Testuen lanketa.doc

8/11/2019 Testuen lanketa.doc

1/13


2/13

1.-TESTU TIPOLOGIA.

estu genero sailkapen di!erenteak erabiltzen dira. "kusi bestela erabiltzenohi direnak:

- #hozko eta idatzizko testuak.

- Helburu komunikatiboari begira: in!ormatiboak, konbentzitzekoak,estetikoak, preskriptiboak,

- $odalitateari begira: deskribapena, esposizioa, narrazioa,argudiaketa.

- %aiari begira: periodistikoak,publizitarioak, zienti!iko-teknologikoak,

humanistikoak, &uridiko-administratiboak, literarioak.

"rakasle guztiok terminologia bera erabil dezagun Adams-ek 1987an bostsekuentzia testualena erabiliko dugu. Hori baita gehien erabiltzen dena. Hau'ekdira genero horiek:

%enero horietaz aparte, LITERARIOA agertzen da askotan. #zken honetan,aho-korapiloak, abestiak , bertsoak etabarrak sartzen dira.

(

NARRAZIOA

DESKRIBAPENA

ARGUDIO TESTUA

AZALPEN TESTUA

INSTRUKZIO TESTUA


3/13

TESTU GENEROAK ZERTAN DIREN.

NARRAZIOA)E* D#+ Denbora tarte batean gertatzen diren ekintzen kontaketa.

ontaketa erreala edo narrazioa !ikziozkoaE%"/*# 0arrera, %ertaera eta ukaera

$2*320"4#5"# Denborazko konektoreak garrantzi handia daukate.

E0/#L")#)"2# 2rden kronologikoa. #talak. 4arratzaile modu di!erenteak.

E0/# 24#E#: biogra!ia, autobiogra!ia, berria, erreportaia,komikia,64#**#)"2#: "puina, nobela, kondaira, t'istea, pelikula,6

DESKRIBAPENA)E* D#+ %izaki, gauza, prozesu edo !enomeno baten ezaugarri

!isiko, psikologiko nahiz bestelakoak agertu, erakutsi,adierazi edo zehazten dituena.

E%"/*# ehaketa, Ezaugarrien hautaketa, 2rdena, Ekintzak,64arrazioetan, azalpenetan edo gutunetan agertu daiteke

$2*320"4#5"# #d&ektibo kali!ikatzaileak, aditz trinkoak, konparazioperpausak, lokuzioak, adberbioak6

E0/#L")#)"2# Espazioan ordenaturik. )ehaztasun le'ikoa: izenak.

E0/# 2lentzero eskaera, gutuna, korreo elektronikoa, postala,argazki onak, hormirudiak,6

ARGUDIO TESTUA)E* D#+ %ertakizun, arazo edo !enomeno baten inguruan dagoen

tesi bat egiaztatzeko zein erre!usatu edo baztertzekoematen diren aldeko edo kontrako arrazoiek osaturikotestua.

E%"/*# usti!ikazioa, 2ndorioa, esia, %ertaerak, 6$2*320"4#5"# #ditzak iritziak azaltzeko: esan, pentsatu, uste,6

$enpeko perpausak. onektoreak: kausalak, aurkakoak,6

E0/#L")#)"2# Erlazioa tesia eta argudioen artean. #ipuak, erre!erentziak,6

E0/# "ritzia, elkarrizketa, eztabaida, mahaingurua,6


4/13

AZALPEN TESTUA)E* D#+ Edozein gaiari buruz, zerbait edo ezer ez dakien hartzaile

batentzat, gertakizun edo !enomeno baten azalpenob&etiboa egiten duen testua.

E%"/*# 0arrera, #zalpenaren garapena, 2ndorioa.$2*320"4#5"# $enpeko perpausak. onektoreak: kausa, ondorioa6

E0/#L")#)"2# #ntolaketa logikoa. #zalpen analitikoa. %ra!iko, eskema,marrazkien erabilpena

E0/# 2harra, gonbidapena, dokumentala, katalogoa, gidaturistikoa, mapak, de!inizioak, 6

INSTRUKZIO TESTUA

)E* D#+ Ekintzaren bat gauzatzeko, orientabideak emanez,aginduak, argibide edo arauak adierazten dituen testua.

E%"/*# 0ekuentzietan antolatzen da, denboraren arabera.

$2*320"4#5"# #gintera. 2rdinalak eta kardinalak. #dizki peri!rastikoak.

E0/#L")#)"2# 2rdena logikoa. "n!ormazio ob&etiboa. lano eta marrazkiakerabilita.

E0/# Errezeta, eguraldiaren iragarpena, abisua, katalogoa,eslogana, iragarkia, konsignak, erabilpen instrukzioak,...

