Segurtasun Informatikoa

Internetek gauza on asko eskaintzen dizkigu; besteak beste, komunikatzeko, jolasteko eta informazioa bilatzeko aukera. Hala ere, badira kontuan hartu beharreko zenbait arrisku. Gure ordenagailuak erasoak jasan ditzake, hala nola, zelatariak, birusak, spywarea, etab.

Ordenagailua internetera konektatzen dugunean, sarean sartzen da. KASU!!

Erasoak jasateko aukera hor dago, eta, %100eko segurtasuna lortzea ia ezinezkoa den arren, hona hemen zenbait gomendio, gure ordenagailua eraso horietatik babesteko.

BIRUSAKTROIARRAK

HARRAK

SPAM

COOKIAK

CRACKER HACKER

PIRATAINFORMATIKOAK

Erasotzaileak Malware: Malware malicious software hitzetatik dator eta software gaiztoa

adierazten du. Birusa erabiltzailearen baimenik edo ezagutzarik gabe eta automatikoki bere

burua kopiatuz, ordenagailuaren funtzionamendu normala aldatzea helburu duen programa da.

Harra: Birusen antzekoak dira, bere burua bikoiztu, ugaldu eta sarean zehar heda dezakeen programa independentea da, memoria itotzea lortu arte baliabideak kargatuz joaten dena.

Troianoa: dokumentuetan edo kaltegarriak ez diruditen bestelako programetan ezkutuan sartzen diren programak dira. Haien helburua, gure ekipotik kanpo dauden pertsonak gure ekipoan sartzeko bidea aurkitzea da. Barruan daudenean, exekutatu egiten dira berez, eta hondamenak eragin ditzakete.

Cookiak: Internet nabigatzaileak web orrialdeei buruz informazioa hartzen dute (adibidez, zure hotmail kontuaren datuak hartzen dute eta horrela ez duzu izena eta pasahitza sartu beharrik korreoa ikusteko). Ez dira malwareak, baina gehiegi gordetzen badira, informazio asko eskeini ahal dute intentzio txarrak dituen erabiltzailearentzat.

Spam: Publizitatedun korreoa da. Zabor-posta hartzailearen baimenik gabe bidalitako mezuak dira. Orokorrean helburu komertziala izaten dute, iragarki itxurako mezuekin, biktimak engainatuz etekin ekonomikoa helburua duten mezuak ere ohikoak diren arren.

HACKERRAK

- Informatikari sutsuak.

- Sistemen segurtasunari burla egiten gozatzen dute.

- Helburua: ikasi eta dibertitzea. Sarbidea lortzean enpresari esaten diote.

PIRATA INFORMATIKOAK

- “Lanbide” nagusia programak pirateatzea eta legez kanpoko kopiak egitea

CRACKERRAK

- Sistemen segurtasunari iruzur egiten diotenak

- Sistemak, manipulatu edo hondatzen eta desmuntatzen dituzte.

Zer egin?

Antibirus bat instalatu Suhesi edo Firewall Antispyware

1. Antibirusak

Antibirusak birus informatikoak eta beste programa gaizto batzuk (malware izenekoak) detektatzeko eta

ezabatzeko funtzioa dituzten programak dira.

BIRUSAK, ordenagailuari kalte egiteko sortutako programak dira.

Funtzionamendua: sartu sisteman, kopiatu edo ugaldu eta kalteak egin.

Birusak sartzeko bide arruntenak:

o Kanpo biltegiratzeak (CD-ROM, pendriver-ak, ZIP unitateak,…)

o Internet (nabigatzen, posta elektronikoaren bitartez, artxiboak jaistean,…)

o Artxiboak konpartitzen diren sare informatiko bat.

Online analizatzeko

Trend micro Bit Defender Kaspersky Norton Mcafee Panda AVG Antivirus Clam Win

ClamAV http://www.clamav.net/-> Software librea, hainbat sistema eragilerentzat.

ClamWin http://www.clamwin.com/-> ClamAVren bertsio berezia, Windows sistementzat.

AVG Free http://www.grisoft.com/-> Dohaineko antibirusa, Windows zein GNU Linux sistementzat.

Avast! http://www.avast.com-> Dohaineko beste antibirus bat, Windows sistementzat.

