oाज्nात त्स्ज प्रmाणकण व mत्स्ज ......श सन...

राजयात मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क दााच परमाणन परणाली लाग करणयाबाबत.

महाराषटर शासन कषि, पशसावरधन, दगरवयवसाय षवकास व मतसयवयवसाय षवभाग

शासन षनणधय कर. मतसयषव - 2018/पर.कर.64/पदम-13, मातरालय, माबई 400 032

षदनााक -02 नोवहबर, 2018

वाचा: 1. क द शासनाच कषि मातरालय पशसावरधन, दगरवयवसाय व मतसयवयवसाय षवभागाच पतर कर.एफएनओ-31036/04/07-एफवाय-3, षद.13/02/2015 2. आयकत मतसयवयवसाय यााच पतर मतसय/भ/021506/30/2010, षद.26/12/2017

परतावना :- मतसयसावरधनाचया परषकरयमधय मतसयबीज ही पवध आवशयक व महतसवाची बाब आह. गणवतता असललया मतसयबीजामळ खातरीशीर मतसयोतसपादन षमळत. तसच तलावाची उतसपादकता वाढलयान यशवी व शाशवत मतसयवयवसाय उदयोजकता वाढीस लागल. जागषतक पातळीवर गराहकााचया वाढतसया मागणीमळ मतसयबीजाचया परमाणन परणालीस गती षमळाली आह. सदरची परणाली ही राजयातील सवध (खाजगी / शासकीय व इतर) मतसयबीज उतसपादन क द, सागोपन/ सावरधन क द, मतसयजीर, मतसयबीज, मतसयबोटकली, नॉपलीया, पोटलावहा, मतसयपरजनक यााच सावरधन/सागोपन इतसयादी सवासाठी लाग राहील. तसच सदरचया परणालीमळ यात पयावरण षवियक बाबीची साागड घातलली असलयान मतसयबीजाची गणवतता राखण व राजयात शाशवत मतसयोतसपादन घण शकय होईल. भारत सरकार, कषि भवन यााच सादभध 1 च पतरानवय षनदषशत कलयापरमाण महाराषटर राजयात मतसयबीजाच परमाणीकरण (Certification) तसच मतसयबीज क दाच परमाणन (Accreditation) परणाली जाहीर करणयाची बाब शासनाचया षवचारारीन होती.

शासन षनणधय- क द शासनान सादभध कर. 1 च पतरानवय षदललया षनदशानसार शासन मतसयबीजाच परमाणीकरण व मतसयबीज क दाच परमाणन या बाबतचया परणालीस पढीलपरमाण मानयता परदान करीत आह.

1. उपरोकत सादभाषकत पतरानवय क द शासनान मतसयबीज उतसपादन क द/ सावरधन क द जयामधय षवषवर परजातीचया माशााच जस भारतीय परमख कापध, इतर कापध, परदशातन आयात कललया परजाती अस एकण सावरधनकषम सवध मास, गोडया तसच षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी, शोषभवात मास याच सावरधन करणयासाठी आवशयक साठवणक तळी, सावरधन व सागोपन तळी तसच गोड पाणी व खाऱया पाणयात मतसय/कोळाबी/ इतर जलचर परजाती यााच सावरधन व सागोपन करणारी उतसपादन क द/सावरधन क द यासाठी नोदणीच दषटटीन पथदशधक मागधदशधन सचना षनगधषमत कलया आहत.तसयानसार राजयातील सवध सागोपन/ सावरधन क दाची नोदणी होण बारनकारक आह. मातर क दीय तटीय जलकषि यााच कायधकषतरातील सावरधन/सागोपन क दाानी अथवा मतसयशती साठी तसयााचकड नोदणी करण बारनकारक आह.

शासन षनणधय करमााकः मतसयषव - 2018/पर.कर.64/पदम-13

पषटठ 47 पकी 2

2. सदर मागधदशधक सचना नसार क द शासनाच षनदशानसार राजयामधय जलकषि/ मतसयशती करणाऱयाासाठी राजयाचया मागधदशधक सचना लाग करण आवशयक आहत. सदर मागधदशधक सचना या गोडया पाणयातील परजनन / सावरधन / सागोपन/ साठवणक तलाव, षनमखाऱया पाणयातील मतसयसावरधन, सवध सावरधनकषम दशी व परदशा ातन आणललया माशााचया परजाती तसच गोडया व षनमखाऱया पाणयातील कोळाबीचया परजाती, शोषभवात माशााचया परजाती यााना लाग राहतील.

अ. सकषम पराषरकाऱयााची परवानगी असलयाषशवाय कोणतसयाही वयकतीस, सहकारी साथस, खाजगी उदयोजकास खाजगी/भागीदारी का पनीस सावरधनकषम मास जस भारतीय मजर कापध, दशी/षवदशी माशााचया परजाती, एअर षिददग षफश, गोडया पाणयातील कोळाबी, षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी, शोषभवात मास यााचया सवाचया सावरधनकषम परजाती यााच सावरधन/सागोपन ह परजनन/सावरधन/ सागोपन/साठवणक तलावात करता यणार नाही.

ब. शासनान परषतबार कललया परजाती वगळता इतर सवध सावरधनकषम दशी अथवा षवदशी परजातीच सावरधनकषम दशी अथवा षवदशी परजातीच सावरधन मतसयकातकारास करता यईल.षवदशी परजातीच सावरधन ह सकषम पराषरकाऱयाच परवानगी षमळालयावर करता यईल.

क. क द शासनान सादभाषरन पतरानवय षदललया षनदशानसार राजय तरावर मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क दाच परमाणन करणयासाठी सषमती गठीत करण बारनकारक आह. सदर सषमतीची कायधककषा ही मतसयसावरधन क दातन षनरममती होणार गणवतता असलल बीजााच उतसपादन व क दाची उतसपादकता यााच राजयभर साषनयातरण करण अशी राहील. याच बरोबर बीज उतसपादन व तसयाची गणवतता यााच षनयातरण ही करल. सबब जया उदयोजकााना सावरधनकषम दशी व षवदशी परजाती जस कापध, एअर षिददग षफश, गोडया व षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी, इतर सावरधनकषम परजाती शोषभवात माशााचया परजाती इतसयादीसाठी राजय शासनाचया मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क दाच परमाणन करणयाऱया सषमतीची परथम मानयता घण बारनकारक राहील. तसच सागोपन/सावरधन/साठवणक तलावामधय गोडपाणी अथवा षनमखाऱया पाणयातील परजातीच सावरधन/सागोपन करणयासाठी तसच षवषवर परजातीचया वापरासाठी राजयातील मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क दाच परमाणन करणाऱया राजय तरीय षशखर सषमतीची मानयता घण बारनकारक आह.



राजय तरीय षशखर सषमतीची रचना खालीलपरमाण.

1 आयकत मतसयवयवसाय अधयकष 2 सह सषचव/ उप सषचव (मतसयवयवसाय ) सदय 3 साबाषरत परादषशक उपायकत मतसयवयवसाय सदय 4 मतसयवयवसाय तजञ महापस अथवा षफशरी कॉलजचा परषतषनरी सदय 5 मतसयसावरधक/मतसयकातकार यााचा परषतषनरी सदय 6 साबाषरत षजलहयाच सहायक आयकत मतसयवयवसाय सदय-सषचव

सदर सषमतीची बठक दर तीन मषहनयाानी अथवा आवशयकतनसार अषरक वळा

होईल. सदर सषमतीची कायधककषा ह तटीय जलकषि पराषरकरणाच कषतरातील सावरधन क द वगळता इतर सवध सवरधन/सागोपन क दासाठी राहील.

क द शासनाचया मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क दाच परमाणन परणाली 2015 नसार जस या परणालीनसार नोदणी नसललया मतसयबीज क दाच असततसव बकायदशीर (NULL & VOID) ठरषवणयात आल आह. तसयाचपरमाण महाराषटरात दखील सदर परणाली अातगधत नोदणी न कलयास सावरधकाच असततसव ह बकायदशीर (NULL & VOID) राहील.

ड. सावरधनकषम माशााच जस भारतीय परमख कापध, एअर षिददग षफश, वदशी परजाती तसच परदशातन आयात कललया परजाती, गोडया तसच षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी, शोषभवात मास यााच सावरधन करणयासाठी आवशयक साठवणक, सावरधन सागोपन पधदती असलली मतसयबीज क द थापन करणयासाठी मतसयबीज परमाणीकरण तसच मतसयबीज क दाच परमाणन हया परणाली अातगधत नोदणी व परमाणन बारनकारक आह.

परमाणन सषमतीच कायध / कायधककषा

अ. परमाणन कायधकरमानसार राजयात मतसयबीज उतसपादन क द कायासनवत होत आह. याबाबत खातरी करण तसच राजयात परमाणन परणाली राबषवणयात काय अडचणी आहत, तसया दर करन सदर परणाली राबषवणयासाठी योगय कायधपधदती तयार करण.

ब. परमाणन कायधकरम राबषवणयासाठी आवशयक तसया मलभत सषवरा, मनषटयबळ, षनरी उपलबरी करण.

क. वयकती अथवा एजनसी यााना मतसयबीज क दाच परमाणन करणयासाठी, मलयमापन व अहवाल तयार करणयासाठी पराषरकत करण.

ड. बीज परमाषणकरण परणाली राबषवताना यणाऱया कायदशीर समयााच षनराकरण करण. इ. आवशयकतनसार वळोवळी परमाणन पधदतीत सरारणा आवशयक असलयास तसयाबाबत षशफारस करण.



फ. परमाणन कललया मतसयबीज उतसपादन क दामरन परजनक, मतसयबीज खरदी करन साचयन करणयाच दषटटीन जागरकता करणयासाठी परबोरनातसमक कायधकरम घण. ग. परजनकाची षनवड व दखरख, मतसयबीज उतसपादन पधदती, चाचणी परषकरया याबाबतची मागधदशधक सचना (मनयअल) तजञााकडन तयार करन घण.

