TOPONIMIA D'A LIMIA 2011

OS BLANCOS

ENFÍA: (lat. Filare) Lugar pantanoso que se dedicaba en tempos á produción

do liño, por ser un terreo fértil. Nese lugar había unha fonte onde as

mulleres poñían a remollo o liño.

OS LAMEIROS: (Lat. Lama) Zona augacenta onde, debido á abundancia de

auga, se desenvolven plantas hidrófilas.

MOURIL: (Lat. Mauru) Pequena aldea situada nas proximidades do concello

onde, segundo os veciños, había moitas mouras.

A PIPA: (Fr. Pipe) Terreo chan no cal, antigamente, se cultivaba millo e trigo.

Cando os agricultores ían traballar a terra e facer a seitura, fumaban alí

con pipa.

AS TEIXOGUEIRAS: (Lat. Taxu ou Gótico Thahsuks) Especie de monte

silvestre de gran variedade de seres animais e vexetais autóctonos. Hai

quen di que alí había moitos teixugos.

FONTE SALGUEIRA: (Lat. Fonte Salicariu) Contan que esa zona en tempos

estaba inzada de salgueiros.

AS LAXAS: (Lat. Lagena, de orixe celta) Lugar cheo de laxas.

O SANTO VELLO: (Lat. Sanctu Vetulu) Santuario antigo no cal se realizaron

excavacións e onde, segundo os vellos, houbo unha igrexa.

O CASTELO: (Lat. Castellu) Chamábase así debido a que un señor feudal

residía nun pazo no alto para exercer a súa soberanía sobre os seus

territorios.

RECANTO: (Lat. Re+Cantu) Lugar afastado do núcleo poboacional onde se

atopan as casas máis vellas.

O PENEDAL: (Lat. Pinna) Camiño situado nas proximidades de Ouvigo que

posúes unha superficie pétrea.

TRABALLO REALIZADO POR:

Iván Penín, Daniel Rodríguez, Milagros Moure e Nerea Prol

ABAVIDES

A COSTA: (Lat. Costa) Nome que recibe un penedo de forte pendente nos

límites da aldea, onde hai abundantes rochas emerxentes.

O CORTIZO: (Lat. Corticea) Nome que recibe unha zona de pequenas hortas

dentro da aldea e situada detrás das casas.

O FORNO: (Lat. Furnu) Lugar onde está o forno, usado antigamente polas

familias para ir cocer o pan.

A NOGUEIRA: (Lat. Nucaria) Zona da aldea onde conflúen os principais

camiños que van para Cacabelo e A Trapa, e onde antigamente había unha

nogueira.

A TORRE: (Lat. tURRE) Nome que recibe unha parte da aldea que está

situada nun alto.

A MADORRA: (Lat. Meda) Zona da aldea en que escasean as casas debido a

que está situada preto dos camiños que van cara ás leiras e ao monte onde

abundan os lobos.

INFORMANTES:

Carmen Colmenero Cotilla, 59 anos

Julia Blanco Ferrón, 92 anos


Lucía Lavandeira, Olaya Gómez e Tania Lorenzo

LAMAS

CARREIRA FONDA: (lat. Carraria funda): Na miña aldea coñécese

como unha carreira estreita por onde pasaban os carros e ademais

baixaba a auga do monte.

CASTAÑAL: (lat. Castanea; derivado): Chámase o lugar onde había un

souto de castiñeiros.

CARBALLEIRA: (de prerromano carva; derivado): Chámaselle a aquela

zona onde hai un conxunto de carballos.

CASTRELO: (do lat. Castro; derivado) Chámase así debido a que é

unha zona onde se pode atopar un conxunto de castros.

NOGUEIRA: (do lat. Nucaria) Chámaselle ó lugar onde abundan

árbores que dan noces.

PENEDO: (lat. Pinna; de pena) Chámaselle a unha zona na que hai un

conxunto de casas encima dun terreo de penedos.

A PEDREIRA: (lat. Petrum; de pedra) Na miña zona coñécese como o

lugar onde hai unha explotación de cantería.

POZO DO FOZÓN: (lat. Puteu fodiare) Na miña aldea coñécese como

unha zona onde a xente coa axuda da chuvia realizaron un pozo con

pouca habilidade e servía para lavar e bañarse.

FRAGA: (lat. Fraga) Chámaselle ó lugar ou terreo onde hai moitas

árbores e mato espeso.

CAMPO DA LAMA: (lat. Campus lamma) Zona aberta ó ambiente

enchoupado de lodo e abundancia de auga sucia.

CABANELAS: (lat. Capanna) Zona de pastoreo para as ovellas.

GÁNDARA: (do célt.ganda) Terra baixa chea de vexetación brava de

pouca altura.

LAMAREGA: (lat lama(m)) Terreo moi húmido que se encharca con

facilidade.

CANADOURO: (lat canna+auru(m)) Lugar baixo o que se cre que hai

una mina de ouro agochada.

INFORMANTE:

José Antonio López Rodríguez (73 anos)


Nuno Álvarez, José Luís Domínguez

VILARIÑO DAS POLDRAS

A NOGUEIRA: (lat. NUCARIA) Zona na que en tempos había

nogueiras.

SOPENEDO: (lat. SUB + PINNA) Rúa que discorre por debaixo dos

penedos.

PONTE-NOVA: (lat. PONTE + lat. NOVU) Anteriormente había unha

ponte que foi derrubada.

A FONTE DAS FONTELAS: (lat. FONTE + lat. FONTE) A auga

desta procede doutras situadas máis arriba.

FOZÓN: (lat. vulgar FODIARE = movemento terra) Leira que pola súa

calidade se traballa moito.

