Petos de ánimas.

Martín Pazos García

Jesús Raña Varela

Indice:

• Definición de Peto de ánimas

• Peto de ánimas de Vilanona dos Infantes.

• Peto de ánimas de Rexenxo

• Peto de ánimas de Aguasantas

• Peto de ánimas de Cristo de Rañal

• Peto de ánimas de Reza

• Peto de ánimas de Tabeirós

• Peto de ánimas de S. Salvador de Sobrado de Trives

• Peto de ánimas de Porqueira

• Peto de ánimas de San Pedro

• Peto de ánimas de Paizás

• Peto de ánimas de Ramirás

O Peto de ánimas

Os petos de ánimas son unha manifestación material que xurdiron como forma de axudar ás ánimas ou almas en pena do Purgatorio mediante limosnas e o rezo dunha oración.

Morfología del peto de ánimasNormalmente están feitos en pedra e son de formas moi variadas. Soen ter unha

cavidade no corpo central donde se representa ás ánimas do purgatorio entre lume nun relieve ou pintura. Levan tamén unha hucha para votar limosna e poden levar un cristal ou unha reixa para protexelo. A maioría soe levar unha cruz no alto.

Definición

Os petos de ánimas sóense ubicar, xeralmente, nos cruces de camiños. Tamén se poden atopar nos recintos da igrexa ou nos lados dun camino. Os cruces de camiños son os lugares maáis frecuentes pois son os lugares máis concurridos polos veciños e tradicionalmente un dos puntos con maior contacto co sobrenatural.

¿Por qué se construen os petos de ánimas?Os petos de ánimas serven para manter o recordo das almas do Purgatorio e rogar por elas. Cumplen unha dobre función, a boa acción de quen o manda construir e por outro lado un beneficio para as almas en pena da comunidade. Permiten dar limosnas para a súa axuda e moitos de eles llevan inscripcións como: "ACORDAOS DE NOSOTRAS...." para que se pida pola súa alma. E coa esperanza de que se continue a tradición e así, unha vez mortos os que agora rezan se rece por eles. Os devotos poden poñer velas e rezar fronte á imaxe.

Situación dos petos de ánimas

Os petos de ánimas que se atopan en muros de particulares son coidados polos mesmos. As limosnas prácticamente desapareceron hoxe en día pero si se manteñen as velas e en algúns casos ofrendas dos primeiros frutos da colleita. As almas a que están dirixidos os petos podrían ser almas orfas que non teñen a nadie que rece por elas.

Morfoloxía iconográfica do peto de ánimasOs motivos iconográficos son de moi diversa índole. Todos teñen como motivo central as ánimas entre o lume de purgatorio e unha figura central que vela por elas. Esta figura central pode ser un ovispo, un rei ou un santo. Tamén pode aparecer a figura de Cristo na cruz ou da Virxe, así como outras figuras secundarias como ánxos do purgatorio ou elementos da paixón.

Tradicionós e lendas sobre os petos de ánimas

Peto de ánimas de Vilanova dos Infantes.

Cronoloxía: Descoñecido

Localización: Vilanova dos Infantes (Celanova), provincia de Ourense

Título: Peto de ánimas de Vilanova dos Infantes

Peto de ánimas desenvolvido en frontalidad, a lisura do paramento queda mitigada por rebaixes nos extremos en substitución de pilastras; remata a obra con sinxela cornixa. Presenta unha reducida fornela de medio punto con repisa na base; alberga no seu interior un deteriorado panel en madeira no que se poden entrever tres ánimas. O máis notorio constitúeo a reixa de ferro que pecha a fornela; debuxa un arco seguindo as liñas estruturais do nicho e compartimentarse en cadros enchendo os espazos con conxugadas volutas, adornándose na curvatura con miúdas tarxas e desenvolvendo un seguro sistema de peche a base de chave e pasador.

Comentario:

Peto de ánimas de Rexenxo

Título: Peto de ánimas de Rexenxo

Cronoloxía: Finais do S.XVIII

Localización: Petelos (Mos), na provincia de Pontevedra

O peto de ánimas de Rexenxo atópase embutido na parede do cementerio parroquial, situado xunto á igrexa parroquial ainda que non é hoxe sinxelo determinar se o emplazamento do peto de ánimas foi siempre o mesmo.Aproximadamente mide uns 4 m. de altura, por 1,5 m. de anchura máxima. O peto consta dun alto pedestal cunha hucha encastrada para a recollida de limosnas. A escena do retablo central representa un monxe franciscano entrando pola parte superior no mar de chamas do Purgatorio, por entre as cales no nivel inferior asoman as cabezas de sete pecadores.

Comentario:

Peto de ánimas de Aguasantas

Título: Peto de ánimas de Famelga

Cronoloxía : Século XIX, ano 1825

Localización : Aguasantas, Cotobade, Pontevedra

O peto componse na planta de dúas partes: primeiro, apreciase un fronte ancho e macizo donde hay aberta unha profunda hornacina, na cal se aloxa un retablo; diante de esta unidade hay un porche baixo techume sostido por dúas columnas. A edificación cubrese con tellado a dúas augas, e como elementos decorativos posee pola fronte con dous pináculos rematados con bolas sobre as columnas e unha cruz no vértice, mentres na parte posterior , só consta un único pináculo do mesmo tipo que os anteriores.