TESTU LITERARIOA)E* D#+ 3untzio ludikoa izanda ere balio sozial eta kulturalak

transmititzen duen testua. Lehen Hezkuntzan helburudi!erenteak ditu: irakurzaletasuna suspertzea, lan tresnaketa ohiturak sortzea, idazketarako eredutzat duen balioaerabiltzea6

E0/# antak, erromantzeak eta koblak, bertsoak, aho-korapiloak,poemak, antzerkiak,6


5/13

;


6/13

2. D EREDUAN ERABILTZEN DIREN GENERO ETA TESTUAK.

Erabiltzen ditugun programazioak eta


7/13

Haur Hezu!"za

Le#e!Hezu!"za

1. z$%&a

Le#e!Hezu!"za

2. z$%&a

Le#e! Hezu!"za3. z$%&a

Iraurr$are!u%erme!a

2harra D

#lbistea Az

ErrezetaI

"puina N

4arrazioa N

2harra D

Etiketa D

)errenda D

#bestiak, ahokorapi-loa, olerkiak L

omikia N

"puina D

#lbistea D

Hiztegiaren erabilera,de!inizioak Az

ertsoak L

"puina N

ontakizuna N

omikiak D

Eskutitzak D

"ritzia Ar

Didaktikoak Az

#zalpenezkoak Az

Entziklopedia Az

"nstrukzioak I

ertsoak, poesia L

N4arratiboa -DDeskribapena - AR#rgudiozkoa, - Azazalpenezkoa - I"nstrukziozkoa LLiterarioa

7


8/13

Haur Hezu!"za

Le#e!Hezu!"za

1. z$%&a

Le#e!Hezu!"za

2. z$%&a

Le#e! Hezu!"za3. z$%&a

Ida"z$z&&mu!$az$&a

#utobiogra!ia D

Etiketa-2harra D

#lbistea Az

#rauak I

Errezeta I

Eskutitza D

)orion t'artela D

Deskribapena D

3it'ak osatu D

Errezeta I

"ragarkia I

"puina N

Eskutitza D

Elkarrizketa gidoia D

Esperientziak D

iogra!ia D

omikia D

#lbistea D

ontakizuna Az

#rauak Az

#zalpen didaktikoak Az

"ragarkia I

3ikziozko ipuina N

Eskutitzak D

omikia D

Esperientzia D

"ritzia Ar

'osten didaktikoa Az

De!inizioak Az

%ida turistikoaAz

"ragarkia I

"nstrukzioak I

ertsoak, poesia L

Nnarratiboa -DDeskribapena - AR#rgudiozkoa, - Azazalpenezkoa - I"nstrukziozkoa LLiterarioa

8


9/13

3.- PROBAK EGITEKO ERABILI DIREN TESTU TIPOAK.

roposatu diren probetan hurrengo testu tipo hauek erabili dira: laugarren mailan: deskribapena eta gutuna.

seigarren mailan: narrazioa eta azalpena.

3.1 DESKRIBAPENA.

estu antolaketa

HEL/*/#: ertsona,animalia edo toki batenezaugarri nagusiak,modu zuzen, argi etaob&etiboki adieraztea.Hitzen bitartez egitenden argazki modukoada.

E%"/*#: Di!erenteaizan daiteke. ertsonadeskribatzeko:inguruaz, it'uraz etaizaeraz idatziko dugu.#nimaliaren kasuan:nolakoa den,bizimodua, habitat,elikadura, ugalketa, zerematen duen6okia bada: kokapena,nolakoa den, zer

dagoen, nortzukerabiltzen duten6

#/0/#:- ehaketa egin.- Ezaugarri nagusiakaztertu.- Datu osagarriak edobit'iak bildu.- Deskripzioarenordena pentsatu:espazioaren goitikbehera, alde batetik

bestera6 edodenboraren araberahasieratikbukaerara6,orokorretik zehatzera6- orradorea egin etaidatzi.- "datzia berrikusi etazuzendu.Deskripzioak,gehienetan,narrazioetan ipuinetanedo kontaketan,

azalpenetan edogutunetan agertzendira.

T'AKURRA( GIZAKIAREN LAGUNA

#rgazkian ikusten den animalia t'akurra da.

#nimalia hau gizakia baino t'ikiagoa da. ere burua ez da osohandia, baina, belarriak luze samarrak ditu, horregatik muturraestalia dauka. %orputza iletsua du.

olore askotako t'akurrak daude eta mota askotakoak ere: artzaint'akurrak, ehiza t'akurrak, et'eak zaintzeko t'akurrak...

Et'e animalia honek zentzumenak oso garatuak ditu, batez ere,entzumena eta usaimena. Horre'egatik inor baino lehenkonturatzen da norbait hurbiltzen zaionean.