MELONAR: (lat. MELONE) Zona de terreo moi rico na que se podía

plantar calquera cousa, incluso melóns.

INFORMANTE:

Delfina Rodríguez Teijeiro de 79 anos.

FARAMONTAOS

AS LAXAS: (lat. LAGENA) Lugar onde abundan unhas pedras moi lisas

chamadas laxas.

A PENEDA: (lat. PENNA ou PINNA) Lugar onde antes de que as casas

fosen edificadas había un monte pequeno de penedos.

MAZADOIRO: (lat. MATTEA) Lugar onde anteriormente as mulleres

se puñan a mazar o liño.

A VIÑA: (lat. VINEA) En tempos foi o único lugar da aldea onde

había viñas.

TRAS DA IGLESIA: (lat. TRANS + DE + ECCLESIA) Zona situada

detrás dunha igrexa que xa non existe.

A LAMA: (lat. LAMA) Zona moi húmida que a maior parte do ano

está cuberta por lama.

O REGUEIRO OU RIGUEIRO: (lat. RIGUU) Regato que corre

ocasionalmente na actualidade, en tempos corría todo o ano.

DIESTRO: (lat. DEXTRU) Terras das que o cura da aldea era

propietario.

CAMIÑO BLANCO: (lat. CAMMINU+ xerm. BLANK) Camiño de

composición dun tipo de terra chamada sábrego caracterizada pola

súa cor abrancazada. Aínda que na actualidade o camiño se encontre

asfaltado, pode verse a terra branca nas leiras da zona.

FONTEPÍA: (lat. FONTE + PILA)Fonte e terreos nos que esta se

atopa que eran propiedade dunha mullerchamada Pía.

A PONTE: (lat. PONTE) Zona situada polos arredores da ponte

romana da aldea.

INFORMANTES:

Clara Rodríguez Rodríguez de 81 anos.

Lucía Cuquejo Rodríguez de 72 anos.

CALVOS DE RANDÍN

POZA BARREÑA: (lat. PUTEU + pre célt. BARRO) Poza moi grande

que parecía unha barreña.

PENAS ALTAS: (lat. PINNA + ALTA) Penedos moi altos.

LAMALONGA: (lat. LAMA + LONGU) Lameira moi longa.

FONTE DA FARRUCA: (lat. FONTE + FARRUQ = valente) Fonte na

que sempre había un paxaro denominado farruca.

PENEDO DA MOURA: (lat. PINNA + lat. MAURU) Penedo que toma o

nome dunha lenda. Segundo a lenda alí vivía unha moura que saía a

lavar a unha fonte que estaba cerca.

FONTE DO SALGUEIRO: (lat. FONTE + lat. SALICARIU) Fonte que

nace ao pé dun salgueiro.

O PENEDO DA CHISPA: (lat. PINNA + onomat.) Penedo que foi

fracturado por un raio durante unha tormenta.

PENEDO DO CUCO: (lat. PINNA+ onomat.) Penedo sobre o que

repousaba e cantaba todos os anos un cuco.

FONTE DO CARBALLO: (lat. FONTE + prerromano) Colidindo con

esta fonte había un carballo centenario moi grande.

FONTESAPIÑA: (lat. FONTE + éusc. ZAPOA) Fonte sempre habitada

por sapos.

MONTE PEDROUZO: (lat. MONTE + lat. PETRA) Monte no que hai

moitas pedras.

TOUZA REDONDA: (preromano TAUCIA + lat. ROTUNDO) Conxunto

de árbores en forma de circunferencia.

LOBARREINA: (lat. LUPU + lat. REGINA) Monte que toma o nome

dunha lenda. Segundo a mesma a raíña era unha loba e vivía nese

monte)

MONTE DO XEIXO: (lat. MONTE + lat. SAXU = pedra) O xeixo é un

nome co que se coñece ó cuarzo. Neste monte abundaba este mineral.

OUTEIRO DAS MOAS: (lat. ALTARIU + lat. MOLA) Outeiro no que

cortaban as pedras e facían as moas dos muíños.

POZO DO CABALO: (lat. PUTEU + lat CABALU) Pozo no que morreu

un cabalo afogado.

INFORMANTES:

Carmen Barroso Fernández de 52 anos.

Jaime Barroso Fernández de 54 anos.

Jaime Barroso Losada de 79 anos.

Raquel Quintas Pérez de 82 anos.

Mª Luz Fernández Santana de 44 anos.


Tania Morán, Raquel Seoane, Iria Barroso

RAIRIZ DE VEIGA

O CASTELO (latín CASTELLU) din os vellos que antes de facer as

devasas había unhas pedras con forma de castelo.

O BIDUEIRO (latín BETULA) recibe este nome porque nesta zona hai

moitos bidueiros.

O CASTIÑEIRO (latín CASTINEA) recibe este nome porque neste

lugar antigamente había moitos castiñeiros, pero agora ese lugar

emprégase para o cultivo.

A VEIGA (prerromano VAIKA) chámase así porque nesta zona hai

unha grande extensión de terreo é ao lado pasa un río.

A POZA (latín PUTEU) chámase así debido a que neste lugar

antigamente había unha poza e agora hai un pozo.

A FONTE (latín FONTE) este lugar chámase así porque neste lugar

sempre había unha fonte.

O TOXO (prerromano TOJU) chámase así porque antigamente había

toxos, agora esta zona está dedicada ao cultivo.

O CRUCEIRO (latín CRUCE) recibe este nome porque dende sempre

neste lugar houbo un cruceiro.

