ORIA GARAIA GARRANTZI KOMUNITARIOKO LEKUAREN

AMUNDARAIN ETA AGAUNTZA ERREKEN AZTERKETA

Projektuaren zuzendariak:

K. Irazustabarrena Maribel Zufiaur

Aholkularitza:

Mari Azpiroz Joseba Garmendia

1

ESKERRONAK

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Sailari,esleituriko finantziaketagatik. Azterketa egiteko eman digun dirulaguntzarengatik GoimenekoManexAranbururi AranzadikoMariAzpirozi LandarlanIngurumenElkarteari Gurefamiliei Lanhonetanlagundudigutenguztiei

ESKERRIKASKODENEI

2010EKAINA

2

AURKIBIDEA

LABURPENA 3

ORIAGARAIA 4

HELBURUAKETAJUSTIFIKAZIOA 6

IKERKETAAREA 7

MATERIALETAMETODOA 9

ANIMALIAMEHATXATUAK 14

ANIMALIAINBADITZAILEAK 18

LANDAREALOKTONOINBADITZAILEAK 20

LANDAREBABESTUAK 32

IBAISISTEMARENKONTSERBAZIOEGOERA:

AGAUNTZA 34

AMUNDARAIN 44

ONDORIOETAKUDEAKETAPROPOSAMENAK 52

BIBLIOGRAFIA 55

ERANSKINA 56

3

LABURPENA Oria Garaia Garrantzi Komunitarioko Lekuak (GKL) korrridore ekologiko bezala

interes handiko gunea da. Bestalde Muturluze pirinearra eta Bisoi europearra,Desagertzeko Arriskuan diren bi espezie hauen bizilekua da. Lan honek Agauntza etaAmundarainerrekakaztertuditu.Horretarako RQI indizeaerabilida ibarbasoarenegoeraneurtzeko.Emaitzak,bikasuetan,ESKASAizanda.Ibarbasoarenkontserbazioegoeraeskasada jasaten duen giza ekintzen eragin handiarengatik. Agauntza errekan Karramarroseinaleduna (animalia exotiko inbaditzailea) bizi da eta neurriak hartu beharko dirahedapena sahiesteko. Landare Inbaditzaileak ere aurkitu ditugu: Robinia pseudoacacia,(eskualdean oso hedaturik dago) Cortaderia selloana (ale gutxi aurkitu ditugu), Buddlejadavidii(GKLezdaudealeaskobainaherriguneetanbai)etaPlatanushispanica(landatutakoale ugari ertzeetan) Mehatxaturiko landare espezie bakarra aurkitu da, Ruscus aculeatus,poplazio zabala Amundarain errekako bi tramuetan. Ibarbasoaren egoera hobetzekoerreabilitazio eta berreskurapen lanak egin beharko lirateke eta gizarte hezi eskualdeandaudenbalionaturaliburuzetahauekdituztengarrantziazetaeraginazgureeskualdean.

Egilea:MaribelZufiaur

4

ORIA GARAIA Garrantzi Komunitarioko Lekua (GKL) GoierrikoeskualdeanGarrantziKomunitariokoLekua(ES2120005)izendaturikdago

Oria Garaia. Honetaz gain, Natura 2000 sarean sarturik dago eta Euskal AutonomiErkidegoan garrantziko Korridore Ekologikoa da, Kantauri isuraldia eta mediterranearralotzendituelako.GaineraGoierrikoAizkorriAratzetaAralarparkenaturalenartekoloturaerebada.

Ibaiertzekobasoabaliohandikoekosistemadabainaazalera txikia izanohiduetahabitathauskorrada.Korridore funtzioabetetzekofuntsezkoada ibarbasoaegoeraoneanegotea,faunarenbabestokiabaitabesteakbeste.Presioantropikoadelaeta,egoeratxarreanegon ohi dira ibaiertzeko basoak. Lurraldearen antolaketa eta kudeaketaren ondoriozeremu hauek eraldaturik daude. Birlandaketek, industria guneak, belardiek eta soroakberezkoibarbasoakdesagerrazidituzte.

Haltza,Alnus glutinosa, izango da berezko ibarbasoen espezi nagusiaOria Garaian.Bestalde, Haltzadiak Habitat Zuzentarauaren arabera lehentasunezko habitatak dira(91E0*).

