiru faseak, Antolaketa , Ordena eta Garbiketa , fase operatiboak dira. Ikusizko kontrola izeneko fasean, ohiz kanpoko egoerak azkar antzemateko ahalegina egiten da, eta, beraz, fase honen helburua da hiru fase operatiboetan lortutako mailari eustea. Diziplina eta Ohitura fasearen xedea da laneko ingurunearen kudeaketa hobetzeko ohituraren bidez lortutako maila sendotzea. Fase horiei hurrenez hurren ekin behar zaie, bata bestearen atzetik hartuz, ikuspegi orokorra eta integratua osatzen baitute. Garrantzizkoa da hurrenkerari jarraitzea, eta ez hastea fase bat aurrekoa bukatu baino lehen.

9

1.3. DEFINIZIOAK Fase bakoitzak esanahi bat eta asmo zehatz-zehatz bat du. Jarraian azalduko ditugu. ANTOLAKETA Fase honetan, beharrezkoak diren eta beharrezkoak ez diren materi alak bereizi egiten dira, eta alde batera uzten dira beharrezko ez diren material horiek .

Beharrezko materialak dira beti erabiltzen ditugunak eta dena delako eremu horretan eduki behar izaten ditugunak.

5S-ak eremu jakin batean ezartzen dira, eta, beraz, antolaketa kontzeptua eremu horretan aplikatu behar da. Beharrezkoa den materiala aipatzen dugunean, esan nahi dugu material hori eremu horretan dela beharrezkoa; ez dugu esan nahi material hori eremu guztietan dela beharrezkoa. Gerta daiteke material bat beharrezkoa ez izatea bulego batean eta, hortaz, artxibora eramatea. Horrela izatekotan, material hori ez da beharrezkoa bulegoan, baina artxiboan bai.

Beharrezkoak ez diren materialak dira dena delako eremu horretan ez direnak maiz erabiltzen eta ustez geroago ere ez direnak erabiliko. Beharrezkoak ez diren materialak lau motakoak izan daitezke:

• Legezko arrazoiengatik edo geroago noizbait erabil daitezkeelako biltegietan edo artxiboetan gorde behar den materiala (espedienteak, buletinak…). Gerta daiteke beste eremu batzuetakoak diren materialak agertzea eta dagozkien lekuetara eraman behar izatea.

• Beharrezko material gehiegizkoa.

• Zalantzazko materiala, D alderdia izena duen gune berezi batera (zalantzako materialen alderdira) eraman beharrekoa.

• Zuzenean zaborrera bota dezakegun materiala. Garrantzizkoa da aintzat hartzea “zabor” (zaharkituta, puskatuta, hondatuta edo errepikatuta dagoen materiala ) oro dela behar ez den materiala, baina beharrezkoa ez den material oro ez dela zaborra.

Fase honen xedea hau da: dagokion eremuan behar dugun material guztia edukitzea eskura, baina eguneroko lanean erabiltzen duguna ba ino ez, kopuru egokian . ORDENA Fase honen helburua da antolaketaren fasean hautatutako material guztia da gokion tokian kokatzea eta identifikatzea .

Kokatzeak eta identifikatzeak esan nahi du materiala gordetzeko toki zehatz bat egon behar dela eta toki horrek bereizgarri bat izan behar duela, Antolaketako edozein lagunek erraz aurkitu, eta, erabili ondoren, dagokion tokian berriz jarri ahal izan dezan. Zentzuz jokatu behar da dauzkagun eta beharrezkoak diren material guztiak biltegiratzean. Bakoitzak bere tokia izan behar du; eta, era berean, tokiek behar bezala egon behar dute bereizita, esan nahi baita dauden arloak eta materialak erraz “ezagutzeko” moduan egon behar dutela.

10

Fase honen xedea da gauza bakoitza identifikatuta eta dagokion tokian e gotea eta gauza bakoitzak bere tokia izatea. GARBIKETA Fase honetan, zikinkeria-iturri oro ezabatu egiten da eta kaltetu takoak konpondu egiten dira. Gure baliabideak egoerarik onenean egotea eragotz edo oztopa dezakeen oro da zikinkeria-iturri, erabiltzeko edo funtzionatzeko egoerarik onenean, esan nahi baita. Bi zikinkeria-mota daude:

• Noizean behin une edo toki zehatz batean sortzen den zikinkeria.

• Hondatutako baliabideek edo makinek sortzen duten zikinkeria. Garbiketaren fasean, zikinkeria-iturriak kentzen eta hondatutako materialak konpontzen edo ordezkatzen saiatzen gara.

Fase honetako xedea da laneko ingurunea garbi eta material guztiak erabilt zeko modurik egokienean atxikitzea, eta, halaber, arazor en bat badago, antzematea .

IKUSTE-KONTROLA Fase honetan, ikusmenezko sistemak ezarri nahi dira, antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan lortu den maila erraz kudeatu ah al izateko . Ohiz kanpoko egoera da plangintzan jasotakoarekin eta erabakita dagoenarekin bat ez datorrena. Ohiz kanpoko egoerak erraz antzeman behar ditugu, ikusi batera. ikusizko-kontrolerako, ikusmenezko kudeaketa-teknika errazak erabiltzen dira (seinaleak, koloreak, ikurrak, materialak ordenatzeko moduak…). Era horretan, ohiz kanpoko egoerak (esaterako, materialak dagokien tokitik kanpo egotea, bereizgarririk ez izatea edo antolatu gabe egotea; biltegietan behar baino material gehiago edo gutxiago pilatzea; falta den agiri bat zeinek eraman duen ez jakitea; zikinkeria garbitu gabe edo hondatutako baliabideak konpondu gabe egotea, e.a.) ez dira oharkabean gertatuko, eta nabarmen azalduko dira “begi-bistan”. Fase honen xedea da ohiz kanpoko egoerak azkar eta argi ikusi ahal izat ea. DIZIPLINA ETA OHITURA Fase honen helburua da une oro ezarritako arauak betez jardutea . Ezarritako arauak dira fase honetan eta aurrekoetan finkatu diren jarduteko prozedura eta irizpide guztiak. Diziplina eta ohituraren fasea berez ez da “ezartzeko” fase bat, lortutako mailaren bilakaera zaintzea, ebaluazioa eta hobekuntza ere barne hartzen baititu. Fase honetan,

11

lanerako prozedura eta irizpide iraunkorrak sortzen dira, dena delako eremuan lanean ari diren pertsona guztiei eragingo dietenak. Horrenbestez, fase honek badu jarraitasun bat. Aldian behin, ebaluazioak egin behar dira, izan diren desbideratzeak edo arazoak antzemateko eta sisteman egin beharreko hobekuntzak erabakitzeko. Eta hobekuntza horiek abian jarri behar dira. Aldian behingo ebaluazioen emaitzak bilakaera-taula batean jasoko dira, egin den aurrerapena erraz ikusi ahal izateko. Fase honen xedea da erabakitako lan-prozedurak zehaztu, ezarri eta ebal uatzea, eta, halaber, hobetu beharreko arloak zein diren azaltze a, laneko ingurunearen antolaketa, ordena eta garbiketa atxiki eta etengab e hobetu ahal izateko .

1.4. LAU URRATSEN “TXUKUN” METODOLOGIA 5S-ak zentroko edozein tokitan ezarri ahal dira, dela bulego nagusietan, zuzendaritzako langeletan, lantegietan, teknologia-ikasgeletan, sailetan edo bestelakoetan. Gidaliburu honen aurkezpenean aipatzen diren zentroetan egin diren proiektuetan, zentro batean gerta daitezkeen egoera gehienei buruzko adibideak aurki ditzakegu. 5S-en programa abian jartzea eta garatzea errazago izan dadin, Lanbide Heziketaren Kalitatea eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak lau urratsen “Txukun” metodologia prestatu du. Horren bidez, 5S-ak era autonomoan ezartzeko laguntza eman nahi die taldeei, ikuspegi sistematiko eta antolatu bat eskainiz. Lau urratsen metodologia laguntza praktikoa, estandarizatua, sendoa, erraza eta eraginkorra izango da laneko ingurunea hobetu nahi duten ikastetxeentzat eta, bereziki, 5S-ak ezartzeko lanean aritzen diren taldeentzat eta bideratzaileentzat. Txukun programaren azken helburua da lankideek tokiak, materialak eta jakintza batera erabiltzea. Kontua ez da, beraz, noizean behin lanpostua garbitzeko eta antolatzeko ekinaldi orokorrak egitea. 5S-en taldeen xedea da zentroaren antolaketa, ordena eta garbiketan aitzinagotzea, eta, horretarako, metodo bat erabili beharra dago lanean. Bestela, seguru asko, epe ertainean, atzera itzuliko gara berriz.

12

Txukun metodologiaren egiturak lau urrats –eta, urrats bakoitzak, bi zeregin– ditu: 4 x 2 metodoan oinarritzen da. Egitura hori programaren fase bakoitzean aplikatzen da. Programa ezartzeko dagoen fase bakoitzean, lau urratsak eta urrats bakoitzeko bi zereginak egin egin behar dira. Garrantzitsua da lau urratsak ordenan egitea, aurkeztutako hurrenkerari jarraiki. Izan ere, urratsen bat egin gabe utziz gero edo aurreratuz gero, taldeak, une batean ez bada bestean, atzera egin beharko du berriz, eta, hortaz, nahasmen handia sortuko da taldearen baitan. Bost faseen mailan ari garela hurrenkerari jarraitu ezik, arazoa are handiagoa izango da, zalantzarik gabe. Taldeetako bideratzaileek, nork bere esperientziatik abiatuta, zeregin batzuk gehitu ditzakete edo hobeto egokitu ditzakete beren errealitatera 4 urratsetako bakoitzak dituen bi zereginak. Alabaina, gutxienez, ezarritako bi zereginak atxikitzea gomendatzen dugu. 5S edo faseetako bakoitza ezartzeko, honako lau urrats hauek egin behar dira:

1. urratsa: Fasea planifikatzea. 2. urratsa: Adostasun-bilera egitea. 3. urratsa: Ekitea. 4. urratsa: Prozedurak ezartzea eta kontrolatzea.

Kontuan izan behar da, 5S-ak ezartzen hasi aurretik, proiektua definitu et a antolatu beharra dagoela . Aurretiazko alderdi hauek oso garrantzitsuak dira. Hurrengo kapituluan azalduko ditugu, eta, besteak beste, honako hauek dira: bideratzailea, arloa eta taldea hautatzea, plangintza orokorra eta zuzendaritzako taldearen konpromisoa.

HEZKUNTZAN 5S-ak ERA AUTONOMOAN EZARTZEKO “TXUKUN” PROGRAMA

1. - FASEA PLANIFIKATZEA

1.- Lan-egutegia finkatzea.

2.- Adostasun-bilerak prestatzea

2. - ADOSTASUN BILERA

1.- Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.

2. - Lan-txantiloiak eta haiek betetzeko modua prestatze a.

3. - EKITEA 1.- Erabakitako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetz ea.

2.- Hobetzeko ekintzak proposatu eta egitea.

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA . 1. - Lan-prozedurak ezartzea.

2.- Kontrol- fitxak egitea.

Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentzia

Agencia Vasca para la Evaluación de la Competencia y la Calidad de la Formación Profesional

13

Proiektuari dagozkion alderdi orokor guztiak definitu ondoren, bost faseak ezartzen hasiko gara, lehen aipatutako lau urratsei jarraiki.

Normalean, fasea planifikatzeko urratsean, taldeko bideratzaileak besterik ez du esku hartzen eta denbora gutxi behar du fase hori burutzeko. Bigarren urratsean, adostasun-bileran, nahikoa izan beharko litzateke bilera bat edo bi eginda. Izan ere, hirugarren urratsa izaten da, normalean, denbora luzeago behar duena, fase bakoitzeko ekintzak gauzatzeko baita. Esaterako, antolaketari dagokionez, dagoen material guztia aztertu egin behar da, beharrezkoa ez dena bereizi, eta zerrendatu egin behar da… Tankera horretako zereginak errazak dira, baina denbora behar da horiek burutzeko. Laugarren urratsa egiteko, denbora laburragoa beharko da, baina oso urrats garrantzitsua da, eta gutxienez berariazko bilera bat egin behar da etorkizunean aplikatuko diren prozedurak adosteko. Faseek honako esanahi hau dute: 1. urratsa: Fasea planifikatzea.

Hona hemen egin beharreko zereginak:

� Lan-egutegia finkatzea. � Adostasun-bilera prestatzea.

Urrats honetan plangintzari ekiten zaio, eta proiektuaren bideratzaileari dagokio. Urrats honetan, ez dute esku hartzen ez lan-eremuko pertsonek, ezta taldeko kideek ere. Lan-egutegia finkatzea. Bost faseetan egin beharreko lehenengo zeregina lan-egutegia finkatzea da. Proiektua antolatzeko aurretiazko fasean, bideratzaileak gutxi gorabeherako egutegi orokor bat finkatu behar du 5S-ak ezartzeko. Oraingo zeregina, berriz, fase bakoitzeko laneko plana finkatzea da. Horretarako, egutegi bat prestatuko da, lau urratsak egiteko aurreikuspena sartuta.

14

Adostasun-bilera prestatzea. Garrantzizkoa da adostasun-bilera ondo prestatzea , bilera hori izango baita taldeko lanaren abiaburua. Adostasun-bilerak, normalean, hiru multzo izango ditu: faseari buruzko azalpena eta prestakuntza , interpretazioari eta irizpideei buruzko adostasuna , eta lana prestatzea . Bilerako aztergaien zerrenda idatziz paratu eta bidali egin beharko da; eta bideratzaileak erabakiko du zein metodo erabili zerrendako gai bakoitza lantzeko. Edozein metodo erabiltzen delarik ere, ahalik eta jende gehienak esku hartzea komeni da. Bilera eraginkorra izan dadin, beharrezko materiala prestatu, eta nola garatuko den aurreikusten ahalegindu behar da, inprobisatzen ibili behar ez izateko.

2. urratsa: Adostasun-bilera

Hona hemen egin beharreko zereginak:

� Fasea interpretatzea eta ekintzak gauzatzeko jarraibideak ezartzea.

� Lanerako txantiloiak eta txantiloiak betetzeko modu a prestatzea.

Urrats honetan, proiektuaren xede den eremuan lanean aritzen diren pertsona guztiek esku hartu behar dute, nahiz eta horietako batzuek ez parte hartu ekintzak gauzatzeko ardura duen taldean, hau da, nahiz eta ez parte hartu 5S-en taldean. Eremuko antolaketa-, orden- eta garbiketa-mailari eustea eremu hori partekatzen duten guztien zeregina dela ulertu behar dugu. Izan ere, nahiz eta talde txikiago bat izan ekintzak burutzeaz arduratzen dena, arloko guztiei dagokie programa ezartzea. Denei

SA R Ek a

BILERA-DEIALD IA

CONVOCATORIA DE REUNIÓN

5S PROGRAMA

B ilera / Reunión: 1 (99-00) - KALITATEA L .H . PUBLIKOAN -

GAI ZERRENDA

DATA: 1999-12-01 - Asteazkena ORDUA: 16:00 LEKUA: Zubieta

16:00 16:30 17:00 17:30 17:45

5S-en Programaren aurkezpena: (1)

- Materiala banatzea. - Metodologia azaltzea.

SAREka-ren esku hartzeko arloa: (1)

- Arloa zehaztea. - Abiapuntuko egoera.

“Egutegi Orokorra” osatzea (1) Ezarpen-prozesua prestatzeko plana: (2)

- Materiala banatzea eta azaltzea. - Taldea osatzea. Partaideei arloetan

izango dituzten zereginak esleitzea. - Antolaketa fasearen egutegia. - 5S-ren taula nolakoa izango den

erabakitzea. Prestakuntza: A.O.G. kontzeptuak berrikustea (3)

- Antolaketa. - Ordena. - Garbiketa.

Presentación del Programa 5S: (1) - Entrega de material. - Explicación de la metodología.

Área de intervención en SAREka: (1)

- Concretar el área. - Situación de partida.

Completar el “calendario global” (1) Plan de preparación del proceso de implantación: (2)

- Entrega y explicación de material. - Composición del equipo. Asignación de

tareas de los participantes en las fases. - Calendario fase organización. - Decidir cómo será el panel 5S.

Formación: repaso de los conceptos O.O.L. (3)

- Organización. - Orden. - Limpieza.

15

ematen badiegu aukera esku hartzeko, errazago izango da pertsona guztiek proiektuan parte hartzea eta proiektuaren geroko garapenerako laguntza ematea. Fasea interpretatzea eta fasea betetzeko jarraibide ak ezartzea.

Adostasun-bilerak bi helburu ditu. Lehenik, argi eta garbi izan behar da zer egingo den. Horren barruan, alderdi hauek ditugu:

• Taldearen prestakuntza : Taldeko kideek era berean ulertu behar dituzte fase

bakoitzeko kontzeptuak. Adibidez, antolaketaren fasean, zer da guretzat “beharrezkoa den materiala”?

16

• Jarraituko diren jarraibideak eta egingo den lana ; esan nahi baita, lana nola egingo den, lan bakoitza egiteaz zein arduratuko den, eta noizko egon beharko duen prest lanak. Horretarako, lan-egutegia eta ekintzak burutzeko plana prestatu beharra dago.

Ekintzako Planetako txantiloiak oso erabilgarriak dira. Horiek, funtsean, nork egingo duen ekintza, zer egingo den eta adostutako ekintzak noiz egingo diren jasotzen dituzte. Komenigarria da taldeak honelako txantiloi bat eskura izatea beti, egin beharreko ekintza guztiak bertan idatzi ahal izateko. Gainera, oso erabilgarriak izaten dira bideratzailearentzat, taldeko kideek egin beharreko lanaren plangintza egiteko eta nola denboran nola gauzatzen diren zaintzeko. Laneko txantiloiak eta txantiloiak betetzeko modua prestatzea. Era berean, adostasun-bileran, nola eta zertarako galderei erantzun behar zaie, planifikatutako lana nola egingo den zehazteko. Hala, beraz, honako hau izango litzateke bileraren beste xede bat:

• Nola lan egingo den . Zein agiri erabiliko den. Fase bakoitzerako, berariazko txantiloi eta formularioak, zerrendak, materialak identifikatzeko erak eta bestelakoak behar dira, eta horiek bideratzaileak prestatu behar ditu. Seguru asko, taldeko kideek horiei buruzko ideiak eta iradokizunak emango dituzte.

17

Adostasun-bileran sartuta dauden bi zereginak bilera bakar batean egin litezke, bai eta zeregin bakar batean bildu ere. Nolanahi ere, hau da argi eta garbi utzi beharrekoa: zer egingo den eta nola egingo den taldeko lana. Komenigarria da adostasun-bilerak erabiltzea taldearen ibilera jakiteko aldian behin egiten diren bilakaera-ebaluazioak egiteko. Horretarako, tresna erraz bat erabiltzea gomendatzen dugu; hain zuzen, Plus / Delta eredua erabiltzea (ondo egiten ari garena / hobeto egin genezakeena / etorkizunerako iradokizunak ).

3. urratsa: Ekintzak gauzatzea Honako zeregin hauek egin behar dira:

� Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetze a. � Hobetzeko ekintzak proposatzea eta gauzatzea.

Urrats honetan, 5S-en taldeko kideek baizik ez dute esku hartzen. Ekiteko unea da, fase bakoitzeko lana egitekoa. Zeregin honek, normalean, denbora gehiago eskatzen digu, batez ere hautatu den eremua handi samarra bada. Ez da ahaztu behar, ekintzak gauzatzeko, taldeari bilerarako “dei egin” behar zaiola, eta, horretarako, aurretiaz aztergaien zerrenda eduki behar dela prest. Halaber, garrantzizkoa da ekintza-planaren txantiloia eskura izatea beti, taldeko kideei eman zaizkien zereginak bertan jasotzeko.

18

Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetze a. Normalean, ekintzak gauzatzeko, osteratxoak edo ibilaldiak egiten dira hautatutako eremuaren toki guztietatik. Antolaketari dagokionez, materialak dauden tokira joan behar da: artxiboetara, armairuetara, biltegietara, e.a. Eta beharrezkoa dena eta beharrezkoa ez dena bereizi beharra dago. Ordenari dagokionez, ondo pentsatu behar da non kokatu eta nola identifikatu material bakoitza. Ekintzak gauzatzeko lanean ordena pixka bat behar da. Esate baterako, antolaketa fasean, komenigarria da ez mugatzea, besterik gabe, behar diren materialak biltegiratzera, eta beharrezkoak ez direnak edo zalantzazkoak direnak beste alde batera eramatera. Komenigarria da materialen zerrenda prestatzea. Ordenaren fasean, ez da nahikoa materialak nonbaiten jartzea. Materialak kontrolpean izan behar dira. Hori dela-eta, lehenagotik adierazitako ekintzei, zerrendak eta txantiloiak betetzeko lana gaineratu diegu. Zerrendak betetzea ez da bakarrik eskuragarri dagoen materialaren erreferentzia bat izateko. Horrez gain, zerrendak tresna egokia dira analisirako, arloko materialari dagokionez (errepikatzen diren materialak edo egoerak, zein material-mota den ugariena, zein material-mota ez den beharrezko gertatzen… e.a. jakiteko), eta lagungarriak dira konponbideak eta hobekuntzak bilatzeko.

19

Honako hau une egokia da “lehenagoko” egoeraren argazkiak –ekintzak gauzatu aurretik egingo ditugunak– eta “ondorengo” egoeraren argazkiak –fase bakoitzeko ekintzak gauzatutakoan aterako ditugunak– erkatzeko.

Argazkia: REPELEGAKO GLHBI

Hobetzeko ekintzak proposatzea eta gauzatzea. Fase bakoitzean ezarritako ekintzak eta lanak gauzatzeko orduan, taldeek ideia asko izaten dituzte lana egiteko moldeaz eta, beraz, iradokizun asko egiten dituzte lana hobetzeko. Iradokizun eta ideia horiek, nahiz eta aurrez ikusita ez egon, ez dira ezdeustzat eduki behar. Sarritan, ideia horiek lanean berehala aplikatzeko modukoak izaten dira. Beste batzuetan, berriz, geroagoko ibilaldietan edo ekintzak gauzatzeko bileratan aztertzeko utzi behar dira. Lana hobetzeko proposamen horiek jaso egin behar dira, gauzatzeke dauden ekintza gisa jaso ere, lehen erakutsi ditugun ekintza-planen txantiloietan; eta dagokion unean, proposamen horiek aurrera eramango duten arduradunak hautatu beharko dira. Taldeak ez du fase bateko lana bukatutzat joko, harik eta ekintza guztiak burutu arte, non eta ez den argi eta garbi ikusten ez dela hurrengo fasea hasteko oztopo izango gauzatzeke dauden ekintza batzuk gauzatu gabe uztea. Taldeak adostu diren hobetzeko ekintzak gauzatu ahala, “ondorengo” egoeraren argazkiak egitea garrantzizkoa da.

20

4. urratsa: Prozedurak ezartzea eta kontrolatzea.

Honako zeregin hauek egin behar dira:

� Laneko prozedurak ezartzea. � Kontrol-fitxak egitea.

Urrats honetan, ahal dela, eremuan lan egiten duten pertsona guztiek esku hartu behar dute. Izan ere, azken urrats honen helburua da lan egiteko eta laneko eremua kontrolatzeko era bat estandarizatzea, lehenagoko egoeretara berriro ez itzultzeko. Urrats hau egiteko, lan-eremuan sartuta dauden pertsona guztiek bat etorri behar dute lan egiteko moldean. Eta, edozein arrazoi dela-eta, dena delako eremu horretako pertsonek ez badute bileran parte hartzen, bermatu egin behar da, gutxienez, taldeko kideek adosten dituzten prozedurekin bat egingo dutela eta konprometitu egingo direla. Laneko prozedurak ezartzea. Oso garrantzitsua da fase bakoitza lan-prozedurak ezarrita amaitzea. Izan ere, lan egiteko ohiturak eta erak aldatzen ez badira, oso litekeena da fasean erdietsitako emaitzak galtzea eta atzera lehenagoko egoeretara itzultzea. Azken fasearen xedea da ohitura hartzea laneko eremuaren antolaketa, ordena eta garbiketari dagokienez. Alabaina, fase hau askoz emankorragoa izango da aurreko faseetan argi uzten bada “nola” lan egin behar den antolaketari, ordenari eta garbiketari dagokienez.

21

Prozedurek oso errazak eta erabilgarriak izan behar dute. Alde batera utzi behar da gehiegizko burokrazia, baina irizpide bateratuen gabezia ere bai. Prozedurak honelako galderei erantzunez prestatu ditzakegu, dagokien fasearen arabera:

Zer egingo dugu material berria iristen denean? Nola erabakiko dugu beharrezkoa

den edo ez den? Den beharrezkoa edo ez, non kokatuko dugu kasu batean eta bestean? Nola ezagutuko dugu beharrezkoa den materiala eta beharrezkoa ez dena? Nola

gordeko dugu eta non? Nola jakingo dugu material bat dagokion tokian falta den edo ez?

Kausa-ondorioa analisia oso erabilgarria izaten da laneko eremuan izaten diren arazo jakin batzuk (materiala metatzea, dagokion tokitik kanpora egotea, txukuntasunik eza, zikinkeria-iturriak…) zer dela-eta izaten diren aztertzeko. Batzuetan, hartuko den prozedura erabaki aurretik egin behar da kausen analisi hori. Kausen analisia egiteko oinarrizko tresna kausa-ondorioaren diagrama da (arrain-hezurra edo Ishikawa-ren diagrama). Diagrama hori egiteko, arazoa ondorio gisa jartzen da, eta, gero ea “zergatik” gertatzen den galdetzen da. Taldearen erantzunak jasotzen dira, eta grafikoa osatzen da. Azkenik, nahi ez den ondorioa sortzen duten jatorrizko arrazoiak (garrantzitsuenak) zein diren aztertzen da. Hortik aurrera, arazoa sortzen duten zergatiak saihesteko prozedurarik onena hautatu ahal izango dugu.

22

Kontrolerako fitxak egitea. Proiektuaren xede den lan-eremua nolakoa den aintzat hartu behar dugu, zeren eta, bereziki arloa handia bada edo artxibo asko baditu, seguru asko, sartzen diren agiriak edo materialak kudeatzeko eta aztertzeko prozedurak erabiltzeaz gain, egutegiak finkatu beharko baititugu mugimendu askoko gune edo artxibo jakin batzuk berrikusteko edo eguneratzeko. Hain zuzen ere, zerrendak eguneratu, artxibatzeko guneak zabalagotu eta bestelako berrikuspenak egin beharko ditugu. Hala izatekotan, kontrolerako fitxak lagungarri izango zaizkigu berrikuspenak noiz eta zein gunetan egin behar diren planifikatzeko. Kontrolerako fitxak, berez, lan-prozedura jakin baterako laguntza dira, berrikuspenari dagokion prozedurarako laguntza. Eta lagungarri izango zaizkigu fase bakoitzean materialak berrikusteko datak finkatu, identifikazioaren egoera zehaztu eta horrelakoetarako…. Lan-eremuaren tamainaren arabera, berrikuspen horiek bakanago edo sarriago egingo dira. Fase bakoitzean prestatutako lan-prozedurak eta kontrol-fitxak oinarrizko materiala dira diziplina eta ohituraren fasean –azken fasean, beraz– prozedurak ezarri ahal izateko. Munta handiko kontua da antolaketaren edo ordenaren faseko edota beste edozein fasetako berrikuspenak egiteko kontrol-fitxak berrikuspenak egin beharreko tokian bertan jartzea eta ez beste inon, dela biltegian, dela artxiboan edo dagokion lekuan. Horrek gogorarazi egingo die arduradunei berrikuspenak noiz egin behar dituzten, eta, halaber, baliagarria izango da lan-eremuan lanean hasten diren langile berriei eta, orobat, ikasleei jarduteko prozedurak eta arauak in situ azaltzeko.

23

1.5. GIDALIBURUAREN ERABILERA Gidaliburu hau da 5S-ak 4 urratsen metodologiarekin eta era autonomoan ezartzeko eskura dagoen agiri bakarra. Gidaliburuan, 5S-ak behar bezala ezartzeko beharrezkoa den material guztia agertzen da. Proiektuaren koordinatzaileak edo bideratzaileak gidaliburu honetako materialen artean hauta ditzake programaren faseak garatzeko eta lan-taldea prestatzeko behar dituen materialak. Hurrenez hurren egin behar da ezarpena, programaren 5 faseen arabera. Eta, gainera, fase bakoitzean lau urratsak egin behar dira hurrenez hurren. Programa ezartzen hasi aurretik, Proiektua prestatzea ri buruzko aurretiazko fasea bete beharra dago. Gidaliburua hainbat multzotan dago egituratuta: I. Aurkezpena.

Hauek dira zati honen edukiak: 5S faseen esanahia eta edukia ulertzeko sarrera, fase bakoitzaren definizioak, eta lau urratsak era autonomoan ezartzeko metodoa.

II. Proiektua prestatzea.

Multzo honetan, honako hauei heltzen zaie: proiektua nola prestatu, zuzendaritzako taldeen babesa eta laguntza nola ziurtatu, parte-hartzaileak eta lan-eremua nola hautatu, proiektua ezartzeko prozesua nola zuzendu eta proiektua modu eraginkorrean ezartzeko behar diren beste baldintza batzuk.

III. Ezartzea.

Proiektua era autonomoan ezartzeko prozesua bera aztertzen da. Bost atal ditu, atal bat proiektua ezartzeko dagoen fase bakoitzeko. Atalek honako egitura hau dute: Lau urratsak. Metodologiako urrats bakoitzari nola ekin behar zaion azaltzen da. Material lagungarria. Lau urratsak egiteko “material lagungarria” eskaintzen da. Material lagungarria mota hauetakoa izan daiteke:

- Prestakuntzarako gardenkiak. - Lanerako txantiloien ereduak. - Adibideak eta argazkiak.

5S-ak era autonomoan ezartzeko programan parte hartzen duten zentroek euskarri informatikoan dituzte material horiek. Gidaliburuak ez du arau-ikuspegirik, autonomia pixka batekin lan egiteko aukera ematen baitu lau urratsen metodologia interpretatzerakoan. Alabaina, garrantzizkoa da programa

24

ezarritako eran betetzea, metodoa sortzeko, laneko sistemak estandarizatzeko, eta etorkizunean eta zentroko beste arlo batzuetan emaitzak ziurtatzeko.

Guztiz gomendagarria da lan-taldeetako kide guztiei gidaliburuaren lehenengo bi atalen kopia (Aurkezpena eta Proiektua prestatzea) banatzea proiektua ezartzen hasi aurretik, prestakuntzako material gisa.

25

II. PROIEKTUA PRESTATZEA 5S faseak era autonomoan ezarri aurretik bete beharreko fasea oso garrantzitsua da, proiektua bera ezartzea bezain garrantzitsua edo garrantzitsuagoa, fase hori behar bezala garatzea baita, hein handi batean, proiektuaren arrakastarako giltza. 5S-ak zentroko eremu batean ezartzeaz arduratzen den taldea, berez, hobekuntzarako talde bat da. Hala, beraz, hobekuntzarako taldeek arrakasta izateko gomendio guztiak hartu behar ditugu aintzat. Taldeen porrotaren arrazoiak era askotakoak izaten dira. Batzuetan, porrotaren arrazoiak zuzendaritzako taldeek proiektua ez laguntzearekin edo proiektuaren gidaritza ez eramatearekin izaten du zerikusia. Hortaz, ondo ziurtatu behar da zuzendaritzako taldeak proiektuaren sustatzaile gisa arituko direla, proiektua urteko plangintzen barruan eta kalitate-prozesuan bertan sartuko dutela, taldeei zenbait baliabide emateaz arduratuko direla, eta lana aintzatetsiko dutela. Atal honetan, horri buruzko ohar batzuk agertzen dira, baina oso garrantzitsua da zentro eta proiektu bakoitzean konpromisoa bermatzea. Porrotaren arrazoien beste multzo batek proiektua behar bezala planifikatua ez egotearekin eta hobekuntzari heltzeko metodologiarik ez izatearekin du zerikusia. Gure iritziz, gidaliburu honek behar diren jarraibideak ematen ditu tankera horretako arazorik egon ez dadin. Taldeko kideek eta parte-hartzaileek betetzen dituzten rolak edo eginkizunak eta bileretako ordenak taldeen porrotaren beste arrazoi bat izaten dira. Hala, beraz, bideratzaileek arreta handia jarri beharko luke alderdi horretan, eta, horrenbestez, aurretiaz euren baitan bilera bakoitzaren garapena irudikatu beharko lukete, aztergaien zerrendak prestatu eta taldearen prozesua ebaluatu. Honako atal hauek hartu ditugu kontuan proiektua prestatzeko:

� Proiektua sustatzea. � Eremua hautatzea. � Taldea. � Proiektuaren plangintza orokorra egitea. � 5S-en Programako “Txukun” taula prestatzea. � Hasierako prestakuntza ematea.

