natura bideak rutas naturales

Arrasateko UdalaAyuntamiento de Mondragon

PR-Gi 106 ARRASATE-ARANTZAZU

ERROMESBIDEA538000

538000

539000

539000

540000

540000

541000

541000

542000

542000

543000

543000

544000

544000

545000

545000

546000

546000

547000

547000

548000

548000

549000

549000

550000

550000

551000

551000

552000

552000

4759

000

4759

000

4760

000

4760

000

4761

000

4761

000

4762

000

4762

000

4763

000

4763

000

4764

000

4764

000

4765

000

4765

000

4766

000

4766

000

4767

000

4767

000

4768

000

4768

000

PR-G

i 106

PR-G

i 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

Bakue

Naparrena baserriaNaparrena baserria

Asuela

Santa Barbaraparkea

Santa Barbaraparkea

Andramarizuriermita

Andramarizuriermita

OÑATI

ARETXABALETA

ESKORIATZA

Arantzazukosantutegia

Arantzasukosantutegia

Uratsondo iturriaUratsondo iturria

Santa AgedaSanta Ageda

Santa EulaliaSanta Eulalia

Itxaropeneko Andra Maria

Oroerreka

Txae

taer

reka

Deba erreka

Zapataerreka

Errekabarreneta

Katalatzaerreka

Errekaurkulueta

Asubeazpierreka

Aramaioko errekaAramaioko erreka

Aramaioko erreka

Asuelako errekatxoa

Oroerreka

Txae

taer

reka

Deba erreka

Zapataerreka

Errekabarreneta

Katalatzaerreka

Errekaurkulueta

Asubeazpierreka

Aramaioko errekaAramaioko erreka

Aramaioko erreka

Asuelako errekatxoa

BEDOÑA

ZALDIBAR

URIBARRI

GESALIBAR

SAN ANDRES

OtxiagaOtxiaga

MurugainMurugain

LarragainLarragain

SantaagedatxSantaagedatxBakueko tontorraBakueko tontorraBakuetxikiko puntaBakuetxikiko punta

MANDOAIN

MURUGAIN

MU

RU

GA

IN

KURTZETXIKI

KURTZETXIKI

416

489531

425446

Arrasateko UdalaAyuntamiento de Mondragon

2

natura bideak rutas naturales

PR-Gi 106 Arrasate-Arantzazu. Erromesbidea

PE

RF

ILA

Bide hau erabiltzen dute Arrasateko erromesek, Arantzazuko amaren eguna, irailaren 9a, pasa eta hurrengo domekan, goizean goiz irten eta goiz erdirako Arantzazuko Santutegi­ra ailegatzeko. Aretxabaletako eta Eskoriatzako erromesek, behin Urkuluko urtegira helduta, bide bera jarraitzen dute.

MID

E

P R - G i 1 0 6 A R R A S A T E - A R A N T Z A Z U . E R R O M E S B I D E A

23

12

5h 55’

972 m

16,8 km

Zeharkaldia

467 m

Zailtasuna desplazamenduanEgin beharreko esfortzua

Ingurune naturalaren gogortasunaOrientazioa ibilbidean

Denbora

Igoera desnibela

Distantzia horizontala

Ibilbide mota

Jaitsiera desnibela

Ibilbidearen maila teknikoa eta fisikoa neurtzeko metodoa. Zailtasun maila da 1etik 5era, txikienetik handienera.

Arrasateko UdalaAyuntamiento de Mondragon

3

natura bideak rutas naturales

PR-Gi 106 Arrasate-Arantzazu. Erromesbidea

IBIL

BID

EA

RE

N A

ZA

LP

EN

AK

MA

PA

• (A) Etxaluze. Ibilbidea hasten da Etxaluzen, informazio panelaren aurrean. Leku ho­netatik bideak jarraitzen du Etxaluze atzetik Bedoñarako errepideraino (GI 3554). Guru­tzatzen du errepidea eta jarraitzen du bidegorritik; 300 metrora hartzen du ezkerrerantz. Bidea pasatzen da Etxaburu baserriaren aurretik, eta gero pinudian gora egiten du Urialde baserriraino. Bidegurutzean eskumara Iturriaga baserriaren albotik doa, eta Aretxabale­tan jarraitzen du Larrino elizaterako mendi bidea, topo egin arte Larrino elizateko GI­4132 errepidearekin. Leku horretan ibilbideak bat egiten du PR­Gi 97 Eleizgarai bidea ibilbidea­rekin.

