oinarrizkoa - txuria / básico -...

1. Aberriaren mugakABERRIA2. Agur Etxeko AndereaAGET3. Agur Euskal HerriariAGUREUSKALHERRIARI4. Agur JaunakAGURJ5. Agur XiberuaAGURX6. Agure zaharraAGURE7. Ai zer plazer(r)a (Ama) (1)8. Ai zer plazer(r)a (Ama) (2)9. Aita-semeakAITASEMEAK10. AitormenaAITORMENA11. Aitorren hizkuntz zaharraAITORRENHIZKUNTZ12. Ala kinkirrinALAKINIKIRI13. Aldapeko sagarraren adarrarenALDAPEKO14. Altzateko jaun15. Ama (Maitatua Sobera)AMA 16. Ama zer duzu nigarrez?17. Amak ezkondu ninduenAMAKEZKONDU

18. Amerikara noa19. Amnistiaren demaAMNISTIARENDEMA20. Amodioa zoin den zoroaAMODIOAZOROA21. Anttoni eta AnttonANTTONI22. Arbola gainean (Laborari)ARBOLA23. Ardiak lerro lerroARDIAKLERRO24. Argiaren hiriaARGIARENHIRIA25. Ari naizela26. Arrantzale maitagarriARRANTZALEMAITAGARRI27. ArrantzaleakARRANTZALEAK28. Arrosako zolanARROSAKO29. Askatasun egarrizASKATASUNEGARRIZ30. AskatasuneraASKATASUNERA31. Atharratzeko gazteluko kantaATARRATZEOZAZE32. Azken agurraren negarra33. Azken dantzaAZKENDANTZAHAU34. Azken txanpa (Agur zorionak irabazleari)AGURZORIONA35. BagareBAGARE36. Baionatik BilboraBAIONATIKBILBORA

37. Bake minaBAKEMINA38. Bakearen UrtxoaBAKEARENURTXOA39. Bakezaleak GaraBAKEZALEAK40. BaldorbaBALDORBA41. Bale IhiziBALEIHIZI42. Baratze batBARATZEBAT43. Batasuna44. Bautista Bazterretxe45. BedatsianBEDATSIAN46. Begiak parrez-parrezBEGIAKPARREZ47. Behin batian LoiolanBEHINBATIANLOIOLAN48. Behin betikoBEHINBETIKO49. Bermioko portuan50. Bertso berriak51. Bi urtxoen kantaBIURTXOENKANTA52. Bizkaiza maite53. Boga-bogaBOGA54. Boneta ta txapelaBONETATXAPELA55. De Treville-en azken hitzakHERIOLATZA

56. Din dan don Eguberri onDINDANDON57. Donostiako hiru damatxo58. Donostiyako ziudadia59. Edari goxoa60. Egina (Eskurik esku)EGINA61. Egun da Santi MamiñaEGUNDASANTI62. Egunsentia63. Elizondoko partidaELIZONDOKO64. Elurra teilatuanELURRATEILATUAN65. Eki ederEKIEDER66. Eñaut BidegorrriJAKINDUKA67. Ene maitia xarmagarriaENEMAITIA68. EperraEPERRA69. Erran dut erranen et errangoERRANDUT70. ErriberaERRIBERA71. Errota zaharra72. Esperantzarik gabeko amodioaESPERANTZARIKGABEKO73. Euskal Herri nerea74. Euskal Herrian euskarazEUSKALHERRIANEUS

75. Ez, ez dut nahiEZDUTNAHI76. Forjarien kantaGAURFORJARIAK77. Furra Furra FandangoaFURRA78. Gazte naiz eta loriosGAZTENAIZLORIOS79. Gaztedi berria (Gu gira Euskadiko)AITAZEREGIN80. GaztelugatxeGAZTELUGATXE81. Gernikako ArbolaGERNIKAKOARBOLA82. Gitarra xartxo bat detGITARRA 83. Gizon gazteak ezkontzekoGIZONGAZTEAK84. Gogoaren baitan (erabaki nuen)GOGOARENBAITAN85. Goizian argi hastianGOIZIANARGI86. Goizian goiz jeikirikGOIZEANGOIZ87. Goizuetan88. Gora ta gora betiGORATAGORA89. Greziako itsasontziaGREZIAKOITSAS90. Guk euskarazGUKEUSKARAZ91. Gure bide galduak92. GuretzatGURETZAT93. HabaneraHABANERA

94. Hator Hator mutil etxeraHATORHATOR95. Haur eder baten bilaHAUREDERBATEN96. Hela hela borta hortan norbeit badaHELA97. Hemeretzi mende ta erdiHEMERETZI98. Herio latza (De Trevilleren azken hitzak)TREVILLE99. Iduzki deneanIDUZKIDENEAN100. Ikusi mendizaleakIKUSIMENDI101. Ikusi nuenian (1)102. Ikusi nuenian (2)103. Ikusten duzu goizianIKUSTENDUZU104. Ilun ikarak105. IluntzeanILUNTZEAN106. Iparragirre107. Iriyarena108. Iruñeko ferietanIRUNEKO109. Ixil Ixilik dagoIXILIXILIK110. Itsasoan urak haundi direITSASOANURAK111. Itsasoari begira112. Itsas ontzi batenITSASONTZI

113. Itsua eta sastreaITSUASASTREA114. Ituringo arotzaITURINGO115. Itzala116. Itziarren semeaITZIARREN117. Izai ederIZAIEDER118. Izarren hautsa (1)119. Izarren hautsa (2)120. Izotz-ondoko eguzki121. Jaun baruakJAUNBARUAK122. Jeiki-jeikiJEIKI123. Joseba ElosegiJOSEBAELOSEGI124. Juana Bixenta Olabe125. Kantatuaz, kantatuaz126. Kantatutzera noa xelebrekeriak127. Kantore berriKANTORE128. Kantu jira kantuen bidez129. Kantuz SORTUKANTUZSORTU130. Kaseta huntanKASETAHUNTAN131. Kaskazurik bere buruari

132. KattalinKATTALIN133. KontrapasKONTRAPAS134. Kontxesiri135. KupelaKUPELA136. Langile baten semea137. Lau haizetara138. Lau teilatuLAUTEILATU139. Lepoan hartu ta segi aurreraLEPOAN140. Lili bat ikusi dutLILIBAT141. Limosnatxo bat (Mutil koxkor bat)MUTILKOXKOR142. LoretxoaLORETXOA143. Loriak udanLORIAKUDAN144. Lürralde zilarra145. Maitasun aroak146. Maitasunez hil147. Maitatua sobera (Ama) MAITATUASOBERA148. Maite zaitutMAITEZAITUT149. Maitiak galde egin zautanMAITEAKGALDEGIN150. Maria Solt eta KasteroMARIASOLT

151. Maritxu nora zoaz?MARITXUNORA152. Markesaren alabaMARKESAREN153. Martxa baten lehen notakMARTXABATEN154. MatalazMATALAZ155. Mehetegiko xakurraMEHETEGIKO156. Mendian goraMENDIANGORA157. Muñagorriren bertsoak158. Nafarroa (jota)159. Nafarroa arragoaNAFARROAARRAGOA160. Nafarroako ereserkia161. Nere herriko neskatxa maiteNEREHERRIKO162. Nere maitia jeiki ta jeiki163. Nere sentimentua164. NevadaratNEVADARAT165. Nigarrez sortu nintzenNIGARREZSORTU166. Nirekin (Emoixtaxux muxutxuek)167. Oi ama Eskual HerriOIAMA168. Oi gu hemenOIGUHEMEN169. Oi Kanta BerriOIKANTABERRI

170. Oi Pello PelloOIPELLO171. Olentzero joan zaiguOLENTZEROJOANZAIGU172. Olentzero pentsatu EguberriariOLENTZEROPENTSATU173. Olentzeroren opariaOLENTZERORENOPARIA174. Orhiko xoria175. Otxagabian176. Pasaiako herritik177. Pello Joxepe178. Pottoka mendianPOTTOKA179. Primaderako florianPRIMADERAKO180. Prima eijerraPRIMAEIJERRA181. Salamankara182. San Simon eta San JudaSANSIMON183. Saratarra naizelaSARATARRA184. Topa dagigun185. Trapu zaharrak186. Triste bizi naiz etaTRISTEBIZI187. Ttiki-ttikitikTTIKITTIKITIK188. Txatxamatxalinatxu

189. TxikiaTXIKIA190. Txori ttikia191. Txoria txori (Hegoak ebaki banizkio)HEGOAK192. Ume eder batUMEEDERBAT193. Urtxintxak oihaneanURTXINTXAK194. Xalbadorren heriotzeanXALBADORREN195. Xarmagarria ziraXARMEGARRIA196. Xorieri mintzo zenXORIERI197. Zaku berean198. Zazpiak oihal batetikZAZPIAK199. Zenbat gera?200. Zibilak esan naute201. Ziburutik SararaZIBURUTIK202. Zugana Manuela203. Zure begiek

ABERRIAREN MUGAK

Nire aberria lurra bezain zaharra da,baina ez da lurra bakarrik;

haizeak bezala inguratzen nau etalotzen, askatzen nauelarik.

Nire aberria suaren antzekoa da,beti bera, berria beti,

epeltzen nau kanpoan hotz dagoenean,ta erretzen ere badaki.

1

Aberriaren mugak, euskararenak,gure baitan daude gehienak;

euskara zabalduaz lau haizeetarazabalago egiten gara.

2

Nire aberria harrizko herria da,hitzezkoa eta hitzekoa,

altzairuzko txakolin, ardo zurezkoaeta hondar anonimoa.

Nire aberria burdin bihurria da,oroimenean arindua;

itsas laminen baten herdoilezko kantu,etorkizunez fosildua.

3

Aberriaren mugak, euskararenak,gure baitan daude gehienak;

euskara zabalduaz lau haizeetarazabalago egiten gara.

4

AGUR ETXEKO ANDEREA

Agur etxeko-anderea,Gure diruen jabia,

Berriz ere behar dugu arnoarekin ogia,Bai eta ere, arratsian, kartekilan argia.

Kartak hiruta kartak lau,Kartak eman deraut hau

Hamahiru izan eta ezin galdu hamalau,Sakelan tudan diruekin afalduren ez naiz gaur !

5

Utzak jokua burutikPartitu gabe mundutik !

Aditzia banian, bainan jokuak adar makurtikHik nekez irabaziak ostalerrak juanen tik

Lau arrosa, lau begi,Bortz arrosa’ta bortz begi

Gizon deboxaren haurrak maiz gose edo egarri.Ate ondoan jarri eta iguzkia janari

6

AGUR EUSKAL HERRIARI

Gazte gaztetatikanherritik kanporaestranjeri aldeanpasa det denbora.Herrialde guztietantoki onak badira,baina bihotzak dio"Zoaz Euskalerrira".

Agur nere bihotzekoamatxo maitea!Laster etorriko naiz,kontsola zaitea.Jaungoikoak nahi badu

7

ni urez joatea,ama, zertarako danegar egitea?

Lur maitea uzteada negargarria.Hemen gelditzen diraama ta herria.Urez noa ikusterabai, mundu berria...oraintxe bai naizelaerrukigarria.

8

AGUR JAUNAK

Agur Jaunak Jaunak agur,agur t'erdi

Denak Jainkoak eginak girezuek eta bai gu ere.

Agur Jaunak, agur,agur t'erdi, hemen gira,

Agur Jaunak.

9

AGUR XIBERUA

1Sor leküa ützirik gazte nintzalarik

Parisen sartü nintzan kurajez beterik.Plazerez gose eta bürüan hartürik

behar nüala alagera bizibostetan geroztiknigar egiten ditXiberua zuri.

10

Agur Xiberuabazter güzietako xokorik eijerrena

agur sor lekiazuri ditit ene ametsik goxuenak.

bihotzan erditikbostetan elki deitadazüt hasperena,

zü ütziz geroztikbizi niz trixterik, abandonatürik,

ez beita herririkParis ez besterik

zü bezalakorik11

2Palazio ederretan gira alojatzen

eta segür goratik aide freska hartzen,gain behera so'ginik beitzait üdüritzen

Orhi gainen nizala agitzenbena ez dira heben

bazterrak berdatzentxoriak kantatzen.

12






zü bezalakorik13

3Ametsa, lagün nezak ni Atharratzera

ene azken egünen han iragaitera.Orhiko txoriaren kantüz behatzera

parka ditzannik egin nigarrak.

Hots, Xiberotarrakaitzinian gora

üxkaldün bandera.

14






zü bezalakorik15

AGURE ZAHARRA

Agure zahar batek zion bere etxe aurreangoizean goiz lantokira irteten nintzanean :

Ez al dek, gazte, ikusten gure hesola zein dan ?Desegiten ez badugu, bertan galduko gera.

Baina guztiok batera saiatu hura botatzera,usteltzen hasia dago-ta, laister eroriko da.

Hik bultza gogor hortikan, ta bultza nik hemendikan,

ikusiko dek nola, nola, laister eroriko dan.

17

Baina denbora badoa, nekea zaigu hasi,eskuak zartatu zaizkit eta indarrak utzi.

Usteltzen badago ere, karga badu oraindik,berriz arnasa hartzeko esaigun elkarrekin:



ikusiko dek nola, nola, laister eroriko dan.18

Agure zaharra falta da gure etxe ondotik,haize txar batek hartu ta eraman du hemendik.

Haur batzuk ikusten ditut eta, inguraturik,aitona zaharraren kanta nahi diet erakutsi:



ikusiko dek nola, nola, laister eroriko dan.19

AI ZER PLAZER(R)A (Ama) (1)

Ai zer plazer(r)a bost urten büriansorlekülat ützültzia!

Ene herria, etsitü nian zure berriz ikustia;aski sofritüz nik hanitxetan desir nükian hiltzia,

ezpazüntüdan hain maite üken, oi ama Eskual Herria.

Tralara lara, lara, lara....ezpazüntüdan hain maite üken, oi ama Eskual Herria.

Hanitxen gisa partitü nintzan etsaia güdükatzera;gogua bero, bihotza laxü, eta kasik alagera,

ezpeinakian orain'ordian, zer zen amaren beharra,hari pents’ eta biga-bostetan aiher zütazün nigarra.

Tralara lara, lara, lara....hari pents’ eta biga-bostetan aiher zütazün nigarra.

Erresinola kantari eijer libertatian denian,bena trixtüran higatzez dua kaloia baten barnian;

gü ere, ama, hala güntüzün tirano haien artian,zure ametsa kontsolagarri, trixtüra handienian.

21

Tralara lara, lara, lara....zure ametsa kontsolagarri, trixtüra handienian.

22

AI ZER PLAZER(R)A (Ama) (2)

Ai zer plazer(r)a bost urten büriansorlekülat ützültzia!

Ene herria, etsitü nian zure berriz ikustia;aski sofritüz nik hanitxetan desir nükian hiltzia,

ezpazüntüdan hain maite üken, oi ama Eskual Herria.

Hanitxen gisa partitü nintzan etsaia güdükatzera;gogua bero, bihotza laxü, eta kasik alagera,

ezpeinakian orain'ordian, zer zen amaren beharra,hari pents’ eta biga-bostetan aiher zütazün nigarra.

Erresinola kantari eijer libertatian denian,bena trixtüran higatzez dua kaloia baten barnian;

gü ere, ama, hala güntüzün tirano haien artian,zure ametsa kontsolagarri, trixtüra handienian.

23

bisbis

bisbis

bisbis

AITA-SEMEAK

Aita-semeak tabernan daude,ama-alabak jokoan. (2)

Berriz ikusi beharko dugubehi gizena auzoan,

berriro ere ez da faltakotrapu zaharrik kakoan.


25

Eta lapurrek ohostu duteguk gendukana etxean,

eta gu gaude erdi biluzikbeti inoren menpean.


26

Geurea dugu erru guztia,geurea dugu osoan,

ez inori, ba, errua botaEuskal Herria hiltzean.

Aita-semeak tabernan daude,ama-alabak jokoan.

27

Baina gaztea naiz eta daukatetorkizuna eskuan,

ez zaigu hilko Euskal Herriani bizi naizen artean.

Aita-semeak tabernan daude,ama-alabak jokoan.

28

AITORMENA

Ez dira betiko garai onenakazken finean gizaki hutsak garabarearen ostean dator ekaitzaudaberri berririk ez guretzat.Denborak aurrera etengabianta orain ezin eutsi izan ginana

rutinaren morroiak bihurtu garalaztana lehen baino lehen aska gaitezan

29

Ohartu gabe arrunt bilakatutaohartu gabe heldu gara mugara

mundua jausi zaigu gaineramaitia, lehen baino lehen aska gaitezan

ez dakigu non dagoen hoberenabila dezagun beste lekuetan

30

Bai, zin dagizut,ez dizudala inoiz gezurrik esan eta

zaude ziur ezin izango zaitudala ahaztu inoiz

aitortzen dut izan zarela enebizitzaren onena,

baina orain, maitia, lehen baino lehenaska gaitezan.

31

Aitorren hizkuntz zaharra

Aitorren hizkuntz zaharra nahi dugu zabaldumunduaren aurrean gizonki azaldu, baldin gure zainetan odolik badugu

euskaldunak euskaraz hitz egin behar degu.

Lendabiziko hitza haurtxo nintzaneanAmaren besoetan bular barrenean

Hitzak esan zizkidan hizketa garbianGorde euskara semetxo bihotzan erdian

32

Amatxok esan zidan heriotz aurreanAgur semetxo laztan laster naiz lurpeanEuskaraz otoitz egin neure lur gainean

Euskara entzun nai dut nik bai zorionean

Gora euskara maitea zoragarrienaeuskalduen artean maitagarriena.

Munduan sortu zanik hikuntzik zaharrena,gora ta gora euskaldunak eta gure euskara.

33

Zein hizkuntza ederra euskara guriainun ez det aurkitzen beste bat hobia

usai goxondun hizkuntz txukun ta argia,biraorikan ez duan hizketa garbia

34

ALA KINKIRRIN

Erran dut, erranen ta errango,ez naiz ixilik egongo,

plaza huntako dama gazteakez dira monja sartuko.

Ala kinkiri, ala kunkuru,ala kinkiri kunkuru kanta,ala kinkiri kunkuru kanta

Gu bezalakoak dira denak.

35


plaza huntako gizon gazteakez dira fraile sartuko

Ala kinkirri, ala kunkurru,ala kinkirri kunkurru kanta,ala kinkirri kunkurru kantaGu bezalakoak dira denak.

36


plaza huntako gazte guziakezkontzan dira sartuko

Ala kinkirri, ala kunkurru,ala kinkirri kunkurru kanta,ala kinkirri kunkurru kantaGu bezalakoak dira denak.

37

ALDAPEKO

Aldapeko sagarrarenadarraren puntanpuntaren puntan

txoria zegoen kantari.

Xiru-liruli, xiru-liruli,nork dantzatuko ote du

soinutxo hori ?

38

ALTZATEKO JAUN

Altzateko jaun, hor zaude nunbaitzure lurrera itzultzeko zai.

Gure izatearen testigu zuzenamakurtu gabeko zuhaitz lerdena

desertuko haizeak legortu ez zuen loreaitsasoaren kolorea, hor zaude zu.

Hamasei salbe ta hamalau kredo erderaz entzunagatikbazenekizun hori ez zela sekulan guretzat egin.Urrezko dukat eta diruak ez dira engainu txarra

bazter batera apartatzeko lehengo sinismen zaharra.

Merkatarien aldamenera amildegian goitik beheraoharkabean eroriko gera;

baina guztiok jakin dezagun bidea nundik dijoan,Altzateko jaun, hor zaude zu.

Bide batetik okertu gabe esan dezagun bertsuaixil-ixilik kanta dezagun euskaldunen sekretua:

herri zahar baten oharpen haiek nora ditugun galduak,zenbat itxura alda lezazken eguna hil zuen gauak.

Bidasoaren ezker-eskubi, udaberrian lore gorriakixilikako ur izkutua:

mendetan zehar kantu leguna, noizpait latinez lurperatua,laister berpiztu behar duguna.

Hamasei salbe ta hamalau kredo erderaz entzunagatik39

bazenekizun hori ez zela sekulan guretzat egin.

Urrezko dukat eta diruak ez dira engainu txarrabazter batera apartatzeko lehengo sinismen zaharra

Urrezko dukat eta diruak ez dira engainu txarrabazter batera apartatzeko lehengo sinismen zaharra

Larrun gainean sorginen dantzak nabaitzen ditut arratsaldean,lurrak badaki kontu hoien berri eta hor dago ixil-ixilik.

Altzateko jaun, hor zaude nunbait zure lurrera itzultzeko zai...

40

AMA ZER DUZU NIGARREZ

Ama zer duzu nigarrez,matelak bustirik urez,ala duzu goiz ihintzez ?

Argia hastianlilien artian,

zintzabilenianbaratze aldian.

41

Oi jeiki zira goizerikhaur maitia zerengatik ?Aita ez da jin oraindik.

Ikusi nahianaitatto bidian,izan niz goizianbaratze aldian.

42

Bidia da luze-luzehan bakarrik dabil haizeamak bihotza du leize.

Aita gau guziangudari mendian,ama dagonian

baratze aldian.

43

AMAK EZKONDU NINDUEN

1Amak ezkondu ninduen

hamabost urtekin,hamabost urtekin.Senarrak bazituenlaurogei berakin

ai, oi, ai, neskatila gazteaagure zaharrakinagure zaharrakin.

44

2Ama zertarako det nik

agure zahar hori,agure zahar hori ?Hartu ta leihotikanjaurti behar det nik

ai, oi, ai, neure leihotikanjaurti behar det nik,jaurti behar det nik.

45

3Neska hago ixilikan,aberatsa den hori,aberatsa den hori.

Pazientziz pasa itzanurte bat edo bi ;

hori hilez keroztikanbiziko haiz ongibiziko haiz ongi.

46

4Deaabruak daramala

interesatua,interesatua.

Ha baino nahiago’ut niknere gustukoa,

ai, oi, ai, hogei bat urtekogazte loretsuagazte loretsua.

47

AMERIKARA NOA

Amerikara noa nere borondatez,hemen baino hobeto izateko ustez;aspertua bai nago hemengo izatez,adios aita eta ama ondo bizi bitez.

Lehenaago ere seme bat badit Amerikan,orain dela sei uurte joanaa hemendikan;

baldin topatzen baadek haren biderikan,esan hakiok aita bizi dala oraindikan.

48

Kafiia hartutzen det eguniian bi aldiz,baaita pasiatu ere nik naahi ainaa zaldiz;

jan edanaren faltik ez, oosasuna berriz...aita bizimodu hau Donostian izan balitz.

49

AMNISTIAREN DEMA

Amnistiaren alde, zigortuen alde,gu ere haiekin bat, zigorpean gaude.

Ez dugu izaterik aske haiek gabeHaiekin askatuko baigara gu ere.

Amnistiaren dema garaipen egunalortzen ari garena lortuko duguna

50

Amnistiaren demak bakea du izareta askatasuna oinarrizko indarherri dena abian hego eta ipar

gaur borroka dugu ta garaipena bihar


51

Zaudete ziur haiek Ez dute etsikoez ditugu guk ere horrela utziko

Denak noizbait etxean zutik eta tinkoegon ziur lortuko dugula betiko


52

AMODIOA ZOIN DEN ZOROA

Amodioa zoin den zoroamundu guziak badaki.

Nik maiteño bat izaki etabeste batek eramaki,

Jainko maiteak gerta dezalaenekin baino hobeki.

53

Azken bestetan egin nituenizarraren ezagutzak

denen artetik ageri zirenharen begi urdin-beltzak

irri polit bat egin baitzautan,piztu zauztan esperantzak.

54

Geroztik ere mintzatu gira,eia nahi ninduenez...

Harek bietan baietz erranik,pentsa kontentu nintzanez!Ez nuen uste haren agintza

betea zela gezurrez.

55

Orai bihotza urtua daukatgatza urean bezala

izar onaren argien ordain izigarriko itzala

ohoin txar batek hartu daut etanola naiteke kontsola

56

ANTTONI ETA ANTTON

Anttoni, Anttonizure atean nago ni.

Ai, Antton, ai, Anttonate ondoan hor konpon

57

Hormatxoriak negu gorrian ez du atsegin elurra ;

zerua goibel, kabia hotza, ta janari gabe lurra

Ai, maite, nere bihotzak duan zure hotzaren bildurra

Biontzat kabi bat berotzeko bilduko nuke egurra.

58

Anttoni, Anttoni !zure atean nago ni.

Ai, Antton, ai, Antton !ate ondoan hor konpon !

59

Enarak ez du behin egindako kabirik inoiz aldatzen ;

urtero beti kabi haretan umeak ditu bazkatzen

Baina zu, Antton, enara txarra zaitut neretzat bilatzen

jai bakoitzean neska berria ikusten zaitut maitatzen.

60



61

Enarak ere bere kabia galduta badu ikusten,

biderik gabe, haruntz ta honuntz, kabitik du aldegiten.

Egarri dagon nere bihotza zuk eman ezik edatenberriro ere ibiliko da

gogorik gabe nunbaiten.

62



63

Zure bihotza egarri dala, esan didazu bertsotan ;neronek ere ikasia det arrazoi dezula hortan ;

zu beti zabiltz edari bila, ikusi zaitut askotan,

baina neurriz gain egarri hori itotzen dezu ardotan.

64

Anttoni, Anttoni, kalabaza zale ez naiz ni. Ai, Antton ; ai, Antton, haize preskuari gabon

65

ARBOLA GAINEAN (LABORARI)

Arbola gainean xoria da kantatzenKantatzen da eta bazterrak inarrosten

Inarrosi eta hostoa da erortzenEuskal bihootza da bilaiz egoiten.

Bilaizi ondoan han dira errabianXiloka beltzian handik elki nahianHandik elki eta kantatzerat abianLagun zonbait bidian ikusiko agian.

66

Laaaa, lara, lara, lara...

Goiz argi eder bat beti jeikitzen nunbaitNunbait jeiki eta zorionean zonbait

Bizi hobeago denek dukete gogoBainan bakaarrik ezin egin asmo.

Haur baten sortzeko sofritze beharrezkoBizi hobetzeko legeen bihurtzeko

Nor da abiatzen lagun zonbaiten biltzenHerriaren salbatzen herioari kentzen.