SANDIÁS

O REGUEIRIÑO (latín RIGARE) recibe este nome porque no lugar

nacía na terra un regueiro pequeno e nel vivían os animais e era

consumida por algúns habitantes e mesmo se lavaba alí a roupa. Na

actualidade construíuse unha fonte e un merendeiro.

O AGRO (latín AGRU) recibe este nome porque o lugar

caracterizábase por ter grandes extensións de terra bastante

produtiva e axeitada para a agricultura por tratarse dunha planicie. A

maioría deste terreo pertence á igrexa, aínda que actualmente é

traballada pola veciñanza.

O SOUTO (latín SALTU) chámase así polo grande número de

castiñeiros que había nese lugar, actualmente a maioría foron tallados

por mor da concentración parcelaria.

AS CAVADAS (latín CAVARE) chámase así polo abundante número de

hortas pequenas ao lado das casas que se traballan ao sacho xa que

non había espazo suficiente para animais e demais utensilios. A

produción desta terra era escasa pero aportaba comodidade,

actualmente foron concentradas en terreos de maior extensión.

O CASTRO (latín CASTRU) recibe este nome polo castelo medieval

construído na zona (un outeiro). Na actualidades ó hai dúas casas

habitadas na zona. O castelo sigue en pé malia que a maioría del está

derrubado.

O RABAZAL de rabaza (latín RAPACIA/ RAPA (angellica

archangellica) chámase así por tratarse dunha zona moi húmida onde

medraba abundantemente unha herba coñecida como “rabaza”. Na

actualidade aumentou a construción de casas no lugar e o traballo

destas terras.

OS MUÍÑOS (latín MOLINU) recibe este nome debido á abundancia

de muíños de auga construídos no lugar. Actualmente só quedan

restos das construcións.

VALADO BLANCO (latín VALLATU + xermano BLANK) chámaselle así

a unha zona de monte de San Bieito de Sandiás, debido a súa altitude

abundan as xeadas polo que os valados tiñan a cor característica

branca que esta lle daba. Na actualidade non foi modificado.

A CARREIRA (latín vulgar CARRAIRA) conxunto de casas que se

comunican entre elas por unha rúa moi estreita e longa, actualmente

mantén o nome e non foi modificada.

A RAÑA (latín tardío ARANEA) lugar que recibe este nome debido ao

escarpado relevo que nesta zona predomina composto por barrancos

con marcas de desprendemento denominadas “rañas”. Na actualidade

estes foron asegurados e ó pé deles construíronse casas.

OUTEIRO DE ADENTRO/OUTEIRO DE FÓRA (latín ALTARIU)

recibe este nome porque nun outeiro as propiedades estaban

divididas; as persoas que vivían a un pé do outeiro chamábaselle zona

do outeiro de dentro e as que vivían ao outro lado as súas propiedades

eran denominadas outeiro de afora, actualmente non se produciron

cambios nesa zona.

MOSTEIRO DE RIBEIRA

A LOMBA (latín LOMBU) nome que recibe unha pequena elevación do

terreo.

GOIA/GOIO (orixe incerta) recibe este nome debido a que unha

fonte situada neste lugar está situada nun foxo, sinónimo da palabra

goia/goio.

MONTE DO CASTELO (latín MONTE + CASTELLU) tal e como o

nome indica neste monte había un castelo propiedade da familia

fidalga dos Rivera, hoxe en día o castelo atópase en ruínas. Os Rivera

eran unha familia que tiña relación cos condes de Monterrei.

CRUZ DO PONDÓN (latín CRUCE) lugar onde noutro tempo había

unha cruz de madeira; e referido á palabra pondón vén dado a que a

zona estaba ateigada de leiras de millo e o pondón é a flor masculina

desta planta. Hoxe en día non existe tal cruz por mor da

concentración parcelaria.

PORTELEIRO (latín PORTALE) zona da aldea onde antigamente había

unha porta para dividir o pobo en clases sociais: a un lado os humildes

e ó outro os fidalgos, na actualidade non existen tales portóns.

AS CANCELAS (latín CANCELLU) zona de leiras onde antigamente

estaban todas separadas por pequenas cancelas.

OS OLMOS (latín ULMU) lugar onde só había dous olmos pero de

gran tamaño e idade, hoxe en día non existen tales olmos debido á

construción de casas na zona.

FONTE DAS CRUCES (latín FONTE DE CRUCE) recibe este nome

posto que no lugar hai unha fonte onde conflúen varios camiños.

VILAMAIOR DE BOULLOSA

A CRUZ (latín CRUCE) este nome provén debido a que nesta zona

conflúen varios camiños en forma de cruz.

POZO DA FORXA (latín PUTEU + FORGE) o nome adquíreo debido a

que antigamente nesta zona ao redor do século XIII se forxaban alí

os materiais para construír a igrexa do pobo. Na actualidade non

existe tal forxa pero si o pozo do cal se quitaba a auga e fíxose nel

unha fonte.

SOUTO (latín SALTU) recibe este nome debido a que antigamente na

zona había un conxunto de castiñeiros centenarios, hoxe en día hai

casas habitadas polo que non existe tal souto.

A PIPELA (latín vulgar PIPA) chámase así porque antigamente

atopábase unha fonte de pequenas dimensións nun cruce de camiños.

A CORREDOIRA (latín CURRERE) esta zona denomínase así debido a

que é o barrio máis ancho da aldea e zona de paseo e na actualidade

pasa a estrada comarcal por ela.

BARRIO DOS OUTEIROS (árabe BARRI + latín ALTARIU) esta zona

é denominada así debido a que é lugar de mais altitude do pobo,

arredor dos 1000 m. É un dos lugares da aldea onde é mais complicado

construír debido ás numerosas rochas que hai.

