rebisti - Lea-Artibai prest/26... · ikaszentrua maila hitzaldiaren izenburua eguna ordua AZKUE...

26.

2008ko udaberriaGurasoentzako aldizkaria• Hiruhilabetekaria

Lea Artibai Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

2 E g i t e k o P r e s t ! 2 6 . z e n b a k i a 2 0 0 8 k o u d a b e r r i a

Lege Gordailua BI-2770-01

Laguntzaileak• Guraso elkarteak:Amorotoko Herri IkastetxeaBerriatuko Herri IkastetxeaEtxebarriko Manuela Zubizarreta EskolaIspasterko Eskola unitarioaLekeitioko Eskola PublikoaLekeitioko R.M. Azkue IkastolaMarkina-Xemeingo Bekobenta Eskola PublikoaMarkina-Xemeingo Berakruz IkastolaOndarroako Zaldupe Eskola PublikoaOndarroako Zubi Zahar Ikastola Ondarroako Txomin Agirre IkastolaOndarroa BHI InstitutuaLekeitioko Iturriotz BHI Institutua

Maketazioa 11BARRI Imprimategia GRAPHIDAPS inprimategiaBanatzailea GUPOST-Lantegi Batuak

Egilea

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa• Prebentzio ZerbitzuaPatrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 1348270 MARKINA-XEMEINTf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 [email protected]

Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso du

Babesleak

26. zenbakia

3 Barriak• XIX. Olinpiadak• “Guraso topaketakikaszentruetan” martxan• Orientazio Zerbitzuaren2007ko datuak

4 0tik 5 urteraNola ezetz esangure seme-alabei?Ziortza Jauregi Aisa

6 6tik 11 urteraJolasa familian:asko dago jokoanGaizka Ariz Martinez

8 Zeure TxokoaGurasoei erantzutenEtxadi

10 12tik 18 urteraTaldearen presioanerabezaroan: familiaren zereginaHilario Garrudo Hernández

12 DenentzatFamilia...garrantzitsua daInmaculada Cuena Arto

Gurasoentzako aldizkaria

barriak

3

OLINPIADAK:Lea ArtibaikoeskolartekoXIX. kirol eta jolastopaketak, Lekeition

FAMILIENTZAKO ORIENTAZIOPSIKOLOGIKOA ZERBITZUASeme-alaben hazkuntzari buruzko

edozein galdera, kezka edotaarazoari erantzun bat emateko, eta baitaetorkizunean sortu daitezkeen arazoak

prebenitzeko.ANONIMOA eta DOAKO

ZERBITZU PROFESIONALA DA.94 405 15 49

ARRETA ZUZENA eguaztenero:11:30-13:00 / 16:00-17:30

ETXADI. Maximo Agirre, 18 bis,5. pisua, 10. dptoa. 48011 Bilbo

www.etxadi.org

E g i t e k o P r e s t ! 2 6 . z e n b a k i a 2 0 0 8 k o u d a b e r r i a

"FAMILIENTZAKO ORIENTAZIOPSIKOLOGIKOA" ZERBITZUA2007ko datuen laburpenaZerbitzua profesionala, prebentiboa, konfidentzialaeta doakoa da, eta Lea Artibai Amankomunazgoa osat-zen duten herrietako 0-18 urte bitarteko seme-alabakdauzkaten familiei zuzenduta dago.

Zer kontsultatu:

• Seme-alabaren hazkuntzari eta hezkuntzari buruzkoedozein zalantza/kezka. Era prebentiboan ere bai.

• Edo, beste barik..., gauzak ondo doazen edo ez jaki-teko.

Zerbitzua telefonoz, emailez edo postaz ematen da.Telefonoz erantzuteko, astero egun bat dago zuzeneankontsultak atenditzeko: eguaztenetan, 3 ordu goizez etaarratzaldez. Emailez edo postaz edozein momentuanegin ahal da kontsulta.

Zerbitzuan izandako kontsultei buruzko 2007kodatuak:

KONTSULTA KOPURUA BIDEATelefonoz:107

GUZTIRA: 178 Posta Elektronikoz: 69Posta Arruntaz: 2

Gai desberdinekin lotutako kontsultak jaso dira, baihaurtzaroko taldean baita nerabezarokoan ere:

• HAURTZAROA: 143 kontsulta• NERABEZAROA: 35 kontsulta

Haurtzaroari buruz jasotako kontsulten taldearenbarruan, ohikoenak portaera arazoak, lo ohiturak, hase-rrealdiak, zeloak … izan dira, besteak beste.

Nerabezaroko blokean, gehien kontsultatu dena nera-beek dituzten giza-harremanak, portaera arazoak, etxe-ra heltzeko ordutegiak, alkohol eta droga kontsumoak,autoestima arazoak, … izan dira, besteak beste.

Azkenik, aipatu behar da kontsulta gehienak (%99a),bai haurtzaroko arloan baita nerabezarokoan ere,amek egin dituztela, beste %1a bikoteko bi kideekbatera egin duten bitartean.

2008an ere zerbitzuak martxan jarraituko du urte osoanzehar.

Aurten 1.088 bat ikaslek parte hartu-ko dute, 10 urtetik 16 urte bitartekogaztetxo eta gazteak; Lea Artibaieskualdeko ikastetxe guztietakoak,lehen hezkuntzako nagusienak eta derrigorrezko bigarren hezkunt-zako ikasleria osoa.

Proiektu honekin, sorreratik jarritako helburuak lortzea saiatu nahida, hau da: "kirol giroan bizitzea, kirola jolas bezala ere hartzea,gure kulturan sustraitutako kirolak bultzatzea, aktibitate fisikoa etadenbora librea lotzea, Lea Artibaiko ikasleak elkar ezagutzea, giroalai eta osasuntsua lortzea, etab...". Topaketak apirilaren 18an (LH5-6 mailakoak), apirilaren 25ean (DBH 1-2 mailakoak) eta maiat-zaren 9an (DBH 3-4 mailakoak) burutuko dira, eta honen bidez baianimatu gurasook hurbiltzeko.