सावरधनकषम माशााचया परजाती गोडपाणी तसच षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी व शोषभवात मास यााच परजनन यासाठी मतसयबीज उतसपादन क दााना परवानगी दणयाबाबतची मागधदशधक ततसव व कायधपधदती.

1. अजधदारान [शतकरी/उदयोजक/सहकारी साथा/ खाजगी वयकती/ का पनी (Private Limited, Public Limited & others) व मतसयबीज उतसपादन क द थापन करणयाची इचछा असणार] याानी भारतीय परमख कापध, एअर षिददग षफश, गोडया अथवा षनम खाऱया पाणयातील कोळाबी, शोषभवात मास या सवध परकारचया बीजोतसपादन करणाऱयाानी मतसयबीज परमाणीकरण व मतसयबीज क द परमाणन करणयासाठी गठीत सषमतीन षनषित कललया षवषहत परपतरात नोदणी अजध करावा. (षववरण पतर 1).

2 मतसयबीज परमाणीकरणव मतसयबीज क द परमाणन करणाऱया सषमतीन बीजोतसपादन क दाच षडझाईन व ल आऊट, बीजोतसपादन क दाची कषमता, कोणतसया परकार सावरधन/ उतसपादन करणयात यणार आह तसयाबाबत तपासणी करन, तसच एखादया रोगाची अथवा इनफकशन लागण झालयास त मास वतातर ठवन तसयावर उपचार करणयाची वयवथा आह दकवा कस याची खातरी करन माजरी दणयात यावी.

3. बीजोतसपादन क दावरन मतसयकातकार, शतकरी अथवा साथा/ साघटना/साघ यााना बीज षवकरी करणयाआरी तसयाच परमाणन करन घण बारनकारक आह.

4. परजनक ससथतीत राहन जगणयाच परमाण वाढषवणयासाठी षमनरलच परमाण योगय राखणार व सवध घटक समाषवषटट असलल खादय परजनकााना दणयात याव.

5. तटीय जलकषि पराषरकरण यााच कायधकषतरात समाषवषटट नसललया क दाचाच षवचार परादषशक तरीय षशखर सषमती याानी नोदणीसाठी करावा.

6. नोदणीसाठी असलल क द ह पर बाषरत कषतरात नसाव तसच त अभयारणय परीसरातील मोकळी जागा (Buffer Zone around sanctuary), जषवकदषटटया राखीव जागा (Bio reserve), इको पाकध तसच असरषकषत पधदतीन क दातील पाणी वाहतसया पाणयात सोडणयाची वयवथा तसयाजोग वाहत पाणी दषित होईल अशा षठकाणी अस नय.

7. दशातील परजातीसाठी मतसयबीज परमाणीकरण व बीजोतसपादन क दाच परमाणन करणारी सषमती ही गणवतता यकत बीज तसच तसयासाठी चाागलया परतीच परजनक बीजोतसपादन क दास उपलबर होणयाचया दषटटीन काम करत आह. मातर तसयाचवदार परमाणन कलयाषशवाय परदशी जातीच बीज घतलयास परमाणीकरणाचया सापणध परषकरयस बारक ठरल.



8. परजनक साठा तलाव तसच मतसयबीज सावरधन व सागोपन तलाव याची दखरख करताना खालीलपरमाण जषवक सरकषा मापदाड राखणयात याव.

8.1. सावरधन तलावातन कनॉल/ नदी/ तलाव दकवा कोणतसयाही नसरमगक जलसतरोतात परषकरयषशवाय पाणी सोडणयात यव नय. 8.2 पकषाापासन बीज वाचषवणयासाठी योगय ती उपाय योजना करावी तसच बीजाची चोरी

दकवा पाणयाचया मोठया परवाहापासन बीज वाचषवणयासाठी दखील योगय ती काळजी घयावी.

8.3 पावसाळयात पाणयाचया परवाहात अाडी, मतसयबीज, मास तलावातन वाहन नसरमगक जलसतरोतात जाव नय यासाठी तलावाच बाार उाच ठवणयात यावत.

8.4 तसच अाडी, मतसयबीज, मास वाहन जाव नय महणन लइज गट ला योगय आसाची जाळी बसषवणयात यावी. 8.5. 5.00 ह. पकषा मोठया क दावर वापर कललया पाणयावर परषकरया करणयाची यातरणा

(ETP) उभारण बारनकारक आह.

9. बीजोतसपादन क द/ बीज सावरधन क द याानी राजय शासनाकड षवषहत परपतरात परमाषणकरणासाठी अजध करावा.

10. सावरधनकषम जाती अथवा तसयााचया परजातीसाठी परमाषणकरणासाठी वतातर अजध करण आवशयक आह.

11. परमाषणत क द तसयााचया क दावर उतसपाषदत झालल बीज परमाषणत कर शकतील व तसयाचा Fish Mark हा होलोगराम सहीत परमाणपतरावर वापरतील.

12. बीजोतसपादन/ बीज सावरधन क द ही जाती/ परजाती नसार वतातरपण करण आवशयक आह.

13. परमाषणकरण परषकरया सर असताना बीज आषण परजनक साठा बाबत खालील बाबीची पडताळणी करणयात यईल.

उतसपादन पषरमाण व वयवथापनाचया षवषशषटट षनकिाच अनिागान मानक तपासण. रोगाचा फलाव/ परसार होव नय महणन पवध इषतहास पडताळणी एक षपकाचया दषटटीन रोग जनकााच पयधवकषण, पाणयाचा दजा याबाबत NSPAAD

यााच तजञासह तपासणी करन खातरी करण. कापध तसच कटषफश यााच सादभात साकरण व अनवाषशक परगतीबाबत तपासणी.

14. सरारीत / साकरीत परजाती साठी दखील उपरोकत नसार पडताळणी करणयात यईल.

15. परमाषणकरणानातर बीजोतसपादन क द तसयााची "Test Certificate" "Sealing Tags" तयार करतील.



16. सावरधन करन बीज षवकणाऱया मधयथाानी मळ षबज ह परमाषणत बीजोतसपादन क दातन उपलबर करन घण बारनकारक आह. अशा मधयथ क दाच परमाषणकरण ह पयावरणीय व पाणयाचया योगयतचया मानकााची तपासणी करन करता यईल.

17. जया षठकाणी मालकीत बदल होईल तथ जनया तसच नवीन मालकाानी मालमतता हताातरीत कलयाबाबतचया कागदपतरासह सषमतीस माषहती सादर करण आवशयक राहील.तसयानसार नवीन मालकान क दाच परमाषणकरण परमाणपतर तसयाच नाव हताातरीत होणसाठी अजध करावा व सदर अजासोबत परमाषणत क दासाठी लाग असलली सवध मानक राखणयाबाबत नवीन मालकान हमीपतर सादर करण बारनकारक आह. परमाणन सषमतीचया सदयाानी तपासणी करन षशफारस कलयापरकरणी 60 षदवसाात नोदणीसाठी परवानगी दणयात यावी.

18. परमाणपतराच परदशधन षबजोतसपादन क दाच परमाषणकरणाबाबतच परमाणपतर ह षबजोतसपादन क दाच दशधनी भागावर लावाव.

19. परमाणन रदद करण -खालील परकरणी क दाच परमाणन रदद करणयात यईल.

अ) आवशयकतनसार मलभत सषवरा उपलबर नसण. ब) वर कारणाषशवाय सषवरा एक विापकषा जात कालावरीसाठी कायधरत नसण.

क) परमाणन सषमतीन षनषित कलयानसार गणवतता मानकानसार बीज नसण. ड) सकषम परमाणन सषमतीन चका षनदशधनास आणलयानातर तसयााची पतधता न करण. इ) क दात सषवरा उपलबर करताना खादयातील परषतबाषरत घटक तसच परषतबाषरत

सापररक,परषतजषवक, औिरषनषटठा षवियक सषकरय पदाथध वापर आढळन आलयास फ) क दातील मलभत सषवरा ससथतीत नसण ग) चकीचया माषहतीचया आरारावर परमाणन झाल असलयास तसच जया परजाती शासनान सावरधन करणयास बारी घातली आह अशा परजाती आढळलयास अथवा

तसया अनिागान सावरधनाची कारवाई होत असलयास परमाणन परमाणपतर रदद करणयात यईल.

20. परमाणन पन: परमाणीकरण क दाच परमाणन ह 5 विापयत वर आह. वरता कालावरीचया समापती नातर तसयााचया

मानयता परमाणनाची पनधतपासणी करणयासाठी पनहा नवयान अजध करण आवशयक आह.

रोग चाचणी अहवाल अ) कोणतसयाही रोगाचा फलाव झालयास क द रारकान परथम साबाषरत सहायक

आयकत मतसयवयवसाय यााचकड सापकध सारन अहवाल दयावा. जाळी मारन सवध मास काढन घयाव व तलावातन पाणी सोडणयाआरी तसयावर परथम परषकरया करावी.

ब) क दामधय वापरलया जाणाऱया जाळी, भााडी, षपशवया यााचया षनजतकीकरणासाठी वयवथा करावी.



क) कोणतीही खाजगी साघटन/ साथा यााची रोगाची चाचणी व तपासणी सादभात सवकाराहधता ठरषवणयाबाबत मतसयवयवसाय षवभाग दकवा इतर साथा जस षक ICAR चया साथा, राजय शासनाचया परमाषणत परयोगशाळा, षवदयापीठ याानी परमाषणत कललया साथा असण आवशयक आह.

ड) परजननासाठी वापरन झाललया परजनकासाठी वतातर तलाव ठवावा. इ) परजनकाची परशा परमाणात उपलबरता अथवा आदलाबदल करणयाची सोय

असावी. परषतबार असलली औिर व परषतजषवक यााचा वापर कर नय. एखाद वळी रोग आढळलयास तसयासाठी परवानगी असलली औिर व परषतजषवक वापरन रोगावर इलाज करावा.