BARRIO DA FONTE (árabe BARRI + latín FONTE) este barrio

denomínase así xa que nel hai unha fonte e arredor dela durante

séculos e séculos creceu o pobo ó seu redor.

BARRIO DO FORNO (árabe BARRI + latín FORNU) esta zona é

denominada de tal xeito posto que nela está o forno onde a xente

cocía o pan, na actualidade xa non se realiza tal actividade.

FONTE DO REGUEIRO (latín FONTE + RIGARE) recibe este nome

porque antigamente nesa rúa da aldea pasaba un regueiro que nacía

nunca fonte alí presente. Na actualidades só existe a fonte xa que o

regueiro foi tapado pola estrada.

A POULA (latín PABULU) esta zona denomínase así debido a que nela

antigamente había unha eira na que se preparaba e cortaba a leña dos

veciños do barrio. Alí na actualidade non se conserva tal eira, xa que

se arranxaron os accesos á igrexa, pero moita xente ten alí cortes

nas que garda a leña.


Pablo González, Pablo Casas, Manuel Rodríguez, Héctor Fernández

NOCELO DA PENA:

O CARREIRO LADRÓN: (latín CARREIRA + LATRONE) Camiño situado no

monte, onde en tempos, se realizaba contrabando de cobre, transportado

con burros.

A LAMA DA PENA: (latín LAMA + PINNA) Zona na que había moito bulleiro.

Antigamente os veciños da aldea levaban alí os seus cochos, para que se

emborcallaran e paceran. Hoxe en día son leiras.

O CORNIÑO: ( latín CORNU) Lugar no monte onde hai unha pedra grande

con forma de corno e outras ao seu redor de menores tamaños.

O MARCO DOS VALENTES: ( xerm. MARKA + latín VALENTE) Lugar no

monte da aldea, onde hai unha pedra grande. Antigamente alí xuntábanse os

mozos, para ver quen era capaz de erguela. Así comprobaban cal era o máis

valente e o que tiña máis forza. Esta pedra tamén serve como división entre

as terras de Nocelo e O Santo.

SAN PEDRO: (latín SANCTU + PEDRO) Terreo, onde existiu antigamente a

aldea celta de San Pedro, a cal se estragou e da que quedaron restos como

unha tumba de pedra, que aínda hoxe se pode ver.

O MUÍÑO: (latín MOLINU) Lugar no monte no que hai un muíño. Hoxe en

día non está en uso, pero antigamente os veciños empregábano para moer o

trigo, o centeo…

AS MINAS: ( fr. MINE) Terreo do monte onde antigamente extraían das

minas o estaño. Hoxe en día é un terreo cerrado.

O TOXAL DO SEÑORITO: (de toxo-prerrom. TOJU + de señor-lat.

SENIORE) Zona na que antes había un toxal que pertencía ós Becerras, que

era a familia máis acomodada de Nocelo. Hoxe en día é unha zona de

carballos e bidueiros.

VEIGA: ( prerrom. IBAIKA ) Zona cunha leira de gran tamaño, onde

antigamente os veciños da aldea levaban a súa facenda.

A PENEDA: ( de pena-latín POENA) Terreo no monte onde hai un val, e na

súa cima unha peneda.

O PENEDO GRANDE DE FONTE DE MOUROS: ( de pena- latín POENA +

latín GRANDE + lat. FONTE + lat. MAURU) Zona do monte onde hai un gran

penedo. Conta a lenda que aquilo estivo habitado por mouros. Á beira hai un

penedo máis pequeno.

FONTE DA GALERÍA: (lat. FONTE + lat. GALERÍA) Zona na que

antigamente sacaban o estaño, hoxe en día é unha fonte de auga.

PENEDO REDONDO: ( de pena-lat. POENA + de redondo-lat.ROTUNDU)

Lugar no monte no que hai un penedo grande con forma redondeada.

ESCORNABOIS

AS FORCADAS:(latín FURCA). Nesa zona, antigamente a xente cortaba a

madeira para facer o instrumento agrícola.

AS DEVESAS:(latín DEFENSA(M)).É un terreo extenso, poboado de

árbores non moi mestas dedicado antigamente ao pastoreo.

AS GÁNDARAS:(celta GANDA).É un terreo baixo, areento, húmido e

improdutivo, onde só medra a maleza.

O POMBAL:(latín PALUMBA(M)). Antigamente neste terreo había moitas

aves, especialmente pombas.

A

CAMPAÍÑA:(latín CAMPANA). É un terreo lonxe da aldea onde se oen as

campás da igrexa distorsionadas.

LAMEIRO DA VACA:(latín LAMA(M) + latín VACCA(M)).É un terreo que ten

moita lama pero tamén ten boa herba para os animais.

LUDRO

AMIEIROLONGO: (latín AMINARU + LONGU). Aldea na que hai moitos

amieiros grandes.

CABEZAL: (latín CAPITIA). Prado que ten un carballo no medio no que

ataban as bestas para que paceran á sombra. (o cabezal é a corda que se ata

á cabeza dunha besta para guiala).

CARBALLEDO: (prerromano CARBA). Conxunto de leiras rodeadas de

carballos.

A CORTIÑA: (latín CURTARE). Era un prado que tiña abundante auga.

FREIXIERO: (latín FRAXINU). Praza na que abundaban os freixos

antigamente.

HORTA DA FONTE: (latín HORTU + FONTE). Era un conxunto de hortas

presididas por unha fonte.

LAMA DA IGREXA: (latín LAMA + ECLESIA). Era unha praza de traballo

agrícola pola que pasaba un camiño de terra que no inverno se convertía en

lodo, pola que os habitantes de Ludro ían á igrexa parroquial de Rairiz.