Lau hanketan ibiltzen da beste animalia batzuk bezala> berehanka indartsuei esker korrika asko egiten du.

%izakiarekin oso harreman onak ditu, et'eetan bizi baitanormalean. 2so maitagarria da, beraz, esaten da gizakiarenlagunik onena dela.

'akurra haragi&alea dela esan dezakegu, baina, gizakiarekin bizi

denez denetarik &aten du. Haragia asko gustatzen zaio eta batezere hezurrak> horretarako letaginak izeneko hortz luze etazorrotzak eta hagin t'ikitzaileak dituzte. Hirietan bizi direnekt'akur-&ana &an behar izaten dute askotan.

/gaztun guztiak bezala t'akurkumeak amaren sabeletik &aiotzendira eta gero, denbora batean, amaren esneaz elikatzen dira> bostedo sei kume izan ditzake t'akur eme batek aldiro.

'akurra, gure lagun izatea nahi badugu, zaindu egin behar da etaerrespetuarekin tratatu.

HizkuntzaEzaugarriak

H") $2#:"zenburua:Deskribapenarensarrera da."zenak: arruntakburua, hankak,haginak...

#d&ektiboakindartsua,maitagarria...0inonimoak"zen sintagmakoesaldiak dirudi,beraz,horre'egatik..

#D")#2rainaldiaerabiltzen da.Hirugarrenpertsonansingularra edopluraladeskribatzen da.

E0#LD"#:2rokorreansinpleak dira, edokoordinatuak edo&usta-postuak.)entzu literarioaematekosubordinatuakerabiltzen dira.

24E2*E#:banaketa aldebatetik, bestetik6

E**E/*02L"E*#*"2#:)errendaketak:konparaketak...bainot'ikiagoa, ...bezainhandia,meta!orak,pertsoni!ikazioak,6

9


10/13

3.2 GUTUNA."datzizko mezuak, beste toki batean daudenei zuzenduak. "datzizko

elkarrizketa antzekoa da baina denboran luzatua.

Hemen, %a)u!ar"e& )u"u!a landuko dugu. partaideen artean kon!iantzadago eta tonua ez !ormala da.

Estruktura( Helbidea, data tokia eta urtea-hilabetea-eguna , agurra ai'o,#upa, #diskidea, )er moduz+,6, gorputza kontatu nahi ditugun gora-beherakagertzen dira hemen ,azken agurra #gur, 2ndo pasa, Hurrengo arte, 2ndo ibili,#dio,6, izenpena eta oharra ahaztu egin zaigun zerbait gehitzeko.

1?

IKER GARMENDIA

Iturrimurri Eskola

31801 Altsasu (Nafarroa)

HELBIDEA

Iruean !00"ko maiat#aren 8anDATA

Kai$o Iker%AGURRA

&e'eneno alia a utuna ia#ten uala*Irakasleak esan iu launak ein a'al ituula utunak

ia#ten*

Iruean +i#i nai# ,a+alune au#oan* Ikastola

et$etik 'ur+il ao* aina eurali t$arra eiten

uenean auto+usa 'art#en ut (.illa.esa eit#en iou

'emen)*

Anai t$ikiaoa +aut* Na'iko astuna a 'ala ere

oni kon/ont#en ara*

Katut$o +at aukat Mi$in i#enekoa* olastea asko

ustat#en #aio*Arratsaletan esku+aloian olasten ut* E# ara oso

onak +aina ustura i+ilt#en nai#*

eno #ure utuna asot#eko esioan nao* Iat#i

a#kar*

2no i+ili*

$ue*

2'arra% Gure irakasleak Maite u i#ena*

GORPUTZA

AZKENAGURRA

IZENPENA

OHARRA


11/13


12/13

3.3.- NARRAZIOA

estu antolaketa

HEL/*/#:%ertatutakoa kontatzeaerreala edo !ikziozkoa

in!ormatzeko berria,gertaera,6 edoentretenitzeko ipuina,nobela, !abula6

E%"/*#:Lineala da.Hasiera-garapena-bukaera. #urkezpena-arazoa- soluzioa.Estruktura aldatudaiteke narrazioarenerditik edo bukaeratik

hasita, edo bi garaienartean paragra!oakt'andaka ematen,6

ELE$E4/#:- Narra"za$%ea(gertaerakontatzen duena da.ertsonai nagusiak edobeste batek barnetikkontatu ahal du 1.ertsonan edokanpotik . ertsona- Per"s&!a$a(istorioan parte hartzendutenak. Deskribatuakagertzen dira: ezaugarrinagusiak, !isikoa6artekatzen direnelkarrizketetan hartzendute parte.- Ger"aera: istorioaosatzen dituzten gorabeherak.- T&$a(gertaerarenespazioa.- De!*&ra(gertaeran denbora.4arrazioa eta gertaeradenbora berean izanahal dira edo gertaeralehenago izan ahal da.