• (B) Larrino auzoa. Errepidea jarraituz Larrino elizatean San Kristobal parrokia dago. Inguru horretan bista apartaz gozatu daiteke; Korueta, Aozaratza eta Areantzako eliza­teak, Kurtzebarri, Hiruatx, Orkatzategi mendiak. Errepidez, Leixalde, Intsusia eta Zuatzu baserrien albotik iristen da Urkulu urtegira. Hor elkartzen dira Aretxabaletako, Eskoria­tzako eta Arrasateko Erromesbideak.

• (C) Urkulu urtegia. Urtegia inguratzen duen bidea egiten du, eta presa igarotakoan ezkerraldera egiten du, aldapa gogor eta luze baten gora.

538000

538000

539000

539000

540000

540000

541000

541000

542000

542000

543000

543000

544000

544000

545000

545000

546000

546000

547000

547000

548000

548000

549000

549000

550000

550000

551000

551000

552000

552000

4759

000

4759

000

4760

000

4760

000

4761

000

4761

000

4762

000

4762

000

4763

000

4763

000

4764

000

4764

000

4765

000

4765

000

4766

000

4766

000

4767

000

4767

000

4768

000

4768

000

PR-G

i 106

PR-G

i 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

PR-Gi 106

Bakue

Naparrena baserriaNaparrena baserria

Asuela

Santa Barbaraparkea

Santa Barbaraparkea

Andramarizuriermita

Andramarizuriermita

OÑATI

ARETXABALETA

ESKORIATZA

Arantzazukosantutegia

Arantzasukosantutegia

Uratsondo iturriaUratsondo iturria

Santa AgedaSanta Ageda

Santa EulaliaSanta Eulalia

Itxaropeneko Andra Maria

Oroerreka

Txae

taer

reka

Deba erreka

Zapataerreka

Errekabarreneta

Katalatzaerreka

Errekaurkulueta

Asubeazpierreka

Aramaioko errekaAramaioko erreka

Aramaioko erreka

Asuelako errekatxoa

Oroerreka

Txae

taer

reka

Deba erreka

Zapataerreka

Errekabarreneta

Katalatzaerreka

Errekaurkulueta

Asubeazpierreka

Aramaioko errekaAramaioko erreka

Aramaioko erreka

Asuelako errekatxoa

BEDOÑA

ZALDIBAR

URIBARRI

GESALIBAR

SAN ANDRES

OtxiagaOtxiaga

MurugainMurugain

LarragainLarragain

SantaagedatxSantaagedatxBakueko tontorraBakueko tontorraBakuetxikiko puntaBakuetxikiko punta

MANDOAIN

MURUGAIN

MU

RU

GA

IN

KURTZETXIKI

KURTZETXIKI

416

489531

425446

539000 540000 541000 542000 543000 544000 545000 546000 547000 548000 549000

4761

000

4760

000

4766

000

4765

000

4764

000

4763

000

4762

000

4767

000

4768

000

A

C

B

D

E

Arrasateko UdalaAyuntamiento de Mondragon

4

natura bideak rutas naturales

PR-Gi 106 Arrasate-Arantzazu. Erromesbidea

INT

ER

ES

GU

NE

AK

• Bedoña auzoa: bista dotoreak, Udalatx, Anboto eta Aloñamendi. Erdigunean, Santa Eulalia parrokian nabar­mendu daitezke leiho erromanikoa eta barnealdeko zu­rezko gangak. Alboan, berriz, Mendibitzu baserria, non jaio zen Juan Arana Ezpeleta, “Loramendi”, eta hor dago oler­kari lirikoaren oroitarria.

• Larrino auzoa: elizatea dago Urkulu urtegiaren goialdean. Hamasei baserri ditu eta elizatearen erdigu­nean dago San Kristobal parrokia. Hiru aldare ditu, erdian San Kristobalena. Aipatzekoa da sakristian dagoen iru­dia, Errosarioko Amarena. Bestalde, ezin aipatu barik utzi kokalekua eta inguruko paisaia: Urkulu urtegia eta Kurtze­barri, Udalatx, Hiruatx, Orkatzategi, Aloñamendi.

• Urkulu urtegia: urtegi honek paisai ederrak eskaint­zen ditu. Jende asko hurbiltzen da ingurura, kirola egitera nahiz oinez ibilaldiak egitera. Azken urteotan bihurtu da hegaztien naturagune paregabea, Gipuzkoako garrantzit­suenetarikoa.