Panda Active Scan http://www.pandasoftware.es/productos/activescan-> Instalatu beharrik gabe, antibirus honek gure sistema aztertu eta garbitu egiten du.

Malwarebytes Bit Defender: www.bitdefender-es.com

Web.alerta-antivirus.es

2. Suhesi edo FirewallSUHESIA, kanpoko sarkinak gure sisteman sartzea saihesteko.

Firestarter http://www.fs-security.com/ -> GNU Linux sistementzako suhesi sinplea eta interesgarria

Zone Alarm http://www.zonelabs.com/store/content/catalog/products/sku_list_za.jsp -> Windows sistemetan asko erabiltzen den suhesi sinple eta erabilgarria. Software librea ez den arren, erabiltzaile arruntentzako bertsioa dohainik da.

Suebakia (firewall) zure ordenagailutik edo zure

ordenagailura egiten diren konexioak kontrolatzen

dituen softwarea da.

3. Antispywarea

ADWARE: publizitate lehioak (pop-ups) irekitzen ditu. SPYWARE: programa hauek gure nabigazioari buruzko informazioa

jaso, publizitate mezuak erakutsi, edota publizitate orrialdeetara birbideratzen dute.

HIJAKERS: Interneteko nabigatzailea berbideratzen duen programa. DIALERS: honek gure ISPra konektatzeko erabiltzen dugun telefono

zenbakia aldatzea lor dezake PHISING: Konfiantzazko lekuak omen direnetatik datozen mezuak

dira eta haien helburua isilpeko datuak lapurtzea da.“Phising”a iruzur egiteko modu berria da eta identitatea lapurtzeko asmatu

zen. Kreditu txartelen eta pasahitzen zenbakiak, kontuen informazioa edo bestelako datu pertsonalak iruzurren bitartez lortzean dago delitua. Halako iruzurrak posta elektronikoz edo berezi irekitzen diren leihoen bitartez jasotzen dira.

Gazteentzako oinarrizko kodea

Gurasoekin hitzegin interneten ibiltzeari buruz. “Gazteei debekatua” esaldia errespetatu.

Internet: Ez eman ezta eskatu datu pertsonalik. Erabili zure jaiotza datarik gabeko “nick-a”.

Ezezagunekin ez erlazionatu. Ez fidatu!! Argazkiak eta bideoak leku seguruetan publikatu. Zerbait arraroa edo desatsegina jasotzekotan heldu

bati erran. Zure posta elektroniko helbidea, ez eman edozeini.

Komendioak

Beti martxan eduki antibirus programa bat eta eguneratu behar denean.

Sistema eragilea garbia mantentzeko programa instalatu (CCleaner). Programek sortutako artxibo hondakinak ezabatzeko balio duen programa.

Ezagutzen ez ditugun helbideekin datozen postak ez ireki.

Serioak ez diren web orrietatik ez jautsi deusere. Pendrive-ak konpartitzearekin, kasu!!!

Helbide interesgarriak http://www.alerta-antivirus.esTelekomunikazioetako eta Informazio Gizartearen Estatuko Idazkaritzaren bitartez Industria, Turismo eta MerkataritzakoMinisterioaren menpe dagoen Red.es Enpresa Entitate Publikoaren web orria. Legez eginkizun batzuk esleituta dituEspainian telekomunikazioak garatzeko eta informazioaren gizartea bultzatzeko.

http://www.fundaciondike.orgIrabaz asmorik gabeko erakundea, Espainia, MERCOSUR, Nafta eta Europako Batasunaren eremuan informatika arlokoekintza guztiak sustatu, babestu eta arautzeko legeria berri bat sortzeko behar diren oinarri teknikoak garatzeko; orobatbilatzen du estandarizazioa lortzea eta proiektu edo legeria horien inplementazioa bultzatzea.

http://www.hispasec.comBirus eta segurtasun informatikoari buruzko informazioa.

http://www.vsantivirus.comBirusei buruzko informazioa. Estekak eskaintzen ditu tresna batzuetara.

http://www.criptonomicon.comSegurtasun informatikoari buruzko informazioa.

http://www.virusprot.comBirusei buruzko informazioa, software-ebaluazioko kopiak, bibliografia, e.a..

http://www.rediris.es/certEspainiako alerta zentroa.

Ariketak