- T E R M O M E T R O A

� 372011KO OTSAILAREN 27A

EUSKAL GIZARTEAN esperantzarileiho zabala ireki zaio, horren ingu-ruan kontsentsu zabala dago. Garai-le eta garaituekin amesten dutenekere, onartu dute zerbait aldatzen aridela ezker abertzalean, hori bai,berehala aldaketa-tranparen teoriaraitzultzeko. Behin ezker abertzaleakposizio argia hartu ondoren, orainETAk zer dioen itxaron behar,baina bere azken bi agiriei jaramon

eginda, orain arteko ildo beretikjarraituko duela suma liteke, bes-teak beste ezker abertzaleak ez dio-lako tarte gehiago utzi. Isiltasuna ezlitzateke seinalerik onena.

Euskaldunaren aurrekari hurbilak2007an Loiolako elkarrizketenondoren ezker abertzalean barneegoera deserosoa bizi zen. 2009koudarako, ezker abertzaleko zuzen-

daritzak eztabaida txostena prestatuzuen eta azarora bitartean milakamilitantek eztabaida mamitsua gau-zatu zuten. Horren guztiarenamaiera irudikatu zuen AltsasukoAdierazpenak: “(…) Konfrontazioarmatua, blokeoa eta itxaropen eza-ren ordez elkarrizketa, akordioa etaEuskal Herriarentzat bidezko kon-ponbide egonkor eta iraunkorraekarriko dituen ziklo aldaketaren

Bilboko Euskalduna Jauregiak ez du zerikusirik tunel batekin. Behingoagatik, ordea, otsailaren7an tunel itxura hartu zuen, besterik ez bada, egun hartan, Sorturen aurkezpen ekitaldiak

hainbatetan aipatu den tunelaren amaieran argia ikustea ahalbideratu zuelako. Eta segidan,Bilboko kaleetan, hamaikagarren jende uholdeak, ezker abertzalearen legeztatzea eskatu zuen.

PSOEren nahia

Xabier Letona

Sorturen legalizazioaETAren amaieraren truke

Sorturen estatutuen aurkezpena Euskalduna Jauregian.

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o a

38 � 2011KO OTSAILAREN 27A

T E R M O M E T R O A -

garaia da”. “(…)Prozesu demokra-tikoa erabateko indarkeriarik gabeeta esku sartzerik gabe garatu beharda, soilik bitarteko politikoak etademokratikoak erabilita“. Ziklobaten amaiera zen eta berriarenhasiera.

Eztabaidaren ondorioak 2010ekootsailean plazaratutako Zutik EuskalHerria agirian bildu ziren. Ondoren-goa, ibilbide orria gauzatzen hasteaizan da: Bruselako Adierazpena,Gernikako Akordioa, Adierazi Eus-kal Herria, EArekin erdietsitakoakordio estrategikoa, Euskal HerriaEzkerretik (EA eta Alternatibare-kin), Sortu... Eta, ahaztu ezin dena,hau guzti hau posible egiten duenETAren ezinbesteko su-etena tar-tean, lehen aldiz bere historia luzeannazioarteko eragileek egiaztatzekomodukoa.

Porrota ala garaipen?Sorturen Euskaldunako aurkezpe-nean biolentziaren arbuiatze oroko-rra erabiliko zela uste zen. Bainaezustekoa itzela izan zen, Rufi Etxe-berriak eta Iñigo Iruinek aise gain-ditu zuten langa hori, aurrera begiraETAren biolentzia ere arbuiatuz etaAlderdien Legea goitik behera bete-tzeko prestatutako estatutuak era-kutsiz. Belharrako olatuaren gisa-koa izan zen.

Ezker abertzalea hala mugitubada, Estatuak zokoratu duelakoizan dela azpimarratu du berehalaikuspegi estatalistak. Eta neurribatean ez zaio arrazoirik falta, nora-bide aldaketa hau bultzatu dutenekere onartua baitute ezker abertzaleablokeo egoeran zegoela, eta hortik

ateratzea izan dela estrategia aldake-taren gakoa.

