E.N.D.L. do C.E.I.P. “” A PONTE” (LUGO)

DÍA DAS LETRAS GALEGAS

2009

Nado o 31 de maio do 1915 na parroquia de San Pedro de Armeá en

Láncara (Lugo) e morre o 27 de agosto do 1990 en Santiago de

Compostela a consecuencia dunha grave insuficiencia hepática.

Profesión: escritor, ensaísta, tradutor, filósofo e político.

Fai o bacharelato elemental en Lugo ata 1930 e logo retorna ao seu pobo para axudar nas tarefas

agrícolas familiares, traballando logo en Sarria onde asiste a actos electorais no ano 1931, ano no

que é proclamada a II República.

Retorna a Lugo no 1932 para facer o bacharelato superior e, influído por un mitin do recén creado

Partido Galeguista, Ramón participaría na creación da Mocidade Galeguista de Lugo, onde coñece a

Ramón Otero Pedrayo. Foi elixido secretario de Cultura (máis tarde chegaría a desempeñar o cargo

de presidente).

Desde moi novo entrou en contacto coas figuras míticas do galeguismo de antes da guerra coma

Alfonso Daniel Castelao, Alexandre Bóveda e Gómez Román.

Fundador da Editorial Galaxia e codirector de Grial.

No 1936 é elixido secretario do comité provincial para o plebiscito do Estatuto de Autonomía de

Galicia.

Durante a guerra civil loita no bando nacional. Ao rematar a guerra estuda Filosofía e Letras na

Universidade de Santiago e Madrid pero estaba máis preocupado pola reagrupación clandestina do

galeguismo e abandona os estudos pola política.

Desde o 1943 participa na reorganización clandestina do Partido Galeguista participando despois

tamén na súa auto-disolución. Cando a finais de 1945 os nacionalistas cataláns, bascos e galegos

deciden tratar co goberno republicano exiliado en Francia, Piñeiro será designado como

representante galego naquela xestión.

No 1946 é detido e permanece 3 anos na cadea nos penais de Alcalá, Ocaña e Yeserías.

No 1949 establécese en Santiago defende a loita cultural, preocupándose

de que as novas xeracións sentisen apego á

cultura e se preparasen para a transición

democrática. Esforzouse en mudar

radicalmente a estratexia galeguista,

prescindindo da opción política e

reducíndoa cara á intervención cultural, o

que provoca a desvertebración do Partido

Galeguista.

Froito deste posicionamento, coñecido como "piñeirismo", será a

fundación en Vigo da editorial Galaxia no 1950 coa finalidade de difundir a cultura na postguerra,

sendo o seu primeiro director e traballando nela ata 1966.

Galaxia foi a primeira iniciativa editorial galeguista de posguerra. Como director desta empresa e

codirector da revista Grial, Piñeiro dedicarase á promoción e difusión da cultura galega. Desde a

mesa do seu gabinete de Xelmirez fomentará entre a mocidade o imposibilismo dunha reactivación

política galega e dedicarase á escrita.

En 1951 funda xunto con Francisco Fernández del Riego a Revista Grial. 1966 trasládase a Estados

Unidos, como profesor invitado da Universidadede Middlebury, en Vermont.

O 25 de novembro de 1967 ingresa na Real Academia Galega, co discurso "A lingoaxe i as lingoas",

que foi respondido por Domingo García-Sabell (médico nacido en

1909, membro tamén da «Xeración Galaxia»).

Foi censurado por ideólogos galeguistas como conservador, mesmo

Méndez Ferrín o criticou.

Pretendía que todos os líderes políticos galegos asumisen o

galeguismo entre os seus obxectivos fundacionais.

Baixo o grupo denominado Realidade Galega, influíu notablemente para acadar partidos

homologables aos europeos.

Mantívose en contacto cos líderes culturais e políticos de todos os partidos que existían na

clandestinidade galega, e os que agromaban ao principio da democracia, tales como Xosé Manuel

Beiras, Xaime Illa Couto, Xerardo Fernández Albor.

Cando chega a democracia, Piñeiro, que nunca deixou de

defender a postura do "galeguismo difuso" (isto era,

"tinguir todos os partidos de galeguismo en vez de ter un

único partido galeguista") formou parte do primeiro

Parlamento Autonómico, como deputado pola provincia

de A Coruña, como independente dentro das listas do

Partido Socialista de Galicia, xunto con outras

destacadas figuras da cultura galega como Alfredo Conde

ou Benxamín Casal.

Gran amigo de Carlos Casares.

Foi ponente da primeira Lei de Normalización Lingüística

de Galicia.

En 1983 foi elixido primeiro presidente do Consello da Cultura Galega, como público e

merecido recoñecemento a unha das personalidades máis egrexias e que máis fondamente

influíron na vida política e cultural da Galicia do século XX. Cargo que desempeñou ata o

seu pasamento.

En 1984 recibe a “Creu de San Jordi”.

En 1985 recibe a Medalla Castelao.

O 11 de febreiro de 1993 créase o Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en

Humanidades.

“Filosofia da saudade” libro que recolle unha

compilación cunha achega completa ao tema da

saudade na análise dun dos maiores pensadores

galegos do século XX. Comprende cinco ensaios: "A

filosofía e o home", "Significado metafísico da

saudade", "Para unha filosofía da saudade", "Saudade

e sociedade, dimensión do home" e "A saudade en

Rosalía".

A súa correspondencia publicouse en

Cartas para os amigos (1992) e Un

epistolario de Ramón Piñeiro (2000).

No libro “Olladas no futuro”

recóllense os textos nos que se refrexan o

seu pensamento sobre

Galicia, reflexións sobre un tempo que

iluminan e axudan a pensar o presente.

“ A linguaxe e as linguas” libro que tamén recolle o texto do discurso de

ingreso na Real Academia Galega no que aborda a lingua e a súa relación coa

identidade colectiva do pobo galego e tamén un limiar de Henrique Monteagudo

e o discurso de resposta de Domingo García-Sabell.

No libro “Da miña acordanza.

Memorias” recóllense as lembranzas

que Ramón Piñeiro escribiu do seu puño

e letra mais a trascrición das cintas nas

que foi contando a Carlos Casares a súa

vida e as súas intervencións no campo

da cultura e a política galega da

segunda metade do século XX.

Engádense tamén fotos sobre a vida do

intelectual galeguista, e un texto sobre

Galicia da súa autoría.

“Notas pra unha filosofía galaico-portuguesa”.

Os seus traballos e traducións foron decisivos na normalización do galego

catapultando a lingua do seu ámbito rural na que foi encadrada ao que é

hoxe, unha das linguas oficiais de España. Como editor destacar a

publicación do Dicionario Enciclopédico Galego-Castelán de Don Eladio

Rodríguez González. No eido das traducións traballou xunto con

Celestino Fernández de la Vega nas obras do celtista austrohúngaro

Julius Pokorny traducindo o Cancioneiro da Poesía Céltica e do filósofo

alemán Martin Heidegger traduce a conferencia Von Wessen der

Wahrkeit co título galego Da esencia da verdade.

“Lembrando a Castelao”

http://centros.edu.xunta.es/ceipapontelugo