67


Gaur Euskal Herrian zuhaina da landatzenLandatzen da eta gero fruitu ekartzen

Fruitu ekar eta auzoa da kexatzenIraultzalaaria madarikatzen.

Jar giten ildoan igeri izerdianIzerdian eta lepo-zainak hegian

Besoez ta botzez, hortzez eta haginezLagun bat zorionez ikusiko dugunez.

68


La, la, la, laralalala…

69

ARDIAK LERRO LERRO: EEB... (Em)(ASTIRIA MENDIAN)

HITZAK ETA MUSIKA: M. PAGOLA

Ardiak lerro lerro mendi maldan doatziHaize firfira batek deituz gorago beti

Ibai zola erreketan denak lotan sartzen diraZoin amultsua zautan gaua jausten mendira.

La, la, la...

70

Egunaz ixil bazen gauaz pizten mendiaBelar punta bakotxak nasai dakar bizia

Gaztain ondotan kukuak joiten dauku soinuaEta izarrekilan pestan dugu zerua.

La, la, la...

71

Orroituko naiz beti Arradoiko bazterrezHorrarat so gelditu bainaiz maiz bi begiezBaina orain ezin dut Zangorlk hor finkatuBizi bihurri hunek bainau hortik urrundu.

La, la, la...

72

ARGIAREN HIRIA

Larogeitamaikaren martxoa huenniretzako hila bat miragarri

nik neuk bertan ezagutu bait nuenbihotzaren argi betegarri.

Bost egun bakarrik izan zirenargiaren hiria ikusteko

nahiko eta soberan izan nituenhalako gauzez maitemintzeko.

Bainan eskuak orain lotuak ditutarimaren nahia asetzeko,

ezinezkoa den altxorra nahi dutberandu da atzera bueltatzeko.

Gogoratzen hasten naizen guztietan73

dorre izugarri bat ikusten dutbegien malkoz dago bustia

aire ziztu batekin lehortuz.

Bidai luze bat dut orain buruangehiegi ez ote da niretzakoberanduegi bai izan daiteke

amets zahar bat orain berpizteko

74

ARI NAIZELA

Pello Errota:

Ari naizela, ari naizelahor ikusten det Txirrita,

eta zein ez da harrituko gaur,gizon hori ikusita:

dudarik gabe egina dioandregaiari bisita,

oso dotore etorri zaigubi alkandora jantzita.

Txirrita:

Hauxen da lotsa eman didanalagunartera sartuta

edozer gauza esaten deguardo tantakin poztuta;

bi alkandora ekarri ditutbat eranztia ahaztuta

Pellok bi nola jantziko ditubat besterikan ez du-ta.

75

ARRANTZALE MAITAGARRI

Arrantzale MaitagarriGogoan diat hire irriLibertatez hain egarriHautatu gure aberriArrantzale maitagarriGogoan diat hire irri.

76

Abertzale bai gudariGuretako haiz eroriSasitar ta presoeri

Laguntza nahiz ekarri.


77

Tirokatu xoriariPozik hago ihiztariEz uste ken geroari

Esperantzaren iturri.


78

Gertatua DidieriHautetsien NahikariLotu gaiten Borrokari

Bizi dadin Euskal Herri.


79

ARRANTZALEAK

Arrantzaleak gire bai DonibandarrakItsasoa da gure ama

Ziburutarak gira bai mariñel semeGuk itsasoa dugu maite.

Gu gira gu eskual kantari tropa batIzendatu arrantzaleak

Maite dugu eskual kantuaeta arnoa gorria.

80



Gure arbasoak joan ziren bezalaBehar dugu abiatu

Bainan aldiz ez arrantzaratEgun behar dugu kantatu

81



Etorri gira zuek alegeratzeratBakearen ekartzerat

Denek bepetan kanta dezagunEz gira gu bate ilhun.

82



83

ARROSAKO ZOLAN

Arrosako zolan kantu zirimolan,nahiz eta telebistan ez gaituzten modan,

euskararen garra, lokarri azkarra,gau iilun honetako gure artizarra

zazpiehun langilez, sutsu ta ekilez,oraina ta geroa ez ditaizke berez,

kontzertu honen bidez, musika eztiez,euskal iizen ta izana, betikotz bat bitez

84

Kokaa ta hanburgesa, euskaldun baldresagustua galtzea ere zer dugun errexaKendu nahi digute bihotz ta bertute,

izaki klonikoaak egin nahi gaituzte

jo dezagun bada, goraki aldabamultinazional hoien herria ez gara,

bretoi ta korsikar, kanak ta okzitandarnor bedera izaiteko har dezagun indar!

85

Munduko herrien ta iirrati libreenbilgune goxoa guk dugu urtero hemen

uhainen ildoan, asmoak geroan,elkarren ezagutza daukagu gogoan

munduko erronkak, herrien borrokak,bildu gara hausteko zapalkuntzen sokak,

dantza ta irria, kantuz ilargia, gau hontan zoriontsu da Euskal Herria.

86

Askatasunera

Quale si ? Eskualduna naizD’induve si ? Mendiko gizon naiz

U to paese cumu si chjama ?Euskal Herri ene herria da

Nor zara ? Eiu so corsuNungoa zara ? Vengu d’un paisolu

Zein da zurz herriaren izena?

87

U mo paese ghje corsica.

Simu fratelliAnaiak gara

Circhemu a stradaAskatasunera

U populu corsu campa di stonde amared’ii nostr’antenati a lingua si more

L’usu nustrale di campàSenza rivolte smariscera.

88

Baita nere herrianBainan euskara beti bizi daEskualdunak izan nahi duguPresoak etxean nahi ditugu



89

Ghje ora avà tutt’insemePer noi di custrui l’avvene

E di lotta senza piantasin’a l’alba di a libertà

Jeiki jeiki denak exteanOrain ibili gara bidean

Haurrek gurekin herriarentzatEskuz esku askatasunera

90





91

ASKATASUN EGARRIZ

92

Herria, jarri hadi zutiketsaia, dabil eta hortik

arrotza, daukagu gainetikgeure etxean.

Dena onartutzen badukberaien aldera hoa,

heure kezkak zabalduzireki zak ahoa.

Herria, jarri hadi zutiketsaia, dabil eta hortik

arrotza, daukagu gainetikgeure etxean.

Euskerarik gabeko euskadi,

93

baina zer da hori?gau eta egun etengabean

euskeraz bizi!!

Muga guztiak apurtugeure lurra geure eskuetan hartu

aberri aske bat sortueuskaldun guztien helburu. (3 aldiz)

94

ATHARRATZEKO GAZTELUKO KANTA

Ozaze Jaurgainian bi zitroin doratü,Atharratzeko Jaunak bata dü galdatü;

Üken dü arrapostü ez direla huntü,huntürik direnian, batto ükanen dü.

Portaliiala joan zite, ahizpa maitia,ingoiti horra düzü Atharratzeko Jauna,

otoi, erran izozü ni eri nizala,zazpi egün hoietan ohian nizala.

95

Klara, zuaza orai salako leihora,iparra ala hegoa denez jakitera,

iparra balinbada, goraintzi Salari,ene koorpützaren xerka, jin dadila sarri.

Ama, joanen gira oro elkarreki,etxerat jinen zira xangri handirekibihotza kargatürik, begiak bustirik,eetaa züre alaba tunban ehortzirik.

96

Ama, saldü naüzü biga bat bezala,bai eta desterratü, oi Españiala.

Aita bizi üken banü, ama zü bezalaeniindüzün ezküntüren Atharratzeko Salala.

Lara……

Aita bizi üken banü, ama zü bezalaeniindüzün ezküntüren Atharratzeko Salala.

97

AXURI BELTZA

Axuri beltza ona da bainanZuria berriz hobea

Dantzan ikasi nahi duen horrekNere oinetara begira

Zertan ari haiz bakar dantzatzenAgertzen gorputz erdia

Su ilun horrek argitzen badikAgiriko haiz guzia

98

AZKEN AGURRAREN NEGARRA

Nora zoaz eskual semea, arma hori eskutan ?Armen hartzera deitzen naute, frantsen aldera.Armen hartzera deitzen naute, frantsen aldera.Eskual Herriitik urrunduz, ta atzerrira joanak,

a ze neegarra eentzunen duzun Euskal Herrietan !A ze neegarra eentzunen duzun Euskal Herrietan !

Morts pour la patrie, morts pour la patrie,euskara baizik etzakiten haiek,

morts pour la patrie.100

Gure hiistorian zehar, zenbat malko ta ezbehar ;Landetaratu ginduutenekila dugu orai hiil behar.Landetaratu ginduutenekila dugu orai hiil behar.

Bere ama agurtu du, etxolako atarian,bere amak bisitatuko du atzerriko hilobian.bere amak bisitatuko du atzerriko hilobian.

Morts pour la patrie, morts pour la patrie,euskara baizik etzakiten haiek,

morts pour la patrie.101

AZKEN DANTZA

UUUU..

Azken dantza hau, maitia, zurekin,nahi zintuzket ereman nerekin,

bainan gaurko xedeaezin daike betea

badakit nik ere bihar dela joaitea

102

Bego pena hau, itzuliren naizbai berriz Euskal Herrira.

Bego urte hau, etorriko naizbetikotz zure ondora.

UUUU...

103

Azken dantza hau ez da sekulako,zin egina dut, zin egin betiko,

hemen, gure lurrean,bizi behar dutala

Hori ez bada, hilotz jar nadila

104

Bego pena hau, itzuliren naizbai berriz Euskal Herrira.

Bego urte hau, etorriko naizbetikotz zure ondora.

UUUUU...

105

AZKEN TXANPA

Arraunlariak triste gaur ez dira irabazleKaieko ur gazitan beso bihotz neketan

Azken txanpan ahaleginBainan arraun bat zaie hautsi

Hurrengoan lagunok, garaipen zuekin (bis)

Agur zoriona irabazleari,Itsasoa ez da agortuko oraindikan.

Agur zoriona irabazleariItsasoa ez da agortuko orain

106

Egun luzez prestatu eta orai dena da galdu,Ametsen laburra da estroparen kulunka

Arraunak elgar jotzenIzerditan dira galtzen

Hurrengoan lagunok garaipen zuekin (bis)

Agur zoriona irabazleari,Itsasoa ez da agortuko oraindikan.

Agur zoriona irabazleariItsasoa ez da agortuko orain

107

BAGARE

Araban bagare,Gipuzkun bageraZiberun bagire

ta Bizkaian bagara (bis),baita ere Lapurdi ta Nafarran.

Guztiok gara euskaldun,guztiok anaiak gara

nahiz eta hitz ezberdinez,bat bera dugu hizkera. (bis)

108


ta Bizkaian bagara (bis),baita ere Lapurdi ta Nafarran.

Herri bat dugu osatzeneta gure zabarkeriz

ez daigun utzi hondatzen.

109

Bagare, bagera,bagire, bagara,

euskera azkartzekooraintxe dugu aukera.

Bagare, bagera,bagire, bagara

Euskadi askatzekooraintxe dugu aukera.

110


ta Bizkaian bagara (bis),

baita ere Lapurdi ta Nafarran.

111

BAKE MINA

(Hitzak: Peio Ospital)(Musika: Irlandar herrikoia

Gizadiak maite-mina,Izadiak arreta-mina,Etorkinak herri-mina,Herri umek bake-mina.

Laborari ta langile,Sinestedun ta bilatzaile,Bidez-bide, kalez-kale,Izan gaiten bakegile.

112

Zatiketak etsipena,Elkarketak itxaropena,Gorrotoak pairamena,Barkamenak askapena.

Solasbide, elkarbide,Maitabide ta askabide,Zuzenbide, bakebide,Oro dire zorionbide.

113

BAIONATIK BILBORA

1Baionatik Bilbora

iitsasoo eerreaaputzuu honek ez du itoko

guure haserrea.2

Baionatik Bilboraitsaso petrala

aspaldi esan zidatenbesterik ez zala.

114

3Baionatik Bilbora

itsaso pobreanon du aurkitu behar

Euskadik hobea.

4Baionatik Bilbora

itsaso ainguranadila zure alboraoraindik ingura.

115

5Baionatik Bilbora

itsaso zakarrabaldin baneki norakamino bakarra.

6Baionatik Bilbora

itsaso euskaraumorea badaukagu ta

galduak ez gara116

7Baionatik Bilbora

itsaso nafarradatorkigula beheraamets honen afarra

8Baionatik Bilbora

hartzen du ekaitzak,arrokak ongi dakizkitxaluparen gaitzak

117

9Baionatik Bilbora

itsaso gorriaBaionatik Bilbora

gure memoria.10

Bilbotik Baionaraaluba itsasoa

igeri ez dakienahondoraino doa

118

BAKEAREN URTXOA

Bakearen urtxoa, oi urtxo eztiaHegalez kurri zazu lur zabal guztiaKontsola gerla pean dagoken jendia

Hilen haur, ait’ et’ amak, eta emaztia,Kolpatua errestan dabilan trixtia,Presoner dohakabe, hilik den bizia

Errozute deneri :

119

Jende gaixoak,Ez beha gau beltzari,Bainan bai izarreriBakea dela zueri

120

Bakearen urtxoa, jarraik bideariZure lili eztia eskainiz orori

Mintza zaite ezinik dagon eriariBihotza bero zozu xahar hoztuari

Esperantza emozu kezkan den amariBere latza ken-ozu hilen ezkilari

Errozute deneri :

121

Jende gaixoak,Ez beha gau beltzari,Bainan bai izarreriBakea dela zueri

122

Bakearen urtxoa, hemen zaite geldiLur hau da sakratua, deitzen da Euzkadi

Zorte txar batez joak girade aspaldiDenak anaiak-eta, bizi bi alderdi

Gerla da berrikitan pasa hemen gaindiEskualduner urtxoa, otoi, mintza bedi

Errozute deneri:

123

Oi Eskualdunak,Ez beha gau beltzari,Bainan bai izarreriBakea dela zueri

124

Bakezaleak Gara

Bakearen urtxo faltsu denen aurkajustizian dago herrien orekaaskatasunari ez biderik uka

herri honek bere bidea badauka.

Bakezaleak garabakea nahi dugu

bakezaleak gara etabakean bizi nahi dugu.

125

Ez gu anitz maita, Madril eta Parisez gu otoi zaindu hainbeste polizizez gu defendatu misil eta untziz

ez herri hau zanpa behin eta berriz.



126

Ez ken guri lanik eta kentzen jarraiez ken izerdirik lana badutenei

ez gu jar kapital basatien morroiherri hau saltzeko ez guri egin dei.



127

BALDORBA

1Ezkil gabeko elizeneremu emankorra,

giza-murzurikozure ardientzat.

2Oi Baldorba, oi Baldorba,

eguzki eta haize idor,mahats-ardo ibai,

galburuarena.128

3Lur gorri, harri landu,

mailu eta zizelaren kantu,kitarrazko alakiketan,

Armeniako kanun,ahots urratuan.


esazu nor zen bidetikbaztertu zintuen

madarikatua.129

5Zure irriño romanikoa

erdi izoztu eta leloturikutzi zuen madarikatuaren

izena nahi dut.



madarikatua.130

7Oi Baldorba,

zutaz oroit etazuri nagozu.

8Kantu bat laburra da eta

pentsa zuk, esaten ez dizudan hartaz.

131



madarikatua.

132

BALE IHIZI(

Ni itsas xoria banintz,iparreko izotz lurretaratjoan nintaike hegaldaka

bale itsu gizenen ondotik.Itsasoa harro dago,haizea oro txarrean,eta gu ezin kontsola,

etxe goxoa gogoan harturik.

133

Zoin asto izan behar denHala guziz miserian bizi

Untzirat iragaitekoBale bakantiaren hiltzaile

Sos poxika batengatikZonbat arriskurik ez den

Ur untzia uzkailirikBuztan hasarretuak leherturik

134

Lana gustokoa zaioarrantzale gai den gazteari,

bainan ikaretan dagobale basa hurbiltzen denean.

Lot lanari, erna gaiten,dio kapitaina jaunak.

Marinela eri dagogorputz arimak errotik daldaran.

135

Borroka hasten deneanuhain zoroak jauzian gora.

Aberea zauritutaodol basa zurrutan dario.

Oligo hexur partea,sos guttirekin saritzat.Moltsa arin itzultzen da

gaztea Ziburuko tabernarat.

136

BARATZE BAT

Hau da egün ederra,mila xori(e)k kantaziauri en’erregina

besuak zuri dititzüt para.

Baratze bat nahi deizüt eginamets segretüenekilan

liliak egün jauntsi ederrenetanmila kolorez dantzan bihotzetan.

137

Gaü beltz ta sakonetikelkitzen nüüzü hoztürikbihotza hain tristerik

zütaz hainen berantetsitürik.



138

Karrosa bat hor dügükanpuan gure haidürüez gal haboro denbora

hiskor beitago amodiua.



139

Maitarzün berriariilargiak dü argi

emanen deikü askigük alkar maita dezagün beti.



140

BATASUNA (Hitzak eta musika: Telesforo Monzon)

Aupa gizona, jeiki mutilatzar emazte ta neskatil,borrokarako dei eginaz

irrintzi bat dabil.Euskal Herria diagu zai

presoak eta hilak ere baiabertzale izan ezkero gaur,

gauden denok anai.

141

Borrokari luza zaidak eskua,hona hemen nerea zabalik.

Euskaldunok banan banan hiltzea,otso beltzak ez dik beste nahirik.Euskadiren alde loturik bagare,

goaz borrokara nagusituko bait gare!Gerokoak geroko utzi,

gaur herriak ziok: "nahi diat bizi"!.

142




gauden denok anai.

143

Otso beltza gauaren gauaz heldu,artzainak zebiltzala kalakan...goizean goiz, odolez gorrituak,hamaika ardi hilak belardian…Artzain kalakari, otsoak iduri,

har makila eskuan eta lotu etsaiari,anaien aurka ez habila,

otso beltzarentzat atxik makila

144




gauden denok anai.

145

Agur, agur andere askatasunaAgur, agur biharko Euskadi

Iguzkitan dantzatuko gaituzu,errana diot maiteñoari,

besoak loturik, ez dugu bestarik,nola dantzatuko biok belaunikaturik

Lehenik urratu katea,gero libro izanen dantzaegitea

146




gauden denok anai.

147

BAUTISTA BAZTERRETXE

1Bautista Bazterretxe

mutiko pijua,neri gurdi ardatza

ostuta dijua.Beltzak eta txuriak

izango dituzuneri gurdi ardatzaemate ez baidazu.

2Gurdi ardatza ezik

itai ta harriabesteren behar gabe

badauzkat neriak;sega, poto, labana,gainera bostortza

perian erosiadaukat nik zorrotza.

4Zerorrek nahiko gauza

dezula diozubaina gurdi-ardatza

lapurtu didazu.Ordaindu behar dezu

larrutik ederkiardatza ez baidazuneri ekartzen aurki.

5Buru gogorrak badu

berekin kalteaez dedan gauza nolanahi dezu ematea?

Zentzuak galdurikanarkitzen zerade,

bestela behintzat horlaariko ez zinake.

148

bis

bis

bis

bis

bis

bis

bis bis

bis

bis

bisbis

3Nere idi pareak

dauzka zintzarriaklepotikan zintzilik

zildain jarriak;gainera uztarriak

ta kopetakoakontz urre gorri zaharrez

erositakoak.

6Gezur ta abar zabiltza,

Bautista, tranpian;zu bezain gezurtirik

ez da Euskal Herrian;zure berri dakiteinguruko denak,

gordetzen dituzulagauza besterenak.

149

BEDATSIAN

Bedatsian dirade züainak loratzenUdan ekhiarekin bazterrak berotzenLarrazkenian aldiz egünak labürtzen

Negian haize hotza hezürretan sartzen.

Ez gal gure odol beroaBizi bedi gure Xiberoa.

150

Aspaldian bizi da gure popüliaZazpi probintzietan oso berexiaKantore zahar eta jauzi emailia

Xoriñua bezala txülüla joilia.


151

Jendik erraiten die mündian gisalaHau bezalako lekü ejerrik ez delaBena gure xokua hüsten ari dela

Eta segür hiltzeko pündian girela.


152

Tristeziaz besterik behar dügü hebenBizitzeko lotsarik ez dezagÚn ükhen

Oi Xibero maitia ez zira galdürenZure mek zütie bihar salbatüren.


153

BEGIAK PARREZ PARREZ

Begiak parrez-parrez,bihotza negarrez, (bis)

halaxe joaten nintzan, maitia,zugandik dolorez, ai, ai, ai... (bis)

Ama zuriak neri, parian pasata, (bis)

ez dit agurrik egin, maitia,burua jirata, ai, ai, ai... (bis)

154

Ama zuriak neriez agur egiteko(bis)

zer palazio dauka, maitia,zuri emateko, ai, ai, ai... (bis)

Palazio eder bat,haitzaren gañian (bis)

ez da euririk sartzen, maitia,ari ez dunian, ai, ai, ai...

ez da haizerik sartzen, maitia,ez dabilenian.

155

La, la, la…

156

BEHIN BATIAN LOIOLAN

1Behin batian Loiolan

erromeria zan,hantxet ikusi nuen

neskatxa bat plazantxoria baino erearinago dantzan;huraxe bai politahan politik bazan

157

2Esan nion desio

senti nuen gisan,harekin hizketa bat

nahi nuela izanerantzun zidan ezik,atsegin har nezan,

adituko zidalazer nahi nion esan.

158

3Aurkitu ginenianinor gabe jiran,koloriak gorrituarazi zizkidan

kontatuko dizuetguztia segidan,

zer esan nion etanola erantzun zidan.

159

4— Dama polita zera

polita guztiz aiBainan, hala ere, zaude

oraindik ezkongai,ezkon gaitezen biok

esan zaidazu bai— Ni zurekin ezkondu

Ni zurekin Jai-jai.

160

BEHIN BETIKO

Behin betiko, behin betikosinple bezain tinko, ez dugu etsiko

Behin betiko, behin betikosinple bezain tinkoeuskaraz eta kitto

Etxean eta kaleanBerdin-berdin jolasean,

eskolan, lanean,tristuran eta pozean.

161

Dakitenek erabiliz,ez dakitenek ikasiz,herri bat osaturik

euskaraz nahi dugu bizi.

Hasi etxetik eta kalera,hasi kaletik eta etxera,

martxan jarri da lege berria:Euskaraz Euskal Herrian.

162

BERMIOKO PORTUAN

1Beermioko portuan

goixeko ordu bidxetan ez da entzuten besterik,ez da entzuten besterik,ez da entzuten besterik,

Txo! atrakaixu batela.

Egidxe da, egidxe daneuk ikusi dotelako;

egidxe da, egidxe da,por que lo he visto yo

2Lau airoplano pasata,bat itsosora dxeusi;ekarri, Sebastianak;ekarri Sebastianak;ekarri Sebastianak...Artzan enkalleta itxi.

Egidxe da...

3Agoztuen hamabidxenPatxi Bermiora etorri;

ekarri katxalotie,ekarri katxalotie,ekarri katxalotie,

puaf! Artzan ustelduta itxi.

Egidxe da, egidxe daneuk ikusi dotelako;

egidxe da, egidxe da,por que lo he visto yo

4El aviador de Kakapurtambién quería volar; etzo itxi trinkadoriak,etzo itxi trinkadoriak,etzo itxi trinkadoriak...barrabaskeije eiñ barik.

Egidxe da... (bis)

163

bis

bis

bis

bis

BERTSO BERRIAK

1Bertso berriak jartzera noa

euskaara garbii batianhitz politen bila ez etorri

hortaz gelditu atian.Barruak lasaiituko ditut

eztarriaren kaltiannire kaantuak idurituko duzakurren zaunka katian.

2Uztaila hontan beteko ditut

nik nahi baino urte gehioilea galtzeearren nik ez dut

ematen gizon serio.Ene hitz garbienak ere ez du

inon ezer ere balionire buuruari sekulan ez dio

inork jarriko prezio.

3Gau ixil hontan ikusten zaitut

ipaarraldeko izarrahamabost urteko neska baten

ametsa bezain ederra.Urruti zaude mundu hontatik

librea eta bakarrainoreen menpe kantatzen ez duzu ta

zure boza da zilarra.

4Eguzkiaren hautsak horitzen

duenean egun berriapozten zara gaztain iluna

zabaltzen duzu orria.Ez zara makina beltz baten

pioii zerbiitzariakaleaan arrastaka dabilen

nire antzeko piztia.nire antzeko piztia.

164

bisbis

BI URTXOEN KANTA

Haize hegoak hurbiltzen ditu mendi urdinak bixtaraAmodioak bihotz kartsuak biltzen tu elgarretara

Uztaritzeko zeru pollitan xori airosak badiraBi urtxo ergel nahi ditugu hemen lumatu gostura

Haitzondo baten itzal freskoa zer lekua pausatzekoAitamen eta bertzen ixilik elgarrez agradatzekoKapito Harrin biltzar ederrak egin dira lehenagoHain amultsurik ez da sekulan itzal hortan ikusiko

165

Urtxo urdinak urtxo beltxari muxu eta amodioBeltxak ordainez urdinoari halabiz erraiten dio

Bainan auzotik hustu on batek berexten ditu adioAdio eta biak nigarrez ihes doatzi aiaio !

Neska zirtzila desohorea ekarri duzu etxeraHuna bi talo eta zoazi afaldu gabe ohera

Amaren hitzak karrikan gaindi jin zaizkigu beharriraMari mutiko arin horiek hola hoztu behar dira

166

Manexi aldiz aitak diozka galtzak berotu handizkiMizpira salda zer tisana den gizagaixoak badakiXito ausarta hago kaiolan lumatu arte zuhurki

Aitak bazakik kaiola hori noiz behar dauian ideki

Euskal Herriko jende leialak egin beza pentsamendu,Gure omena behar dugula gora eta garbi zaindu.

Aiten errana segi dezagun zahar-gaztek ponduz ponduAmodioak, ez goiz ez berant, bere sasoina behar du.

167

BIZKAIA MAITE

1Bizkaia maite,

atzo goizean ikusi zintudansoineko xuriz jantzia

buruan orlegi, bihotzean sua,neree gogooaren ertzetik pasatzen

zure usain goxoa, lana,amodioa, iitsasoa

nere baitan sartzen.