80ko hamarkadan “erresistitzeagaraitzea da” (zehatzago esateko“resistir es vencer” esaten zen) izanzen ENAMen ikurretakoa. Higa-dura handiekin bada ere, pentsa-molde horrek Loiolako prozesurai-noko sustraiak bota zituen.Loiolako porrotaren ondoren, lelozaharra bazterrean utzi eta aldaketaestrategikoa laburbiltzen duen ikus-moldea barreiatu du ezker abertza-leak Arnaldo Otegiren ahotik:“Erresistitzeko ez, ezker abertzaleairabazteko jaio zen”.

“Ezker abertzalea diziplina mili-tantez atera da Lerinetik [BigarrenGerra Karlistan karlistek erresistituzuten herrietako bat] eta txapela ken-tzeko moduko ordena eta kohesioa-rekin. Klandestinitate gorrian etaespetxe zigor gogorrak bizkarrera-tuz, berau aurrera eraman duten era-kunde guztietako buruzagiek herrihonen gidaritza izateko modukokemenez , malgutasunez eta ahalme-nez aritu dira“. Jose Mari EsparzaTxalaparta argitaletxeko editoreak

argitaratutako artikulu baten paragra-foa da eta seguruenik ondo islatzendu ezker abertzalearen baitan aldake-ta estrategikoa nola bizi den.

Eta hauteskundeei begira zer?Maiatzeko hauteskundeetan ikusikodira indar metaketa soberanistarenlehen emaitzak. Baina horrez gain,ikusiko da baita ere EspainiakoGobernuak bake prozesuari adarre-tatik heltzeko duen borondatea.Hauteskundeetarako Sortu legezta-tzea litzateke seinalerik onena. Halaez bada, bake prozesua atzeratubesterik ez da egingo, berau berezentzu zabalean eman dadin (preso-ak, biktimak, alderdien mahaia...)ezinbestekoa baita lehenik ezkerabertzaleak legezko erakunde politi-koa izatea. Eta berandu baino lehenhala izango da, biolentzia bako ego-era batean legez kanpoko egoerakezker abertzalea indartu besterik ezdu egiten eta.

PSOEren gobernuak badaki hori,baina Espainiako gizartearen aurreandominarik desiatuena paparreratunahiko luke eta horretarako honakoaerdietsi: Sortu legeztatzearen trukeETAk bere amaiera iragartzea. Badaarrazoirik pentsatzeko horretan saia-tuko dela, eta alde horretatik Sortuorain ez legeztatzea interesatzen zaio,batetik PPren presioa saihesteagatik,eta bestetik amaiera hori aurreragohobeto baliatu dezakeelako 2012koEspainiako hauteskunde orokorreibegira. Besterik da Auzitegi Konsti-tuzionalak aukera emango dion.

Ezker abertzalea dela eta, aldagaizenbait izan ditzaketen bi aukeraaurreikusten dira hauteskundeei

Ezkerreko irudian: Ezker abertzaleak 2009an Altsasun egindako agerraldia. Eskuinean: Nazioarteko Kontaktu Taldea, joanden astean Euskal Herrian egindako aurkezpenean.

Behin ezker abertzaleakposizio argia hartu

ondoren, orain ETAk zerdioen itxaron behar, baina

bere azken bi agirieijaramon eginda, orain

arteko ildo beretikjarraituko duela suma

liteke

AR

GA

ZK

IPR

ESS

/MO

NIK

AD

EL

VA

LLE

AR

GA

ZK

IPR

ESS

/ JU

AN

AN

RU

IZ

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o a - T E R M O M E T R O A

� 392011KO OTSAILAREN 27A

begira: Sortu legezkoa bada, meta-keta soberanista EArekin eta Alter-natibarekin batera islatuko daEAEko hiru diputazioetan. EtaNafarroan EArekin. Sortu legezkoaez bada, udaletan herri hautagaitzenlegalizazio-ez legalizazio jokoa erre-pikatuko da, 2007an bezala; etadiputazioetan EAk eta Alternatibakbilduko lukete boto multzo hori,baldintzen arabera ezker abertzale-ko hautagai garbiekin edo gabe.