2.1. PROIEKTUA SUSTATZEA 5S-en proiektuen arrakastan zerikusia izaten duen eragileetako bat da zuzendaritzak programan uste guztia izatea eta, horrenbestez, programa hori aurrera eramatea. Zentroko zuzendaritzako taldeak ez badu uste antolaketa, ordena eta garbiketa zentroaren kudeaketan etengabe hobetzen joateko oinarrizko diziplinak direla, orduan, nekez pentsatuko dute hori gainerako guztiek. Proiektuarekin konprometitzea –eta, arrazoi gehiagoz, eredu emanez aritzea– da erarik onena 5S-ek zentroetan hasitako kalitatezko prozesuan duten garrantzia nabarmentzeko –beste tresna bat besterik ez baita, baina oso tresna garrantzitsua –.

26

Hortaz, zuzendaritzako taldea ekimenaren sustatzaile bezala aritu behar da, aurreneko esperientzietan behintzat. Eta sustatzaile gisa aritzeak, gutxienez, hauxe esan nahi du:

• Proiektuaren gidaritza hartzea norberaren gain, esan nahi baita, esperientziarekin konpromisoa hartzea, eta, beraz, metodologia ikasi eta norberaren jardueran eta ingurunean ezartzea, eta eredu bezala aritzea.

• Parte-hartzea sustatzea eta 5S-ak zentroaren ekimen bat bezala aurkeztea, ez ekimen partikularra balitz bezala.

• Bideratzailea hautatzea eta, horrekin batera, 5S-ak era autonomoan lehen aldiz ezartzeko talderik eta lan-eremurik egokiena ere bai.

• Bideratzailearekin batera probako esperientziaren plangintza orokorra prestatzea eta, hala behar bada, esperientziaren hedapena ere bai.

• Proiektua ezartzeko metodoari zintzo-zintzo jarraitzea eta taldearengan konfiantza izatea, taldearekin harremanak izatea proiektuaren bilakaera zaindu ahal izateko, eta laguntza ematea proiektua behar bezala joan dadin.

• Taldearen eskuetan baliabideak utzi behar direnean uzkur ez izatea.

• Langile guztiei ekimenaren eta, halaber, ekimenaren garrantziaren eta emaitzen berri ematea.

• Taldeak egindako lana, ahalegina eta lortutako arrakasta aintzatestea.

• Probako esperientzia beste eremu batzuetara hedatzeko konpromisoari eustea.

2.2. EREMUA HAUTATZEA Kontu handia izan behar da esperientziako egiteko lehenbiziko eremua aukeratzean. Probako esperientzia ezartzeko fasean, zeregin hori zuzendaritzako taldeari dagokio. Gomendio hauek eman ditzakegu, proiektua zenbait ikastetxetan eta enpresatan ezartzeko esperientziatik aterata:

Probako eremuak hartuko duen lekua. Argi eta garbi izan behar dugu eremuak zer leku hartzen duen, bai eta zein makina, material, artxibo, armairu eta lanpostu sartzen diren bertan. Eremuaren egonkortasuna. Eremua egonkorra izango dela ziurtatu behar dugu lehenik; horrenbestez, argi ikusi behar dugu hautatzen den eremua ez dela desagertuko, eta ez dela lekuz aldatuko, ezta berregituratuko ere, handik lasterrera. Eremuak agerian egon behar du. Hautatzen den eremuak agerian egon behar du zentroan, eta nabarmena; hau da, jende asko ibiltzen den tokia, edo espezialitate edota sail garrantzitsu batekoa izan behar du. Horregatik, egoki-egokiak dira bulego nagusiak, zuzendaritza, eta ikasle, irakasle eta langile asko biltzen diren sailak edo tokiak. Eremuaren tamaina. Probako esperientzietan lehenbizikoa egiteko ez dugu gomendatzen eremu txikiegi bat hautatzea (armairu bat edo bi, mahai batzuk…), horrek pertsona gutxirengan izango lukeelako eragina, baina ezta eremu handiegi bat

27

aukeratzea ere (estai oso bat, hainbat lantegi aldi berean…), pertsona asko jarri beharko liratekeelako proiektuaren pean. Nolanahi ere, garrantzizkoena da oreka bat lortzea gunearen tamainaren eta proiektua ezarriko duen taldeko kideen kopuruaren artean. Proiektuaren iraupena. Lehenbiziko probako esperientziak ez du ikasturte bat baino luzeago iraun behar. Horrek esan nahi du eremu egokiak –ez oso handiak– aukeratu behar direla, taldeak eginbeharrak errazago erdiets ditzan. Lehenengo esperientzia arrakastatsua bada, zuzendaritzako taldeak errazago zabaldu ahal izango du esperientzia, urteko kudeatze-planean esperientzia zabaltzeko plan bat sartuz. Hobetzeko beharra. Eremua aukeratzerakoan, hobetzeko premia duen gune bat hautatu behar dugu. Egia da antolaketa, ordena eta garbiketa toki guztietan hobetu daitezkeela, baina garrantzitsua da lehenbiziko esperientziak argi eta garbi erakustea zenbaterainoko aldea dagoen proiektua ezarri aurreko eta ondoko egoeren artean. Gizon-emakumeen taldea. Gizon-emakumeen taldeak funtsezkoak dira ekimen batek arrakasta izan dezan. Izan ere, esperientziaren ardura duen taldeak gertutasun, interes eta jarrera oso onak izan behar ditu. Baliabideak. Kasu batean zein bestean, esperientzia aurrera ateratzeko, inbertsioak eta gastuak egin beharko ditugu: artxibatzeko eta/edo biltegiratzeko sistemak, identifikatzeko etiketak, karpetak, seinaleak, pintura… Zer aurkitu dugu, halakoa izango da gastuaren kopurua, baina, nolanahi ere, gastuari aurre egiteko prest egon beharko dugu. Bestela, proiektua ezartzeko prozesua kolokan geratuko da.

Eremuari oniritzia ematea. Probako eremuari oniritzia eman behar zaio; hau da, ikuskatu egin behar dute zuzendaritzako taldeak, kalitateko arduradunak eta/edo zentroko 5S-ko bideratzaileek edo –proiektua zentroen arteko sare batean garatzen bada– SAREA 5S proiektuko koordinatzaileek. Eremu berriak mailaka. Eremu jakin batean antolaketaren fasean lan egiten hasten denean, lehenik eta behin egiten dena da beharrezko materiala, normalean lanpostuan erabili ohi duguna, hautatzea. Gainerako materiala ez da beharrezkoa. Beharrezkoa ez den material horren puska bat, zaborrera botako ez dugun hori, gune jakin batean artxibatu edo biltegiratu behar dugu. Kontuan izan behar dugu material hori “ez dela beharrezkoa” lan-arloan, baina “beharrezkoa izango dela” biltegiratzeko edo artxibatzeko gunean. Hala, bada, sortu diren gune berrietan (artxiboetan edo biltegian) 5S-ak ezarri beharko dira. Bestela, biltegietan edo artxiboetan, jasotako materiala metatu besterik ez litzateke egingo. Baina kontua ez da behar ez duguna paretik kentzea eta “hor uztea”; kontua da gune berri horretan ere 5S-

28

ak ezartzea. Horrenbestez, dagokion unean aztertu beharko dugu zer den beharrezkoa eta zer ez den beharrezkoa sortu den gune berri horretan.

2.3 TALDEA Taldeko sustatzailea. Gorago azaldu dugun bezala, oso garrantzitsua da zuzendaritzako taldeak gidaritza hartzea proiektua garatzeko. Nolabait esateko, proiektuaren “sustatzailearen” irudia 5S-ak era autonomoan ezartzeko taldean dago, nahiz eta taldeko kidea ez izan eta taldearen bileretara ez joan. Lehenago aipatu dugu proiektuko sustatzaileen zeregina eta garrantzia zer-nolakoa den. Taldeko bideratzailea. 5S taldeko bideratzailea da proiektuaren gidaritza hartzen duena, bileretarako dei egiten duena, bileretan buru gisa aritzen dena eta taldeak lana egiteaz arduratzen dena. 5S-en lehenengo proba-taldeko bideratzailea aukeratzea garrantzi handiko kontua da, 5S-en programak jarraipena izan behar duelako eta, gainera, beste eremu batzuetara hedatu behar delako. Proba-taldeko bideratzailearen ohiko lantokia esperientzia egiteko aukeratu den eremuan egotea garrantzitsua da. Alabaina, probako fasea igaro ondoren, proiektua beste eremu batzuetara zabaltzen hastean, baliagarria izan daiteke haien esperientzia erabiltzea, beste eremu batzuetako taldeetako bideratzaile gisa aritu daitezen. Taldeetako bideratzaileek ezagutu egin behar dute 5S-ak era autonomoan ezartzeko metodologia, eta, ahal bada, sareetan hartu behar dute parte, beste zentro batzuekin batera, proiektua ezartzeko esperientzia ahalik eta hobeto ezagutzeko. Bideratzaileek diziplinatuak eta sistematikoak izan behar dute metodologia ezartzerakoan, izpiritu sortzailea eta positiboa izan behar dute, denbora eta ardura eskaini behar diote lanari, eta saiatuak izan behar dute lanean. Halaber, bideratzaileek trebeak izan behar dute talde-lanerako, eta taldeak dinamizatzen eta haien barnean giro egokia eta ona edukitzen jakin behar dute. Oreka bilatu behar da taldeko kideen parte-hartzean, lanik aspergarrienak eta astunenak beti lagun berberek egin ez ditzaten. Talde txikiak egitea eta taldetxo horiek txandaka aritzea bide egokia izan daiteke kideen arteko harreman ona lortzeko. Bestalde, garrantzizkoa da bilerak eta taldearen ibilera ebaluatzea. Guk hau gomendatzen dugu: lan-bilera guzti-guztiak ez ebaluatzea, baina aldian behin bilerak ebaluatzeko lana hartzea. Adostasun-bilera une egokia izan daiteke taldearen ibilera ebaluatzeko, Plus / Delta bezalako eredu erraz bat erabiliz. Lan-eremuan proiektua ezarriko duen taldea osatzen duten kideak baino lagun gehiago ari bada lanean, kide ez diren horiek proiektuan nola parte hartuko duten aztertzea komeni da. Hartara, bide egokia izan daiteke denei aukera ematea 2. (adostasun bileran) eta 4. (prozedurak ezarri eta kontrolatzea) urratsetan parte hartzeko. Nolanahi ere, nahitaezkoa da proiektuak ukituko dituen lagun guztien laguntza eta lankidetza biltzea.

29

Taldeko bideratzaileak 5S-ak era autonomoan ezartzeko prozesuan egin behar dituen zeregin nagusiak honako hauek dira: Zuzendaritzako taldearekin / proiektuaren sustatzailearekin batera:

• Proiektuaren plangintza orokorra egitea.

• Proiektua ezarriko duen taldeko kideak eta eremua hautatzea. Taldeko bideratzailea den aldetik dagozkion berezko zereginak:

• Taldearen bilerak prestatzea eta bileretarako dei egitea.

• Bileren arteko zeregin zehatzak planifikatzea.

• Taldeko kideei metodologiari buruko prestakuntza ematea.

• Sustatzaileei (zuzendaritzako taldeari) taldeak dituen beharrei eta taldearen bilakaerari buruko informazioa ematea.

• Prestakuntzako materiala, txantiloiak eta behar diren bestelako tresnak prestatzea.

• Taldeak metodologia zorrotz eta urrats guztiak betez ezartzen duela egiaztatzea.

• Taldeko kideek zereginetan modu orekatsuan parte hartzea lortzea.

• 5S-en taula eguneratzea sortu diren zerrendekin, argazkiekin eta prozedurekin.

• Proiektua ezarri ondoren, proiektuak jarraipena izango duela bermatzea.

• Taldeak motibazioko eta konpromisoko maila altua izan dezan ahalegintzea.

Zentroko 5S-en bideratzaileak. 5S-ak ezartzeko esperientzietan aritu diren bideratzaileek laguntza eman dezakete esperientzia beste arlo batzuetara zabaltzeko, zentroko bideratzaile gisa edo barneko aholkulari gisa aritu daitezke sortzen diren talde berrietako bideratzaileentzat, eta 5S-ei buruz duten esperientzia eta jakintza zentroan bideratu dezakete. Halaber, arrakasta izan duten proiektuak ezarri dituzten taldeetako kideek ere egin dezakete hori, proiektuarekin interesatuta badaude eta motibazioa badute. Zentroko 5S-en bideratzaileek badute zer eskainia talde berrientzat: benetako esperientzietan oinarritutako ikuspegi sistematiko eta praktikoa, prestakuntza, lanerako material eta txantiloiak eta programa ezartzeko metodologia bat, dagoeneko frogatua eta egiaztatua. Horregatik guztiagatik, garrantzizkoa da zuzendaritzako taldeek probako esperientziak honetarako baliatzea: programa arlo berrietara zabaltzeaz arduratuko diren zentroko bideratzaileak prestatzeko, alegia.

30

Taldeko kideak. Ondo bereizi behar ditugu proiektua ezarriko duen taldeko kideak eta proiektua ezarriko den eremuko kideak. Proiektua ezarriko duen taldeko kideak gauzatzaileak dira, 5S-ak eremuan ezartzeaz arduratuko diren pertsonak. Eremuko kideak, berriz, ukitutako pertsonak dira, proiektua ezartzeko hautatu den eremuan lan egiten dutenak. Sarritan, probako eremuetan, proiektua ezarriko duen taldeko kideez gain, lagun gehiago aritzen da lanean. Garrantzitsua da arloko pertsona guztiek –nahiz eta taldeko kideak ez izan– taldeak hartutako erabakiekin bat egitea, taldeak sortutako prozedurak ezartzea, eta taldearekin lankidetzan jardutea. Hori dela-eta, komenigarria da arloko kide guztiek 2. (adostasun-bilera) eta 4. (prozedurak ezartzea eta kontrolatzea) urratsetan esku hartzea. Proiektua ezarriko duen taldeak, gainera, 3. urratsean hartuko du parte (ekintzak gauzatzea). Lehenengo urratsean (plangintza), bideratzaileak besterik ez du parte hartuko. Edozein arrazoi dela-eta, arloko kide guztiek ezin badute parte hartu 2. eta 4. urratsetako bileretan, bideratzaileak behar diren harremanak izan beharko ditu haiekin, proiektuaren berri emate aldera, argibideak emate aldera eta dagozkien zereginetan guztien lankidetza lortze aldera. 5S-ak ezarriko dituen taldeko kideek jakin behar dute proiektuari denbora eskaini behar zaiola. Egin behar diren zereginak ez dira zailak, baina eremuko material guztiak banandu, identifikatu, kokatu… behar dira; horretarako denbora behar da, eta, eremua zein tamainetakoa den, hasieran ematen duena baino gehiago gainera. Esan daiteke taldeko kideak hautatzeko aintzat hartuko diren irizpide ia bakarrak direla laneko ingurunea antolatzeko eta hobetzeko nahia eta borondatea, eta proiektuan aritzeko gogoa. Bideratzaileaz gainera, 5S-ak ezarriko dituen taldean, hautatutako eremuko pertsonak egon daitezke; kideen kopurua 2tik 7ra bitartean izango da, hautatutako arloaren tamaina nolakoa den. Taldeko kideek honako zeregin hauek bete beharko dituzte:

• 5S-en metodologian prestatzea.

• Bileretan eta ekintzak gauzatzean parte hartzea.

• Bilera batetik bestera bitartean, ezarritako zereginak beren gain hartu eta garatzea.

• Fase bakoitzean ideiak eta proposamenak eginez parte hartzea.

• Erabakitako prozedurak ezartzea.

• Proiektua ezarri ondoren, proiektuaren bilakaera zaintzeko bileretan parte hartzea.

31

2.4. PROIEKTUAREN PLANGINTZA OROKORRA Probako eremua hautatu ondoren, 5S-en proiektuaren plangintza orokorrean, bideratzailea, taldea eta lan-egutegia zehaztu behar dira. Lan-egutegia finkatzea ere zuzendaritzako taldearen eginkizuna da. Ez dugu ahaztu behar 5S-en proiektua zentroaren proiektua dela eta hala izan behar duela; eta, horrenbestez, kalitate-proiektuaren barruan sartu eta beste arlo batzuetara zabaldu behar dela. Zentroak probako esperientzia dagoeneko gauzatua badu eta beste eremu edo sail batzuetara zabaltzeko asmoa badu, zuzendaritzako taldea are gehiago inplikatu beharko da lan-egutegia finkatzeko. Horrela bada, zuzendaritzako taldeak taldearen lan-egutegia prestatuko du, bideratzailearekin batera. Plangintza orokorra irudian agertzen denaren moduko txantiloi batean egin daiteke. Hasteko, egutegia asteka antolatuko da, eta epe bat finkatuko da proiektuaren bost faseetako bakoitzerako, antolaketa, ordena, garbiketa, ikusizko kontrola et a diziplina eta ohitura faseetarako, alegia . Zentroetan izan diren esperientziak ikusita, oro har, badirudi komenigarria dela denbora gehiago ematea antolaketa eta ordena faseetan. Halaber, lantegiak izanez gero, denbora gehiago behar da garbiketa fasean. Era berean, txantiloia baliagarria da proiektuaren benetako garapena erakusten duen grafikoa sartzeko, eta hori lagungarria izango zaigu etorkizuneko proiektuak modu zehatzagoan eta errealistagoan planifikatzeko.

32

Antzeko txantiloi bat erabiliko dugu, egunkakoa, fase horietako bakoitza planifikatzeko; Hemen, lau urratsak sartuko ditugu, eta epe zehatz bat emango diegu haietako bakoitzari. 5S-ak ezarri ondoren, faseen bilakaera zaintzeko berrikuspenen kontroleko fitxa edo egutegia prestatu beharko da. Txantiloi horiek betetzea ez da lan zaila izango, interpretatzeko arazo handirik ez dago-eta. Gutxi gora-behera, probako proiektu bat planifika daiteke ikasturte beterako. 2.5. “TXUKUN” TAULA. 5S-en PROGRAMA. 5S-en taula oinarrizko tresna da proiektua probako eremuan era autonomoan ezartzeko prozesuan zehar jarduera guztiak gauzatu eta haien bilakaera zaindu ahal izateko. Taula horretan, proiektua egingo duen taldearen jarduera guztiak jasotzen dira. Hona hemen proposatzen dugun eredua:

Faseen definizioak (edo bestelakoak)

Eremuaren argazkia /planoa

Izenburua

Egutegi orokorra

Taldearen argazkia

Faseen definizioak

Lehen/oraingo egoeraren argazkiak

5 faseak

Faseen egutegia/ zerrendak

Prozedurak eta kontroleko fitxak

A4 orriak, plastikozko zorroetan sartuta

33

Taulak alderdi hauek ditu: alde orokor bat, izenburua jartzeko dena, 5S-en definizioak, egutegia, eremua eta lan-taldearen argazkia/zerrenda, eta bost zutabe –bat fase bakoitzeko–. Zutabeetan, zulo ugaritako azalak zintzilikatuko ditugu, A4 tamainakoak, fase bakoitzari dagozkion materialekin. Zutabe bakoitzean, honako hauek egongo dira, hurrenkera honi jarraiki:

• Fasearen egutegia eta materialen zerrenda.

• Eremuaren lehengo eta ondorengo egoera erakusten duten argazkiak, fasea ezarri baino lehen eta gauzatu ondorenenean ateratakoak.

• Sortutako prozedurak eta kontrol-fitxak. Panela fasez fase beteko da, prozesuarekin aurrera egin heinean. Ondorengo irudian, 5S-en taularen neurriak jaso ditugu, proposatutako ereduaren araberakoak.

11,5 cm.

25 cm.

111

cm.

35 cm.

35 cm.

35 cm.

35 cm.

35 cm.

175 cm.

Ez dira aintzat hartu taldeak sor ditzakeen beste material batzuk. Dena dela, horrelakorik sortuz gero, material horiek ere zutaberik egokienean sartu beharko genituzke, taldearen irizpideren arabera. Honako hauek izan daitezke, besteak beste, material horiek:

• Taldeak lanaren aurrerapena ebaluatzeko ezarritako adierazleak.

• Taldearen bileretako deialdiak, aktak eta ebaluazioak. 5S-en taulak aukera ematen digu proiektua ezartzeko prozesuaren aurrerapena ikusteko. Erraz ikusteko moduko toki agerian jartzea komeni da, hautatutako eremuaren barruan. Taula proiektua gauzatzeko fasean baizik ez da erabiltzen. Fase hori bukatutakoan, material guztiak karpeta batean sartu, eta proiektu berrietarako erabiliko da taula. 5S-ak era autonomoan ezartzeko eginbeharra amaitu ondoren, bilakaera-taula prestatu behar da. Bilakaera-taularen bidez, 5S-en egoera erakutsiko da, eta bilakaera zaintzeko berrikuspenetan lortutako mailari eustea edo maila hobetzea sustatuko da.

34

Diziplina eta ohitura fasean azalduko dugu 5S-en bilakaera-taula. 2.6. HASIERAKO PRESTAKUNTZA Proiektuaren asmoari eta 5S-ak ezartzeko erabiliko den metodologiari dagokienez ikuspegi bateratua izan nahi badugu, garrantzitsua da taldeak jasoko duen prestakuntza. Era berean, ez dugu ahaztu behar oso garrantzitsua dela zentro guztiari 5S-ei buruzko prestakuntza egokia ematea, metodologia hori zentroko sail, lantegi eta langela guztietara zabaldu nahi dugunez gero. Hori dela-eta, zuzendaritzako taldeak probako esperientzia plataforma bezala erabili beharko luke, eta, horrenbestez, esperientzia hori baliatu beharko luke gainerako langileak sentsibilizatzeko eta haiei argibideak emateko, eta, orobat, prestakuntzako jarduerak interesa duten beste sail edo talde batzuetara zabaltzeko. 5S-ak ezarri aurretik egiten diren bileretan, 5S kontzeptuei buruz behar den informazio guztia eman behar zaio taldeari. Hasierako prestakuntzaren helburua da proiektuaren oinarrizko kontzeptuen berri izatea eta proiektuaren hedadura ulertzea. Proiektua prestatzeko fase honetako irudietan agertzen diren materialak eta eskuliburu honetako lehenengo bi kapituluen edukia oinarri egokia dira hasieran behar den prestakuntza eman ahal izateko. Nolanahi ere, ez da prestakuntzako ordu askorik eman behar, metodologian erabilitako kontzeptuak prozesuan zehar berriro azalduko direlako. Hasierako prestakuntzak gehienbat balio behar digu tartean sartuta dauden pertsonak sentsibilizatzeko –taldeko kideak izan nahiz hautatutako probako eremuko langileak izan–, eta aldaketa guztiek hasieran sortzen duten eszeptizismoa eta kontrako jarrerak neurri batean gainditzeko. 5S-en proiektuak egin dituzten zentroak ikuskatzera joatea era bikaina da pertsonak motibatzeko, metodologia ikasteko, proiektuaren bidez lortzen diren emaitzak ikusteko, eta taldeari adore emateko. Nolanahi ere, taldeko bideratzaileak prestakuntza egokia izan behar du eta ondo eta zehatz ezagutu behar du 5S-ak era autonomoan ezartzeko prozesua. Gidaliburu eginbehar horrexetarako laguntza bat da. Hasierako prestakuntzak ez du bilera bat baino gehiago behar. Ordubete nahikoa izango da, kontzeptuak berriz erabiliko direla kontuan izanda.

III. EZARTZEA: ANTOLAKETAREN FASEA Antolatzea da beharrezkoak diren eta beharrezkoak e z diren materialak bereiztea, eta beharrezkoak ez diren material horie k kentzea. Antolaketa fasean, besteak beste, honako arazo hauek aurkituko ditugu:

• Materialen bila ibilita denbora galtzen da.

• Badaezpada ere gordetako materialak metatzea.

• Lan-eremuan lekua urritzea.

• Dirua xahutzen dugu beharrezkoak ez diren materialak biltegiratzeko baliabideak erosten.

• Biltegian gordetako materialek balioa galtzea.

• Dirua xahutzen dugu dagoeneko badauden materialak berriz erosten.

• Antolaketarik ez dagoela ematen du: kutxak armairuen gainean, materialak lurrean...

• Kopia bikoitzak, hirukoitzak, zirkulazioan dauden kopiak eta horrelakoak agertzen dira.

• Materialak desagertzen dira, eta materiala partekatzeko beldur gara. Antolaketaren xedea da arloan eguneroko lanerako be har dugun guztia izatea, kopuru egokian gainera, eta behar dugun mat erial hori baizik ez izatea. Eremu baten antolaketa antzematen da egunez egun metatuz joaten den materiala nola tratatzen den aztertuta, bai ailegatzen den material berria, apaletan, armairuetan, lurrean edo laneko mahaietan pilatzen dena, bai dagoeneko bertan dagoen materiala, badaezpada ere gordetakoa. Antolaketa egokiaren xedea da argi eta garbi jakitea zer bota edo ezabatu behar den, zer gorde behar den, eta, orobat, gorde beharreko hori era ordenatuan nola gorde behar den, eremu horretan lanean ari direnentzat ezarritako irizpide argi eta bateratu batekin, esan nahi da. Antolaketaren fasea praktikoa da nabarmenki. Fase operatiboa da, eta fasea ezarritakoan honako emaitza hauek lortuko ditugu lan-eremuan:

a) Eguneroko jardueran erabiltzen den material guztia –beharrezkoa den materiala, alegia– aurkitu, zerrendatu, eta lan-eremuan dagokion tokian kokatzea. Beharrezko materialaz ari garenean paperezko euskarrian dagoenaz eta euskarri informatikoan dagoenaz, bietaz ari gara (zirkulazioan diren agiriak, txostenak, gida-materiala, araudiak...).

36

b) Lan-eremuan beharrezko ez den material guztia aurkitu eta bertatik ateratzea; material hori, arrazoi bat dela edo bestea dela, gorde egin behar dela erabaki da, edo, bestela, bertatik kendu eta horretarako prestatutako leku edo artxiboetara eramateko zain dago. Material bat berriz erabiliko ez dugula uste badugu edo egunero baliagarria izango ote zaigun zalantzan badugu, hori beharrezkoa ez den material gisa sailkatuko dugu. Batzuetan, beharrezkoak ez diren materialak gorde egin behar ditugu, material horiek artxibokoak direlako, errepikatuta daudelako eta biltegirako baliagarriak direlako, beste sail batekoak direlako, edo beste arrazoiren batengatik. Nolanahi ere, beharrezkoak ez diren materialak lan-eremutik kanpora eraman behar dira. Beste kasu batzuetan, material horiek zuzenean botatzen ditugu zaborrera, ez ditugulako ezertarako behar, ez orain, ezta gero ere. Era berean, zenbaitetan, beharrezkoak ez diren material batzuk saldu edo laga egin diezazkiokegu erabili ahal dituen bati. Irizpide argi eta bateratua finkatu behar dugu beharrezkoa ez den materialari dagokionez, eta, gainera, kontuan izan behar dugu material horietako batzuk legezko betekizunen edo barne-araudien menpean daudela. D alderdia. Bestalde, alderdi berezi bat sortu beharko dugu, ahal bada lan-eremutik aparte, D alderdia esango dioguna. Alderdi horretan, beharrezkoa ez den material zalantzazkoa, edo lan-eremutik kendu eta kendu bitartean gorde beharrekoa den materiala jarriko dugu. Era horretan, material horiek guztiak ez dira oztopo izango lan-eremuan. Artxiboak. 5S-en metodoa artxiboetan aplikatzen denean, ondo aztertu behar da zer material-mota artxibatzen den. Horrela eginez gero, materialak multzotan elkartu ahal izango ditugu, elkarren artean duten antzekotasunaren arabera. Hala, bada, komenigarria izango litzateke artxiboan gordeko ditugun materialen zerrenda prestatzea, hori guztiz lagungarria izango baitzaigu multzo bakoitzeko materialen definizioak zehazteko. Litekeena da material batzuetan definizioak errepikatzea. Gainera, haietako batzuei dagokienez, nola artxibatu ibiliko gara erabakitzen; esan nahi baita, ibiliko garela material (materialen multzo) bakoitzak behar duen tratamendu berezia finkatzen, eta, azken batean, lanerako prozedura zehazten. Artxiboetan kontuan izan behar dugun beste alderdi bat da material batzuen behin-behinekotasuna. Artxiboetako material batzuk denbora batez gorde behar dira hor, legezko araudiak, barne-araudiren batek edo bestelako araudiren batek horrela ezartzen duelako. Normalean, material horiek artxiboetan gordeta gelditzen dira betiko, eta, beraz, oso garrantzitsua da ondo seinalatuta izatea. Hala, beraz, artxibatuko diren materialen zerrendan, ahal dela, ondo zehaztu behar da zein material gordeko den betiko eta zein aldi baterako. Aldi baterako gordeko diren materialei dagokienez, artxiboan emango duten denbora ezarriko dugu (urte bat, bost urte…), eta sarritan epe hori zenbait arautegiren menpean egongo da.

37

Era horretan lan egitea lagungarria da artxibatzeko prozedura eta kontroleko fitxa egokiak finkatzeko materialen multzo bakoitzerako, bakoitzak dituen ezaugarriak aintzat hartuta eta bete beharreko araudiei jarraiki. Biltegiak. Biltegietan biltzen diren materialak zerrendatu eta aldiro-aldiro berrikusi egin behar dira, eta horretarako kontroleko fitxak erabiliko dira, zaharkituta geratzen diren materialak bertatik kentze aldera. Biltegian material asko mugitzen bada, ikusizko kontrol-sistemak dira erabilgarrienak (begiratu ikusizko-kontrolaren fasea), haien bidez jakingo baitugu eskaera gehiago egiteko ezarrita dagoen mugara iritsi garen.

c) Lortutako antolaketa-mailari eutsi egin behar diogu, lan-eremura sartzen den

material berria era egokian erabiliz eta gordez. Ezarritako irizpideei eta prozedurei jarraiki, materiala beharrezkoa den edo ez den erabaki, eta dagokion tokira eraman behar dugu.

Antolaketaren fasea arrakastaz burutuko badugu, kontuan izan behar dugu antolaketaren lagunik handiena paperontzia dela. Oro har, lan-eremuan ez dugu gorde behar une honetan behar ez dugun materiala, ezta hemendik denbora gutxira behar izango ez duguna ere.

BEHARREZKOA: Normalean erabiltzen dugulako edota

aurki erabili behar izango dugulako lan-eremuan behar dugun materiala

arloan eduki beharko dugu.

BEHARREZKOA EZ DENA: Lan-eremuan erabiltzen ez dugun eta

gero ere erabiliko ez dugula uste dugun materiala, kasuan kasuan,

gorde edo kendu egin beharko dena (lan-eremutik kendu).

D ALDERDIA: Behar ez den material zalantzazkoa

eta behar ez den eta laga edo ezabatu zain dagoen materiala

gordetzeko lekua .

ARTXIBOA / BILTEGIA: Gorde beharreko materiala

biltegiratzeko tokiak dira; toki hauetan ere, dagokion unean, 5S-ak ezarriko

ditugu.