Egilea:KoroIrazustabarrena

Urarenkalitateaazkenurtehauetanaskohobetudahainbatsaneamenduplanakegin

direlako,Legorretakoaraztegiabarne.

5

Oria Garaiaren Natur balio Nagusiak Desagertzeko Arriskuan dauden BisoieuropearraMustelalutreola etaMuturluzepirinearra,Galemyspirenaicus, dira.Biugaztunurlehortar hauek errekako ur garbiak eta ibar basoa egoera bikainean behar dutebizirauteko.GKLhonetanBisoieuropearrarenpopulaziobidegarribatenpresentziaaztertuzen.Bisoieuroparra(Mustelalutreola,L.),mundutikdesagertzekoarriskuandagoenkarniboroaGoierrinX.GerrikoIkerlanBeka.2004

Bestelakoornodun fauna interesgarria ere aurkitukoduguGKLan:Arrainmultzoanhonako espezieak aurki ditzakegu: amurraina (Salmo trutta), ezkailu (Phoxinus phoxinus),loina(Chondrostomatoxostoma),(92/43/CEEDirektibakII.Eranskineanbabestua),mazkar(Barbatulabarbatula),etaaingira(Anguillaanguilla).

Hegaztimigratzaileenpopulazioarenarteanhonakohauekaipatukoditugu:gabiraia(Accipiter nisus), benarriz arrunta (Acrocephalus schoenobaenus), kuliska txikia (Actitishypoleucus),koartzahauskara(Ardeacinerea),eulitxoribeltza(Ficedulahypoleuca),sasitxoriarrunta(Hyppolaispolyglotta),lepitzulia(Jynxtorquilla),eulitxorigrisa(Muscicapastriata),ubarroi handia (Phalacrocorax carbo), buztangorri argia (Phoenicurus phoenicurus),basotxinboa (Sylvia borin) eta txio horia (Phylloscopus trochilus). Honetaz gain,bioindikatzaileonakdirenmartinarrantzalea(Alcedoatthis) etaurzozoa(Cincluscinclus)bizidiraOriaGaraianetaerrazikusdaitezkeerrekan..

Agauntzaerrekanikusitakoamurraina.

Egilea:KoroIrazustabarrena

6

HELBURUAK ETA JUSTIFIKAZIOA

AzterketalanhonenhelburuaAgauntzaetaAmundarainerrekakaztertzeaizanda.RQIirizpideakjarraituzgauregunduenegoerabalioztatuda.Emaitzarenarabera,ibarbasoarenaldeko proposamenak eta iradokizunak luzatu dira. Gainera, ibaiertzean aurkitu dugunbabesturikolandarea,Ruscusaculeatus,lekutudugu.

Bestalde, espezie aloktono inbaditzaileak (Robinia pseudoacacia, Cortaderia selloana,Buddleja davidii eta Platanus hispanica), ibarbasoaren berreskurapenerako kaltegarriakdirenak, ere lekutu ditugu. Faunaren inbaditzailearen barruan Karramarro seinaledunaaurkitu dugu ibaian. Habitat naturala kontserbatzeko beharrezkoak izango dira hauekkontrolatzekoneurriak.

7

IKERKETA AREA LanhonenikerketaareakOriaGaraiaGarrantziKomunitariokoLekuarenAgauntzaetaAmundarainerrekakhartuditu(ES2120005).OriaGaraiaGKLahirueremutanbanatzenda:

Parkearenmugetatik,Zegamatik,Seguraherrirainokozatia, ZubinetaAmezketaerrekakOrianurakisuriarte,Itsasondoherriarenondoren,

8,9Km. AralarkoParkeNaturaletikdatozenAmundarainetaAgauntzaibaiadarrak,Oria

ibaianurakisuriarte,6,1Kmeta4,2Km.OriaGaraiaGKLzatiaKretazeokomaterialetatikigarotzenda,zehazkigarai

AlbiaretaZenomaniarrekomaterialetatik.Materialhorieklutitaetahareharriarenartekoalternantziakdiragoiibarretan,eta,ondoren,margak,kalkarenitaketahareharriakerebadituztenmaterialakdatoz.

Azterketaareakhonakoherrietakoeremuakhartzenditu:Agauntza:AtaungoSanMartinauzotikhasita,LazkaoetaBeasainaino.Amundarain:ZalbidiakoherrigunetikOrdiziaraino.HurrengoirudianOriaGaraiaGKLkoaztertutakoareaikusdezakegu.