2Atzo goizeean entzun nuenzure berbaren oihartzuna

zure kantaren fereka,bihotzean kilika

eta oihaartzunaren haunditasuneanmurgilduz joan nintzen

jauzika, hegaka.

3Bart aarratsean

arbasoen baratzaren ondoan

4Bizkaia maite,


buruan orlegi, bihotzean sua;oleerkari

penatuaren gozo eta minaamodio eta kanta,zure berba leun

zure gatzaren biziazure burdinaren goria dira gaur

neretzat aterbe.

5Bizkaia maite,


buruan orlegi, bihotzean sua,lirain, sendo, eder.

168

bertsotan eta dantzanlotu zinen alai,

piper eta gatza,saabel emankor.

169

BOGA-BOGA

Boga, boga, mariñela, mariñelajoan behar degu urrutira, urrutira.

Bai, Indietara ! Bai, Indietara ! (bis)

Ez det, ez det , ez det nik ikusikozure plai ederra, plai ederra.

Agur, agur, agurOndarroako itsas, itsaso bazterra.

itsas, itsaso bazterra. (bis)

170

Mariñela,b o g a !

Mariñela.

171

BONETA TA TXAPELA

Iragan egun batez egin dugu irri,hortaz nahi deizat eman zerbait berri

Parisetik jin zaiku bidajez Phetiri,urthe bakotx fortuna eginik uduri.

Agur, eta zertan hiz, Phetiri gaizua ?Ene haur denborako khantuko aixua !Iragan duk orduko denbora gozua,Eta hi aberastu, espehiz zozua !

172

Parisetik horra nuk zien ikhusteraHan untsa bizi gutuk, adixkide Pierra

Hiaurrek ikhusten duk egin diat apheratxapela ezarri diat burutik behera.

Txapela baduk biena arhin barnekuraNun utzi duk boneta uxkal-herrikua.

txapel horrek eztereik edertzen kaskelaBasta ederragatik, asto duk astua.

173

Eztiak ez axolik lai duen batere !Han ezagutzen diat hanixko andere !

Itxurari so-ginez aberats bai ereEskunturen ahal nuk, ez erran deus ere.

Arren, baduk ideia hala eskuntzeko ?Lagun franko badutek hortan segitzeko.

Ofizio bat balit Parisen hartzekoAberats izan gabe, ahuer bizitzeko !

174

Ez nuk ez hi bezala lanian akitzenLan anplexagorik duk hiria agitzenEne alde hasi nuk Parisen bizitzenArruaren xokoan oskien argitzen

Ofizio ederra oski argizaleHar-ezak emaztea ziraje saltzaile

Kaurrak jinen zazkie gose bazkazaleUtziren duk Parise ahal bezain zale

175

Ni ja nahi nuk egon buneta kaskuanEne sor leku maite Euskal HerrikoanIhurk e jakin gabe zer dutan gogoan

Kobla zunbaiten huntzen sutondo xokuan.

176

DE TREVILLEN AZKEN HITZAK

Herio latza hüllantzen ari hizDolürik gabe orai nitarat,

Otoizten hait ixtant bat ützi nezakEne azken adiuen egitera.

Hori bera da denen ixtoriaheriuak bardintzen handi txipiak,

zeren ilüsi one bat bera daLurr(ar)en gañeko gure pasajia.

177

Ene jauregi pare gabekua,hi altxatüz banian fiertate,hitan igaran, denbora gozua

Hain llabür nükila ez nian uste.



178

O Basabürüa miragarria,bortüz eta mendiz üngüratürik.Bostetan nik begixtatü zütietürgullükin terraza huntarik.



179

Adi-os arren Marie-Maidalena,zük ingana nezazü lotarik,

ene ondotik baratzen direnezIzan ez nadiola ahatzerik.



180

DIN DAN DON, EGUBERRI ON !

Din dan don, din dan don ! Eguberri on !

Zorion, zorion ! gabonak, din-dan, don !


Zorion, zorion, Gabonak Gabon !

181

Izar bat hasi da dirdizka zeruan Berri onak zabaltzen ari zaigu munduan. Sortu da, Sortu da, Jaunaren Semea, Askatxo batean dago, lastoen gainean.

182





183

Aingeruak kanta, artzain onak dantza, Jainkoaren sortzean Bakea eta Aintza !

Astoak, ihan-han ! Idiak, muu-mu ! Estalpe zaharrean kantan ari zaizkigu.

184





185

Antxon eta Peru, artzain buruzuri, Izarrari jarraikiz biak datoz arinka. Menditik barrena, haurtxoarengana,

Artzain bakoitzak darama arkumetxo bana.

186





187

DONOSTIAKO HIRU DAMATXO

188

1Donostiako hiru damatxoErrenterian dendari (bis)josten ere badakite, baina

ardo edaten hobeki.Eta kriskitin, kraskitin,

arrosa krabelin,ardo edaten hobeki.

2Donostiako Gaztelupekosagardoaren goxua, (bis)

hantxen edaten ari nintzalahautsi zitzaidan basua.Eta kriskitin, kraskitin,

arrosa krabelin,basua kristalezkua.

3Donostiako hiru damatxo

Errenteriko kalian.egunez oso triste ibili,baina dantzatu gabian.Eta kriskitin, kraskitin,

arrosa krabelin,baina dantzatu gabian.

4Donostiako neskatxatxuakkalera nahi dutenean : (bis)"ama piperrik ez dago eta

banua salto batian".Eta kriskitin, kraskitin,

arrosa krabelin,"banua salto batean".

5Donostiako neskatxatxoakmandatuen aitzekiyan, (bis)

mutilarekin egoten dirakalean jolaskeriyan.

Eta kriskitin, kraskitin,arrosa krabelin,

pozez algara haundiyan.

6Arrosatxoak bost hosto ditu,

krabelintxuak hamabi,Mari Joxepa nahi duen horrek

eska bezaio amari.Eta kriskitin, kraskitin,

arrosa krabelin,eska bezaio amari.

189

bisbis bisbis

DONOSTIYAKO ZIUDADIA

1Donostiyako ziudadia

Irutxuloko uriya,etxian zuen perlik onena

Jainkuari ixuriya.Zahartzen diranen alaitzallia

gazte guziyen nobiya.Zerua zer den ez dakit bainan

zu zera nere gloriya.

2Urruti zaude eta zaila da

ni zugana iristia.Horrenbeste nahi dizun batentzat

zer bizimodu tristia!Alaipide bat bakarra daukat

ametsetan sinistia:Zu ikusteko noiz nahi asko det

nere begiyak ixtia..

191

EDARI GOXOA

Jaunak, hau bai edari goxoaarimen iratzargarri,

egin dezagun azken tragoaatea itxi aurretik.

Haserre joan zaizkigu emazteakberen izenak madarikatzen,azkena egin dezagun mutilak

abisua jo aurretik.

192

Mundura sufritzeko ez ginen jaioezta gutarrak jagoteko,topa egin dezagun agudoinfernua gure zain dago.

193

EGINA

Hitzak ikasiz eta hizketan hasiz, irudimeneanGeure pentsaerari aske izaten utzi genion aidean

Elkartrukatuz, idatziz ta irratiz hegan geundeneanHitza nola ebaki daitekeen erakutsi ziguten bidean...

"Egin" hil nahiean!

Eskurik esku "Egin" berria helburuIsildu gabe berdin hitz egingo dugu.

Eskurik eskuekin geroa seguruGeurea dugu eta "Gara" egin dugu

195

Egin ta egin, bultza ta bultza, Denon ekimen, denon laguntzaEgin behar da, egingo dugu

Denon ekimen, denon helburuHerririk herri, zaharrak berri

Herriak orri, orriak herriEkarpenekin, elkartuz ekin Orririk orri, egin ta egin.



196

Bultza ta bultza, indarrak biltzenIndarrak bultzaz, indar berritzen

Lehen baginen, orain bagaraIndarrak biltzen, jaio da "Gara"

Orain bagara, lehen baginenJaio da "Gara", jaioak ginenEgin nahi zena, ekin ta ekin

Egin da "Gara", "Gara" da "Egin"



197

EGUN DA SANTI MAMIÑA

Egun da Santi Mamiñabenetan egun samina.

Goiko zeruan gorde dezalaluzaro neure arima.

Esanen dizut egia,hau ez da usategia,

erroi artean izan nintzadenbenetan ausartegia.

198



Itsas aldean izarra,hari begira lizarra.

Euskara salbo ikusi arteez dut kenduko bizarra.

199



Kantatu zuen oilarrak,argitzen dira belarrak.Ageda gure martiriari

moztu zizkaten bularrak.

200



Bularrak moztu zizkaten etaEuskal Herriak diotsa:

solomo luze dultzerik gabeeman zaidazu bihotza.

201



Eman zaidazu bihotza etaken, berriz, nahigabeak,

esan noiz garen izanen gureetorkizunen jabeak.

202



203

EGUNSENTIA

Eguzkien argia leihopetik sartzianpoz eta alaitasunez esnatuko gera.

Txorien abestiekin alaitutako egunagizonen gorrotoakin hondatuko da eguna.

Ibiliko gera alkarri kalte eginazustez launik haundienakaurrez ondo hitz eginaz.

Batzuen izerdiekin besteak diru eginazegia esan dutenak giltzapera emanaz.

Gauza hoiek ikusteko nola esnatzen gera ?Gauza hoiek egiteko nola jaikitzen gera ?

204

Txoriak alaitutako eguna hondatzekohobe genuke ez esnatuta bertan geldi lotan.

Ibiliko gera alkarri kalte eginazustez launik haundienakaurrez ondo hitz eginaz.

Batzuen izerdiekin besteak diru eginazegia esan dutenak giltzapera emanaz.

205

Elizondoko partida

1. Huna bertsu berriak, nik orai emanak,Kantuz erraitekotan plekarien famak,Elgar ezin bentzutuz izan tuzte lanak;

Azkenean nausitu dire zaharrenak.

2. Mila bederatzi ehun hogoi-ta bigarrena:Urte hau ainitzentzat zer orhoitzapena!Irabaztailek plazer, galtzailek zer pena!Bethi lanjer menean irriskatzen dena.

206

3. Larunbatarekin zen, abendoak bia,Orduan jokatu da partidu handia.

Elizondon in zuen diruzko uria,Bai eta proetxatu lapurtar jendia.

4. Partidu hau izan da izigarrikoa,Bakan aditzen baita hau bezalakoa.Trinketa hautaturik Elizondokoa,Han eginen zutela guziek jokoa.

207

5. Dongaitz anaiak biak, Leonis ta Arce!Partidaren finitzen lanak izan tuzte.

Gaztek galtzerik ere ez baitzuten uste,Azkenean zaharrek irabazi dute.

6. Jean-Baptiste Dongaitz zen gizon famatua,Ez baita maiz ikusten hoi bezalakoa.

Berrogoi urte eta ehun kilokoa,Berdin, buruz nagusi, egin du jokoa.

208

7. Besoa hasi zaio pixka bat ttikitzen,Gorputza pisutu ta ilea zuritzen:

Bainan halere ez da batere izitzen,Azkenean badaki kintzea trenkatzen.

8. Partida egiletan bat zen Mendiondo,Ez omen du ikusi nehor egundaino,

Horrela atxikitzen azken kintzerainoOndarrean Jean-Baptiste nausi zen oraino.

209

9. Hamar mila libera alde bakotxetik,Behar zuzten jokatu hasteraz geroztik,

Trebesak zenbat ziren Jainko onak zakik,Galdu duten gaixoek ere bai hargatik!

10. Ondoan banituen urgulutsu hainitz,Oihu-garrasiaka xantza bildu nahiz,

Sekulan parada hoi jiten bazait berriz, Begira egonen naiz bazterretik irriz.

210

11. Partida horren famak horra hor pertsutan, Guziek kantatzeko Eskual-herrietan.

Nihor gertatzen bada ene beharretan,Zerbitzaturen ditut denak lorietan.

12. Kantuen emailea Batista handia,Guziek dakitena, gizon bat noblia;

Pertsu berri emaiten parerik gabea, Lanetik ageri da ofizialea.

211

ELURRA TEILATUAN

Elurra teilatuanzakua lepoan

ibili beharko deguaurtengo neguan. (2 aldiz)

Riau, riau, riauriaukataplau...

213

hau duk umoreautzi alde batera

euskaldun jendea.

Riau, riau, riauriaukataplau...

hau duk umoreautzi alde batera

euskaldun jendea.

214

EKI EDER

1Udazkenean mendiakurtxoen eho tokiaksare'ta ihizlariak

alde guzitan gordeakberdin ditugu etsaiak

gordagian jarriakgure seme ta alaben...

oi ebaasleeak

215

Eki eder sutan beroeuskaldun bihotzak oro

gudukari diten gerobilaka gau egunero (bis)

216

2Su pindarraren indarrakduelarik sortzen su garra

preso ezarri gatuanola den amorratua

berdin dira euskaldunakgizonik hoberenak

baina agertzen zimizta...ziztatu eta.

217



218

3Bururatu da guretzat

ilusionen denborajaun haundi bat Parisetik

jinen zela salbatzeranunbaiteko zeruetanbalin bada jainkorik

guk ez dugu sinetsiko...nagusi denik

219


gudukari diten gero bilaka gau egunero (bis)

220

4Gizon enganatzailea,

itxuraz baita zintzoa,aberatsekin dabila,

ederra dauka mintzoa;harek du deliberatzen

gure ongia zer den;guk azala, harek mami

daukula jaten

221



222

EÑAUT BIDEGORRI

Jakin duka berriaEñaut bidegorri hil dela

Atzo dena irriaNork erran egun hilen zela

Lurreko itzulia,Harek egin loreak bezala

Etzian aberatsaEtzian pobrea...

Bainan haren bihotzazer urrezko kalitza...

223

Gurekin herriz herri,pestaz ibili duk frangotan.

Neskek harentzat begihain zukan trebe fandagoetan !

Oto batek moztu dik,Gaixo Eñaut, hogoi urtetan !



224

Eñauten goraintziakZoin bero zitaizken orduan

Gazte lagun guziakBaigintuen bere gogoan

Gu hemen utzirik-eBera balitz orain zeruan



225

Adixkide bat zer denNik bihar dut hori jakinen.

Bihar bakar bakarrikEñaut gabe bainaiz gelditzen,

Ai! Eñaut adixkidehik baninduk hire ganatzen.



226

Ene maitia xarmagarria

1. Ene maitia xarmagarria,Dohain ederrez zirela betea,

Zuk egin afruntua sartu zait bihotzera,Heldu baitzait gogora ardura.

Nik orai pena; zure maluraDenborak emanen du agertzera.

228

2. Xoratu nauzu, tronpatu nauzu,Ene bihotza eritu dautazu.

Denborak beharko du ene pena kasatu,Bihotz alegeratu, sendatu;

Hobe bat ustez nauzu kitatuZure malura hortan egin duzu.

229

3. Zuk kitaturik, xangrinaturik,Bi urte egotu naiz pasaturik,

Ene bihotz tendrea, nihor maite gaberik,Etzagoken bakarrik, tristerik.Maite berri bat du hautaturik,Hark ezarri nau alegeraturik.

230

4. Adio enea, lehen maitea,Desir onez dut bihotza betea.

Zuk egin afruntua aspaldi barkatua,Desir dautzut, gaixoa, zerua;

Munduan ere bizi luzea,Eginik zure gostuko maitea.

231

EPERRA

Eperrak baditizü bere bi hegalakbai eta bürün gainin kokarda eijer bat

zük ere balinbazünü gaztetarzün eijer batneskatilen gogatzeko bilo holli pollit bat.

Amorosak behar lüke izan lotsa gabegaiaz ebiltia ez üken herabeegünaz ebiltia desohore leike

txoriak ere oro haier soz dirade.

232

Ebili izan nüzü gaiaz eta betieia atzamanen nianez lili eijer hori.

Azkenian atzaman düt oi bena tristekilumarik eijerrena beitzaio erori.

Mündian ez da nihur penarik gabe biziNik ere badit aski hoitan segurki

Nik desiratzen nizün ezkuntzia zurekinBena ene aitak eztü entzün nahi hori

233

Zure aitak zer lüke eni erraitekoAla enitzaio aski haren ofiziokoAla zü soberaxe zitzaio enetako

Printzerik ez ahal da orai zuenganako

234

ERRAN DUT /ALA KINKIRRI

Erran dut, erran eta errangoez naiz isilik egongo

plaza hontako dama gazteakez dira monja sartuko.

Ala kinkirri, ala kunkurru,ala kinkirri kunkurru kanta,ala kinkirri kunkurru kanta,

ez dira monja sartuko.

235


plaza hontako gizon gazteakez dira fraile sartuko.


ez dira fraile sartuko.

236


plaza hontako gazte guztiakezkontzan dira sartuko.


ezkontzan dira sartuko.

237

ERRIBERA

Erribera, erribera !Zure landen zabalera

ortzi-muga den hartan mugatzen da.

Zure lur emankorretanixurtzen diren asmoak

gogotsu hartuko ahal ditu lur gozoak.

238

Zure gaztelu zaharrekgorderik duten antzina

hats tristetan mintzo da haren mina.

Ooo...

Horma zahar arraituetantxoriak dira kantatzen,

mendetako lo geldia salatzen.

239

Nafarra anai zaharra,kondairaren lehen zuztarra,

bego higan arbasoen amets hura.

Ooo…

240

ERROTA ZAHARRA

Errota zahar maitea uraren ertzean ;uraren ertzean da basati beltzean :negar egiten dezu alea txehetzean ;ni ere triste nabil zutaz oroitzean.

Zotin sekua dagi errotarriak ;itzalitako izar dirdirak

dira neretzat zure begiak.

241

Izar eder bat dago hor goiko lepuan ;errota zaharra, berriz, erreka zokuan ;

berebiziko pena badaukat barruan :ezin gindezke bizi elkarren onduan.

Bizitzaren legea nahi det onartu, halabeharra kuraiez hartu,

berez doana, zertan behartu ?

242

Errota zahar maitea uraren ertzean ;uraren ertzean da basati beltzean :negar egiten dezu alea txehetzean ;ni ere triste nabil zutaz oroitzean.

243

ESPERANTZARIK GABEKO AMODIOA

Amodioa gauza tristea, bihotzen higatzailea,guziz enea bezala bada esperantzarik gabea.

Gizonarentzat hau baino malur handiagorik badea ?Ikusten eta ezin eskura maitatzen duen lorea !...Hunela bizi baino aunitzez hobe litaike hiltzea !

O, Jainko ona, zendako bada egin nauzu hoin maluros,begien bixtan izar eder bat ezarri dautazulakotz,ikus orduko maite nuena nik ditutan indar oroz ?

Harek ordainez ez du enetzat ez begi eta ez bihotz...Nehoiz ikusi izan ez banu hobeko nuen ondikotz !

Oi, ene maite ezin ukana, zoin zaren xarmegarria !244

Maite dut zure begitartea, maite zure boz eztia,halaber zure irri gozoa, zure izaite guzia ;

zuretzat baizik ez dut begirik, zare ene iguzkia,gau eta egun zuri pentsatzen deramat ene bizia.

Martxoko hormak galduko duen lore pollit goiztiarra,ta eihartzerat bortxatua den aizeak hautsi abarra :

ene bihotza ez ditaikea gauza horier konpara ?Nehoiz enea ez da izanen maitatzen dutan izarra,

hortaz oroituz maiz etortzen zaut nigarra begietara.

Aitortzen dautzut, ene maitea, goiz aski banakielaetzintaizkela enea izan, bertze batentzat zinela ;

245

bainan halere maitatu zaitut, ez bainezaken bertzela ;ene bihotza, bizi naizeno, izanen zaizu fidela,

zuretzat bizi ez banitaike, zuretzat hil nadiela !

Fernando AIRE "XALBADOR"

246

http://www.eke.eus/fr/culture-basque/bertsularisme/le-bertsularisme-en-pays-basque-nord/maitres-de-limprovisation/bertsularis-du-pays-basque-nord/fernando-aire-xalbador

EUSKAL HERRI NEREA

1Euskal Herri nereaezin zaitut maite,

bainan nun biziko naizzugandik aparte.Anaien aurpegianbegirada hotza,

bihotz berotasunaizaten da motza.

2Arratsaldeak betidakarren tristuraneretzat izaten dabakaardade hura,

argitu nahirik begiak,balio al du gure egiak?Bide bat aukeratzean

gelditu nahi nukenere lurrean.

neurri zuzen bateen beharraklotutzen dizkit nere indarrak.

Erreka zabal garbiazugan egon bedi

gure argia.

4Euskal Herri nereabehar zaitut maitenun biziko nintzake

zugandik aparte.Anaien aurpegianbegirada hotza,

bihotz berotasunaizaten da motza.

5Urruti joan ezkeroberriz etortzean,

247

Euskal Herri nereaezin zaitut maite,

bainan nun biziko naizzugandik aparte.

3Ezin erabakirik

esandako hitzak,pauso baldarrak ditu

gizonen bizitzak,

nolako zulo beltza nere bihotzean.Egin dezagun aurrera,

gerra hontan saiatuko gera.Tristea etxerik ezalurrak emango dit

bere babesa.

Euskal Herri nereabehar.

248

EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ

Euskal Herrian euskaraznahi dugu hitz eta jolas,lan eta bizi euskaraz eta

hortara goaz,bada garaia noizbait dezagun

guda hori gal edo irabaz.Zabal bideak eta aireak

gure hizkuntzak har dezan arnas,bada garaia noizbait dezagun

guda hori gal edo irabaz.249

Euskal Herrian euskarahitz egiterik ez bada,

bota dezagun demokraziazerri-askara

geure arima hiltzen uztekobezain odol galduak ez gara.Hizkuntza gabe esaidazue

nola irtengo naizen plazara,geure arima hiltzen uztekobezain odol galduak ez gara.

250

Euskal herri euskaldunairabazteko eguna,

pazientzia erre aurretik behar duguna;

ez al dakizu euskara delaeuskaldun egiten gaituena ?

Zer Euskal Herri litzake bere hizkuntza ere galtzen duena ?

Ez al dakizu euskara dela euskaldun egiten gaituena ?

251

EZ, EZ DUT NAHI

Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez.Ez, holako zibilizaziorik.

Kaiolaren adarrak ditugu gogoan,eskuindarrek eskua zabaldu juxtuan.Zigor indarren menpe, tiroak gogoanhorrela bizitzerik ez dago munduan.

252


Poliziak nun-nahitik zerbait egitean,pentsatu arazi nahi makil indarpean.

Irudi du gerala kaiola bateanjarritako txoriak fusilen menpean.

253


Horregatik ez dut nahi gizonen kutsurik,Zibilizazioaren sasi jaungoikorik.

Libre nahi dut bihotzez, libre loturetikbasurdearen gisa hortzak estuturik.


254

FORJARIEN KANTA

Gaur forjariak lana utzirikgatoz guztiok kalera,labeak oso itzaldu etaprotesta bat egitera,

mailu-burdinak bota dituguhantxe bertan bazterrera;ez dugu nahi berriro ere

toki hartara lanera.

256

Dinbili danbagau eta goiza ,

su eta keien artean,sosegu eta deskantsu gabe

geure buruen kalteanhorrexegatik lanak utzirik

gatoz guztiok batean.

257

Gora, bai gora beti,gora forjaria

Langile trebe zintzoda mailukaria.

Lurpera bai lurperabeti nagusia

Ez digute egingonahi duten guztia.

258

Ez badigu ematenarrazoia guri,

ez badigu ematenbehar legez ongi,su emango diogugure fabrikarieta nagusiarenetxe guztiari.

259

Hiru babarrun jateagatikhorrenbeste neke, pena;

erdi ustelik aurkitzen duteforjariaren barrena.

Gure kontura egiten dutenagusiek nahi dutena,

gure lepotik gizentzen duteberen paltrikara dena.

260

Oso goizetik lanian hasisu eta keien artean,

dinbili-danbagelditu gabe

guztiz ilundu artean,arropa denak puskatzen eta

osasunaren kaltean.

261

Ez badigute gurijornalik haunditzen,berriro gu ez garalanera bihurtzenarrazoiaz gehiagobadugu eskatzen,ez gaituzte inolahoiek ikaratzen.

262

Ez badigu ematenarrazoia guri,

ez badigu ematenbehar legez ongi,su emango diogugure fabrikarieta nagusiarenetxe guztiari.

263

FURRA FURRA

Furra, furra, fandangoa,hortxe duzu fandangoa geure gustukoa.

Gaur goizean jeiki naiz suerte onean,tanke bat topatu dut neure kafesnean;Ez dakit zer daukagun bakea ala gerra

bainan nik badaezpadan egin dut puzkerra.

264


Zerbait egitekotan zuzen eta artezzorri bat garbitu dut ur pistola batez,orain galdurik nago beldurrez beteta

muniziorik gabe gelditu naiz eta.

265


Neure arma bakarra dut akordeoia,hauspoari eraginez dirudi leoia;

Eskua jaten badit on egin dezaionCervantesi holakorik gertatu zitzaion.

266


Eta orain banoa berriro ohera,bila ez badatozkit lolo egitera;

Bihar ikusiko da zer dagoen berri,jakintsuenak ere ezin du igerri.

267


268

GAZTEDI BERRIA

Aita zer egin duzu gure lur maitea ?Kanpokoari saldu, oi dohakabea,

Arrotzez betea da Euskadi guzia,Euskalduna etxean ez dago nausia.

Gu gira euskadiko gaztedi berriaEuskadi bakarra da gure aberria.

269

Aita zer egin duzu, eskuara maitea ?Erderan hazi duzu, oi zure semea,

ontasun ederrena aita batek galtzea,bihotzean sartua dugu ahalgea.


270

Kaskoin edo maketo ez dugu etsaia,baina eskual semea da gure anaia,

hemen dela España, han dela Frantziamugaren bi aldeetan da Euskal Herria.


271

Jaungoikoak emana hor dugu heria,bere semeek hiltzera zergaitik utzia.

Bat egin behar dugu Euskadi guziabildu gaiten anaiak, gurea da bizia.


272

GAZTELUGATXE

Seiehun urte ingurukosta aldean zen gertatu,

itsasgizon zahar batekbehintzat hala zidan kontatu,enbat itzelak Gaztelugatxen

ontzi eder bat zuen hondatzen,euskaldunontzat barruan

altxor haundiak ei zekartzan.

