LENDAS GALEGAS SOBRE A CASA A casa encantada de Portocelo

En Portocelo, Xove (Lugo), hai un edificio de pedra construído no século XVIII ou

XIX, de muros grosos, cuberta a catro augas e esplendidas vistas ó mar.

Nin o actual propietario, nin os seus devanceiros inmediatos, viviron nela. E

mesmo contan que o que a fixo era un tipo raro.

Na casa pasaron e aínda pasan cousas raras. Unha vez que durmiran nela unha

cuadrilla de homes, amenceron ó día seguinte coas cabezas postas no lado

contrario do que se deitaran e cos cordóns dos zapatos amarrados ós do que

tiñan ó lado.

Teñen metido burros a durmir nela e pola mañá amencen cubertos de suor, unha

pinga en cada pelo.

Non hai moito tempo un home de Viveiro quedara antes do amencer diante da

casa co dono para andar ó calamar; e viu como a cadea da leña estaba atravesada

de parte a parte da estrada. Máis soprendido quedou o dono da casa cando llo

contou; había moito tempo que non se andaba coa tal cadea.

E tamén hai pouco meteron na casa patacas da semente de tamaño normal pero ó

día seguinte aquelas patacas mermaran ata o tamaño dun ovo de pomba.

Seguro que hai máis rarezas desta casa que non coñecemos, pero agardámolas.

A Casa da Moura

A Casa da Moura é un monumento megalítico situado no concello de Calvos de

Randín (Ourense).

Cóntase que cando pasaba por alí un pobre (noutras versións dise que era unha

nena) de mañá cedo para a feira do doce saíu un mouro (noutras versións dise que

lle saíu unha moura) e preguntoulle:

—E logo, para onde vai?

—Voulle para a feira mercar uns porquiños.

—¿E ten moito diñeiro para os mercar?

—Ai, señor, eu diñeiro téñolle pouquiño.

—Ben, pois vas á feira e mercas dous porcos, dos mellores que haxa. E espérasme

alí, ti e mailos que chos vendan. E despois vou eu e págollelos.

Pasou todo segundo dixo o mouro; e o mouro quedou cun porco e o home con

outro. Entón, o mouro díxolle ao home:

—Mira, tráeme aquí todas as mañás cedo medio neto de leite (noutras versións

dille que lle traia pan). Ti non chames por ninguén. Déixamo neste sitio que xa

terás nel un peso todos os días. E así sempre. E ten tino de non dicir nada a

ninguén, que estas cousas non se poden dicir.

E por moito tempo o home levou o leite e colleu os cartos.

Mais a súa muller (nas versións protagonizadas por unha nena é a nai a que

intervén) sempre lle andaba dicindo:

—¿De onde che veñen os cartos? Porque antes non tiñamos case ningún e agora

temos moitos. Ti tes que ter unha amiga que chos dá.

E o home contestáballe:

—Non, muller, non. Ti come e bebe, e a min déixame, que eu non teño amiga

ningunha.

E ela volvía a porfiar:

—Pois ti tesmo que dicir, que de algún lado che veñen.

E tanto porfiou, e tanto fixo, que o home rematou por llo dicir.

Ao outro día de mañá foi co leite mais ao chegar ao sitio sinalado, en vez de

cartos, atopou un corno cun letreiro que dicía:

“Falaches, corneaches”

BIBLIOGRAFÍA

FONTE: LÓPEZ CUEVILLAS, F. e LOURENZO, X. Vila de Calvos de Randín. Notas etnográficas e folklóricas, Compostela, Seminario de Estudos Galegos, 1930

A casa Dabade de Arroxo

A esta casa Dabade(Casa do abade) de Arroxo, A Fonsagrada (Lugo) venlle o

nome de cando viviu nela un cura que fora castigado a desterro polas señoras do

Pazo de San Martín de Arroxo.

As señoras tíñano avisado de que non empezase a misar antes de chegaren elas á

igrexa. Pero un día, parece que o retraso das mulleres era moito e o cura

empezou a misa sen elas. O atrevemento valeulle irse vivir a " onde non oíse can

ladrar, gato maullar ou galo cantar". Ou sexa, á casa Dabade.