Inoiz eman gabeko egoera litza-teke eta ikusmira handia dago polosoberanistaren lehen ernamuhorrek bildu dezakeen boto kopu-ruaz. Abertzaleen artean erakarpenhandia izan ohi duten osagaiakdituzte: su-eten egoera, ezkerrekoabertzaleen aliantza eta, garrantzi-tsuena dena, borroka armatuabehin-betiko gainditzeko aukera.

Gipuzkoarako bederen lehiagogorra aurrikusten da EAJrekineta ikusi beharko da apustu horreta-tik kanpo geratu den Aralarrek zeinneurritan higatzen duen –izenakizen- Euskal Herria Ezkerretik.

Aralarrek Euskaldunakoaren aurre-tik erabaki zuen EAEn bakarrikaurkeztea eta Sorturen aurkezpenakpiztu duen giroak ataka estura era-man dezake. Hor ikusiko da 2009koEusko Legebiltzarrerako hautes-kundeetan lortutako 62.000 botoenfideltasuna –Batasunak boto balio-gabea eskatu zuen– noraino iristenden, baina ez da zalantzarik haieta-ko askorentzat oso erakargarria egi-ten dela ezker abertzaleak, EAk etaAlternatibak eskaintzen duten etor-kizuna.

Beti esan da ETArik gabekoondorenean euskal mapa politikoaaldatu egingo dela. Nafarroan inonbaino ageriago geratu da hori azkenasteotan eta abertzaleak ezohiko bibloketan lehiatuko dira: 2007koNaBaitik geratu dena (Aralar , EAJeta independente talde bat) batetik ,eta ezker abertzalea eta EA beste-tik. Gaur gaurkoz, ez dago oraindikgarbi ezken hauek zein egituraketaizango duten, baina bai bi blokehoriek izango direla lehia bizian.Apirilaren 18rako behinik-behin

zerrendek osatuak beharko dute.Zenbakiei begira, izango da kon-

paraketa ugari egiteko modurik,baina hara erreferentzia batzuk:Euskal Herritarrok (EH) hautagai-tzak (HB + Batzarre) 47.000 botolortu zituen Nafarroan 1999ko foruhauteskundeetan eta NaBaik ia78.000 (ezker abertzaleko hautagai-tzak legez kanpo zirela) 2007an.EAEri dagokionez, EHk 224.000boto lortu zituen 1999ko EuskoLegebiltzarrerako hauteskundeetan.

Zenbakiena ez da giltzarri garaihonetan, edozelako etorkizunerakogatazkari amaiera duina jartzea dalehentasuna eta horretarako bakeprozesuan sakontzeko sustraiakondo finkatzea da garrantzitsuena.Bide hori errazten duenak uztajasoko du; oztopatzen duenak zigo-rra. Edo hala beharko luke bederen.Baina, aldi berean, zabaltzen ari denetorkizun berriaren giltza ere badirazenbakiak eta, alde horretatik, zen-bakien borroka latza bezain ikusga-rria aurreikusten da hemendikmaiatzaren 29ra arte. n

Iñigo Iruinek, Euskalduna Jauregian, garbi utzi zuenSorturen estatutuak egiterakoan oso kontuan edukidituztela Abertzale Sozialisten Batasuna (ASB) alderdiailegalizatzeko sententzian Auzitegi Gorenak esandako-ak. Gorenaren auto horretatik interpreta liteke ezkerabertzalearen alderdi berriak, aurrekoen “jarraipena” ezdela ziurtatzeko contraindictio gisa, ETAren biolentziaerrefusatu behar duela. Sorturen estatutuek ez duteduda-mudarako tarterik uzten zentzu horretan. Aregehiago, alderdi berriaren “haustura” egituran (afilizio-ak, isunak...) eta eszenifikazioan (irudia, izena...) ereplazaratu dute.