273

Igaz udako goiz batezeguzkiaren lehen printzez

jo nuen itsas barrenabihotza dardara eginez,

murgildu nintzen ur gardenetan,arakatu ongi hare-haitzetan,

han zegoen tinkaturikgoroldioak estalirik.

274

Indar guztiaz bultzatzenaltxor kutxa zabaldu nuen,

atzera egin ninduenuhin haundi bat altxatu zen,

inor ez zapaltzeko gogoa,zapalduak ez izatekoa,hau da gure urguilua

altxor guztien iturria.

275

Eta hau hola ez bazan sar nazatela kalabazan,ipui txit barregarriak kontatu nizkizuen plazan.

276

GAZTE NAIZ ETA LORIOS

Gazte naiz eta loriosizpiritua kurios (bis)

batez agradosbesteaz jelos

mutil gaztekin gau oroz.Mutil gaztekingau oroz eta

nundik naiteke maluros.

277

Aita eta ama etzaten dirabiak ganbera berian. (bis)

Ez dira nitazainitz oroitzen

berak ontsa direnian.Jeloskeriarik ez izaiteko

ni maiteñoaren aldean.

278

Ate xokoan makila etaleiho azpian zurubi. (bis)

Ene maitiahandik sartzen da

segeretuan, prudenkisegeretuan, prudenki eta

amak oraino ez daki.

279

GERNIKAKO ARBOLA

Gernikako arbola da bedeinkatua,euskaldunen artean guztiz maitatua,eman ta zabal zazu munduan fruitua

adoratzen zaitugu arbola santua.

Mila urte inguru da esaten dutelaJainkoak jarri zuela Gernikan arbola,zaude bada zutikan orain da denbora,

eroritzen bazera arras galdu gera.

280

Ez zera eroriko arbola maitea,baldin portatzen bada Bizkaiko Juntea.

laurok hartuko degu zurekin partea,pakean bizi dedin euskaldun jendea.

Betiko bizi dedin Jaunari eskatzekojarri gaitezen danok laster belauniko,

eta bihotzetikan eskatu ezkeroarbola biziko da orain eta gero.

281

Gitarra xartxo bat det

1. Gitarra xartxo bat det nik nere laguna,

horrela ibiltzen da artista euskalduna, egun batian pobre, bestietan jauna,

kantatzen pasatzen det nik beti eguna.

282

2. Nahiz dala Italia, orobat Frantzia, bietan bilatu det

mila malizia; korritzen badet ere

nik mundu guztia, maitatutzen det beti

Euskaldun herria.

283

3. Jaunak ematen badit neri osasuna,

oraindik izango det andregai bat ona;

nahi badet frantsesa, interesaduna,

baina nik nahiago det hutsik euskalduna.

284

4. Adios, Euskal Herria; ez, baina, betiko.

Bost-sei urte hontan ez det ikusiko.

Jaunari eskatzen diot grazia emateko lur maite hontan

bizia uzteko.

285

GIZON GAZTEAK EZKONTZEKO

Gizon gazteak ezkontzeko behar ditu lau gauzaLehen lehenik iduria alegera bihotza

Dirua frango sakelan eta bizitzeaz ez lotsa

Horietarik hiru baditut laugarrena dut faltaBai iduria badut eta alegera bihotza

Dirurik ez dut bainan ordainez bizitzeaz ez lotsa

286

Aldiz baditut hiru tatxa batto bainuke askiArno edale jokolari lanean ez ari nahi

Hiru tatxa horiengatik neskatxek maite naute ni.

287

Gogoaren baitan :

Erabaki nuen, tinko ta fermuki,Ez zitzaidala gertatuko,

Maitasun saretan ez nintzela berrizUste gabean eroriko.

Bi begi izpitsu, irripar ezti batIzan dira nere galtzaile,

Geroztik hor nabil arantzetan dantzan,Ezinezko amets sortzaile.

288

Zu hor zaude, dantzan, jauzitan,Zer debru bada pasatzen zait gogoaren baitan

(bis)

Urrezko txanpon bat eman gogo nukeSorgin bat bilaka banedi,

Ezina egikor aldatzeko ainaGezurra bihurtzeko egi.

289

Zer den ona edo zer ote den txarraJakin beharko nukelarik

Sumendi gainean erretzen ari naizBa al dago irtenbiderik ?

Zu hor zaude, dantzan, jauzitan,Zer debru bada pasatzen zait gogoaren baitan

(bis).

290

Geroak zer dakar, ez dut pentsatu nahi,Uneak nahi ditut bizi.

Lau egun dira ta bi omen lanotsuGaltzera ez ditut nahi utzi.

Hitzaren jokoan, itxura emanez,Gorde nahiko nuke dena.

Biluzia nauzu izan zarelako,Egoera hunen sormena.

Zu hor zaude, dantzan, jauzitan,291

Zer debru bada pasatzen zait gogoaren baitan.(bis)

Pasatzen zait gogoarenbaitan (bis)

292

GOIZIAN ARGI HASTIAN

Goizian argi hastian, ene leiho hegian,txori bat pausatzen da eta goratik hasten kantan.

Txori eijerra, hain alagera, entzüten haidanian,ene bihotzeko trixtüra laster duak aidian.

Txori eijerra, hain alagera, entzüten haidanian,ene bihotzeko trixtüra laster duak aidian.

293

Ene txoririk maitena, zertaz jin hiz nigana ?iratzarrazi, nialarik ametsik eijerrena.

Jinik hain goizik, uste hiena baniala anitx pena ?Ez, ez Habil kontsolatzera malerusago dena !

Jinik hain goizik, uste hiena baniala anitx pena ?Ez, ez habil kontsolatzera malerusago dena !

294

GOIZEAN GOIZ JEIKIRIK

Goizean, goiz jeikirik, argia gaberik,urera joan ninduzun, pegarra harturik.

Lai lara larai

Jaun xapeldun gazte bat jin zautan ondotik,heia nahi nuenez urera lagunik.

Lai lara larai

295

Nik ez nuela nahi urera lagunik,aita beha zagola salako leihotik...

Lai lara larai

Aita beha zagola, ezetz errangatik,pegarra joan zerautan, besotik harturik.

296

Urera ginenian, biak buruz burugaldegin zautan ere “zonbat urte tutzu ?”.

Hamasei... hamazazpi, orain’ez konplitu:zurekin ezkontzeko gaztexegi nuzu.

297

Etxerat itzultzeko, nik dutan beldurra,ez jakin nola pentsa amari gezurra !

Neskatxa, nahi duzu, nik erakuts zuri,etxerat etortzean zer erran amari ?

298

Urtxo xuri pollit bat, gauaz dabilana,hark ura zikindurik egotu naiz, ama.

Dakigunaz geroztik zer erran amari,dugun pegarra pausa, gaitezen liberti

Gaitezen liberti

299

GOIZUETAN

Goizuetan bada gizon batderitzen zaio Trabuko,

hitzak ederrak bihotza paltsosekuula etzaaio paltako,egin dituan dilijentziakberari zaizko damuko.

Ongi-ongi oroitu hadizer egin huen Elaman.

difuntu horrek izatu balujarraikileerik Lesakan,

orain baino lehen egongo hintzanni orain nagoen atakan.

Nere andreak ekarri zuenAranaztikan dotea.

Hobe zukean ikusi ezpaluBerdabiooko atea:

orain etzuen hark idukikodadukan pesalunbrea.

Nere buruaz ez naiz oroitzen

300

zeren ez naizen bakarra:hazitzekoak hor uzten ditut

bi seme taa hiru alaba.Jaun zerukoak adi dezala

hoien amaren negarra.

301

GORA TA GORA BETI

Gora ta gora beti, haik gora LapurdiEuskerak bizi gaitu eta bizi bedi.

Gorantza doa agudo kapitalaeta Lapurdi beti dago apala,

aldrebesturik dago mundu zitala,konformatzen ez bagara

ze pekatu mortala

302


Gurea ez da bizi-modu normalalurra lantzeko aitzurra eta pala,lanaren truke kobratzen erreala.

Benetan da miserableeuskaldunon jornala.

303


Munduan ezin bizi daiteke hala,merkatuetan dena gora doala,etxera eta zopa guztiz argala,

kriseiluen oiloaez da postre formala.

304


Obrero eta nekazari leiala,zuena ez da errenta liberala.

Diru zikinak putre motzak bezalabotatzen dizu gainera

hortxe bere itzala.

305


Jabeek dute kontzientzi zabala,kakaztu dute gure lurren azala,

baina Lapurdi ez da hain zerbitzala;Burruka garbian dagohori da printzipala.

306


307

GREZIAKO ITSASONTZIA

1Itsasoz gaindi ikusten baduzugure gogoa daraman ontzia,

etzazu pentsa galduta doanik,argitzen baitu goizeko eguzkiak.

Hainbeste amets, negar ta desioez du ekaitzak hondora botako,

salbatuko da goizeko ontziakaiaren bila hegaka joateko.

308

Arraun berriek eramango dutebide zaharretik askatasuneraoihal zuriek haizea bildurik

gure arnasa biltzen den batera.Ez du ekaitzak hondora botako,

salbatuko da goizeko ontzia.

Lala lara lala...

309

2Itsasoz gaindi ikusten baduzugure gogoa daraman ontzia,

etzazu pentsa galduta doanik,argitzen baitu goizeko eguzkiak.

Hainbeste amets negar ta desioez du ekaitzak hondora botako

salbatuko da goizeko ontziakaiaren bila hegaka joaiteko.

310

Arraun berriek eramango dutebide zaharretik askatasuneraoihal zuriek haizea bildurik

gure arnasa biltzen den batera.Ez du ekaitzak hondora botako,

salbatuko da goizeko ontzia.

Lala lara lala...

311

GUK EUSKARAZ

Euskara putzu sakoneta ilun bat zen, (bis)

eta zuek, denok,ur gazi bat

atera zenutenhandik nekez. (bis)

313

Guk euskaraz,zuk zergatik ez ?.

Guk euskaraz,zuk zergatik ez ?

314

Orain zuen birturtezzuen indarrez, (bis)euskara itsaso urdin

eta zabal batizanen da

eta guria da. (bis)

315

Guk euskaraz,zuk zergatik ez ?

Guk euskaraz,zuk zergatik ez...

....zergatik ez...!

316

GURE BIDE GALDUAK

Gu gazteok gaur gabiltzamundu galdu honetan,

gerra bat barruan degulazer egin jakin gabe.

Gurasoen mundu aldrebes hauez degu onartzen,

diruaren morroi izatenerakutsi digute.

317

Ilunpe horrek bakardadegalduan utzi gaitu;

argirik gabeko bideaketorkizunik ez du.

Bizimodu lasai bategatikidealak galdu.

bizitzaren gauza ederrenakdizkigute zapaldu.

318

Giizonak kartzelan daudeberen herriagatik.

jainkoak beharko lagunduguk ahaztu baiditugu.

Maitasun hitzak nahi nituzke esanbaina gaur ezin dutgure bide galduak

kalte hau ekarri dit.

319

GURETZAT

1Guretzat berdin dira astea eta jaia,lana bihurtzen dugu kantatzeko gaia.Har ditzagun eskuan giltza eta laia,gariz eta burdinaz lantzeko Bizkaia.Guretzat berdin dira astea eta jaia,lana bihurtzen dugu kantatzeko gaia.

320

2Gitarrarekin aire berri bat daramagu, kantuz egun,

abesti libre eta leiala, prestu eta noblezadun ;haren medioz zer garen, ongi izan gaitezen ezagun,

herri langile nekazaria hala defendi dezagun.herri langile nekazaria hala defendi dezagun.

Guretzat berdin dira astea eta jaia,lana bihurtzen dugu kantatzeko gaia.Har ditzagun eskuan giltza eta laia,gariz eta burdinaz lantzeko Bizkaia.Guretzat berdin dira astea eta jaia,lana bihurtzen dugu kantatzeko gaia.

321

3Gure gogoa ez bedi arren kantu honekin akaba,gure ekintza izan dadila gure hitzaren alaba.

Egun batean esan dezagun ez “hala biz” bai “hala da”,nekea eta lana dirade zorionaren aldaba.nekea eta lana dirade zorionaren aldaba.


322

4Bide honetan baldin bagoaz, jakin dezagun zergatik,zin egin behar dugu zintzoki, bakoitzak duenagatiksinestedunek dudarik gabe bere jaungoikoagatik

eta sineste gabeek berriz bere ohoreagatik.eta sineste gabeek berriz bere ohoreagatik.


323

HABANERA

1Berriro itzuliko balitz

iragan denbora arrotza,berdin kontsumi nezake

bainilla gozo artean;itsaso urrun batetanirudimena galdurik,udaberriko euritan

larrosak pizten ikusiz...

324

2Osaba komertzianterikez nuen izan Habanan

pianorik ez zegoenbizi nintzen etxe hartan,neskatxen puntilla finak

udako arratsaldetan,errosario santua

neguko gela hotzetan.

325

3Ezpainek gordetzen dute

ezpain bustien gustoadesiozko hotzikaranetsipenaren tamalez.Gauak zelatan dakusakontzientzia bilutsik,badoaz ordu geldiak

gogorapenen hegalez.

326

4Jaio ginen, bizi gera

ez dugu ezer eskatzenitsasontzia astiro

kaiatik ari da urruntzen,Antillak zintzilik daudeargazkien paretetan,

karta bat idatziko dutnorbaitek erantzun dezan.

327

5Tabako ron ta kanelaz

sukartutako ametsetan,algarak entzuten zirenHabanako putetxetan,

abanikodun mulatakgauari haize egitenmusiken aire nagiek

odola erretzen zuten.

328

6Jaio ginen, bizi gera

ez dugu ezer eskatzenitsasontzia astiro

kaiatik ari da urruntzen,Antillak zintzilik daudeargazkien paretetan,

karta bat idatziko dutnorbaitek erantzun dezan

329

Hator Hator

Hator, hator, mutil, etxera,gaztaina ximelak jatera,Gabon gaua, ospatutzeko,aitaren ta amaren ondoan.Ikusiko duk aita barrezka,amaren poz atseginez. (Bis)

330

Eragiok mutil,aurreko danbolin horri,gaztainak erre artean,gaztainak erre artean,txipli, txapla, pun !

Gabon gaua pozik igarodezagun.(Bis)

331

Epel-epel gaur sukaldean,aitaren ta_amaren ondoan,Jesus haurra sortu delakoalkarren maitasun sutsuan ;gaurko gau honen argi biziakpozten gaitu bihotzean. (Bis)

332

Eragiok mutil,aurreko danbolin horri,gaztainak erre artean,gaztainak erre artean,txipli, txapla, pun !

Gabon gaua pozik igarodezagun.(Bis)

333

Haur eder baten bila

Haur eder baten bila gabiltza zoratzen ta izarrak esan digu galdetzeko hemen.Jaungoikoaren herri maite Jerusalem

esan zaiguzu laister Jesus nun sortu denJaungoikoaren herri maite Jerusalem

esan zaiguzu laister Jesus nun sortu den

334

Ai hau gauaren zoragarriaJesus sortu da Belenen

Herririk herri bila gabiltzabila gabiltza beraren

335

Artzai buru txuri bi Antton eta Peru, Belengo estalpera etorri zaizkigu.

Sartu dira barrena Manueltxongana eskaintza egin diote arkumetxo bana.

Batek arkumea ta besteak ardia Ondo konpontzen dira Jose ta Maria.

Batek arkumea ta besteak ardia Ondo konpontzen dira Jose ta Maria.

336

Ai hau gauaren zoragarriaJesus sortu da Belenen

Herririk herri bila gabiltzabila gabiltza beraren

337

HELA HELA

Hela hela hela hela bortan hortan norbeit bada ?

Jaun Medikua (3) ote da ?Jaun medikua balin bada doala erien sendatzera

338


Jaun errienta (3) ote da ?Jaun errienta balin bada doala eskola ematera


Jaun erretorra (3) ote da ?Jaun erretorra balin bada doala meza ematera

339


Su hiltzailea (3) ote da ?Ricard-arrentzat ekar dezala behar dugun ur

freskoa

340

Hemeretzi mende ta erdi

1. Hemeretzi mende ta erdi du jadanik,Jesu Kristo lurretik, zerurat joanik,

Bertsu berriak aurten, kantatzen ditut nik,Euskal Herri maiteak, gogorat emanik.

2. Aspaldian gogoan, bainuen desira,Larrun mendi gainean, aurten izan gira,

Xoraturikan egon handikan begira,Euskal Herrian toki ederrak baitira.

341

3. Ageri da Nabarra eta Gipuzkoa,Handik landa Lapurdi paregabekoa,

Gero Baxenabarre eta Xiberoa,Urrunak gordetzen du gaineratikoa.

4. Itsasoan xalupak dabiltza arraintzan,Ainitz gizon lurrean ari laborantzan,Mendietan ere gau egun artzaintzan,

Horra Euskal Herrian zer gisaz gabiltzan.

342

5. Grazia eske nago Ama Birjinari,Jar zaite zerutikan ororen gidari,

Emaguzu bakea mundu guziari,Zabal zazu fedea Euskal Herriari.

6. Bertsu hauk eman ditut Lapurdi maitian,Larrun mendi gainian den hotelño batian,

Berriz etorriko naiz lagunen artian,Jainkoak plazer badu heldu den urtian.

343

HERIO LATZA(De Trevilleren azken hitzak)

Herio latza hüllantzen ari hizdolürik gabe orai nitarat

otoizten hait ixtant bat ützi nezakene azken adiuen egitera.

Hori bera da denen ixtoriaheriuak bardintzen handi txipiak

zeren ilüsione bat bera dalürraren gañekoo gure pasajia.

344

Ene jauregi pare gabekuahi altxatüz banian fiertatehitan igaran, denbora gozua

hain llabür nükila ez nian uste.



345

O Basabürüa miragarriabortüz etaa mendiz üngüratürikbostetan nik begixtatü zütietürgullükin terraza huntarik.



346

Adios arren Marie-Maidalenazük ingana nezazü lotarik

ene ondotik baratzen direnezizan ez naadiala ahatzerik.



347

IDUZKI DENEAN

Iduzki denean, zoin den eder itzalaMaitiaa, mintzo zira, plazer duzun bezala

egiiten duzula mila disimula, inorant ziirelaerraiten duzula bertzetaik naizela,

faltsuki mintzo zira.

348

Zazpi urtez beti jarraiki zait ondotik,erraiten zaundala, ez dut bertze maiterik

hitzer fidaturik nago tronpaturik,gaixoa tristerik; ez dut eiten lorik,ez jan-edan onik, maitia zuregatik.

349

Oi ! ene maitia, nik ere zuregatik,pasatzen dizut nik zonbeit sabeleko min,

ezkonduz zurekin, samur ait'amekinbehar nindeite jin, ez dakit zer egin,ez eta nola jin, nik neure etxekoekin.

350

Oi ! ene maitia, nun duzu izpirituia,fediaren jabe aita deraukazuia ?Atxikazu fedia, maita bertutia,

libra kontzientzia, munduko bizialabur da, maitia, ez zaitela kanbia !

351

IKUSI MENDIZALEAK(

Ikusi mendizaleakbaso eta zelaiak,

mendi tontor gaineraigo behar dogu.

Ez nekeak, ezta bide txarrakgora, gora neska-mutilak.

Gu euskaldunak garaEuskalerrikoak.

352

Hemen mendi tontorreaneuskal lurren artean

begiak zabaldurikbihotza erreta.

Hain ederra, hain polita da ta,gora, gora Euskalerria.Gu euskaldunak gara

Euskalerrikoak.

353

IKUSI NUENIAN (1)

1♀ Ikusi nuenian

nik zure kokotza,iruditu zitzaidan, monona,

gaztaina'n morkotsa.

2♂ Ikusi nueniannik zure ahoa,

iruditu zitzaidan, monona,karobi zuloa.

"Si, morenita, si,si es para divertir;

tu llevarás la manta, morena,yo llevaré el candil."

3♀ Ikusi nuenian

nik zure sudurra,iruditu zitzaidan, monona,

odolki muturra.

4♂ Ikusi nueniannik zure begia,

iruditu zitzaidan, monona,anpolai gorria.

"Si, morenita, si..."

5♀ Ikusi nuenianzure belarria,

iruditu zitzaidan, monona,azaren orria.

6♂ Ikusi nueniannik zure kopeta,

iruditu zitzaidan, monona,frontoia'n pareta.

"Si, morenita, si..."

354

IKUSI NUENIAN (2)1

♂ Ikusi nuenianzure ile latza

iruditu zitzaidan, maitia,sorginen erratza.

2♀ Ikusi nuenianzure bekokia

iruditu zitzaidan, maitia,zartagi ipurdia.

Ai, ai, ai, ai... ai, ziri, ziri Pedro,gizonak ez du ondo ematen

mozkortu ezkero.Ai, ai, ai, ai... ai, Pedro ziri, ziri,

zertarako ditugu herrianhonenbeste hordi!

3♂ Ikusi nueniannik zure bekaina

iruditu zitzaidan, maitia,gauaren kamaina.

4♀ Ikusi nuenian

6♀ Ikusi nueniannik zure sudurra

iruditu zitzaidan, maitia,lukainka muturra.

Ai, ai, ai, ai...

7♂ Ikusi nueniannik zure ahoa

iruditu zitzaidan, maitia,karobi zuloa.

8♀ Ikusi nueniannik zure okotza

iruditu zitzaidan, maitia,gaztaina lokotsa.

Ai, ai, ai, ai...

9♂ Ikusi nueniannik zure bularra

iruditu zitzaidan, maitia,basoan txondorra.

356

nik zure begia,iruditu zitzaidan, maitia,

anpolai gorria.

Ai, ai, ai, ai...

5♂ Ikusi nuenianzure belarria

iruditu zitzaidan, maitia,azaren orria.

10♀ Ikusi nuenian

nik zure mokorrairuditu zitzaidan, maitia,

Azpiroz malkorra.

357

IKUSTEN DUZU GOIZEAN(Nere etxea edo laboraria)

Ikuusten duuzu goizean,argia hasten denean,

menditto baten gainean :etxe ttipitto aintzin xuri bat

lau haitzondoren erdian,xakur xuri bat atean,iturriño bat aldean,

han bizi naiz ni bakean.

358

Nahiiz ez deen gaazteluamaite dut nik sorlekua,aiten aitek hautatua.

Etxetik kanpo zait iduritzennonbeit naizela galdua

nola han bainaiz sortua,han utziko dut mundua,

galtzen ez badut zentzua.

359

Etxean ditut nereak,akilo, aitzur, goldeak,uztarri eta hedeak.

Jazko bihiez ditut oraino,Zoko guziak beteak.Nola iragan urteak

emaiten badu bertzeak,ez gaitu hilen goseak.

360

Landako hirur behiak, Esnez hanpatu ditiak, Ahatxe eta ergiak,

Bi idi handi, kopeta zuri, Bizkar beltz, adar handiak,

Zikiro, bildots guriak, Ahuntzak eta ardiak, Nereak dire guziak.

361

Ez da munduan gizonik, Erregerik, ez printzerik, Ni bezain urosa denik ;

Badut andrea, badut semea, Badut alaba ere nik ; Osasun ona batetik,

Ontasun aski bertzetik ; Zer behar dut gehiago nik ?

362

Goizean hasiz lanean, Arratsa heldu denean, Nagusi naiz mahainean

Giristino bat ona dut hartu Nik emaztea hartzean Ez du mehe egunean Sartuko uste gabean

Xingar hezurrik eltzean.

363

Piarres nere semea Nahiz oraino gaztea Da mutiko bat ernea

Goizean goizik bazken erdira Badarama artaldea Segituz ene bidea, Nola baitu egitea,

Ez du galduko etxea.

364

Ene alaba Kattalin, Bere hameka urtekin, Ongi doha amarekin

Begiak ditu, amak bezala, Zeru sola bezain urdin Uste dut denborarekin,

Oraiko itxurarekin, Andre on bat dion egin.

365

Ez dugu behar lurrean, Ongi bizirik etxean, Utziz laguna gosean

Ez du beharrak sekulan jotzen Gure etxeko atean,

Nun ez duen mahainean, Otruntza ordu denean. Leku bat gure artean.

366

Ene andrea Maria, Ez da andre bat handia Bainan andre bat garbia

Irri batentzat badut etxean Nik behar dudan guzia Gald'egiten dut grazia,

Dudan bezala hasia, Akabatzeko bizia.

367

ILUN-IKARAK

1Ilun-ikarak azken argia

uxatu dizu urrutira,zeru-sapaian izar bakanak

itzal etzanei begira,ilun-txintako sorgin-usaiak

espazioan dirdira.

2Mendi-hegitan argi-oroitza

eguzkiaren keinua,baso beltzean hosto-firfira

gauezkoen erreinua,itsasondoko tamarindotan

olatuen errainua.

3Itsas-txoriak txio-txioka,

harat-honata haizetan,berde argien edertasunamore motelduz uretan,

txalupa geldi kulunkarien

4Parke isileko banku txuria

ezpain beroen lankide,antsi zaharrak zantzu berritan

bihotz gordinen senide,tristura hegan paseatzen da

arratsaren solaskide.

5Gau-ezkilaren oihartzun-hotsa

irristatzen da kolkoan,zirrara mutu baten gisara

maitearen soinekoan,bakardadea sekretuekinkorapiltzen den zokoan.

6Itsas-aideak gesalez dakar

murmuriozko solasa,suspiriotan ezin jariozpena lurrinduen hatsa,

haize-boladak txikordatzen du368

bisbisbisbis

bisbisbisbis

bisbis bisbis

isladarekin hizketan. maiteminduen jolasa.

369

ILUNTZEAN :

Ilargia uretan murgildu daitsas arrain txikien ondorauraren hozkirriaren zirrara

hondar epelaren alboan.

Iluntzean uraren ertzean errainu baten argia,

ene maite biok jolaseanolatu zipriztin artean.

371

Haizeak zimurtu du itsasoakresalak lehortu malkoa,

maite zure zain hementxe naukazuizar goiztiarrei begira.

Iluntzean uraren ertzean errainu baten argia,

ene maite biok jolaseanolatu zipriztin artean.

372

IPARRAGIRRE

Iparragirre abila delaaskori diot aditzen,

eskola ona eta musika,hori horiekin zerbitzen.

Ni ez nauzu ibiltzenkantuz dirua biltzen,komeriante moduan,

debalde festa preparatzen detgogua dedan orduan.