38

ANTOLAKETAREN FASEA EZARTZEA

1. FASEA PLANIFIKATZEA

1.1. Lan-egutegia finkatzea. Antolaketa fasearen egutegia finkatzeko lana bideratzaileari dagokio. Plangintza orokorrean finkatutako datak erreferentzia gisa hartuta, bideratzaileak antolaketa fasea planifikatzeko txantiloia hartu, eta egutegia finkatuko du, oraingoan egunen eskala erabiliz.

Urrats hau egin ondoren.....

• Argi dago zer denbora-epe behar den antolaketaren fasea burutzeko.

• Bideratzaileak gertu du taldeari antolaketa faseko prestakuntza emateko behar den material guztia.

• Prest dago antolaketa faseko ekintzak gauzatzeko behar den logistika guztia.

LORTU BEHARREKOA



1. - Lan-egutegia finkatzea.

2. - Adostasun-bilera prestatzea.

2. - ADOSTASUN-BILERA

1. - Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.

2.- Lan-txantiloiak eta haiek betetzeko modua prestatze a.

3. - EKINTZAKGAUZATZEA

1. - Erabakitako ekintzak egitea eta zerrendak betetzea.

2. - Hobetzeko ekintzak proposatu eta egitea.

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA

1.- Lan-prozedurak ezartzea.

2. - Kontrol- fitxak egitea.



39

Txantiloi horretan, Txukun metodologiaren fase guztietan egiten diren lau urratsak daude jasota: fasea planifikatzea, adostasun-bilera, ekintzak gau zatzea eta prozedurak ezartzea izeneko urratsak, alegia. Ekintzak gauzatzeak epe luzea hartuko du. Izan ere, urrats horretan hainbat lan egin behar da: paseoa edo ibilaldia egin, zaharkituta dauden materialak bota, materialak markatu emango zaien norakoaren arabera, zerrendak bete, artxibo edo biltegi gisa erabiliko diren alderdiak zehaztu, D alderdia diseinatu, materialak dagokien alderdira garraiatu… Taldeak eskuak bete lan izango du; hortaz, ahalegina egin beharko du, eta denbora eman, eta, halaber, hainbat ibilaldi egin beharko ditu lan-eremuan zehar. 1.2. Adostasun-bilera prestatzea. Bideratzaileak, taldeko burua den aldetik, fasearen oinarriak ezagutu behar ditu eta jarraibideak irakatsi behar dizkie taldeko gainerako kideei, metodologiari buruzko prestakuntza eman behar die beraz. Bideratzaileak, besteak beste, honako zeregin hauek ditu: adostasun-bileran erabili beharreko prestakuntzako materiala prestatu behar du, eta erabiliko diren txantiloiak (prestakuntzako txantiloiak; interpretazio-fitxa; beharrezkoak diren materialen zerrendak, beharrezkoak ez direnenak eta D alderdian biltegiratzen direnenak; ekintza-plana) berrikusi behar ditu, eta haien edukia ulertu eta interpretatu ondoren, taldeko kideei azalpen argia eman behar die txantiloi horien edukiaz eta erabileraz. Era berean, fasearen alde praktikoan zer material beharko den aurreikusi behar du bideratzaileak: argazki-makinak, metroa, arloko planoak, paperontziak, zaborrontziak, eta

40

abar. Horrela, ekintzaren unean, ez da geldialdirik ez atzerapenik egongo, baliabideren bat falta dela-eta.

BILERA-DEIALDIA CONVOCATORIA DE REUNIÓN PROGRAMA TXUKUN-5S

Bilera / Reunión: 3 (99-00)

GAI ZERRENDA DATA: 1999-12-22 - Asteazkena

ORDUA: 9:00

LEKUA: Zubieta

9:00

9:20

10:20

Antolaketa fasea Ibilaldiaren ondorengo erabakiak: Hobekuntzen analisia

- D alderdia diseinatzea Hobekuntza-ekintzak gauzatzea

- D alderdia garbitzea eta osatzea

- Behar ez den materiala D alderdian jartzea

Sendotze-ekintzak - Kausa-ondorioa diagrama - Beharrezkoa – Behar ez

denerako irizpidea ezartzea eta D alderdiko materiala tratatzea.

Fase Organización Decisiones tras el paseo: Análisis de mejoras

- Diseñar la zona D Ejecución de acciones de mejora

- Limpiar zona y montar Zona D - Llevar los innecesarios a Zona D

Acciones de consolidación

- Diagrama causa-efecto - Criterio necesario-innecesario y tratamiento del material en la Zona D

Akta: - Ikasturte honetarako, honela

ezarri dira D alderdiaren artxiboa eta berrikuspena egiteko aldiak: Hiru hilean behin: 2000ko martxoa / 2000ko ekaina. Hortik aurrera, sei hilean behin: 2000ko abendua / 2001eko ekaina / 2001eko abendua...

- Hirurak izango gara berrikuspena egiteko arduradunak aldi berean.

Acta: - Para este curso, se establecen los

periodos de archivo y revisión de Zona D de la siguiente manera: Periodo trimestral Marzo-00 / Junio-00 ; A partir de aquí, revisión semestral: Diciembre-00 / Junio-01 / Diciembre-01 ...

- Los responsables de la revisión seremos los 3 a la vez.

2.- ADOSTASUN-BILERA.

SAREka

41

Urrats hau egin ondoren...

• Arloko kideek adostu dituzte antolaketa eta antolaketaren definizio operatiboa , lan-eremuari aplikatu beharrekoa.

• Argi eta garbi zehaztu da antolaketa fasearen ekintza-plana, nork zer noizko egin behar duen azaltzen duena..

• Denek dakite zerrendak nola erabili eta aplikatu.

LORTU BEHARREKOA

42

2.1. Fasea interpretatzea eta fasea betetzeko jarra ibideak ezartzea. Bideratzaileak taldeari fasearen oinarriak azaldu ondoren, INTERPRETAZIO FITXA bete beharko da. Antolaketari dagokionez, “beharrezkoa ” zer den definitu beharra dago, taldearentzat zer material den beharrezkoa, alegia. Lan-eremuko kideek, bileran parte hartzen dutenek, erabaki egin behar dute beharrezkoa den materiala zehazteko irizpidea. Beharrezkoa den materiala izan daiteke, aurreikuspenei jarraiki, hilabeteko, sei hileko edota urtebeteko epean lan-eremuan erabiliko dena, lan-eremuaren ezaugarrien arabera. Irizpideak argi egon behar du kide guztientzat, eta interpretazioko fitxan jaso behar da.

DIOCESANAS (Nieves Cano – Vitoria-Gasteiz)

Goiko txantiloian ikusten denez, antolaketa kontzeptua gure lan-eremuaren egoerari dagokio. Jaso dugun adibidean, ondo ikus daiteke beharrezkoa denaren eta beharrezkoa ez denaren kontzeptuak eskura dauden materialen arabera interpretatu direla. Txantiloi hori bete ondoren zereginak, ardurak eta epeak finkatu beharko ditugu. Beharrezkoak ez diren materialak dira eguneroko jardunean behar ez diren horiek, hau da, gainerako materialak; azken batean, lan-arloan egon behar ez duen GUZTIA. Batzuetan, nahiz eta beharrezkoa denaren irizpidea zehatz-mehatz finkatuta egon, zalantzak sortzen dira. Horrelakoetan, materialak beharrezkoak ez diren zalantzazko materialtzat jotzen dira, eta D alderdira eramaten dira. Gogoan izan behar dugu hau: zaborra ez da beharrezkoa, baina beharrezkoa ez den material guztia ez da zaborra. Izan ere, bereizi egin behar dugu zein material den zaborra , zein material biltegiratu edo artxibatu behar den, eta zein laga, saldu edo lekuz aldatu behar den.

43

Taldeak eremuan dagoen materiala aztertu, eta bat etorri behar du –material zehatzen adibideak hartuz– material horren nolakotasunari dagokionez. Irizpideak argitu ondoren, interpretazio-fitxan jaso behar dira, eta beharrezkoak ez diren material-motak eta horiek zein lekutara eramango diren ere aipatu behar da. Lan mailakatua Ekintzak gauzatzeko jarraibideetan argitu beharreko beste kontu bat da lan mailakatuarena. Lan mailakatuak honako hau esan nahi du: lehen esan dugunez, beharrezkoa ez den materiala kendu egin behar da lan-eremutik , eta –zaborrera botatzen ez bada edo lan-arlotik kentzen ez bada– zerrendatu eta, normalean, artxibo edo biltegi batean kokatu. Bestalde, arlo horietan ere 5S-ak aplikatu beharko dira dagokien garaian. Une hori iristen denean, artxibo edo biltegi hori eremu berria bailitzan hartu beharko dugu eta antolaketa fasea ezarri beharko dugu hor ere, hain zuzen, artxibo edo biltegi horretan beharrezkoak diren eta beharrezkoak ez diren materi alak bereiziz, eta beharrezkoak ez direnak bertatik kenduz . Horrekin hau esan nahi dugu: gure lan-eremuan beharrezkoa ez delako artxibora eramaten dugun materiala, seguru asko, beharrezkoa izango dela artxiboan. Nolanahi ere, artxibo horretan dagokion garaian beharrezko denaren eta ez denaren inguruan ezarriko diren irizpidearen pean geldituko da material hori. Lehenik, urrats hori lan-eremuan egin behar da, eta, gero, hala behar denean, gainerako eremuetan ezartzea aztertu beharko da. Alabaina, 5S-ak zentroetan ezartzeko esperientzia batzuk, hain zuzen, artxibo nagusietatik abiatu dira. Horrelakoetan, beharrezkoa den materialaren irizpidea zehaztean, materialen erabilgarritasunaz gain, material horiek bete behar dituzten legezko araudiak edo barne-araudiak ere hartu beharko ditugu aintzat. 2.2. Lanerako txantiloiak prestatzea eta haiek bete tzeko modua. Adostasun-bileran, bideratzaileak ondo azaldu behar du nola bete behar diren erabiliko diren txantiloiak eta zertarako balio duten txantiloi horiek:

- Beharrezkoa den materialaren zerrenda. Lan-eremuan utziko dugun

materialaren berri emango digu. Zerrenda baliagarriak behar ditugu; beraz, erabilgarritasunaren irizpideak izan behar du nagusi materialaren zerrenda prestatzerakoan. Esate baterako, ez da zentzuzkoa xehetasun handiz jasotzea lantegiko materialak (giltza guztiak, barauts guztiak…), baina bulegoetako, sailetako edo lantegietako material jakin batzuk xehe-xehe jasotzea, berriz, interesgarria izan daiteke, adibidez, material suntsikorrak, agiri ekonomikoak, e.a. Nolanahi ere, taldea arduratuko da zerrendak betetzeko irizpideak finkatzeaz. Garrantzizkoa da aldez aurretik argi jakitea materialak zertarako erabiliko ditugun (ordenaren fasean kokatzerakoan, erreferentziako zerrenda gisa, dauden izakinak kontrolatzeko, e.a.).

44

REPELEGAKO GLHBI

- Beharrezkoa ez den materialaren zerrenda. Zerrenda hau tresna egokia da lan-eremuan biltzen den eta beharrezkoa ez den material-mota aztertzeko, bai eta material hori zergatik agertzen den argitzeko eta material hori tratatzeko prozedura egokiak finkatzeko ere. Hala, beraz, zerrenda honek balio behar digu material-mota hori aztertzeko eta material hori zergatik agertzen den argitzeko. Geroago, laugarren urratsean, kontroleko fitxak eta prozedurak finkatuko ditugu, hobetutakoa galdu eta atzera ez egiteko.

Saihestu behar da “BADAEZPADA ERE GORDETZEKO” ohitura. Izan ere, gehienetan, kostu gehiago sortzen digu “badaezpada ere” gordetzeak (tokia, artxiboan emandako denbora eta metatzea), material horietakoren bat unean-unean berreskuratzeak baino.

45


- D alderdiaren zerrenda . Zerrenda hau ahalik eta zehatzen egin behar da, D alderdian beharrezkoak ez diren material zalantzazkoak gordetzen baitira, zalantzazkoak izateagatik biltegiratutakoak. Alderdi honetan sarrera eta irteera ugari egongo da. Hasieran, behintzat, zerrendak ez du luzeegi izan behar. Gogoan izan behar dugu saltzeko, lagatzeko edo kentzeko dagoen materialaren behin-behineko biltegiratzea ere alderdi honetan egiten dela.

SAREka – Kalitatea LH publikoan

Adostasun-bileran, beharrezkoa ez den materialerako tokiak finkatu behar dira (biltegia eta/edo artxiboa, D alderdia). Etiketak Etiketek materiala markatzeko balio digute. Beharrezkoa den materiala ez dugu markatu behar, hori ordenaren fasean egiten baita. Izan ere, ordenaren fasearen xedea horixe da, beharrezkoa den materiala identifikatzea eta kokatzea. Alabaina, markatzeak lana errazten badu, taldeak behin-behineko seinalatzea egin behar dela erabaki ahal du. Fase honetan markatu behar dena, nola edo hala markatu beharrekoa, beharrezkoa ez den materiala da. Taldeak kolorezko etiketa itsasgarriak erabil ditzake horretarako. Guk honako kolore hauek gomendatzen ditugu: Zaborrak: Markarik gabe. Zuzenean botako dugu. Beharrezkoa ez den materiala, lagatzeko, saltzeko edo kentzeko dagoena: Puntu GORRIA. Beharrezkoa ez den materiala, artxiborako / biltegirako dena: Puntu URDINA.

46

Beharrezkoa ez den material zalantzazkoa: Puntu HORIA. Beharrezkoa den materiala (material hau markatzea erabakiz gero): Puntu BERDEA. Materialak etiketekin edo eranskailuekin markatuta, beharrezkoak ez diren material-motak multzotan elkartu eta errazago garraia ditzakegu, bai eta ondoren zerrendatu ere. Beharrezkoa ez den materiala ez badugu lan-eremutik kentzen “ibilaldia” egiten dugun unean bertan, garrantzi handikoa da material hori markatzea. Sarritan, hainbat arrazoirengatik, beharrezkoa ez den materiala lan-eremuan bertan gelditzen da denbora batez (beste artxibo batera noiz eramango zain, beste sail batean material hori behar duten noiz berretsiko zain, materiala handia edo pisutsua bada bera garraiatzeko behar diren tresna bereziak noiz ailegatuko zain, e.a.). Horrelakoak gertatzen direnean, material horiek ondo markatu behar ditugu, beharrezkoak ez diren material gisa identifikatuz, lan-eremutik kanpora eraman behar dugun material gisa markatuta, alegia. Dena dela, beharrezkoa ez den material gisa zerrendatu beharra dago.


Laneko plana. Beraz, materiala tratatzeko, kokatzeko, zerrendatzeko eta markatzeko zalantza guztiak argitu ondoren, taldeak ekintza-plana prestatzeari ekingo dio, lanari ekingo dio, . Lehenik eta behin, bideratzaileak aurkeztu duen fasearen egutegia berrikusi eta adostu beharko da. Horren ondoren, taldeak ekintza-planaren txantiloiaren gainean egingo du lan, eta egin beharreko ekintza guztiak esleituko ditu. Hori egiterakoan, ahalegina egingo du taldeko kide guztiek zereginetan era orekatsuan parte har dezaten. Ekintza-planaren txantiloian,

47

era guztietako zereginak jasoko dira, aurreikusitako bilerak, norbaiten gain utzitako eginkizunak, taldeko ekintzak eta abar; eta, halaber, ekintza bakoitza egiteko aurreikusitako epeak eta ekintza horien arduradunen izenak ere jasoko dira.

48

REPELEGAKO GLHBI

3.- EKINTZAK GAUZATZEA

3.1. Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak be tetzea. Ekintzak gauzatzen hasi aurretik, adostasun-bileran argi eta garbi utzi behar da zein diren irizpideak eta lan egiteko era eta, orobat, plan bat egon behar da zehaztuta. Ekintzak gauzatzeko, “ibilaldiak” egingo ditugu lan-eremutik. Une honetan, eremua in situ aztertu, eta fasearen lan praktikoa egin behar da: materialak sailkatu, bota, markatu, dagozkien alderdietan kokatu, txantiloietan zerrendatu eta argazkiak atera.

Urrats hau egin ondoren ...

• Taldeak erabakitako antolaketako ekintza guztiak gauzatu dira, ezarritako hurrenkeran gauzatu ere.

• Planeko ekintzak gauzatzean agertutako arazoak aztertu dira, hobetzeko ekintzak proposatu eta planean sartu dira, eta gauzatu egin dira.

LORTU BEHARREKOA

49

Adostasun-bilera egiten den egunean bertan hasi ahal da ekintzak gauzatzen, beti ere bideratzaileak hori egiteko behar den denbora aurreikusi badu eta taldeko kide guztiek behar den prestakuntza badute eta fasearen xedea eta jarraibideak ulertzen badituzte. Onena taldean lan egitea da: batek behar ez den materiala markatu/kenduko du, beste batek argazkiak egingo ditu eta gauzatu beharreko ekintza berriak jasoko ditu planean, beste batek beharrezkoa den materiala zerrendatuko du, eta, beste batek beharrezkoa ez dena. Eta denen artean bota beharrekoa zaborrera botako dute, eta beharrezkoak diren eta beharrezkoak ez diren materialak erabakitako alderdietan kokatuko. Ekintzak gauzatzeko egiten diren ibilaldietan, ez dugu ahaztu behar antolaketaren muina hauxe dela: beharrezkoa dena eta beharrezkoa ez dena bereiztea, eta, gero, beharrezkoa ez dena kentzea. Xede horrekin miatu eta aztertu beharko dugu lan-eremu guztia.

Antolaketaren faseko ibilaldietan jarraitu beharrek o lan-metodoa

begiratu, arreta osoa jarri

makinen, instalazioen, armairuen, mahaien, tiraderen, apalen, biltegien, pasilloen, kanpoaldeen...

gainean, azpian, atzean, barruan, aldamenean

hondatutakoa, zaharkitutakoa, errepikatutakoa, osatu gabea, gehiegizkoa, erabili gabea

aurkitzeko.

Material hori guztia lan-eremutik kendu egin behar da...

- eta zaborrera bota, birziklatzera eraman edota oparitu, saldu… egin behar da. - edo artxiboan / biltegian / D alderdian kokatu behar da.

D alderdia Nahitaez egin beharreko ekintzetako bat da artxiboa, biltegia eta, bereziki, D alderdia prestatzea. Ahal bada, D alderdiak lan-eremutik kanpo egon da, alderdi itxia izan behar du eta bertarako sarrera kontrolatu egin behar da. Era horretan, alderdi hori ez da bilakatuko non utzi ez dakigun material guztien azk en helmuga . Komenigarria da zalantzako materialen arduraduna aukeratzea eta material horiei behin betiko norakoa emateko berrikuspen-datak finkatzea (hasieran, behintzat, hiru hilabetean behin egin daitezke). Berrikuspenetan, materialak berriz sailkatuko dira, beharrezkoak, beharrezkoak ez eta bota beharrekoak direnak, beharrezkoak ez eta artxiboan / biltegian gordetzekoak direnak, eta beharrezkoak ez eta zalantzazkoak direnak (lehengoan jarraituko dutenak) bereiziz. Alderdi honetan material ugari ibiliko da sartu eta atera, baina, hala eta ere, alderdia ez da bihurtu behar non utzi ez dakigun materiala biltegiratzeko gune. D alderdian, zalantzazko materialak baizik ez dira gorde behar, berriz erabiliko ote diren ez dakigulako zalantzazkoak direnak, alegia.

50

Denen artean erabiltzekoak diren eta banaka erabilt zekoak diren arloak. Lan-eremuan denen artean erabiltzekoak diren guneetan, ibilaldia taldeka egin behar da. Banakako guneetan, berriz, ibilaldia banaka egin daiteke, beti ere finkatutako irizpideak aplikatzen eta ezarritako epeak betetzen badira. Eremuan ibilaldia egiten ari garela, hamar argazki atera beharko dira, antolaketa gutxiko guneen lehenagoko egoera eta zaborrera botatako materiala iruditan jasotzeko. Halaber, ekintzak burutu ondoren, argazkiak atera beharko dira guneen ondorengo egoera jasotzeko. Argazki horiek LEHEN / ORAIN izeneko formatuan itsatsi beharko dira.

REPELEGAKO GLHBI

Esan bezala, ekintza-planaren txantiloia eraman behar da aldean, ekintzak eta ibilaldiak egitean beti sortzen baitira ideiak eta iradokizunak etorkizunean egin daitezkeen ekintza berrietarako. Ibilaldietan material hau eskura izatea baliagarria izango zaigu beti:

�� Argazki-makina; digitala bada, hobe.

�� Paperontziak eta zaborrontziak.

�� Kolorezko etiketa itsasgarriak.

�� Kutxa hutsak.

�� Beharrezkoak diren materialen zerrenda.

�� Beharrezkoak ez diren materialen zerrenda.

�� Beharrezkoak ez diren D alderdiko materialen zerrenda.

51

�� Ekintza-planaren txantiloia.

52

MIGUEL ALTUNA GLHBI (BERGARA)

3.2. Hobetzeko ekintzak proposatzea eta gauzatzea.

Urrats honetarako, oso baliagarriak dira ekintza-planaren txantiloiak, horietan jaso behar baitira taldeak iradokitzen dituen hobetze-proposamenak.

Ekintza-planaren txantiloian, egiteke dauden ekintza gisa jasoko dira, hala burutu gabe utzi diren ekintzak, nola proposatzen diren hobetze-ekintzak. Idatziz jaso behar du taldeak ekintzak zein egunetan egin diren, ekintzen arduradunaren izena eta ekintzen bilakaeraren zainketaren emaitzak.

Ibilaldiak eta ekintzak egin ondoren, taldeak arloan antolaketarik ez egotearen arrazoiak aztertu behar ditu, aurre hartzeko neurriak erabakitze aldera.

• Zergatik agertzen dira beharrezkoak ez diren materialak?

• Nola gutxitu ditzakegu antolaketan dauden arazoak? Kausak aztertuta, konponbideak eta prozedura egokiak bila ditzakegu lan-eremuan dagoen materiala tratatzeko. Aurrerago erakutsiko dugu adibide zehatz bat.

53

4- PROZEDURAK EZARRIETA KONTROLATZEA

Urrats hau eginda, oinarriak jarri nahi dira atzera ere fasea ezarri baino lehenagoko egoerara itzul ez gaitezen. Zerrendak erabiliz, metatutako eta beharrezkoa ez den material guztia aztertu behar da, eta zer dela-eta metatzen den argitu. Eremura iristen den materialarekin etorkizunean nola jokatuko den erabaki behar da, bai eta antolaketako berrikuspenak nola egingo diren zehaztu ere. Nolabait ziurtatu behar dugu beharrezkoak ez diren materialen zerrendan sailkatu ditugun materialak ez direla berriz azalduko (prozeduren bidez), eta, azaltzen baldin badira, aldian behin kenduko ditugula (kontroleko fitxen bidez). 4.1. Laneko prozedurak ezartzea. Laneko prozedurak dira lan-eremuan behar ez den materiala pilatu ez dadin jarraitu behar ditugun arauak edo irizpideak. Prozedura horiek arloko kide guztiek bete beharko dituzte nahitaez. Prozedurak modu praktikoan daude deskribatuta, fluxu-diagramen bidez. Diagrama bat da prozedura jakin bat betetzeko egin beharreko jardueren edo ekintzen segida bat. Batzuetan, diagrama ez da lineala, eta bitan adarkatzen da, galdera baten aurrean hartzen dugun hautabidearen arabera. Jarraian azaltzen dugun adibidean, bulegora iristen den materiala tratatzeko prozedura agertuko dugu. Lehenengo urratsa materiala aztertzea da. Kasu honetan, materiala beharrezko den edo ez erabakitzeko irizpidea hau da: beharrezko izango da baldin eta hiru hilabete hauen barruan erabiliko badugu. Baiezkoa izanez gero, material hori beharrezkoa da eta bulegoan kokatuko dugu. Ezezkoa bada, materiala ez da beharrezkoa. Beharrezkoa ez den materiala zalantzazkoa den edo ez erabakitzeko irizpidea hau da: zalantzazkoa da baldin eta ikasturte honetan erabiliko dugula aurreikusten badugu. Baiezkoa izanez gero, materiala D alderdian gordeko dugu. Baldin eta ikasturte honetan ez dugula erabiliko aurreikusten badugu, material hori gordetzea merezi duen edo ez erabaki beharko dugu. Erantzuna baiezkoa bada, artxibo nagusian gordeko dugu. D alderdiko materialak aldian behin berrikusiko


• Eraginkortasun handia lortu da lan-eremua antolatzeari dagokionez.

• Antolatzeko irizpideak , kontrol- fitxak eta lan-eremuan jarraitu beharreko prozedurak ezarrita daude.

• Antolaketa- ohitura berriak erabiliz lan egiten hasi gara.

LORTU BEHARREKOA

54

ditugu, eta erabili diren edo ez jakingo dugu horrela. Erantzunaren arabera, bulegoan edo artxiboan gordeko ditugu.

55


Gehienetan, prozedurak adostu ditzakegu taldean, taldeko kideen esperientziatik abiatuta. Prozedura horiek errazak, aise gogoratzeko modukoak eta erabilgarriak izan behar dute. Prozedura zailak alde batera utzi behar ditugu, sarritan kudeatze-lana erraztu beharrean, zaildu egiten baitute. Eremuak handiak badira eta horietan material asko jasotzen bada, komenigarria da antolaketa ezaren arrazoiak aldez aurretik aztertzea, lehen esan dugun bezala. Horrelakoetan, tresnarik egokiena kausa-ondorioa diagrama da. Lehenengo urratsa da antolaketako arazorik handiena edo larriena zein den zehaztea. Ondorengo adibidean, honako hau izan zen arazorik handiena: “zaila da gauzak aurkitzea, ez baitakigu non dauden” . Bistan denez, eremua nolakoa den, arazoak halakoak edo bestelakoak izango dira. Arazoa ondorio gisa agertzen da diagraman. Horren ondoren, kausak edo arrazoiak zein diren pentsatu behar dugu: zergatik gertatzen zaigu hau? . Galdera horri eman ahal zaizkion erantzun guztiak jasoko ditugu, ohar-orri itsasgarriak erabiliz, eta zutabeetan antolatuko ditugu, haien arteko antzekotasunaren arabera. Antzekotasun bakoitza diagramaren “hezur” bat da, eta zergatiak diagramaren hezur horren barnean sartuko ditugu. Ondoren kasu honek hartzen duen itxura agertzen da:

TXUKUN-5S

56


Kausa edo zergati (hezur) asko badago, komenigarria izan daiteke jatorrizko zergatiak bilatzea, kausarik garrantzizkoenak, eta, horretarako, taldeko kideek behar adina bozketa egitea. Jatorrizko zergati bat edo batzuk aukeratu ondoren, galdera hau egin behar dugu: Ezar al dezakegu prozeduraren bat jatorrizko kausa hori saihesteko? . Adibide honetan, materiala metatzea da jatorrizko kausa, eta, hortaz, prozedura bat ezarri da arlora iristen den materiala artxibatzeko. 4.2. Kontrol-fitxak egitea. Lan-eremura material asko iristen bada eta material hori etengabe eraman behar bada artxibo, biltegi eta era askotako armairuetara, kontrol-fitxak oso baliagarriak izan daitezke. Batzuetan, ez dago materiala zerrendatzeko, identifikatzeko eta berehala artxibatzeko denborarik, eta, ezinbestez, metatu egiten da azkenean. Horrelakorik gerta ez dadin, oso lagungarria izan daiteke berrikuspeneko fitxak egitea; fitxa horietan, berrikuspena egiteko egutegia eta berrikusteko lanaren arduradunaren izena jasoko dira. Hona hemen kontroleko fitxa horien adibide bat.

57


Bestalde, D alderdiaren, biltegien edo arloaren aldian behingo berrikuspenak egiteko egunak finkatzeko ere erabili ahal da kontrol-fitxa. Izan ere, azken fasean, Diziplina eta Ohitura izenekoan, lan-eremua aldian behin berrikusi eta ebaluatuko da. Halaber, aldian behingo berrikuspen horiek kontrol-fitxetan jaso daitezke. Erretiluak. Lan-eremura iristen den material asko artxibora eramaten da gero. Baina, horretaz gain, arloko pertsonek elkarri trukatzen dioten informazio ugari ere badago: gutunak, oharrak, deialdiak, txostenak eta abar. Tankera horretako informazioari zirkulazioan dagoen informazioa esaten zaio. Zentro askotan “kutxatilategiak” edo erretiluak erabiltzen dituzte erakundeko pertsonei zuzendutako gutunak, oharrak, deialdiak eta jakinarazpenak uzteko. Normalean, kutxatilategi horiek bulego nagusietan edo irakasleen geletan egoten dira. Oso lagungarriak dira, bulegoetako langileei, zuzendaritzako taldeari edota edozein lankideri aukera ematen dietelako holakori edo halakori zuzendutako informazioa uzteko.

58

USURBILGO GLHBI

Kontua da lan-eremu batzuetan, gehienbat zuzendaritzako bulegoetan eta bulego nagusietan, zirkulazioan dagoen informazioa oso ugaria dela, eta, hortaz, nola edo hala sailkatu eta irudimen handiz irtenbideren bat aurkitu behar dela arazoa konpontzeko. Agiriak uzteko erretiluak hautabide egokia izan daitezke horretarako (edozein eremutan postara bidali nahi diren gutun guztiak eta bestelakoak biltzeko erretilua...). Beste alde batetik, zirkulazioan dagoen informazioa aztertu eta zein motatakoa den zehaztu beharra dago, material hori zentzuzko eran erabili eta kokatzeko tokirik egokiena finkatu ahal izateko. Horrela, informazio hori dabilen zirkuituetan alferrik sortzen den materiala kenduko dugu, eta oinarri bat izango dugu lan-eremuan sortzen eta jasotzen den informazio guztia kontrolatzeko eta berrikusteko prozedurak ezarri ahal izateko.

USURBILGO GLHBI

Lan-eremuetan (bulegoetan, langeletan), oso gomendagarria da kutxatilategien aldaera gisa erretilua erabiltzea. Normalean, agiri gutxi jasoz gero erretilu bat erabiltzen da, eta asko jasoz gero bi erretilu. Bi erabiliz gero, erretilu bat jasotzen den agirietarako izango litzateke, eta, bestea, bidaltzen diren agirietarako.

59

Nolanahi ere, azken xedea da mahaia garbi edukitzea, eta, ordenagailua itzali baino lehen informatikako agiriak artxibatzen ditugun bezala, lanpostuan ere, egin ditugun lanak eta egiteke ditugunak bereiziz, agiriak dagokien tokian utzi ahal izatea, eta ez mahaiaren gainean. Izan ere, mahaiaren gainean, zirkulazioan dagoen informazioa besterik ez litzateke gelditu behar; gainerakoa dagokion tokian gorde beharko genuke. Taula betetzea. Urrats guztiak egin ondoren, “Txukun 5S” taulan Antolaketa faseari dagokion zutabea bete dezakegu, eta hauek guztiak bertan ezarri: fasearen egutegia, beharrezkoak diren materialen zerrendak, beharrezkoak ez direnenak eta D alderdiko materialenak, lehengo eta oraingo egoeraren argazki adierazgarriak, egindako prozedurak, kausa-ondorioa diagramak, kontrol-fitxak eta abar. Azkenik, gogoan izan behar dugu ez dela komenigarria Antolaketa fasetik Ordenaren fasera igarotzea, artean Antolaketa fasean oinarrizkoak diren hobetze-ekintzak gauzatu gabe baditugu, zeren eta hori oztopo larria izango bailitzateke hurrengo faseari ekiteko.

IV. EZARTZEA: ORDENAREN FASEA Ordenatzea da antolaketa fasean hautatu diren behar rezko materialak kokatzea eta identifikatzea. Ordenaren fasean, besteak beste, honako arazo hauek aurkituko ditugu:

• Ez dago irizpide bateraturik beharrezkoak diren materialak non kokatu behar diren erabakitzeko.

• Zaila da materialak eskuratzea, erabiltzea eta erabili ondoren dagokien tokian berriz jartzea.

