1

ESCOLA UNIVERSITARIA DE MAXISTERIO DE

LUGO

Materia: EDUCACIÓN AMBIENTAL E A SÚA

DIDÁCTICA Obxectivos da materia

O obxectivo central é que o alumnado adquira un marco referencial teórico-práctico que lle permita deseñar e desenvolver estratexias didácticas axeitadas para o ensino da educación ambiental na educación Primaria en Galicia. Os estudantes serán capaces de construír persoalmente unha conceptualización básica da educación ambiental e dos seus obxectivos básicos, tendo en conta a idea e principios de sostibilidade como unha cuestión fundamental, e de aplicar a metodoloxía de resolución de problemas a problemas ambientais concretos e próximos. Asemade, coñecerán a realidade e dificultades acerca da integración da educación ambiental no ensino básico e deberán estar capacitados para deseñar e promover estratexias didácticas cara a devandita integración. Contidos mínimos: PROGRAMA

Programa da parte teórica

Tema 1.- A Educación Ambiental: cuestións previas 1.1.- A E.A. e a súa orixe: a crise ambiental e a necesidade de E.A. 1.2.- Distintas presentacións da E.A.: Educación ‘En’, ‘Sobre’ e ‘Para’ o medio 1.3.- A E.A. e o seu desenvolvemento práctico: cara a unha pedagoxía baseada nun modelo de resolución dos problemas ambientais.

Tema 2.- A Educación Ambiental: revisión histórica e conceptualización (tema para desenvolver polo alumnado mediante materiais que se proporcionarán, sen exposición teórica na aula) 2.1.- A E.A. no ámbito internacional: revisión das citas históricas máis relevantes 2.2.- Modelo para a construción dunha conceptualización básica da E.

Tema 3.- A Educación Ambiental hoxe: revisión de aspectos concretos 3.1.- O desenvolvemento sostible 3.2.- Análise dalgunhas condicións para evolucionar cara o desenvolvemento sostible 3.3.- A educación ambiental para o desenvolvemento sostible.

Tema 4.- A Educación Ambiental e o Currículo 4.1.- E.A. e escola: breve historia dunhas relacións controvertidas 4.2.- A transversalidade na ensinanza obrigatoria. Sentido da transversalidade e caracterización básica da mesma

4.3.- A E.A. como transversal: propostas metodolóxicas cara á súa integración no currículo

4.4.- Análise de posibilidades didácticas para ambientalizar os centros escolares: a Axenda 21 Escolar como meta e a Ecoauditoría escolar como posible principio.

2

Programa da parte práctica

- Desenvolvemento práctico do modelo de construción dunha conceptualización básica da educación ambiental (desenvolvemento práctico do tema 2, partindo de materiais escritos que se deixarán na fotocopiadora e/ou na rede) - Desenvolvemento práctico do modelo de resolución de problemas ambientais * O desenvolvemento deste programa requerirá a realización dun destes dous traballos prácticos, de xeito individualizado ou en moi pequenos grupos por parte do alumnado, que poderán obrigatorios para a superación da materia e se terán en conta na avaliación final da mesma segundo se especifica no sistema de avaliación. A pormenorización da súa naturaza, características básicas, e prazos de presentación expoñerase cada curso na aula e no taboleiro do seminario. - Visita didáctica (sempre que os medios e o desenvolvemento do curso o permita). - Outra actividade práctica: actividade referida a complementar dende o punto de vista de aplicación práctica determinados puntos do programa teórico (sesións de profesorado de educación infantil, etc.) Bibliografía básica e complementaria - BUSQUETS, Mª. D., Los Temas Transversales. Claves de la formación integral, Ed.