Eskola ona eta musika,bertsolaria gainera;

gu ere zerbait izango gerahorla hornitzen bagera.

Hatoz gure kalera,baserritar legera,

musika hoiek utzita;Errenterian bizi naiz eta

egin zaidazu bisita.

374

IRIYARENA

376

1Sekulan ezta sartu izandu

donostiarrik zeruban,nunbait etzuten meriturikan

irabazitzen munduan,gaixuarentzat Jaungoikoaren

justiziya dan moduankondenaturik arkitzen ziran

ayek danak infernuan.

2Bein bat San Pedro bultzaturikan

zeruetara sartu zan,ta beriala presa guziyanjende tartian gorde zan;

San Pedro berriz billa zebillennunbait azaltzen ote zan,alegiñ franko egiñagatik

iñundik ageri etzan.

3Orduan Pedro Jaunarengana

larri juantzan beriala,eta esan zion donostiarra

zeruetan sartu zalajende tartian ezkutatuta

ezin billatu zubela,infernurako destinatuba

anima ura zegoela.

4Jaunak Pedrori modu onetan

eman ziyon errespuesta:-donostiarra izan ezkero

5Iriyarena danboliñakiñ

jotzen ziranian asi,donostiarra danen artian

saltoka zuten ikusi;San Pedro berriz arren ondoren

egin baño len igesiarrapatuta zeruetatikinfernura zuten jetxi

6Berialaxe an sartu zuten

bere lagunen ondoan,Donostiako kontu guztiyak

gogoratutzen orduan,demoniyuak ikusirikanpozturik galdetu zuan

Aber benetan ote ziradenkarnabalak infernuan.

7Geroztik beti an arkitzen da

infernuban penatutzen,bere zeruko pasadizuaerritarrai kontatutzen,

alaxen diyo: -Berriro banitzni berriz orla gertatzen

Iriyarena juagatikanenaiz asiko saltatzen.

8Deabru ayek beren kontura

donostiarra arturikzulo batera an bota zuten

9Orain azitzen ari dalako

Donostiyako erriyademoniyuak omen daukate

berebiziko larriabildurturikan lengoko zarra

eztala naiko aundiyata egitea pentsatu dutebeste infernu berriya.

10Baldin geyegi itzegiñ badet,jaunak ez zaitezte arritu,uts egiñikan baldin badago,

biar nazute barkatu,donostiarrai gaizki nai-etaez ditut bertsuak sortu,

baizik oyekin karnabaletanbroma nai gendun pasatu.

377

IRUÑEKO FERIETAN

Iruñeko ferietanIragan San Ferminetan,

Ehun zaldi arribatu Andaluziatik tropan ;Merkatu eder bat zautan,

Zaudelarik bi lerrotan.

Bat zen pikarta-xuria;Hartan bota dut begia.

Andaluzak egin zautan bi untz-urreren galdia,Eskain orduko erdia,

«Harzak, hire duk zaldia».378

Han nintzen harrapatua,Aginduaz dolutua :

Urruntzeko izan banu hirur arditen lekua...!Gizonez inguratua,Iduri preso hartua.

Zeruko Jainko Jaun ona !Zerk ekarri nu ni huna ?

Andaluz bat zazpi urtez presondegian egona,Laburzki mintzo zautana :«Konda niri hitzemana».

379

«Jauna, nahi dut pagatu,Bainan lehenik miratu».

«Zaldiaren miratzeko denborarikan ez duzu;Orai soma kondazazu,Gero miratuko duzu».

Han nintzan plaza betean,

Jende ainitzen artean:Gogoeta hau egin nuen orduko estremitatean :

Bertze nunbait pasa niroJaun hori puñal batean.

380

Eman orduko kondua, Eztitzen hasi mundua.

Garistutik hartu nuen delako behor mainkua,Emanik behar dirua,Hustu bainuen lekua.

Utzirik bide ederra,

Hartu dut oihan bazterra :Zaldia nuen desferra, begi batetik okerra :

Usu soinatzen kitarra,Eztularekin uzkerra.

381

Belategiko bentetanPasatu nintzan andetan ;

Ahal bezala arribatu Urdazubiko errekan.Zaldia sartu partetan,Atera nuen kordetan.

Nunbaitik argi aldera,Arribatzen niz etxera.

Nere andrea etorri zaut argiarekin atera ;Jarri behorrari beha,

Ez baitzen kontent sobera.382

«Horixe da behor txarra,Eta bertzalde Zaharra,

Hortan gastatu dautazu familiako beharra ?Bi sosetan sal nintzazkeZaldia eta senarra ! ».

«Ixilik zaude, andrea ;Joan ez dakidan zaldia !

Bele eta arranoak bortatik daude guardia,Otoi, hil zazu argia,

Hunat ez diten abia».383

«Ixilik zaude zu ere,Gezurrik kondatu gabe,

Bele eta arranorik bortan ez baita batere :Eginak gira gu ere

Estofa on baten jabe».

Plazan zutenean ikusi,Nahi zautaten erosi ;

Tratuan bainintzen hasi, ez zuten emaiten aski;Ez nuen eskutik utzi,

Ume bat behar du hazi.384

Jinen den ume berria,Behor edo zamaria,

Eginen baitut guardia, denez ama iduriaHeldu bada handia,

Oi zer primako zaldia

385

IXIL IXILIK DAGO

lxil ixilik dago, kaia bazterrianUntzi xuri pollit bat uraren gainean.Goizek'ordu bietan esnatutzen giraArrantzaliarekin joaiteko urrutira.

Pasatzen nintzanean zure leiho petikNigar'heldu zitzautan begi bietatik :

386

Zergatik (5 aldiz) nigar egin?Zeruan izarra dago itsaso aldetik. Bat, bat, bat, bazter ondoan ibili,

bazter ondoan ibiliBi, bi, bi, ez naiz ondo ibili, ez naiz ondo ibili

Hiru, hiru, hiru, golkoa bete diru, golkoa bete diru

Lau, lau, lau, xardin eta makalau.

387

Anteron txamarrotia,Txingarren bigotia

Aretxek derauka,deraukaPreso tximinoia.

Hau dek, hau dek,Hau dek umoria,KontsolatzekoKontsolatzeko

euskaldun jendia.

389

Kalian gora, Kalian behera,Kalian gora zezena, ai, ai, ai, ai,

Kalian gora, Kalian behera,Kalian gora zezena.,

Kalian gora, Kalian behera,Kalian gora, Kalian behera,Kalian gora, Kalian behera,

Kalian gora zezena.

390

ITSASOAN URAK HAUNDI DIRE

Zazpi senideko famili bateanarotza zen gure aita,

gure herrikoo alkate ez izan arrenlan egiten zuena.

Itsasoan urak haundi diremurgildu nahi dutenentzat.

Gure herriko lanak haundi direastun diregogor dire,

zatiturik gaudenentzat.392

Markatzen ari diren bide nabarraez da izango guretzat

lehengo sokari ezarririk datorrenooztopo bat besterik.



zatiturik gaudenentzat.393

Hainbeste mendetako gure morrontzakbaditu mila tankera,

eta zuhur aukeratzen ez badugubertan galduko gera.



zatiturik gaudenentzat.

394

ITSASOARI BEGIRA

1Zazpi mendeko gauean gaude.

Gure loreetan sasi,iirrintzii, oihuu, ele ta ulu,

marmario ta garrasi,haize, eenbata, brisa, galerna,

gaur garbi, bihar nahasi,xake taaulareen zuri beltzetan

arrats gozo egun gazi.Ai itsasorik ez bageneuka

zeri so negarrez hasi.

2Gure zuhaitza landatu dugu

amildegi muturrean.AAdarraak daudee ertzetik haruntz;

sustraiak, berriz, lurrean,bihotz heesteak estu helduaz

esku baten ahurrean.Bertso beerriaak jartzera noa

bere indar laburrean,nola malko bat isuritzen den

itsasoaren aurrean.

3Nola haizea ur azalean

Susmoa daukat guree patuaitsasoa ez ote dan,

libre ta zabal dugu aurreanbaina ezin dugu edan.

4Heldu herria sustraietatik,

tira eta gora jaso.Jaarri Kaantaurii aurrean eta

mantendu zutik hari so,ispiluu hortan ikus gaitezenherriz herri, auzoz auzo.

Zauriak gatzez itxii ditzagun,malkoak urez eraso,

sano ta libre irla txiki batsalbatuko da akaso.

5Azken arnasa eman nahi nuke,

eguna hiltzen ari da.AAzken aarnasaa eman nahi nuke,

bertsoak entzuten dira.Azken aarnasa eman nahi nuke,

kantari nator herrira.AAzken aarnasaa ematen dugu

eguzkitik eguzkira.

395

eguzkiaren irteeran,noola kaaioaak zorabioanitsas enbata bezperan,

pensatzeen nago gu ere berdinibiltzen ez ote geran.

Azken arnasa eman nahi nukeitsasoari begira.

AAzken aarnasaa ematen dugueguzkitik eguzkira.

Azken arnasa emaan nahi nukeitsasoari begira.

Azken arnasa eman nahi nukeitsasoari begira.

396

ITSASONTZI BATEN

Itsasontzi baten Euskal Herritik kanporanaramate eta ez dakit nora

Agur nere ama laztan goxoariAgur nere maite politari

ez egin negar etorriko naizegunen baten pozez kantari

397

Itsasontzi baten Euskal Herritik kanporanaramate eta ez dakit nora

Agur senideak agur lagunariagur Euskal Herri osoari.

Ez egin negar etorriko naizegunen baten pozez kantari.

Gora Euskal Herri Gora Euskal HerriGora Euskal Herriari.

398

ITSUA ETA SASTREAPiarres Ibarrart

1Euskaldun bat zen itsu eta bertsulari,

Atez-ate zabilan iloba gidari.Soineko eta diru, janari edari,

Nasaiki biltzen zuten bertsu eman sari.

399

2Zuhur gisa baitzuten sos guti xahutzen,Piko baten azpian eltze bat zaukaten.

Hiru ehun libera harat bildu zuten,Bainan ohoin tzar batek ebatsi zioten.

3Bere gorde lekutik galdurik eltzea,

Bat zagon hasperenka, nigarrez bertzea,Ilobak erran zion : Osaba maitea,

Horra zer den kanpoan gauzen gordetzea.400

4Azkeneko aldian hemen ginelarik,Ikusi gaituztela ez diat dudarik,

Bai sastrea heldu zen pegarra beterik,Behatu zuen guri bainan urrunetik.

5Iloba gida nezak sastrearen gana,

Adi dezan bertsu bat Itsuak emana,Gure eltzea badu harek eremana,

Bazakiat nik hura zer gisaz engana.401

6Ilobak erran zion apal beharrira,

Sastrearen etxerat orai heltzen gira,Irri faltsuan dago leihotik begira,

Ez erran hitz gaixtorik zuhurra bazira.

7Iloba, gida nezak artoski bidean.

Zerbait daiat utziko azken egunean,Ehun luis baitiat piko baten pean,

Bertze ehun emanen bihar han berean.402

8Sastreak bere baitan : Itsuak etzakikHartuak ditudala horren sosak handik :Eltze hau diruekin berriz han emanikBertze hiru ehunak bilduko tiat nik.

9Itsuaren agintza balios izan zen,

Biharamun goizeko eltzea han zuten,Ilobak erran zion : hemen dugu hemen,Oi, zein ongi sastrea enganatua den !

403

10Moltsan behar diagu dirua ezarri,

Lurpean hola-hola utzak eltze hori,Eta emok barnean bortz edo sei harri,Sastreak aski pisu altxa dezan sarri.

11Itsuak sastreari: Errak to egia,

Atzo bezala dukan arrai aurpegiaAla trixterik hagon doluan jarria.Dirua erain eta bildurik harria.

404

12Itsu harpagon zikoitz laido emailea,

Habil eta ez kolpa ene ohorea,Dirudun bahaiz ere, eta ni gabeaBaduk aski zorigaitz hire ilunbea.

13Ni itsu ilunbean, hi sastre erromes,Dezagun elgar lagun biek ditugunez.Nik egiten haut jabe ene ontasunez,Nahi banauk okertu hire begi batez.

405

ITURINGO AROTZA

Ituringo arotza, Erramun Joakin,hasarre omen zaude zeren dugun jakin,

santurik ez liteke fiatu zurekin:San Kristobal urtuta joaliak egin.

Lara, lara, lara...

407

Arotzak erran dio bere andreari:“Urtu behar dinagu; ekarran santu hori”.

“Gizona, nora zoaz? Bekatu da hori”.“Etzionagu erranen sekulan inori”.

Lara, lara, lara...

Ituringo garaile, Ramuntxo Joakin,hasarre omen zira zeren dudan jakin.Konfesa zaitez ongi erretorarekin:ez dute zer fidatu santuek zurekin.

408

Lara, lara, lara...

Kobrezko santurikan inon bazarete,egoten al zarete hemendik aparte:baldin arotz horiek jakiten badute,

joaliak egiteko urtuko zaituzte.

Lara, lara, lara...Lara la...

Ieup!409

ITZALA

1EEpaile bat behin, koonturatu zen

hiru urrats eman ahalaegun eta gau, gau eta egun

norbait segika zeukala.Epaile jauna nora zihoan

bera hara zihooalapentsatu gabe agindu zuen:“Kartzelan sartu iitzala!”.

2Bere baitako sentituko zen,

epaitegiko marrazobatzu'n aldetik ez zuen izan

ez kritika, ez arazo.Hedabideek, handi-mandiek,

hartu zuten gozo-gozotitulatuaz: “Delako itzala

arriskutsua zen oso”.

3Baina grazia handirik ere

ez zion egin askoriJustizi ezak ipini zuen

kaleko giroa gori.Haur txiki batek kontatu zion

“begira epaile ongi…mamu-mamitzen saiatu arren

zeure itzala zen hori”.

4Epaile jauna konturatu zen

bistan zuela uzkia…haren dardara, ezinegona

eta kopeta bustia.Kartzelan sartu zituen biak:

ilargia, eguzkia...egia esan zion haurtxoata mugitzen zen guztia.

411

bisbis

ITZIARREN SEMEA

Itziarren semeak ez du laguna salatzeneta zakurren aurrean tinko eta isilik egoiten.

Itziarren semea: hori duk mutilainor salatu baino nahiago du hila.Harro egon litake Maji neskatila,

Espetxetik jali ta joanen zaio bila,Maji neskatila, hori dun mutila!

Inor salatu baino nahiago du hila.

413

Haurra, zer egin haute holan agertzeko?-Ama jo egin naute mintza arazteko!-Izenik eman al duk? Esantzak egia!

-Ez ama, ez dut eman! Jali naiz garbia!-Jali haiz garbia? –Bai ama, egia!

Ta amak eskaini zion krabelin gorria...

414

Zazpi gizon nituen joka inguruan,makilaz hartu naute ostikoz lurrean,baina nik ez dut eman lagunen izenik,

ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik.Lagunen izenik ez baitut eman nik...

ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik!

415

Lau aldiz sartu naute uretan buruazangotik eduki naute zintzilikatua,

baina nik ez dut eman lagunen izenik,ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik.

Lagunen izenik ez baitut eman nik...ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik!

416

Izerdia ta odola burutik behera...ezpainak urratu ta azazkalak atera,baina nik ez dut eman lagunen izenik,

ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik!Odolez beterik, ni beti isilik!

ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik!

417

Itziarren semeak ez du laguna salatzeneta zakurren aurrean tinko ta isilik egoiten…Espetxerat igorri dute amak ez du ezagututa Majik, pulliki pulliki eman diozka bi musu.

418

IZAI EDER

Jina zauku, eguberri, Kanpoak zaia xuri.

Negu latza, bazterretan, Bainan bero bihotzetan. Izai berde, ta lerdena,

Zu zira ederrena.

419

2

Primaderaz, zinen sortu, Oihanean haunditu.

Gur'etxetan zira sartu, Argi-lorez panpinatu, Izai eder, ederrena, Zu zaitugu maitena

420

IZARREN HAUTSA (1)1

Izarren hautsa egun bateanbilakatu zen bizigai,

hauts hartatikan uste gabeannoizbait ginaden gu ernai.Eta horrela bizitzen gera

sortuz ta sortuz gure aukeraatsedenik hartu gabe:

lanaa eginaz goaz aurrerakate horretan denok batera

gogorki loturik gaude.

2Giizonak badu inguru latz bat

menperatzeko premia,burruka hortan bizi da eta

hori du bere egia.Ekin ta ekin bilatzen ditu

saiatze hortan ezin gelditu,jakintza eta argia:

bide ilunak nekez aurkitulege berriak noizbait erditu

hortan jokatuz bizia.

3Gizonen lana jakintza dugu;

ezagutuz aldatzea,naturarekin bat izan eta

5Gu ere zerbait bagera eta

gauden tokitik hemendik bertansaia gaitezen ikusten:

amets eroak baztertuz bertansasi zikinak behingoz erreta

bide on bat aukeratzen.


ezagutuz aldatzea,naturarekin bat izan etaharremanetan sartzea.

Gu sortu ginen enbor beretiksortuko dira besteak,

burruka hortan iraungo dutenzuhaitz ardaska gazteak.

7Beren aukeren jabe eraikizta erortzean berriro jaikiz

ibiltzen joanen direnak:gertakizunen indar ta argizgure ametsa arrazoi garbiz

egiztatuko dutenak.

8421

bisbis

harremanetan sartzea.Eta indarrak ongi errotuz

gure sustraiak lurrari lotuzbertatikan irautea:

ezaren gudaz baietza sortuzukazioa legetzat hartuz

beti aurrera joatea.

4EEz dadukanak ongi ohi daki

eukitzea zein den ona,bere premiak bete nahian

beti bizi da gizona.

Guu sortu ginen enbor beretiksortuko dira besteak


Gu sortu ginen enbor beretiksortuko dira besteak


422

IZARREN HAUTSA (2)

1Izarren hautsa egun batean

bilakatu zen bizigai,hauts hartatikan uste gabean

noizbait ginaden gu ernai.Eta horrela bizitzen gera

sortuz ta sortuz gure aukeraatsedenik hartu gabe:

lana eginaz goaz aurrerakate horretan denok batera

gogorki loturik gaude.

2Giizonak badu inguru latz bat

menperatzeko premia,burruka hortan bizi da eta

hori du bere egia.Ekin ta ekin bilatzen ditu

saiatze hortan ezin gelditu,jakintza eta argia:

bide ilunak nekez aurkitulege berriak noizbait erditu

hortan jokatuz bizia.


ezagutuz aldatzea,naturarekin bat izan eta

5Gu ere zerbait bagera eta

gauden tokitik hemendik bertansaia gaitezen ikusten:

amets eroak baztertuz bertansasi zikinak behingoz erreta

bide on bat aukeratzen.


ezagutuz aldatzea,naturarekin bat izan etaharremanetan sartzea.

Gu sortu ginen enbor beretiksortuko dira besteak,


7Beren aukeeren jabe eraikizta erortzean berriro jaikiz

ibiltzen joanen direnak:gertakizunen indar ta argizgure ametsa arrazoi garbiz

egiztatuko dutenak.

423

bisbis

harremanetan sartzea.Eta indarrak ongi errotuz

gure sustraiak lurrari lotuzbertatikan irautea:.

ezaren gudaz baietza sortuzukazioa legetzat hartuz

beti aurrera joatea.

4EEz dadukanak ongi ohi daki

eukitzea zein den ona,bere premiak bete nahian

beti bizi da gizona.

8Guu sortu ginen enbor beretik

sortuko dira besteakburruka hortan iraungo duten

zuhaitz ardaska gazteak.

Gu sortu ginen enbor beretiksortuko dira besteak


424

IZOTZ-ONDOKO EGUZKI

1Izotz-ondoko eguzki,

neguaren parre:olerkariak noizbait

hiri goratzarre.Emeki duk itxarozpiztu garai-larre:udaberri-lamiek

larreon batzarre.

2Behetik nator, ibarrak

izoztuta utziaz,mendia jaiez dagourrezko jantziaz.

Haren parrea dadatirrika biziaz,

gozatua baitu gaurezti bereziaz.

3Udalenak irria

ohi du zoro ozena:

4Bai-baitatza eria

ogean, herioatzapar itsusialuzatzen ario:

berbizkunde-berriamaiteak jario:

hitzik ezin ta irriahain ezti dagio!

5Izotzak estali zuengure Euskalerria;

mintzo ozenak zabalduberbizkun berria.Itzal-zokondoetanlore, izotz-bitxia

baina haren gainetikjauntzen eguzkia.

425

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

3 aldiz3 aldiz

udak, haragikoia;udazkenak, bena;

negu-gau ozkarbienizotz-ondorena

guztiz bakarra duzu:denetan emeena!

426

JAUN BARUAK

Jaun baruak aspaldin xederak hedatü zütin,

txori eijer bat hatzaman dizü Paubeko seroren komentin,orai haarekin biziren düzü aspaldian gogun beitzin.aspaldian gogun beitzin.

427

Xederaa balitz halako merkatietan saltzeko,

Ziberuako aitunen semek eros litzazkie oro,

halakoo txori eijertto zunbaiten hatzamaiteko.zunbaiten hatzamaiteko.

428

Igaaran apiirilaren bürian, armadaren erdian,

züntüdan bihotzian, armak oro eskian;

present espiritian, manka besuen artian.manka besuen artian.

429

Jauna maite banaizü, erraiten düzün bezala,kita ezazü, kita ezazü Erregeren zerbütxüa,

eta maita herria, üken dezadan plazerra.üken dezadan plazerra.

eta maita herria, üken dezadan plazerra.üken dezadan plazerra.

430

JEIKI-JEIKI

Jeiki, jeiki etxekoak,argia da zabala,argia da zabala !

Itsasotik mintzatzen dazilarrezko tronpeta

bai eta ere ikaratzenolandresen ibarra !olandresen ibarra !

432

Jeiki, jeiki etxekoak,argia da zabala,argia da zabala.

Itsasotik hurbiltzen dauntzi bat kargatua

gaitezen denak menturaharen atakatzeraharen atakatzera.

433

Jeiki, jeiki etxekoak,argia da zabala,argia da zabala.

Itsasoan agiri daargi gozo biguna,

bere aurrean beldurtutaihes doa ilunaihes doa iluna.

434

JOSEBA ELOSEGI

Lotuz aire zaharraridugun kanta pertsu berri

joseba elosegiri x3gizon miresgarriari

Ene haur eta ahaidebaita euskaldun haurride

zonbait zaituztedan maite x3nehoiz nehork ez dakite

435

Adios mendi ederrakoihan ta itsas bazterrakadios Donostiarrak x3

jauntziren ditut su-garrak

Arras triste da biziaaskatasunik gabia

herriarentzat hiltzia x3nuen nik neure lehia

436

Donostiko medikiakerien sendatzailiak

utz otoi ene zauriak x3dagoden oroitgarriak

ni hiltzen baniz huntarikez otoi egin nigarrik

ez baitut nigar beharrik x3ez baitut jarraikilerik

437

JUANA BIXENTA OLABE

1J. Bixenta:

Amak esan dit etxeko errenta,pagatzeko dirurik ez zuen ta,

ia egingo dion mesere,hilabetian gehienaz ere,

itxoitia,bada zierto dala ematia,

pasa baino lehen hilabetia.

2N. Jauna.

Logratutzia, errex halare,nahiz hori ta beste zernahi gauza’re,

seguru dala esan amari,zu baldin bazatoz mandatari;

dudarik gabe,nere borondate onaren jabe

zu zera, Juana Bixenta Olabe.

3J. Bixenta:

Beraz bertatik noa etxera,amari poz haundi bat ematera;

J. Bixenta:Lotsa gogorra!

Sufritzen dago gaur nere ondra,penak malkuak derizkit horra.

5N. Jauna.

Nik ditut kulpak, ez egin negar,holakorik ez nizun esan behar;bihotzian sentitzen det mina,

zuri ofensa hori egina,maldiziua!

ez dakit nun neukan juiziua,eskatzen dizut barkaziua.

( ............ )

6Heldu zanian hurrengo goiza,nagusiak zuen kunplitu hitza;juan zitzaion amari etxera,andretzat alaba eskatzera,

amak txit firme,hartuta gero mila informe,

gelditu ziran biak konforme.438

orain ario, nagusi jauna,presaka noa amarengana.

N. Jauna.Ez zaitez juan!

Portatu zaite nik nahi moduan,geratu zaite gaur nere onduan.

4N. Jauna.

Gainera berriz, Juana Bixenta,utziko dizuet etxeko errenta,

kito zor dirazuten guzia,kunplitzen baidazu kutizia.

7Dama gaztiak, ez egon lotan,begira zaitezte ispilu hortan;gustatu-eta birtute ederra,

andretzat hartu bere maizterradu nagusiak;

horla irabazteko graziak,saia zaitezte beste guziak.

439

KANTATUAZ

Kantatuaz, kantatuazzorion eta penak,

kantatuaz sortzen diragure itxaropenak.

1Goizian goiz argiarikantuz dabil txoria,udabarriz eguzkiaksortutzen dau loria.

Euskaldunen bihotzarizor jako umoria,

kantatuaz penak kentzendator bertsolaria.

Kantatuaz, kantatuaz...

2Kaiolako txoritxuaez al dozu ikusi?

Kantatuaz alaitzen danahiz eta preso bizi;

Kantatuaz, kantatuaznahiz eta bizi preso;

kantatuaz, kantatuaz,nor garan adirazo.

3Errekatxuak alaitzennau bere oihartzunez,

itsasuaren deiarikantari erantzunez;gazteriak gizartian

jokatzian zentzunez,kantatuaz nasaitzen da

nahiz ta inork entzun ez.

Kantatuaz, kantatuaznahiz eta bizi preso;

kantatuaz, kantatuaz,nor garan adirazo.

Kantatuaz, kantatuaznahiz eta preso bizi;

440

inguruan ikustianhainbeste injustizi,

kantatuaz joan nahi dotmundu honen igesi

kantatuaz, kantatuaz,nor garen adierazi.

441

KANTATUTZERA NOA XELEBREKERIAK

Kantatutzera noa xelebrekeriak,ez dira onak bainabai parregarriak,

berri-berriak;neskatxa gazte batek

beretzat jarriak.

Galai bat etorri zait larri eta estuohiaren bazterrian

egiteko lekuxirri ta muxu;

traje baten neurrianahi zidala hartu.