• Urrexola auzoa: Garaikoa baserrian bainuetxea egon zen XIX. mendearen bigarren erdialdean eta XX.aren hasieran; baserri atzeko iturri uretzak aprobetxatzen ziren. Oraindik ikusi ditzakegu jarduera haren aztarnak. Urrexo­lako Andre Mariaren parrokiak zurezko ganga dauka sa­baian, eta horretaz gain, irudi, margolan eta bestelako ele­mentu aipagarriak.

• (D) Urrexola auzoa. Pinudietan gora iristen da Urrexolagarai mendateraino. Han 1400ean­edo gertatu zen gudu ospetsu bat oñatiarren eta leinztarren artean. Bidean aurre­ra doa, eta laster batean Urrexola auzoan goiko partean etxe multzo bat, Garaikoa, Antxieta eta Estañukoa baserriek osatzen dutena. Urrexolako Andre Mariaren parrokiara iritsi, eta bertan hasten dira Olateraino doazen porlanezko eskailerak, baina bidea doa Barrenetxe pareraino bakarrik. Han bideak egiten du Jaturabetik datorren kanalera, Jaturabeko maki­netxe txikira ailegatu arte. Araotzeko errepidera iritsi, eta bideak egiten du ezkerrera eta beherantz. Zubia zeharkatzen du eta Arrikrutzeko benta zaharreko bidean doa, bat egin arte PR­Gi 3.004 ibilbidearekin.

• (E) Arrikrutz. Bideak alde batean uzten ditu Arrikrutzeko baserriak, eta gorantz eginda Arantzazuko galtzadan gora doa. Apur bat igo eta iristen da Kortakogaineko bidegurutzera. Galtzada zaharra hartzen du, Kortakogain eta Gesaltza baserrien artetik Soroandietaraino; hortik baserritik aurrera Zapiarbe igaro eta Zelaizabal jatetxea baino zerbait gorago hartzen du errepide nagusia. Errepidez bestalde, bideak gora egiten du, eta hortik gertu dago Santo Kristoaren ermita; aurrerago Arantzazuko Santutegia.

IBIL

BID

EAR

EN A

ZALP

ENA

K

Arrasateko UdalaAyuntamiento de Mondragon

5

natura bideak rutas naturales

PR-Gi 106 Arrasate-Arantzazu. Erromesbidea

INGU

RUKO

AUK

ERA

EZBE

RDIN

AK

• PR­Gi 96 Erregebidea­Bedoña• PR­Gi 97 Eleizgarai bidea • PR­Gi 103 Arrikrutz• PR­Gi 104 Kortagain• PR­Gi 105 Ezkutuko Arantzazu• Aizkorri­Aratz Parke Naturala

INT

ER

ES

GU

NE

AK

• Kanala: kanalak Arrikrutz ingurua lotzen du Urre­xolarekin; XX. mende hasieran zulatua Unión Cerrajera enpresak Aitzgainen ipar hegalean. Behean, troka sako­nean ezkutaturik, Artixa erreka nabaritzen da. 12 urte lanean eman ostean, lanak amaitu zituzten 1922. ur­tean. Handik doazen urek hornitzen dute Olateko zentral hidroelek trikoa, eta hor sortutako energiak asetzen ditu industriaren beharrak.

• Arrikrutz: galtzada zaharren arteko bidegurutzea; hor daude baserri multzo historikoa eta benta lekua. Gai­nera, bertan daude Arrikrutz­Oñatiko koba ikusgarrien sa­rrera eta harrera etxea.

• Arantzazuko santutegia: Arantzazuko santutegia, zeina bihurtu den Gipuzkoako gune espiritual garrantzi­tsuena, euskal arte garaikidearen adierazgarririk esangu­ratsuena da. Basilikan, Sainz de Oiza eta Laorgak eraiki­takoa, fatxadan daude Jorge Oteizaren Pietateren irudia goian eta apostoluak behealdean. Sarreran, ongi etorria ematen, Txillidaren ate paregabeak eta barnealdean, Lucio Muñozen erretaula eta Xabier Alvarez de Eulateren beirate ikusgarriak; txundituta uzteko modukoak. Ikustekoak dira, baita ere, Nestor Basterretxearen margolan koloretsuak kriptan.