फ) उतसपादकता व तसयातील सथरता वाढषवणयासाठी कमी परमाणात साचयन कलयास वयवथापन खचध कमी होवन रोगीचा परादभाव दषखल टळतो. ग) सावरधनास सयोगय अशी परोबायोषटकस वापरणयात यावी.

21. या परणाली अातगधत राजय शासनाकड नोदणी असललया बीजोतसपादन क दानााच परमाषणत बीजाची षनरममती करता यईल.

22. क दावर जया परमाषणत हचरी/ बीजोतसपादन क दावरन बीज घतल आह तसयाचा नाव व पतता अषभलखी ठवावा. तसच पाणयाची गणवतता, मापदाड, बीज, दषनक खादय परवठा वळापतरक यााच नोदीच अषभलख क दावर ठवणयात यावी.

23. सदर नोदणी/ परमाणन/ परमाषणकरण यासाठी आवशयक ती षववरणपतर इागरजीमधय सोबत जोडली आहत. तसयानसार पषरपणध परताव साबाषरत सहायक आयकत मतसयवयवसाय यााना सादर करणयात याव व सषमतीन पढील कायधवाही करावी.

सोबत षववरणपतर - 1 त 6 जोडणयात आली आहत तसयानसार बीजाच परमाणीकरण व परमाणन बाबत पढील कायधवाही करावी.

सदर शासन षनणधय महाराषटर शासनाचया www.maharashtra.gov.in या साकतथळावर उपलबर करणयात आला असन तसयाचा साकताक 201811021606221701 असा आह. हा आदश षडजीटल वाकषरीन साकषााषकत करन काढणयात यत आह.

महाराषटराच राजयपाल यााचया आदशानसार व नावान.

( षवजय चौररी ) उप सषचव, महाराषटर शासन

परत, 1. मा. राजयपाल यााच सषचव

2. मा. मखयमातरी यााच पररान सषचव

http://www.maharashtra.gov.in/



3. मा. उपमखयमातरी यााच पररान सषचव

4. सवध मा. मातरी / राजयमातरी यााच खाजगी सषचव

5. मा. मखय सषचव, महाराषटर राजय

6. अपपर मखय सषचव (महसल) मातरालय, माबई 32

7. पररान सषचव (षवतत) मातरालय माबई 32

8. पररान सषचव (वन) मातरालय माबई 32

9. पररान सषचव (गरामषवकास) मातरालय माबई 32

10. सषचव (सहकार) मातरालय माबई 32

11. पररान सषचव (आषदवासी षवकास) मातरालय माबई 32

12. पररान सषचव (सामाषजक नयाय) मातरालय माबई 32

13. सषचव (जलसापदा) मातरालय माबई 32

14. सषचव जलसापदा (लकषषव) मातरालय माबई 32

15. आयकत मतसयवयवसाय महाराषटर राजय, माबई

16. आयकत सहकार पण

17. सवध षवभागीय आयकत

18. सवध षजलहाषरकारी 19. सवध मखय कायधकारी अषरकारी षजलहा पषरिद

20. वयवथापकीय साचालक, महाराषटर मतसयोदयोग षवकास महामाडळ, माबई

21. सवध आयकत महानगरपाषलका 22. कायधकारी साचालक, महाराषटर कषटणाखोर षवकास महामाडळ दसचन भवन पण

23. कायधकारी साचालक, महाराषटर गोदावरी मराठवाडा पाटबारार षवकास महामाडळ,

औरागाबाद

24. कायधकारी साचालक महाराषटर षवदभध पाटबारार षवकास महामाडळ, नागपर

25. कायधकारी साचालक महाराषटर तापी पाटबारार षवकास महामाडळ, जळगाव

26. कायधकारी साचालक, कोकण पाटबारार षवकास महामाडळ ठाण

27. सवध उपायकत, मतसयवयवसाय

28. सवध षवभागीय सहआयकत षनबारक सहकारी साथा 29. उपषनबारक सहकारी साथा (मतसय) आयकत मतसयवयवसाय यााच कायालय, माबई. 30. सवध षजलहा सहाययक षनबारक, सहकारी साथा (दगर) 31. सवध षजलहा मतसयवयवसाय षवकास अषरकारी 32. महालखापाल (लखापषरकषक / लखा अनजञयता) माबई / नागपर

33. षवतत षवभाग (वयय 2) मातरालय माबई 32. / षनवड नती.



षववरण पतर-1

बीजोतसपादन क द/मतसयबीज क द/इतर यााचया नोदणीसाठी अजाचा नमना

1 क दाच नाव 2 क दाचा पतता गाव: 3 पोट: षजलहा: षपनकोड: दरधवनी: फक ई-मल मोबाईल 3 मालकी (शासकीय/साथा/ वयकती/ परायवहट

षलषमटड का पनी/ साघ/इतर)

4 वयवसाषयक नोदणी (असलयास) 5 थापनच विध 6 क दाच थान गाव: गरामपाचायत: बलॉक: पोषलस टशन: षजलहा: जवळील रलव टशन: 7 क दाच षववरण अ) एकण कषतर (जषमन) (हकटर) ब) एकण जलकषतर (हकटर) क) जषमन (हकटर) (मालकीची/ भाडततसवावर/ इतर) ड) सावरधन कषतर (i) परजनक मास साठवणक तलाव (साखयाकषतर) (ii) सागोपन तलाव (साखया/कषतर) इ) षबजोतसपादन क दातील मलभत सषवरा (i) परजनक टाकी- (साखया/कषतर) (ii) उबवणी टाकी -(साखया/कषतर) (iii) मागील 5 विापासन सााभाळललया

परजनकाचा तपषशल

विध परजाती नर/मादी साखया सरासरी वजन

सतरोत

8 पाणयाचा सतरोत (बोअरवल/ जलाशय/ बारारा/ कालवा/षवषहर)

9 उजा सतरोत (वीज/षडझल/इतर)



10 मागील 5 विात कलली बीज षवकरी (परजातीषनहाय) विध साखया मतसयजीर मतसयबीज

अरधबोटकली बोटकली नॉपलीया पोट लावहा 11 परजनक साठयाची पवधमाषहती अ) परथम परजनकाच मळ (i) सतरोत (नदी/अवरधद पाणी/नसरमगक पाणी/

सागरह/हचरी/जलकषि क द)

(ii) सागरहाच विध व जागा (iii) परजनकाचा आकार/शरणी/साखया ब) पनधथापनची माषहती (i) सतरोत (नदी/अवरधद पाणी/नसरमगक पाणी/


(ii) सागरहाच विध व जागा (iii) परजनकाचा आकार/शरणी/साखया (क) वत:चा परजनक साठा उभारणी कायधकरम विध साखया 12 हचरी मनजर अथवा परोपरायटरची शकषषणक अहधता व

पवानभव

13 रोगाचया फलावाबाबतची पवधमाषहती (असलयास) विध रोग षववरण/शरा कारण उपचार/परषतबारातसमक उपाय योजना तारीख अजधदाराची वाकषरी षशफारस परमाषणत करणयात यत की उपरोकत माषहती माझया जञानानसार खरी व योगय आह. तारीख पदनाम, सही व षशकका सहाययक आयकत मतसयवयवसाय अजासोबतची सहपतर

(1) मालक/मनजर/अजधदाराच ओळखपतर (2) जागचया मालकीबाबतची कागदपतर (3) हचरीची मालकी/भाडकराराबाबतची कागदपतर



(4) हचरी/क दाचा नकाशा (ल-आऊट) (5) वयावसाषयक नोदणी (असलयास) (6) इनकमटकस सकलअरनस परमाणपतर (7) कामगार कायालयात नोदणी (असलयास) (8) षवततीय साथला तारण/गहाण असलयास षवतत परवठा करणयाचा परावा (9) बाहरन पाणी परवठा आवशयक असलयास पाणी सतरोताबाबतचया आवशयक परवानगया (10) परमाणीकरण करणयासाठी नोदणी फी-र.5000/- चा दशधनीहाडी/रनादश

(षडमााड डराफट/चक)



बीजोतसपादन क द/मतसयबीज क द/इतर यााच परमाणन पन: परमाणीकरण करणयाचया अजाचा नमना

1 क दाच नाव 2 क दाचा पतता गाव: पोट: षजलहा: षपनकोड: दरधवनी: फक ई-मल मोबाईल 2 पवी परमाणन कलयाचा कर. व षदनााक करमााक षदनााक 3 मालकी (शासकीय/साथा/ वयकती/ परायवहट

षलषमटड का पनी/ साघ/इतर)

4 वयवसाषयक नोदणी (असलयास) 5 थापनच विध 6 क दाच थान गाव: गरामपाचायत: बलॉक: पोषलस टशन: षजलहा: जवळील रलव टशन: 7 क दाच षववरण अ) एकण कषतर (जषमन) (हकटर) ब) एकण जलकषतर (हकटर) क) जषमन (हकटर) (मालकीची/भाड ततसवावर/इतर) ड) सावरधन कषतर (i)परजनक मास साठवणक तलाव (साखयाकषतर) (ii)सागोपन तलाव (साखया/कषतर) ई) षबजोतसपादन क दातील मलभत सषवरा (i)परजनक टाकी- (साखया/कषतर) (ii)उबवणी टाकी -(साखया/कषतर) (iii)मागील 5 विापासन सााभाळललया परजनकाचा

तपषशल

विध परजाती नर/मादी साखया सरासरी वजन

सतरोत



8 पाणयाचा सतरोत (बोअरवल/ जलाशय/ बारारा/ कालवा/षवषहर)