• Beharrezkoak diren materialak behar bezala identifikatuta eta kokatuta ez daudenez, sarritan nahasteak izaten dira, materialak galdu egiten dira eta pertsonek akatsak egiten dituzte.

• Denbora galtzen da materiala bilatzen eta, erabili ondoren, dagokion tokian berriz jartzen.

• Materialak gaizki biltegiratzen dira.

• Erabiltzeko moduan dauden guneak eta baliabideak alferrik galtzen dira.

• Dauzkagun materialak eta baliabideak ez ezagutzea.

• Lan-prozesuan etenaldiak izaten dira.

• Pertsonek istripuak izateko arriskua dago. Ordenaren fasearen xedea da material bakoitza behar bezala identifikatuta eta dagokion tokian egotea, eta toki bakarra egotea material bakoitza kokatzeko. Ordenaren fasea, antolaketaren fasea bezala, fase praktikoa eta operatiboa da. Fase honetan, antolaketaren fasean bereizitako material beharrezkoa kokatu eta identifikatu egin behar dugu. Horrez gain, lan-eremuko tokiak identifikatu egin behar ditugu. Fase honen helburua da lan-eremuko pertsona guztiek jakitea zeintzuk diren erakundeak jarduera betetzeko eskura dituen toki, baliabide eta material guztiak, eta horiek denak zentzuz kokatuta egotea. Era berean, hau da lortu beharreko beste helburu bat: denborarik alferrik ez galtzea, beharrezkoak diren materialak dagokien tokian kokatuta ez egoteagatik bila aritu beharrez eta materialak dagokien tokian berriz jarri beharrez. Horretarako, lan egiteko irizpide bateratuak adostu behar dira, eta toki egokiak hautatu behar dira erabiltzekoak diren material beharrezkoak biltegiratzeko. Halaber, lan-eremuak eta guneak ondo identifikatu behar dira. Azken batean, lan-ingurunean dauden beharrezko materialak eta eremuak erraz antzemateko moduan egon behar dute. Ordenaren fasea lan-eremuan aplikatuz, honako emaitza hau eskuratu behar dugu:

61

d) Lan-eremuko tokiak identifikatzea . e) Beharrezkoak diren materialak kokatzea eta identifi katzea (material bakoitzari

toki bat ematea).

62

1. Kokatzea Kokatzea da material bakoitzari toki egoki bat ematea . Materialak kokatzeko guneak zehaztean, irizpide logikoak eta aise aplikatzeko modukoak izan behar ditugu kontuan, beharrezkoa den materiala partekatu ahal izateko. Ordenaren fasea egitean, ez dugu ahaztu behar 5S-en azken helburua zein den: lan-eremua eta bertan dagoena partekatzea . Hala, beraz, kontua ez da material bakoitza dagokion tokian jartzea bakarrik. Kontua da hori egitea eremuan dauden materialak ahalik eta gehien partekatu ahal izateko. Erabat galarazi behar dira materialak kokatzeko toki pertsonalak, partekatu behar den eta partekatu ahal den materiala jartzeko erabiltzen direnak (ikasgaien programazioak, memoriak, irakasleen koadernoak, material didaktikoa, azterketen eta ariketen proposamenak, e.a.) . Fase honetan gogoan izan behar dugu beste alderdi hau ere: biltegiratzeko baliabideei dagokiena. Materialak eskuratzeak eta itzultzeak, sarritan, lotura zuzena du biltegiratzeko baliabideekin. Bulegoetan eta langeletan maiz aurkitzen ditugu orri-pilak armairuetan, lan-mahaietan eta bestelakoetan pilatuta. Tankera horretako egoerak bateraezinak dira ordenaren faseak dituen helburuekin. Sarritan, materialak zein karpeta-motatan gordeko ditugun pentsatu behar dugu. Horixe bera gertatuko zaigu beste eremu batzuetan ere, esaterako, lantegietan. Lantegietan, askotan ez da nahikoa izango material-mota bat tiradera batean gordetzea eta hori ondo identifikatzea. Tiraderaren barruan, materiala nola banatuko dugun pentsatu beharko dugu, edo, bestela, materialak gordetzeko beste euskarri-mota bat proposatu beharko dugu.

MIGUEL ALTUNA GLHBI (Bergara)

IDENTIFIKATZEA: Identifikatzea da dauden eremuak eta

materialak era estandarizatu eta adostu batean seinalatzea, erraz ezagutu ahal

izateko.

KOKATZEA: Kokatzea da beharrezkoak diren

materialei biltegiratzeko toki egokia ematea, berehala aurkitu ahal izateko.

63

Ondo aztertu behar dugu beharrezkoa den material bakoitzaren erabilera (nork erabiltzen duen/ noiz erabiltzen den). Beharrezkoak diren materialak nork erabiltzen dituen jakinez gero, guztiek erabili ohi dituzten materialekin lanean ari garen edo ez jakingo dugu, bai eta material horien (makinen, tresnen, agirien…) kokapenik egokiena, eta artxiboen, biltegien edo lanpostuen kokapenik egokiena zein izan daitekeen ere. Beharrezkoak diren materialak erabiltzeko maiztasuna eta, halaber, material horien pisua eta tamaina oso alderdi garrantzitsuak dira materialak non kokatuko ditugun erabakitzeko. Batzuetan, beharrezkoa izan daiteke materiala erabiltzen den tokitik gertu kokatzea, nahiz eta material hori maiz ez erabili. Orobat, kontuan izan behar dugu erabili beharreko materialak biltegiratzeko altuera: belaunen paretik sorbalden pareraino joan behar du. Bulego nagusietan, sailetan eta artxiboetan, agiriak eta artxiboak erabiltzeko maiztasuna izango da funtsean aplikatuko den irizpidea. Hala, bada, egunero erabiltzen diren agiriak lan-eremuan eskura dauden artxiboetan gorde behar dira; eta aldian behin erabiltzen direnak, aldiz, urrutiago dauden artxibo nagusietan, gehienbat lan-eremutik kanpo. Artxiboei dagokienez, beharrezkoak diren materialak (ikasleen espedienteak…) kontserbatzeko irizpideak hartu beharko dira aintzat, kokapenik egokiena aurkitzeko. 2. Identifikazioa Dauden eremuak, tokiak eta material beharrezkoak erraz identifikatzeko, irizpide bateratuak eta prozedura estandarizatuak ezarri behar dira. Bi identifikazio-mota daude: a) Identifikazio orokorra: Identifikazio-mota hau bi tokitan egiten da: Kanpoaldean: Kanpoaldea behar bezala identifikatuz gero, errazago aurkituko dugu eremu orokorrera eta gainerako guneetara sartzeko bidea. Kanpoaldea identifikatzeko, azalpen-txartelak jarriko dira, eta norabideak eta sarbideak gezien bidez adieraziko dira. Txartelak jarri behar dira, toki guztiak erraz aurkitu ahal izateko.

64


Barrualdea: Lan-eremuko guneak identifikatzen laguntzen du. Barrualdeko identifikazioa toki hauetan egin daiteke:

Lurra Lur gainean dauden eta identifikatu behar ditugun toki edo material guztien gainean egiten da (korridoreetan, makinerian, atseden-guneetan…).

MIGUEL ALTUNA GLHBI (Bergara) Hormak Hormatik zintzilikatutako edo hormari atxikitako materialetan egiten da (tresnen tauletan, oharretarako tauletan, su-itzalgailuetan, apaletan, seinaleetan…).

USURBILGO GLHBI Identifikazio orokorrak informazio orokorra ematen digu: eremuen kokapenaz, lantegien, sailen edo langelen kokapenaz; eta, halaber, informazio zehatzagoa ematen digu biltegi, makina, korridore, atseden-gune, tresnen taula, galdaren gela, segurtasunerako material eta bestelakoen kokapenaz.

65

Beste hauen gaineko informazioa ere ematen digu identifikazio orokorrak: sarrera eta irteerak, hartu beharreko norabideak, zuhurtasun-neurri eta debekuak, segurtasuneko eta osasuneko arauak, salbamenduko seinaleak, larrialdietan eraikina husteko bideak eta abar. b) Identifikazio zehatza: Identifikazio-mota hau beharrezkoa den materialari eta materiala gordetzeko dugun altzariei dagokie. Identifikazio zehatzak aukera ematen digu eskura dauzkagun material beharrezko guztiak identifikatzeko eta kokatzeko. Beharrezkoak diren materialen zerrendak –antolaketaren fasean egin zirenak– fase honetan beteko dira, eta, hala, materialaren deskribapenaz gain, informazio ugari jakin ahal izango dugu: materiala non dagoen, zer kopuru daukagun eta taldeak onartutako zerrenda-ereduan sartutako beste alderdi batzuk. Administrazioko arloetan (bulegoetan, artxiboetan…), oso garrantzitsua da identifikazio zehatza era egokian egitea: agiriak sailkatzeko irizpide egokiak eta baliagarriak erabiliz, eta, halaber, materialak identifikatzeko eta kokatzeko sistema bat hautatuz, identifikazioko kodea azkar esleitzeko modukoa eta agiria guztientzako eskuragarria den leku egoki batean kokatzeko modukoa. Identifikazio zehatza egiteko denbora behar den arren, oso garrantzitsua da, identifikatzeko sistema erabilgarria eta baliagarria bada, eraginkortasuna lortuko baita antolakuntzan.

USURBILGO GLHBI Materialak behar bezala identifikatu gabe kokatzen, erabiltzen eta berrezartzen badira, arazoak sortuko dira: denbora galduko dugu haiek bilatzean, okerreko tokian jarriko ditugu, galdu egingo dira, edota beharrezkoak ez diren kopiak egingo dira… Eta hori dena oztopoa izango da gure lana eraginkortasunez egiteko.

66

USURBILGO GLHBI Material beharrezkoak eta horiek gordetzeko artxiboak, karpetak eta kutxak –eta, hala behar denean, horiek gordetzeko apalategiak eta armairuak ere bai– behar bezala identifikatzen baditugu, saihestu egingo ditugu arazo horiek, eta, beraz, erakundeko edozein pertsonak, baita sartu berriek eta kanpokoak diren pertsonek ere, erraz lan egin ahal izango dute. 3. Apalategiak eta materialak kokatzeko beste toki batzuen identifikazioa Lan-eremuko guneak txikiak badira edo beharrezkoak diren materialak argi bereizitako multzoetan antolatuta badaude, materialen identifikazioak berak aukera emango digu materialak laster aurkitzeko. Horrelakoetan, ez da beharrezkoa izaten materialak gordetzeko apalategiak identifikatzea. Materialak identifikatzeko sistema egokia erabiltzeak materialak non dauden ikusteko aukera ematen digu. Alabaina, batzuetan, egokia eta beharrezkoa izaten da materialak gordetzeko apalategiak identifikatzea. Orduan, bi era ditugu apalategiak identifikatzeko: a) Armairuetan, apalategietan eta apaletan zer mate rial-mota gordetzen den seinalatzea. Kasu honetan, armairua identifikatzeko izenburu orokorra erabili ahal dugu (adibidez, kudeaketa ekonomikoa eta erosketak), eta, armairuaren barruan, goiko apalean, agiri-multzo baten izenburua ezarri (erosketak eta hornitzaileak), eta hurrengo apalean beste agiri-multzo batena (aurrekontuak eta balantzeak). Agirien multzo bakoitza ondo bereiziko dugu besteetatik identifikazio-kodearen bidez, eta dagokion tokian utziko dugu.

Beharrezko identifikazioa

Altzariak

67

USURBILGO GLHBI b) Apalategiei eta apalei kode bat ematea. Kasu honetan, identifikazio-kodea edo zenbakia eman ahal diogu, lehenik, apalategiari, bera ondo kokatzeko, eta, gero, apalei eta apalen zutabeei, horiek apalategiaren barruan kokatu ahal izateko. Beharrezkoa den materialaren zerrendetan, materiala jarriko den apalategiaren eta apalaren kodeak jasoko ditugu. Adibidez, 2-A kodeak hauxe emango luke aditzera: 2 armairuko A apalategia. Sistema hau oso erabilgarria da materialak ateratzen eta berriz jartzen maiz ibili behar bada, esate baterako, ikasleek teknologia-ikasgeletan eta lantegietan erabiltzen dituzten ekipoekin. Horrelakoetan, ekipoak eta ekipoa jartzeko apalategiaren tokiak kode bera izango dute, kokapen zehatza jakin ahal izateko. Ekipoak itsatsita duen kodeak zuzenean eramango gaitu bera jarri behar den apaleko tokira. Zuhur ibili behar dugu kode-mota hau ezartzerakoan; izan ere, sistema honek honako arazo hauek izaten ditu:

- Material desberdin asko dagoen tokietan, galdu egin gaitezke hainbeste kode erabilita.

- Material batzuetan zaila da kodea jartzea (bihurkinetan, barautsetan, e.a.).

Sistema hau erabilgarria izan daiteke material batzuekin (materialak itzultzeko lana errazten digu gehienbat), baina beste material batzuekin a) atalean adierazitako identifikazio-mota erabil dezakegu.

68

4. Gaurkotzea Seguru asko, beharrezkoak diren material berriak eskuratuko ditugu, eta material horiek biltegiratzeko eta kokatzeko toki berriak beharko ditugu. Aldi berean, beste material batzuk kendu edo D alderdira eraman beharko ditugu, lehen zuten eraginkortasuna galdu dutelako eta dagoeneko beharrezkoak ez direlako. Material berri horiek dagokien tokian kokatu eta identifikatu behar dira beti. Eta ez da nahikoa izango noizean behin txukuntzeko ekinaldi orokorrak egitea. Aukeratzen den sistemak prozedura estandarizatuak eta partekatuak sortu behar ditu eremuan sartzen den material beharrezkoa identifikatu eta kokatzeko. Material berria tratatzeko prozeduren barruan material-multzo baten edo batzuen zerrendak gaurkotzeko lana sartzen badugu, ordena-zerrendak gaurkotze-lanerako oinarri gisa erabili ahal izango dugu.

BIDASOA GLHBI (Irun)

69

ORDENAREN FASEA EZARTZEA



• Argi dago ordenaren fasea gauzatzeko beharko den denbora.

• Bideratzaileak gertu du taldeari ordena faseko prestakuntza emateko behar den material guztia.

• Prest dago ordena fasea egiteko behar den logistika guztia, identifikazio orokorreko eta zehatzeko sistema, eta beharrezkoa den materiala kokatzeko eta identifikatzeko sistema.

LORTU BEHARREKOA



1.- Lan-egutegia finkatzea .

2.- Adostasun-bilera prestatzea .

2. - ADOSTASUN-BILERA 1.- Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.


3. - EKINTZAK GAUZATZEA 1.- Erabakitako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetz ea.

2.- Hobetzeko ekintzak proposatu eta egitea .

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA 1. - Lan-prozedurak ezartzea .

2.- Kontrol-fitxak egitea .



70

1.1. Lan-egutegia finkatzea. Orden fasearen egutegia finkatzeko lana bideratzaileari dagokio. Plangintza orokorrean finkatutako datak erreferentzia gisa hartuta, bideratzaileak ordenaren fasea planifikatzeko txantiloia hartu, eta egutegia finkatuko du; eta egutegiak, antolaketa fasekoak bezala, egunen eskala izango du. Txantiloi horretan, Txukun metodologiaren fase guztietan egiten diren lau urratsak daude jasota (fasea planifikatzea, adostasun-bilera, ekintzak gauzatzea eta prozedurak ezartzea izeneko urratsak, alegia). Ekintzak gauzatzeko urratsari epe luzea eman behar zaio. Izan ere, urrats horretan hainbat ibilaldi egin beharko dira lan-eremuan zehar, eta, gainera, beharrezkoak diren materialak kokatzeko eta identifikatzeko era planifikatu eta ezarri beharko da. Zeregin hori gaitza da oso, eta denbora behar du. 1.2. Adostasun-bilera prestatzea. Bideratzaileak fasearen oinarriak eta haiek aplikatzeko modua ezagutu behar ditu, taldeko gainerako kideei metodologiari buruzko prestakuntza eman ahal izateko eta fasea betetzeko jarraibideak zehaztu ahal izateko. Bideratzaileak adostasun-bileran erabili beharreko prestakuntzako materiala prestatu behar du, besteak beste, eta erabiliko diren txantiloiak (prestakuntzako txantiloiak, interpretazio-fitxa, identifikazio orokorreko eta identifikazio zehatzeko txantiloiak, seinalatzeko sistemak, beharrezkoak diren materialen zerrenda, material beharrezkoa kokatzeko eta identifikatzeko sistemak, ekintza-plana, lehenagoko eta geroagoko egoeren argazkiak eta kontrol-fitxak) berrikusi behar ditu, taldeko kideei haien edukiari eta erabilerari buruzko azalpen argia eman ahal izateko eta haiek betetzeko irizpideak adostu ahal izateko.

72

Era berean, fasearen alde praktikoan beharko dituen materialak prestatu beharko ditu: argazki-makinak, eremuaren planoak, metroa, pintura, DYMOa…, bai eta ibilaldiak nondik nora egingo dituen ere.

BILERA-DEIALDIA CONVOCATORIA DE REUNIÓN PROGRAMA TXUKUN-5S

Bilera / Reunión: 5 (99-00)

GAI ZERRENDA DATA: 2000-01-09 - Asteazkena

ORDUA: 9:00

LEKUA: Zubieta

9:00

9:20

10:20

Ordenaren fasea Prestakuntza Ibilaldia prestatzea

- Fase honetako adibideak begiratzea

1. Ibilaldia – (Orokorra)

- Txantiloiak osatzea - Solairuko planoa egitea - Argazkiak ateratzea - Hobekuntza-proposamenak

zuzenean egitea

2. ibilaldia noiz egingo dugun erabakitzea

Fase Orden Formación Preparación del paseo

- Ver ejemplos de esta fase

Paseo 1 – (General)

- Rellenar plantillas - Confeccionar plano de planta - Tomar fotos - Realizar propuestas de mejora en

el momento

Establecer cuándo se realizará el paseo 2

2.- ADOSTASUN BILERA


• Argi daude denentzat ordenaren kontzeptu guztiak (kokapena, identifikazioa) eta horiek lan-arlora nola aplikatu .

• Adostu da bi mailetan (orokorrean eta zehatzean) zer identifikatuko den eta nola identifikatuko den .

• Adostu da material beharrezkoak kokatzeko eta identifikatzeko sistema .

• Ondo finkatuta dago ordena faseko ekintza-plana; hor, zer nork noizko egingo duen zehazten da.

• Denek dakite beharrezko zerrendak nola erabili eta aplikatu: kokapena eta identifikazioa.

LORTU BEHARREKOA

SAREka

73

2.1. Fasea interpretatzea eta fasea betetzeko jarra ibideak ezartzea. Bideratzaileak taldeari fasearen oinarriak azaldu ondoren, INTERPRETAZIO FITXA bete beharko da. Ordenari dagokionez, “kanpoaldeko eta barrualdeko identifikazio orokorra” zer den eta identifikazio horrek zer gune edo eremu hartzen duen interpretatu behar da. Era berean, identifikazio zehatzari buruzko interpretazio bateratua lortu behar da, eta ondoko hau jakin ere: zein material beharrezko identifikatuko eta kokatuko den (material guztiek beharko lukete hola) eta zein altzari identifikatuko den. Sarreran esan bezala, identifikazio orokorra egitean , bi mailatan arituko gara:

o Kanpoaldeko identifikazioa da kanpoaldean kokatuta dagoena, eta eremu bakoitza eta eremuetara sartzeko bideak identifikatzen dituena.

o Barrualdeko identifikazioak bi zati ditu: batetik, lurrean egiten den identifikazioa, korridoreak, atseden-guneak, makinak eta bestelakoak non dauden aditzera ematen diguna; eta, bestetik, horman egiten den identifikazioa, irteera, sarrera, taula, su-itzalgailu eta horrelakoen gaineko informazioa ematen duten txartelen bidez egiten dena.

Identifikazio zehatzak bi eremu hartzen ditu:

o Beharrezkoa den materiala: beharrezkoak diren materialen gainean doan identifikazioa (esaterako, agiri batean, karpeten bizkarrean, makina batean… jarritakoa).

o Altzariak : altzarietan doan eta material bakoitzari gune bat esleitzen dion identifikazioa.

Zentroa: Diocesanas

Interpretazio-fitxa

Ordena fasea

Arloa: C.P.D.

DIOCESANAS

KANPOALDEA

Eraikinean dagoen identifikazioa erabiltzen dugu: identifikazio-idazkuna.

LURRA

OROKORRA BARRUALDE.

HORMA

Ez dugu behar • Diocesanas-en informazio-karteldegia → Dymo identifikazio-sistema • Telefonogunea → Dymo identifikazio-s. • Haize girotua → Dymo identifikazio-sistema • Su-itzal. → Dymo identifikazio-sistema

MATERIAL BEHARREZKOA

ZEHATZA

ALTZARIAK

• Informazioak → Dymo identifikazio-sistema eta kodifikazio-sistema • Hardware + tresnak → Dymo identifikazio-sistema, etiketa- eta kodifikazio-sistema • Software aplikazioak → Dymo identifikazio-sistema eta kodifikazio-sistema • Software driver. → Dymo identifikazio-sistema eta kodifikazio-sistema • Bulegoko mat. → Dymo identifikazio-sistema eta kodifikazio-sistema • Bulegoko altzariak → Dymo identifikazio-sistema • Komunikazioetako armairua → Dymo identifikazio-sistema • Zerbitzaria → Dymo identifikazio-sistema eta etiketatzeko sistema

75

Identifikatzeko jarraibideak.

Komenigarria da irizpideak ezartzea bai kanpoaldea identifikatzeko, bai eta barrualdea identifikatzeko ere (lurra, horma). Korridoreak, eta lanerako eta biltegiratzeko lurzoruak seinalatzeko irizpideak ezartzeko, apirilaren 14ko 485 eta 486/97 Errege Dekretuak hartuko ditugu aintzat.

Barrualdea identifikatzeko, honako alderdi hauek izango ditugu kontuan: Pintura

• Makinen, pasilloen, biltegiratzeko tokien eta abarren inguruak pintatzea lagungarria da lan-arloa txukun eta ordenan izateko.

• Lurrak lauak izango dira, leunak, ez irristakorrak eta material iraunkorrez eginak. Lehen aipatutako dekretuak igarobideen eta korridoreen zabalera, makinen artean utzi beharreko tarteak eta horrelakoak adierazten ditu.

• Makineria pintatzeko, hobe da kolore argiak erabiltzea (urdina, berdea, grisa). Kolore desberdinak erabil daitezke makinaren atalak margotzeko, adibidez, atal finkoa kolore batez margotu eta atal mugikorra deigarria den beste kolore batez.

• Sabaiak zuriz margotzea gomendatzen dugu. Hormak, altuerako hiru metroraino, tonu argiko eta leuneko kolorez margotu ahal dira. Hiru metrotik gora eta sabairaino, zuriz.

Materiala metatzea.

• Materialak metatzeko metodoa zehaztu beharra dago. Horretarako, biltegiratutako materialen garaiera eta eremuaren m2ko baimentzen den zama hartu behar da aintzat. Materialik pisutsuenak behealdean jarri behar dira.

• Material bereziak alderdi berezietan jarri behar dira.

• Objektu txikiak ontzi egokietan pilatu behar dira.

• Bobinak edo objektu zilindrikoak “hiruzuloka” jarri behar dira. Ilara bakoitzak behekoak baino bobina bat gutxiago izan behar du, eta beheko ilarako muturreko bi bobinak ziriz tinkotu behar dira, mugi ez daitezen.

• Hondakinak edo zaborrak sortzen diren tokietan, bidoiak jarri behar dira, haiek biltzeko, eta, ahal den guztietan, birziklatu egin behar dira

Kokatzea.

• Aintzat hartu behar da materialak zenbat erabiltzen diren, bai eta zertarako erabiltzen diren eta nola kontserbatzen diren ere.

• Materialak guztiok erabiltzeko edo banaka erabiltzeko material beharrezkoak diren bereizi behar da.

• Kontuan izan behar da tamaina txikiko materialak diren (agiriak, karpetak…) edo makinak edota biltegiak diren.

• Aintzat hartu behar dira materialak erabiltzeko maiztasuna eta materialen erabiltzaileak, materialak alderdi batean edo bestean kokatze aldera.

76

• Pisua eta tamaina bezalako irizpideak hartu behar dira kontuan, horien arabera, gerta daitekeelako materiala erabiltzen den alderditik gertu biltegiratu behar izatea, nahiz eta ez izan maiz erabiltzen den materiala.

• Garrantzizkoa da erabili ohi diren materialak zein garaiera arte biltegiratu daitezkeen kontuan hartzea; izan ere, komenigarria da altuera hori belaunaren eta sorbalden tartean egotea.

• Material hauskorrak eremu leunen gainean jarri behar dira, hezetasunetik eta zikinkeriatik babestuta.

• Kontu handia izan behar da gai kutsatzaileak edo arriskutsuak kokatzerakoan.

• Ezaugarri berak dituzten edo ez hartu behar da kontuan. Adibidez, komenigarria da honako hauek batera jartzea: - Multzo bereko materialak. - Lan zehatz bat egiteko erabiltzen diren materialak eta/edo tresnak. - Zerbitzu bererako erabiltzen diren materialak.

Tresnak.

• Lanpostu batean behar diren tresnak lanpostuaren aldamenean eduki behar ditugu.

• Guztiek sarritan erabilitako tresna txikiak esku bakar batekin hartzeko eta uzteko moduan gorde behar dira.

• Eskuko tresna guztiak, matrizeak, moldeak, makinen tresnak, zerra-orriak, kalibreak eta abarrekoak ondo eta txukun eduki behar dira, euskarrietan, apaletan edo tiraderetan antolatuta.

• Komenigarria da euskarrietan piezen ingurunea marraztea. Era horretan, berehala jakingo dugu zein material falta den.

Bulegoan beharrezkoa den materiala eta agiriak.

• Karpetak dagokien kutxan artxibatu behar dira (A-Z); horrela, kutxan sartuta ez badaude, berehala jakingo baitugu baten bat erabiltzen ari diren.

• Agiri asko dagoen bulegoetan, langeletan, artxiboetan eta sailetan, oso garrantzitsua da identifikatzeko eta kokatzeko sistemak estandarizatzea, agiriak artxibatzeko eta bilatzeko lana eta bulegoko materiala erosteko lana errazago egiteko.

• Agiriak artxibatzeko prozedurak adostu egin behar dira eta gure premiei gehien egokitzen zaizkien artxibo-osagaiak erabili: zintzilikatutako karpetak, uztaidunak, transferentzia-kutxak…

• Bulegoetan, garrantzizkoa izan daiteke agirien formatuak ere adostea (identifikatzeko era, goiburuak, egitura, erabilitako letra-motak, eta orriaren tamaina eta kalitatea…).

Informatikako eta komunikazioko baliabideak.

• Komenigarria da sarean lan egitea. Horrela jokatuz gero, 5S-ak ezarri beharko ditugu informatikako artxiboetan, material fisikoarekin erabili genituen irizpide berberak erabiliz.

• Direktorioen eta azpidirektorioen egitura adostu beharra dago, agiriak non artxibatu argi eta garbi jakiteko eta edozein agiri berehala aurkitu ahal izateko.

77

• Artxibo informatikoan egitura bat behar da, beharrezkoa ez den materialerako dagoenaren antzekoa, eta beste bat D alderdirako.

• Oso garrantzitsua da erabili beharreko programak, artxiboak izendatzeko era eta agiriak sailkatzeko irizpideak adostea eta normalizatzea.

Banaka erabiltzeko tokiak. Lehen esan dugun bezala, banaka erabiltzekoak diren tokiak galarazi egin behar ditugu ahal dela. Nolanahi ere, guztiek erabiltzekoak diren osagaietarako ezarri ditugun irizpideak jarraitu behar ditugu, baina horiek praktikan aplikatzea lanpostu bakoitzeko pertsonaren ardura izango da. Lan-mahaian, orriak nahaspilan metatuta egoten dira. Hala, beraz, lan-mahaiak antolatzeko irizpide bateratuak ezarri behar ditugu. Antolaketaren fasean aipatu ditugun irteerako eta sarrerako erretiluak dira bitartekorik egokiena zirkulazioan dagoen materiala antolatzeko, bai eta erabiltzen ari den agiri bat non dagoen berehala jakiteko ere. Sarrerako eta irteerako erretiluez gainera, hala behar bada, eta gehienbat bulegoetan, premiazko materialerako erretilua ere jar dezakegu. Halaber, lan-mahaitik gertu, toki bat presta dezakegu, ondokoetarako: egin gabe dauden gaiak antolatzeko, agiriak garrantziaren/premiaren arabera multzokatuz; egiten den zereginarekin zuzeneko loturarik ez duten irakurketak jartzeko; denboraldi horretako proiektu eta planak uzteko, eta hasita dauden bestelako zereginetarako. Alabaina, oro har, lanaldia hastean eta bukatzean erretiluek eta agendak baizik ez lukete egon behar lan-mahaian. Hala, bada, lanaldia bukatzean, erabilitako materiala dagokion tokian artxibatu beharko genuke, eta lanpostua “artxibatu eta itxi” beharko genuke, informatikako agiriekin lan egitean egiten dugun bezalaxe. Honekin guztiarekin, bideratzaileak proposamen batzuk prestatu behar ditu taldeari aurkezteko, ordenaren fasea gauzatzeko bete beharreko jarraibideen gainekoa. 2.2. Lanerako txantiloiak eta haiek betetzeko modua prestatzea. Ordenaren fasean, honako txantiloi hauek proposatzen ditugu: Beharrezkoa den materialaren zerrenda. Ordenaren fasean, antolaketaren fasean erabili genuen beharrezko materialen zerrenda betetzeko zeregina amaituko dugu. Izan ere, antolaketaren fasean, materialen zerrenda egitean, material bakoitza zerrendaratu besterik ez genuen egin. Ordenaren fasean, ereduaren gainerako atalak bete beharko dira. Zerrendetan gehienbat honako atal hauek hartzen dira kontuan:

78

• Emandako zenbakia edo kodea. • Deskribapena. • Kokapena. • Erabiltzeko maiztasuna. • Kopurua. • Emandako kolorea edo material-mota. • Zerrendaren ereduan sartzea erabaki den beste edozein atal.

Alabaina, zerrendetan ez da bete beharreko atal gehiegi sartu behar, are gutxiago atal horiek baliagarriak ez badira. Hori dela-eta, txantiloi lagungarri eta praktikoak eduki behar dira.

REPELEGAKO GLHBI

Identifikazio orokorreko fitxa. Fitxa hau orokorrean (kanpoaldean eta barrualdean) egin beharreko seinaleak (identifikazioak) jasotzeko erabiltzen da. Horretarako, egin beharreko seinaleak edo identifikazioak eta horiek egiteko erabiliko diren baliabideak deskribatu egin behar dira. Hona hemen adibide batzuk: Egin beharreko identifikazioa. Identifikatzeko baliabidea Kanpoaldean Mekanikako eraikina. Harrerako azalpen-txartel orokorra. Irakasleen saila. Azalpen-gezia duen metakrilatozko txartela. Mekanikako lantegia. Metakrilatozko txartela. Barrualdean Makineria. Lurrean ingurunea margotzea. Alde finkoak (grisez) eta mugikorrak

(laranjaz) pintatzea. Korridoreak. Kolore berdea eta marra urdina mugan.

79

Era horretan, adostasun-bileran, identifikatu nahi duguna eta identifikatzeko erabiliko dugun bitartekoa jaso ahal izango dugu zerrenden bitartez. Ibilaldietan, fitxa berbera erabili ahal izango dugu identifikatu gabeko material beharrezkoak idatziz jasotzeko.