OUTEIRIÑO: (latín ALTARIU). Aldea situada na elevación dun terreo illado.

AS MÍLLARAS: (latín MILIU). Praza onde se sementaba millo.

MOLEIRA: (latín MOLLE). Praza con terreo moi brando.

A NOGUEIRA: (latín NUCARIA). Praza na que había moitas nogueiras.

A PEDROSA: (latín PETRA). Era un terreo con moitas pedras pequenas.

PIÑEIRAL: (latín PINUS). Terreo antigamente poboado de piñeiros.

POZOCA: (latín PUTE). Prado no que hai unha poza para regar.

RAPOSEIRAS: (latín RAPU). Aldea que se localiza no monte de vexetación

baixa e mesta.

O SOUTO DA MARQUESA DE CELME: (latín SALTU + occitano antigo).

Terreo onde hai moitos castiñeiros e pertenceu a dita marquesa.

REGUEIRO: (latín RIGARE). Conxunto de prados polos que pasa un regato

con moita auga.

RETORTA: (latín TORCERE). Prados aos que se chega por un camiño que

cambia bruscamente de dirección.

O SEIXO: (latín SAXU). Conxunto de prados que estaban separados por

paredes de coios.

INFORMANTES:

J. Carlos Fernández Cid (39 anos)

Isabel Martínez Martínez (42 anos)

Manuel Martínez Rúa (69 anos)

Bibiana Martínez López (66 anos)

J. Luís Pazos (39 anos)

Abel Fernández Rodríguez (39 anos)

Mª Pilar Fernández Dafonte (35 anos)

TRABALLO REALIZADO POR: Noelia Fernández, Laura Fernández, Silvia

Pazos Rivera

SAN PEDRO

LAIOSO: (celta lagena) Lugar onde hai moitas pedras, neste caso laxes.

PALENQUE: (latín pallanca palu) Lugar arrodeado de estacas de madeira.

LAMEIRO: (latín ou celta lama) Lugar moi húmido onde hai prados. É un

lugar onde, ás veces, hai lama.

CENTEEIRA: (latín centena) Terra onde se cultiva con facilidade o centeo.

NABEIRA: (latín napu) Terreo sementado de nabos.

VIEIRO: (latín vía) Camiño estreito, carreiro.

RECANTO: (de re+canto) (latín canthu) Camiño estreito preto do que viven

poucos veciños.

PARADA DE RIBEIRA

FONTELAS: (latín fonte) Sitio onde nacen mananciais de auga.

TOUZA NOVA: (Ibérico tautia) Monte poboado de carballos.

CAVADAS: (latín cavare) Terra que se cavou para dedicala a labranza.

A POULA: (latín pabulu) Terreo que se deixa sen cultivala, en descanso, por

un tempo.

VEREA

PENEDELO: (latín pinna). Lugar onde se atopan moitos penedos.

AGROMAIOR: (latín agru) Terreo grande onde se cultiva.

LOMBO: (latín lumbu) Lugar que se atopa no cumio dun monte.

AREOSA: (latín area) Terreo onde hai moita area.

FERRADAL: (latín ferrattu) Lugar onde se cultivan cereais. Ferrada é unha

medida de superficie que se usa en Galicia.

RUTA VELLA: (francés route <latín rupta) Camiño principal que xa non se

usa.

CORZAS: (latín vulgar curtiu) Terreo onde abundaban os corzos.

CURUXEIRAS: (provén da onomatopea do canto da curuxa). Pola noite nese

lugar escóitase o canto da curuxa.

SABARIZ

A PENA: (latín pinna) Lugar onde se atopa un penedo enorme.

PENEDELO: (latín pinna) Lugar onde hai moitos penedos.

OS CORTIZOS: (latín corticeu) Lugar onde abundan os cortizos ou

sobreiras.

A BANDEIRA: (gótico bandwo) Hoxe en día é unha aira onde se atopan os

canastros da aldea. Posiblemente noutros tempo alí estaba colocada unha

bandeira.

LAVANDEIRA: (latín lavandaria) Lugar onde se vían a miúdo, sobre todo na

primavera e no verán, lavandeiras.

PEREIRAL: (latín piru) Terreo poboada de árbores froiteiras, a maioría

pereiras.

O DIESTRO DO CURA: (latín dexter) (latín cura) Finca moi ampla, situada

ao carón da antiga igrexa da parroquia e cuxa propiedade era da igrexa.

Aínda que despois trasladaron a igrexa a outro lugar e o terreo pasou a ser

de propiedade privada, segue mantendo o mesmo nome.

CAMPINA: (latín campu) Campo grande dedicado á agricultura.

CACHÓN: (latín coctione) Terreo atravesado por un pequeno regueiro e que

facía unha pequena fervenza.

CARBALLEDO: (prerromano carba) Lugar poboado de carballos.

A POULA: (latín pabulu) Terreo que se deixa sen cultivala, en descanso, por

un tempo.

CIGOÑEIRA: (latín ciconia) Lugar onde tiña o seu niño algunha cegoña.

LIÑARES: (latín linu) Terreo no que se sementaba liño antigamente.

RAPOSEIRAS: (latín rapu) Nese lugar atopábase unha cova dun raposo.

CAMPOGRANDE: (latín campu) Campo grande dedicado a pastos.

LOBEIRA: (latín lupu) Lugar onde se atopaba unha cova habitada por lobos.

VEIGUIÑA: (prerromano ibaika) Finca de labor baixa e fértil, situada á

beira dun río.