9 उजा सतरोत (वीज/षडझल/इतर) 10 मागील 5 विात कलली बीज षवकरी (परजातीषनहाय) विध साखया मतसयजीर मतसयबीज

अरधबोटकली बोटकली नॉपलीया पोट लावहा 11 परजनक साठयाची पवधमाषहती अ)परथम परजनकाच मळ (i)सतरोत (नदी/अवरधद पाणी/नसरमगक पाणी/


(ii)सागरहाच विध व जागा (iii)परजनकाचा आकार/शरणी/साखया ब) पनधथापनची माषहती (i)सतरोत (नदी/अवरधद पाणी/नसरमगक पाणी/ सागरह/

हचरी/जलकषि क द)

(ii)सागरहाच विध व जागा (iii)परजनकाचा आकार/शरणी/साखया (क)वत:चा परजनक साठा उभारणी कायधकरम विध साखया 12 हचरी मनजर अथवा परोपरायटरची शकषषणक अहधता व

पवानभव

13 रोगाचया फलावाबाबतची पवधमाषहती (असलयास) विध रोग षववरण/शरा कारण उपचार/परषतबारातसमक उपाय योजना

तारीख अजधदाराची वाकषरी षशफारस परमाषणत करणयात यत की उपरोकत माषहती माझया जञानानसार खरी व योगय आह. तारीख पदनाम,सही व षशकका सहाययक आयकत मतसयवयवसाय



अजासोबतची सहपतर 1. मालक/मनजर/अजधदाराच ओळखपतर 2. जागचया मालकीबाबतची कागदपतर 3. हचरीची मालकी/भाडकराराबाबतची कागदपतर 4. हचरी/क दाचा नकाशा (ल-आऊट) 5. वयावसाषयक नोदणी (असलयास) 6. इनकमटकस सकलअरनस परमाणपतर 7. कामगार कायालयात नोदणी (असलयास) 8. षवततीय साथला तारण/गहाण असलयास षवतत परवठा करणयाचा परावा 9. बाहरन पाणी परवठा आवशयक असलयास पाणी सतरोताबाबतचया आवशयक

परवानगया 10. पन: परमाणीकरण करणयासाठी नोदणी फी-र.5000/- चा दशधनीहाडी/रनादश 11. (षडमााड डराफट/चक)



षववरण पतर-2 षजलहातील मतसयबीज परमाणन आणी बीजोतसपादन क द/मतसयबीज क द/

मतसयोतसपादन क द/ इतर यााच परमाषणकरण अजधदार शरी/शरीमती. .................................................................. यााची/यााच मतसयबीज परमाणन आणी बीजोतसपादन क द/ मतसयबीज क द/ मतसयोतसपादन क द/ इतर यााच परमाषणकरण व परमाणन परमाणपतर षमळणयासाठीचा अजध कर............षदनााक .................. यााची /यााच(हचरी/बीजोतसपादनक द/मतसयबीजक दाचनाव)............................................................................... पतता-...................................................ची तपासषण मी षदनााक ......................रोजी कली आह. 2. क दाचा परकार - हचरी/ बीजोतसपादन क द/मतसयोतसपादन क द ( कापध/ एअर षिददग षफश/

शोषभवात मास/ गोडया तसच षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी/इतर जलचर) ..................................................................................................................

3. बीजोतसपादन क दावर उपलबर असललया मलभत/ पायाभत सषवरा (परतसयक बाबीसाठी जागबाबत मीटर ह एकक वापराव व परतसयक बाबीसाठी वतातर पानाचा वापर करावा.)

(अ) पाणयाची टाकी- होय /नाही (ब) परजनन टाकी- होय /नाही (क) उबवणी टाकी- होय /नाही ४. परजनन परषकरया, सागोपन वयवथापन व परजनक वयवथापनासाठी उपलबर तााषतरक कमधचारी

वगध- साखया ............... 5. एकण कषतर ..............(हकटर) आषण जलकषतर ................ .(हकटर) ह अजधदाराचया ताबयात

असन तसयात सागोपन क द, सावरधन क द व परजनक साठवणक तलाव यााचा समावश आह. 6. साभावय जल किी- पारापाषरक/ सरारीत पारापाषरक/ सघन पधदतीन 7. पाणयाची गणवतता- चाचणी अहवाल/ षवषटलशन- समारानकारक / असमारानकारक 8. पवी रोगाचा फलाव झाला असलयास तसयाबाबतची माषहती

अ. कर. नाव विध उपचार शरा 1 2 3 4 5

9. पाणयाचा सतरोत (कालवा/ बारारा/ जलाशय/ नदी/ परवाह) हा जात मकत आह होय /नाही 10. परमाणन व परमाषणकरण साठीची फी र. 5000/-(रपय पाच हजार मातर) चा तपशील रानादश/ दशधनी हाडी ................षदनााक..............बकच नाव........................ षठकाण ................



(अ) फी.......................... (ब) दाड...................... 11.खादयाच वळापतरक

(अ) परजनक साठा तलाच/सावरधन तलाव/ सागोपन तलावात वापरल जाणार खादयाच घटक चाागलया दजाच आहत का होय /नाही (ब) सापररक / परषतजषवक यााचा वापर (योगय तसया परमाणानसार ) -- होय /नाही

12. ज मतसयबीज वाहन नयायच आहत तसयास भरणयासाठी परशा परमाणात ऑसकसजन उपलबर करणयात यवान मतसयबीज क द ससजज आह का- होय /नाही

13. मतसयबीजाचया आरोगयाच मलयमापन (मतसयजीर/ मतसयबीज/ मतसयबोटकली)— (अ) अषत उतसकषटठ.........,(ब) उतसकषटठ .......... (क) अयोगय

14.अजधदारान परतसयक वळी परमाषणत वजन / का टनर यााचा वापर कला आह का होय /नाही

15.अषभपराय (असलयास) (सपषटट नमद कराव ) 15.1 अनवाषशक परगती /अनवाषशक पधदतीन अवनत कलल साकरण -कल आह अथवा

नाही ............................................................ 15.2 बीजोतसपादन कदातील षवकत बीजाची टककवारी .................... (0.5 % पकषा कमी

असण आवशयक ) (सही व पदनाम)

तपासणी अषरकारी अजधदाराचया नाव अषरसचना करमाक .............................................. नसार परमाणपतर षदल जाऊ शकत/ षदल जाऊ शकत नाही . परमाणपतर करमााक .......................................... षदनााक .............................. अजात माहीती / गठक पाहील व सतसयाषपत कल. हचषर यषनट (बीजोतसपादन कद) चया बाजन बीज परमाणपतर जारी करणयासाठी आवशयक आषण योगय कारवाईसाठी षशफारस करन अगरषित.

सहाययक आयकत मतसयवयवसाय ............................. (षजलहा.)



षववरण पतर-3 बीजोतसपादन क दासाठी परजातीची षनवड करण

सवध परकारच बीज ह षनरोगी असाव बीजास कठलयाही परकार बाहरण सासगध

नसावा, तसच पोहणयाची कषमता चाागली असावी व चपळ असावी

षशफारस कललया परजाती

१)कापध :- 1.1 (अ) भारतीय परमख कापध (कटला,रोह, षमरगल) कटला कटला, लबीओ रोषहता, लबीओ कालबस , षसऱहयानस षमरगल, (ब) मायनरकापध(दययम जातीच कापध ) - लबीओ बाटा (क) चायकषनज कापध - सायपरीनस कापीओ, हायपोथयालषमकथस मोषलषरकस (कोबडा मासा आषण षसलवर कापध )

1.2 दोन वगीकारनातसमक परजाती जस मादी कटला व नर रोह या जातीचया परजनकााच बाषदत परजनन

1.3 सराषरत परजाती - एकाच परजातीचया परजनन कायधकरमादवार षवकषसत कललया अनवाषशक व जषवक दषटटया सराषरत परजाती

1.4 भारतीय परमख कापध बीज -

परकार आकार मतसय जीर (spawn) 8 मीमी पयत मतसयबीजाची पवधअवथा (Early fry) 9-25 मीमी मतसयबीज (Fry) 26-50मीमी सराषरत मतसयबीज (Advanced fry) 51-100 मीमी मतसयबोटकली (Fingerling) 100 मीमी पकषा जात

(1 मीली मधय 8 मीमी आकाराच 600 नग मतसय जीर असत) परमाणन व परमाषणकरण सषमतीचया मानयतषशवाय षवदशी जाती / परजाती यााच पालन कलयास त सापणध परमाणण परषकरयस घातक ठरल.

2) (अ)एअर षिददग षफश अातगधत कटषफशचया 3 परजाती यतात तसयापकी 2 परजातीच वयावसाषयक दषटटया सावरधन कल जात. तसया खालील परमाण



1. मागर- कलषरअस बराकस 2. दसगी- हरोपषनअटीस फॉषसषलस 3. कोई- ॲनबस टटीडयमस

अ. कर. 1 व २ वयवसाषयक दषटटया षकफायतषशर व १५ त २० मीमी आकाराच मतसयबीज त सयोगय आकारमानान आह. (ब) पागषशयस - पागषशयस हा कॉट षफश सावरधनासाठी योगय आह

3)गोडया पाणयातील कोळाबी मकरो िाषकयम रोझन बगी ही परजात महाराषटरात गोडया पाणयासाठी मोठया परमाणावर सावरधनासाठी वपरणयात यत व मकरो िाषकयम मालकमसोनी ही दखील सावरधन कषम परजाती आह (आकारमान- 30मीमी पकषा जात)

4) षनमखाऱया पाणयातील कोळाबी- मोठी टायगर कोळाबी- षपषनयस मोनोडॉन, वहाइट कोळाबी- फषनरोषपषनयस इासनडकस- 9 त 10 षदवसात पोट लावहा तयार होतो तर, पोट लावहा 15 त 20 ह आकारमान साचचयनासाठी सयोगय आह.