Onian ezin eta gero gogorrian;neurtu nahi ninduela

luze-laburrian,ohiaren aurrian;oriñalez jo nuen

kopeta-hezurrian.

Urrikaldu nintzaion ta egin nion kura;etxian zen botika; gatza eta ura;

442

Joxe Bentura;ez gehiago etorrinere konbentura.

- Egin badizut ere xirri edo mirri,nere kopeta-hezurrak

pagatu du ongi; Joxepa Antonihartzekuak hartuta

etxera noa ni.

443

KANTORE BERRI

Kantore berri xarmant batzuen, hastera noa kantatzen,Iñorant denik balinbada, guziek jakin dezaten:

Guziek badakizue badela, izar eder bat Luzaiden,Eztitasunez betia da eta, guziak ditu xarmatzen,

Gaixoa hasi da tristatzen.

Jaun jainkoaren probidentzia, ez dea bada haundia ?Irauzketako plaza huntan, holako argi noblia,Argi horrek merezi luke, ederki adoratzea,

Oferendatzat emakozue, Mirra edo Intsensua,Ahal duenak urrea.

444

Barber gazte bat jiten omen da, Espainiako aldetik,Artizar horren kontsolatzerat, erremedioz beterik;Barber gazteak egin ote du, oi "mirakuilu handirik?"

Erremedioak egin tu bainan, deus ez omen du hoberikGaixoa utzi du tristerik.

Kontseluiño bat banikezu, xarmant emaiteko zuri:Barbera gazte horrenganik, ez balinbazira eri,Nahi ba duzu kontserbatu, zure argi eder hori,Gezurño zonbait errakozute, adoratzaile hoieri

Eta ez fida nehori.

445

KANTU JIRA KANTUEN BIDEZ

1Hilean behingo elkartze horrek

nola baduen distira,egun batzuek lehenagotik

larunbatari begira.“Triste bizi naiz” kantuarekin

hasten dugu gure jira,bainan tristurak kantuen bidez

erraz uxatu ohi dira.

2Bilintx dendaren alboan Bilintx

zenaren hitzak egoki,penak kentzeko modu onena

da aitortzea ozenki.“Zurekin, ja, jai!” esango dunik

nahiz ez den faltako noski,kantuen bidez bizipozari

egingo diogu toki.

3“Hegoak” kantaz seme-alaben

oroipenek bete naute,ume izanak haunditu dira

5Kantuen bidez esan nahi dizut

niretzat zaren guztia,gau ilunean solas isila,

egun argiz eguzkia.Ezpain dardarti xuxurlariez

doakizu abestia:“Zure begiek ene maitiabadute … dirdir eztia”

6Xiberoako kantuen bidezdatorkigun oihartzuna,

herri bat lotzen duen hariaedo ta amets urruna.

Oihal batetik jantziak garaherri egiten gaituna,

“Guraiziakin bereizi arren”euskara dugu jostuna.

7Ordu pare bat igaro eta

ase nago eta lasai,Kantuen bidez hasierako

446

bisbis

kabitik aldegin dute.Pena pixka bat emanagatik

kexu naizenik ez uste,kantuen bidez esaten diet:“nik txoria nuen maite”.

4Zenbait kantutan gure ahotsak

elkarturik entzuteanherri sentipen ukaezinapizten da gure artean

Kantuen bidez aitorpen hauxedatorkit bete-betean:

“ez zaigu hilgo Euskal Herriani bizi naizen artean”.

tristurak joanak dira bai.Ahal den neurrian bizi nahi nuke

lagunen artean alai,eta “bestela datozen penaiez diet surik bota nahi”

8Xalbadorrena kantatu eta

gaurkoa bukatua da,hurrena ere gozatu nahiaz

hemen elkartuko gara.Eta barruko sentimentuak,

ekarri lasai plazara,lotsarik gabe, kantuen bidez

bidali “lau haizetara”

447

KANTUZ

Kantuz sortu naiz eta kantuz nahi bizi,kantuz igortzen ditut nik penak ihesi;

kantuz izan dudano zerbait irabazikantuz gostura ditut guziak iretsi:

kantuz ez duta, beraz, hiltzea merezi ?

448

Kantuz eman izan tut zonbeiten berriak,kantuz atseginekin erranez egiak;

kantuz egin baititut usu afruntuiak,kantuz aitortzen ditut ene bekatuiak,kantuz eginen ditut nik penitentziak.

449

Kantuz ehortz nezate, hiltzen naizenian,kantuz ene lagunek harturik airian;

kantuz ariko zaizkit lurrean sartzian;kantu frango utziko diotet munduian,kantuz has diten beti nitaz oroitzian.

450

KASETA HUNTAN

Kaseta huntan pertsu berriak,Izaiten dira noiztenka.

Noizean behin, eros ditaike , Gure euskaldun kaseta.

Gure patroinak ekarri baitautAste huntako sujeta.

Bihotz guziaz gorets dezagun ,Jondoni Joanes Batista.

451

Orai duela , aste batzuek ,Bestak gintuen herrian.

Frango luzeak egiten dira,Oraiko moda berrian.

Gaua ez dela aski luzea,Etxerat sartuz argian.

Hola bederen trankil baigira, Mamurik ez den bidean.

452

Bi emazteki entzunak ditut,Bat bertzeari erraiten:

Gure gizona atzo goizean,Argituz geroz sartu zen !

Bakar bakarra egotua naiz, Ene kabalen artatzen.

Goseak ere hilen lituzke,Nik ez banintu bazkatzen !

453

Bertzeak aldiz arrapostua:Badut etxean holako !

Neurearekin balin bazine,Ez baitzinuke hobeko !Irabaziak ez ditu aski,

Pipako eta arnoko.Lanak ene gain eta saritzat,Bizkarrean zenbait panpako !

454

Gizontto horiek har dezatela,Kantu hauetan etsenplu,

Noizean behin behar luzkete,Beren etxetan kantatu.

Orroit daitela ez dela behar,Bere lagunik zafratu !

Mundu hunetan ez baita deusik, Esposa bezain sakratu !

455

KASKAZURIK BERE BURUARI

Kantatutzera nua bertso bat edo bi Kaskazurik jarriak bere buruari,

gustoik ez diot hartzen bizimoduari deskalabrua pranko gertatu zait neri.

Kojo gelditu nintzan txiki-txikitandik paretara iyo ta erorita handik;

informe txarrak dauzkat gaur askorengandik neretzat berri onik ez dator inundik.

Dama batek nahi zidan karga hau arindu, pretenditu ninduen, ez nion agindu;

amets gaixtua pranko geroztik egin du, trixtia urriki nuen ni hartu banindu.

Aitak ere nahi zuen biok ezkontzia, bainan etzan posible ni ondoo portatzia, hobe da zer datorren kontsideratzia, nola nahi hartzekua ez da gurutzia.

457

Ez nau inkomoratzen besteren lujuak, deklaratzera nua nere enojuak:

zurrutak tiratzen nau, pixka bat jokuak, atarramentu onik ez dauka kojuak.

Txiki-txikitandikan harro ta tunante, kontrariua pranko, gutxi dut amante;

lan honek segituko nau bizi naizen arte, aitzurrak eta palak muatuko naute.

458

KATTALIN

1Etxe txiki txukun baten

zure aitetamekinzinen bizi, zintzo biziene maite Kattalin.

2Ene maite, ene maite

ene maite Kattalinsekulako ta betiko

galdu zaitut Kattalin.459

3Baina eder zinen zinez

zine izar bat bezinile gorri (baita zorri)zuk bazenun Kattalin




5Ibaiera zinen joatenzure ahate beltzekin

goiz batean, bat-bateanito zinen Kattalin.




7Hilerrian bada loreeguzki lili, krabelin

zu zaituzte badut usteongarritzat Kattalin.




KONTRAPAS

1Garaziko herriabenedika dadila

euskarari eman diobehar zuen tornuia

Euskara, euskara,jalgi hadi plazara !Euskara, euskara,jalgi hadi plazara !

464

2Bertze jendek uste zuten

ezin izkriba zaiteien.Orai dute porogatu

engainatu zirela.

Euskara, euskara,jalgi hadi dantzara !Euskara, euskara,

jalgi hadi dantzara !

465

3Bertzeak oro izan diraberen goien gradora.Orai hura iganen da

bertze ororen gainera.

Euskara, euskara,jalgi hadi mundura !Euskara, euskara,

jalgi hadi mundura !

466

4Oraindaino egon bahaiz

inprimitu gaberik.Hi engoitik ebilirenmundu guzietarik.

Hi engoitik ebilirenmundu guzietarik.

5Euskara, euskara,jalgi hadi kanpora !

467

Euskara, euskara,jalgi hadi plazara !

Euskara, euskara,jalgi hadi dantzara !

Euskara, euskara,habil mundu guzira !

468

KONTXESIRI

Maite bat maitatzen det, maitagarria;begi ederra du ta guztiz argia;

daukat urruti,bainan ezin kendu det burutik

haren itxura;saldu al baliteke pisura,

urriaren truke;nork erosi faltako ez luke.

Hogei ta lau leguaz nago aparte;bitartean badaukat milloi bat ate,

guztiak itxirik;nahi arren ezin egon ixilik,

beti negarrez;nere maite maitearen galdez;

ote dan bizi,bihotz-bihotzeko ene Kontxesi.

Egunaz argi gutxi, gabean ilun;kontsuelorik ez da neretzat inun,

maitea gabe;egin ote nadin haren jabe

oroitutzean,

Lehengo gau batean egin det amets,bainan pentsamentuak beti aldrebes

irtetzen dira;ustez nengoen zuri begira

maite polita,kofrearen gainean jarrita,

kontu kontari;nahi nuen bainan ez nintzan ari.

Esperantzetan bizi, maite gozoanoizpait kunplituko da gure plazoa.

Eta orduan,gauza txarrik ez hartu buruan

lehengoai utzi,ez degu pasatzen pena gutxi,

preso sei urtez,onduko gaituzte nere uztez.

469

bis

bis

bis

bis

bis

zenbat pena nere bihotzeanditut igaro;

maite det eta ez da milagro.

470

KUPELA

Gertakizun polit bat behin Asturiasenez dakit guziekin gogorako naizen

lagun bat eta biok andrekin hain zuzensagardotegi baten afaria baitzennumero dotoreak ikusi ginuzen.

Kupela, kupela sagardoen hotelakupela, kupela zaindu ezak horrela.

Talde bat osatu zen mutil ta neskatxafestan pasa nahi zuten gurekin arratsatragotikan tragora ze nolako martxa

sagardoan daukate afizio latzagehiegi edan genduen hori zen akatsa.

Herrialde denetan ohiturak badiraesneakin juan ziren sagardotegira

handik basoka bana ohituren neurriragero sagardoari txotxetikan tira

barrez egon nintzaien albotik begira.

Lehenen esne tragoa ohitura bezalaesan nien ez al zen edari makalasagardoa hobeto asentatzen zalanahiz geroagoan ez zen izan hala

hiru ordu baino lehen egin zuten txahala.

471

Leku berria zen ta joan ginen pozakfestarako gera gu mutil aproposak

geureak aitortzeko zertan egon lotsaksarri ireki ziren ziri edo zotzak

bapo kendu ginuzen hanketako hotzak.

Umorez jarri ginen ondorenean zererderaz bertsoetan lo que hace el beberinguruko jendeak barrez egin zun leher

erretiratu ginen emazteei eskertxispatu ginen baina ez zen pasa ezer.

472

LANGILE BATEN SEMEA

473

1Langile baten semea naiz ni,

aita bezela langile,eguneroko ahaleginetan

soldata baten egile;esku hutsik jaio etaesku hutsikan nabile,

puntakoetan inor etzaigugertatu ongile.

2Aita ta amak nahiko ninduten

fabrika batian,bizitzarekin burrukatzeko

altzairu tartian;bidetxiurretik noa,agian nere kaltian,

baina ez det uste nabilenikanhorren apartian.

3Izerdi asko ez det ixurtzen

larreko pendizan,paper tartean murgildutako

zomorroa izan,

4Horretan badet bizi geraden

herriaren antza,ezintasuna gailendu eta

bakardade latza;hezurreraino sartua

galtzailearen arantza,eromen kolpez berpiztu nahirik

gure esperantza.

5Gitarra txar bat hartu nuen ta

hemen nabil demaneuskaldun zaharrok aspalditikan

beti dugun teman;ardo mindua edanaz

Historiaren tabernan,nahiz muturreko galanki jaso

bueltan ezin eman.

6Hamaika orru ta bertso arrunt

nauzue botia,ez da erreza trebe xehetzen

euskaldun otia;474

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

limosnatik bizi direnumerzurtz batzuen gisanperiodikuak ez dire gutaz

mintzatzen Parisan.

norbaitek esango baluhobe nukela joatia,

neri berdin zait zuek hemen tani hor egotia.

475

LAU HAIZETARA

1Itsasondoko haize gesala

marinelen bertsoa,zoaz urruti aidean;

lau haizetaraDonostiatik Iruñera.

2Uzta garaiko gari-usaia

segarien bertsoa,zoaz urruti aidean,

lau haizetara Iruñetikan Baionara.

3Ezpain erien portu galdua,

maitarien bertsoazoaz urruti aidean,

lau haizetaraBaionatik Bitoriara.

4Muga zaharrak mahastietan,

gaiteroen bertsoa,zoaz urruti aidean,

lau haizetaraBitoriatik Bilbaora.

5Burnizko bihotz arrailatua,

gabetuen bertsoa,zoaz urruti aidean,

lau haizetaraBilbaotik Euskal Herrira.

476

3 aldiz

3 aldiz

3 aldiz

3 aldiz

3 aldiz

LAU TEILATU

1Hemen gaude

ta poztutzen naizta ziur zure aita ere bai ta zer ondo… zelan dijua

zure bufanda txuria.

477

Lau teilatu gainianilargia erdian eta zu

goruntz beira,zure keia eskuetan

putzara batekin… putz ! Neregana etorriko data berriz izango gara

zoriontsuedozein herriko jaixetan.

478

Goxo-goxokanta eginazu

Benitoren Maria Solt.Ez negarrik egin,

txuri zaude ta malkoakzure kolorea kentzen dute.

479





480

Felix, felix biharberriz egongo gara

txanpain apur batekindiru gabe baina

izarrak gurekin daude,piano baten soinuaz.

481





482

LEPOAN HARTU

Gazte bat lurrean aurkitu duguLore gorriz beterik kolkoa

Burdinen atzetik ihesi datorEuskal gazteriaren oihua

Mutilak eskuak elkar gurutzaEgin ta bultza denak bateraBidean anaia erortzen bazaikLepoan hartu ta segi aurrera

484

Tria lara tria lara la la tria laraLepoan hartu ta segi aurrera.

485

Ez dugu beldurrik, ez dugu lotsariknor geran, zer geran aitortzeko

ez gaituk lapurrak, ez eta zakurrakkataiaz loturik ibiltzeko.

Gizonak bagera, jozagun aurreragure herriaren jabe egin arteaskatasunaren hegal azpiankabia egiten ohituak gare

ibiltzen aspaldi ikasia duguotsoak eskutik hartu gabe.

486

Tria lara tria lara la la tria lara...Lepoan hartu ta segi aurrera.

487

Arrotzek ezpataz hil nahi banauteisilduko gaituztelakoan,

zutitu ta euskaraz mintzatuko naiznere hiltzailearen aurrean.Mutila etzazu nigarrik eginerortzen banaiz gau ilunean,izar berri bat piztutzera noaEuskal Herriko zeru gainean.

488

LILI BAT IKUSI DUT

Lili bat ikusi dut baratze batean,Desiratzen bainuke nere sahetsean ;Lorea ez du galtzen , udan ez neguan,

Haren parerik ez da bertze bat munduan !

Deliberatu nuen gau batez joaiteaLili arraro haren eskura hartzera ;

Ez bainuen pentsatzen beiratzen zutela !Gau hartan uste nuen , han galtzen nintzela.

489

Etsenplu bat nahi dut eman guzieri,Eta partikulazki jende gazteari:

Gauaz ibiltzen dena ez da zuhur ari ;Ni begiraturen naiz, eskerrak Jaunari !

490

LIMOSNATXO BAT

Mutil koxkor bat itsu aurrekozuela aldamenian,

gizon burusoil bizar-zuri batbi makuluren gainian,

kale ertzian ikusi nuen,inora ezin joanian,

ta bera nor zan jakin nahiean,inguratu nintzanian...

limosnatxo bat eskatu zidanJainkuaren izenian

491

2Zerbait emanaz galdetu nion,

ahal zan modu onenian,jaiotzetikan al zeukan alagaitzak hartua mendian.

Erantzun zidan, -Ez semia, ez,nik indarra nuenian,

ez nuen uste iritxitzerikhonetara azkenian...

Gaur limosna bat eskatutzen det,Jainkuaren izenian.

492

3Eta jarraitu zuen esanaz:-Lehengo gerrate denian,

ni aurren xamar ibiltzen nintzanbeti edo gehienian,

nekatu gabe aixa igoazaldapik luzienian,

etzan burura asko etortzengu hala gabiltzanian...

gero limosna eskatutzerikJainkuaren izenian.

493

4Odola bero eta burua

harrua daguanian,edozein eran sartutzen da bat

halako itsumenian,atsekabe ta negar saminak

badatoz ondorenian,nola erabait batek biziautzitzen ez duenian...

limosnatxo bat eskatu biharJainkuaren izenian.

494

5Inoiz pentsatzen nere artian,

ni jartzen naizenian,gaur ere asko dirala joango

lirakenak zuzenian,ez luke inork sinistatukozer pena ematen didan.

Ai! horla nintzan ni ere sendota gazte nenguanian...

gaur limosna bat eskatutzen detJainkuaren izenian.

495

6Ai ! txorakeri asko egitenda zentzurik ez danian,sinista zazu ur hau pasia

daukanaren esanian,hobiago da, garai den arte,

ahalegintzia lanian,negar eginaz ibili gabegero denbora joanian...

limosnatxo bat bildu ezinikJainkuaren izenian.

496

LORETXOA

Mendian larrarteanaurkitzen da loretxo bat

aurrean umetxo batloretxoari begira.

Loreak esan nahi dioumetxo aska nazazu,jaio naiz libre izatekota ez loturik egoteko.

497

Umetxoak ikusiriklorea ezin bizirik

arantzak kendu nahi dizkiobizi berri bat eman,orduan izango baituindarra eta kemenaorduan emango baituugari bere fruitua.

orduan emango baitu498

ugari bere fruitua.

499

LORIAK UDAN (IZAZU NITZAZ KUPIDA)

1Loriak udan ihintza bezelamaite det dama gazte bat,

hari hainbeste nahi diotanikez da munduan beste bat;

inoiz edo behin pasatzen badetikusi gabe aste bat,

bihotz guztira banatutzen zaithalako gauza triste bat.

500

2Neskatxa gazte, paregabea,

apirileko larrosa,izarra bezin dirdizaria,

txoria bezin airosa;oraintxen baino gusto gehiago

nik ezin nezake goza;zorionian ikusten zaitut,nere bihotzak, hau poza !

501

3Ez al dirazu antzik ematen

nik zaitudala nahiago,ai! marinelak gau ilunian

izarra baino gehiago,nere onduan zauzkatalako

pozez zoraturik nago,zu ikustiak alegratu nautriste negoen lehenago.

502

4Nere betiko pentsamentua,

nere konsolagarria,zu gabetanik ezin bizi naiz

esaten dizut egia;zu bazinake arbola eta

ni baldin banintz txoria,nik zu zinaken arbola hartantxen

egingo nuke kabia.

503

5Falta duenak logratutzeko

hitz egitea txit on du,eta nik ere saiatu biha’tote gintezken konpondu;

gaur nagon bezin atrebituasekulan ez naiz egondu,

hargatik kolpez galdetzen dizutnerekin nahi’zun ezkondu

504

6Zerorrek ere ongi dakizu,

aspaldi hontan nagola,zuregatikan penak sufritzen,

baina ordea, hau nola!Halaxen ere nigana ezin

bigundu zaitut iñola;ni zuretzako argizaia naiz,

zu neretzako marmola

505

7Zu zeralako medio baldinjoaten banaiz lur azpira,gero damua eta malkoak

alperrik izango dira;behin joan ezkero, hoien birtutez

berriz ez ninteke jira;hori gertatu baino lehenago

izazu nitzaz kupira!

506

LÜRRALDE ZILARRA

Ameetsik gabeko gaü hotz lüzetan,zure itzaleean galtzen düt izarra;baadakit aidüürü zütüdala nonbait,ene bihotzeko lürralde zilarra.

AAmetsik gabeko gaü hotz lüzetan,zure auheneetan non dago iparra?

Baadakit bakaarrik zütüüdala nonbait,ene bihotzeko lürralde zilarra.

Arbelezko hegatzen herriakmaiatzeko lantzer ixiletan,beegiirada maitekor berriak

bilatzen dütüt xenda hiletan.

AArdo minberaatik eedaten düt orai,erreka ondoan histü da lizarra,maahasti zahaarrak elkirik direla,ene bihotzeko lürralde zilarra.

AArdo minberaatik eedaten düt orai,lehen bezala gaür aasmatüz biharra,

507

txeerkatüko zütüüt, kürütxaatüko gira,ene bihotzeko lürralde zilarra.

Arbelezko hegatzen herriakmaiatzeko lantzer ixiletan,beegiirada maitekor berriak

bilatzen dütüt xenda hiletan.

508

MAITASUN AROAK

509

1Haurtxo nintzela kontatzen nuen

nola maitemindua nintzenguztiek irri egiten zuten

ta ikasi nuen ixiltzen.

2Gaztetxo nintzen eta nioen

"Ez dakit nork maiteko nauen!"Eta nekien hura oroituzeskolatik alde egin nuen.

Maitale baten ixil oroimenaentzuten ez den hasperena

gogoan ixil dabilenaahaztean gelditzen dena.

3Gazte nintzela harrotzen nintzen

"Nik ezin dut izan baten gai"Bainan izen bat ixiltzen nuen

hura izanik agian bai.

4Heldu nintzela aitortzen nion:"Zutaz besterik ez dut maite!"

Eta ixilik neraman hariezin erran urrundu zaite!



5Azken-azkenik maite nautenek

naramate beste mundura.Batek negarrik ez du egitenene hilkutxan dator hura.



ahaztean gelditzen dena.

510

bisbis

bis

MAITASUNEZ HIL

511

1Hamahiru urte nituenean,oraindik galtza motxetan,

bere atzetik ibiltzen nintzenherriko kale hotzetan;

printzesa hura behar bezelakortejatzeko lotsetan

bere etxera lagundu nahirikeskolatik arratsetan.

2Oh, oh, ez, esaten zuen

oraindik ez, gaztetxo naiz.Oh, oh, ez inolaz ez,

etxera joan behar dut garaiz.

3Hemezortzira ailegatutaromantizismoz beterik

etzan posible eromen hurabazter batera uzterik;

aingeru harek ez zidan sortzensufrimentua besterik,

sekulan ere ez nuen lortubi besoetan hartzerik.

Oh, oh, ez, esaten zidan,maitemintzeko gaztea naiz.

Oh, oh, ez, oraindik ez,lotsa ematen dit ta ez dut nahi.

4Lotsaren lotsez pasa ta gero

dozenerdi bat eskutik,

Oh, oh, ez, erantzun zidan,aspertzen nauzu, zoaz apaiz.

Oh, oh, ez, inolaz ez,beste batekin ezkontzen naiz.

5Festa batean ikusi nuen

handik zortzi bat urtera,ta hotz-hotzean ausartu nintzen

sagar helduen hartzerairrifar doble makur batekin

izkutatu zen atzera:ez zen ausartzen bere zezena

adarrez adornatzera.

Oh, oh, ez, ez da posible,horrelakorik ez nuke nahi.

Oh, oh, ez, inolaz, ez,ni etxekoandre jator bat naiz.

6Mutilzahartuta bizi nintzela

laugarren pisu batean,behin uste gabe topatu nuen

gure etxeko atean...Bere onenak gastatutako

alarguna zen artean,eta honela erantzun zidan,

oraingoz bion kaltean.

Oh, oh, ez, orain ja ez,nahiz eta zutaz pentsatu maiz.

Oh, oh, ez, inolaz ez,oheratzeko zahartu naiz. 512

bisbis

MAITATUA SOBERA (AMA)

1Maitatua sobera, nintzelarik haurra,

Ez nakien nik zer zen amaren beharra ;Bortu batean orai naiz bakar bakarra,Amaz oroit orduko heldu zaut nigarra !

2Hegalñoak azkartzen sendituz geroztik,

Baitoazi xoriak ohantze goxotik;Halaber joan ninduzun amaren altzotik,

Ahantzia bainute herrian engoitik !514

3Bainan ama gaixoak ez nu ez ahantzi,

Maiz daut Euskal-Herritik igortzen goraintzi ;Hautsi nion bihotza nuenean utzi,

Neretzat baizik ez da halere han bizi.

4Bero daukat nik ere bihotzean garra:

Jainkoak piztu zauntan euskaldun pindarra,Ama baitut oraino minetan indarra,Ama, gau ilunean argidun izarra !!!

515

5Nere bortu gainetan baniz enoatzen,

gaizkirat balinbazaut bihotza lerratzen, zure begi garbiez, ama naiz oroitzen

Eta lanari gero kuraiekin lotzen !

6Oi! Maiz ametsetarik izan dut gogoan

Goxoki nindagola lehen ohakoan :Aingeruer begira, ganbara xokoan,

Eta, zu, hantxet irriz ama ner.ondoan516

7Frangotan huts ohiez oroitzen ere niz...

Ama! Gazte denbora berriz haste balitz ?Nigar eginarazi dautzut ainitz aldiz,

Nigarrak niri zauzkit jausten orai bortitz !

8Aspaldi du naizela sor-etxetik joana,Hamargarren urtea hurbil iragana;

Noiz ote naiz hemendik jinen zure gana,Ama, saristatzera zor dautzutan lana ?

517

9Untziak noiz nu berriz horrat eremanen ?

Etxerako bidexka noiz dut nik iganen,Eta zutatik, ama, musu bat ukanen ??Oi! Ba, laster dautazu agian emanen !!

10Aho batek eztiki diolarik: Ama !