"GURASO TOPAKETAK" MARTXANGurasoei zuzendutako formazio saioak hasi dira eta seme-alabenikaszentruetan burutzen dira, bertoko guraso elkarteen parte hartzezuzenarekin. Topaketa hauen helburua gurasoei estrategia, tresnaeta praktika desberdinak eskaintzea da; seme-alaben heziketansortzen diren galdera, gatazka eta arazoei behar bezala erantzute-ko eta aurrera egiteko. Orokorrean, saioak urtarriletik ekaine-ra burutzen dira, eta oso garrantzitsua da formazio saioetanparte hartzeko, guraso elkarteko arduradunekin harremanetan jart-zea eta horren interesa adieraztea.

ikaszentrua maila hitzaldiaren izenburua eguna ordua

AZKUE HH-LH-DBH ESTRESA, ANTSIETATEA UMEENGAN-1 2008/04/15 17:00HH-LH-DBH ESTRESA, ANTSIETATEA UMEENGAN-2 2008/04/17 17:00HH-LH-DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-1 2008/04/22 17:00HH-LH-DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-2 2008/04/24 17:00LH5-6-DBH LEHENENGO KONTSUMOEN PREBENTZIOA 2008/05/06 17:00LH5-6 DBH KONTSUMO ARAZOTSUEN PREBENTZIOA 2008/05/09 17:00DBH SEXUALITATEA-1 17:00DBH SEXUALITATEA-2 17:00

BEKOBENTA HH ANIZTASUNA-INMIGRAZIOA 2008/03/10 17:00HH ANIZTASUNA-HEZKUNTZA BEREZIA 2008/04/07 17:00LH AUTOESTIMUA 2008/04/16 18:00LH AUTONOMIA 2008/04/21 18:00HH ADINAREKIN DOAZEN PORTAERA NORMALAK 2008/04/23 17:00LH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO 2008/05/07 18:00

MARKINA BHI DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-1 2008/05/20 18:00DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-2 2008/05/21 18:00DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-3 2008/05/28 18:00

BERAKRUZ LH ASTIAREN GARRANTZIA. TEKNOLOGIA BERRIAK 2008/03/12 17:00LH LAGUN TALDEA ETA BERDINEN HARREMAN GARRANTZIA 2008/04/09 17:00

ZALDUPE HH ARAUAK NOLA IZAN BEHAR DIREN. DISZIPLINA KONTUAK 2008/02/12 14:30HH BELDURRAK, FOBIAK ETA UMEEN BESTE SENTIMENDUAK 2008/02/19 14:30LH1 LAGUN TALDEA: TALDE PRESIOA ETA AUTOESTIMA 2008/02/28 14:30LH1 SEXUALITATEA 2008/02/21 14:30

LEA ARTIBAI IKAST. DBHO ADOLESZENTZIA: ARAUAK ETA LIMITEAK. KOMUNIKAZIOA. 2008/03/11 18:00

LEKEITIO INSTIT. DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-1 2008/04/08 18:00DBH MOTIBAZIOA IKASKETETARAKO-2 2008/04/10 18:00DBH ARAUAK ETA LIMITEAK 2008/04/17 18:30DBH KONTSUMO ARAZOTSUEN PREBENTZIOA 2008/04/23 18:30

Askotan, gure seme-alabenheziketari buruz zalantzak iza-ten ditugu: non jarri behar damuga? Noiz eta nola esanezetz?... Hona hemen artikuluhonen xedea: arauek etamugek gure seme-alaben hezi-ketan zenbateko garrantziaduten hausnartzea.

Garrantzitsua da bizitzan nolamoldatu behar diren ikastea, gauzaguztiak momentuan ezin ditzaketelaeduki barneratu behar dute, eta baitanahi dutena ezeren truke ezin dutelaegin ere. Eurek nahi duten objektualortzeko itxaroteak edo objektu horiezin lortu izanak frustrazioa sortzen dieumeei, eta sentimendu hau bideratzenikasi behar da umeen garapenak berebidea jarraitu dezan.

Garapen ebolutiboa(0-5 urte bitartean)

Lehendabiziko umea jaiotzendenean aldaketa handiak ikusten dirafamilia-bizitzan: bikoteko kide bakoit-zaren rolak zabaldu egiten dira; garai

honetan, bikotekide izateaz gainera,aita eta ama ere badira… Kide bakoit-zak bizitzan ibilbide desberdina izan duiraganean eta horrekin familia eredupropioa eraikiko dute bien artean,honek seme-alabek izango duteneredu hezitzailearengan eragina izan-go duelarik.

Umeek, garapen ebolutiboanaurrera joan ahala, eta ingurunearenlaguntzaz, beraien gaitasunak lortzen,garatzen eta konplexuagoak egitendoaz. Prozesu ebolutiboan aurrerajoan ahala, etorkizunean izango denpertsona eredua, izango dituen sines-men eta baloreak eta bizitzari aurreegiteko gaitasunak definitzen joangodira.

• 0-2 urte bitartean: hasierakoetapa honetan umeak, ingurukomundua ezagutzen hasten dira:afektu-figurekin elkarrekiten dute(ziurtasuna ematen die), mugimen-duaren bidez gorputzarekin jolastenhasten dira, eta, horri esker, sentsa-zio berriak izaten dituzte, objektue-kin jolasten dira, ibiltzen hasten dira,esfinterrak kontrolatzen ikastendute, hizkuntzaz jabetzen hasten

dira…

Umeak, ezaugarriguzti hauekin eta

kanpotik jasotzendituen erreakzioekinbalore eta ideiakeraikiko ditu eta

hauekin bere garape-nerako beharrezko-

ak diren eskemaksortuko ditu.

• 2-5 urte bitartean: haurrak geroeta autonomoagoak izaten hastendira; beraien oinarrizko gaitasunakgero eta autonomia maila altuagoaklortzeko moduan garatzen doaz.Garai horretan, fantasiak, beldurraketa premiak-berehala bete behardituzten premiak- dira beren jarrera-ren ardatza. Sasoi honetan kaske-taldiak, beldurrak eta zeloak agert-zen dira baita, maneiatzen ez daki-ten sentimendu eta sentsazioeierantzuna emanez. Jokoak, barnetentsioei irtenbidea emateaz aparte,sentimendu eta sentsazio ezberdi-nak maneiatzen ikasten laguntzendu.

Eskolaratzearekin batera, haurrakgurasoak ez diren beste erreferentzia-figura batzuk izaten hasten dira: tuto-rea, eskolako kideak… Horregatik osogarrantzitsua da garai horretan familia-ren eta eskolaren artean errespetuaegotea eta lankidetzan jardutea. Bi sis-temek oinarrizko hezkuntza-irizpideakkonpartitu behar dituzte haurrak ziurra-go sentitu daitezen eta horrela eurengarapena egokia izan dadin.

Haurren garapen ebolutiboaren ezau-garriak adierazi ondoren eta heziketanarauek eta mugek duten garrantziariburuz hitz egin ostean, hauxe da guregaldera: zenbateko garrantzia du ego-era jakin batzuetan gure seme-alabeiezetz esateak? Uste dugu beharrez-koa eta ezinbestekoa dela haurrakondo ikastea bere nahi eta gurari guz-tiak ezin direla beti eta berehala bete.Horretarako, hona hemen orientabidebatzuk, ezetz noiz eta nola esan.

0tik 5era0tik 5 urtera


Nola ezetz esangure seme-alabei?