Santillana, Madrid, 1994, - BENAYAS,J.; GUTIERREZ,J. y HERNÁNDEZ, N.; La investigación en educación

ambiental en España. Ed. Ministerio de Medio Ambiente; Madrid, 2003 - CARIDE, J.A. et al., Educación Ambiental. Realidades y perspectivas, Ed.Tórculo, Santiago,

1991. - CARIDE, J. y MEIRA, P.; Educación Ambiental y Desarrollo Humano. Ed. Ariel, Barcelona,

2001 - CARPETA INFORMATIVA DEL CENEAM; 1995-2005 (especial atención a la sección

firma del mes); accesible en la pg. web: http://www.mma.es/educ/ceneam/00servicios/suscripcion.htm

- DE BLAS, P. et al., Respuesta educativa a la crisis ambiental, Ed. M.E.C., Madrid, 1991. - FRENCH, H., Después de la Conferencia de Río, Ed. La Catarata, Madrid., 1993. - GIOLITTO, P., Pedagogía del Medio Ambiente, Ed. Herder, Barcelona, 1984. - GIORDAN, A. e SOUCHON, Ch., La Educación Ambiental. Guía Práctica, Ed. Díada,

Sevilla, 1995. - GUTIÉRREZ, J. e outros (Edts.), Líneas de investigación en Educación Ambiental, Proyecto

Sur, Granada, 1997. - HART, R. A., La participación de los niños en el desarrollo sostenible, Ed. UNICEF- PAU

educación, Barcelona, 2001. - JIMÉNEZ, J. R. et al. (coordin.: CANO, Mª. I.), Orientaciones didácticas para la Educación

Ambiental en Educación Infantil (Programa ALDEA de E.A.), Ed. Junta de Andalucía, 1992. - LÓPEZ RODRÍGUEZ, R., La integración de la educación ambiental en el diseño curricular.

Un estudio longitudinal en educación Primaria (Tesis Doctoral), Ed. Servicio de Publicaciones de la Universidad de Santiago, 2002.

- LÓPEZ RODRÍGUEZ, R., La Educación Ambiental. Modelo para la construcción de un

soporte conceptual básico, Ed. Unicopia, Lugo, 2003. - LÓPEZ RODRÍGUEZ, R., Educación Ambiental y su Didáctica, Ed. Servicio de

Publicaciones de la Excma. Diputación Provincial de Lugo, Lugo, 2003. - LÓPEZ RODRÍGUEZ, R.; GARCIA GANDOY, J.; A Axenda 21 Escolar Galega, Ed.

Consellería de Medio Ambiente da Xunta de Galicia, Santiago, 2004. - LUCINI, L., Temas Transversales y Areas Curriculares, Ed. Anaya, Madrid, 1994.

3

- MARTIN P, F. (ed.); Desarrollo Sostenible y Huella Ecológica. Ed. Netbiblo, Coruña, 2004 - MEIRA, P., Educación Ambiental. Fontes e recursos documentais, Concello de Oleiros,

Coruña, 1998. - NOVO, Mª, La Educación Ambiental. Bases Eticas, Conceptuales y Metodológicas, Ed.

Universitas, 1995. - NOVO, Mª; LARA,R. (coords.), El Análisis Interdisciplinar de la Problemática Ambiental,

vols. I y II, Ed. Fundación Universidad-Empresa, Madrid, 1997. - NOVO, Mª (coordra.), Los desafíos ambientales. Reflexiones y propuestas para un futuro

sostenible, Ed. Universitas, Madrid, 1999. - PARDO, A., La Educación Ambiental como Proyecto, Ed. ICE Univ. Barcelona, Ed. Horsoi,

1995. - MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE, Libro Blanco de la Educación Ambiental en España,

Madrid, 1999. - UNESCO-PNUMA, Colección: Programa Internacional de Ed. Ambiental, Ed. Catarata,

Bilbao. 1992. Como construir un programa de Educación Ambiental. 1992, Guía para la enseñanza de Valores Ambientales. 1993. Educación Ambiental. Principios de enseñanza y aprendizaje. 1993. Evaluación de un Programa de Educación Ambiental. 1993. Guía de Simulación y Juegos para la Educación Ambiental. 1993. Educación Ambiental: Hacia una pedagogía basada en la solución de problemas. 1993. Programa de educación sobre problemas ambientales en las ciudades. 1994. Enfoque interdisciplinar de la Educación Ambiental. 1994. Estrategias para la formación del profesorado de Educación Ambiental. 1994. Tendencias de la Educación Ambiental a partir de la Conferencia de Tbilísi. 1996. Módulo de educación ambiental y desarrollo sostenible.