DIOCESANAS (Nieves Cano – Vitoria-Gasteiz) Identifikazio zehatzeko fitxa. Fitxa hau aurrekoaren modukoa da, eta identifikatuko ditugun material beharrezkoak eta material horiek identifikatzeko erabiliko dugun modua idatziz jasotzeko balio du. Fitxa ez da zerrenda huts bat. Izan ere, fitxan hau adierazi beharko dugu: ea identifikazioa materialean bakarrik egingo ote den, edo materiala kokatzeko alderdian ere egingo den. Altzariei dagokienez, zein altzari identifikatuko dugun eta identifikazioa nola egingo dugun erabaki behar da. Gure lan-eremuan, material batzuk ezin izango ditugu sartu ez multzo batean ez bestean, hau da, material bereziak eta bakarrak aurkituko ditugu. Material horiek ere identifikatzeko sistema bat izan beharko dute. Hona hemen fitxaren edukiaren adibide bat:

Material- edo altzari-mota Identifikatzeko metodoa Materialaren gainean

Kokapenean

Segurtatzeko sistemako karpetak Kolore horia eta zenbakia bai bai EFQMko karpetak Kolore urdina eta

zenbakia bai bai

Sareko karpetak Kolore gorria eta zenbakia

bai ez

Tresnak DYMO tiraderaren gainean

ez bai

80

DIN A-4 orriak DYMO apalaren gainean ez bai Plastifikadora (mat. bakarra) DYMO apalaren gainean ez bai

81

Agiri-multzoei edo -familiei identifikazioko koloreak ematea, berez, laugarren fasean egingo den ikusizko kontrolaren moduetako bat da. Dena dela, materialak sistema horiek erabiliz identifikatzeak aukera ematen digu, hain zuzen, ikusizko kontrolaren fasea egiteko.


Laneko plana. Fasea interpretatu, identifikazio orokorra (kanpoaldekoa eta barrualdekoa) eta zehatza (beharrezko materiala eta altzariak) egiteko irizpideak ezarri, eta bileran aurreko fitxa horiek ahalik eta gehien zehaztu ondoren, taldeak ekintza-planari ekin ahal izango dio; hain zuzen, lan-eremuan zehar paseoak edo ibilaldiak egiten hasiko da materiala kokatzeko eta identifikatzeko . Planean ondoko hauek zehaztu behar dira: talde edo pertsona arduradunak , ibilaldian miatuko den lan-eremua eta egin beharreko zeregina . Ibilaldi horietan, normalean, taldeka egin behar izaten da lana.

� Batek ikuskapena zuzendu, informazioa fitxetan eta zerrendetan jaso, eta argazkiak egingo ditu.

� Besteak neurriak hartu, zenbatu, materialak mugitu eta horrelakoak egingo ditu.

Normalean, honako baliabide hauek behar izaten dira zeregin horiek egiteko:

� Fase honetako txantiloiak eta zerrendak.

� Lan-eremuaren planoa, ondoko hauen gaineko informazioarekin: lan-eremuak, instalazioen egoera, lanpostu eta makinak eta ibili beharreko ibilaldia.

82

� Argazki-makina.

� Etiketak eta DYMOa.

� Pintura eta azalpen-txartelak. Antolaketaren fasean eta, oro har, 5S-ak ezartzeko fase guztietan bezala, ekintza-plana ren txantiloia da laneko plana zehazteko lan-tresna nagusia. Proposatutako ekintzak nork egingo dituen, zer egingo duen eta noiz egingo duen zehaztu beharra dago.

DIOCESANAS (Nieves Cano – Vitoria-Gasteiz) 3.- EKINTZAK GAUZATZEA

3.1. Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak be tetzea.

Urrats hau egin ondoren ...

• Taldeak erabakitako eta ekintza-planean jasotako ekintza guztiak gauzatu egin dira.

• Ekintzak gauzatzean, faseko fitxak eta zerrendak bete egin dira, eta hobetze-ekintzak proposatu dira.

• Hobetze-ekintzak planean sartu, eta burutu egin dira.

LORTU BEHARREKOA

83

Planean agertzen diren adostutako ekintzak gauzatzeko, ibilaldiak egingo ditugu lan-eremuan zehar, paseoak , alegia. Une horretan, eremua in situ aztertu, eta fasearen lan praktikoa egin behar da.

84

Ibilaldia. Normalean, lehenik, ibilaldi orokor bat egin beharko dugu, eta hauek guztiak aztertu: lan-eremuen, biltegien eta makinen alderdien egoera, beharrezkoa den materiala erabiltzeko baldintzak eta material horren itxura eta tamaina, arrisku eta lekualdatzeko mugimenduak. Tankera horretako ibilaldietan, identifikazio orokorreko eta identifikazio zehatzeko fitxak beteko ditugu, eta zein identifikazio diren beharrezkoak eta identifikazio horiek nola egin zehaztuko dugu. Xehetasunetarako Ibilaldi edo paseoetan, ekintzak gauzatuko ditugu, planifikatutako lanari ekingo diogu, beraz. Era berean, ekintzak gauzatzeko ibilaldi horietan eremua aztertu ahal izango dugu, eta materialak kokatzeko eta identifikatzeko hobekuntzak proposatu; eta hobekuntza horiek in situ egingo dira. Denen artean erabiltzekoak diren eremuetan, ibilaldiak taldeka egin behar dira, eta, banakako eremuetan, berriz, dagokion pertsonak egin beharko ditu ibilaldiak, taldeak finkatutako irizpideak betez. Lan-eremuan zehar hasierako ibilaldia egitea.

• Lehenik, alderdi orokorrei jarri behar zaie arreta, ikuspegi orokorra erabiliz. Ondoko

hauek begiratu behar ditugu: lan-eremura nola iristen garen, lan-eremuko seinalatze-modua, lan-eremuaren barruko languneak, biltegiak, bilera-aretoak, lurrak eta hormak, pasilloak eta lokalak nola jarrita dauden, bai eta makinak, ekipoak eta gainerako lanpostuak nola ezarrita dauden ere.

• Horren ondoren, xehetasun handiagoko ibilaldia egin beharko dugu, eta

identifikazio-fitxak eta material beharrezkoen zerrendak erabili beharko ditugu, honako alderdi hauek zehatz-mehatz aztertzeko:

• Beharrezkoa den materiala zertarako erabiltzen den. • Beharrezkoa den materialaren itxura eta tamaina. • Arriskuak, lekualdatzeak, garraio eta biltegiratzea. • Denen artean erabiltzekoak diren artxiboetan eta lan-eremuan,

beharrezkoa den materiala non kokatzen den. Ibilaldi honetan, iradokizunak jaso behar ditugu eta behin betiko erabakiak hartu, alderdi hauek zehazteko: identifikatu beharreko gune eta material handiak (makinak, biltegiak…) zeintzuk diren eta horiek nola identifikatuko ditugun, eta, halaber, karpetak, agiriak eta tresna edo ekipo txikiak non kokatuko ditugun eta nola identifikatu ditugun.

• Gutxienez, 10 argazki egin beharko dira. Ekintzak gauzatzeko ibilaldiak. Ondorengo ibilaldiak, berez, planean erabakitako ekintzak gauzatzeko dira (eremuko sarrerak eta guneak seinalatzea, lurrak eta hormak pintatzea, makinak, karpetak, agiriak

85

eta ekipoak identifikatzea, materialak kokatzea, altzariak identifikatzea, zerrendak betetzea…).

• Solairuko antolaketa aldatzea: makinak, instalazioak, languneak. • Identifikazio-arauak betetzea: pintatzea, diseinatzea, idazkun orokorrak

eta zehatzak jartzea. • Beharrezkoak diren material handiak eta altzariak kokatzea eta

identifikatzea. • Material bereziak kokatzea eta identifikatzea, horrelakorik egonez gero. • Beharrezkoak diren materialak erabiltzeko baldintzak berrikustea

(beharrezkoak diren materialek egoera onean egon behar dute). • Agiri eta karpeta guztiak etiketekin identifikatzea. • Agiriak apaletan eta apalategietan kokatzea. • Beharrezkoak diren materialen zerrendak betetzea.

REPELEGAKO GLHBI

86

Ordenaren faseko ibilaldietan jarraitu beharreko la n-metodoa

Ikusi, begiratu, ondo aztertu…

sarrerak, tokiak eta pasilloak, lurrak eta hormak, biltegiratzeko guneak, gune arriskutsuak eta zikinkeria-iturriak makinak, segurtasuneko materialak, tresnak, ekipo txikiak

agiriak eta karpetak agiriak gordetzeko eta artxibatzeko altzariak

duten seinalizazioa, egoera, kokapena ...

tokiak seinalatzeko, material guztia identifikatzeko material guztiei kokapen bat emateko

Lan-eremuak ondo seinalatuta egon behar du eta beharrezkoa den materiala baizik ez du eduki behar...

eta ez da geratuko beharrezko materialik identifikatu gabe, dagokion kokapena esleitu gabe.

3.2. Hobetzeko ekintzak proposatzea eta egitea. Ekintzak gauzatzeko ibilaldiak egin ahala erabaki daitezke hobetzeko ekintzak. Komenigarria da hobekuntza-proposamenak egin aurretik ekintza-planean jasotzea. Eta, proposatutako hobekuntzak norainokoak diren, bideratzaileari jakinarazi behar zaizkio, beharbada taldean hartutako beste erabaki batzuetan eragina izango dutelako. Burutu gabe geratu diren hobekuntzak eta hurrengo bileran proposatzeko bururatzen zaizkigunak ekintza-plana ren txantiloian jasoko ditugu, egiteke dauden hobekuntza gisa. Taldeak honako hauek jaso behar ditu idatziz: ekintza horiek gauzatzeko data , ekintzen arduraduna eta ekintzen bilakaeraren zainketaren emaitza.

4- PROZEDURAK GAUZATZEA ETA KONTROLATZEA


• Eraginkortasun handia lortu da lan-eremua txukuntzeari dagokionez.

• Ordenatzeko irizpideak (kokapena eta identifikazioa), eta lan-eremuan jarraitu beharreko prozedurak argi eta garbi ezarrita daude.

• Ordenatzeko ohitura berriak erabiliz lan egiten hasi gara.

LORTU BEHARREKOA

87

4.1. Laneko prozedurak ezartzea. Esan bezala, oso garrantzitsua da etorkizunean lan egiteko era estandarizatzea, fase hau ez dadin izan txukuntzeko egiten den “ordena-ekinaldi hutsa. Hala, bada, taldean adostu behar da beharrezkoak izango diren materialak nola identifikatu eta kokatuko diren etorkizunean. Hona hemen prozeduraren adibide bat. Zentzuzkoa denez, ordenaren faseko prozeduretan antolaketa faseko jarduerak daude sartuta. Materialak kokatzen eta identifikatzen hasi aurretik –hori ordenaren faseari dagokio–, erabaki behar da ea jasotako materiala beharrezkoa den edo ez den, eta, hala izatekotan, nora eramango den: artxibora, D alderdira edo, besterik gabe, zaborretara botako den. Hortik aurrera, beharrezkoa den materiala identifikatzeko eta kokatzeko lan-eremuko kide guztiek jarraitu behar duten prozedura ezarri beharko da. Urrats hori egitea ezinbestekoa da lortutako ordena-mailari eusteko eta etorkizunean hobetzeko. Ordenaren faseko prozeduren helburua da beharrezkoak diren materialak identifikatu gabe edo gaizki kokatuta ez metatzea; beraz, arloko kide guztiek nahitaez bete beharrekoak izango dira prozedura horiek.

MATERIAL BEHARREZKOA ARTXIBATZEKO PROZEDURA

Material-mota aztertzeakolorea esleitzeko

Hardware SW driverSW

aplikazioakInformazioak

M. beharrezkoenzerrendagaurkotzea

Dagokiontokianartxibatzea


Dagokiontokianartxibatzea

Aurkibideagaurkotzea


Dokumentazioa

Dagokion tokianartxibatzea

Itxura etaikonoaematea

BAIEZ

DIOCESANAS

88

4.2. Kontroleko fitxak egitea. Prozeduraren aldaera bat kontroleko fitxa izan daiteke. Aukera hau agiri asko erabili behar dugunean aplikatu ahal dugu, esaterako, bulego batean. Kasu horretan, beharrezkoa den materiala erretiluetan edo multzoetan pilatzen da, eta, aldian behin, material hori identifikatu, eta dagokion tokian kokatzen da. Kontroleko fitxak lana egiteko epea finkatzen du, eta lana noiz egin den kontrolatzen du. Halaber, materialak behar bezala identifikatuta eta erabiltzeko egoera egokian daudenetz berrikusteko erabil ditzakegu kontrol-fitxak, eta karpeten edukietan egindako aldaketak –holakorik egin bada– eta zaharkitutako kodifikazioak eta identifikazioak kontrolatzeko ere bai. Ordenaren faseko kontroleko fitxa antolaketa fasean alderdien berrikuspenak egiteko erabiltzen den fitxa berbera izan daiteke, ordenari dagozkion berrikuspenak gehitzen baditugu. Nolanahi ere, beti beharko dugu prozedura bateratu bat materiala identifikatzeko eta kokatzeko.

SAREka – Kalitatea LH publikoan Taula betetzea. Urrats guztiak egin ondoren, ordena faseari dagokion zutabea bete dezakegu “Txukun 5S” taulan. Horretarako, honako hau jarri beharko dugu: fasearen egutegia, zerrendak, identifikazio orokorreko eta zehatzeko fitxak, ekintza-plana, lehengo eta oraingo egoeraren argazki adierazgarriak, egindako prozedurak eta kontroleko fitxak. Azkenik, gogoan izan behar dugu ez dela komenigarria ordenaren fasetik garbiketaren fasera igarotzea baldin eta ordenaren fasean oinarrizkoak diren hobetze-ekintzak burutu gabe baditugu, hori oztopo larria izan baitaiteke hurrengo faseari ekiteko.

V. EZARTZEA: GARBIKETAREN FASEA Garbitzea da zikinkeria-iturri guztiak kentzea eta hondatutako materialak konpontzea. Toki bat garbi ez badago, honako arazo hauek azaltz en dira, besteak beste:

• Sarritan izaten dira matxurak eta zaila da haiek an tzematea.

• Akatsak ez dira hain nabarmenak.

• Garbitu arren, azkar zikintzen da dena.

• Lana eraginkortasun gutxiagoz egiten da.

• Garbiketa orokorrak egiten dira.

• Zailtasunen aurrean, etsipena eta utzikeria dira na gusi.

• Lan-eremua zikin izatea onartzen da eta harekin biz itzen ikasten da.

• Lan-eremua garbi ez izateak hobekuntzak egiteko auk era oztopatzen du.

• Irudia kaltetuta gelditzen da, hala erakundearen ba rruan nola kanpoan.

Garbiketaren helburua da lan-eremua garbi eta mater ialak erabiltzeko era ezin hobean edukitzea, edozein araz o erraz antzemateko moduan. Erakunde batek ondo lan egiteko, garbiketa da oinar rietako bat; izan ere, lan-eremua zikin edo hondatuta baldin bad ago, ezin da kalitaterik izan. Horrela, bada, ahalegina egingo d ugu garbiketaren helburua izan dadin orain arte erdiets itako hobekuntzarako abiaburu bat ezartzea. Lehenengo bi faseak egin ondoren, beharrezkotzat jo tzen ditugun materialak baizik ez dira gelditu behar lan-arloan. Material horiek behar bezala kokatuta eta identifikatuta ego n behar dute. Hirugarren fase operatiboa garbiketa da, eta 5S-en barruan izango duen ikuspegia ez da berehalako eta etengabeko garb itze-lanak egitea, baizik eta ekintzak proposatzea lan-eremua eta eremuan dauden beharrezko materialak garbi eta erabiltzeko egoera ezin hobean edukitzeko. Azken batean, fase honetan izang o dugun ikuspegia ikuskatzekoa izango da. Hala, bada, garbitze-lanak egingo dira, eta eremuan dauden zikinkeria-guneak antzeman eta kendu egingo dira; b aina, horretaz gain, erabiltzeko egoera egokian ez dauden beharrezko materialei ekin behar zaie. Horretarako, garbitzeaz besteko lanak egin beharko dira: hondatu tako materialak konpondu, zaharkitutako materialak kendu eta abar.

90

Zikinkeria-iturriak. Zikinkeria-iturriak dira zikinkeria-zatikiak sortze n dituen oro, tresnak, materialak eta ekipoak eta lan-arloa bera zikintzen dituzten zikinkeria-zatikiak, hain zuzen ere . Zikinkeria-iturriek sortzen duen zikinkeria-kopurua askoz handiagoa da lantegi batean bulego batean baino, et a lantegian, gainera, errazago antzematen da nondik sortzen den.

USURBILGO GLHBI

Tornuak, zulagailuak, fresatzeko makinak eta, oro har, makina guztiak eta makinekin egiten diren zeregin guztiak etengabe ari dira ziki ntzen. Zikinkeria hori makinan bertan metatzen da, eta, sa rritan, lan-eremuan barreiatzen da. Era horretan sortzen den zi kinkeriaren adibideak dira, esate baterako, olioak eta koipeak, ura eta bestelako likidoak, hareak, margoak eta erretxinak, produktuen hondakinak eta abar. Gaur egun, makinek eta ekipoek ontziak izaten dituz te sortzen den zikinkeria bertan pilatu eta eremuan barreia ez dad in, baina, hala ere, batzuetan, zaila da zikinkeria hori ez hedatze a. Zikinkeria barreiatzeko arrazoiak dira, besteak beste, isuriak , ihesak eta jarioak, likidoek gainezka egitea, iragazketak eta tanta-erortzeak… Bulegoetan, langeletan edo sailetan, bestelako ziki nkeria-mota bat aurkituko dugu. Bulegoko ekipoek eta materialek ez dute zikinkeria askorik botatzen, ez, behintzat, fotokopiagailuaren tinta bezalako zikinkeriarik. Alabaina, papera metatuz joaten da, ezertarako balio ez duen publizitate asko gordetzen dugulako, eta metatutako paper-pila horiek ere ‘‘zikinkeriatzat’’ jo ditzake gu. Ildo

GARBITZEA: Zikinkeria-iturriak eta garbitzeko zailak diren

tokiak zein diren jakitea / kentzea.

ERABILTZEKO EGOERA EZIN HOBEA: Hondatuta, gaizki konponduta edo egoera txarrean dagoen guztia (materiala, instalazioak, guneak…)

91

horretan, banaka lan egiteko erak eta taldearen ant olakuntza hartu behar ditugu aintzat; izan ere, kasu hauetan, konpo nbiderik onena ez zikintzera ohituta egotea izango baita. Kasu guztietan, zikinkeria-iturriak kentzea izango da helburua. Horretarako, irtenbideak asmatu beharko ditugu, esa te baterako, tokiak zigilatzea, biltegiratzeko eta artxibatzeko baldintzak hobetzea, keak xurgatzeko sistemak jartzea, eta ant olatzeko eta txukuntzeko lan-prozedurak berrikustea. Zikinkeria-iturria kentzea ezinezkoa bada, bakartzen ahalegindu behar dugu, arlotik zabaldu ez dadin. Eta ezin bada ez kendu, ezta bakartu ere, orduan, garbitzeko prozedura bat ezarr i beharko dugu metatutako zikinkeria aldian behin kendu ahal izate ko.

Garbitzeko zailak diren tokiak. Garbitzeko toki zailak dira iristeko zailak diren eta garbitzeko oztoporen bat duten toki guztiak. Hona hemen ohiko adibide batzuk:

• Hormaren eta armairuaren arteko tartea. • Armairuen behealdea. • Makinaren eta lurraren arteko tartea. • Armairuen goialdea. • Makinen goialdea.

SAREka -- Kalitatea LH publikoan

92

USURBILGO GLHBI USURBILGO GLHBI

Zikinkeria-iturriak kentzea ezinezkoa bada, konponb ideren bat asmatu beharko dugu toki horietara errazago iritsi ahal izateko, eta tresnak asmatu beharko ditugu toki horiek aldia n behin garbitu ahal izateko.

Hondatutako materialak. Hondatutako materialak dira akatsen bat duten material guztiak. Gure helburua da lan-eremuan hondatuta dauden material guztiak identifikatzea eta kentzea . Batzuetan, material horiek konpondu ahal izango dit ugu, baina, beste batzuetan, material berriekin ordezkatu behar ko ditugu. Nolanahi ere, kontua da lan-eremuan ez dela hondatu tako materialik egon behar, eta erabiltzeko egoera ezin hobean dauden materialak baizik ez direla gelditu behar. Atal honetan, lan-arloaren itxurari edota altzariei , makinei eta bestelakoei lotutako alderdiak sar ditzakegu. E san nahi baita lehen aipatutako osagaiak margotzeko aukera d agoela.

93

BIDASOA GLHBI (Irun)

Pintura-geruza horrek ez du eraginik izango dena de lako osagaiaren funtzionamenduan, baina lan-eremua atseg inago bihurtuko du.

Hala moduzko konponketak. Era honetako konponketak behin-behineko moldaketak dira, une jakin batean aurrera atera ahal izateko egiten direnak, b aina eguna joan eguna etorri eta behin betiko gelditzen direnak. Ko nponketek zerbaiten premia adierazten dute: hondatutako atala k konpontzeko premia, edo zeregin jakin bat egiteko tresna bat eg okitzekoa…

SAREka -- Kalitatea LH publikoan

94

Tankera horretako ‘‘lardaskeriak’’ utzikeriaren erakusgarri dira, eta irudi txarra sortzen dute. Gainera, haien ondorioz istripuak iza n daitezke, maiz, bete beharreko segurtasuneko neurriak betetze n ez direlako. Horren adibide dira, hain zuzen, agerian zintzilika tutako edo lurraren gainean utzitako kableak, gaizki jarritako entxufeak, makinen behin-behineko konponketak, gaizki finkatut ako apalategiak eta abar. Gure helburua da hala moduzko konponketa horiek ezabatzea, eta materialak / ekipoak erabiltzeko ego era ezin hobean daudela ziurtatzea.

Garbiketaren fasean gogoan hartzekoak. Garbiketaren faseari ekiten diogunean, fase horrek lan-eremuan duen benetako garrantzia aintzat hartu behar dugu. Zalantzarik gabe, garbiketak garrantzi handia du, baina, hala e re, gaur egun zentroetan ez da garbitzeko baldintza egokirik izat en. Garbiketa ez da arazoa izaten gure jarduera aurrera atera aha l izateko. Alabaina, arlo batzuetan garbiketak garrantzi handi agoa du 5S-en metodologia arrakastaz ezarri ahal izateko, hala no la, lantegietan, laborategietan, biltegietan eta horrel akoetan. Arlo horietan, kontu handia izan behar dugu garbitz eko zailak diren toki eta zikinkeria-iturriei ekiterakoan. Sar ritan, eguneroko jarduera bera izaten da garbiketa-arazoen arrazoi nagusia. Hargatik, lana gehienbat edo batez ere hon etara zuzendu behar dugu: eguneroko jarduera egiteko oztopo diren osagaiak identifikatzera. Zentroetan, oso ohikoa izaten da materialak erabilt zeko egoera txarrean egotea, nola-halako konponketak egitea eta hondatutako materialak egotea. Hori dela-eta, maiz, baliagarria goa da lehenik eta behin lardaskeriak eta hondatutako gaiak identi fikatzera jotzea.

95

Bulegoetan edo sailetan, garbitzeko arazoen arrazoi nagusia ez dira zikinkeria-iturriak izaten. Antolaketan eta or denan dauden arazoak izaten dira arrazoi nagusia, horien ondorio z ezertarako balio ez duten materialak pilatzen direlako. Ez dug u denbora alferrik galdu behar zikinkeria-iturriak kentzeko i rtenbideak asmatzen, holako iturririk ez baitago, eta, egoteko tan, txikiak izaten baitira. Esperientziak ikusita, esan dezakeg u askotan proposatzen diren konponbideek ez dutela inolako on urarik ekartzen. Antzeko zerbait gertatzen da ia behartuta sortzen diren garbitzeko prozedurekin: ez dira oso baliagarriak i zaten, eraginkorrak ere ez, eta tartean dauden pertsonak, azkenean, nekatu egiten dira eta ez dituzte betetzen. Esate b aterako, ez da erabilgarria prozedurak ezartzea teklatuak eta pant ailak egunero garbitzeko. Garbitze-lanaren xedea --eta aurreko faseena ere ba i-- hobetzea da, eta, hobetzeko, egunero aurkitzen ditugun oztopoen jatorrizko arrazoiak antzeman behar ditugu. Arrazoi guztiak an tzeman ondoren, ekin egin beharko diogu, eta ahalegina egin beharko dugu denontzat hobekuntza nabarmenak lortzeko.

96

GARBIKETAREN FASEA EZARTZEA 1. FASEA PLANIFIKATZEA

1.1. Lan-egutegia finkatzea. Aurreko faseetan bezala, plangintza orokorraren egu tegia erabiliko dugu erreferentzia gisa garbiketaren faseko egutegi a finkatzeko. Zeregin hau egitea bideratzaileari dagokio, eta egu nen eskala erabili beharko du horretarako.


• Argi dago zenbat denbora behar den garbiketaren fasea

burutzeko. • Bideratzaileak gertu du garbiketaren faseko

prestakuntzako material guztia.

LORTU BEHARREKOA

HEZKUNTZAN 5S-ak ERA AUTONOMOAN

EZARTZEKO “TXUKUN” PROGRAMA


1.- Lan-egutegia finkatzea.

2.- Adostasun-bilera prestatzea.

2. - ADOSTASUN-BILERA 1. - Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.


3. - EKINTZAK GAUZATZEA 1. - Erabakitako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetz ea.

2. - Hobetzeko ekintzak proposatu eta egitea.

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA 1.- Lan-prozedurak ezartzea.


Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzek

o Euskal Agentzia

Agencia Vasca para la Evaluación de la Competencia

y la Calidad de la Formación Profesional

97

Fasea planifikatzeko txantiloian, epe bat finkatuko dugu lau urratsetako bakoitza egiteko. Eperik luzeena ekintz ak gauzatzeko urratsari eman beharko diogu. Gehienetan, garbiketaren fasea egiteko denbora gutx iago beharko dugu aurreko beste bi faseak egiteko baino.

1.2. Adostasunezko bilera prestatzea. Bideratzaileak fasearen oinarriak ezagutu behar dit u, taldeko gainerako kideei prestakuntza eman beharko baitie g ero. Horretarako, adostasun-bileran erabiliko den presta kuntzako materiala prestatu behar du (interpretazio-fitxa, garbiketaren txantiloia, ekintza-plana, lehenagoko eta geroagoko egoeren argazkiak).

GAI ZERRENDA

DATA: 2000-03-23 - Osteguna ORDUA: 11:00 LEKUA: Zubieta

SAREka

BILERA-

DEIALDIA


- KALITATEA L.H. PUBLIKOAN-

98

11:00 11:15 12:15

Garbiketaren fasera igarotzea

Ordenaren faseko jarduera nagusiak zenbateraino burutu diren egiaztatzea: Eremuko kide guztiei informazioa eta prestakuntza eman zaie? Materialen %75 baino gehiago behin betiko tokian kokatu da? Makro identifikazioa ezarri al da? Mikro identifikazioaren %75 baino gehiago ezarri al da? Sendotze-ekintzen urratsa berrikusteko bilerak abian jarri al dira? Garbiketaren fasea

Prestakuntza - Garbiketa - Zikinkeria-iturriak - Garbitzeko zailak diren

tokiak - Hondatutako edo

kaltetutako atalak - Konponketak

Garbiketako ibilaldia Dagokien txantiloian zerrendatzea, prestakuntzako ataleko kontzeptuen arabera

Paso a la fase de Limpieza

Verificar el grado de ejecución de las principales actividades de la fase de Orden: ¿Han sido informados y formados todos los miembros del área? ¿Se han ubicado en su lugar definitivo más del 75% de los materiales? ¿Se ha implantado la identificación macro? ¿Se ha implantado más del 75% de la identificación micro? ¿Se han puesto en marcha las reuniones de revisión del paso de acciones de consolidación? Fase de limpieza:

Formación - Limpieza - Fuentes de suciedad - Lugares difíciles de limpiar - Piezas deterioradas o dañadas - Apaños

Paseo de limpieza Listar en las plantillas correspondientes atendiendo a los conceptos del apartado de formación

99

2. ADOSTASUN-BILERA

2.1. Fasea interpretatzea eta fasea betetzeko jarraibideak ezartzea. Garbiketa fasearen oinarriak errazak dira eta, bera z, ez da haiek ulertzeko arazorik izaten. Bileran dauden arloko kide guztiak oinarriez jabetutakoan, interpretazio-fitxa bete behar da. Lehen esan dugunez, bi multzo bereiziko ditugu. Alde batetik, garbitzeko zailak diren tokiak eta zi kinkeria-iturriak daude. Eremuan dauzkagun mota horretako to kiak interpretazio-fitxan jasoko ditugu. Kontua ez da to ki horiek banan-banan identifikatzea --hori garbiketa faseko lehenengo ibilaldiaren xedea da--, kontua da garbitzeko zaila k diren tokien eta zikinkeria-iturrien tipologia seinalatze a. Bigarren multzoan, arloan egin diren behin-behineko konponketak eta hondatuta dauden materialak identifikatuko ditu gu. Horrela, interpretazio-fitxa beteta izango dugu. Garbiketa-arazoak berdintsuak izaten dira eta jarra ian proposatzen dugun interpretazio-fitxa beteta dago, identifikatz en ditu arazorik ohikoenak. Eremuko kideek osatu egin dezak ete fitxa hau beren eremuan aplikatzeko moduko beste kasu batzuek in.


• Argi daude denentzat garbiketaren kontzeptu guztiak

(zikinkeria-iturriak, erabiltzeko egoera ezin hobea) eta horiek lan-eremuan nola aplikatu.

• Adostu da zer den zikinkeria-iturria eta zer den lan-eremua hondatuta izatea.

• Finkatuta dago garbiketa faseko ekintza-plana; hor, nork- zer-noiz egingo duen zehazten da.

LORTU BEHARREKOA

100

2.2. Lanerako txantiloiak eta txantiloiak betetzeko modua prestatzea. Garbiketaren fasean txantiloi bakarra erabiliko dug u. Txantiloi horretan, konponketak, garbitzeko zailak diren toki ak, hondatutako materialak eta zikinkeria-iturriak jasoko ditugu. H onako atal hauek hartuko ditugu kontuan:

� Zenbakia (korrelatiboa). � Deskribapena. � Mota. � Non (arazoa dagoen tokia). � Proposatutako konponbidea. � Oharrak.



ÁRLOA

LOKALAK.

TOKI ZIKINAK ETA IRISTEKO ZAILAK:

INSTALAZIOAK. BEHIN-BEHINEKO KONPONBIDEAK. EGIN GABE DAUDEN KOKAPEN ALDAKETAK.

GARBITZEN EZ DIREN BILTEGIAK EDO

MAKINETAN, EKIPOETAN, BIDOIETAN

INSTALAZIOAK.

AKATSAK DITUZTEN/ BUKATU GABE DAUDEN

ETA ONTZIETAN MATERIALA PILATZEA ANTOLAKETAN AKATSAK IZATEAGATIK.

GAIZKI FINKATUTAKO KABLEAK,

PERTSIANAK, LEIHOAK, MARKOAK

HONDATUTAKO ALTZARIAK EGOERA TXARREAN DAUDEN TRESNAK OHIKO MATXURAK

TARTEAK, LEIHOAK, PERTSIANAK,

101

Seguru asko, garbiketari buruzko adostasun-bilera laburra izango da, eta, haren ondoren, lehenengo ibilaldia egin ahal izango da. Horrela bada, bilera bukatutakoan, taldeak --eta eremuko ga inerako kideek laguntza ematen badute, hobe-- lana banatu eta ardu radunak aukera ditzake, sail bakoitzean dauden garbiketa-arazoak a urkitzeko. Interpretazio-fitxak badu arazoak identifikatzeko g ida bat, eta hura erabiliz, konpondu beharreko garbiketa-arazoen zerrenda bete ahal izango dute. Normalean --baina beti hautatzen den arloaren arabe ra-- ez da ibilaldi askorik egin behar konponketak, hondatutak o materialak, zikinkeria-iturriak eta garbitzeko zailak diren tok iak identifikatzeko. Txantiloian jasotako datuekin, gure lan-eremuan gar bitasunik ez egoteak sortzen dituen arazo nagusiak aztertu ahal izango ditugu. Halaber, datu horiek baliagarri izango zaizkigu gar biketa faseko kontrol-fitxak egiteko. Ekintza-plana. Garbiketaren faseko helburu guztiak identifikatu on doren, zereginak emango dizkiegu taldeko kideei , eta, horretarako, ekintza-planeko txantiloia erabiliko dugu.