5) शोषभवात मास - जलीय परजाती जयााना वयवसाषयक मलय आह व जयााच षजवातपण परदशधन करता यत . त तसयााचया वषवधयपणध राग, आकार, वरप, वतधवणक या लकषानाामळ परदशधषनय षदसतात. सदर परजाती या गोड पाणी,षनमखार पाणी व खाऱया पाणयात आढळत. उषटणकटीबारीय शोषभवात मास जस ॲगल षफश, गोरामी पलषटषफश सॉडध टल, गोसलड षफश, षसयामीज फायदटग षफश इतसयादी व यावयषतषरकत षवषवर वदशी परजाती यााचा दखील शोषभवात मास महणन वापर होतो

साचयन कषमता :-

कापध- २ कीलोपकषा जात वजनाच मास हचरी मधय असावत सदर माशााच साचयन ह १००० त ३००० षकलो परती हकटर अस असाव

कट षफश- परती चौमी मधय 2 त 3 नग (आकारमान 15 त 20 मीमी)

गोडया पाणयातील कोळाबी - परती चौमी मधय 1 त 2 नग (आकारमान 20 मीमी पकषा जात) (मऊ कवच, काळडाग नसाव, नाागया तटललया नसावयात)

शोषभवात मास -परती घनमी मधय 50 त 100 नग(50-100/ M3) शवाळषवरहीत जषमनीमरन उपसा करणयात यणाऱया पाणयास परारानय माशाचया कारमानानसार षवशलकषण अहवाल बारनकारक,सतत एरशन आवशयक कोळाबी- हचरी मधय आरमटषमया उबवणी तलाव आवशयक.



षनमखार पाणयातील कोळाबी 1 आरषटषमया हदचग टक ची वयवथा बीजोतसपादन क दात असण बारनकारक 2 कॉरनटाईन कलला परजनक साठा अनकलन करण 3 अलगल कलचर टक, ओल व सक खादय साठवणक सषवरा तसच तपासणी परयोग

शाळा असण बारनकारक 4 पॉदनग व हचरी यषनट बारनकारक.

कोळाबी बीजोतसपादन (हचरी )मधय घणयात यणारी जषवक सरकषा बाबत उपाय. 1 बाहरण आलला सवध साठा अलग ठवण आवशयक 2 षपषसआर तातरजञानाचा वापर करन बाहरण आलला सवध साठा रोगमकत आह याची पाहणी करण. 3 बाहरण यणार पाणी ह पथोजल षि होणयासाठी तसयावर परषकरया करण. 4 यातर सामगरी तसच सवध सारन सामगरी यााच षनजतकीकरण करन षनट ठवण. 5 वयकतीक वचछता राखण जस हात पाय रण इतसयादी.



षववरण पतर-4 इषटटतम पाणयाची गणवतता पषरणाम

1. कापध मास /एअर षिददग मास/ शोषभवात मास

पषरमाण इषटटतम परमाण पाणयाच तापमान 24.0-29.0 साम 7.6-8.4 षवरघळलल ऑसकसजन (षम गरम/षल) > 5 काबधनडॉयऑकसाईड (षम गरम/षल) < 16.0 एकण असलक ( षम गरम/षल) 18.0 - 110.0 कषारता (षम गरम/षल) 70 - 100 अमोषनया-एन (षम गरम/षल) <0.2 पोटॉषशयम (षम गरम/षल) >1.0 कसलशयम (षम गरम/षल) 24.0 - 28.0 सोषडयम (षम गरम/षल) 7.9 -9.0 लोह (षम गरम/षल) < 0.2 षकटक नाशकााच अवशि सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी अवजड रात सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी हायडरोजन सलफाइड <0.1 कलोराइड <10 षम गरम/षल.

भगभातील पाणयाचा थट वापर योग य अस शकत नाही. हचरी मधय भगभातील पाणयाचा वापर करणयापवा, सदर पाणी जर परजननासाठी अथवा उबवणीसाठी वापरावयाच असलयास त योगय पधदतीन षफलटर करण आवशयक आह.

2. गोडया पाणयातील कोळाबी साठी

पषरमाण इषटटतम परमाण पाणयाच तापमान 27.0 -31.0 साम 7.6 - 8.4 षवरघळलल ऑसकसजन (षम गरम/षल). >5 अमोषनया - एन (षम गरम/षल) <0.1 नायरट-एन (षम गरम/षल) <.1.01 लोह (षम गरम/षल) <02 कषारता 12 - 14 षकटक नाशकााच अवशि सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी अवजड रात सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी हायडरोजन सलफाइड <1.0 कलोराइड <10 षम गरम /षल.



3. षनमखाऱया पाणयातील कोळाबीसाठी

पषरमाण इषटटतम परमाण पाणयाच तापमान 28.0 - 32.0 कषारता (ppt) 30- 34 सात 8.0 -8.4 षवरघळलल ऑसकसजन (षम गरम/षल) > 4.0 षकटक नाशकााच अवशि सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी अवजड रात सीमीसीबी मानका नसार अाघोळीच पाणी अमोषनया-एन (षम गरम/षल) <0.001 नायरट-एन (षम गरम/षल) <0.001



षववरण पतर-5 रोग व रोगजनकाासाठी सकरदनग

(SCREENING FOR PATHOGENS AND DISEASES)

(As per NSPAAD List)

माशााच रोग (Fish disease )

1 इषपझोषटक षहमाटोपॉयषटक नकरोषसस Epizootic haematopoietic necrosis

2 इनफकशीयस षहमाटोपॉयषटक नकरोषसस Infectious haematopoietic necrosis

3 परीग षवराषमया ऑफ कापध Spring viraemia of carp (SVC)

4 वहायरल षहमाटोपॉयषटक पषटसषमआ Viral haemorrhagic septicaemia (VHS)

5 इषपझोषटक अलसरषटवह षसनडरोम Epizootic ulcerative syndrome (EUS)

6 रड षसिम इषरषडवहायरल षडषसज Red seabream iridiviral disease (RSID)

7 कोय हारषपस वहायरस षडषसज Koi herpesvirus disease (KHV)

8 गरपर एषरडो वहायरल षडषसज Grouper iridoviral disease

9 वहायरल इनषसफलोपयाथी एनड रषटनो पथी Viral encephalopathy and retinopathy

10 एनरीक पषटसषमआ कट षफश Enteric septicaemia of Catfish

11 इनफकशन वीथ एरोमोनस हायडरोषफला Infection with Aeromonas hydrophilla

12 इनफकशन वीथ एडवर षसलला टारडा Infection with Edwardsiella tarda

13 इनफकशन वीथ वहायिीओ अनगलयारम Infection with Vibrio anguillarum

14 इनफकशन वीथ फलावोबकटषरयम कोलमनर Infection with Flavobacterium

columnare

15 इनफकशन वीथ टपटोकोकस इषनयाई इन षतलापीया

Infection with Streptococcusइ iniae in

Tilapia

16 इनफकशीयस पनकरीएषटक नकरोषसस Infectious pancreatic necrosis (Cold

water)

17 इनफकशन वीथ मायझॊबोलस पीसीज Infection with Myxobolus spp.

18 इनफकशन वीथ इकथीओ पथीरस मलटीफीलीस

Infection with Ichthyophthirius

multifilis

19 इनफकशन वीथ सापरोलीनीया परासायटीका Infection with Saprolegnia parasitica

20 इनफकशन वीथ अगधलस पीसीज Infection with Argulus spp

21 इनफकशन वीथ डकटीलोगायरस पीसीज Infection with Dactylogyrus spp.

22 इनफकशन वीथ लरमनया पीसीज Infection with Lernaea spp.

23 इनफकशन वीथ कयालीगस पीसीज Infection with Caligus spp.



(iii) कवचरारी पराणयााच रोग (Crustacean diseases)

1 तॊरा षसनडरोम(टी एस) Taura syndrome (TS)

2 वहाइट पॉट षडषसज (डबबलय एस डी) White spot disease (WSD)

3 यलो हड षडषसज (वाय एच डी) Yellow head disease (YHD)

4 इनफकशीयस हायपोडमधल अड षहमटोपयषटक नकरोषसस(आय एच एच एन)

Infectious hypodermal and

haematopoietic necrosis

(IHHN)

5 इनफकशीयस मायो नकरोषसस (आय एम एन)

Infectious myonecrosis (IMN)

6 वहाइट टल षडषसज (एम आर एन वही)

White tail disease (MrNV)

7 नकरोटादझग षहपटोपनषकरयाषटस (एन एच पी)

Necrotising hepatopancreatitis

(NHP)

8 षमलकी षहमोषलमफ षडषसज ओफ पायनी लॉबटर (पनषलरस सपषसज)

Milky hemaolynph disease of

spiny lobster (Panulirus spp.)

9 मोनोडॉन लो गरोथ षसनडरोम Monodon slow growth

syndrome

10 ॲकयट षहपटोपनषकरयाषटक नकरोषसस षसनडरोम

Acute haeptopancreatic

necrosis syndrome (AHPNS)

11 षहपटोपनषकरयाषटक परोवहायरस Hepatopancreatic parovirus

12 मोनोडॉन बकयलो वहायरस Monodon baculovirus

13 लज शल षसनडरोम Loose shell syndrome

14 सॉफट शल षसनडरोम Soft shell syndrome

15 गफकषमया Gaffkemia



षववरण पतर-6 (अ) कट षफश बीजोतसपादन क दासाठी पथदशधक ततसव

(अ) पाणयाचा सतरोत व गणवतता

कट षफश बीजोतसपादन क दाच परमाषणकरण करणयासाठी पाणयाची गणवतता ही विातन दोनदा तपासणी करणयात यावी तसयापकी एक तपासणी ही बीजोतसपादन क द कायासनवत करताना व नातर सहा मषहनयानातर दसऱयाादा कराव बीजोतसपादन क दातील पाणयाची गणवतता ही वळोवळी आवशयकतनसार करावी

बीजोतसपादन क दासाठी खालीलपरमाण पाणी परवठा व गणवतता आवशयक आह,

अ.कर पाणी आवशयकता 1 पाणी परवठा परसा व षनयषमत अवलाबन राहणयासारखया

सतरोतापासन उपलबरी 2 पाणयाचया सतरोताचा परकार थट भजल (परवठा करणयापवी उपसा करन

तलावात साठवणक करण आवशयक) खल पाणी जस नदी, कालवा, तलाव वगर (परदिणमकत पाणी असलयासच सदर पाणयाचा वापर करणयास परवानगी)

3 पाणयाची गणवतता (1) अलगीपासन मकत असलल पषरषशषटट-3 मधय नमद घटकानसार खातरी करावी तसच मानक चाचणी परषकरयदवार तयार कलला चाचणी अहवाल सलगन करण आवशयक आह.