MOUTEIRA: (orixe descoñecido) Lugar poboado de matogueiras.

SALGUEIRÓN: (latín salicariu) Lugar onde se atopaba un enorme salgueiro.

SABUCEDO: (latín sabucetum) Lugar onde abundan os salgueiros.

LAMEGO: (latín lama) Terreo lodoso e amolecido pola auga.

LACEIRAS: (de Lázaro) Terreo bastante pobre en relación á fertilidade.

PORTELA: (latín portella) Lugar que se atopa nun paso entre montañas.

CARRASCAL: (orixe preindoeuropeo) Lugar onde abundan as carrascas, unha

especie de aciñeira pequena.

GÁNDARA: (prerromano gandara) Terreo areoso e pouco produtivo.

OS LEIROS: (latín glarea) Leira pequena; terra pequena de labradío.

A CORGA: (latín corrugu) Lugar en forma de barranco pequeno formado por

un torrente de auga.

LAMARELLA: (lat. Lama) Lugar onde brota unha fonte, polo que a terra está

enchoupada en auga.

LAMA DA MEDA: (latín lama + meta) Terreo abondoso en auga e onde se

recolle moita herba para o gando.

CAVADAS: (latín cavare) Terra que se cavou para dedicala a labranza.

VESADA: (latín versare) Terra que se labrou abrindo sucos ou regos.

FEAL: (latín fenu) Lugar onde abunda a herba que se dá ao gando como

alimento.

PICOUTO: (de pico + outo – latín altu) Lugar situado nun monte que acaba en

forma de pico.

CERNADELA: (latín cinerata) Terras que se queimaban periodicamente para

aumentar a súa produtividade.

VALDOBOI: (latín valle+bove) Lugar entre montañas onde había moitos bois.

COUTADAS: (latín cautu) Terreos de monte que antano estiveron vedados

de caza.

FREIXEDO: (latín fraxinu) Terreo onde abundan os freixos.

INFORMANTES:

José Suarez Rivero (81 anos – Parada de Ribeira)

Andrés Bolaño Barreiro (75 anos)

Carolina Rodríguez (74 anos)

Emilio Vázquez Fernández (78 anos – Nogueiras)

Rosa Fernández Alvarez (78 anos – Nogueiras)

Jaime Prieto Quintas (53 anos – San Pedro)


Ledicia Prieto, Iria Bolaño, Laura Parejas, Alejandra Parejas

ORDES

ORDES (lat. ordine): nome que recibe o pobo debido a que no século XVI,

estaba nas mans dos condes de Gallón, que vivían nun pazo señorial, aínda

hoxe conservado; e os vasalos falaban do lugar do cal viñan as ordes, e por

iso lle quedou ese nome.

CAMPO DA LAMA (lat. campu lama): rúa onde antigamente os camiños eran

de lama (rúa que tiña, antigamente, os camiños de lama) e había unha zona

extensa de terreo que no inverno se convertía en lama.

TELLEIRA (lat. tegula): anteriormente fabricábanse tellas nesa rúa.

IGREXARIO (lat. ecclesia): lugar no cal está situada a igrexa, e a casa do

cura, tamén está formado por terreos pertencentes á igrexa.

TOUZA DO CURA: terreo situado no monte, con abundantes árbores, as

cales utilizaba o párroco para facer leña.

PEGAS (lat. pica): lugar do monte, con abundante vexetación, onde había

moitos paxaros, entre eles, pegas.

A PEZA (celta pettia): lugar de prados pequenos (peciñas).

A PATAQUEIRA (car. patata): lugar onde a calidade das patacas era mellor

ca dos outros terreos.

O FREIXEIRO (lat frexinu): lugar onde abundan os freixos.

A PLAZA (Praza) (lat. platea): lugar de cultivo extenso e chan.

A PEAGUDA: lugar do pobo, no cal a maioría dos veciños se apelidaban

Peaguda.

RAPOSEIRAS (lat. rapu): lugar do pobo situado no monte, onde hai

abundancia de raposos e das súas goridas (raposeiras).

O RIAL (lat. rivu): zona da aldea pola cal discorre un río.

FONDEVILA: lugar máis afastado do pobo; o que queda máis ás aforas.

CARPACEIRAS (or. prerrom): zona con abundancia de carpazas.

A LAVANDEIRA (lat. med. lavandaria): zona situada ao carón do río, na cal

teñen o niño as lavandeiras.

O OUGUEIRO: un ougueiro é un burato polo cal brota a auga do subsolo, e

este lugar chamase así debido a que contén numerosos ougueiros.

AS TOXEIRAS (prerrom. toju): lugar con abundancia de toxos.

REGUEIRO BO (lat. riguu bonu): zona pola cal pasa un pequeno regato, onde

as colleitas son moi boas.

AS SEBES (lat. saepe): (sebe=silveira) zona na que as divisións dos terreos

están feitas por silvas.

TRIGUEIRA (lat. tritico): zona na que se sementa o trigo.

LAMA GRANDE (lat. lama grande): zona de cultivo moi lamenta.

A PEDRA (lat. petra): terreos de cultivos ruíns, nos cales hai moitas pedras.

SEIXO BLANCO (lat. saxu branquear): terreos sombrizos, nos cales a

xeada tardaba en derreterse, perdurando brancos.

PRADO NOVO (lat. pratu novu): prado que se formou a partir doutros máis

pequenos.

AS DO ABADE (lat. abbate): terreos pertencentes ao párroco.

OS BARBEITOS (lat. vervactu): zona que se deixaba de barbeito ano si e

ano non.

A MERA (lat. meru): conxunto de prados pequenos.

AMIEIRAL (lat. aminariu): zona con moitos amieiros.