Ziortza Jauregi AisaPsikologoa • Gertutik Gizarte Gaiak

• GERNIKA

Limiteak jartzearen garrantzia:

• Beharrezkoa da gure seme-alabek eurennahiak berehala ez betetzeak dakarrenfrustrazioa maneiatzen ikastea.

• Euren nahiak berehala asetzeak momen-tuko arazoak ekiditen ditu baina ez duuzten etorkizunean eman daitezkeenbarne arazoak maneiatzen lagunduko diengaitasunik garatzen.

• Limiteak dituzten neska-mutilek eurenirudimena eta sormena garatzen duteaukera berriak bilatzerako orduan.

• Gure seme-alaben bat-bateko nahiei eraarrazoitu batean ezetz esateak, eurenbalore eta sinesmenak sortzen laguntzendu.

Noiz eta nola esan ezetz:

• Ezetza gehiegitan erabiltzeak indarra etaefektua galtzea dakar, eta gainera haurrenautonomiaren garapena mugatzen du.

• Familiaren antolakuntzaren ardatza ezinda ezetza izan, eta familiako kideen sent-sazioa ez da etengabeko gatazka batenegotearena izan behar. Gurasoek erabakibehar dute zeintzuk diren limiterik garrant-zitsuenak eta horien inguruan hausnartueta lan egin behar dute.

• Irizpideak:

- Ezetzaren erabilerak sinesgarria izanbeharra du. Transmititu nahi baldinbadugu, lehenago sinetsi behar dugu.

- Denok egiten ditugu akatsak bainaezetz esan ondoren atzera egiten badu-gu sinesgarritasuna galduko dugu.

- Umeek egiten dizkiguteneskariak berehala betet-zea erlatibizatu, irtenbide edo aukeraezberdinak planteatuz eta norberaknahi duena lortzeak suposatzen duenahalegina baloratuz.

- Aurkezten diren aukerak neska-muti-letara egokitutakoak izan behar dira(adina, heldutasuna…) baina baitagurasoei eta familiari ere.

- "Ez" hitzaren beste alternatibak bilatu,eta transmititu nahi dugun mezua erapositiboan jartzen saiatu.

- Euren eskaera ulertzen dugula trans-mititu eta gure ikuspuntua era argi etalaburrean azaldu.

- Norbere buruari buruzhitz egin "ni mezuak" erabi-liz.

Seme-alaben eska-riei beti men egite-ak dakartzan ondo-rioak:

• Seme-alabek ez dute ikasiko nola jokatubehar duten egoera konkretu batean, ezbaitute limiterik ezagutu.

• Haurrek ez dute frustrazioak maneiatzenikasiko, eta ondorioz beti izango dituztease ezin izango dituzten nahiak edo guti-ziak.

• Beti eskatzen duten guztia ematenbadiegu ez dute esfortzua baloratzen ika-siko; ondorioz dena orain nahi izangodute, eta horrek ikasketetan ere eraginaizan lezake. Ikasketen emaitzak geroraetortzen direlako eta esfortzua osogarrantzitsua delako emaitza onak izatekoorduan. •

ikerketa

Es necesario que digamos "no" a nues-tros hijos e hijas por el bien de su desa-rrollo psicológico, ya que les ayuda amadurar y aprenden a manejar diferen-tes sentimientos, como el de la frustra-ción.

5

¿Cómo decir “NO”?


bibl iograf ia"El niño de 1 a 4 años". Arnold Gesell. Paidós Arg.

"El niño de 5 a 6 años". Arnold Gesell. Paidós Arg.

"Padres consecuentes, niños felices". MonikaMurphy-Witt. Medici Arg.

"El no también ayuda a crecer". María Jesús ÁlavaReyes. La esfera de los libros Arg.

MURPHY-WITT, Monika. "Padres conse-cuentes, niños felices". Medici Arg.

ÁLAVA REYES, María Jesús. "El no tambiénayuda a crecer". La esfera de los libros Arg.

liburu

gomend

agarria

k

Jolasa betidanik umeeierantsitako zerbait bezalaikusia izan da. Egia esanumeak berak jolasa sort-zen du, baina alderantzizere, jolasak umea sortuegiten du.Haurrarentzat, jolasa aspergarritasunasaihesteko tresna bat baino askozgehiago da, hazten ari den nortasunabere osotasunean adierazteko etaezagutzeko era da, eta honekin baterahaien hazkuntza prozesuari dagozkionbarne arazoak aditzera emateko etairtenbide bat bilatzeko era, zihurrenikerarik egokiena. Alde batetik, jolasteanbizitza errealeko eta helduak izangodireneko arlo asko jorratuko ditu hau-rrak: galtzen zein irabazten ikastea,besteekiko begirunea, erabakiak hart-zea, arauak errespetatu beharra etahonekin batera moralitatea, adostasu-netara heltzea, sormena eta bide batezplazerra eta bizitzeko grina, besteeknorberarekiko duten iritzia zein jarreraezagutzea, norberaren trebetasunaketa mugak ezagutu eta onartu, soziali-zazio prozesua... Eta beste alde bate-tik, eta honi jarraiki, jolasa, errealitateeta irrealitatearen arteko espazioankokatuta dagoelarik, testuinguru pare-gabe bat eskeintzen du arlo guztihauek lasaitasun handiagoarekin lant-zeko. Hau da, lasaitasun honek haienerrekurtsoak hobetu eta beldurrik gabekontuei aurre egiteko indarra etagogoa ematen die, batipat ondorioakinoiz larriak izango ez direlako, jolasa"fikzioa" baita.

Baina heldutasunera heltzean, etahasieran esan bezala, badirudi jolasahaurtzaroari lotutako, atxikitako gauzadela, harengandik ezin bereizitako zer-bait. Ez dugu ahaztu behar gure gizar-te eraginkorrak ez digula "jolasean

ibiltzen" uzten, gainera garrantzi gutxi-ko gauzak edo errezak direnak"umeen jolasa" dira. Gurasoen lanarloko eta gizarteko betebeharrek erehaien seme-alabez gozatzeko astiamurriztu egiten dute, haien haurrakinguru familiarrean jasotzen duten hez-kuntza eta hazkuntzari buruzko kezkakgurasoengan agertuz. Honi jarraiki,denbora librea familian jolasten ema-tea teknika paregabea da denbora hut-sala kalitatezko momentuetan bihurt-zeko.