(2) षकटकनाशक आषण जड रातपासन मकत (षवशलिण अहवाल अषनवायध आह.

(3) रोगकारकाापासन मकत पषरषशषटट-4 मधय सचीबधद रोगजनकाासाठी नकारातसमक अहवाल आवशयक आह. मानक चाचणी परषकरयदवार तयार कलला चाचणी अहवाल सालगन करण आवशयक आह.



(ब) बीजोतसपादन क द व बीज सावरधन तलावाासाठी मलभत/पायाभत सषवरा

1. खाली षदलयानसार बीजोतसपादन क दासाठी व बीज सावरधन क दासाठी पायाभत सषवरा या षनदशातसमक वरपाचया असन सवध समावशक नाहीत. बीजोतसपादनासाठी मलभत सषवरा गरजनसार षवषवर वरपाच बदल आवशयक आहत.

2. थाषनक पषरसथतीचया आरारवर तसच पाणयाची गणवतता, बीज व परजनक यााचा मलयााकन अहवाल ससागत असलयास बाारकाम व मााडणीचया परतसयकष तपासणीत आवशयकतनसार योगय तरापयत लवषचकतस परवानगी षदली जाऊ शकत.

3. माती व पाणी चाचणी षनषवदा, कायालय, भााडार, कमधचारी वसाहत आषण सरकषा वयवथा या सारख घटक ह वकसलपक घटक असलयान आवशयकतपरमाण सदर सषवरााच बाारकाम करता यईल.

भौषतक सषवरा मतसयबीज उतसपादन कषमता 1 लकष 2 लकष

ओवरहड पाणयाची टाकी (षलटर) 20,000 20,000 षवषहर अथवा कपनषलका 1 1 पाणयाच पाप 3 एचपी ची एक

इलषरकल 5 एचपी षडझल (पयायी वयवथा)

3 एचपी ची एक इलषरकल 5 एचपी षडझल (पयायी वयवथा)

एअर बलोअसध 2 2 पाणयाचा ओघवता परवाह असणारी उबवणी टाकी (पलासटक टब-1 फट वयास)

24 24

लावहधल षरटायदरग टकस (फरोदसमट/एफआरपी)

15 (1.5 षमटर वयास) 20 त 25 (1.5 षमटर वयास)

परजनक साठा तलाव 2 (0.02 हकटर परषत तलाव)

2 (0.02 हकटर परषत तलाव)

जागची आवशयकता (कषतर) 0.5 एकर 0.5 एकर तातरजञ 1 1-2



(क) बीजोतसपादन क द वयवथापक/साचालक/मालक यााची पातरता

कटषफश मतसयबीज उतसपादन करणार कातसयकार/नोदणीकत षवदयापीठाची वयावसाषयक

पदवीरारक/मतसय षवदयापीठ

(ड) परजनक साठयाच मलयााकन

(1) कटषफश बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरण करणयासाठी परजननापवी परायोषगक ततसवावर

जाळी मारन परजनक साठयाची तपासणी

सवधसारारण तबयत (परतसयकष पाहणी करन तपासणी)

1. वचछ तकतकीत, मऊ कातडी जयावर कोणतसयाही जखमा नाहीत अथवा षमशा गळन पडललया नाहीत.

2. चपळ आकारमान 100 त 150 गराम परजनक साठवणक तलावातील परजनक घनता

2 त 3 परषत चौरस षमटर

परजनक साठयाची रोगााचया अनिागान तपासणी

1 कोणतसयाही परकारचा ससाग वरन षदसन यत नाही. 2 रोग कारकाासाठी असलला अहवाल हा नकारातसमक असण. (षववरणपतर-5)

(इ) कट षफशची ढोबळ तपासणी

आकारमान 15 त 20 षम.षम. राग काळा/गलाबी शरीर जयावर कोणतही सफद डाग नसतील. पोहणयाची गती चपळतन पोहणारा खादयाची सवकारअहधता नसरमगक व करषतरम जवणाची उपलबरी/ सवकारअहधता आतडयाची सथती पणध भरलल शरीराची वषशषटट गळगळीत व बळबळीत कातडी, न तटललया षमशया आषण

पाखावर कठलयाही परकारची जखम नसलल. रोगाचया दषटटीन बीजाची तपासणी

1. शरीरावर कोणताही परजीवी अथवा कोणताही सासगध नसण

2. षववरणपतर-5 मधय नमद असललया कोणतसयाही रोगजनकाबाबत नकारातसमक तपासणी अहवाल असण. मानक चाचणी परषकरयदवार तयार कलला चाचणी अहवाल सालगन करण आवशयक.



(फ) बीजोतसपादन क द/ बीज सावरधन क दाच कामकाज व दखरख

1. परमाणन माजर झालयानातर परमाणीकरण परषकरयदरमयान कल गलल मलयााकन बीज

उतसपादन क दावर सर ठवण आवशयक आह.

2. बीजोतसपादन क दातन तयार करणयात आलल बीज मानयतापरापत मानदाडााशी ससागत

असलयाचा दावा करणयासाठी आवशयक तसया नोदी करन क दावर तस अषभलख ठवणयात

यावत .

3. क दावरील कामकाजाची मानकानसार कायधपदधतीच दतऐवजीकरण करण आवशयक

असन तसयाबाबत व सवध सामगरीबाबत सवध कामगारााना माषहती असण आवशयक आह.

4. खालील अषभलख क दावर ठवणयात याव.

अ) परजनकाबाबतची पवध माषहती तसच वळोवळी परजनक बदलल असलयास तसयाबाबतची

माषहती.

ब) परजनन कायधकरम तसच मतसयजीर, मतसयबीज, मतसयबोटकली उतसपादनाची परतसयक

थरावरील माषहती.

क) दनाषदन कामकाजाचा तपशील (पाणयाची गणवतता ही वर नमद कलल घटक तसच

रोगकारकााचया परादभावाचया दषटटीन उपाय योजना करणयासाठी विातन दोन वळा तपासणी

करणयात यावी),

ड) वर नमद कलयानसार बीजाचया गणवततच मलयााकनाबाबत अषभलख.

इ) रोग अथवा जीषवतहानी याबाबतच अषभलख.

फ) उतसपाषदत बीज/परजनन यााची वयवथापन पदधती जस खादय, उपचार इतसयाददचा तपषशल.

ग) बीजाचया षवकरीचयाबाबतचा तपषशल. .



षववरण पतर-6 (ब) गोडया पाणयातील कोळाबी बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरणासाठी पथदशधक ततसव

अ) पाणयाचा सतरोत व गाणवतता

गोडया पाणयातील कोळाबी बीजोतसपादन क दाच परमाषणकरण करणयासाठी पाणयाची गणवतता ही विातन दोनदा तपासणी करणयात यावी तसयापकी एक तपासणी ही बीजोतसपादन क द कायासनवत करताना व नातर सहा मषहनयानातर दसऱयाादा कराव बीजोतसपादन क दातील पाणयाची गणवतता ही वळोवळी आवशयकतनसार करावी.






(2) षकटकनाशक आषण जड रातपासन मकत (षवशलिण अहवाल अषनवायध आह.




(ब) मलभत/पायाभत सषवरा

1. खाली षदलयानसार पायाभत सषवरा या षनदशातसमक वरपाचया असन सवध समावशक नाहीत. बीजोतसपादनासाठी मलभत सषवरा गरजनसार षवषवर वरपाच बदल आवशयक आहत.



अ.कर भौषतक सषवरा कषमता (दशदकष) <10 10-30 >30 1 अ) समदाच पाणी साठवणक

टाकी (षलटर) 40,000 60,000 80,000

ब) गोड पाणी साठवणक टाकी (षलटर)

45,000 90,000 1,20,000

क) षमशर पाणी साठवणक टाकी साखया

3 (40,000 षल)

3 (70,000 षल)

3 (1,00,000 षल)

2 परजनक साठा साठवणक टाकी साखया

3 (10,000 षल)

7 (10,000 षल)

9 (10,000 षल)

3 लावहा सागोपन टाकया (षलटर) (एकण कषमता, आकारमान आषण साखया ही जागची उपलबरता व आराखड यानसार बदल शकत)

30,000 त

60,000

60,000 त

1,50,000

>2,00,000

4 पोट लावहा सागोपन टाकी 10 (10,000 षल)

15 (10,000 षल)

20 (10,000 षल)

5 आटीषमया हदचग टक 3 (100 षल)

4 (400 षल)

6 (400 षल)

6 ऐअर बलोअर 2 (5 अशवशकती)

2 (10 अशवशकती)

2 (15 अशवशकती)

7 जागा (ह.) 0.5 1.0 1.0 8 अनभवी व गणवततारारक

मनषटयबळ 1 1 1

9 परयोगशाळा षनयषमत षवशलशनासाठी परशया सोईसह 10 कवारनटाईन व षनजतकीकरण

सषवरा बीजोतसपादन क द कायासनवत राहणयासाठी वतातर पाणी परवठा, एअर लाईन, डरनज सषवरा तसच टाकया उपलबर असलली, बाारलली इमारत.