Hitz goxo bakar horrek mundu bat derama.Ama baino hoberik zer ditake asma ?

Horren maitatzen beraz gaiten oro tema !"518

MAITE ZAITUT

Koloretako ametsak esna nagoenean

eta ezin loak hartu gaua iristen denean. Saltoka hasita hegan

egiteko gogoa, nire bihotza taupaka

aire ertzera doa.

520

Elkarrekin hankaz gora buruz behera jartzean,

tunelean sartu eta irrintzika hastean,

bitxiloreekin pultsera egin dizudanean, begietara begira

hauxe nahi dizut esan:

521

Maite zaitut, maite- maite zaitut;

pila, pila, pila patata tortilla! Maite zaitut. Maite-maite zaitut, ilargiraino_eta buelta maite zaitut

522

Begietako dirdira, irribarrea ahoan,

ezin ditut ezkutatu zu ikusterakoan;

hanka eta eskuetan, gorputzean, dardara; nire bihotza taupaka

aire ertzera doa.

523

Elkarrekin ortzadarra margotu dugunean, ispiluan nire izena idatzi duzunean, irratia piztu eta

doinu hau entzutean, begietara begira

hauxe nahi dizut esan:

524

Maite zaitut,maite- maite zaitut;

pila, pila, pila patata tortilla! Maite zaitut. Maite-maite zaitut, ilargiraino_eta buelta maite zaitut

525

MAITIAK GALDE EGIN ZAUTAN

Maitiak galde egin zautan polita nintzanez

polit, polit nintzela baina, larrua beltz, larrua beltz.

Maitiak galde egin zautan premu nintzanez

premu, premu nintzela baina, etxerik ez, etxerik ez.

526

Maitiak galde egin zautan moltsa banuenez,

moltsa, moltsa banuela baina, dirurik ez, dirurik ez.

Maitiak galde egin zautan anean nakienez

lanean, lanean nakiela baina, gogorik ez, gogorik ez.

527

Gaixoa hil behar dugu guk biok gosez

gosez, gosez ez naski bainan,elkar maitez, elkar maitez !

528

MARIA SOLT ETA KASTERO

Maria Solt ta Kasterobi amoros zahar bero.

Hirurogei-hamarna urtetan hartü die amorioKasteroo jelostü gero Maria Solt ezarri kanpo.

Maria Solta dua nigarrezizorra dela beldürrez.

Barnets-Bordako andeeriak kontsolatü dü elezemaztee zaharrik oküpü agitzen eztela ez.

529

Maria Soltek arrapostüSanta Elisabet badüzü

Saintu zahar bateganik oküpü agitü düzüKasteero eere bada saintü, hala nizan beldür nüzü.

Kastero eztüzü saintüsobera bürhaüti düzü

Elizalat juan eta taharnan eegoiten düzüKasteero deenagatik saintü Maria Solt antzü zira

zü.530

MARITXU NORA ZOAZ ?

- Maritxu nora zoaz,eder galant hori

- Iturrira, Bartolo,nahi badezu etorri.

- Iturrian zer dago ?- Ardotxo txuria

- Biok edango degunahi degun guztia

531

- Maritxu zureganabiltzen naizenian,

poza sentitutzen detnere barrenian.

- Bartolo nik ere detatsegin hartutzen,

ur bila noanianbanazu laguntzen.

532

- Maritxu baldin asmobadezu ezkontzia,

lehendabiziko nitazoroitu zaitia.

- Zure mende jartzen naizdenbora guziko.

- Bartolorekin gaizkiez zera biziko

533

MARKESAREN ALABA

1Zeruak eta lurrak

egin zituana,memoria argitzera

atoz neregana.Esperantza badaukat,

zerorrek emana,kunplituko dedala

desio dedana.

534

2Amodiozko penakbertso berrietan,

publika ahal banitzaEuskal Herrietan;enteratu naiz ongienkargu hoietan,

San Jose arratsaldekohiru t`erdietan.

535

3Markes baten alaba

interesatua,marineruarekin

enamoratua;deskubritu gaberik

bere sekretua,amoriua zeukanbarrena sartua.

536

4Egun sinalia zan

goguan hartzeko,esan ziola harenetxera joateko :

Deseo dedan hitz haumanifestatzeko,zurekin, Antonio,

nago izateko.

537

5Zer esaten didazu,Juanita, hitz hori ?Tentatzen ai zerala

trazak badirudi.Etzait zure gradurik

tokatutzen neri ;ez burlarikan egin

marineruari.

538

6Eduki dezakezu

ongi sinistuaaspaldian negualazutzaz gustatua.

Etzaitut nik utzikodesanparatua;

hala egiten dizutgaur juramentua.

539

7Konformatu ziraden

alkarren artian,ezkonduko ziralahurrengo urtian.Eskolak ikasteko

bien bitartianberaren herritikan

guztiz apartian.

540

8Hala disponiturikjarri ziran biak

kartaz entenditzekoalkarren berriak.Formalidadiakinjartzego egiak,

baina etziran lo egonamaren begiak.

541

9Alferrik izango da

haserre gurian,ez naute mudatuko

eternidadian.Esposatu nahi nuke

kariño onian,Antonio Maria

etortzen danian.

542

10Ezin egon zan ama

hitz hori sufritzen,berehala hasi zan

kartak detenitzen;intentzio haundiagozezkontza galdutzen...Juanitak halakoriketzuen pentsatzen.

543

11Amaren malezia,korreora juan taAntonio hil zalaegin zuen karta

Juanitaren tristura,maitia izan ta,

engainatu du bestegezur bat esanda.

544

12Amak esaten dio:

Juanita neria,galdu da diotenez,Antonio Maria...

nik bilatuko dizutbeste bat hobia,

maiorazgo interesaskoren jabia.

545

13Ama ez neri esanhorrelakorikan,

ez det nik besteganaamoriorikan.

Ezin alegre leikenere barrenikankomenientzia ona

egonagatikan.

546

14Utzi alde baterahorrelako lanak,

ez ditut nik ikustenzu bezela damak.

Nahi badituzu hartuonra eta famak,giatuko zaituzteaitak eta amak.

547

15Denbora kunpliturik

galaia abian,zer pasatu ote zanharen memorian ?

Kartarik hartu gabejuan dan aspaldianinozente sartu zanjaio zan herrian.

548

16Hau da lehendabiziko

esan zenduana :Zer da musikarekinonratzen dutena ?Markesaren alaba

kaliak barrena.esposario zala

hark bihar zuena.

549

17Desmaiaturik eginzuen ordu bete,gero nobia eskehitz bi egin arte;inguratu zitzaionmakina bat jende,bigarren ordurakohil da derrepente.

550

18Gaua pasatu etahurrengo goizianentierrua zuen

bigarren klasian;markesaren alaba

guzien atzian,zer pena izango zan

haren bihotzian.

551

19Penarekin leherturik

Antonio hil zan,akonpainatu zuenJuanitak elizan.

Naitasuna bazionesan dedan gisan,geroztikan etzuen

osasunik izan.

552

20Erremedia baleisentimentu hori,

bitarteko bat jarriJesus maiteari,orazio eginazBirjina Amari,

zeruan gerta dedinAntonio Mari.

553

21Alkarren konpañianguk ere nahi degu,

Birjina, egiozuJaunari erregu

kristau guziogatikbaldin ahal bazendu,

Iturrinok horreladesiatutzen du.

554

MARTXA BATEN LEHEN NOTAK

Eguzkiak urtzen du goiangailurretako elurra,

uharka da jausten ibarrerageldigaitza den oldarra.

2Gure baitan datza eguzkia,

iluna eta izotzaurratu dezakeen argia,urtuko duen bihotza.

3555

Bihotza bezain bero, zabalikbesoak eta eskuak,

gorririk ikus dezagun egia,argiz beterik burua.

Batek gose dirauenoez gara gu asetuko

bat inon loturik deinoez gara libre izango.

4Bakoitzak urraturik berea,

556

denon artean geurea,etengabe gabiltza zabaltzen

gizatasunari bidea.5

Inon ez inor menpekorikan,nor bere burua’n jabe,

herri guztiok bat eginikanez gabiltz gerorik gabe.

Batek gose dirauenoez gara gu asetuko

557

bat inon loturik deinoez gara libre izango.

Eguzkiak urtzen du goiangailurretako elurra,

uharka da jausten ibarrerageldigaitza den oldarra.

558

MATALAZ

Dolü gabe, dolü gabe hiltzen niz,bizia Xiberuarentako emaiten baitüt.

Agian, agian, egün batezjeikiko dira egiazko xiberutarrak

egiazko eskualdünaktirano arrotzen ohiltzeko.

92

Agian, agian, egün batezjeikiko dira egiazko xiberutarrak

egiazko eskualdünaktirano arrotzen ohiltzeko.

93

MEHETEGIKO XAKURRA : XURIKO Gratien Adema, Zaldubi, 1867

Mehetegiko xakurra, Zangoz, errainez makurra,Berga bat luze muturra, Larrutik hurbil hezurra,

Urte guzia barura, Zeren zen toki xuhurra.

Amak ttikitik utzia, Esnerik gabe hazia,Tripa errainei josia. Uliek jaten hasia:Xurikok bere bizia Hola derama guzia.

94

Mahainpetik kokoriko, Begira dago Xuriko,Artho axaltto bat noizko Ote zaion eroriko...

Nausiak ematen daizko Dohan hortik bi ostiko.

Xakur gaixoa holakoz Merke hazten zutelakoz,Tripa hutsik, ilun gogoz, Pleinuz zagon egun oroz:

Hatzka zangoz eta besoz. Nihun ez zaukenkukusoz.

95

Ohoinak ere noiznahi Horren sainga ilaunariGabaz ziren irriz ari: Xakur prestua hi haiz, hi !

Gero, ixiltzea sari, Jo harrika gaixoari.

Egun batez, baratzera Huiatzen dute laneraDoan oilo haizatzera... Xakur gose ta minbera,Buztana tripaz behera, lhes doa gordetzera.

96

Martin, etxeko mutila, Zalu harturik makila,Haren ondotik dabila. Xuriko, xakur abila,

Lastoan ixil-ixila Dago alegia hila.

Zenbeit gau egun bakarrez, Gorde egonikherabez,

Atera zen jan beharrez, Hamikatua, nigarrez,Estalia zaragarrez, Lakastaz eta zakarrez.

97

Sukaldean nihor ez da; Sartzen da xakurherresta.

Errekia zen pres-presta, Zeren zen herrikobesta;

Usain, milik'eta jasta, Dena jaten du has eta.

Etxeko andre kexua Hor heldu da hats-hauntua:"Zakur madarikatua, Eia, hor, usu-usua,

Nik, hauts artean burua, Egik hire ordenua".

98

Ordenuak hau du beltza Denen uzteabertzentza ;

Xurikok badaki ontsa Nori zer utz nola pentsa.Etxekandriari gantza; Nausiari azken putza.

Bizian gosez egonik, Hiltzean sobera ganik,

Huna Xurikok erranik Zer entzun dugun azkenik:"Gose dagonarenganik Ez daitekela lan onik".

99

MENDIAN GORA

1Mendian gora haritza,

ahuntzak haitzean dabiltza,itsasoaren arimak dakar

ur gainean bitsa.Kantatu nahi dut bizitza

usteltzen ez bazait hitza,mundua dantzan jarriko nuke

jainkoa banintza.100

2Euskal Herriko tristura,soineko beltzen joskura,

txori negartiz bete da etaumorez hustu da.

Emaidazue freskura,ura eskutik eskura,

izarren salda urdina edandabizi naiz gustura..

101

3Euskal Herriko poeta,

kanposantuko tronpeta,hil kanpaiari tiraka eta

hutsari kolpeka.Argitu ezak kopeta,

penak heuretzat gordeta,goizero sortuz, bizitza ere

hortxe zegok eta..102

4Mundua ez da beti jai,inoiz tristea ere bai;

baina badira mila motibokantatzeko alai.

Bestela datozen penaiez diet surik bota nahi;

ni hiltzen naizen gauean, behintzat,egizue lo lasai..

103

MUÑAGORRIREN BERTSOAK

1Muñagorrik dionabere proklamian,

gerrak hondatzen gaitubosgarren urtian;

igaz jarrikan KarlosMadrilgo bidian

bultza zuten atzera,gerra bere

gerra bere oñian

2Agintari onenak

preso daduzkate;euskalduna izatia

du bakoitzak kalte.Tejeiro ta Maroto

guzien alkate;zer gizon hoietatik

esperaespera gentzake.

3Karlos agertu ezkero

4Semiak soldatu tapreso gurasuak,ezin pagaturikankontribuziuak.

trintxera lanetaragainera auzoak.

Dolorezkoak diragaur gure

gaur gure pausoak.

5Kordoiz inguraturik

kostatik Ebrora,trabaz gaude josirik

bera eta gora.Atzenikan frantsesak

itxi du frontera.gerrak ez dakar onik

inundikinundik inora.

6Atiak itxi ta

104

bisbis

probintzi hauetan,beti bizi geradeneke ta penetan.

Nahiz kendu guk dugunabehin ere ezer eman;bost negar egiteko,

nunbait jaionunbait jaio ginan.

ogia garesti;artua ere ari daigotzen poliki;

dirua ezkutatzen daegunero hemendik,

nola bizi garen badaharritutzen

harritutzen naiz ni.

105

NAFARROA

Arbasoen harkaitzaNafarroa, Nafarroa, Nafarroa

arbasoen harkaitzalur emankor hezkaitza

bedatseko ekaitzaekiaren emaitza

Nafarroa, Nafarroaarbasoen harkaitza.

106

Zazpietan lehenaNafarroa, Nafarroa, Nafarroa

zazpietan lehenagaztelien auhena

Santxoren hasperenagazteen itxaropenaNafarroa, Nafarroa

zazpietan lehena.

107

NAFARROA, ARRAGOA

Nafarroa, arragoa, argiaren pausalekuhaizearen ibil-toki zabal, hesirik gabea.

Nafarroa, arragoa, sua eta ura,kondaira urratu baten oihartzun oihukatua.

Amets bat baino gehiago,ez oparotasun osoa:

nahiaren eta ezinarenburrukatoki ekaitzez betea.

108

Nafarroa, arragoa mahats eta garimaitasun eta gorroto gezur eta egia gurea.

Nafarroa, arragoalur beroen sabel emankorra

eta goiko mendi hotzen mendetako loa.

109

Nafarroa, Nafarroa, zuhur eta eroa,lurrik maitatuena,

hormarik gabe utzitako etxea:erreka gardenen negarrez

ibai lodietara ixurtzen ari denodol bustikoarraren iturri bizia.

110

Nafarroa, arragoa, izen bat eta oinarri,eta oinaze eta bidean zure bila ibiltzea,

pinudiek usantzen dituzten harritxidorrezkobideetan gora,

O, Nafarroa, Nafarroa, betikoa. (bis)

111

NAFARROAKO ERESERKIA

Nafarroa,lur handi ta azkar,

beti leial,zure ospea da

antzinako lege zaharra.

112

Nafarroa,jende askatuen sorlekua

zuri nahi dizugu gaur kanta.

Gaiten denok bat,denok gogo bat,

behin betikoiritsi dezagun bakea,

aintza eta askatasuna.

113

NERE HERRIKO NESKATXA MAITE

Nere herriko neskatxa maiteahozko lorez zaitut gaur laztantzenitsaso garden, lur gozoko landare,

kresalaren usain, zeru kolorenere bihotzaren taupaden hotsez

zure grazia dut kantatzen.

114

Bihotz minberen egunsentiaherri sufrituaren lamia

ipuin zaharren piper eta eztiaerreka garbien kantu bitxia

udazken lizunen zaude jantziaizar zerutarren irria.

115

Lanbro artetik itsas geldiraleunki zoazen txori airosa

amodiozko sentipenaren hatsazure espainetan loratuz doa

goizeko ihintzetan belardi zeraeguzkitan zilar dizdira.

116

NERE MAITIA JEIKI TA JEIKI

1-Nere maitia jeiki ta jeiki

ez al zerade loz ase.zure ondoren gabiltzan hauek

ez baigerade logale,iriki zazu bortañe hori,

adiskidiak gerade.

2-Ez dizut bada nik irikiko

gau ilunian aterik,barrenen dagonak ez baitaki

kanpokuaren berririk;zatoz eguna argitzen danian,

egongo gera elkarrekin.

3-Bihar goizian etorritzeko,

urrun bizi naiz maitia;

4-Hona etorri dama gaztia,

esan zenidan bezela.-Ongi etorri, galai gaztia,neronek nahi nuen horla;

hitz bi gustora egin ditzagun,pasa zaitia salara.

5Salara joanda kutxan eseri,

begiratuaz elkarri-Inposible da ez zaituela

Ama Birjinak ekarri.Beti-betiko hartu nazazu

penaren kontsolagarri.

117

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

bisbis

txakurra sangaz hasitzen bada,nork egingo du pakia.

-Harrekikua nik egingo det,arren etorri zaitia.

118

NERE SENTIMENTUA

Nere sentimentua nahi det deklaratu:Ameriketan nago hau ezin ukatu;

hemen eginagatik ondo gobernatu,horkuaz egiten naiz asko akordatu.

Honuntz etorri nintzan utzirikan ama,anai-arrebak eta familia dana;

egitiagatikan desio nuena,geroztik triste dago, ai ! nere barrena.

Hamazazpi urtetan banuen segira:neska gazte guztiak neroni begira;lurrik ikuttu gabe, gorputzari jira,orduko arintasunak asentatu dira.

Gorputz ederra nuen dantzari arina,bainan ez da izaten betiko egina;

orain eginagatik, hemen ahalegina,ez gera libertitzen orduan adina.

Horko bizimoduaz oso aspertuak,

119

honarako ziraden gure desiuak;orain atzera berriz emanik pausuakhemen bizi gerade erdi mudatuak.

Desperida dijua sei bertso hoiekin,anaia konformatu horrenbesterekin:

nere gustua hau da, nahi badezu jakin:beste horrenbeste jarri, aio Joxe Joakin.

120

NEVADARAT

Nevadarat joan nintzendirurikan gabe,

handik itzultzekotan, maitiabost miliunen jabe

Ai, ai, ai, ai, ai !amentsaren lana,

ait'amen erranetarik barnaibili bagina…

121

Urteak joan zirenon ta txar nahaste,gure fortuna haiekin

eta denak berriz haste

Ai, ai, ai, ai, ai !…amentsaren lana,


122

Moltsa arin dut bainanaberats gogoa,

nere fortuna zare, maitianere sosegua

Ai, ai, ai, ai, ai !…amentsaren lana,


123

Begiak zorrotz etamemorioa argi,

ez den, ez den tokian, maitiaaztaparrak garbi

Ai, ai, ai, ai, ai !… amentsaren lana,


124

Nigarrez sortu nintzen

1Nigarrez sortu nintzen nigarrez hiltzeko,

Ez orduan munduan luzaz bizitzeko,Jendek izanen dute erraiteko frango,

Aita ama maiteak zuen biendako.2

Aita ama maiteak mundurat zertakoEman izan nauzue zorigaitz huntako,Nik ez nuen hobenik hola tratatzeko,Federik eman gabe abandonatzeko.

125

3Mundurat sortu eta hirur oren gabe

Berro xoko batean gaixoa eman naute,Nihaur bakar bakarrik xoriak haurride,Ene kontsolatzerat kantuz heldu dire.

4Ene sortea baita, pena emangarri

Auhenetan bainago bildotx bat iduri,Lurra seaska eta zerua estalki,

Norena ote naizen Jainkoak badaki.126

5Lur hotzaren gainean sortu naizeneko,Jaberik gabe hemen ni ez naiz biziko.

Hiltzerat heldu banaiz ez naiz zerurako,Federik ez duenak ez da han sartuko.

6Goizeko alba gorrian ni hemen pausatu

Geroztik iduzkia gainetik pasatu,Aitarik ez dut eta amak nau ukatu

Ez ote naute behar norbaitek altxatu ?127

7Ama bihotz gabea Aita zu iduri,

Zori gaitzez nauzue eman munduari,Barka zozute Jauna hoben handi hori,Otoitz eginen dautzut orai eta beti.

8Iduzkia zenean zeruan apaldu

Andere gazte bat zait aldean pasatu,Aingeru bat nintzela zenean ohartuAmultsuki ninduen besoetan hartu.

128

9Zato enekin, zato aingeru maitea,Dolugarri liteke zu hemen uztea,Bozkario enetzat zutaz jabetzea,Erakutsiko dautzut zeruko bidea.

10Desagertu zenetik biharamuneanJauna deitu izandu adin ederrean,

Haurra orai ez dago lurreko bidean,Aingeruekin dago zeruko lorian.

129

NIREKIN(Emoixtaxuz muxutxuek)

Emoixtaxux muxutxuekmaitie

hartuixu guruxunguztixe

eroaixu bixotztristie

zure bixotzarekin.

Emoixtaxu porrutxuesorgiñe

ahatetxu batenberdiñe

begitxu gorrixensamiñe

sendatuixu nirekin.

Oinak hotz gabien, berbakirratixen

bero pixka bat gure neukeberbaixu bajutxu, eskue helduixu

ez utzi laztanik eiteke.

Emoixtaxux muxutxuekmaitie

hartuixu guruxunguztixe

eroaixu bixotztristie

zure bixotzarekin.

Emoixtaxu porrutxuesorgiñe

ahatetxu batenberdiñe

begitxu gorrixensamiñe

sendatuixu nirekin.

Gero esnatzien lagaixu etzienzure marrubi usaintxue

ta ez eixu pentsa ez dela errezagauza politxek pentsatzie.

131

Gero esnatzien lagaixu etzienzure marrubi usaintxue

ta ez eixu pentsa ez dela errezagauza politxek pentsatzie.

Emoixtaxux muxutxuek...bixotzarekin

Emoixtaxu porrutxue...sendatuixu nirekin.

132

OI AMA ESKUAL HERRI

Anaia etxen da ezküntübükatü niz oain

joaiteraene opilaren egiteraPariserat baniazü.

Oi ama Eskual Herri goxuazütandik urrun triste banua,

adios ene etxonduaadios Xiberua.

133

Pariseko bizitzialan kostüz irus bagiazü,

bena berantzen zütadazüzure berriz ikustia.

Oi ama Eskual Herri goxuazütandik urrun triste banua,

adios ene etxonduaadios Xiberua.

134

OI GU HEMEN

Oi gu hemenbidean galduakheriotz minez.

Gizonen itzala luzeanegarrez, haizea gaueanarbolak, erroak airean

heriotza da.

136


Pobreak kalean bilutsikbarnea esperantzik gabedoinua, basoko tristura

ilunabarrez.

137


Nundikan ezinaren minazergatik errekan ilunaegurra, kolpeka landua

bide hustuak.

138


139

OI KANTA BERRI

Oi kanta berri ixilik nagoorain duela aspaldi,

zuretzat nuen kar bero hurasuntsitu ez da dirudi.

Beste lanetan iragan ditutainitz egun ta gaualdi,

bainan oraino ez dut ukatueuskara ez ta Euskadi.

140

Oi kanta berri bihotzetikanezpainetara jalia,

euskal airean bihurtzen zaitut,zu neure mezularia.

Jende artean izatu banaizberesle samurlaria,

izan zaite zu ene partetikbakezale den xoria.

141

Oi kanta berri izan zaite zuanai arteko zubia

batasunetik libertateragidatzen duen bidea.

Kartzelan den abertzaleariemozu doi bat argia

etsiturikan den bihotzariesperantza ur bizia.

142

Oi kanta berri gure herriakbehar du bide ta zubi,

etxeetan ere baitezpadakoargiarekin ur garbi.

Horiek denak ez dire askibizi dadien Euskadi,

hainbat oraino beharko ditukanta bat eta kanta bi.

143

OI PELLO PELLO

Oi ! Pello Pello logale nauk etajinen hiza ohera ?

Irun ezan eta gero gero geroirun ezan eta gero gero bai.

Oi ! Pello Pello irun diat etajinen hiza ohera ?

astalka zan eta gero gero geroastalka zan eta gero gero bai.

144

Oi ! Pello Pello astalkatu diat etajinen hiza ohera ?

Harilka zan eta gero gero geroharilka zan eta gero gero bai.

Oi ! Pello Pello harilkatu diat etajinen hiza ohera ?

Jos ezan eta gero gero gerojos ezan eta gero gero bai.

145

Oi ! Pello Pello josi diat etajinen hiza ohera ?

Argia dun eta, bihar bihar biharargia dun eta, jinen hiz bihar.

146

OLENTZERO JOAN ZAIGU

Olentzero joan zaigu mendira laneraIntentzioarekin ikatz egitera

Aditu duenenan Jesus sortu delalasterka etorriko da Berri ematera.

Horra, horra gure Olentzeropipa hortzetan duela eserita dago.Kapoiak ere baitu arroltzetxoekin

bihar meriendatzeko botil ardoakin.

147

Olentzero, buru handia entendimentuz jantzia,

bart arratsean edan omen duHamar arroako zahagia

Ai urde tripa handia !tralalala tralalala

Ai urde tripa handia !tralalala tralalala

148

Olentzero gurea ezin dugu asebakarrik jan dizkigu hamar txerri gazte

saiheski ta solomo makina bat heste Jesus sortu da eta kontsola zaitezte

Horra, horra gure Olentzeropipa hortzetan duela eserita dago.Kapoiak ere baitu arroltzetxoekin

bihar meriendatzeko botil ardoakin

149

Olentzero pentsatu Eguberriari

Olentzero pentsatu Eguberriari. Guzieri eskaini nasaiki opari.

Ez badakizu, zuzen, nori zer ekarri, begiratu zuk ere, oi telebistari !

Eguberri, Eguberri, dena kantu, dena irri, Herriz herri izan gaiten, bakearen mezulari !

150

Haur maiteak, entzun dut nik zuen galdea, baina amestu hura oraikoan badea ? Miserian da, egun, nun nahi jendea,

duguna zati, dela neure ordrea !


151

Oparien heltzea nik ez dut hastio, zakuetan badut bake eta amodio.

Zu, ez kezkatu, haurra, ez baitu balio, ni jin artino erein zazu bozkario!


152

Olentzeroren oparia

Astoa gaixo dago.Olentzero tristerik.

Txabola ikatzez beterik,pilan-pilan udazkenetik.

Ez dauka txabola uzterik,ez etxez etxe ibiltzerik.