Esan bezela, jolasaren atzean komuni-kazio saiakera bat dago beti, hau delaeta jolasa famili integratzaile bat daelkarrekiko komunikazioa sustatzenduelako, adeitasuna indartu eta fami-liako partaidea izateraen sentimenduapizten du, konplizitate sentimentu han-dia sortuz. Era honetan komunikazioiturri berriak irekitzen ditu, emozioakera natural eta berezko batez aterat-zen lagunduz "jolasean ari garelako".Baina argi izan behar dugu jolasak ezdigula umeaz askatzen, libratzen.Alderantziz, bera nolakoa den erakut-siko digu eta arreta pixka batekin berasakontasunean ezagutzeko paradaizango dugu: zerekin gozatzen duengehien, zeri beldur dion, bere sormenahalmena zein den, irtenbideak bilat-zeko erreztasunik duen edo ez...

Gure ikuspuntuak eta ideiak beraie-kin elkartrukatzeak duen garrantziakontutan izanda, ez dugu umea hainlasai eta gogotsu dagoela bestemomentu hoberik aurkituko.Gainera, bere autoestima ere indar-tuko da erabat gure bizitzaren prota-gonista sentituko baitira, hau da, etahaiek sentimenduen hizkuntzanulertuko luketena itzuliz "gure den-bora librea beraiekin pasatzea era-baki dugu beraiek gure maitasunamerezi dutelako".Beraz sustraian dagoen ideia hau da:Familia haurraren lehen erreferenteadelarik mundua bere gurasoekiko duenharremanaren arabera ikusiko du.Hein handi batean bere gainontzekoharreman guztiak (lagunekin, bestehelduekin, etorkizunean aurkituko denegoera berriekin...) beren bizitzakolehengo harremanaren isla izangodira, eta beraz, gurasoen maitasuna-ren jasotzaile badira munduari irekit-zen ausartuko dira "mundua ona etasegurua delako."

Hau dela eta etxean egiten den lanaezinbestekoa da gero haurrek etxetikkanpo haien ongizaterako behar dituz-ten jarrerak adierazi ditzaten, etxeanlantzen edo egiten ez dutena nekezegingo dutelako kanpoan. Etxea, fami-

6tik 11ra6tik 11 urteraGaizka Ariz Martinez

Psikologoa. Haur eta Nerabeen Psikoterapian Aditua

• BILBO


Jolasa familian:asko dago jokoan

lia, haien entsaialekua da, eta familianjolastea funtsezkoa da beharrezkoakdiren baloreen eta jarreren bereganat-zea egin dezaten, alde batetik jolasakberez dakarren abantailak daudelako,eta bestetik, guzti horren ikasketa osa-sungarria errazten duen maitasunezkoharremana erditik dagoelako.

Jolasa berez ateratzean dago gakoa,famili-ohitura bat balitz bazala. Ez duesfortzurik suposatzen, gogoa baiordea. Norberaren imaginazio ahal-mena lagungarria da baina ez ezin-bestekoa. Jolastea jolasten ikastenden ohitura bat da, ez da beste inola-ko teknika berezirik behar, egite hut-sarekin lortzen den ahalmena baita.Haurrarekin jolasten den heineaneskuratzen eta garatzen ditugunahalmenak harritzekoak diraaskotan. Haiek gainera beren gurasoakapache indiarrez mozorrotuta ikustean,haiekin dibertitzeko gai diren pertsonabatzuk bezela ikusi eta ildoa jarraituz,gurasoa haien protagonista nagusiaden egoera desberdin asko sortukodituzte, laguntza handia eskeiniz.

Elkarrekin jolasteak ez du aurreikusita-ko lekuren batean jolastu behar denikesan nahi. Jolasa edonon, edonoiz etaedozein egoeratan sor daiteke. Erahonetan urtebetetzea opari ematearrunt bat izan beharrean Bizargorripirataren altxor bilaketa batean bihurtudaiteke, jolasa bera ere opari bat dela-rik.

Gakoa ez da jolas dibertigarriena etaharrigarriena egitean oinarritzen, jolas-tea egunerokotasuneko gauzei probet-xua ateratzea da eta behar bada beste-rik gabe igaroko ziren momentu hutsa-lak bereziak bihurtzean datza.Horrenbestez, bazkari prestaketa batsukaldari eta "pinchearen" arteko egin-kizun baten bihurtu daiteke, non"Saldari-Sukaldariak" "Hirintze-Pinchearen" ezinbesteko laguntzabehar izango duen haiei egokitutakoplater hura aurrera ateratzeko. Eraberean, etxeko egongela exploratzailetalde baten kanpaleku aproposa izandaiteke, eta mendi irteera bat, kaletikpasiatzea edota eskolarako bidea adi-men edo hitz jokoetarako momentuaproposak izan daitezke.

Ez dugu ahaztu behar haurrek 6-7 urtebetetzen dituztenean guraso eta seme-alaben arteko jolasek esanahi desberdi-nak hartuko dituztela. Haurra txikiadenean gurasoak jolasean dabilen hau-rraz gozatu egiten du, orain aldiz bereseme-alabarekin dabilela jokoaz berazgozatu egiten du. Lagun taldearengana-ko interesa eta bere gorantz doan auto-nomia beharra kontutan hartuz guraso-ak jolastean jolas-kideak izango dira,jarrera konpetitiboak eta kooperatiboakagertuz eta honekin batera hurbiltasuneta berdinagoak diren sentimenduaksortuz.

Bere pentsamendua erreflexiboagoaizango da ere, eta arauak dituzten jola-sak aukera polita dira askotan. Mahai-jolasekin gurasoekin lehiatuko da, etairabazi zein galtzeko ahalmena duenpertsona bat bezala ikusteak beresozializazio prozesuaren alde jokatukodu.

Esku trebeziaren menperaketa aurki-kuntza handia da adin hauetan. Haiekinarte lanak eginez edota experimentue-tara jolastuz komunikaziorako aukeraeta elkarrenganako hurbiltasun senti-mendua errazten duten momentu ede-rrak dira, eta haien kreatibitate ahalme-naz jabetzean autoestima sendotu etabizitzako gauzei buruzko jakinmina han-dituko du. Besteetan ere haiek gure ira-kasle izan daitezke, patinetan ibiltzekoduten trebezia edo bideo joko batenbarrunbeak irakatsiz besteek ere haien-gandik probetxugarriak diren gauzakikas ditzaketelarik. •

Teniendo en cuenta la importancia de com-partir nuestra forma de ver y pensar lascosas, no encontraremos ningún momentoen el que el niñ@ se muestre tan relajado ydispuesto como cuando se está divirtiendo.Además su autoestima se verá fortalecidaya que se sentirá protagonista de nuestravida, es decir, y traduciendo lo que enten-derían en el lenguaje de sus sentimientos"decidimos pasar nuestro tiempo libre juntoa ellos porque son merecedores de nuestrocariño".

Jugar no es una actividad que requieraesfuerzo, pero sí ganas. La capacidad ima-ginativa ayuda, pero no es fundamental.Jugar es un hábito que se aprende con laexperiencia, no se necesita desarrollar nin-guna técnica en particular ya que es unacapacidad que se gana con la pura prácti-ca. Te sorprenderá las capacidades quecomenzarás a desarrollar a medida quejuegas con tus hijos.