Fiskalak baina, Sorturen inskripzioa eragoztekoeskatuko dio Auzitegi Gorenari, Sortu Batasunarenjarraipena dela esanez. Fiskalak esku artean dituenpolizia txostenek diote, Sorturen atzean, ilegalizatutakoalderdi eta taldeetako kide ezagunak daudela. Hainzuzen ere. 2009an Iruñean agerraldi jendetsua eginzutenetik, behin eta berriz azpimarratu dute AlderdienLegea betetzeko asmoa, ados egon ez arren. Bainadatu horrek ez luke ondorio juridikorik izan behar,Gorenak ASBren kontrako autoan hauxe ere baitio:“Ezerk ezin die eragotzi Ezker Abertzaleko kideeiberaien borondate kolektiboa azaltzeko instrumentupolitiko berria sortzea”. Justiziak ez ditu pertsonakepaitzen, hauen ekintzak baizik.

Agidanez, poliziek ez dute frogarik, analisi hutsakbaizik –hori salatu du Demokraziarako Epaileak (JpD)elkarteak–. Ikusteko dago Auzitegi Gorenak botoigorria sakatuko duenentz. Iniciativa Inter na cio na lis -tarekin sakatu zuen, eta Konstituzio Auzitegiak zaplaz-teko ederra eman zion. Arriskatuko al da berriz erebeste zaplazteko bat jasotzera?

Urko�Apaolaza

Arazo bat sortu zaio epaitegiari

Sortu alderdiaren inskripzio eskaera Madrilen.A

RG

AZ

KI

PRE

SS/

AN

DO

NI

CA

NE

LLA

DA

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o a

40 � 2011KO OTSAILAREN 27A

T E R M O M E T R O A -

4

1

5

32ARGAZKI PRESS / GORKA RUBIO

ARGAZKI PRESS / GORKA RUBIO

LANDER ARBELAITZ

LANDER ARBELAITZ

LANDER ARBELAITZ

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o a

2011KO OTSAILAREN 27A 41�

- T E R M O M E T R O A

87

6

1) Bilbon otsailaren 19an egindako manifestazioan bildutako jendea, udaletxeaurrean. Amaierako ekitaldiko testua irakurtzen. 2) Iñigo Iruin eta JoneGoirizelaia ezker abertzaleko abokatuak eta Rufi Etxeberria, bozeramailea. 3)Oskar Matute (Alternatiba) prentsaren aurrean deklarazioak egiten. 4) TxikiMuñoz (ELA) eta Pello Urizar (EA) manifestazioan berriketan. 5) IñakiZabaleta katedraduna, Sorturen sustatzaileetako bat. 6) Bilbokomanifestazioaren irudia kaleetan barrena. Azkenaldian Bilbon egin denmanifestazio jendetsuenetako bat izan zen Bakerantz, legalizazioa leloarekinegindakoa. Isiltasuna irrintziek eta txalo zaparradek hautsi zuten. 7)Manifestaziora hurbildutako pertsona bat hasierako pankartari argazkiaateratzen. 8) Udaletxeko eskaileratan, bildutako jendetzaren aurrean, tarteanMaider Etxeberria, Sortuko idazkari nagusia.

ARGAZKI PRESS / MARISOL RAMIREZ

LANDER ARBELAITZ

LANDER ARBELAITZ

DENBORA LUZE daramagu bakeaz hitzegiten. Oraingo honetan, inoiz ezbezala, badirudi bakea lortzea posibledela. Ezker abertzale historikoari etengabe eskatu zaio bere ardurari eran-tzuteko. Azkenean, hausnarketa egineta erabaki sendoa azaldu digute.