क) परजनक साठयाच मलयााकन

(1) बीजोतसपादन क दाचया परमाणीकरणासाठी परजनन काळात परजनकाच षकमान 3 बचसच

मलयााकन करण आवशयक.

(2) परजननापवी परायोषगक ततसवावर जाळी मारन परजनक साठयाची तपासणी करण

आवशयक.


1. कवच दकवा तसवचवर बलक पॉट नसावा दकवा पाय/पाद ह तटलल नसाव.

2. चपळ व षनरोगी. आकारमान > 60 गरॉम परजनक साठवणक तलावातील परजनक घनता

1 त 2 परषत चौरस षमटर

परजनक साठयाची रोगााचया अनिागान तपासणी

नवीन उपलबर तातरजञानाचा वापर करन वहाईट मसल वहायरसचा परादधभाव नाही याबाबत तपासणी करावी.

ड) कोळाबी बीजाच मलयााकन

1. बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरण करणयासाठी बीजाच पोट लावहा 10 चया षकमान 3

बचसच मलयााकन करण आवशयक.

2. 95 % पकषा अषरक पोट लावहा 10 ची बच जर खालील बाबीनसार योगय असलयास

षनरोगी बच महणन गणना करावी.

आरोगय मलयााकनासाठी ढोबळ पषरकषा आकारमान > 20 षम.मी. राग कोणतसयाही परकारच पााढर डाग नसलल पारदशधक शरीर. पोहण चपळपण पोहण अनन सवकायधता नसरमगक/कषतरम आहार सवकायधता. पचनसाथा पषरपणधता पणध भरलली रोरम न तटलल पचनसाथचया नायच गणोततर परमाण

उचच (> 3:1) आतड पातळ, 6 वया परभागातील नाय मोठ



नायची सथती ओटी पोटातील नाय वचछ आषण लवषचक बलक पॉट शरीरावर तसच अपनडसवर बलक पॉट नसाव. अपनडसच वरप

सहज न षदसणारी कोणतीही षवकती दकवा काळा दकवा तपषकरी पॉटस

रोगासाठी बीजााची करीदनग

शरीरावर दकवा षगलवर (कलल) एषपषबयाट परकारच दिण नसाव



षववरण पतर-6 (क)

कापध माशयााचया बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरणासाठी पथदशधक ततसव

अ) पाणयाचा सतरोत व गाणवतता

कापध माशयााचया बीजोतसपादन क दाच परमाषणकरण करणयासाठी पाणयाची गणवतता ही विातन दोनदा तपासणी करणयात यावी तसयापकी एक तपासणी ही बीजोतसपादन क द कायासनवत करताना व नातर सहा मषहनयानातर दसऱयाादा कराव बीजोतसपादन क दातील पाणयाची गणवतता ही वळोवळी आवशयकतनसार करावी.






(2) षकटकनाशक आषण जड रातपासन मकत (षवशलिण अहवाल अषनवायध आह.)




(ब) मलभत/पायाभत सषवरा

1. खाली षदलयानसार पायाभत सषवरा या षनदशातसमक वरपाचया असन सवध समावशक नाहीत. बीजोतसपादनासाठी मलभत सषवरा गरजनसार षवषवर वरपाच बदल आवशयक आहत.



अ.कर भौषतक सषवरा कषमता (मतसयषजर दशदकष) <10 10-50 50-100 1 बीजोतसपादन क द पाणी

साठवणक टाकी (षलटर) 10,000 30,000 50,000

2 परजनन टाकी वयास (मी.) (दगडी बाारकाम/ एफ.आर.पी - परतसयकी 1 यषनट)

4.5 4.5 6.0

3 उबवणी टाकी (दगडी बाारकाम/ एफ.आर.पी )

2 (2.5 मी. वयास x

1.2 मी. उाची)

2 (2.5 मी. वयास x 1.2

मी. उाची)

4 (2.5 मी. वयास x

1.2 मी. उाची) 4 मतसयषजर सागरह टाकी

(दगडी बाारकाम/ एफ.आर.पी )

1 (3.0 मी X 1.5 मी X 1.5 मी)

1 (3.0 मी X 1.5 मी X

1.5 मी)

1 (3.0 मी X 1.5 मी

X 1.5 मी) 5 परजनक तलाव

जलकषतर (ह.) 0.2

(खोली1.5-2.5 मी)

षकमान 0.5 (परतसयक तलाव 0.2 ह. पकषा कमी नसावा आषण खोली1.5-2.5 मी)

षकमान 1.0 (परतसयक तलाव 0.2 ह. पकषा कमी नसावा आषण खोली1.5-2.5 मी)

6 सागोपन तलाव 10 (20 मी x 20 मी

x 2 मी)

20 (20 मी x 20 मी x 2

मी)

20 (20 मी x 20 मी x

2 मी) 7 आवशयक जागा (ह.) 1 ह. 1 ह. 2 ह. 8 अनभवी व गणवततारारक

मनषटयबळ 1 1 1

9 कवारनटाईन सषवरा 1 1 1



(क) बीजोतसपादन क द वयवथापक/साचालक/मालक यााची पातरता

कापध माशयााच मतसयबीज उतसपादन करणार कातसयकार/नोदणीकत षवदयापीठाची वयावसाषयक

पदवीरारक/मतसय षवदयापीठ

(ड) परजनक साठयाच मलयााकन

(1) बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरण करणयासाठी परजनकाच परजनन कालावरीमधय षकमान 3

बचसच मलयााकन करण आवशयक.

(२) परजननापवी परायोषगक ततसवावर जाळी मारन परजनक साठयाची तपासणी करण आवशयक.

(३) परजनकाचया बाबतीत खालील अटी पणध करण आवशयक


अ) षनरोगी ब) परजाती सापकष राग व रचना क) चपळपण पोहण ड) रशस, एकटोपरासाइट दकवा पथोजषनक सासगाची लकषण

नसावीत. आकारमान भारतीय परमख कापधचया सादभात 2 षकलोपकषा कमी नसावी परजनक साठवणक तलावातील परजनक घनता

1000-3000 षकलो/हकटर

इतर अटी

अ) साकरीत माशाचा परजनक महणन वापर कर नय (शषरर रचनातसमक बाबीची पाहणी आषण तपासणी करन परतसयकष खातरी करावी). ब) षमशर परजनन कल जाणार नाही. (बीजाच सतसयापन ह षनरीकषण व जनकीय चाचणी दवार करणयात यावत. एफ -1 (परथम षपषढचा साकषरत मासा दकवा उतसकरमित कलला साकषरत माशयाचा वापर नसावा). क) जर षबजाचया अहवालात आनवााषशक परीकषणादवार आातरीक वाढ दकवा साकरीत परजाती आढळलयास साकषरत परजनन साठयाच सकरनीग करन परजनकाचया सापणध परषतथापनानातर परमाणीकरणास मानयता षदली जाईल.

ई. मतसयबीजाच मलयााकन

1. बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरण करणयासाठी बीजाच मतसयजीर, मतसयबीज, मतसयबोटकली या तीनही टपपयााच षकमान 3 बचसच मलयााकन करण आवशयक.

2. मतसयबीज व मतसयबोटकली जर एका तळयात असतील तर ती एकच बच ररावी.



3. बीजाचा टपपया ठरवणयासाठी खालील मानकााच पालन कल जात.

मतसयजीर (Spawn) (षम.षम.)

मतसयबीजापवीची आवथा (early fry) (षम.षम.)

मतसयबीज (fry) (षम.षम.)

अरधबोटकली (Advanced fry) (षम.षम.)

मतसयबोटकली (Fingerling) (षम.षम.)

भारतीय परमख कापध

8 पयत 1 षमली मतसयजीरचया मापात मतसयजीऱयााची साखया 600 पकषा कमी आह

9 त 25 26 त 50 51 त 100 > 100

4. आरोगय मलयााकनासाठी ढोबळ पषरकषा पोहण आषण अनन वीकायधता साठी सकरदनग

षनसषटकरय बीज 5% पकषा कमी असाव. सषकरय जल परवाहात सषकरयपण पोहण षदशाषहन हालचाल तातसकाळ वीकायधता/ नसरमगक दकवा कषतरम खादय तातसकाळ षगळण. षनसषटकरय पषटठभागी षनसषटकरयपण पोहण वतधळाकार शरणीबदध गती खादय खाणयासाठी कल नाही

रचनातसमक षवकतीसाठी करीदनग

रचनातमक विकती असलल बीज 1% पकषा कमी असाव. सामानय सरळ, वकरता, ठळकपण डोक, राक आषण शपट मधय षवभषदत असामानय राक आषण शपटी वकराकार

रोगाासाठी करीदनग

बाहयाागावर सासगाच लकषण नाही. पषरषशषटट 4 मधय सचीबदध कललया रोगााषवियी नकारातसमक चाचणी अहवाल (मानक परषकरयनसार परीकषची चाचणी घतली जाईल आषण चाचणी अहवालास सालगन करण आवशयक आह).



आनवााषशक उतसकरााती आषण साकरणासाठी करीदनग

रपवाचक वषशषटााची परतसयकष तपासणीत नकाराथी अहवाल (मतसयबोटकली टपपयाापासन) अनवााषशक परीकषणातील नकारातसमक अहवालात मानक परषकरयनसार आयोषजत करण आषण चाचणी अहवाल सालगन करण आवशयक आह.

(फ) बीजोतसपादन क द/ बीज सावरधन क दाच कामकाज व दखरख





यावत .





माषहती.









ग) बीजाचया षवकरीचयाबाबतचा तपषशल.