7

Jugar en familia

ZABALAGUITART, Mireia.

Juegos enfamilia.

VILLANUEVABLASCO, Victor

José. "Papá,¿Quieres escu-

charme?" Manualcon juegos para

los padres quedesean compren-der y ayudar a su

hijo.

l ibur ugomendagar r iak


ikerketa

8

Ainhoa Manzano Fernandez eta Juan Luis Martin AialaFamilia-Psikologia Unibertsitate zentroa • ETXADI

• BILBO

ZEURE TXOKOAg u r a s o e n g a l d e r e i e r a n t z u t e n

Nire bizkiak (2 urtekoak)sehaskatik ohera pasatunahi ditugu. Nola eginmodu egokienean?Umeen ikuspuntutik ikusita, sehaska-tik ohera pasatzea aurrerapausohandi bat da. Jaio zenetik, sehaska-ren segurtasunera ohitzen joan daeta, ziur aski, gustatzen zaio.

Prozesu honetan, umeekin pazientziaeduki behar da, euren ohe berriraohitzeko denbora behar dute eta. Ezda harritu behar, esaterako, gurasoekohean utzi eta gero berriro ere ohetikjaikitzen badira, edo gurasoen pre-sentzia eskatzen badute; dena pixkabat ezezaguna iruditzen zaio, besterikez. Gurasoek egin behar duten gauzabakarra da umea oheratzea eta berealboan une bat egotea, agian ipuin batirakurtzen. Uneoro jarrera positiboamantendu behar da; esaterako, jada-nik gau bat bere ohe berrian pasatuduela esan diezaiokete, "ume han-diak" bezala, eta gurasoek gauzahauek beste helduekin (familia-kideakedota lagunak) komentatzen dituzte-nean, umeak entzun ditzan ziurtatu.

Aldaketa honetan kontuan hartubeharreko oinarrizko printzipio batzukhurrengoak dira:

- Lekualdatzea lehentasunarekinkomentatu: aldaketa zertan datzan

esplikatzeak ideia horretara moldat-zen joateko denbora eskainiko dio.Kasu honetan, batez ere, afarianzehar edo afaria baino lehen, garrant-zitsua da ohera bere panpinekin joan-go dela, "ume handiak" bezala...

- "Ume handia"-ren teknika erabili,zalantzarik gabe. "Ume handiek" ohehandietan lo egiten dutela azpimarra-tu, honek pizgarri bezala funtzionatu-ko du, ume hauen antzekoak izateagustatzen baitzaie.

- Aukera dezaten utzi: posible bada,euren ohearen dekorazioa, edredoiak,eta abarrekin lotutako erabakietanparte har dezaten utzi behar zaie.Honek euren "entusiasmoa" indartzendu.

- Kasu honetan prozesua jadanik hasiden arren, eta gomendio hau aplika-garria ez izan arren, aipatzea garrant-zitsua iruditzen zaigu: lekualdatzeabaino lehen, ohea bere logelan ipini.Ohe horretan lo egiten hasi bainoegun batzuk lehenago bere logelanipintzeak bere konfidantza handiago-tuko du.

- Azkenik, gogoratu ezazue: presarikgabe. Lehendabizi, ohean siestabakarrik egin dezan eta, geroago,gauean ere lo egiten has dadin saiatu,lehenago aipatutako laguntza txikihoriek erabiliz. •

10 eta 13 urteko bi semeditugu eta telebistarenaurrean denbora askopasatzen dute. Zer egindezakegu hori erregulatze-ko? Seme-alabek telebistaren aurreanpasatzen duten denbora erregulatzeakomeni da. Horregatik, lehenik etabehin, ikusi nahi dena hautatu beharda, aldez aurretik programen edukieiburuzko informazioa edukiz.Horretarako, telebista ikusteko ordu-tegia planifikatu behar da, ikusi nahiden programa bat dagoenean telebis-ta piztuz, edozein ordutan piztea edoatzeko musika bezala erabiltzea eki-din, eta seme-alabarekin telebistaikusiko den denbora negoziatuz.

Bestalde, ahal den neurrian, guraso-ek seme-alabekin telebista ikusibeharko lukete eta, horrela, ikustenari direnari buruz hitz egin. Moduhonetan, telebistaren ondorio positi-boak indartu eta negatiboak ahultzendira. Umeak pantailan ikusten duenaazaltzen dion heldu batekin telebistaikusten badu, babestuagoa egongoda eta telebista era kritikoan ikusikoda agertzen diren mezuen aurrean.Esaterako, albisteen edukiari buruzeztabaidatzeak seme-alabei mun-duan gertatzen dena hobeto ulertzenlagunduko die.

Zentzu honetan, iragarkiak ere zent-zu kritikoarekin ikusten erakusteagarrantzitsua da, seme-alabek helbu-rua zerbait saltzea dela ikus dezaten.Dendan pantailan bezain artikulu onadirudi?, zer lortzen dute saltzaileekbehin eta berriz iragarki bat errepika-tuz? …

Seme-alabak telebistarekiko atxikipe-na duenean eta gurasoek nahikoluketen baino denbora gehiago ikus-ten badu, aldaketak probokatzeabeharrezkoa da. Nola? Telebistabeste jarduera batzuekin tartekatu:"Zure programa faboritoa 8:30etanikusi nahi duzu?, zer egin nahikozenuke ordura arte?" Gurasoekmahai-jokoak, liburuen irakurketa,musika entzutea, paseatzea, etxeko-lanak egitea… iradoki dezakete. •


6 urteko alaba daukat, betiizan da nahiko ezkorra,baina badira hiru bat asteumeak ez duela joan nahi ezikastolara ezta kanpokoekintzetara ere; oso urdurijartzen da, eta negar bateanjoaten da leku guztietara;jateari ere utzi egin dio. Nolalagundu nahi nuke jakin.Eskolarekiko beldurraren aurkako trata-mendu hoberena eskolara joaten jarrait-zea da. Beldurrak lehenbailehen aurkaeginez gainditzen dira. Egunero esko-lara joateak umearen sintoma guztienhobekuntza erraztuko du. Sintomakahulagoak bihurtuko dira eta maiztasungutxiagorekin emango dira eta, denbo-rarekin, neskatxoari eskolara joateagustatuko zaio.

Dena den, agian hasieran haurrak egu-nero eskolara joateari uko egingo dio.Gurasoek jakinarazi behar diozue esko-lara joatea bete beharreko arau batdela, salbuespenik gabe.

Gurasoak eskola egunetako goizetantinko izan behar duzue. Hasieran, goi-zak zailak izango dira. Ez diozue umea-ri nola sentitzen den galdetu behar, izanere, horrek kexatzera bultza dezake.