- VARIOS, Medio Ambiente y Desarrollo Sostenible, Ed. UNESCO-Ed Trotta, Madrid, 1997. - VILCHES,A. y GIL, D.; Construyamos un futuro sostenible. Ed.Cambridge U.Press, 2003 - XUNTA DE GALICIA, Estratexia Galega de Educación Ambiental, Ed. Xunta Galicia.

Santiago de Compostela, 2000. - YUS, R., Temas Transversales. Hacia una nueva escuela, Ed. Graó, Barcelona, 1996. Competencias/destrezas/habilidades

O alumnado terá que adquirir as competencias, destrezas e habilidades necesarias, que lles permitan: - Comprender a complexidade dos procesos básicos de ensinanza-aprendizaxe, especialmente no ámbito da educación Primaria - Coñecer os contidos básicos que cómpre ensinar en relación coa educación ambiental (especialmente no ámbito da educación Primaria) e comprender a súa singularidade epistemolóxica e a súa especificidade didáctica - Analizar situacións reais ou simuladas, detectando problemas ambientais e formulando a súa abordaxe dende formulacións dunha resolución do problema compatible coa sostibilidade - Iniciarse na investigación das ideas, actitudes e comportamentos do alumnado en relación co medio ambiente e os seus problemas e solucións - Formular problemas para traballar na aula, relevantes dende a perspectiva da educación ambiental - Deseñar propostas didácticas de educación ambiental que permitan a súa integración de xeito transversal

4

- Desenvolver o espírito crítico que lles permita xulgar outras propostas pertencentes a materiais curriculares e/ou publicacións doutro tipo e propor modificacións que as melloren. Metodoloxía da ensinanza

- A metodoloxía de ensinanza nas clases teóricas basearase na exposición do profesor, xunto coa realización de tarefas individuais, en pequeño grupo ou en gran grupo por parte dos estudantes - A metodoloxía de ensinanza nas clases prácticas tratará de conseguir que os futuros mestres poñan en práctica os coñecemantos adquiridos na parte teórica e poidan resolver os problemas que se lle presenten. Nestas tarefas o profesor fará de guía e proporcionará as indicacións e materiais necesarios. Os traballos prácticos poderán ser individuais ou colectivos. Sistema de avaliación da aprendizaje

Valorarase o nivel de competencia adquirido polo alumnado no tocante á súa formación como futuro docente en educación Primaria. Tomaranse como referencia os núcleos e obxectivos que se explicitan no presente programa da materia e terase en conta as capacidades que se requiran para realizar os traballos prácticos que no seu caso se puidesen propoñer. Sistema de avaliación

a) Asistencia e participación na actividade da aula. b) Realización e presentación, de acordo cos prazos e coas características establecidas, do traballo práctico individual. c) Proba final, fixada segundo o calendario oficial previsto no centro, sobre os contidos correspondentes á programación. En calquera caso, unha vez finalizado o desenvolvemento do programa, poderase celebrar unha proba parcial previa ao exame final que incluirá todos os contidos da materia, se o alumnado así o solicita e se consensúa a data da mesma co profesor. A superación desta proba suporá a superación do exame ou proba final, eximindo da necesidade de presentación ao mesmo. O alumnado que non superase esta proba parcial poderá aínda presentarse á proba final. Os estudantes que non se presenten á proba final serán cualificados como “Non presentado”.

A contribución máxima de cada un dos apartados anteriores á nota final será a seguinte: - Apartado “a”: 10% - Apartado “b”: 10% - Apartado “c”: 90% Tempo de estudos e de traballo persoal recomendados

Horas presenciais: 45 (30 teóricas e 15 prácticas) Horas non presenciais de traballo do alumno, incluídas horas de avaliación: 60

5

Horas totais: 105

− Recoméndase asistencia á clase e participación activa nas actividades e tarefas propostas na aula.

− Recoméndase asistir en horario de titorías para as orientacións que se precisen relacionadas cos traballos prácticos, así como no que concirne ao estudo da materia.