A casiña do Rei

Agora só é unha pedra cos rebaixes onde supostamente apoiaban as trabes,

situada no monte comunal de Parada, en Lobeira (Ourense), pero antes foi unha

casa, "a Casiña do Rei", e hai quen supón que realmente alí estivo agachado,

fuxindo de intrigas pacegas, o rei de León e Galicia Afonso IX polo ano 1188, e

que en agradecemento concedeu a Lobeira o foro municipal datada no 1228.

Cando era casa vivía nela un labrego moi rico. Disque tiña trece becerros pacendo

na Cabreira, terras que lle daban pan para todo o ano e tantas ovellas que aínda

non saíran as últimas da corte e xa estaban as primeiras en Salgueiro.

Este labrego rico tiña unha filla moi bonita e unha vez presentáronse na porta da

casa un fato de militares pedidno pousada. O labrego recibiunos e fíxolles

acomodo pero agachou a filla onde non a visen por medo a que se enredasen con

ela.

Pasaron días ata que un daqueles homes lle revelou ao labrego que entre eles

estaba o rei. O home dixo que se aledaba pero ao mesmo tempo tomouno un

desasosego; os visitantes non marchaban:

—¿Que tes? —preguntoulle o rei—. ¿Que é o que tanto te desacouga?

Entón, o labrego, confesoulle como tiña a filla escondida por medo a que correse

algún perigo. Inmediatamente o rei chamou a todos os seus homes e fíxolles esta

advertencia:

—Este home ten un filla e por medo a vosoutros tena escondida. A partir de hoxe

vai saír dos seu escondedoiro pero se algún se atreve a facerlle dano ou sequera

a mirar para ela, mándoo matar.

E así vos foi. Pasaron moitos máis días en tranquilidade ata que chegou o da

despedida e díxolle o rei ao labrego:

—Estivemos moito tempo na túa casa e fuches moi bo connosco. Dime o que

queres, que cho concedo.

—Eu non quero nada —respondeu o labrego. Cando deus dá, dá para todos.

Pero o rei insistiu ata que o labrego se decidiu a pedir. E dixo:

—Pois entón pídolle que Lobeira non dea soldados ao rei e que non pague a

contribución.

E, polo visto, o rei concedeullo.

Nunha variante desta lenda (Véxase LORENZO, X., Foro de Lobeira) o rei era de

Ourense e agradecido polo bo trato que lle deran, berrou:

-¡Lobería, Vila Real!

Véxase o documento: “Os tres irmáns da Casiña do Rei”

BIBLIOGRAFÍA

Fonte: LORENZO FERNÁNDEZ, X., «Algunas habitaciones de pastores en la Sierra del Leboreiro», en Cuadernos de Estudios Gallegos, II, Santiago de Compostela, 1946-47.

LORENZO FERNÁNDEZ, X., «Foro de Lobeira», en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos, V, Santiago de Compostela, 1930.

Casa do Verme de Doade

Pasou en Doade, Sober (Lugo), polo verán do ano 1931. Unha casa daquel lugar

apareceu de repente chea de vermes brancos e gordos que andaban libremente

polos cuartos. Tomaran os armarios, as camas, os mobles todos; os donos

sacábanos a sacos e queimábanos pero cantos máis sacaban, máis aparecían.

Durante dez días foi así a cousa ata que mandaron chamar ó cura da parroquia;

bendiciu a casa e acabouse todo.

O motivo polo que houbo semellante invasión explícase da seguinte maneira.

Naquela mesma casa vivira un home que un día de San Pedro fora segar o pan

coma se non fose día santo. Cando un veciño lle chamou a atención, el repuxo:

—¡A min San Pedro non me vén gardar o pan se chove; así que vou segar e despois

fago unha empanada e vou á festa!

E disque aínda engadiu un xuramento.

Foi segar e foi á festa, e cando se foi deitar ás doce da noite tiña a casa cheíña

de vermes. Din que tivo que marchar dela; e que non regresou endexamais.

Isto si que é importante; a este home chamábanlle O Verme.

BIBLIOGRAFÍA

Fonte: RISCO, V., «Miscelánea folklórica», en Cuadernos de Estudios Gallegos, II, Santiago de Compostela, 1946-47. Bibliografía: CUBA, X. R., MIRANDA, X. e REIGOSA, A., Diccionario dos seres míticos galegos [Verme] , Xerais, Vigo, 1999.