Umea jaikita egoteko eta etxean aldebatetik bestera ibiltzeko bezain ondobadago, eskolara joateko ere badago.Sintoma fisikoetaz kexatzen bada,baina beste batzuetan azaldu dituenakbadira, berehala eskolara eramanbehar duzue, eztabaidarik gabe.

Nahiz eta berandu izan, eskolara joanbehar du. Eskolako autobusa galtzekoaukera badago (autobusa erabiltzenbadu), aldez aurretik pentsatuta egonbehar da haurra nola eramango den.

Bazkalorduan edo jolastorduan umeaeskolatik etxera bere kabuz bueltatzenbada, berehala berriro eskolara eramanbehar da.

Batzuetan ume batek negar eta oihuegin dezake, eskolara joateari uko egi-nez. Kasu honetan, berarekin beldurhauei buruz hitz egin ondoren, eskolaraeraman behar dugu. Agian gai honetanama edo aita trebeagoa da. Egoera bat-zuetan, agian haietariko bat gai honenarduraduna izan daiteke egun batzue-tan zehar.

Edozein momentutan (eskola-egunbaten goiza izan ezik) alabarekin berearazoei buruz hitz egin, molestatzenzaiona adieraz dezan, galdetu zer deneskolan gertatu dakioken okerrena.Aldatu daitekeen egoeraren bat bada-go, ahal duzuen guztia egingo duzuelajakinarazi. Umeari arretaz entzun ondo-ren, bere sentimenduak ulertzen ditu-zuela jakinarazi, baina hobetzen doanheinean eskolara joaten jarraitu beharduela esan.

Eskolatik kanpo, batzuetan, eskolareki-ko beldurra duten umeek nahiago iza-ten dute gurasoekin egotea, etxeanjolastea, bere logelan bakarrik egotea,telebista ikustea… Askok ezin duteetxetik kanpo lagun baten etxean gauaigaro. Haur hauek bere lagunekingehiago jolasteko estimulua behar dute.

Azken hau umearen konpainiaz disfru-tatzen duten gurasoentzat zaila izandaiteke, baina epe luzera jokabidehoberena da. Beharrezkoa da zuenalaba talde ekintzetan parte hartzerabultzatzea (esaterako: etxean festa bategin gelako lagunekin). Gainera, kome-nigarria da umea bere lagunen etxeeta-ra maiztasun gehiagorekin bidaltzea.•

9

kontsultak • zalantzak • kezkak...Gurasook, seme-alabak hezitze lan honetan, kezka eta zalantza asko izaten ditugu. Beraz, horiek aldizkarirabidaltzera gonbidatu nahi zaituztegu. Kontutan izan anonimoa dela. Hortaz, badakizue, bidali zuen galderakhonako helbidera eta erantzuna ahalik eta arinen emango dizuegu; ez duzue zertan hurrengo aldizkariaren zainegon behar: Lea Artibai Amankomunazgoa. Prebentziorako zerbitzua. Patrokua Jauregia, 48.270 Markina-Xemein. Faxa: 94 616 92 78. Posta elektronikoa: prebentzioa@ lea-artibai.org


Zer da taldearen presioa?Ez dugu modu berean jokatzen bakarrikgaudenean eta talde batean elkarreragi-nean ari garenean. Taldeko jokabideahainbat arauren mendean dago.Batzuetan arau inplizituak dira, kideenarteko elkarreraginetik sortzen dira, etataldearen bilakaera gidatzen dute. Arauhoriei muzin egitea ez da erraza, talde-aren kohesioa bera baitago arau horienmendean, konnotazio kognitibo etaemozionalez jantzitako arauak direnaldetik.

"Taldearen presioa" kontzeptuak norba-nako orok intentsitate handiagoz edotxikiagoz jasaten dituen kanpoko eragineta presioak hartzen ditu barnean.Eragin eta presio horien iraupena etaintentsitatea nolakoak diren, eta eragineta presio horiei nola egiten zaien aurre,baliteke ondorioz pertsona horren porta-era eta bizimodua ere era batekoak edobestelakoak izatea.

Zein unetan izaten da handiagoa tal-dearen presioa?Beti jasan ohi ditugu mota guztietako

eragin eta presioak,hala ere, taldearenpresioa nerabezaroanjasaten da intentsitatehandienaz; izan ere,berdinen taldearekikoharremanek unehonetan garrantziberezia daukate haz-kunde eta sozializazioprozesuan. Familiakjarraitzen du errefe-rentzia nagusi izaten,baina duela gutxi bizi-modu sozialari ekindion nerabeak apurkagero eta gehiago

parte hartu behar izaten du inguru sozialhandiago batean. Une horretan berdi-nen taldea (lagunak, ikaskideak, koadri-la…) sozializatzeko funtsezko eta ezin-besteko elementua izaten da.

Aro honetan, taldeko kide izatearenondoriozko arauak familiako arauenaurkakoak izan ohi dira erabat, etahorregatik baliteke nerabeak bere buruafinkatzeko jarrerak hartzea (aurka egi-tea, bihurrikeriak egitea…). Segurtasu-na eta estimua eskaintzen dizkion taldehorretan babesa bilatzen du nerabeak,batzuetan berak edo bere gurasoek edodenek aldi berean behar bezala aintzathartzen ez duten aldaketa-aro honetan.

Sarritan, taldearen presio handi hori arehandiagoa izaten da nerabeek jasan ohiduten publizitate-samaldaren ondorioz.Izan ere, kontsumo-gizarte honetangauza jakina da adin horretako pertso-nak sentiberak direla eta besteek errazeragiten dietela. Horregatik kanpainakontsumisten jomugarik kutunena izatendira, eta horren aurrean gurasoak asko-tan indarge agertzen dira.

Taldearen presioa nerabearentzat

txarra izaten da beti?Berdinen taldearen eragin guztiak nera-bearentzat beti txarrak direlako estereo-tipoa apurtzea komeni da. Are gehiago,talde bateko kide izatea oso garrantzit-sua da behar bezala heltzeko eta orekaemozionala lortzeko, eta gainera horre-la hainbat balio eskuratzen da, besteakbeste adiskidetasuna, laguntasuna,konpromisoa, leialtasuna edo elkartasu-na. Arrazoi horregatik, taldeak seme-alabengan eragin txarra daukala ustedugunean "kosta ahala kosta" berentalde horretatik aldentzea ez da komeni-garria izaten. Taldeak bere kideei aska-tasunez erabakitzeko aukera modularrian mugatzen badie edo kideek tal-deak inposatzen dizkien jokabide edojarreren aurka inola ere ezin baduteegin, jokabide edo jarrera horiekin adosegon ez arren, orduan taldearen presionegatiboaz hitz egin genezake, bainakasu horretan soilik. Eta hala gertatuzgero ere, garrantzitsuagoa da nerabearitaldearen aurrean jarrera bat hartzenlaguntzea (adibidez, harekin bateralaguntasunaren kontzeptua aztertuz),talde horretan egon dadila debekatzeabaino. Hala eginez gero arrisku haudaukagu: taldetik aldendu dadila lortunahian, nerabearekin pultsua egitea,galtzea eta hark azkenean taldea auke-ratzea.

