Prosodia y signos de puntuación en los informativos...

31
Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola XXXVIII Simposio Internacional de la Sociedad Española de Lingüística Centro de Ciencias Humanas y Sociales, CSIC Madrid, 2 al 5 de febrero de 2009 Prosodia y signos de puntuación en los informativos televisivos María J. Machuca - Antonio Ríos

Transcript of Prosodia y signos de puntuación en los informativos...

Page 1: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

XXXVIII Simposio Internacional de la Sociedad Española de Lingüística Centro de Ciencias Humanas y Sociales, CSIC

Madrid, 2 al 5 de febrero de 2009

Prosodia y signos de puntuación en los

informativos televisivosMaría J. Machuca - Antonio Ríos

Page 2: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Prosodia y signos de puntuación en los informativos televisivos

• Objetivo• Método experimental• Resultados• Conclusiones

Page 3: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Objetivo

• Determinar qué tipo de estrategias prosódicas se utilizan en la lectura de textos para marcar los signos de puntuación obligatorios, exigidos por la estructura sintáctica de la oración.

Page 4: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Método experimental: Corpus y locutores

• 4 cadenas (TVE, Telecinco, Antena 3, Cuatro)• Locutores masculinos (11) y femeninos (15)• Archivos de audio transcritos ortográficamente

(26 noticias – distinta duración)• Signos de puntuación obligatorios (comas y

puntos).• Normativa RAE

Page 5: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Corpus: signos de puntuación estudiados

Comas:• Complementos explicativos (aposición, oración

de relativo) – inicio/final• Complementos circunstanciales (antepuestos /

no antepuestos)• Incisos – inicio/final• Enumeraciones• Vocativo

Page 6: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Corpus: signos de puntuación estudiados

Punto y seguido: fin de oración

No punto final (fin de la noticia)

Page 7: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplos: Complementos explicativos

• Con excepción del partido popular, que ha insistido en la celebración de un pleno extraordinario, el resto de los grupos […]

• [...] la ministra Chacón se desplazará al hospital de Herat, donde se recuperan [...]

• el Consejero de Sanidad Madrid, Juan José Huemes […]

Page 8: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplos: Complementos circunstanciales

• Cumpliendo una euroorden de la policía española, la policía francesa ha detenido […]

• […] en tiempos de crisis, en esta coyuntura, en tiempos de fragilidad de las cajas de ahorro, [...] empieza el reparto de poder

Page 9: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplos: Incisos

• El presidente de la Xunta, lo decíamos, Emilio Pérez Touriño, ha anunciado […]

• Los cenáculos de la capital, como pueden ustedes imaginar, están al rojo vivo.

Page 10: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplos: Enumeraciones

• […] habían abierto la caja de Pandora y liberado todas las intrigas, los celos, ambiciones que se habían desencadenado tras la derrota electoral

• […] enseguida secuestró, violó y mató a dos jóvenes

Page 11: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplos: Vocativo

• Buenas tardes, Cecilia.

• Bernardo de Miguel, cuáles son los detalles

Page 12: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Método experimental: Análisis

• Programa Praat (versión 5.0.06)(Paul Boersma y David Weenink, Institute of Phonetics, University of Amsterdam)

• Determinar en cada signo de puntuación, el tipo de rasgo prosódico se utilizaba.

Page 13: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Comas (pausas)

Page 14: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Coma (inflexión)

Page 15: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Coma (nada)

Page 16: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Punto (nada)

Page 17: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Ejemplo enumeración

Page 18: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados

• Coma• 130 casos

• Punto • 140 casos

• En total se han analizado 270 casos

Page 19: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados

Page 20: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados: coma

Page 21: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados:coma

Page 22: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados: punto

Page 23: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados: punto

Page 24: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Comparación

• Rasgos prosódicos para el punto y para la coma• p=0.003

• Utilización de los rasgos prosódicos correspondientes a la coma por locutores masculinos y femeninos• p=0.49

• Utilización de los rasgos prosódicos correspondientes al punto por locutores masculinos y femeninos• p=0.003

Page 25: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Conclusiones

• Los rasgos utilizados para el punto y para la coma muestran la misma tipología, aunque una frecuencia de aparición diferente• En las comas se utiliza

• inflexión (21%) • ausencia de rasgo prosódico (31%)• pausa (40%)

• En el punto se utiliza sobre todo la pausa (68%)

Page 26: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Conclusiones

• Para la coma• Aunque no hay diferencias significativas los

locutores masculinos tienden a utilizar más las pausas

• Las locutoras utilizan también otros rasgos, como las inflexiones tonales.

• Existe en las mujeres una mayor tendencia a no utilizar ningún rasgo prosódico.

Page 27: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Conclusiones

• Para el punto• Los locutores masculinos utilizan sobre todo pausa

(80%), casi nunca utilizan inflexiones. La ausencia de rasgo sólo aparece en un 2,5% de los casos

• Las locutoras utilizan también la pausa (52%), pero se permiten en la elocución la ausencia de algún rasgo prosódico un 23% de los casos

Page 28: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

DiscusiónAlcoba et al. (2000)

• La coma corresponde a una inflexión distinta, según el caso, y puede suponer una leve pausa o, si no, un cambio de inflexión en la sílaba siguiente.

• El punto representa siempre una inflexión descendente y una pausa de duración mayor a las del punto y coma o la coma de la misma frase.

Page 29: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados:coma

Page 30: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Resultados: punto

Page 31: Prosodia y signos de puntuación en los informativos ...liceu.uab.es/~maria/Investigacion/machuca_rios_2009_presentacion.pdfGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola Prosodia

Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Investigaciones futuras

• Realizaciones prosódicas que no corresponden a un signo de puntuación y su relación con la estructura sintáctica.• La “y” del último elemento de la enumeración.• Sujeto/Predicado

• El tipo de inflexión, ascendente o descendente, correspondiente a la realización de un signo de puntuación.

• Duraciones de las pausas• Duraciones movimientos de la F0 entre pausa y pausa