GAZTELU +ISTERIOTSUA

"puin hau nire lagun batenaitonak kontatu zigun.

/dako goiz batean 4ikol &aiki, egunero bezala gosaldu etabere aitonaren et'era &oatea pentsatu du. alera ateratzeangaztelu dotore batekin topo egiten du.

-Hau'e izango da nire aitonak kontatu zigun ipuineko

gaztelua.-pentsatu zuen.

i aldiz pentsatu gabe, 4ikol barrura sartzen da. anpotikpolita baldin bazen gaztelua, barrutik izugarri dotorea zen.%elak handiak eta ongi apainduak ziren, lu'u'ko altzariak,urrezko erlo&uak, marmolezko eskailerak...

%azteluan !amilia bat bizi zen. 3amilia hori erregeak,erreginak eta printzesa batek osatzen zuten. Erreginak 0il@erzuen izena eta printzesak %olden.

Erregina ez zen batere zoriontsua, &enio t'arrekoa ematenzuen. 4ikol ikustean deika hasi zitzaion:- aietz ni izan munduko emakumerik politenaAa... ez ,zu ez zara- erantzun zion 4ikolek.- 2rduan nor da+-&arraitu zuen galdezka erreginak, amorrubizian.- )ure alaba, %olden, politagoa da.

Hau entzutean erreginak, ohean sartu eta zin egin zuen ezzela berriro alt'atuko bere alabaren bihotza eta gibela &an

arte.Erregea aztoratuta zegoen> emaztea maite zuen ,baina alabaere bai.

4ikolek ahuntz bat ehizatu, bihotza eta gibela kendu zizkioneta erreginari eraman zizkion bere alabarenak zirela esanez.Erregina, &an ondoren, sendatu zen.2rduan erregeak 4ikoli eskatu zion bere alabarekinezkontzeko eta beste gaztelu batera bizitzera &oateko.

Handik gut'ira, 0il@er erregina bihotzekoak emanda hil egin

zen.

HizkuntzaEzaugarriak

H") $2#:

"zen propioakpertsonaiak: 4ikol,0il@er, %olden#d&ektiboakpolitagoa,dotorea...Esapideak bazenbehin, behinbatean, udako goizbatean6

#D")#Lehen aldia

erabiltzen daaskotan. 2rainaldia ere, ekintzamomentuan aridela gertatzenadierazteko.Lehenengo edohirugarrenpertsonannarratzen da.

E0#LD"#:2rokorrean

sinpleak dira, edokoordinatuak edo&usta-postuak,ekintza erritmobiziagoankontatzeko asmoz.24E2*E#:Denborazkoakegun batean,orduan, gero, 6ondoriozkoakberaz, horren

ondorioz, handikgut'ira,harrezkero, 6

1(


13/13

3.,. AZALPEN TESTUA

estu antolaketa

HEL/*/#:"n!ormatzea, gai bat,era argian etaordenatuan idaztea,

ulergarria izan dezan.E%"/*#:2so aldakorra da.2rokorrean:B0arrera: gaiaaurkezten du etagarapen puntuakaipatzen ditu.B%arapena: idatziarenmamia da. 3ormadi!erenteak izan ahalditu: galdera-erantzuna,

arazoa-soluzioa,eragin-ondorioa,de!inizioa,deskribapena,konparazioa,6

2ndorioa:oinarrizkoena &asotzenduen bukaerakolaburpena.

#zalpenak irudiak,taulak, gra!ikoak,6

eraman ahal ditu.

SANER+INAK

Sa!erm$!a, "ruCeko !estak dira. $undu osoan zehar ezagunak dira !estaospetsu hauek.

/ztailaren =an, eguerdiko hamabietan, hasten dira t'upinazoa &aurtitzearekinbatera, /dalaren plazan. Ekitaldi hau urtero oso &endetsua izaten da.

Pr&zes$&a. /ztailaren 7ko goizean alde zaharreko karriketan barna prozesioaneramaten dute santuaren irudia. ertan, hiriko agintariak, erraldoiak,buruhandiak, dantzariak, udaleko musika bandak eta herritar ugarik parte hartzen

dute.

/a!zera. 4ormalean &endea t'uriz &anzten da, praka edo gona eta alkondoraedo kamiseta. Lepoan zapi gorri bat eta gerrian !a&a gorria.

E!"z$err&aekitaldirik ezagunena da eta gure mugetatik kanpo 0a!erminei ospehandiena eman diena.%oizeko 8etan abiatzen da eta hau'e da ohiko ibilbidea:0anto Domingoko aldapa, /dal laza, $er

Testuen lanketa.doc

Documents

Transcript of Testuen lanketa.doc