SALGUEIRO (lat. salicariu): zona con abundancia de salgueiros.

AMIEIRO LONGO (lat. aminariu longu): zona con amieiros moi antigos.

A PEDREIRA (lat. petra): zona de ladeira do monte moi pedregosa.

PICOUTO DO MILLO (lat.altu miliu): zona do monte na que se poñía a secar

o millo debido a que lle daba o sol, todo o día.

FONTE BOA (lat. fontu bona): dise que a auga desa fonte é curadora e de

moi boa calidade.

O CASAL(lat. casale): zona de horta, situada a carón das casas.

A COSTA (lat. costa): barrio situado nunha zona empinada da aldea.

O REGUEIRAL (lat. rigun): zona de val con abundancia de regatos e fontes.

OS TERREOS (lat. terrenu): zona extensa de cultivos.

PARADELA

A AIRA DE PEDRA (lat. area de petra): aira na que se mallaba o centeo e

ten o chan de pedra.

A XESTEIRA (lat. genesta): lugar onde hai moitas xestas.

O PENEDO REDONDO (lat. pinna rotundu): lugar no monte onde hai unha

gran pedra redonda.

O SALGUEIRIÑO (lat. salicariu): lugar onde abundan os salgueiros ao lado

da aldea.

A FENTEIRA (lat. filictu): terreos ao lado da aldea onde hai moitos fentos.

A LAMA (lat. lama): zona da aldea moi lamenta e húmida.

O CRUCEIRO (lat. cruce): sitio onde se xuntan tres rúas e no medio hai un

cruceiro de pedra.

O CAMPIÑO (lat. campu): lugar onde había uns campos e a xente

descansaba ao mediodía.

PEDRA LONGA (lat. petra longu): chámase así porque está situada nun lugar

do monte onde hai unha pedra moi alongada.

A VEIGA (lat. prerrom. ibaika): lugar fora da aldea onde hai prados e levan

o gando.

TABALLO REALIZADO POR:

Luís Manuel Novoa

VILAR DE SANTOS

MINA: (celta MEINA) fonte da que a auga desta sae dunha mina

subterránea.

BARRELIÑA: (pre celta BARRO) terreo no que se forma moito barro cando

chove.

CANIZO: (celta CANLA) terreo que conduce dunha parte da aldea á outra.

TOXAL: (prerromano TOJU) terreo seco caracterizado pola abundancia de

toxos.

CHEDEIRO:(celta CLETA) rúa utilizada para facilitar o paso dos carros.

CARRIZO: (xermánico CAREX) lugar no que abundan silvas enredadas entre

si.

VIDRA: (celta UEITIRA) terreo no que abundan as videiras (árbore da uva).

FORCADELA: (latín FORCA) lugar no que abundaban un determinado tipo de

insecto.

PENEDIÑAS: (latín PINNA) terreo moi rochoso.

LAMEIRIÑO: (latín LAMA) terreo no cal abunda a auga.

MILLARA: (latín MILLARA) terreos grandes onde se dan cereais.

SOUTO: (latín SALTU) terreo no que abundan os castiñeiros.

REBOIRA: (latín REPLU) terreo no que abundan as pedras graníticas.

CURRO: (latín CURRALE) terreo cerrado dedicado ao pasto.

PRADO TAPADO: (latín PRATU) terreo onde medra a herba e que se sega

para dar de alimento ao gando e chámaselle tapado porque está no medio

doutros terreos separados por un marco (pedra limítrofe de campos).

AIRA: (latín AREA) espazo chan co pavimento de terra firme onde se

reúnen os anciáns na aldea,é dicir, é unha especie de praza.

MUÍÑO: (latín MOLINU) lugar no que antigamente a xente se reunía para

moer.

SEARA: (latín SENARA) grandes terreos secos nos que se dan cereais.

AVELAÍÑO: (latín AVELAÍÑA) terreo chan con algunhas subidas suaves ou

con pouca brusquidade.

INSUA: (latín INSULAM) leira illada dos demais por camiños.

FONTAL: (latín FONTANA) terreo no que había unha fonte natural.

FEAL: (latín FEO) terreo no que se planta feo(planta).

PARAÑÓN: (latín PARAÑO) terreo no que antigamente se facía lume (causa

descoñecida).

CADABULLO: (latín CAPITOLIU) terreo grande no que cada veciño ten unha

porción de terreo para cultivar ó gusto de cada un.

SALGUEIRO: (latín SALICARIU) terreo onde abundan os salgueiros.

ARNEIROS: (latín ARNA) terreo estéril onde abunda a area.

CEPO: (latín CIPPU) lugar de caza.

MONTE DE ALBÁN: (latín ALBA) monte sobre o que se ve saír o solo dende

a miña aldea.

AS CERDEIRAS: (latín CERASIU) terreo no que abundan as cerdeiras.

HÉDROMO: (latín HEDERA) terreo no que aparecen hedras nas árbores.

BURREIRO: (ibérico BURRO) zona onde acostumaban a pacer os burros.


Héitor Colmenero, Cristian Morgade, Carolina Seoane, Laura Quintas

PIÑEIRA SECA

A VEIGA.(PRERROM. ´´BEIKA`` TERREO ARABLE). En 1970 foi posto

como terreo arable, antano era adicada a pastoreo e estrume.

A POZA REDONDA.(LAT. PUTEM+LAT.ROTUNDUM). Lugar dedicado a

lameiros xa que non agostan no verán e énchense de auga no inverno.

O ESTANCO.(CELT. TANKO) Lugar dedicado a cereais e patacas pola

calidade da terra.