3: Konponk. 4: Hondatutako materiala. 2: Garbitzeko zaila den tokia.

1: Zikinkeria-iturria.

Zentroa: Arloa:



102

SAREka --

Kalitatea LH publikoan

3. EKINTZAK GAUZATZEA

3.1. Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetzea. Garbiketa-ibilaldiak baliagarri izan behar zaizkigu arazoak konpontzeko ezarritako ekintza-plana --garbiketa-fi txatik abiatuta ezarritakoa-- garatzeari begira. Alabaina, sarritan, konponbideak ezin izango dira e zarri arazoak identifikatzeko ibilaldia egiten den unean. Era ber ean, arazo batzuk konpontzeko, taldearen jarduteko edota eraba kitzeko esparrua gainditu beharko da, dela materiala erosi behar delako,


• Taldeak erabakitako eta ekintza-planean jasotako ekintza

guztiak burutu dira. • Hobetze-ekintzak planean sartu, eta gauzatu egin dira.

LORTU BEHARREKOA

CENTRO:

30/03/00 Revisión del estado de equipos informáticos

30/03/00 Reunión de seguimiento

23/03/00Colocar e introducir en canaletas los cables de la red informática

23/03/00 Pintar marcos y puertas de oficina

Realizar arreglo persiana oficina 23/03/00Responsable de mantenimiento

25/03/00Responsable de mantenimiento

16/03/00

30/05/00Responsable de mantenimiento eléctrico

23/03/00Revisión de la colocación de las señales de emergencia (entradas-salidas)

25/03/00 Equipo 1

02/04/00 Equipo 1

04/04/00 Todos

SAREka

103

dela azpikontratak egin behar direlako, dela garbit zeko zerbitzuak zabaldu behar direlako… Tankera horretako egoeretan, sustatzaileak erabakit asunez bultzatu behar du 5S-en taldeen lana, eta laguntza eman beha r du arazoak konpontzeko. Sarritan, hondatutako materialen eta b ehin-behineko konponketen arazoei azken konponbidea ematea lotuta dago oso zentroan mantentze-sistema eraginkorrak ezartzearek in. Nolanahi ere, taldeak lan egin behar du konpondu ah al dituen arazoak konpontzeko, eta ahalegina egin behar du ir udimena erabiliz eremurako bideragarriak diren konponbideak aurkitzeko, kanpoko konponbideetara ahalik eta gutxiena joz. Jakina, ekintzak gauzatu ahala, arazoak konpontzeko ideia eta proposamen berriak bururatuko zaizkigu. Horiek egit eke dauden lantzat jo eta ekintza-planean sartuko ditugu, eta, halaber, haiek gauzatuko dituen arduraduna hautatuko dugu. Ibilaldiak egin bitartean, lehenagoko eta geroagoko egoeren argazkiak egin beharko ditugu. Argazki horiek taula n itsatsiko ditugu. Lehen esan dugunez, fase hau, a prioiri, laburragoa izango da aurreko bi faseak baino. Oso garrantzitsua da fase honetan proposatutako konponbideak eta hobekuntzak gauzatze n eman beharreko epea zentzuzkoa izatea, fase honen gauzat zeak luzeegi jo ez dezan.

Garbiketaren faseko ibilaldietan jarraitu beharreko lan-metodoa

Begiratu, aztertu...

garbitzeko zailak diren tokietan eta zikinkeria-iturrietan, konponketak eta lardaskeriak egin direlako hondatuta daudelako

garbitzeko dauden arazoak erabiltzeko egoera txarrean dauden materialak

zuloetan, goitegietan, sarbideetan, leihoetan, apalategietan, armairuetan, biltegietan eta gune arriskutsuetan. makinerian, ekipoetan, bidoietan... instalazioetan, metatutako materialetan. instalazioetan eta osagaietan pertsianetan, leihoetan, ateetan, segurtasuneko osagaietan, makinetan, tresnetan eta ekipoetan

eta ezarri garbitzeko prozedura egokiak Eta, erabiltzeko egoera onean ez dagoen materialerako, aurkitu behin betiko konponbideak.

104

Lan-eremuan dauden material guztiek erabiltzeko egoera ezin hobean egon behar dute...

baina eguneroko lanari eragiten diona hartu behar dugu aintzat, oinarrizkoa dena eta hobetzeko premia duena, alegia.

105

3.2. Hobetzeko ekintzak proposatzea eta gauzatzea. Ibilaldiak egiten ditugun bitartean bururatzen zaiz kigun hobekuntzak ez dira bazterrean utzi behar. Ekintza horiek baliagarriak diren aztertu behar dugu, eta, hala be har izanez gero, ekintza-planean jaso behar ditugu, egiteke da uden ekintza gisa. 4. PROZEDURAK EZARTZEA ETA KONTROLATZEA.

4.1. Laneko prozedurak ezartzea. Fase hau egin ondoren, lan-eremua garbi gelditu beh ar da, eta material guztiek erabiltzeko egoera ezin hobean ego n behar dute. Lortutako mailari eutsi ahal izateko, garbitzeko pr ozedurak berrikusi egin behar dira, eta sistemak ezarri beha r ditugu garbitzeko ekintzak eta lan-eremuko egoera berrikus teko ekintzak kontrolatzeko. Prozedurak fluxu-diagrametan irudikatu ohi dira. Di agrama horietan jarraitu beharreko urratsak daude jasota. Alabaina, garbiketari dagokionez, diagrama horiek ez dira oso eraginkorra k izaten, eta, beraz, horien ordez, garbitzeko arauak eta kontrola tzeko eta bilakaera zaintzeko fitxa egokiak erabili ahal izan go ditugu.


• Erabilitako materialen eta ekipoen garbiketa-maila eta

erabilera-egoera oso ona da. • Argi eta garbi ezarrita daude eremu barruko garbiketako

prozedurak eta garbiketako langileek egin behar dituztenak.

• Badira garbiketa kontrolatzeko fitxak eta mantentze-sistemak, guztiak ere egokiak.

• Garbitzeko ohitura berriak erabiliz lan egiten hasi gara.

LORTU BEHARREKOA

106

Oro har,

garbitzeko arauak edo prozedurak horien premia dute n eta behar bezala ibiltzen diren eremu guztietan egoten dira e zarrita. Beste eremu batzuetan, berriz, ez dira beharrezkoak izate n, garbitzeko lanak ez dituztelako eremuko pertsonek egin behar, garbiketako langileek baizik. Horrelako kasuetan, taldeak bere lehentasunak zehatz azaldu, eta eremuko garbiketaz arduratzen di ren pertsonei bidali ahal dizkie. Hala, beraz, kasu batzuetan, ez dugu prozedura berr irik ezartzeko beharrik izango, hori ez baita izango ez eraginkorr a, ezta erabilgarria ere. Beste kasu batzuetan, aldiz, ezar ri egin beharko ditugu. Ezartzekotan, hobe da ahalik eta prozedurar ik errazenak ezartzea. 4.2. Kontroleko fitxak egitea. Kontroleko fitxak erabilgarriagoak dira garbitzeko sistemak edo prozedurak ezartzeko, aukera ematen baitute egin be har diren zereginak finkatzeko, bai eta zeregin horiek egitea nori dagokion eta noiz egin behar diren zehazteko ere. Komenigarria da eremuko kideek, garbitzeko zeregine tan, egunean 10 minutu baino gehiago ez ematea, ezta 30 minutu bain o gehiago astearen bukaeran ere. Izan ere, hala eginez gero, zeregin hau astunegia izango da. Garbiketa kontrolatzeko fitxek aukera ematen digute esleitutako-zereginak aldian behin kontrolatzeko. F itxa horiek astekoak, hilekoak edo urtekoak izango dira, esleitutako zereginak egiteko maiztasunaren eta zer egin horien garrantziaren arabera.

GARBITZEKO PROZEDURAK/ HALLA – IKASLEEN GELA – INGURUNEA

GARBIKETAKO EGUTEGIA PLANIFIKATZEA (IKASLE TALDE BAKOITZARI GARBITZEKO ASTEAK ESLEITZEA)

ATEZAINTZAN TAULA JARTZEA ETA TUTOREEI EGUTEGIA JAKINARAZTEA

SARRERA, IKASLEEN GELA ETA ERAIKINAREN ONDOKO INGURUNEA GARBITZEA (10 MINUTU)

4/5 IKASLEKO TALDEA JARTZEA ASTEGUN BAKOITZEKO

ATEZAINAK EGIN DEN GARBIKETAREN EGOERA BERRIKUSTEA

ONDO

IKASKETABURUARI JAKINARAZTEA

ZUZENKETA-NEURRI EGOKIAK HARTZEA

O.K.

O.K.



107

Fitxetan jaso behar da zer garbituko den, nork garb ituko duen eta noiz egingo den lan hori.

DIOCESANAS (Nieves Cano -- Vitoria-Gasteiz)

Fasea bukatu ondoren, garbiketaren faseari dagokion 5S-en taulako zutabea beteko dugu.

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 GAR. Mirian GAR Carmen GAR Carmen GAR Garbiketa-zerb. GAR Garbiketa-zerb. GAR Garbiketa-zerb.

GAR Empresa mto.

Markatu gurutze batez emandako lana burutu ondoren

CPU, mahai eta lurraren arteko tar. Armairuen goialdeak eta behealde. Aire girotuaren sistema

Horma eta armairuen arteko tarteak

ARLOA: C.P.D.

Aldi baterako fitxategia

Papera metatzea Hondatutako materiala metatzea

DIOCESANAS

VI. EZARTZEA: IKUSIZKO KONTROLAREN FASEA Ikusizko kontrola da ikusmenezko sistemak ezartzea, antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan lortu den maila erraz kudeatu ahal izateko. Honako hauek dira ikusizko kontrolik ez egoteak sor tzen dituen arazorik ohikoenak:

• Ez dakigu beharrezkoa ez den material gehiagorik ag ertu den.

• Ez dakigu beharrezkoak diren material guztiak berta n

dauden edo baten bat falta den. • Ez dakigu makinak eta instalazioak ondo edo gaizki

dabiltzan. • Ez dakigu adierazleak balio egokien gainetik edo az pitik

dauden. Fase honen helburua da ohiz kanpoko egoerak laster eta argi ikusi ahal izatea. Ikusizko kontrolaren fasean, egin dugun hobekuntza estandarizatu eta ziurtatzeko kontrol-sistemak ezar ditzakegu; ko ntroleko sistema horien baliabideen bidez, ikusmenez kudeatu ahal izango dugu antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan erdi etsitako maila. Fase hau bi zeregin oinarrizkoen inguruan egituratu ko dugu: alde batetik, kontrolatu beharreko osagaiak, materialak edo egoerak identifikatuko ditugu; eta, beste alde batetik, kon trola ikusmenez kudeatu ahal izateko aukera emango diguten sistemak sortuko ditugu, eta sistema horiek behar bezala ibiliko eta mantenduko direla bermatuko dugu. Ohiz kanpoko egoerak dira aurreko hiru faseetan eza rritako plangintzatik eta lortutako emaitzetatik desbiderat zen gaituzten egoera guztiak. Ikusizko kontroleko mekanismoek jak inaren gainean jarriko gaituzte horrelako desbideratzeren bat izan ez gero, eta eguneroko lanean bete beharreko jarraibideak ezarri ko dizkigute. Ikusizko kontroleko mekanismoek ahalik eta errazena k eta eraginkorrenak izan behar dute, kontrolatu beharrek o osagaiak edozeinek erraz kudeatu ahal izan ditzan ikusmen hu tsez.

OSAGAIAK Seinalatu kontrolpean izan behar ditugun material edo egoera guztiak.

KONTROLATZEKO SISTEMAK Ikusizko control-sistemarik egokienak ezartzea kasu bako itzerako.

110

Ikusizko kontrol-sistemak Eremu jakin batean antolaketa , ordena eta garbiketa faseak behar bezala ezarri baditugu, eremu horretan ez da egongo beharrezkoa ez den materialik, ez eta kokatu eta identifikatu gabe ko material beharrezkorik ere. Hala, beraz, lan-eremuak garbi, eta eremuko material guztiek erabiltzeko egoera ezin hobean ego n behar dute. Hasieran, antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan ezarritako kontroleko fitxak eta lan-prozedurak lagungarriak i zango zaizkigu, fase bakoitzean erdietsi dugun maila galdu eta atze ra ez egiteko. Baina prozedura eta fitxa horiek ez dira izango nah iko genukeen bezain eraginkorrak, eta, gainera, ez dira beti apl ikatuko behar adinako diziplinarekin eta ganorarekin. Hori dela-e ta, oso garrantzitsua da ezarritako prozedurak behar bezala ez ezartzearen ondorio diren ohiz kanpoko egoerak laster antzeman ahal izatea. Gainera, dena ez dago prozeduretan ezarrita, dena e zin da begiratu batera ikusi, eta batzuetan ez da erraza egoera ohi ko bat eta ohiz kanpoko bat bereiztea. Adibidez, ezin dugu kontrolatu material batzuen iza kinen kopurua egokia den edo ez, lehenik ez badugu ezarri horiek kontrolatzeko irizpiderik eta erarik. Ezin dugu jakin osagai edo material jakin batzuk dagokien lekuan dauden edo ez, karpetaren ba t falta den edo falta den materiala nork duen, lehenik ez badugu ez arri kontrolatzeko sistema agerikorik eta eraginkorrik. Ezarriko ditugun ikusizko kontrol-sistemek laguntza eman behar digute ohiz kanpoko egoerak laster eta agudo ikuste ko. Ikusizko kontrolaren motak Erakundean ezar daitezkeen ikusizko kontrol-sistema k era askotakoak izan daitezke. Jarraian, gehien erabiltz en diren sistemetako batzuk agertzen dira. • Maila gorenen / txikienen kontrola (material berria jartzea) Antolaketaren fasean, beharrezkoa ez den material g uztia kendu, eta lan-eremuan beharrezkoa den materiala baizik ez dugu utzi. Ordenaren fasean, beharrezkoak diren material guzti ak dagokien tokian jarri eta identifikatu ditugu. Beharrezkoak diren material horietako asko suntsiko rrak dira, esan nahi baita material horiek agortuz joaten direla pi xkanaka-pixkanaka. Material suntsikorren bereizgarria da al e berriak jarri behar direla, eta, gainera, bukatzen den unean jarr i behar dela ordezkoa. Ahal dela, materiala ez da falta behar, b aina material gehiegi ere ez da egon behar. Material suntsikorrei dagokienez, sarrera eta irtee ra asko egoten da. Hala, beraz, horiek kudeatuko dituen arduraduni k finkatzen ez bada, material horien izakinak nahiko era kaskarrea n kontrolatzen dira.

111

Denoi gertatu zaigu noizbait bulegora joatea inprim agailuaren kartutxoa edo beste materialen bat aldatzera, eta a ldatzeko ordezko piezarik ez dagoela ikustea, edo ordenagail uaren disketeak bukatu direla, edota karpetarik edo plastikozko est alkirik ez dagoela ikustea… Horixe bera gertatzen zaigu lanteg ietan: silikonarik gabe geratzen gara, ez dago ∅∅∅∅ 5 neurriko barautsik…

USURBILGO GLHBI

Horrelakorik gerta ez dadin, maila gorenak eta txik ienak adostu, eta ikusizko kontrolerako sistema errazak ezarri be har ditugu. Lehenbiziko urratsa da kontrolatu beharreko izakina k zein diren finkatzea. Gero, material berria jartzeko onar dait ekeen mailarik txikiena finkatu behar da. Mailarik txikiena finkat zeko, material berria jarri arte igarotzen den epea hartuko da kon tuan. Dena dela, ordezko materiala atezaintzatik edo bulegotik hartu behar badugu, material berria ezartzea berehala egiten da , eta, beraz, segurtasuneko stocka baxuagoa izan daiteke. Material berria jartzeko, erosi egin behar badugu, segurtasuneko st ocka handiagoa izango da. Azkenik, hori kontrolatzeko modua jarri beharko dugu.

USURBILGO GLHBI

112

USURBILGO GLHBI

Adibideak jartzea lagungarria izan daiteke sistemak finkatzeko; hona hemen horietako batzuk: ‘‘Mailarik txikiena. Egin eskaera’’ dioen k artoi mehe bat jartzea orrien, karpeten eta antzeko materialen azk en sorta hartzen dugunean. Giltzatakoa duen goma batez lotze a material txikien azken sorta. Material solterik ez dagoenean , eskaera egiteaz arduratzen den lagunari jakinaraztea edo giltzatakoa ematea. Ontzi txikietan, maila gorenen eta/edo txik ienen marra margotzea, eskaera egiteko unea den edo material ge hiegi dagoelako ohiko eskaerak baliogabetu behar diren jakinaraztek o.

USURBILGO GLHBI

• Adierazleen edo seinaleen bidezko kontrola (alde ar riskutsuen/

aldagaien kontrola)

USURBILGO GLHBI Gaur egun, aldagaien bat (dela presioa, dela tenper atura…) kontrolatuta izan behar duten ekipo guztiek toki ag erian eta erraz iristeko moduan izaten dituzte ohiz kanpoko egoeren berri ematen

113

duten adierazleak. Horrela gertatzen da, hain zuzen , zentroetan eskuratzen ditugun makinen osagai arriskutsuekin. Egoera batzuetan, era horretako kontrolen bat behar izaten da. Hainbat era ditugu aukeran: alde arriskutsuak edota makinen atalak adierazteko, horiek pinturaz margotzea edo adierazl eak jartzea...

• Kokapenaren kontrola Batzuetan, tamaina jakin bateko ekipoak edo materia lak edota tresna txikiak erabiltzen ditugu gure lanean. Horie k guztiek kokapen jakin bat izan behar dute, ordenaren fasean ezarritakoari jarraiki. Ekipoek normalean izaten duten kokapenean ekipoen itzalak pintatzen baditugu, edo tresnak kokatzeko tauletan tresnen itzalak pintatzen baditugu, erraz ikusiko dugu tres na edo materialen bat tokiz kanpo dagoen. USURBILGO GLHBI Horixe bera egin dezakegu karpetekin. Karpeta guztiak kaxarekin bate ra artxibatzen baditugu, erraz ohartuko gara baten bat dagokion to kian ez badago. Apalategi bateko karpeten bizkarrean marra zeihar b at egiten badugu, artxibatzeko finkatu dugun hurrenkerari jar raituko diote karpetek, eta, hurrenkera horri jarraitu ezik, erra z ohartuko gara ohiz kanpoko egoera horretaz. • Helmugaren kontrola (erabiltzaileen kontrola) Askotan, ez da nahikoa izaten zerbait falta dela jakitea. Jakin behar dugu, halaber, non aurkitu dezakegun falta de n hori. Materialaren tokian kartoi mehe bat edo ordezkapen-fitxa bat uzten badugu, erraz jakingo dugu nork duen falta den mate riala. Fitxaren beste aldaera bat da lan-eremutik ateratzen den mat erialaren helmuga jasotzeko erabiltzen den fitxa.

114

USURBILGO GLHBI

• Kolore bidezko identifikazio-kontrola Kolorezko eranskailuak oinarritzat hartzen dituzten sistemak oso baliagarriak dira ikusizko kontrolaren sistemak eza rtzeko. Kolorezko eranskailuak jartzea karpetetan, hainbat agiri-motetan, material-motetan eta bestelakoetan, oso bide erabil garria da horiek guztiak laster aurkitu ahal izateko. Normale an, ordenaren fasean, beharrezkoak diren materialak identifikatze n eta kokatzen dira, eta, horretarako, tankera horretako identifik azio-sistemak erabiltzen dira. Bulegoetan, kolore desberdinak jarri ahal ditugu ek onomiari buruzko edo kalitateari buruzko karpetetan, ikasket aburuaren karpetetan edota bestelakoetan. Artxiboetan ere, fo rmula bera erabil dezakegu.

USURBILGO GLHBI

Sistema horien bidez, erraz bilatuko ditugu materia lak, eta, orobat, erraz jarriko ditugu berriz materialok; hal a, beraz, errazago egingo dugu lana. Sailkapena egiteko, ez d a kolore askorik erabili behar, hainbeste sailkapen egoteak kudeatze-lana zaildu dezake-eta..

115

Aurreko adibideak oso baliagarriak eta ohikoak dira ikusizko kontrolerako. Ez dira bakarrak. Taldeek, lehenik, k ontrolaren esparruan dauden beharrak identifikatu beharko ditu zte, eta, gero, sistemarik egokienak asmatu beharko dituzte erraz e ta laster kontrolatu ahal izateko. Era berean, beste kontrol-mota batzuk asma daitezke , hemen aipatutakoez gainera, hala nola, sarrerak eta irteerak kontrolatzeko sistemak, emateak kontrolatzeko sistemak eta beste batzuk. Beharrak identifikatzea Lehenago esan dugu zergatik dauden eta zertarako di ren ikusizko kontrolerako sistemak; orain, beharrak identifikatu behar ditugu. Lan-eremuan dauden beharrak identifikatzeko, hausna rketa txiki bat egin beharko dute eremua osatzen duten kide guztiek . Izan ere, argi eta garbi jakin behar dugu ezarriko ditugun ik usizko kontrolerako sistemek kontrolatu nahi dugun hori be netan kontrolatu ahal izateko balio behar dutela. Hala, b ada, kontrolatu nahi ditugun osagaiak identifikatu behar ditugu leh enik. Eremu bakoitzaren beharrak ondo justifikatu beharko dira, fase honen xedea ez baita eremua politagoa eta ikusgarri agoa izatea. Beharrezkoak diren kontrol-sistemak baizik ez ditug u ezarriko, eta sistema horiek informazioa emango digute gerta dait ezkeen desbideratzeez, eta eguneroko zereginetan lagunduko digute. Kontrolatu beharreko osagaiak desberdinak izango di ra eremu batean eta bestean, eta, beraz, sistema batzuek ez dute ba lio izango eremu batzuetarako. Fase hau eremuan lan egiten dut en pertsonen sormenean oinarritzen da, haiek izango baitira kont roleko sistemak ezarriko dituztenak.

116

IKUSIZKO KONTROLAREN FASEA EZARTZEA


1.1. Lan-egutegia finkatzea Plangintza orokorraren egutegia erreferentzia gisa hartuta, bideratzaileak fasearen plangintza finkatuko du. Egunen eskala erabili beharko du horretarako.


• Argi dago zer denbora-muga behar den ikusizko

kontrolaren fasea burutzeko. • Bideratzaileak gertu du ikusizko kontrolaren faseko

prestakuntzako material guztia.

LORTU BEHARREKOA

HEZKUNTZAN 5S-ak ERA AUTONOMOAN EZARTZEKO “TXUKUN”

PROGRAMA 1. - FASEA PLANIFIKATZEA 1. - Lan-egutegia finkatzea.

2. - Adostasun-bilera prestatzea 2. - ADOSTASUN-BILERA

1. - Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.

2.- - EKINTZAK BURUTZEA

1. Erabakitako ekintzak gauzatzea eta zerrendak betetz ea.

2. - Hobetzeko ekintzak proposatu eta gauzatzea.

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA 1.- Lan-prozedurak ezartzea.


Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzek

o Euskal Agentzia

Agencia Vasca para la Evaluación de la Competencia

y la Calidad de la Formación Profesional

117

Bideratzaileak epe bat finkatuko du lau urratsetako bakoitza egiteko. Eperik luzeena ekintzak gauzatzeko urratsa ri eman beharko dio. 1.2. Adostasun-bilera prestatzea Bideratzaileak ikusizko kontrolaren fasearen oinarr iak ezagutu behar ditu, taldeko gainerako kideei prestakuntza e man beharko baitie gero. Horrez gain, adostasun-bileran erabili ko den prestakuntzako materiala eduki behar du, eta erabil iko diren txantiloiak prestatu behar ditu (interpretazio-fitx a, ikusizko kontrolaren txantiloia, ekintza-plana, lehenagoko e ta geroagoko egoeren argazkiak).

GAI ZERRENDA DATA: 2000-04-13 Osteguna ORDUA: 16:00 LEKUA: Zubieta

11:00 11:30 12:30

IKUSIZKO KONTROLAREN

FASEA Prestakuntza

- Definizioa eta helburua - Ikusizko kontrolaren estandarrak

Ikusizko kontrolaren

barruko ibilaldia

- ‘‘Ikusizko kontrolaren zerrenda’’ betetzea Hobetzeko ekintzen plana

egitea

SAREka

BILERA -

DEIALDIA



118

2.- ADOSTASUN BILERA

2.1. Fasea interpretatzea eta fasea betetzeko jarra ibideak ezartzea Bideratzaileak ikusizko kontrolaren oinarriak azald u behar dizkie lan-eremuko kide guztiei . Interpretazio-fitxa bete aurretik, eremuko kideek e zagutu egin beharko dituzte ezarri ahal diren ikusizko kontrola ren motak. Hori dela-eta, komenigarria da bideratzaileak aplikatzek o moduko adibide batzuk jartzea. Horren ondoren, interpretaz io-fitxa beteko dugu. Jarraian, osorik betetako interpretazio-fitxa eduki ko dugu; hor, kasurik ohikoenak agertzen dira. Adostasun-bileran, eremuan aplika daitezkeen sistemak eta osagaiak identifikatu ahal dira, eta beste batzuk ere gaineratu ahal zaizkie, behar bezala zeh aztuta. Era horretan, interpretazio-fitxa egina izango dugu . Hori izango da oinarria, ekintzak gauzatzeko lehen ibilaldian i kusizko kontrolaren fasearen xede izango diren materialak e ta sistemak zehazteko. Hautatutako ikusizko kontrolaren sistemek justifika zio praktikoa izan behar dute. Erabilgarriak eta baliagarriak iza n behar dute, aplikatzeko errazak, eta ez dira mota guztietako ma terialekin erabili behar, baizik eta komeni eta beharrezkoa de nean bakarrik. Jarraian proposatzen dugun interpretazio-fitxan ara zorik ohikoenak identifikatzen dira, (ikusizko kontrolaren arazoak berdintsuak izaten direnez gero). Eremuko kideek beren eremuan aplikatzeko moduko beste kasu batzuekin osatu dezakete fitxa.


• Argi daude denentzat ikusizko kontrolaren kontzeptu

guztiak (zer kontrolatu behar den, kontrolatzeko sistema) eta horiek lan-arloan nola aplikatu.

• Adostu da zein diren kontrolatu beharreko osagaiak eta ikusizko kontroleko zein sistema ezarriko den.

• Finkatuta dago ikusizko kontrolaren ekintza-plana; hor, zer- nork- noiz egingo duen zehazten da.

LORTU BEHARREKOA

119

Interpretazio-fitxaren bidez, eremuko kideek beren eremuan dauden beharrak identifikatu eta ezarri beharreko sistemak zehaztu ahal izango dituzte. Komenigarria da taldeak bere fitxa egitea, eredu honetan oinarri harturik; fitxa horretan, lan-eremu an ezarri ahal diren sistemak baizik ez dira jasoko. 2.2. Lanerako txantiloiak eta txantiloiak betetzeko modua prestatzea Ikusizko kontrolaren fasean txantiloi bat baizik ez dugu erabiliko. Berez, interpretazio-fitxaren zehaztapen a besterik ez da, hor, kontrolatu behar ditugun material guztiak zenbatuko baititugu. Honako atal hauek hartuko ditugu aintzat:

� Kontrolari emandako zenbaki korrelatiboa. � Kontrolatu beharreko osagaia. � Aplikatu beharreko kontrol-mota. � Kontrolatzeko era edo sistema. � Beharrezkoak diren oharrak.

Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna

Ebaluatzeko

Euskal Agentzia

Agencia Vasca para la Evaluación de la Competencia y la

Calidad de la Formación Profesional

ÁRLOA

Material edo erraminta txikiak Papera, tinta…

Bestelako material suntsigarria (zein?)

.....

Alde arriskutsua Segurtasun txikiko gune/pasa. Kontrol garrantzitsua

.... .....

Sarritan erabiltzen den eki. Erremintak ....

....Konpartitutako materialak Inori utzitako dokumentuak ...

....

Karpetak

Artxiboak

Dokumentazioa

.... ....

Emandako eta jasotako dokumentazioa

...Kontrola mesedegarria eta beharrezkoa da SARRERAK ....

IRTEERAK

IDENTIFIKAZIOA Erraz eta arin aurkitu ahal izatea komeni da

Ordena hobea behar da

KOLORE BIDEZKO Materialak hobeto identifikatu

DESTINOA Itzuli ez diren gauzak

GEHIENEK. GUTXIENEK.

INDIKATZAILEAKSEINALEZRAPENAK

KOKAERAKO MARKAK

Batzuetan falta izan da

Inork ez daki nork/noiz hartu zuen

Denbora galtzen da mat. bilatzen

Segurtasun-neurriak ez diraaplikatzen Presioa, tenperatura, etab. kontrolatu behar dira

Sarritan dagokion lekutik kanpo dago

Garrantzitsua da beti izakinak edukitzea

Inork ez daki erabiltzen ari den

Inork ez daki materiala nork daukan

Asko gastatzen da

Istripuak gertatu dira

120

Ikusizko kontrolaren txantiloia ekintzak gauzatzeko lehen ibilaldietan beteko dugu. Hasieran, behintzat, ez d a ibilaldi askorik egin beharko hura betetzeko. Ikusizko kontrolaren txantiloia baliagarria izango zaigu kontrol horren pean dauden material guztiak eta ezarri ditu gun kontrolerako sistema guztiak identifikatzeko. Interpretazio fitxa bete ondoren, zereginak emango dizkiegu taldeko kideei; zeregin horiek ekintza-planean jaso beharko dira. Hain zuzen, emango diren lehen zereginak txantiloia k betetzeko ibilaldiak egitea izango da. Beharbada, adostasun-bilera bukatu ondoren, denbora izango dugu hurrengo faseari ekiteko eta, beraz, ibilaldiren ba t egin, eta planaren lehenengo ekintzak gauzatzeko, bereziki, i kusizko kontrolaren fitxa betetzeari dagozkion ekintzak eg iteko.



1 1 Plastifikatutako orria

2 1 Giltzatak.

3 1 Plastifikatutako orria

4 3 Lerro diagonala

5 4 Libreta (liburutegiak)

1 Gehinek./Gutxiene. 2 Indikatzaileak/Seinalizatzail. 3 Kokaera-markak 4 Destino. 5 Kolore bidezko identifik. 6 Best.

Zentroa Arloa

Gutunazalak (mota guztiak)

Folioak

Errotuladoreak

Kalitateko eskulib.

DYMO

Zuri kolorekoa

121

SAREka -- Kalitatea

LH publikoan

3.- EKINTZAK GAUZATZEA 3.1. Adostutako ekintzak gauzatzea eta zerrendak be tetzea Ibilaldietan, taldeko kideek baizik ez dute esku ha rtuko. Haiek arduratuko dira ekintza-planean jasotako ekintzak g auzatzeaz; eta, horretarako, lehenik, ikusizko kontrolerako txantil oia beteko dute, eta, gero, ezarritako kontrol-sistemak finkat uko dituzte. Interpretazio-fitxa lagungarria izango zaigu lehene ngo ibilaldietan. Bera eskuetan hartuta, gure eremuan z ein osagai kontrolatuko dugun erabaki ahal izango dugu, eta ka suan-kasuan zer kontrol-sistema erabili ere bai.


• Erabakitako eta ekintza-planean jasotako ekintza guztiak

burutu dira. • Hobetze-ekintzak planean sartu, eta gauzatu egin dira.