Nola lagundu ahal diete gurasoekseme-alabei taldearen presioarenaurrean?Honela: talde baten barruan egotea,abantailak eta desabantailak gorabehe-ra, nerabearentzat beti positiboa delaonartu behar dute; oso garrantzitsua dagurasoek seme-alabei laguntza eragin-korra ematen jakitea taldearen presiokoegoera kaltegarriak jasan behar izaten

10

Taldearen presioa nerabezaroan:familiaren zeregina

12tik 18ra12tik 18 urtera

E g i t e k o P r e s t ! 2 6 . z e n b a k i a 2 0 0 8 k o

Hilario Garrudo HernándezPsikologo Klinikoa

• DONOSTIA

dituztenean, dela egoera horrek sufri-mendua eragiten dielako eta berenborondatea mugatzen duelako, delaegin nahi ez dituzten gauzak egiterabehartzen dituztelako.

Gurasoek jarraitu beharrekogidalerro batzuk:1.- ZURE SEMEA/ALABA BALDINTZA-RIK GABE MAITA ETA ONAR EZAZUzure semea/alaba pertsona bakar etaerrepikaezina delako. Horrek ez duesan nahi zure semeari edo alabarigauza guztiak onartu behar dizkiozunik.Zerbait zuzendu behar diozunean, ezkalifikatu pertsona, bere egintzak baizik.Horrela, zure semeak edo alabak bereburuari buruz kontzeptu positiboa bere-ganatuko du.

2.- Gainera, zure semearen edo alaba-ren ezaugarrien artean gehien gustat-zen zaizuna edo egokiak diren jokabideedo jarrerak –oso gutxitan agertzenbadira ere– AINTZAT HARTZEKO ETASENDOTZEKO gai bazara, zerbaitera-ko gai dela senti dezala lortuko duzu;bide horretatik autoestimu egokia sort-zen da.

3.- Zure seme-alabak hazten diren neu-rrian, eman iezazkiezu ZEREGIN ETAERANTZUKIZUN gehiago; horrela bizit-zan beren kabuz moldatzen eta beste-ren mendean hainbeste ez egotenlagunduko diezu.

4.- INDIBIDUAZIO ETA AUTONOMIA

PROZESUA BIDERATU. Zure seme-alabei adierazi pertsona bakarra etaberezia izatea garrantzitsua dela, bat-zuetan korrontearen aurka joan beharbada ere.

5.- Zure seme-alabaren adinaren etahazkuntzaren araberako MUGAK ezarri,ahal dela negoziatuz. Zure semeari edoalabari ezetz esateko gai bazara, liteke-ena da bera ere gai izatea nahi ez due-nari ezetz esateko.

6.- Lagun iezaiezu GAITASUN edoTREBETASUN PSIKOSOZIALAK esku-ratzen; horrela presioei aurre egin ahalizango diete beren autoestimua galdugabe, eta erabakiak hartzen edo taldekokide izaten jarraitu ahal izango dutelehengo moduan. Hauek nabarmendubehar dira: Enpatia (bestearen lekuanjartzea), Pentsamendu Kritikoa ("denaez irenstea", alderdi onak eta txarrakikusteko gai izatea…) eta KomunikazioAsertiboa (norbere burua finkatzeko etanorbere beharrizanei, gustuei, ikuspun-tuei, etab.ei eusteko gai izatea, nahiduguna irmotasun eta lasaitasunezadieraziz, gure burua besteren mende-an jarri edo indarkeriaz jokatu beharizan gabe).

7.- ZURE SEME-ALABEK ASKOTARI-KO JARDUERA ETA TALDEETANPARTE HAR DEZATELA susta ezazu;horrela, haien erreferentziazko ohiko tal-dean eragozpenik badaukate, harrema-netarako beste alternatiba batzuk eduki-ko dituzte eta jasan nahi ez dituzten pre-sioen mendean ez dute zertan jarribehar izango baztertuta ez geratzea-rren.

8.- JARRAIBIDE ETA EREDU EGOKIAeskaini: seme-alabek zure jarduera etabalioak ikasten dituzte. Modelo berri batateratzen den bakoitzean zuk autoaaldatzen baduzu, ez da arraroa izangozure semeak edo alabak behar ez duenmotorra eskatzea.

9. Azkenik, garrantzitsua da BESTEGURASO BATZUEKIN BATERA PRES-TAKUNTZA-JARDUERETAN parte hart-zea. Ez dago guraso perfekturik; aitzitik,badaude guraso arduratsuak. •

Con Presión de Grupo aludimos a todas lasinfluencias y presiones externas a las que laspersonas tenemos que hacer frente y quepueden llegar a condicionar nuestra conduc-ta y estilo de vida. Esta presión grupal esmás insistente en la Adolescencia lo quelleva a una clara diferenciación de la con-ducta adolescente si la analizamos individualy grupalmente.

Aún así, el grupo es de especial importanciapara el desarrollo psicosocial del chico ochica adolescente que va saliendo de suentorno familiar para continuar su socializa-ción a través del Grupo de Iguales. Pero lasrelaciones en el grupo no son siempre fácilespor las Presiones a las que a veces se some-te a quienes no están dispuestos a seguir alpie de la letra las imposiciones derivadas delas Normas que, de forma no siempre explí-cita, imperan en el seno del grupo.

Ese es el gran reto que han de afrontar, loschicos y chicas adolescentes que se asomana lo social, para que ese tránsito hacia la vidaadulta se haga de manera eficaz, saludabley satisfactoria. Nuestra sociedad competitivay consumista no se lo pone fácil. Así lascosas, además de las cualidades y compe-tencias personales del/la adolescente, laAyuda de los Padres y Madres resulta deci-siva y fundamental para dotar a sus hij@s delas herramientas necesarias para que apren-dan a transitar por esta etapa y a hacer fren-te con garantías a la presión grupal cuandoesta suponga un riesgo o amenaza para susalud y autonomía. Los criterios que seincluyen es este artículo pretenden facilitaresta tarea a los padres y madres.

Presión de Grupo

11E g i t e k o P r e s t ! 2 6 . z e n b a k i a 2 0 0 8 k o u d a b e r r i a

elkarrizketa- 10 Pasos para ayudar asus hijos e hijas a enfren-tarse al alcohol y las dro-gas. Edex 2000.