8

9

MATERIAL ETA METODOAKLANDAREMEHATXATUAKBerrikuspenbibliografikoa

AmundarainetaAgauntzaGKLan,landaremehatxatuenazterketaburutzekoetahauenbanaketa eta kartografia zehazteko berriskuspen bibliografikoa gauzatu da.Mendiko lanaantolatzekoherbariokoinformazioaetadatubibliografikoakjasodira.Mendilaginketa

ARANherbariotiketabibliografiatikjasotakodatufenologikoetanoinarritutamiaketaplana antolatu da. Landareespezieen kokapena GPS (Global Positioning System)bidezegindaetaondorenGIS(Geographic InformationSystem)bitartezkartografiageruzadigitala sortu da SHP formatuan, 1:1.000 eskalan. Landare espezie mehatxatu hauenpopulazioenjarraipenaegindaetajarraikoinformazioalortufitxamoduan:LANDAREEXOTIKOINBADITZAILEAK

Lan honetan Amundarain eta Agauntza GKLko espezie exotiko inbaditzailekaltegarrienak (trasformatzaileak) bilatu eta kartografiatu dira: Robinia pseudoacacia,Cortaderia selloana, Fallopia japonica eta Buddleja davidii. Espezie inbaditzailetrasformatzaile (habitat eraldatzen baitute bertako espezien kaltetan) hauez gaininbaditzailea den Platanus hispanica espeziea ere kartografiatu da. Landareespezieenkokapena GPS (Global Positioning System) bidez egin da eta ondoren GIS (GeographicInformation System) bitartez kartografia geruza digitala sortu da SHP formatuan, 1:1.000eskalan.

IBAISISTEMARENKONTSERBAZIOEGOERA

Amundarain eta Agauntza GKLaren errekaertzaren balioztapena egiteko RQIindizearen moldaketa bat erabili da. Erriberen egoera ekologikoan oinarrituriko begizegindako azterketa bat du oinarri indize honek. Egoera ekologikoaren azterketarako lauprintzipioteorikotanoinarritzendaRQIindizea.1. Erriberen egoera definitzeko hainbat irizpide erabiltzen delarik, hauen balioztapenaburutzendakasuankasukoezaugarrienarabera:

Erriberakolandaredinaturalarenjarraiera. Erriberakolandaredinaturalarenzabalera. Erriberakolandarediarenkonposizioetaegitura. Erriberakolandaredinaturalarenerregenerazioa. Ibaiertzenegoera. Ibaiarenarroarenetaerriberarenartekokonektibitatea. Erriberakolurzoruareniragazkortasunaetaalteraziomaila.

2.Azterketarakodefinitzendirenerriberakotartebakoitzakbalioztapenpropioaizangodu,ibaiarroarenizaerarenarabera.3.Erriberarenizaeraoptimoahonakoaridagokio:

Uholdebailararenzabaleramaximoa,haranmotarenarabera. Ibaiertzekolandarediaorekadinamikoanaurkitzenda.

10

Erriberako landaredia arroaren ezaugarri hidromorfologikoekiko orekadinamikoanaurkitzenda,dagokionzonaldebiogeografikoarenarabera.

Arroarengainerakoibaietaerrekekikozeharkakoetabertikalekokonektibitatemaximoaizatea.

4.Erriberarendegradazioahonakoanislatzenda: Arroaridagokioneremuarentamainamurrizketa. Heterogeneitatefisikoeza. Dinamikahidromorfologikoarenmurrizpena. Jatorrizkolandarediarenkonposizioetaegiturarenaldaketa. Arroaren gainerako ibai eta errekekiko zeharkako eta bertikalekokonektibitatearengalera.

Ibaiarroaren zehar izaera eta ezaugarri komuneko ibilgu zatiak definitu dira etahauetan erriberaren egiturari eta funtzionaltasun dinamikoari dagozkion parametroezberdinak neurtu dira. Parametro hauek ondoko tauletan azaltzen dira, bakoitzaridagozkion balioztapentarteekin. Egiturari dagozkion parametroak, independentekibalioztatzen dira ertz bakoitzerako, eta dinamikari dagozkionetan bi ertzetako balioakbatzen dira. Balioztapena egite