LORTU BEHARREKOA

CENTRO:

11/04/00Zona D y archivo: colocar punto de color y nº a los materiales de Zona D y Archivo. Realizar hoja control de utilización de material

03/05/00 Reunión de seguimiento

02/05/00Colocación de señales de máximos / mínimos en el material de oficina

28/03/00 Realizar ficha de control de existencias de almacén

28/03/00Realización de tarjeta de control de entrada y salida para utilización de personal ajeno a la oficina

Completar ficha CV con la lista de los materiales que tienen que llevar alguna identificación

29/03/00 Todos

30/03/00 Equipo 1

27/03/00

30/03/00 Equipo 2

10/04/00Colocación de puntos de color en las carpetas de necesarios de oficina

10/04/00 Equipo 1

12/04/00 Equipo 2

02/05/00 Equipo 1

03/05/00 Todos

SAREk a

122

Hori zehaztu ondoren, hurrengo ibilaldietan kontrol -sistemak gauzatu egingo dira ; eta, horretarako, ekintza-pla nean, hainbat pertsona edo talde txikiri emango zaie lan hori egi teko ardura. Ibilaldiak egiten ditugun bitartean, lehenagoko eta geroagoko egoren argazkiak egin beharko ditugu. Argazki horie k lehen/geroko egoerak islatzen dituen txantiloian itsatsiko ditug u.

USURBILGO GLHBI

3.2. Hobetzeko ekintzak proposatzea eta gauzatzea Planean jasotako ekintzak gauzatu bitartean, taldea behar berriak (kontrolatu beharreko osagaiak) identifikatzeaz ard uratu behar da, eta, orobat, horretarako egokiak diren kontrol-sistemak sortu behar ditu. Ibilaldiak egiten ditugun bitartean bururatzen zaiz kigun hobekuntzak jaso beharko ditugu, eta, gero, taldeak aztertu egin beharko ditu. Taldeak hobetzeko proposamen horiek s artzea erabakitzen badu, asmatzen diren kontrol-sistema be rriak ikusizko kontrolaren txantiloian sartu eta ardurak esleitu b eharko dira, proposamen horiek ekintza-planean egiteke dauden ek intza gisa sartze aldera.

AREA: _Bulegoa

Usurbilgo L.E.

123

4.- PROZEDURAK EZARTZEA ETA KONTROLATZEA

4.1. Laneko prozedurak ezartzea Ikusizko kontrolaren faseko lan-prozedurek hau emat en digute aditzera: kontrolatzeko jarduera batzuk nola egin b ehar diren. Berez, Ikusizko kontroleko prozedurak erraz-errazak dira, eta guztiok ditugu gogoan. Oro har, eremuko pertsona guztiek ezagutu behar dit uzte prozedura horiek; hartara, laneko bileretan, eremuko gainerak o kideei azaldu ahal zaizkie. Nolanahi ere, taldearen ustez baliaga rria eta beharrezkoa bada, prozedura horiek fluxu-diagrama b atean jaso daitezke, eta arloko kide guztiei ezagutzera eman a hal zaizkie. Jarraian agertzen den adibidean, izakin berriak jar tzeko jarraitu behar den prozedura dago jasota.

Antzeko

prozedura errazak presta daitezke materialen norako a kontrolatzeko edota materialak kolore bidez identifikatzeko; bain a, normalean, ez da beharrezkoa izaten hori egitea, gehienetan pr ozedurak ondo


• Beharrezko osagai guztiak –benetan beharrezkoak dir en

osagaiak, besterik ez–, kontrolatzeko ikusizko kontrolerako sistemak ezarri dira.

• Argi eta garbi ezarrita daude lan-eremuan ikusizko kontrolerako sistemak edo prozedurak eta kide guzti ek aplikatzen dituzte.

• Badira ikusizko kontrolerako fitxak eta prozedurak, , eta eremuko kide guztiek aplikatzen dituzte.

• Kontrolatzeko ohitura berriak erabiliz lan egiten h asi gara.

LORTU BEHARREKOA



IKUSIZKO KONTROLAREN PROZEDURA

IZAKIN BERRIAK JARTZEA

BEHAR DEN MATERIALA JASOTZEA

GUTXIENEKO MAILAREN MARKARA IRISTEA (OHARTARAZPENA, GILTZATAKOA, MATERIALA GOMAZ

LOTUTA...)

MATERIAL BERRIA JARRI BEHAR DUEN PERSONA ARDURADUNARI MARKA EMATEA

MATERIALA EROSTEA AURREIKUSITAKO KOPURUAN

MATERIAL BERRIA ETA MARKA JARTZEA

124

ezagutzen baitira. Arazoa izaten da maiz prozedurak ez direla ezartzen, presa dagoelako, utzikeria dagoelako, edo ta, sarritan, prozedurak oso burokratikoak eta konplexuak direlak o, kontrol gehiegi dagoelako eta prozedurak egokiak ez direlako, aleg ia. Lehen esan dugunez, gerta daiteke hainbat material erosteko agindua egotea (esate baterako, stockeko biltegieta n, atezaintzetan, e.a.), baina, horrelakoetan, argi et a garbi utzi behar da material berria jartzeko txartelen norakoa zein den, hau da, argi izan behar da txartel hori jasotzen duen l agunak eskaera egiteko orria bete behar ote duen, edo --gehienetan egiten den bezala-- txartel horiek erosketen arduradunak duen toki jakin batean (antolaketaren tiradera batean) jarri behar ote diren. Arduradun horrek une oro jakin beharko ditu arloan dauden beharrak. Ez dugu ahaztu behar ikusizko kontrolaren prozedure n xedea antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan lortu dugun hobekuntza estandarizatzea dela. Horrenbestez, ikusizko kontrolaren prozedurak ez dira xede hori baino harantzago joan behar: kontua da ikusmenez eta laster kontrolatzea, eremuan beharrezkoa ez den materialik egon ez dadin, beharrezko material guzti a dagokion tokian eta behar bezala identifikatuta egon dadin e ta dena garbi eta erabiltzeko egoera ezin hobean egon dadin. 4.2. Kontroleko fitxak egitea. Lan-eremua behar bezala egon dadin, oso garrantzits ua da fase bakoitzean ezarritako prozedurak ganoraz aplikatzea . Era berean, ikusizko kontrolaren sistemek lan egiteko molde bat finkatuko dute, eta, beraz, ondo ziurtatu behar dugu finkatut ako kontrol-sistemak baliagarriak, erabilgarriak eta eraginkorr ak direla. Ikusizko kontrolaren fasean, kontroleko fitxak beha r dira. Fitxa horiek antolaketa, ordena eta garbiketa faseetan ez arritako fitxen modukoak izango dira, eta, haien bidez, kontrol-sis temen erabilera berrikusi eta kontrolatu ahal izango dugu. Kontrol-sistema sistematikoa eta iraunkorra da, eta hautatutako sistemaren arabera, era bateko edo besteko marka ed o kontrol-fitxen bitartez egiten da.

125

SAREka --

Kalitatea LH publikoan

Kontroleko fitxa horiek lagungarriak izan ahal zaiz kigu bilakaera zaintzeko eta ezarritako sistemak eremuko kide guzt iek erabiltzen ote dituzten jakiteko. Hori eginez gero, fasea fink atzeko modu bat erabiltzen ari gara. Itxura denez, ez da oso erabilgarria ikusizko kontr olean aldian behingo fitxak erabiltzea, fase operatiboetan egite n den bezala. Izan ere, azken fasea, Diziplina eta ohitura izenekoa, horretarakoxe baliatuko zaigu, fase operatiboetan d auden kontroleko fitxa eta prozedura guztiak jasotzeko, e ta horien egoera aldian behin kontrolatu ahal izateko. Hala, bada, badirudi zentzuzkoagoa dela azken fase horretan egutegia fin katzea, multzo osoaren aldian behingo berrikuspena egiteko, eta ho r sartzea ikusizko kontrolaren sistemen berrikuspena ere.

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

cvis.

cvis.

cvis.

cvis.

cvis.

cvis.

CARPETAS CONTABLES

CARTUCHOS IMPRESIÓN

USUARIOS DYMO

CÓDIGOS COLORES

USARIOS MAT.ARCHIVO

AREA: OFICINA

PAPEL Y SOBRES

SAREka

VII. EZARTZEA: DIZIPLINA ETA OHITURA FASEA Diziplina eta Ohitura fase honen helburua da une oro indarreko arauek ezarritakoa betez jardutea. Diziplina eta Ohitura fasean, besteak beste, honako arazo hauek aurkituko ditugu:

• Laneko arloan beharrezkoak ez diren materialak ager tzen hasten dira.

• Lan-eremuan berriak diren pertsonek ez dituzte ezag utzen prozedurak eta 5S programa.

• Lekuz kanpo dauden edo gaizki identifikatuta/identi fikatu gabe dauden materialak agertzen dira.

• Kontrol-zerrendak ez daude eguneratuta.

• Ez dira prozedurak betetzen.

• Kontrol-fitxetan adierazten diren egiaztapenak bert an behera uzten dira.

• Lan egoera ez seguruak eta makinetan konpondu gabek o matxurak sortzen dira.

• Zikinkeria gehiago dago eta oro har materialak ez d irela kontrolatzen antzematen da.

• Apaletan eta lan-mahaietan karpetak eta dokumentuak metatzen dira.

• Paperak eta karpetak pilatu egiten dira eta lan-mah aietan eta tiraderetan gainezka egiten dute.

• Ez da programaren egoera berrikusten. Laburbilduz, lortutako hobekuntza desagertzen hasten da, alegia, 5S-ak behera egiten dute . Fase honen xedea Antolaketa, Ordena eta Garbiketan etengabe hobetzen joateko abiapuntua izatea da. Hasieran, behintzat, programa sendotu behar dugu, eta egoera horri eutsi egin behar diogu. Hori lortzekotan:

o Prozedurak, kontrol-fitxak eta ezarritako arauak egokiak izan beharko dute.

o Guztiek bete beharko dute aipatutakoa. Bi alderdi hauek aplikatuta, aldaketa antzeman beharko genuke lan-eremuko kide guztien ohituretan. Fase honen xedea da erabakitako lan-prozedurak definitzea, ezartzea eta ebaluatzea, eta, halaber, hobetu beharreko arloak zein diren esatea, laneko ingurunearen antolaketa, ordena eta garbiketari eusteko eta etengabe hobetzen joan ahal izateko. Diziplina eta ohitura fasea aurrekoekin alderatuta oso bestelakoa da. Programari ekin aurretik laneko eremuan zegoen egoera hartzen badugu aintzat, antolaketa, ordena eta garbiketako hiru fase operatiboak ezartzeak berak funtsezko aldaketa eragin duke. Beharrezkoak ez diren materialak bereizi eta eguneroko lanean beharrezkoak eta erabilgarriak direnak dituzkegu prest. Materialak lasterrago eta errazago aurkituko ditugu, argi eta garbi identifikatu eta leku jakin batean kokatu ditugunez gero. Halaber, arazoak

127

eta zikinkeriako guneak antzemanda dituzkegu, eta eremuan beharrezkoak diren elementu guztiak erabiltzeko egoera onean. Fase operatiboak betetzerakoan kontrol eta prozeduretarako fitxak ezarri dituzkegu, orain arte lortutakoari eusteko eta antolaketa, ordena edo garbiketa gutxiko lehenagoko egoeretara ez itzultzeko. Hurrengo urratsean, alegia, ikusizko kontrolarenean, ikusmenezko kudeaketako sistema errazak dituzkegu ezarrita, sor daitezkeen ohiz kanpoko egoerak laster eta argi ikusi ahal izateko. Honela, fase operatiboetan lortutako maila estandarizatu, eta edozein motako arazorik ba ote dagoen berehala antzeman ahal izango dugu. Azken fasea, diziplina eta ohiturarena, oso bestelakoa da aurrekoekin alderatuta: lan-ohitura berriak sendotzen lagunduko diguten mekanismoak bilatzeaz gain, atzera itzultzea eragotziko dugu. Horretarako, aurreko faseetan ezarritako prozedurak eta funtzionamendu-arauak berrikusi eta aztertu behar dira, zertarako eta laneko behin betiko prozedurak zehaztu eta ezartzeko. Gainera, utzikeriak eta atzera itzultzea saiheste aldera, berrikuspenen egutegia ezarriko da. Berrikuspenei esker, programaren ezarpen-maila ebaluatu eta suerta dakizkigukeen arazoak eta egin beharreko hobekuntzak zein diren esan ahal izango dugu. Diziplina eta ohitura fasea ez da amaitzen bertan ezarritako helburuak gauzatzean; aitzitik, iraun ere egin behar du, lortutako antolaketa-, ordena- eta garbiketa-mailari eutsi eta are hobetu ere egiteko. Hau lortuko bada, beharrezkoa da nork bere buruari diziplina jartzea ohitura eraginkor eta iraunkorragoak hartze aldera ezarri diren prozedura eta arauak betetzeko. Diziplina eta ohitura faseak nagusiki honakoetan lagunduko digu: � Lan-eremuan erdietsitako antolaketa-, ordena-, garb iketa- eta ikusizko kontroleko

mailari eusten eta maila hori hobetzen. � Ezarri ditugun laneko prozedurak baliozkotzat jotzen ; honela, beharrezkoa izanez

gero, hobekuntzak egingo dira edo horien ordez operatiboagoak edo eraginkorragoak izango diren beste batzuk erabiliko dira.

� Lan-eremuan ezarri ditugun prozedurekin bat etorriz jokatzen denetz egiaztatzeko

zereginean . � Kontrol-fitxak erabiltzen direla eta aurretik zehaztutako berrikuspenen egutegia

betetzen dela ziurtatzen.

DIZIPLINA Laneko eremuan ezartzen diren prozedura eta arauak betetzeko

hartzen den konpromisoa da.

OHITURA Egiteko molde iraunkor, berri, hobe eta ezberdina da, antolaketa, ordena eta

garbiketari buruzkoa.

128

� Aldian behingo ebaluazioak egiten, bost faseetako bakoitzean lortutako maila aztertzeko; hartara, ebaluazio bakoitzaren bidez, 5S indize orokorra eskuratuko dugu, eta denboran zehar programak duen eraginkortasunaren bilakaera zaindu ahal izango dugu.

� Lan-eremuan antolaketa, ordena eta garbiketari buruz daudekeen hobetzeko

beharrak identifikatzen.

EBALUATZEA Diziplina eta ohitura fasean hau da ekintza garrant zitsuenetako bat: aldian behin lan-eremuan ebaluazio- eta bilakaera zaintzeko ibilaldiak egitea. 5S-en egoera ebaluatzeko EGIAZTAPEN-ZERRENDA prestatuko da, ebaluatu beharre ko alderdi guztien inguruko galderekin, eta, berau oinarri hartuta, EB ALUAZIO-FITXA egingo da. Ibilaldian ikusten dena gogoan izanik, item bakoitz a puntuatuko dugu eta lortutako puntuazio globalak gure programak denboran zehar iz an duen bilakaera adieraziko du. Noski, antzemandako ohiz kanpoko egoera guztiak zuzentzeko beharrezko ekintzak zehaztuko ditugu ibilaldian zehar. Baina h au ez da nahikoa. Garrantzitsua da item bakoitzerako xedeak finkatzea , alegia, egoera behar bezain ona noiz ez den izango zehaztea edo, beste modu bat era esanda, noiz izango den 5S-en egoera EZ-ADOS esateko modukoa. Ibilaldian ze har ezadostasunik agertzen duen itemik badago, zergatiak aztertu eta behar dir en zuzenketa-ekintzak prestatuko dira. Hau garrantzitsua da. Gure ibilaldian puntuak eman eta bukaerako puntuazioa aurrekoaren berdina edo aurrekoa baino altuagoa del a ikusten badugu, beharbada ez gara item zehatzetan lortutako emaitzez arduratu ko. Hala eginez gero, zaila da hobetzea, ez baita beharra ikusiko, item jakin batz uetan egoerak txarrera egin badu ere. Hau dela eta, gomendagarria da helburuak egiaz tapen-zerrendako item guztientzat jartzea eta ez orokorrean soilik. Ebaluazio-ibilaldietan lagungarri izan dakiguke 5S-ak mantendu eta hobetzeko abiapuntua finkatzea. Hau guztia egiteko, lan-eremuaren egoera agertuko duten argazkiak atera ahal izango ditugu. Maiz, 5S-ak ezarrita dauden eremuetan, azken fase hau ezarri ondoren lortutako egoera zein zen ahaztu egin ohi da denbora igaro ahala. Argi eduki behar dugu hemendik aurrera lehendabizi egoera sendotu egin behar dugula eta, ondoren, hobetu. Aurreko egoerarekiko alderatuta baino ez da antzemango hobekuntza, eta, horretarako, oso baliagarria izango zaigu lan-eremuko guneen argazkiak izatea. Horiek plastifikatu egin ditzakegu, eta, horrela, beren gainean jardun-eremuak markatu ahal izango ditugu. Aldian-aldian bilakaera zaintzeko ibilaldiak egin b aditugu eta ebaluazioa helburuak ezarrita egiten badugu, ez-ados erako egoerak edo h obetu beharreko eremuak antzeman eta zuzenketa-ekintzak garatzen baditugu, 5S-en programan hobekuntza-ziklo hertsi eta etengabe bat izango dugu ezarrita.

129

Alde horretatik, diziplina eta ohitura fasea ezberdina da aurrekoen aldean, zeren eta, fase guztietan egin beharreko 4 urratsak egindakoan, 5S-en ezarpen-programari amaiera eman behar baitzaio eta programaren bilakaera zaintzeko etengabeko fasea jarri behar baita abian, hau da, diziplina eta ohituraren fasea bera.

130



Bilakaera zaintzeko panela eta egiaztapen zerrenda

Bilakaera z., puntuazio., ezadostasunak eta hobetzeko er. aurkitzeko paseoak

Bilakaera zaintzeko aldian - Behingo ebaluazioen egutegia

Zuzenketa-ekintzak. eta hobekuntz. garatzea .

5 S-en bilak.

Ord.

Antolaketa

Dizipl. eta ohitura

Ikusizko kontrola.

Garbik.

Fasea planifik.

Prozedura eta kontrola

Ekintzak gauzatzea

Adostasun-bilera

5S-aren ezarpen-pro- Cierre del programa de grama ixtea

5S ezarpena

131

MANTENIMENDUA 5S maila horri eusteko, beharrezkoa da lan-eremuko kide guztiek beste modu batera lan egiteko ohitura hartzea, alegia, dizipli naz eta ezarritako arauekin bat etorriz. Aurreko lau fase horietako azken urratsean (prozedura eta kontrola) kontrolerako prozedurak eta fitxak finkatu ditugu, alegia, lortutako mailari eutsi ahal izateko laneko arauak. Noski, arau hauek lan-eremuko kide guztiengan dute eragina eta xedea da fase bakoitzean lortutako hobekuntzan atzera ez itzultzea. Azken fase honetan lanerako prozedura eta fitxa horiek guztiak aztertu behar ditugu, hala badagokio berriro prestatu, eta etengabe kontuan izan behar diren prozedurak eta kontrolak hautatu. Hauek guztiak 5S-en bilakaera zaintzeko panelean sartuko dira. Guztiek hitz eman beharko dute hautatutako arau hauekin bat etorriz lan egingo dutela, eta, horretarako, baliozkoak eta beharrezkoak direla ikusi behar dute. Hori dela eta, oinarrizkoa da arau horiek zeintzuk diren eta zergatik ezarri diren ezagutzea.

132

Kontutan izan behar dugu geureganatzen ditugun ekintzak hobetzeko izan behar dutela, eta ez bakarrik egoerak okerrera egin dezan saihesteko. Ikuspegia okerragotzea saihestea denean, konpontzaile deritzen ekintzak baino ez ditugu aplikatzen. Ikuspegi hau, kasu honetan, ez da prebentziozkoa eta antzemandako sintomari egiten dio aurre , ez sakoneko arazoari. Suhiltzaile lana deitu ohi da, honek sutea baino ez baitu itzaltzen. Zuzenketa-neurriak oker dabilena konpontzeko jarri ohi dira abian. Adibidez, bilakaera zaintzeko ibilaldietan beharrezkoak ez diren materialekin topo egiten badugu, lan-eremutik kendu egingo ditugu; zerrendak bete ez badira, eguneratu egingo ditugu; makinaren bat hondatuta badago, konpondu egingo dugu; materialak lekuz kanpo badaude, bere lekuan jarriko ditugu berriro; oker identifikatutako materialak behar bezala identifikatuko ditugu; etab. Ekintza hauek guztiak beharrezkoak dira, baina beharbada ez dute eragotziko geroago berriz ere aplikatu behar izatea, eta, beraz, horrek berorrek erakusten digu gure sisteman zer edo zer ez dabilela ondo.

HOBETZEA Diziplina eta ohitura faseak iraun egingo du denboran zehar; ez da soilik ezarpenarekin lortutako mailari eustea, ez eta bilakaera zaintzeko ibilaldietan antzemandako arazoak konpontzea ere. Fase honen bidez, mailari eusteaz gain, hobetzea ere lortu behar da. Bilakaera zaintzeko ibilaldietan sistema okerrak edo ezadostasunak daudela ikusten badugu, antzemandako arazoak konpondu egin behar ditugu. Baina, gainera, ekintzaren bat jarri behar dugu abian arazoa berriro ager dadin saihesteko. Mota honetako ekintzei zuzenketa-ekintzak deitu ohi zaie; konponketa-ekintzen aldean, hauek arazo berak berriro ager ez daitezen laguntzen dute eta, beraz, arazoen sorburu izan diren arrazoiak ezabatzera daude zuzenduta. Adibidez: egunero zikinkeria asko sortzen duen makina badugu, ez da nahikoa erratza pasatzea (konponketa ekintza). Zergatik zikintzen duen hainbeste aztertu behar dugu, arrazoia zein den, eta honetan oinarrituz egoki deritzogun zuzenketa-ekintza garatuko dugu. Era berean, ez da nahikoa beharrezkoak ez diren materialak aldian behin kentzea, ez eta identifikatzeke dauden beharrezko materialak noizean behin identifikatzea ere. Beharrezkoak ez diren materialak edo identifikatu gabeko materialak zergatik agertzen diren aztertu behar dugu, arazo jakin horiek eragiten dituzten arrazoiak aurkitu behar ditugu, eta hau guztia oinarri hartuta, prozedurak eta kontrol-fitxak ezarriko ditugu, arazo horiek etorkizunean berriro suerta ez daitezen ohitura berriak geureganatzen lagunduko digutenak. Arrazoiak aztertzen baditugu, argi ikus dezakegu arazoak honengatik sortzen direla: batzuetan, ezarritako prozedurei eta kontrol-fitxei jarraitzen ez zaielako, desegokiak edo konplexuegiak direlako edo ez direlako ezagutzen; edo lan-eremuko kideek ez direlako lankidetzan aritzen.

133

Hori dela eta, beharrezkoa da bilakaera zaintzeko sistema egokiak jartzea; hauen bidez, ez bakarrik informazio zehatza jaso edo egindako akatsen berri jakingo dugu, prozedurak baliozkoak ote diren, betetzen ote diren, arloan hobetu beharrekorik ba ote dagoen, eta beste hainbat gauza ere antzemango dugu. Bilakaera zaintzeko ibilaldiak egin artean zain egon beharrik ez dago arazoei irtenbidea aurkitzen hasteko. Gure eguneroko esperientziak eta ezarri ditugun ikusizko kontroleko sistemek suerta daitezkeen okerren inguruan ohartaraziko gaituzte. Oker hauen arrazoiak aztertu eta prebentziozko ekintzak jar ditzakegu abian. Zuzenketa-ekintzen eta prebentziozkoen arteko ezberdintasun bakarra dago: zuzenketa-ekintzekin arrazoi errealei egiten zaie aurre eta prebentziozkoekin, berriz, ez-ados egoera eragin dezaketen arrazoiei.

5S-en BILAKAERA ZAINTZEKO PANELA Diziplina eta ohitura fasean 5S-en bilakaera zaintz eko panela prestatzen da eta ezarpen-faseetan zehar erabili dugun panela, fa se bakoitzeko lana garatzen lagundu diguna, itxi egiten da. Panel hone n funtzioa ezarpen-fasea amaitzean bukatzen da. Hemendik aurrera bilakaera z aintzeko fasea hasten da, hots, berariazko diziplina eta ohitura fasea: f ase honek berariazko panela dauka, laneko eremuan era iraunkorrean erabiliko de na. Bilakaera zaintzeko panelak itxura hau izan dezake:

BILAKAERA ZAINTZEKO PANELA.

5S-en TXUKUN PROGRAMA EZARRITAKO ARAU ETA PROZEDUREN

ARABERA JOKATZEA

BILAKAERA -GRAFIKOAK ETA PUNTUAZIOAK

BILAKAERA ZAINTZEKO IBILALDIEN PLANA

EGIAZTAPEN-ZERRENDA BILAKAERA-FITXA

Arloko argazkiak (eremuka)

INDARREKO PROZEDURAK ETA KONTROL-FITXAK

INDARREKO ZERRENDA OROKORRAK

(beharrezkoak badira) (ZERRENDA ZEHATZAK DAGOKIEN

LEKUAN GORDEKO DIRA) ARGAZKIAK: EZARPEN-PANELA ETA

AURRETIK-ONDOREN

KAUSA -EFEKTU DIAGRAMAK JARDUKETA-PLANAK

HOBETZEKO PROPOSAMENAK

134

REPÉLEGAKO GLHBI

ATZERA ITZULTZEA SAIHESTEA 5S-ak ezartzen dituzten erakunde gehienetan arazoa zera izan ohi da: denborarekin hasierako egoerara itzultzen direla. A tzera itzultze honen arrazoi nagusiak honakoak izan ohi dira:

� Eremuko kideek konpromisorik ez hartzea ezarritako arauekin bat e torriz lan egiteko.

� Lan-eremura sartzen diren pertsona berriek ez ezagu tzea 5S-en programari

dagozkion helburuen edota ezarritako prozeduren berri. � Laneko prozedurak diseinatzeko moduan arazoak egotea, konplexuegiak direlako

edo ez oso erabilgarriak. Diziplina eta ohitura fasea oso garrantzitsua da 5S-en ezarpen-prozesuetan hain ohikoak diren atzera itzultzeak ekiditeko. Ezarpen-taldeak fase hau behar bezala landu behar du, batez ere lehenengo esperientzietan. Izan ere, lehenengo ekimenek utzitako emaitzen arabera hedatuko da programa laneko beste eremu batzuetara. Ildo honetatik, ezinbestekoa da zuzendaritzak laguntza eskaintzea, metodologia aplikatzerakoan lortutako aurrerapausoak berrikusiz eta horien gaineko interesa erakutsiz.

135

EGIAZTAPEN-ZERRENDA 5S-en bilakaera zaintzeko ibilaldiak egiteko tresna nagusia da Egiaztapen-zerrenda . Zerrenda honetan, laneko eremuan behin baino gehiagotan antzeman ditu gun eta eragotzi egin nahi ditugun egoera ezohikoak deskrib atzen dira, esaldien bidez. . Egiaztapen-zerrenda honen helburua oker ohikoenak eta garrantzitsuenak agerian jartzea izan behar du, eta ez puntu asko lortzeko asmoak. Benetan ez daukagun arazorik deskribatzeko esaldirik ez da erabili behar. Halaber, ez da sartuko garrantzi gutxiko arazoak deskribatzen dituen esaldirik. Egiaztapen-zerrenda taldeak berak prestatu behar du laneko eremuan agertu ohi diren egoera ezohikoak kontutan hartuta. Edonola ere, koadro honetann egiaztapen-zerrendak prestatzeko erreferentzia gisa erabil ditzakegun itemak aipatzen ditugu.

� Ez dago kontrolatu gabeko artxiborik.

� Tiraderetan ez dago kontrolatu gabeko bulego-materialik.

� Beharrezkoak ez diren gauzentzat dagokien eremua erabiltzen da.

� Apal, armairu eta lanpostuetan ez dago beharrezkoa ez den elementurik.

� Ez dago beharrezkoa ez den materialik biltegi-eremuetan.

� Badira beharrezkoak ez diren materialak metatu eta agertzea eragozteko prozedurak.

� Ezarritako prozedurak bete egiten dira.

� ...

ANTOLAKETA FASEARI DAGOZKION

136

ORDEN FASEARI DAGOZKION GALDERAK

� Badago bulego-materialaren zerrenda bat.

� Guztiok erabiltzen ditugun materialak zeintzuk diren zehaztu da, eta non kokatzen diren badakigu.

� Beharrezkoa ez den materialari buruzko karpetak etiketa batekin identifikatzen dira.

� Beharrezkoak ez diren materialak sailkatu eta kokatzeko prozedurak daude.

� Guztiok erabiltzeko diren tiraderak eta armairuak egoki ordenatuta daude.

� Norberak erabiltzeko tiraderak eta armairuak behar bezala ordenatuta daude.

� Tresnak erraz ikusi eta hartzeko lekuetan daude, eta erabiltzen diren lekutik gertu daude.

� Produktuak erabiltzen diren lekutik gertu daude.

� Tresnak behar bezala identifikatuta eta kokatuta daude – itzala margotzea.

� Gauzak ez daude dagokien lekutik kanpo.

� Ez dago zuzenean lurrean utzitako elementurik.

� Hondakinak edukiontzi eta ontzi egokietan biltzen dira.

� Piloak ez dira garaiegiak eta pisutsuenak beti beheko aldean jartzen dira.

� Biltegiratzeko lekuak erraz heltzeko modukoak dira eta edonorentzako daude irekita.

� Materialak kokatzeko guneak zehaztuta daude, batez ere apurkor eta arriskutsuenak.

� Laneko eremuak eta pasabideak lurrean margotutako lerroez daude mugatuta.

� Arreta-eremuetan seinaleak jarrita daude.

� Eremuak identifikatuta daude.

� Makina bakoitza identifikatuta dago.

� Identifikazio-ikurrak egoera onean daude.

� Ekipo lagungarriak identifikatuta daude: ponpak, hodiak, balbulak, koadro elektrikoak...

� Badira hormako seinaleak, eta ikusteko moduan jarrita daude: kartelak, logotipoak, eremuak non diren adierazten dutenak...

� ...

137

� Entxufeak ez daude solte, hautsita...

� Lurrean ez dago kable elektrikorik, ordenagailu-sareko kablerik, etab.

� Hormak, leihoak, zorua eta sabaia garbi daude.

� Markoak, pertsianak, etab. erabiltzeko egoera onean daude.

� Bulegoko materialak eta informatika-bitartekoak erabiltzeko egoera onean daude.

� Ordenagailuetan birusik ba ote dagoen erregulartasunez aztertzen da .

� Makinak eta instalazioak maiz garbitzen dira eta erabiltzeko egoera onean daudela egiaztatzen da.

� Garbitzeko tresnak erraz hartzeko moduko lekuetan eta agerian daude.

� Zaborra eta material birziklagarriak biltzeko nahikoa edukiontzi dago.

� Edukiontziak behar besteko maiztasunez hustutzen dira.

� Ez dago zikinkeriarik apaletan eta biltegiratzeko lekuetan.

� Korridoreak eta makinen inguruak garbi daude; ez dago materialik pilatuta.

� Korridoreetan eta makinen inguruetan ez dago zikinkeriarik.

� Makinak ez daude zikinak, ez eta hondatuta ere.

� Segurtasun-jantziak ez daude zikinak, ez eta hondatuta ere.

� Zikinkeria-iturriak identifikatzeko ikurrak daude.

� Ez dago hala moduzko konponketarik behin betiko konpondu gabe..

� Zikinkeria-iturriei konponbidea emateko ekintza-planak gauzatu egin dira.

� Hala moduzko konponketak eta zikinkeria-iturriak kentzeko ekintza gauzatu gabe utzitakorik ez dago.

� Garbiketa-prozedurak ezarri dira.

� Zereginak eta arduradunak izendatzeko koadroa dago.

� Garbiketa-prozedurak erabili egiten dira.

� ....

GARBIKETA FASEARI DAGOZKION

138

IKUSIZKO KONTROLARI DAGOZKION

� Marka, zeinu eta koloreak erabiltzen dira.

� Izakinen mailak adierazita daude.

� Badira materialez birhornitzeko prozedurak.

� Materialen biltegian gehienen eta gutxienen stock-a adierazten da.

� Dokumentazioa falta dela adierazten da beste erabiltzaileren batek duenean.

� Informazio-panelak eguneratuta daude.

� Makinetan aztertu beharreko alderdiak eta elementu garrantzitsuak koloretako txartel edo kodeen bidez adierazten dira.