Comentario:

Na hornacina está aloxado un panel feito en madera, con relieves policromados. Compositivamente as figuras distribuense en dous niveles superpostos: arriba vemos no centro, sobre unha nube a imaxe da Virxe con un Neno no regazo, e ambos tocados con coroa real, acompañada por San Francisco e San Antonio, un a cada lado; na parte inferior, en medio dun mar de lume asoman os corpos de un obispo, dúas mulleres, un varón, e un clérigo.

Peto de ánimas del Cristo de Rañal

Título: Peto de ánimas del Cristo de Rañal

Cronoloxía: año 1882, S.XIX

Localización: parroquia de San Xoán de Moeche, en el citado lugar de Rañal

O peto coñecido como Cristo de Rañal é unha obra de pedra serpentina, de clara concepción frontal e de liñas sinxelas e tradicionais, obra de Antonio Rodríguez segundo consta na súa inscripción.Mantense cuidada e en bo estado, e aparece frecuentemente adornada de flores. A súa estructura consta de dous corpos, unha base inferior con caras enmarcadas e unha amplia inscripción de concesión de indulxencias. Un corpo alto de forma rectangular, tamén enmarcado, cunha capilla hornacina cuxo edículo contén imaxes de Cristo e a Virxe de Dolores, ambas de madeira policromada. Cérrase de porta de madeira con cristal e unha inscripción dirixida ao camiñante nun expresivo, mal redactado e confuso lenguaxe deépoca. Rematase cunha cornisa de molduras fileteadas coroada no seu centro cun groso pináculo piramidal.

Comentario:

Peto de ánimas de Reza

Título: Peto de ánimas de Reza

Cronoloxía: Descoñecido

Localización: Reza, Arnoia, Ourense

Construción exenta de estrutura arquitectónica clasicista. Construída a xeito de altar, mantendo a estrutura típica dos petos de Galicia. Alberga unha fornela onde se representa a Virxe do Portal. Baixo a fornela, o peto propiamente dito no que se depositan as moedas para a salvación das almas. É un dos petos mellor conservados e máis representativos de Arnoia.

Comentario:

Peto de ánimas de Tabeirós

Cronoloxía: S. XIX

Localización: Tabeirós, A Estrada, Pontevedra

Título: Peto de ánimas de Tabeirós

É o único que se conserva na actualidade en todo o municipio. Trátase dun altar popular que contén a imaxe da virxe no seu interior. Está ao pé da estrada vella de Tabeirós e é visitada polos viaxantes que rezan e introducen esmolas por unha fenda do altar acondicionado para iso.

Comentario:

• Peto de ánimas de San Salvador de Sobrado de Trives Peto de ánimas de Porqueira

Título: Peto de ánimas de San Salvador de Sobrado de Trives.

Cronoloxía: S. XII

Localización: aldea do Sobrado.

Título: Peto de ánimas de Porqueira

Cronoloxía: S. XIX

Localización: A Arnoia (San Salvador), Porqueira, Ourense

Comentario

Peto moi sinxelo, formado por catro pezas diferentes. Tres delas forman a base e unha delas a fornela onde se atopaba un retablo de madeira agora desaparecido.

Peto de tipo pechado. Coroado con cruz de pedra e dous pináculos a ambos os dous lados. No interior alberga a imaxe dunha Virxe policromada, a Virxe do Portal, que sostén nos brazos, á altura do peito, un Cristo morto. Debaixo da Virxe figuran tres ánimas.

San Salvador de Sobrado de Trives

Porqueira

Peto de ánimas de San Pedro

Título: Peto de ánimas de San Pedro

Cronoloxía: S. XIX

Localización: Maceda (San Pedro), Ourense

Consta dun só corpo con fornela de medio punto sobre repisa de cuarto bocel; pecha a fornela unha reixa de barrotes verticais con montante de cruz flanqueada por volutas contrapostas. A arquitectura anímase cunha moldura de gornición lisa nos bordos, concedendo comedidos efectos claroscuristas; estes aumentan na movida cornixa curvilínea, sobre a que aséntanse pináculos e basea de cruz central.

Comentario:

Peto de ánimas de Paizás

Título: Peto de ánimas de Paizás

Cronoloxía: mediados do S. XVIII.

Localización: San Salvador de Paizás, Ramirás, Ourense

Comentario:

Un peto de ánimas de gran relevancia ten a parroquia de Ramirás, con cúpula con nervios sobre o espazo interior, único con este sistema na provincia.Estructurase apoiándose na parede en que se asenta o retablo do peto, entre columnas e con arcos cegos superiores e as dúas columnas dianteiras en orden dórico-toscano..

Peto de ánimas de Ramirás

Cronoloxía:S. XVIII

Localización:Ramirás, na provincia de

OurenseTítulo: Peto de ánimas de A Ponte Madeiros

Comentario:

É unha obra construida sobre o río Tuño. A ponte ten un arco apainelado con rasante recta e é unha obra de canteiría de gran calidade. O peto de ánimas está no centro de un dos pretiles e se dispon no centro dunha notable estructura, nicho con venera sobre un pedestal moldurado e remate con cruz. Ós lados leva pracas e se data en 1780 en unha cartela asimétrica.

Bibliografía

• http://www.turgalicia.es

• http://www.paxinasgalegas.es/fiestas/cruceros-y-petos-de-%C3%A1nimas-redondela-4844.html

• http://obufodasburgas.wordpress.com/2012/12/24/os-petos-de-animas-en-ourense/

• http://galiciatierraoculta.blogspot.com.es/2012/01/peto-de-animas-un-alma-tienes-y-no-mas.html