153

Horra, Olentzeropipa hortzetan.

Gauez ibiltzen danegu hotzetan.

Larri daude auzoan.154

Ikatzik ez neguan.Han egongo da Olentzero,suaren ondoan txit bero.

"Noiz jaitsiko da txabolatik ?"galdetzen du Josepantonik.

155



156

Bi lagun joan diraelurretan mendira.

"Aizu, Olentzero, zergatikez duzu ekartzen ikatzik?""Ezin dut ikatzik banatu,mesedez, astoa sendatu".

157



158

Arrantzaka astoasendatu da gaixoa.

Eskerrik asko amonarieta bere kataplasmari.

Geroztik gure Olentzeroherrira jaisten da urtero.

159



160

ORHIKO XORIA

1Jende gaztia dabila

etxetik urrun lanila...Ez erran galdurik dela,itzul ditaike berehala.

Jin bedi gure artilaOrhiko xoria Orhila!

2Xorittuaren hegalakarin aidia bezala...

Gaztek begira dezalaazkar euskaldun odola!


3Xoriak jiten zaizkula

huts egin gabe sekula...Lehenik bat, gero milaxortak egiten ixtila...


4Xoria izan dadila

euskaldun gazten mudela!Mutiko ta neskatila,

ziauzte denak sorleküla!


161

bis

bis

bis

4 aldiz

OTXAGABIAN

Karlixtoekin hasi ginan-tareketekilan segitu

gerra haundiak irabazi-taauziak ditugu galdu.

Hilarrietan loreak diregoizalderako zimeldu

mendi gainetan elurrak direjorraila gabe gesaldu

bainan halere primaderarikNafarroarat ez heldu.

162

Otxagabian, Otxagabian zer dutekantuak galdu, kantuak galdu zaizkote

eskuara galdu, erdera sartu zaioteLizaso alden, Lizaso alden zer dute

etxeak husten, etxeak hustu zaizkoteLizaso alden, Lizaso alden zer dute

herria saltzen, herria saldu omen duteNafarroaren, Nafarroaren auhena

arrozturikan, arrozturikan hil dena.163

Karlixtoekin hasi ginan-tareketekilan segitu

salbatu omen… España orooro Nafarroa salbu.

Zuhain onaren erostekotanartaldea dute saldu

pentze larretan xoriak direuda jin gabe ixildu

bainan halere primaderarikNafarroarat ez heldu.

164

PASAIAKO HERRITIK

Pasaiako herritik dator notiziazezen bat izan dala jenioz biziakontatutzera nua bistan ikusia

alegratzeko triste dagoen guzia.

Santiago eguna Pasaian sinaleailegatu eztanak egin beza galdehasieran jendia zezenaren aldeazkenian etziran arrimatu zale.

Torillotik atera zuten lehendabizibehi zahar bat gidaria bandera ta guziharrapatzen zuena purrukatzen hasi

azkenian kanpora plazatik igesi....

Gure Pasaia beti sonatua dagoerrapin gabe ezta urte bat igaro

hurrengoan jarriko dituztela nagobarrera estuago edo zezena haundiago.

Hiru komertziante plazatik kanpoanpoxpolo ta barkillo labaina tratuan,pareta egon arren hamar oin altuan

panparroi joanak dira putzura saltuan.

165

Hoiek horrela eta gehiago ere bailurrian ziraldoka egin zuten lasai

ezkonberriak eta zenbait dama-galaizezenaren mendian etzuten jarri nahi.

Plazatik itsasora salta da igeriadarrak besterikan etzuen ageri

bakerua begira bere zezenarieserita jan ditu hiru libra ogi.

...

166

PELLO JOXEPE

Pello Joxepe tabernan dalahaurra jaio da Larraulen

etxera joan da esan omen du:-Ez da neria izanen,

beraren amak topa dezalahaur horrek aita zein duen.Pello Joxepe tabernan dala

haurra jaio da Larraulen

Hau pena eta pesadunbria,senarrak haurra ukatu!

Haur horrentzako beste jaberikezin liteke topatu.

Pello Joxepe bihotz neriahaur horrek aita zu zaitu.

Haur horrentzako beste jaberikezin liteke topatu.

Fortunatua nintzala bainani naiz fortuna gabia;

abade batek eraman dizkitumia eta andria:

haurra berea bazuen ereandria nuen neria.

Abade batek eraman dizkit

167

umia eta andria.

Pello Joxepe tabernan dalahaurra jaio da Larraulen

etxera joan da esan omen du:-Ez da neria izanen,

beraren amak topa dezalahaur horrek aita zein duen.Pello Joxepe tabernan dala

haurra jaio da Larraulen

168

POTTOKA

Pottoka mendian jauzika ibilkibuztana airean salbaia iduri.

Ezin harrapatuz Txomin da eroripottoka nausi da gure gizonari.

Denboran pottokak ez emaiten sosaez zuen ez egiten Parisen afera.

Neuilly-n ibiltzeko ez zuen usain onaadiskidendako ez aski ederra.

169

Txominek menditik jautsi du pottokaileak mozturik pentzetan emana.Egun guziez hartzen du sukrea

iduri du orain Vincenn-en sortua.

170

PRIMADERAKO FLORIAN

Primaderako florian, Hoitabigarren urtian !

Neskatxa gazte inozent bat naiz pena xangrinen erdian.Ene bizia uztera noa,

adinik ederrenian!

171

Badu jadanik lau urte Badudala norbeit maite;

Burasoeri deklaratua, orai duela bi urte...

Heiek ere, axola gabe, saldu nahi izan naute!

172

Aitak erran zautan neri, Zoin bihotz-erdiragarri!

Esposarazi nahi(i) naute Markes baten semeari !...

Hir' aberastasunarentzat, ez dun aski maite hori.

173

Otoiztu ditut ait'-ama... Alferretan e'in dut dena!

Neur' aberatasunarentzat dela nik maite bakarra ;

Sekulan ez duela hartuko maite ez dudan laguna !

174

Geroztik nago penetan. Etzana ohe batetan!

Me(e)dikuak ekartzen dauztet, bainan oro alferretan,

Ustez ni se(e)ndaturen nauten barber eder horietan !

175

Ni sendatzeko barbera Da neure maite bakarra.

Otoiztu ditut ait'-amak utz dezaten ikustera...

Atsegin ho'i ez e'in nahirik, uzten naute finitzera !

176

PRIMA EIJERRA

Prima eijerra, zütan fidatürik,anitx bagira, oro tronpatürik.

Enia zirenez, erraizü bai ala ez,bestela, banua

desertiala, nigarrez urtzera.

177

Desertiala juan nahi baziraarren, zuaza; oi, bena berhala.Etzitiala jin, hartzara nigana,

bestela, goguadolütüren zaizü, amoros gaixua

Lara lala...

dolütüren zaizü, amoros gaixua178

SALAMANKARA

Aita jainkoak egin baninduzeruetako giltzari,

azken orduan jakingo nukeatea nori iriki.

Lehenengo aitari,gero amari, gero anai-arrebari

ta azken orduan iixil-ixilik,nere maite politari.

179

Txiki-txikitik aitak eta amakpraile ninduten nonbratu,

estudioak ikasitzeraSalamankara bialdu.

Salamankara ninjualarik,bidian nuen pentsatu

estudiante tuunante bainohobe nuela ezkondu.

180

Ezkondu nintzan,bai ni ezkondu,

baita ere ongi damutu,praka beltzian hari zuria

sekula ez zait faltatu.Praka beltzian hari zuria,

txaketa mangagabea,horregatikan deieitzen didate

arlote miserablea.181

SAN SIMON ETA SAN JUDA

San Simon eta San Judajoan zen uda eta negua heldu da.

Ez baletor hobebizi gera pobre

eremu latz honetan,ez gera hain onak benetan.

183

Ez dugu zaldirik, ez gera zaldunakez dugu abererik, ez gera aberatsak

euskara guk dugu, gu gera euskaldunakeuskara guk dugu, gu gera euskaldunak.

San Simon eta San Judajoan zen uda eta negua heldu da.

184

Ez baletor, hobebizi gera pobre

eremu latz honetan,ez gera hain onak benetan.

Ez dugu zaldirik, ez gera zaldunakez dugu abererik, ez gera aberatsak

euskara guk dugu, gu gera euskaldunakeuskara guk dugu, gu gera euskaldunak !

185

SARATARRA NAIZELA

Saratarra naizela orok badakite orok badakiteSenperen badudala xoriño bat maite

Hura bezen pollitik hura bezen pollitikBertze bat balaite...

Baina zer probetxu da nik hura dut maite

187

Guziek badakite naizela Piarres naizela PiarresXoriño bat galdurik nagola nigarrez

Bera ibili baitzaut bera ibili baitzautOndotik beharrez

Ederki ase bainau kafe’ta likurrez !

188

TOPA DAGIGUN

Errioxar, Baigorriko,Bakio nahiz Getariko,

topa dagigun eta bakeanbizi gaitezen betiko.

Umeak arretaz horni,gazteei hitza eskeini

gaztetxoago eta haurrago189

izan gaitezen geroni.



Ez uka amonei hitzik,entzun agureei pozik,

zaharra ez da izandakoa,190

luzaroan dena baizik.



Hierarkia da lehorra,harremana emankorra;

errespetuan dago gordeta191

emakumeen altxorra!



192

TRAPU ZAHARRAK

193

1Egunez trapu biltzen

gabean dantzan lehertzenbeti umore oneandegu pasatzen,eta goizean goizkalera irtenda

lo goxuan daudenakesnatzen ditut.

Trapero! Trapu zaharrak!

2Atera, atera, trapuak saltzera

nik erosten ditutmodu onean

arditean prakak kuartuan albarkakta burni zaharrak txanponean

3Erosten ditut trapuakpraka zahar urratuak

gona gorri zaharrak etaatorratxuak.

Jo zak zurrumuzki

Trapero! Trapu zaharrak!

4Atera, atera, trapuak saltzera

nik erosten ditutmodu onean

arditean prakak kuartuan albarkakta burni zaharrak txanponean

5Eltze elbarrituak

pertza zulorik baduarranparrillik edotrebera zaharrik.

Inork saltzeko badauzkalibrako txanponean

Ramon Batistakerosten ditu.

Trapero!Treberiak, eltziak...

Trapu zaharrak!

Atera, atera, trapuak saltzera 194

bisbis

TRISTE BIZI NAIZ ETA

Triste bizi naiz etahilko banintz hobe,badaukat bihotzian hainbat atsekabe.

Maite bat maitatzen detbainan haren jabesekulan izateko

esperantzik gabe.

196

Bihotz baten lekuanmila banituzke,

zuretzako maitiaizango lirake.

Baina mila’n lekuanbat besterik ez det;hartzatzu, ba, maitiabat hau mila bider.

197

Nere maite politanola zeran bizi ?

Zortzi egun honetanetzaitut ikusi.

Badakit zabiltzalanigandik igesi,

ez didazu ematenatsekabe gutxi.

198

TTIKI TTIKITIK

1Ttiki ttikitik aitak eta amak

fraide ninduten asmatubai eta ere Salamankara

ixtudiante bidaldu ;Salamankara nindoalarik

bidean nuen pentsatuixtudiante tunante baino

hobe nuela ezkondu.199

2Ostatu xume pollit bateangosez gelditu bainintzen

neska xarmant bat ari zitzaidanmahainean zerbitzatzen ;begia kartsu, ezpaina lore,

enekin aise mintzatzen,aingeru hori ordu bereanene bihotzian sartu zen.

200

3Hitz erdi batez maite nuela

erran nion beharrira,bainan gaixoa, herabetua,ihesi joan zen kanpora ;

Ez ahal nuzu, izar ederra,kondenatzen ifernura,

ez da sekulan ene gogotikhistuko zure itxura.

201

4Jainko maitiak egin banindu

zeruetako giltzari,azken orenean jakingo nuke

atea nori ideki :lehenik aitari, gero amari,

gero anai-arreberi,azken orenean seegeretuan

ene maite pollitari.

202

5Ezkondu nintzen ezkondu

Bai eta ere dolutuGaltza beltxian hari xuriaSekulan eztzait faltatu

Galtza beltzean hari xuriaAtorra mauka gabea

Hortarakotzat deitzen naute niArnote miserablea

203

TXATXAMATXALINATXU

Txatxamatxalinatxu jaio zan urtian herriaa ta kofradia hasarratu ziran.

Tirikiteena beltxa morenaontza bat txokolate goizian onena.

Txikia izan arren izan leike abilabiba Elantxobeko tanbolintxerua.


Txatxamatxalinatxu jaio zan urtian herriaa ta kofradia hasarratu ziran.


204

TXIKIA

Txikia zuen guda-izena bera gizon osoa izan arren

Mendizabal, Sasetaren hurrena biak txiki, bizkor eta lerden

Saseta hil zen gudarien aurrean

205

Mendizabal hil zaigu bakarrik bainan biek daukate Herri osoa

atzo ta gaur heien atzetik Euskadi'rentzat hil dire-ta gorputzak arantzaz beterik.

206

Harro hadi Kantauri Itsasoa ta heien betiko loa betiko kanta zak.

Geroari esaiok olatuetan Herri-izarrak ez direla itzaltzen, gure haurrek biharko ikastoletan

heien izenak abestu ditzaten, arantzetan biak hil bait ziren.

207

Harro hadi Kantauri Itsasoa ta heien betiko loa betiko kanta zak.

Geroari esaiok olatuetan Herri-izarrak ez direla itzaltzen, gure haurrek biharko ikastoletan

heien izenak abestu ditzaten, Herriarentzat biak hil baitziren.

208

TXORI TTIKIA

Txori ttikia nintzelarik esan zidaten kaiolan bizitzeko sortua nintzela.

Gero arrano bihurtu nintzeneankaiola hautsita aldegingo nuen beldurrez,

libro nintzela sinistarazi nahi zidaten.

209

Horregatik ireki zizkidaten ateakegin nezan hegaz

baina luze gabe ohartu nintzenhanka harkaitz bati

lotu zidatela kate motz eta astun batez.


libro nintzela sinistarazi nahi zidaten.210

Horregatik ireki zizkidaten ateakegin nezan hegaz

baina luze gabe ohartu nintzenhanka harkaitz bati

lotu zidatela kate motz eta astun batez


libro nintzela sinistarazi nahi zidaten.211

TXORIA TXORI

Hegoak ebaki banizkio,neria izango zen,

ez zuen alde egingo;

bainan, horrela,ez zen gehiago txoria izango;

eta nik...txoria nuen maite;

eta nik...txoria nuen maite.

213

Lara-larara-laa...

bainan, horrela,ez zen gehiago txoria izango;

eta nik...txoria nuen maite;

eta nik...txoria nuen maite.

Lara-larara-laa...214

UME EDER BAT(Nere maitiarentzat)

Ume eder bat ikusi nuenDonostiako kalean,

hitz erditxo bat hari esan gabenola pasatu parean ?

Gorputza zuen liraina etaoinak zebiltzan aidean...Politagorik ez det ikusinere begien aurrean.

215

Aingeru zuri, paregabea,Euskal Herriko alaba,

usterik gabe zugana betinere bihotzak narama :

Ikusi nahian beti hor nabil,nere maitea hau lana !...

Zoraturikan hemen naukazubeti pentsatzen zugana...

216

Galai gazteek galdetzen dute :"Aingeru hori non dago ?"

Nere maitea nola deitzen danez du inortxok jakingo.

Ez berak ere, ez luke nahiko :konfiantza horretan nagoamoriodun bihotz hoberik Euskal Herrian ez dago.

217

URTXINTXAK

Urtxintxak oihanian jauzika,aldaxkatik aldaxkara...

"Zuk erradazu, ama Zendakoez diren erortzen lurrerat ?.."

Nik ere nahi nuke izan urtxintxak bezala !Hain gora, hain trebe, izaiteko libre !...

218

Urtxintxak oihanian zintzilik,buruz behera buztanetik !..."Zuk erradazu, ama, zendako

ez duten buruko minik ?.."


219

Urtxintxak oihanian karruxkaz,neguko bildu heltzaurrekin..."zuk erradazu, ama, zendakoez dezaketan egin berdin ?.."


220

XALBADORREN HERIOTZEA

Adiskide bat bazen orotan bihotz bera,poesiaren hegoek

sentimentuzko bertsoek antzaldatzen zutena.

Plazetako kantari bakardadez josia,hitzen lihoa iruten

bere barnean irauten oinazez ikasia... ikasia.

221

Nun hago, zer larretanUrepeleko artzaina,

mendi hegaletan goraoroitzapen den geroraihesetan joan hintzana.

222

Hesia urraturik libratu huen kanta,lotura guztietatik

gorputzaren mugetatik aske senditu nahirik.Azken hatsa huela bertsorik sakonena,inoiz esan ezin diren

estalitako egien oihurik bortitzena... bortitzena.

223

Nun hago, zer larretanUrepeleko artzaina,

mendi hegaletan goraoroitzapen den geroraihesetan joan hintzana.

224

XARMEGARRIA ZIRA

Xarmegarria zira, eder eta gazte,ene bihotzak ez du zu baizikan maite,bertze zenbait bezala, ote zira libre ?Zurekin ezkontzeaz dudarik ez nuke.

Xuri gorria zira, arrosa bezala;profetak ere dira mintzo hola hola.Araberan bazinu gorputza horrela,

iduriko zinuke … zeruko izarra.225

Oi, maitea, zatozkit, plazer duzunean,nehork, ikusi gabe, ilun-nabarrean;

lagun bat badukezu joaiteko bidean,hark ezarriren zaitu trankil bihotzean.

Plazer eginen duzu, ixiltzen bazira,haur iñorantak hola tronpatzen baitira.

Ez da enetzat ina holako segida…bertzalde zure baitan ez naiteke fida.

226

Adios beraz orai, ene arraroa,hori dela medio herritik banoa;

bihotza trixte eta kexuan gogoa,beti jarraikiren zait zur' amodioa.

227

XORIERI MINTZO ZEN

1Xorieri mintzo zen,mintzo zen errekari,

oihaneko zuhaitzeri ta zeruko izarreri,

mintzo zen haizeari,xoro batentzat zaukaten.

Xorieri mintzo zen, xoro batentzat zaukaten.

228

2Ez zakien irakurtzen gizonen liburutan,

bainan ongi bazakienzeruko seinaletanzeruko seinaletan

ta jendeen bihotzetan.

229

Xorieri mintzo zen,mintzo zen errekari,




230

3Haurrek zuten harrikatzen,

zahar gaztek trufatzen,etxekoek berek ongi

laneko baliatzen,laneko baliatzen

eta gosez pagatzen.

231





232

4Hil da xorua bakarrik,bakarrik da ehortzi.

Ez zen han kristau bat eresalbu lau hilketari,salbu lau hilketarita apeza kantari.

233





234

5Hil hobian ezartzeanhaizea zen gelditu,xoriak ziren ixildu,zerua zen goibeldu,zerua zen goibelduta jendea oroitu.

235





236

ZAKU BEREAN

Orain bost urte iritsiziren etxeko atera,

txamarra zaku, gizon batPatroleraino atera.

Argazkitan azaldu zentxamarra burutik behera,

begiratua oinetan,bideko har-legarrera.

Zer ote zeukan aurrean?Zer uzten zuen atzera?Nork egin zuen oihua:

“EGUNKARIA aurrera!”?Zihoana zihoala

ez zihoan soilik beramordoska bat gindoazenzakupe hartan batera.

Ziega batean sarturikzeinek babestu behar nau?

Berriro krisketa-hotsabizia, mingarria, rau!

“Todos son del mismo saco”gizalege-eza arau...

“Ez al duzu erantzun nahi?zutitu, biluztu, barau!”.

Kaleratu zituzten bai,denbora igaro ahala...“Zaku berekoak dira”

hasi zen berriz fiskala“Zaku beretsuan daude”Audientzia Nazionala...

Justizia irudiarenbegietako oihala

esan liteke zaku zaharzirrikituduna zala

neurtzen zuen momentukoaukera koiunturala

Justiziak koiunturazbaldin baleki bezala...

horrexek erakusten duhain Justizia ez dala.

Zakua uler dezakebakoitzak bere gisaragure hau emana dugu

euskal nahiz herrigintzara.Epaiketaren atetan

aurkitu gintezke jada...izenak hamabi dira,baina epaitu ilara.

237

bisbis

Zaku bat burutik beherazaku zaku zakua hau!

Dena zulo beltz bihurtuzden-dena bilakatuz gau

oihu ta umilaziotxilio eta alarau

denbora asko joan da...izu-ikarak hor dirau.

Gu ere sar baikintezkeakusatuen pilara

ozen esango dizuguepailea, entzun, hara:“zaku hortan egoteadelitua baldin bada...gu‘re gaizkile gaituzu,zaku berekoak gara”.

238

ZAZPIAK OIHAL BATETIK

1Mundu guztiak aditutzen du

euskaldunaren negarraalde batera nahiago nukeez banintz

hemengotarra.

Enpeinatzea ez bada libre,alferrik dugu indarra,

hau da txoriak gari tarteangoseak egon beharra.

240

2Antzerki hontan lau pertsonaia

ta jokalari bakarraarbolak berak erakusten du

hostoa eta adarra.

Enpeinatzea ez bada librealferrik dugu indarra,


241

3Sutan pizturik darrai oraindiksugai, berriz, lehengo gerra,oharkabean ez zen mintzatu

Txirrita poeta zaharra.

Enpeinatzea ez bada librealferrik dugu indarra,


242

4Zazpi ahizparen gai den oihala

ebakirikan erditik,alde batera hiru soineko,

utzirikan lau bestetik.

Guraiziakin bereizi arrenbakoitza bere aldetik,

ezagutzen da jantzi direlazazpiak oihal batetik.

243

5Oihal bera da gure jantzia

sortu gintuzten unetikez du munduak kemenik sortu

kentzeko gure soinetik.

Guraiziakin bereizi arrenbakoitza bere aldetik,

ezagutzen da jantzi direlazazpiak oihal batetik.

244

ZENBAT GERA

Zenbat gera Lau, bat,

hiru, bost, zazpi

Zer egin degu Ezer ez.

Zer egiten degu Alkar jo.

Zer egingo degu Alkar hil

246

Gure asmoak, esperantzak,herria, askatasuna,

justizia, pakea,egia, maitasuna...

mitoak, hitz hutsak

247

Zenbat gera Lau, bat,

hiru, bost, zazpi

Zer egin degu Ezer ez.

Zer egiten degu Alkar jo.

Zer egingo degu Alkar hil Hori ez Hori ez! Hori ez ...

248

ZIBILAK ESAN NAUTE

1Zibilak esan naute,

biziro egoki,Tolosan behar dala

gauza erabaki,

giltzapian sartu naute,poliki-poliki,

negar egingo lukenere amak baleki.

249

2Jesus tribunalianzutenian sartu,

ez zion Pilatosekkulparik bilatu

neri ere arkitu ez arrenez didate barkatu

zergatik ez dituzteeskuak garbitu.

250

3Kartzelatik atera,fiskalen etxera,abisatu zidaten

joateko berehala,

ez etortzeko gehiagoprobintzi honetaraorduan hartu nuenSantander aldera.

251

ZIBURUTIK SARARA

Ziburutik sarara izatu naiz joanaNeure lehenagoko maite baten ganaHan arribatu gabe entzun nuen famaGuarda gazte batekin zela hitzemana.

Sara hortan badute neskatxa pollitikZu, dendari gaztia, ororen gainetik

Abandonatu nauzu maitatuz geroztikNihun ez dut ikusi zu bezen arinik.

252

Urtxo xuri pollita, fin eta fidelaDeus makurrikan gabe joan zaizkit gibela

Jende hitsak badakit anitz badirelaNik ez nuen pentsatzen zu hala zinela

Zuk hemezortzi urte nik beste hanbesteAmodiotan ginen ginelarik gazte

Zu maltzurra zinela nik ez nuen usteNi pena xangrinetan zu kontsola zaite

253

Ez zaitela xangrina herritar gaztiaLehen izana gatik ni zure maitia

Ni ere hemen nago trixte baratiaGuarda gazteño horrek emanik kolpia

Loale zinelakotz zinena lokartu ?Zendako etzinuen atea zerratu ?

Etzinena lotarik berant iratzartu ?Denborak behar dautzu kolpia sendatu...

254

Guarda gazte horietan konfidatzen denakArdura izanen tu bihotzian penak

Horiek nahi dituzte gazte pollitenakArrakasta guti du zahartua denak !

Maitia bizi zaite gazte ta loriosBai eta fidel egon hitz emanez geroz

Ondoko urrikiak ez dira seriosHortan kitatzen zaitut maitia adios !

255

ZUGANA MANUELA

1Zugana, Manuela,nuanian pentsatu,uste det nindualadeabruak tentatu;

ikusi bezinekinnaiz enamoratu,ojala ez bazinasekulan agertu!

2Amorioz beterik,esperantzik gabe,zergatik egin zinanbihotz honen jabe;

zuk esan behar zenduenhemendikan alde,egiazki ez naiz nibizardunen zale.

3Barkatu behar dituzu

nere erokeriak,zuri begira daude

nere bi begiak;garbi-garbi esan ditut

nere ustez egiak,zoraturikan nauka

zure aurpegiak.

4Gauean ibili naiz

guztizko ametsetan,Donostian nengoela

Andre Marietan,eta ikusi nuela

herri hartako plazan,erdian zebilela

Manuelatxo dantzan.

256

bisbis

ZURE BEGIEK

Zure begiekene maitia

badute biekdirdir eztia.

2Zeruko loremiresgarriakizarren parezoragarriak.

257

3Gazte gaztiazira orainoegun guzia

nago zuri so…4

Zure begiekerotzen naute

eta guzieknahi luzkete.

258

5Gaua delarik

mundurat jausten,Jauna zerutikda urrikaltzen.

6Zure begiengoxoño horiegon dadien

eder ta garbi.259

7Ene nahia

zinez handiazu izaitia

nere andria.8

Zure begiekene maitia

badute biekdirdir eztia.

260

9Zeruko loremiresgarriakizarren parezoragarriak.

10Gazte gaztiazira orainoegun guzia

nago zuri so...261

11Ene nahia

zinez handiazu izaitia

nere andria

262

oinarrizkoa - txuria / básico -...

Documents

Transcript of oinarrizkoa - txuria / básico -...