- Programa ÓRDAGO!Edex.

- "Habilidades para la vida.Manual para aprenderlas yenseñarlas" Edex 2006.


Dudarik ez dago familia eragile sozia-lizatzaile nagusia dela, nahiz etabeste eragile garrantzitsu batzuk erebadauden: lagunak, testuingurusoziala...

Guraso askok eta askok uste dute umeekeskuliburu eta guzti jaio behar luketela. Izanere, gurasook ez dugu inoiz gure burua nahi-koa prest ikusten guraso izateak dakarrenabenturari aurre egiteko eta, ez dugunezdekalogo edo errezeta-libururik, ahal dugunaegiten dugu, gugan daukagun onena ema-nez eta gure seme-alabak hezten ahalegin-duz. Baina ez gaitezen izan inozoak: batzue-tan ez zaigu ondo ateratzen, egia da, halere,egindakoaz pentsatzea eta hausnartzea, etaokerrak zuzendu nahi izatea ere bada"guraso onak izatea."

Oro har pentsatuz gero, egungo familienartean zer daukagu? galduta daudenak?,despistatuak?, beldurra dutenak?, oker dau-denak?... Horiexek dira-eta, hain zuzen, edo-zein familiak dituen ezaugarriak.

Argi dago lehenagoko belaunaldietako hez-kuntza-ereduek ez dutela balio gaur egun.Familien forma eta tipologia aldatu egin da,eta horrek "familia" kontzeptua berrikusterabehartzen gaitu. Premiak ezberdinak dira,eta uste dut gurasook nahasmena eta ezin-tasuna sentitzen dugula maiz. Geure buruaez dugu gai ikusten seme-alabengan eraginahal izateko, eta ez dugu argi ikusten ongihezten ari garen ala ez. Nahasmen horretan,batzuetan, beldurtu eta paralizatu egiten garaeta erantzukizuna erakundeei edo gizartearileporatzen diogu.

Izan ere, familiaren baitan ikasten da, fami-lian ematen da maitasuna eta sortzen dapoza, familiak bermatzen ditu gizartean bizit-zeko behar diren segurtasuna eta egonkorta-suna.

Drogen inguruan hitz egiten dugunean gura-soak ikaratu egiten dira, nola saihestu deza-kegu gure seme-alabek drogak kontsumit-zea? Ezin diezaiekegu txertoa jarri, ezin ditu-gu etxean sartu, azken finean, EZIN DEZA-KEGU. Drogetan ez sartzeko bermerikonena guri tokatzen zaiguna egitea da, hots,"HEZI", beren ondoan egon, berenardura izan.

Nola? Beren bizitzan parte hartuz, eta, uztendigutenean, beraiekin hitz eginez beren gau-zetaz: lagunez, neska- edo mutil-lagunez,drogez, ikasketez, planez, ilusioez... Ez zaiegaldeketa egin behar (non egon zara? nore-kin?...), momentu egokiari itxaroten jakinbehar da.

Eskulibururik edo dekalogorik ez daukagu;baina badira zenbait osagai, zenbait gozaga-rri, HEZIKETA aberasteko:

• Seme-alabek babesa ematen dieten etaonartzen dituzten gurasoak behar dituzte,beren nortasuna sortzen doazen heinean.

- Ez utzi momentu egokiak pasatzen,aprobetxatu beren gauzetaz hitz egitenduten une horiek, aprobetxatu zer gertat-zen zaien, zer pentsatzen duten eta abarkontatzen digutenean.

- Mindu arren, onartu seme-alaben kriti-kak, beren iritziak entzunez, errespetatuzeta gureak emanez.

- Gogoan izan seme-alaba bakoitza gu ezbezalakoa dela (kontrakoa pentsatuarren) eta beren anai-arrebak ez bezala-

koa dela (batera hazi diren arren). Seme-alaba batentzako ona denak ez du zertanona izan bestearentzat ere.

- Erakusten dizkiguten lorpen berriakindartu, onartu eta baloratu.

- Baliagarri eta gai direla sentiarazi, etaberen adinera egokitutako erantzukizunakeman.

- Denbora eskaini, baina ez denboraasko, baizik haiek zaintzeko eta haietazarduratzeko hartutako denbora.

• Seme-alabek, euren ondoan, gainbegi-ratzen, behatzen dauden gurasoak behardituzte.

- Zer egiten duten, zer gustatzen zaienjakin.

- Norekin ibiltzen diren.

- Eskolara nola joaten diren.

- Alarma-seinaleei adi egon (lo egitekoarazoak, pisua galtzea, gatazkak...).

• Seme-alabek muga argiak behar dituzte

- Arau batzuk ezarri.

- Malguak izan, ardura berriak hartzenjoan daitezen.

- Zigor fisikoa ez da inoiz hezteko tresnaizaten.

• Seme-alabek guraso eredugarriak behardituzte, egiten dutenaren bidez eredu ema-ten dutenak, eta ez esaten dutenaren bidez

• Babesa ematen dieten gurasoak behardituzte gure umeek. Ezin dezakegu kontro-latu egiten duten guztia, ezta non daudenere, baina arriskuak gutxitzea gure eskudago

Heziketan ez dago ezer berririk, bainabadago errezeta bat, beti funtzionatzenduena eta gure seme-alabei erabakiak hart-zeko gai izaten eta "osasuntsu" haztenlaguntzen diena: nahastu osagai hauek:AFEKTUA + KOMUNIKAZIOA + MUGAARGIAK + ERANTZUKIZUNA + BABESA,eta azkeneko ukitua emateko, bota hemen-dik pixka bat: PAZIENTZIA-ULERMENA-MAITASUNA. •

DenentzatFamilia Inmaculada Cuena Arto

Etorkintza Elkargoko arrisku egoeran dauden nerabeentzako zerbitzuko psikologoa.

• GETXO

Familia... garrantzitsua da

FABER, Adele Y MAZ-LISH, Elaine. Cómohablar para que sushijos le escuchen ycómo escuchar paraque sus hijos le hablen.Ed.Medici.

ROPERTI PAEZ-BRAVO,Esther. Padres víctimas,hijos maltratadores, pau-tas para controlar y erradi-car la violencia en los ado-lescentes. Ed. Espasa

CONSEJERÍA DEFAMILIA Y ASUNTOSSOCIALES. El acosoescolar y la prevención dela violencia desde la fami-lia. Comunidad de Madrid(www.madrid. org)



rebisti - Lea-Artibai prest/26... · ikaszentrua maila hitzaldiaren izenburua eguna ordua AZKUE...

Documents

Transcript of rebisti - Lea-Artibai prest/26... · ikaszentrua maila hitzaldiaren izenburua eguna ordua AZKUE...