Otsailaren 7an Euskalduna Jau-regian Batasunari lotutako ezkerabertzaleak proposamen berria aur-keztu zuen. Han izan nintzen, egunhistorikoa izango zelakoan, etahorrela gertatu ere. Eguerdi hartaneta hurrengo egunetan entzundako-ak itxaropen berria eta sendoa irekidu nire barnean eta gure gizartean.Bakerako guztiz ezinbestekoa bai-tzen ezker abertzaleak ETAri sos-tengu edo babes politiko osoa uka-tzea. Lehenbiziko aldiz, azken 50urteotan, ETAk ez dauka aitzakipolitikorik; beraz, ETA ez daukainolako etorkizunik.

Sortu indar politiko berria aur-keztu dute ezker abertzale historiko-

ko kideek; politika hutsa egin nahidutela adieraziz. Horrela, AlderdienLegearen arabera, legala al da Sortu?Giza Eskubideen Europako Estras-burgoko Auzitegiak ontzat emanzuen Batasuna legez kanpo uztea,baina epai horretan gogorarazi zuenEstatuek bermatu behar dutela hau-teskundeetan alderdi politiko ani-tzek parte hartzea.

Auzitegi Gorenak esan du, baitaere, legez kanpo deklaratutakoalderdi baten kideek eskubideadutela alderdi politiko berria eratze-ko, baldin eta aurrekoaren jarraipenhutsa ez bada.

Sortu alderdi berriaren estatu-tuek ezker abertzalearen aurrekojarduera politikoarekin hautsi egitendute. Estatutu horietan Sortuk adie-razi du edozein indarkeria eta terro-rismo, baina bereziki ETArena,desagerrarazten lagundu nahi duelaeta indarkeria errefusatzen duela,ETArena barne.

Garbi dago Sorturen sustatzaileaezker abertzale historikoa dela.Noski; hori espero genuen eta horizor ziguten denoi. Baina alderdiberri honek esaten duena guztizberria da. Auzitegi Gorenak eskatuzuen jarduera terrorista errefusa-tzea, eta hori egiten da. Beraz, ezkerabertzalea berritu da; mugimendupolitiko berria da; bere iraganarekinhautsi egin du. Legearen eskakizunguztiak betetzen ditu eta, horrega-tik, besterik gabe, legala da.

Baina hau ez da lege kontuabakarrik. Ezker abertzale honekhartu duen erabakiak ez dauka atze-ra pausorik. Demokraziak, bakeak,giza eskubideek eta askatasunakosatzen duten mundua eta gizarteaoso erakargarriak dira eta behinunibertso berri honetan sartuz gero,ezinezkoa bihurtzen da atzera egi-tea.

Aro berria, beraz, ezker abertza-le historikoarentzat eta euskalgizarte osoarentzat. Lorpen han-dia, zalantzarik gabe: pertsonak etatalde askok egin duten lana handiaizan da helburu hau lor tzeko(indarkeriaren aurka eta askatasu-naren aldeko lana, pertsona guz-tion duintasunaren eta eskubideenaldeko lana); azkenean, ezker aber-tzaleak egin duen hausnarketa eresakona izan da eta bere emaitzabistan da.

Oraingo honetan bestelako etor-kizuna lortzea nahi nuke. Etorkizunhorretan inork ez du kanpoan gera-tu behar: denok izan behar dugulorpen horren protagonista, baitaSortu indar berriak ere. n