A POULIÑA(LAT.PABULUM). Lugar dedicado a lameiros no pasado e agora a

cereais e patacas.

AS POULAS.(DO LAT.PABULUM). Lugar adicado ao pastoreo comunal no que

os veciños levaban o gando,hoxe está dedicado ao cultivo de patacas e

cereais.

O PONTÓN.(LAT. PONTONUN). Lugar no que había unha trabe de carballo

moi grande. Para o aparcelamento fixeron falta tres máquinas para tirala.(é

unha parte d'A Veiga).

A CORTIÑA GRANDE.(LAT. CURTARE)+(LAT. GRANDEN). Lugar dedicado

ao labradío, hoxe en día seméntanse cereais e patacas.

A UZ (LAT. ULICAM). Lugar dedicado ao cultivo de millo, patacas e outros

cereais.

O TOUZAL( PRERROM.TAUCIA. “CEPO”). Lugar onde había moitos carballos,

toxos e unha lagoa. no ano 2004 foi construído un campo de fútbol.

OS POZACOS. (LAT. POTUN). Lugar moi fresco onde se cultivan patacas, e

hai moitos lameiros.

A CARREIRA GRANDE.(LAT. CARRARIAM)+(LAT. GRANDEM). Lugar

dedicado ao cultivo de patacas e cereais.

A LAGOA.(LAT. LACUNAM). Lugar dedicado ao cultivo de cereais e patacas.

A BOSCA.(LAT. BOSC). Lugar dedicado ao cultivo de cereais e patacas.

A LADEIRA.(LAT. LOTUS). Lugar moi húmido en inverno e desecado por un

canal onde se cultivan millo e patacas.

A COSTA.(LAT.COSTAM). Lugar dedicado á plantación de piñeiros,

antigamente era raso.

O AGRO.(LAT.AGRUM). Terreo caracterizado pola súa excelente terra apta

para calquera cultivo,onde se cultivan cereais e patacas.

A SENRA.(PROB. CELT. SENARA). Terreo onde se cultivan cereais e

patacas.

A FONTE GALEGA.(LAT.FONTEM)+(LAT.GALAICUM). Lugar moi húmido

dedicado a ladeiras.

A LAMA.(LAT.LAMAN). Lugar de lameiros onde antigamente había pozas

para lavar a roupa.

O CORGO(LAT.HISPANICA CORGUM). Lugar de touza por onde pasa un

regato en pendente.

A CORTIÑA DO MONTE(LAT CURTARE LAT.MONTEM). Lugar de toxos e

nichas, con presenza de bidueiras.

A MOURA(LAT.MOURUM). Lugar de poula,o nome do lugar débese a un

penedo que recibe o nome de PENEDO DA MOURA. Hai unha lenda que

conta que en tempos moi remotos viviron alí unha serie de poboados mouros

e este lugar era a súa fortaleza.

O PENEDO RACHADO(LAT.PENAM). Linde entre Piñeira e Cortegada onde

hai un penedo de gran tamaño.

CALVOS

A LAPA: (latín LAPPA). Lugar no que actualmente hai moitos terreos

pequenas, situada nas aforas da aldea. Segundo os vellos do lugar, chámanlle

así porque hai auga, e segundo estes a auga lápase.

A MALLADOIRA: (de MALLO) Lugar onde se realizaban as mallas de toda a

aldea. Ademais facíanse merendas (sardiñas, chourizos…), ás que lle

chamaban o taco, nas que o veciño que mallaba ese día, invitaba aos veciños

que lle foran axudar.

PENEDO DA MOURA: (latín PINNA + MAURU). Lenda case descoñecida

polos veciños, só recordan que no cal vivía unha moura cos seus fillos, case

afastada do resto da aldea, nese lugar hai unha fonte na cal esta lavaba a

roupa.

PENEDO DA CHISPA: (latín PINNA), (chispa ONOMATOPELLA). Conta a

lenda que neste penedo caeu un raio nunha tormenta e que o abriu en dúas

partes, como aínda se pode observar na actualidade.

A CARPINTEIRA: (latín CARPENTARIU). Conxunto de poulas, onde,

antigamente, cortaban os carballos para facer as trades os carpinteiros.

A LOMBA: (latín LUMBU) Lugar no que hai moitas leiras, pero o nome

procede pola ondulación do terreo.

CORTIÑA DO PEGO: ( latín COHORTE+ pego) Nese lugar había uns terreos

moi bos para o cultivo, e neles había moitas pegas que ían comer.

CACHACEREIXA: (latín vulgar CACCULUS + CERESIA) Zona na cal hai

moitas leiriñas, de moi pequena extensión, e que ten unha fonte no medio, a

cal se usa para regar os terreos.

O PASTIZAL: (latín PASTU) Terreo de moitísima extensión, no cal hoxe hai

unhas granxas con vacas, e un estanque. Usa as grandes extensións de

pradería para o pasto. Ademais está todo valado, polo cal, os animais non

poden saír del.

O EIRO: (latín AREA). Aira as portas do pazo Texada, onde había unha

fonte, e xogaban os nenos.

PORTOCELO: (latín PORTU + ZELU) Lugar onde se xuntaba o gando de

todos os veciños, para levalo ao pasto, a isto chamábanlle A Beceira.

A MINA: (francés MINE). Lugar entre as leiras onde hai unha mina.

O PENEDO DO CUCO: (latín PINNA+ONOMATOPELLA CUCO). Lugar no

que antigamente se pousaba o cuco e cantaba cando viña.


José Magalhais, Raúl Parada

TOPONIMIA D'A LIMIA 2011

Documents

Transcript of TOPONIMIA D'A LIMIA 2011