� Badago ikusiz kontrolatu behar diren alderdi garrantzitsuak zehazten dituen zerrenda bat.

� Identifikatutako puntuetan ikusizko kontroleko elementuak daude.

� Kontadore, erloju, etab.etarako lan-mugak ikusizko zeinuekin adierazita daude.

� Adoseko eta ez-adoseko produktuetarako ontzi/eremuak koloreen bidez bereizita daude.

� Badira egoera ezohikoak adierazteko argi, kolorezko kode eta abar.

� Kontrolpean ez dauden egoeretarako prozedurak ezarri dira.

� Ohiz kanpokoak diren eta kontrolpean ez dauden egoeretarako neurriak hartzen dira.

� Leku arriskutsuetan ohartarazpen-zeinu eta ikurrak daude.

� Larrialdietarako irteerak agerian eta erraz iristeko moduan daude.

� Istripuak eragin ditzaketen leku edo eragiketak adierazita daude.

� ......

139

Kontutan izan behar dugu egiaztapen-fitxarako gaiak lehen aldiz aukeratzerakoan gerta daitekeena dela arazoak agertzea edo gure eremuko zenbait alderdi bertan ez islatzea. Horregatik, garrantzitsua da eremuko argazkiak erabiltzea. Ebaluazio-ibilaldia egiten dugunean egiaztapen-dokumentu gisa erabiliko ditugu argazkiak, eta bertan azalduko da 5S-ek izandako bilakaera. Gerta liteke egiaztapen-fitxan adierazten ez diren ez-adoseko egoerak izatea, eta, aldiz, argazkietan antzeman ahal izatea; beraz, horrela, egiaztapen-fitxa eguneratu egin ahal izango dugu (gehitu, ordeztu edota kendu).

BILAKAERA ZAINTZEKO FITXA Esaldi egokienak aukeratu eta egiaztapen-zerrenda bete ondoren, bilakaera zaintzeko fitxa diseinatuko da. Fitxa honetan aukeratutako esaldiak jasoko dira, galdera moduan, eta eremua galdera horri dagokionean zein mailatan dagoen ebaluatzeko modua ere bai.

DIZIPLINA ETA OHITURARI DAGOZKION

� Antolaketa, Ordena, Garbiketa eta Ikusizko Kontrolaren esanahiak ulertzen

ditugu.

� Badira antolaketa, ordena, garbiketa eta ikusizko kontrolaren mailari buruzko adierazleak.

� Badago 5S-ak ebaluatzeko ibilaldien plana .

� Ibilaldien plana betetzen da.

� Zuzenketa-ekintzak proposatzen dira.

� Prebentziozko ekintzak proposatzen dira.

� Ekintzak aurreikusitako epean gauzatzen dira.

� Antolaketa-, ordena-, garbiketa- eta ikusizko kontrolaren faseei dagozkien lan-prozedurak erabiltzeko modua berrikusten da.

� Kontrol-fitxak erabiltzeko modua berrikusten da.

� Aldian behin langileei 5S-en kontzeptuei buruzko prestakuntza ematen zaie.

� 5S-en bilakaera zaintzeko panela eguneratuta mantentzen da.

� 5S-en egoera etengabe hobetzeko ekintzak sustatzen dira, bai eta sentsibilizazioa ere.

� ....

140

Maila hori ebaluatzeko 5 mailatako eskala erabil dezakegu:

• Oso gaizki, oso gutxi. • Gaizki, gutxi. • Onargarria. • Ongi. • Oso ongi, bikain.

Oso garrantzitsua da errendimendu-maila onargarria zein den zehaztea , honetan oinarrituz erabaki ahal izango baitugu egoera ez-adosekoa dela. Gure gomendioa da eskala horretan 1., 2. eta 3. puntuetan sartzen diren item guztiak egoera ez-adosekoak direla jotzea, alegia, ez da nahikoa egoerak onargarritzat jotzea. Ebaluazio-fitxari esker, puntuazio orokorra lortuko dugu. Horretarako, item edo galdera bakoitza berdin neurtuko den edo ez erabaki behar da. Eta gauza bera programako fase bakoitzari dagokionez ere. Faseak eta hauei dagozkien itemak egokien ikusten den moduan neurtu daitezke, beren garrantzia kontutan hartuta. Edonola ere, funtsezkoena ez dira puntuazioak, baizik eta ebaluazioaren ondoren egin daitezkeen hobekuntzak. Horregatik, neurtzea baino item batean edo bestean lortutako puntuazio apalen arrazoiak aztertzea da garrantzitsua. Hau dela-eta, fase bakoitza modu berean neurtzea iradokitzen dugu, bai eta fase bakoitzeko itemak ere. Fase bakoitzean eta orokorrean lortutako puntuazioak dira 5S-en programaren bilakaera zaintzeko adierazleak .

DIZIPLINA ETA OHITURA

5S-EN TXUKUN PROGRAMA

100

75

50

25

ANTOLAKETA ORDENA GARBIKETA

DIZIPLINA ETA OHITURA KONTROL BISUALA

141

DIZIPLINA ETA OHITURA FASEAREN EZARPENA


1.1. Lan-egutegia finkatzea Bideratzaileak Diziplina eta Ohitura fasea garatzeko egutegia finkatzen du. Erabiliko dugun eredua aurreko faseetan erabilitako bera da, baina egunen eskalan neurtua. Egutegian Txukun metodologiaren lau urratsak besterik ez da sartzen (Fasea planifikatzea, adostasun-bilera, ekintzak gauzatzea eta prozedura eta kontrola). Hala ere, taldeak aurrerago bilakaera zaintzeko ibilaldien egutegia edo plana ezarri beharko du.


• Argi dago zenbat denbora beharko den diziplina eta

ohitura fasea burutzeko. • Bideratzaileak gertu du diziplina eta ohitura faseari

buruzko prestakuntza emateko behar den material guztia.

LORTU BEHARREKOA

“TXUKUN” PROGRAMA HEZKUNTZAN 5S-AK ERA AUTONOMOAN EZARTZEKO

1. - FASEA PLANIFIKATZ. 1. - Lan-egutegia finkatzea.

2. - Adostasun-bilera prestatzea.

2. - ADOSTASUN-BILERA. 1. - Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak fink atzea.


3. - EKINTZAK GAUZATZEA 1. - Erabakitako ekintzak egitea eta zerrendak betetzea.

2. - Hobetzeko ekintzak propos.eta egitea.

4. - PROZEDURAK ETA KONTROLA. 1.- Lan-prozedurak ezartzea.

2. - Kontrol-fitxak egitea.



142

Komenigarria da adostasun-bilerari behar bezain beste denbora eskaintzea, programaren bilakaera nola zainduko den ezartzeko funtsezkoa izango baita: egiaztapen-zerrenda, adostasun-irizpideak, ebaluazio-fitxa, bilakaera zaintzeko egutegiak, etab. 1.2. Adostasun-bilera prestatzea Bideratzaileak fasearen oinarriak ezagutu behar ditu, bai eta horiek bere eremuan aplikatzeko modua ere. Garrantzitsua da ezarpen-fasea eta bilakaera zaintzeko fasea bereiztea. Hain zuzen ere, ezarpen-fasean, bilakaera zaintzeko fasea hasteko beharrezko material guztiak prestatzen dira. Diziplina eta ohitura fasearen kasuan ez dago zerrendarik, eremurako egin dugun egiaztapen-zerrenda izan ezik. Fase honetan gehiago nabarmentzen dira prozedurak eta kontrol-fitxak; azken urratsean aztertuko ditugu. Adostasun-bilera egin aurretik bilakaera zaintzeko panelaren diseinua nolakoa izango den pentsatuko dugu. Bideratzaileak prestakuntza-materialak prestatu behar ditu, lan-eremuko kide guztiek fasearen oinarriak eta hura nola garatuko den ezagut dezaten; orobat, adostasun-bileran erabiliko duen prestakuntza materiala prestatu behar du, eta, gainera, erabiliko diren txantiloiak aurkeztu eta azaldu behar ditu.

GAI ZERRENDA DATA: 00-05-18 Osteguna

ORDUA: 12,00

LEKUA: Zubieta

12,00

12,30

13,45

14,00

DIZIPLINA ETA OHITURA FASEA

Prestakuntza.

- Definizioa eta helburua.

Diziplina eta ohitura faseko egiaztapen-zerrenda

prestatzea.

- Fase bakoitzean galdera garrantzitsuak zein diren erabakitzea

(antolaketa, ordena, garbiketa, ikusizko kontrola eta diziplina

eta ohitura).

- Excel orrian egiaztapen-zerrendaren emaitzak adieraziko dira;

honela, fase bakoitzeko maila neurtzeko puntuazioak eta

adierazle orokorra lortuko ditugu.

Bilakaera zaintzeko ibilaldiak –diziplina eta

ohitura fasekoak– egiteko egunak finkatzea.

Amaiera.

SAREka

BILERA -DEIALDIA



143

2. ADOSTASUN-BILERA 2.1. Fasea ulertzea eta hura betetzeko jarraibideak finkatzea Bideratzaileak Diziplina eta Ohitura fasearen oinarriak azalduko dizkie lan-eremuko kide guztiei, helburu nagusia zein den nabarmenduz, alegia, atzera itzultzea eragoztea eta 5S-en ezarpen-fasean lortutako mailari eustea. Era berean, etorkizunean maila horri eusteko nahiz hobetzeko sistemen berri ere emango die. Diziplina eta ohitura fasean, zaindu egiten da 5S-en bilakaera. Horretarako, beharrezkoa da bilakaera zaintzeko panela prestatzea, ezarpen-panela ordezteko. Taldeak panelaren diseinua zein izango den erabaki behar du, betiere aurretik aipatutako ildoei jarraiki. Hemen duguna panel estandarraren diseinua da eta eremuko panela prestatzen lagun dezake.


• Guztiek argi dituzte diziplina eta ohitura faseko

kontzeptuak eta laneko eremuan 5S-en bilakaera zaintzeko erabiliko den sistema.

• 5S-en bilakaera zaintzeko egutegia ezarri da. • Puntuazio-irizpideak eta bilakaera zaintzeko adierazleak

finkatu dira, bai eta 5S-en programarako adostasun-irizpideak ere.

• Diziplina eta ohitura faseko ekintza-planak ezarri dira; bertan, nork-zer-noiz egingo duen zehaztu da..

• Bilakaera zaintzeko panela diseinatu da.

LORTU BEHARREKOA

144

BILAKAERA ZAINTZEKO PANELA.

5S-EN TXUKUN PROGRAMA EZARRITAKO ARAU ETA PROZEDUREKIN BAT

ETORRIZ JARDUTEA

EGIAZTAPEN-ZERRENDA

BILAKAERA ZAINTZEKO FITXA

BILAKAERA ZAINTZEKO IBILALDIEN PLANA

(Lan-eremuko argazkiak)

INDARREKO PROZEDURAK ETA

KONTROL FITXAK

JARDUKETA-PLANAK .

KAUSA-EFEKTU DIAGRAMAK. HOBETZEKO PROPOSAMENAK

INDARREKO ZERRENDA

OROKORRAK (Hauek izatea beharrezkoa balitz)

BILAKAERA ZAINTZEKO

GRAFIKOAK ETA PUNTUAZIOAK

Ezkerreko goialdeko laukiak ematen dio izena bilakaera zaintzeko panelari. Gainerako laukietan plastikozko zorroak zintzilikatuko dira A4 tamainako folioak sartzeko. Ezkerreko aldean etorkizunean indarrean egongo diren ezarpen-paneleko materialak biltzen dira. Lauki batean programaren ezarpenean diseinatu diren prozedurak eta kontrol-fitxak biltzen dira, taldeak iraun dezaten erabaki dituenak. Bestean, indarrean dauden eta eremu guztiari eragiten dioten zerrenda orokorrak jarriko dira, horrelakorik egonez gero. Ez dugu ahaztu behar artxibategi, biltegi, etab.etako berariazko zerrendak dagokien lekuan egon behar dutela eta ez bilakaera zaintzeko panelean. Eskuineko aldea da berez bilakaera zaintzeko panela. Lehenengo laukian egiaztapen-zerrenda, bilakaera-fitxa eta bilakaera zaintzeko ibilaldien egutegia jartzen dira, alegia, 5S-en egoera nola eta noiz ebaluatu zehazten laguntzen duten tresnak. Halaber, lan-eremuaren egungo egoera agertzen duten argazkiak jarriko dira; argazki hauek hainbat lan-eremutakoak izan daitezke eta 5S-en mailari eutsi eta hobetzeko abiapuntua izango dira. Bigarrenean batik bat berrikuspenen ondorioz prestatutako ekintza-planak jarriko dira. Litekeena da batzuetan arazoak aztertu behar izatea arrazoiak nondik datozen aurkitu ahal izateko; honetarako kausa-efektu diagramak erabiltzen dira eta, beraz, lauki honetan jar ditzakegu. Lauki honetan jarriko dira lan-eremuko edozein kidek aurkeztutako hobekuntza-proposamenak ere; hauek ondorengo berrikuspenetan hartuko dira kontutan.

25 c

m

25 c

m

25 c

m

35 cm 35 cm

145

Beheko laukian dagoeneko bete diren ebaluazio-fitxak eta bilakaera-grafikoak agertuko dira. Diziplina eta ohitura fasean aurreko faseetan erabili ditugun interpretazio-fitxen aldaera bat erabiliko dugu. Kasu honetan, fasearen interpretazioa honela egingo da: lehenbizi, eremuan aplikatuko den egiaztapen-zerrenda ezarriko da, eta, ondoren, horretan oinarrituz, bilakaera zaintzeko fitxa prestatuko da. Aipatu dugun bezala, egiaztapen-fitxan bilakaera zaintzeko ibilaldietan ebaluatu beharreko alderdiak bilduko dira. Zerrenda ezin da luzeegia izan eta, bertan, laneko eremuan benetakoak, ohikoak eta garrantzitsuak diren arazoak baino ez dira zehaztuko. Egiaztapen-zerrenda hau prestatzeko zerrenda estandarra erabil daiteke. Komenigarria da zenbait esaldi honi buruzkoak izan daitezen: aurreko faseetan ezarri ditugun prozedura eta kontrol-fitxak bete eta egoki erabiltzeari buruzkoak, alegia. Eremuan ohikoak diren egoerak ongien islatzen dituzten bi edo hiru esaldi hautatuko dituzte eremuko kideek, hainbat bozketaren bidez, eta, horrela, guztien artean adostutako behin betiko zerrenda egin ahal izango da.

146

2.2. Lan-txantiloiak eta hauek betetzeko modua pres tatzea

Adostasun-bileran prestatu beharreko fitxak honakoak dira:

� Ebaluazio-fitxa. � Balorazio-irizpideak. � Ibilaldien plana. � Bilakaera-grafikoa. � Ekintza-plana.

Egiaztapen-zerrenda prestatu ondoren, ebaluazio-fitxa egingo dugu. Fitxa honetan zerrendako esaldiak agertuko dira, beti galdera moduan, bai eta lan-eremuan ikusitakoaren arabera emandako puntuazioak ere. 5 maila erabili ohi dira. Egiaztapen-fitxa honen bidez, fase bakoitzerako indizea eta indize orokorra lortzen ditugu; bi kasuetan goiko muga 100 da eta behekoa 0. Jakina, fitxan galdera gehiago edo gutxiago jar daitezke, fase batzuk edo besteak lehenetsi edota berdin baloratu daitezke, eta puntuatzeko beste irizpide-mota bat erabil daiteke. Nolanahi ere, onena erreferentziazko gehienezko puntuazioa 100 izatea da.

Tiraderetan ez dago kontrolatu gabeko biltegi-mat. Apaletan ez dago kontrolatu gabeko biltegi-mat. Estalkian eta erreminten organ ez dago kontrolatu gabeko materialik. Egunerat.zerrendak daude D Eremuan. Urteroko berrikuspenaren prozedura bete da. ANTOLAKETA guzt.: (PUNTUAK X 5) Kanpoko etiketak egoera ezin hobean daude. Barruko etiketak egoera ezin hobean daude. Ez dago elementu desordenaturik.Mantenimendu eta konponketa atalak behar bezala erabiltzen dira. “Irteeretan” zalantzazk. + hondak. kontrol. dira. ORDENA guzt.: (PUNT X 5)Ez dago konponk.Ez dago zikinkeria-iturririk.Garbitzeko prozedurak betetzen dira.Tresnak eta lanabesak garbi daude.Apalen eta tiradera txikien garbitasun-maila onargarria da. GARBIKETA guzt.: (PUNT. X 5)Sarri erabiltzen diren materialetan izakinen maila adierazita dago. Makinak mekanizatzeko, konpontzeko eta okupatzeko txartelak erabiltzen dira. Eskaera-txartelak dagokien tiraderan gordetzen dira.Materiala birjartzeko koadernoa erabiltzen da.Ikasle/irakasle txartelak erabiltzen dira materiala kentzean. KONTROL BISUALA guzt.: (PUNT. X 5)5S-en esanahia ezagutzen da.5S-en kontzeptuak azaltzeko argazkiak daude. Ibilaldien plana dago.Ibilaldien pl. betetzen da.Biltegian 5S-en ohitura dago.DIZIPLINA + OHITURA guzt.: (PUNT. X 5) 5S guztira: PUNT. /5

147

Galdera bakoitzari buruz eremuaren egoera ebaluatzerakoan, garrantzitsua da ebaluazio bakoitza egiterakoan irizpide homogeneoak erabiltzea. Interesgarria izan daiteke aldez aurretik ezartzea. Honako hau izan daiteke ebaluazio-irizpideen adibide bat:

5S-en BILAKAERA ZAINTZEKO IBILALDIAK. BALORAZIO-IRIZPIDEAK

Egoera honakoa da... Galderan honako erantzunak jaso badira:

Oso ona, bikaina Ez da akatsik ikusi / Garrantzi gutxiko akatsen bat dago.

Ona Oso akats gutxi dago, txikiak dira eta erraz konpon daitezke.

Onargarria Zenbait akats dago eta, beraz, prozedurek ez dute funtzionatu edo oker aplikatu dira. Hala ere, akats hauek gutxitan gertatu dira.

Txarra, eskasa Zenbait akats oso agerian daude eta, beraz, aplika daitezkeen prozedurak askotan ez direla aplikatzen ikus dezakegu.

Oso txarra, oso eskasa Akats asko dago eta oso agerian daude; honek argi uzten du ezarritako prozedurak, oro har , ez direla aplikatzen.

Aipatu dugun bezala, egindako ebaluazioa gutxienekora heltzen ez denean (gutxieneko hori onargarria dena baino gorago jartzea gomendatzen dugu), taldeak arrazoiak aztertzeko beharra ikusi behar du, horrela etorkizunean halakorik berriro suerta dadin saihesteko zuzenketa-ekintzak zehaztu ahal izango baititu. Behin baino gehiagotan esan dugun arren, komeni da gogoraraztea ibilaldietan bilakaera zaintzeko fitxaz gain abiapuntuaren berri ematen duten argazkiak ere erabil ditzakegula. Bilakaera zaintzeko ibilaldien plana urteko egutegi bat da, ibilaldiak egiteko asteak zehazten dituena. Ebaluazio-ibilaldien maiztasuna lortutako mailaren araberakoa izango da. Zenbat eta hobeto garatu ezarpen-fasea, are zabalagoa izango da berrikuspena egiteko epea. Nolanahi ere, komeni da hasieran maizago egitea eta hobetuz joan ahal gutxiago egitea. Gure gomendioa da hasieran ibilaldiak bi hilabetean behin egitea, eta behin 5S-ak ondo finkatu ostean, ikasturtean zehar hiru ibilaldi egin daitezke, gutxi gorabehera urrian, otsailean eta maiatzean. Hainbat talderi eman dakioke planifikatutako ibilaldiak egiteko ardura, baina, nolanahi ere, ez dugu ahaztu behar ibilaldietan 5S-en egoera aztertu behar dela lan-eremu osoan, bai eta bost faseen egoera ere. Aurrerago azalduko dugun bezala, bilakaera aztertzeko ibilaldien egutegia kontrol-fitxa batean jaso daiteke.

148


Komenigarria da eremuko pertsona guztiek parte hartzea bilakaera zaintzeko ibilaldietan, txandaka; horrela, jarduera honek duen garrantziaz jabetuko dira eta lortutako mailari eusteko eta hura hobetzeko zereginean parte hartuko dute. Halaber, taldeak ez dira guztiz aldatuko ibilaldi batetik bestera, hartara zailagoa izango bailitzateke ebaluatzeko irizpide homogeneoak atxikitzea. Taldeak 3/5 pertsonek osatuta egongo dira. Ebaluzio-ibilaldietan ematen diren puntuazioekin bilakaera-grafikoa egingo da. Grafiko honetan fase bakoitzean lortutako puntuak eta puntuazio orokorra adieraziko dira. Ondoz ondoko ibilaldiei buruzko datuei esker programak arloan duen bilakaera ikusi ahal izango dugu. Era berean, onarpen-irizpidea ere barnera dezakegu (ona baino beherago egon ohi da), honela agertutako ez-adoseko egoerak utziko baititu agerian.

149

USURBILgo GLHBI

Bestalde, ibilaldien bidez hobekuntza-ekintzak prestatuko ditugu, antzemandako ez-adoseko egoeren zergatiak aztertzearen ondorio. Kausa-efektu diagramak bilakaera-panelean bilduko dira. Ezarritako hobekuntza-ekintzak ekintza-planean bilduko dira, eta plan hori hasteko eta haren bilakaera zaintzeko arduradunak izendatuko dira. Diziplina eta ohitura faseko ekintza-planei dagokienez, bi eratako ekintzak bereiz ditzakegu: batetik, 5S-en ezarpenari dagozkionak ditugu; eta, bestetik, bilakaera zaintzeari dagozkionak. Egia esan, diziplina eta ohitura faseak 5S-en ezarpen-prozesua itxi eta bilakaera zaintzeko prozesua irekitzen du. Ezarpenari dagokionez, ekintza-planak honako zereginak biltzen ditu: bilakaera-panela eta egiaztapen-zerrenda prestatzea, aurreko-ondorengo argazkiak hautatzea, behin betiko prozedurak eta kontrol-fitxak aukeratzea, etab. Zeregin hauek guztiak adostasun-bileran bertan gara daitezke, panela prestatzearena eta, beharbada, argazkiak aukeratzearena izan ezik. Honela 5S-en programaren ezarpena amaitu egiten da eta, beraz, ezarpen-panela betetzea ere bai. Zorro guztiak bildu eta karpetan gordeko ditugu eta 5S-ak ezarriko diren beste eremu bateko panelean erabili ahal izango ditugu. Hemendik aurrera bilakaera zaintzeko fasea hasten da. Programa ebaluatzeko lehen ibilaldia egingo dugu eta bilakaera-panela oinarri hartuta jardun ahal izango dugu.

150


3. EKINTZAK GAUZATZEA 3.1. Zerrendak betetzea eta erabakitako ekintzak ga uzatzea Fase honetan ez dugu zerrendarik behar, egiaztapen-zerrenda izan ezik. Zerrenda hau itxia da eta, beraz, ez da bete behar. Fase honetan adostutako ekintzei esker, lehenik eta behin, 5S-en ezarpenari amaiera eman ahal izango diogu eta, beraz, panel orokorra hustu eta materiala artxibatu ahal izango dugu. Ondoren, bilakaera zaintzeko lehen ibilaldia egin eta 5S-en bilakaera-panela


• Planean zehaztu eta adostasunezko bileran adostu di ren

ekintzak garatu dira. • Ezarpen-panela bete eta itxi da eta dokumentazioa

karpetan gorde da. • Bilakaera-panela prestatu da. • Programako lehen ebaluazio-ibilaldia egin da. • Emaitzak bilakaera-panelean adierazi dira. • Ebaluazio-ibilaldian antzemandako ezadostasunak

aztertu dira, hobekuntza-ekintzak adierazi dira eta bete egin dira.

LORTU BEHARREKOA

CENTRO:

00/05/23 3. taldea

00/05/26 1. taldea

00/06/20 Guzt.

00/05/17 1. taldea

00/05/20 Buleg.ebaluatzea. 00/05/20 2. taldea

00/05/15 Guzt.

00/05/05 00/05/10 Guzt.

00/05/17 Biltegiak + artxibat.ebaluatzea

00/05/10Ezarpen-panela betetzea eta material guztiak karpetan gordetzea.

5S-en hasieraren adierazgarri diren argazkiak au-keratu eta ezarpena amaitzea. bilakaera-panela prestatzea.

00/05/23 Tailer eta gelak ebal.

00/06/10Bukaerako prozedurak eta kontrol-fitxak prestat.

00/05/25 Ebaluazio-grafikoa prestatzea.

SARE ka

151

prestatu ahal izango dugu. Eta azkenik, lehenengo ebaluazio horretan oinarrituz prestatutako hobekuntza-ekintzak garatu ahal izango ditugu. Hemendik aurrera, diziplina eta ohitura fasea sendotu egiten da bilakaera zaintzeko ibilaldietan oinarrituta. Bilakaera-grafikoari esker programak etorkizunean izango duen egoera baloratu ahal izango dugu, eta haren bilakaera zaindu ere bai. Erabatekoak izan behar dute ibilaldiek, horrela fase bakoitzean lortutako benetako maila islatu ahal izango baita. Printzipioz ezin dute 45 minutu baino gehiago iraun, ez eta 15 minutu baino gutxiago ere. Ibilaldiak fase bakoitzeko indizea eta 5S-en indize orokorra emango dizkigu. Indize hauek grafikoan adieraziko dira eta 5S-en panelean jarri. 3.2. Hobetzeko ekintzak proposatu eta gauzatzea Indize orokorra, fase bakoitzeko indizea edo galdera bakoitzean lortutako puntuazioa gutxieneko mailara iristen ez denean, ez-adoseko egoera baten aurrean gaudela eta heldu egin behar diogula ulertu behar dugu. 5S-en ez-adoseko egoera bati heltzeak esan nahi du gure ustean egoera horretara heltzeko izan diren arrazoiak aztertu behar ditugula. Azterketa hau kausa-efektu diagramaren bidez egin dezakegu. Diagrama hauek egiteko taldeak “zergatik dugu maila ez onargarria une honetan?” galderari emandako erantzun guztiak bilduko ditu. Erantzunak kidetasunen arabera multzokatuko dira. Ondoren diagrama egingo dugu. Kidetasun bakoitza adartxo batez adieraziko dugu eta adartxo bakoitzean multzo horretako arrazoi guztiak adieraziko ditugu. Ondoren sustraiko arrazoiak hautatuko ditugu, alegia, nahi ez dugun ondorioa eragiten dutenak. Sustraiko arrazoiak hautatzeko, ondorioa sortarazterakoan duten garrantzia ez ezik, haien aurka jarduteko zer aukera dugun ere hartu behar da kontuan. Aurre egiteko aukerarik ematen ez diguten kausak hautatzen baditugu, ezingo ditugu hobetzeko ekintza errealistak asmatu. Sustraiko arrazoiak hautatu ondoren, taldeak ideiak proposatuko ditu eta horien bidez, arrazoi horiek ezabatu edo murrizten laguntzeko ekintzak formulatuko ditu. Honen ostean, ekintzarik egokienak hautatuko dira, beti bezala, laneko eremuan izan dezaketen eraginkortasuna eta bideragarritasuna kontutan hartuz. Gogoan izan behar dugu zuzenketa-ekintzak behar ditugula eta ez soilik konponketakoak. Adostutako ekintzak ekintza-planean bilduko dira, haien garapenaz eta bilakaera zaintzeaz arduratuko direnak izendatzearren. Noski, ez dugu zertan bilakaera zaintzeko ibilaldiak egin arte itxaron behar proposamenak egin eta hobetzeko ekintzak gauzatzeko. Lan-eremuko kideek iradokizunak egiteko modua finkatuta behar dute izan: bideratzaileari edo programaren arduradunari jakinaraziko zaizkio, edo ekintza-planeko zerrendan edo zerrenda zehatzetan jasoko dira idatziz. Ekintzak honelako txantiloietan bil daitezke:

152

Txantiloi honetan eremua, ez-adoseko egoera eta ekintza-plana aipatzen dira, alegia, nor, zer eta noiz.

4. PROZEDURAK EZARTZEA ETA KONTROLA

Urrats honen amaieran...

• Programa ezartzerakoan garatutako prozedurak eta

kontrol-fitxak berrikusi dira, beharrezkoa iritzi b azaio berriro prestatu dira, eta behin betikoak ezarri di ra.

• Indarreko prozedurak argi daude guztientzat eta mod u eraginkorrean aplikatzen dira.

• Kontrol-fitxetan ezarritako berrikuspenak modu eraginkorrean egiten dira.

• Zerrendak eguneratuta daude. • Antolaketa-, ordena- eta garbiketa-ohitura berriak hartu

dira lanean.

LORTU BEHARREKOA

153

4.1. Lan-prozedurak prestatzea Diziplina eta ohitura fasean bada prozedura bat aurretik ere azaldu duguna; oso erraza da, baina aldi berean oso garrantzitsua eta ezarri beharrekoa. Alegia, 5S-en bilakaera zaintzeko modua agertzen du; jarraian azalduko dugu. Antzeko prozedura bat programa guztietan erabili ahal izango genuke. Baina, gainera, programako faseak ezartzerakoan garatu ditugun prozedurak aztertu egin behar ditugu eta behin betiko prozedura gisa geldituko direnak hautatu. Litekeena da horiek berriro prestatzea hobestea, eta behin betiko prozedura gutxi batzuk prestatzea. Orokorrean, prozeduretan honako hauek zehaztu behar dira: eremuan sartzen den materiala tratatzeko irizpidea; behar ez den materiala zertarako erabiliko den; biltegiak eta artxibategiak kudeatzeko prozedurak; beharrezko materiala identifikatu eta kokatzeko modua; beharrezko materialari buruzko zerrendak, lan-eremuan daudenak, nola eguneratu eta berrezarri; nola jakin nork daukan lan-eremutik irten den materiala; garbitzeko eta konpontzeko prozedurak, etab. Gure ustez, diseinatutako prozedura guztiak bildu beharko lituzke taldeak. Ondoren, berriro presta ditzake eta ahalik eta gehien erraztu, aiseago aplikatu ahal izateko. Funtsezkotzat jotzen den guztirako ezarri behar da prozedura; ez, ordea, ohituraz edo lan egiteko sistemagatik, lehendik ondo egiten diren gauzetarako.

154

Beharbada prozedura berriak finkatu beharko ditugu metodologia aplikatzerakoan kontutan izan ez ditugun edo ebaluazio-ibilaldietan agertu ez zaizkigun alderdi horiek lantzeko. Ez dugu ahaztu behar fase honen xedea ezarpen-fasean lortutako maila estandarizatzea –hari eustea- dela. Hortaz, egitekoak erraz eta laster egiteko modua pentsatu behar dugu, ahalik eta denbora eta burokrazia gutxiena beharko dituen modua, alegia. Azkenean aplikatzen jarraitzeko utziko ditugun prozedurak bilakaera-panelean sartuko ditugu. 4.2. Kontrol-fitxak prestatzea Fase honetan aplikatu beharreko kontrol-fitxa programaren bilakaera zaintzeko egutegia bera da. Egutegi honek kontrol-fitxaren itxura izan dezake, eta zer-nork-noiz egingo duen adieraziko du.


155

Baina, gainera, laneko prozedurekin egin zen bezalaxe, programako faseetan ezarritako kontrol-fitxa guztiak aztertu eta onetsi egin behar dira, eta behin betiko kontrol-fitxak prestatu. Kontrol-fitxak egiteko txantiloi bakarra erabili badugu, litekeena da aurreko faseetan sortutako kontrol-fitxa batzuk bateratu ahal izateko modua edukitzea. Honela 5S-ak behar bezala funtzionatzen jarraitzeko taldeak ezinbesteko irizten dien kontrol-fitxak izango ditugu bilakaera-panelean. Azkenean erabiltzen jarraitzeko utziko ditugun kontrol-fitxak bilakaera-panelean sartuko ditugu.

Txukun 5 S Programa

Education

Transcript of Txukun 5 S Programa