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o aT E R M O M E T R O A -

2011KO OTSAILAREN 27A�42

Aro berri bat sortuz

Garbiñe�Biurrun�MancisidorEPAILEA

DA

NI

BLA

NC

O

S o r t u r e n l e g a l i z a z i o a - T E R M O M E T R O A

� 432011KO OTSAILAREN 27A

ARDIZ JANTZITAKO otsoen festanotsoz jantzitako ardi bakarra izan daezker abertzalea. Demokraziarenlarrua zeramatenek ezin zuten onar-tu haien dantza zinikoan demokra-zian benetan sinesten zuen gonbida-tua: otso gaiztoa omen zenarenatzaparren azpian ardi inozenteaegon baita beti, sineslea. Sinesledemokratikoa. Demokrazia sakon-tzearen bidetik arazo guztiak kon-pon daitezkeela uste duen ameslarizintzoa. Urte luzeetan, ziurrenik osoeroso ez zuen otso-mozorroa jantzi-ta, haginkadak eman ditu han etahemen, konturatu arte erasotakoenartilezko larruaren azpian, berabaino piztia askoz ere indartsuagoakzeudela ezkutatuta eta, aieneenartean, irribarrea zutela agin zorro-tzetan itsatsita. Alde bietan pairatzenari zen sufrimenduaren kontura.

Metafora hau euskal politikakazken urteotan bizi izan duen gara-bidearen erakuslea izan daiteke.Dena den, Legeztatzea –halabeha-rrez otso larrua kentzea dakarre-na–, ez da ezker abertzaleak duenkinka estrategikorik larriena. Orainetorriko da –Sortu markarekin–, alahurrengoan, beste batekin. Urratshorren baldintza teknikoak betetadauden arren, PP eta PSOErenarteko kontsentsuak, hots, sistema-ren komenigarritasun politikoakaginduko du unea. Eta, manifakmanifa, ez dirudi ezker abertzalekeskaera horretan jarriko duenikzeharkatu ezinezko marra gorria.Izan ere, kontu askoz ere sakonago-ak daude jokoan datozen hilabeteeta urteetan. Batzuetan arbuiagarria

beti miresgarria, mende erdiko ibil-bide historiko latzaren amaiera ezinda hauteskunde zehatz batzuenmenpe jarri. Oso garrantzitsuakizanda ere.

Borroka armatua uzteak, hamarurte luze behar izan ditu jomugarairisteko: Lehenik, EAJri saldu nahiizan zitzaion, gero PSEri eta, azke-nean, arerioak prezio egokian inoizez duela erosiko konturatu orduko,musu truk eman dizkio ETAk ezkerabertzaleari arma biltegiaren gil-tzak. Azken urrats hau kudeatzekoerabili den inteligentzia politikoa,ausardia eta, Alex Maskeyek esanbezala, barne indarra, ez dira nola-nahikoak izan. Gerrak gal daitezke,baina gerra guztiak galduta ere,irauten asmatzea da kontua. Ereduantropologiko gisa “galtzaile iraun-korrarena” izango litzateke euskalidentitatearen osaketa historikoarenemaitza. hauxe da, hain zuzen ere,ezker abertzaleari etorkizuneanzabaltzen zaion aupada: izaera

galdu gabe, irautea. Horretarako, bimuturren artean burutu beharko dubere jarduera politikoa:

-Ardi larrua jantzita, alderdikoiaizaten ikasi, otso maltzurren arteanmaltzurrena, egiturazko krisiandauden beste alderdi politikoendantzan murgilduta, sozialdemo-krazia europarraren ildo antzuakekiditen trebatu, edota,

-Ardi faltsuen artean ardi zinezkobakarra izaten jarraitu, otso mozo-rrorik gabe eta ardiek duten indarraprofitatuz: taldea. Botere eta identi-tate jardueren bitartez (ar)talde sen-doak osatzea baita, politikaren krisiglobalari aurre eginez herri abertza-leak bere gara(i)pena burutzeko izandezakeen modua.

Horregatik legeztatzea ez daamore ematea, ez da jauzi arrisku-tsua, ardien benetako indarra aska-tzeko behar zen biluztea baino ezda, hauteskundeetara zuzenean aur-keztu ahal izatea, izanda ere, ez dahain erabakitzailea. n

Mozorro festa

Mario�ZubiagaEHUKO ZIENTZIA POLITIKOETAKO IRAKASLEA

DA

NI

BLA

NC

O

ARGAZKI PRESS / LUIS JAUREGIALTZO