षववरण पतर-6 (ड) शोषभवात माशयााचया बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरणासाठी पथदशधक ततसव

षवषवर परकारच आषण मतसय परजातीचया तलनत कोणतसयाही परकारच मतसयपालनापकषा शोभचया माशााचया उतसपादनासाठी आवशयक गणवततची पातळी जात परमाणात आह कारण शोषभवात माशयााचया उदयोगासाठी घरगती व षनयात बाजारपठत सवा दणयासाठी परामखयान माशयााची साखया व षवषवरता ही समाषवषटट आह. तथाषप, थाषनक उतसपततीचया मतसय परजातीसाठी षबज उतसपाषदत करणाऱया यषनटसना वगळ अषतषरकत मागधदशधक तततवााच पालन आवशयक आह. सवधसारारण मागधदशधकतततव खालीलपरमाण आहत. मातर, शोभचया माशााचया षवषवर परजातीच षवषवर वयवथापन पदधतीच पालन करणयाचया दषटटीन, षवषशषटट परजातीसाठी षवषशषटट मागधदशधक तततव तजञााचया माफध त परमाषणत कलया जाऊ शकतात. पाणयाचा सतरोत व गाणवतता

शोषभवात माशयााचया बीजोतसपादन क दाच परमाषणकरण करणयासाठी पाणयाची गणवतता ही विातन दोनदा तपासणी करणयात यावी तसयापकी एक तपासणी ही बीजोतसपादन क द कायासनवत करताना व नातर सहा मषहनयानातर दसऱयाादा कराव बीजोतसपादन क दातील पाणयाची गणवतता ही वळोवळी आवशयकतनसार करावी. बीजोतसपादन क दासाठी खालीलपरमाण पाणी परवठा व गणवतता आवशयक आह,





(2) षकटकनाशक आषण जड रातपासन मकत (षवशलिण अहवाल अषनवायध आह.)




ब) पायाभत सषवरा यशवी परजनन आषण शोभचया माशााचया सागोपनासाठी आवशयक असलली मलभत गरज महणज परशी जागा, गणवततायकत पाणी आषण परस खादय आहत. सदर बाब लकषात घता, शोभचया मास परकलपासाठी खालील गातवणक आवशयक आह.

टाकया - टक आरसीसी दकवा षवटााच/दगडी बाारकाम अस शकत जयामधय तळाचा भाग पाणी घण व सोडणयासाठी पाईपससह इनलट आउटलटसह सपाट असावा. षचकणमाती, षसमट, फायबरगलास दकवा पलासटकचया टाकया दखील वापरलया जाऊ शकतात. योगय कषमतचया मोठया तलावाात माशााच सागोपन करणयात याव.

ऍकवायषरया - परजनन कारणासाठी वगवगळया आकाराच गलास टक आवशयक आहत, 250 षम.ली. लहान काचचया बोटलया फायटर षफशचा एक नर वतातर ठवणयासाठी वापरलया जातात. काचचया टाकयााची साखया व आकार हा माशयाची परजाती व परजोतसपादनाचया वळच षवषशषटट वतधन यावर अवलाबन आह.

ओवहरहड टक - पाणी साठवणयासाठी योगय आकाराचा ओवहरहड टक आवशयक आह जयायोग पाणयातील गाळाचा परशन यणार नाही.

कामकाजासाठी शड - कामकाजासाठी शड अशा परकार षडझाइन कल पाषहज की तसयातील टाकयााना परसा सयधपरकाश उपलबर होईल. या उददशासाठी अरधपारदशधक एचडीपीई पतर छतासाठी वापरली जाऊ शकतात जयामळ पडणारा कचरा, पकषााची षवषटठा, पकषी यापासन रकषण होईल. परकाशाची आवशयकतनसार नट करीनचा वापर करता यईल.

वायवीजन उपकरण (Aeration equipment) - बलोअर पाप व नळया या वायवीजनासाठी आवशयक आहत. सतत षवदयत परवठयासाठी टडबाय जनरटर साच, यपीएस दकवा इनवहटधर यााची उपलबरी सषनषित कली पाषहज.

क) मतसयबीजाच मलयााकन शोभचया मतसयबीज उतसपादन परकलपाच परमाणन करणयासाठी बीजाच मतसयजीर,

मतसयबीज, मतसयबोटकली या तीनही टपपयााच षकमान 3 बचसच मलयााकन करण आवशयक. बीजाच मतसयजीर, मतसयबीज, मतसयबोटकली या तीनही टपपयााच षकमान 3 बचसच मलयााकन करण आवशयक.

पोहण आषण अनन वीकायधता साठी सकरदनग

षनसषटकरय बीज 5% पकषा कमी असाव. सषकरय जल परवाहात सषकरयपण पोहण षदशाषहन हालचाल तातसकाळ वीकायधता/ नसरमगक दकवा कषतरम खादय तातसकाळ षगळण.



षनसषटकरय पषटठभागी षनसषटकरयपण पोहण वतधळाकार शरणीबदध गती खादय खाणयासाठी कल नाही

रचनातसमक षवकतीसाठी करीदनग

रचनातसमक षवकती असलल बीज 1% पकषा कमी असाव. सामानय सरळ, वकरता, ठळकपण डोक, राक आषण शपट मधय षवभषदत असामानय राक आषण शपटी वकराकार

रोगाासाठी करीदनग

1. बाहयाागावर सासगाच लकषण नाही. 2. पषरषशषटट 4 मधय सचीबदध कललया रोगााषवियी नकारातसमक चाचणी अहवाल (मानक परषकरयनसार परीकषची चाचणी घतली जाईल आषण चाचणी अहवालास सालगन करण आवशयक आह).

आनवााषशक उतसकरााती आषण साकरणासाठी करीदनग

1. रपवाचक वषशषटााची परतसयकष तपासणीत नकाराथी अहवाल (मतसयबोटकली टपपयाापासन) 2. अनवााषशक परीकषणातील नकारातसमक अहवालात मानक परषकरयनसार आयोषजत करण आषण चाचणी अहवाल सालगन करण आवशयक आह.

ड) िडटॉकच मलयााकन 1. परजनन तलावातील साठवणक दरात मोठया परमाणात बदल (50-100 / वगध मीटर).

2. बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरण करणयासाठी परजनकाच परजनन कालावरीमधय

षकमान 3 बचसच मलयााकन करण आवशयक.

3. परजननापवी परायोषगक ततसवावर जाळी मारन परजनक साठयाची परतसयकष तपासणी करण

आवशयक.




अ) षनरोगी ब) परजाती सापकष राग व रचना क) चपळपण पोहण ड) रशस, एकटोपरासाइट दकवा पथोजषनक

सासगाची लकषण नसावीत.

इ) क दाच कामकाज व दखरख





यावत .





माषहती.












फ) शोषभवात मासशी षनगषडत हचरीजसाठी अषतषरकत आवशयकता भारतात दशी

1. भारताचया शोषभवात माशााचया थाषनक परजातीचया/जातीचया मतसयबीज उतसपादन क दााची/ मतसयबीज सावरधन क दााची नोदणी करण आवशयक आह. 2. शोषभवात माशााचया थाषनक परजातीची मतसयबीज उतसपादन क द, फकत जया परजातीसाठी बाषदत परजनन सषवरा/सोई थाषपत करणयात आलया आहत आषण जयााच परजनक बाषदत साठयामरन षमळ शकतात तसयााचया बाबतीतच परवानगी षदली जाईल. अशा क दाासाठी, नसरमगक सरोतााकडन साकलन करणयास अनमती नाही. 3. जया परजातीच परजनन बाषदत परजनन पधतीन अातगधत नाही तसया क दााना षनवडकपण परवानगी षदली जाईल. ही क द वतातरपरजनन पदधती षवकषसत करणयाचया उददशान नोदणीकत करता यतील. 4. अशा परकारचया बीजोतसपादन क दााना परजनकााची षनवड करताना जषवक षवषवरता कायदा 2002 दकवा नसरमगक सतरोता साबाषरत इतर कोणतसयाही षनयमााच पालन करण आवशयक आह. 5. अशा क दाानी कषमता, साशोरन व षवकास सषवरा वत: दकवा अनय वजञाषनक गटााशी सहयोगान कायधरत ठवण आवशयक आह. 6. नसरमगक सतरोतातन गोळा करता यऊ शकणाऱया परजातीचया परजनकााचया नमनयाची कमाल साखया ही 50 जोडया इतकी असावी. (ह परमाण रोकादायक परजातीचया बाबतीत कमी कल जाऊ शकत.) 7. जया नसरमगक सतरोतातन परजनक गोळा कल आहत तसयाच नसरमगक सतरोतात षकमान 10 पट परजनक (सहा मषहनयााच परथम षपषढच) सकषम पराषरकरणााचया दखरखीखाली सोडणयास क द सहमत आहत.



षववरण पतर-6 (इ) कोळाबी बीजोतसपादन क दाच परमाणीकरणासाठी पथदशधक ततसव

अ) पाणयाचा सतरोत व गाणवतता कोळाबी बीजोतसपादन क द (पी.मोनोडॉन व षप.वननामी) साठी तषटय जलीय पराषरकरण षनयम, 2005 आषण तसयाअनिागान षनगधषमत कललया अषरसचना (अषरसचना करमााक जीएसआर 740 (ई) षदनााक 22/12/2005, अषरसचना करमााक जीएसआर 695 (ई) षदनााक.30/04/2009, अषरसचना करमााक जीएसआर 695 (ई), षदनााक 14/09/2012) यााच अनपालन कराव तसच बीजोतसपादन क दाच परमाणन करणयाचया दषटटीन बीजोतसपादनाचया कालावरीमधय विातन दोन वळा महणज परथम बीज उतसपादन करणयाचया कालावरीत आषण दसऱयाादा सहा मषहनयाानातर पाणी गणवततच मलयााकन करणयात याव.


खाऱया पाणयाचा (सागरी) सतरोत उपलबरी. 2 पाणयाचया सतरोताचा परकार खल पाणी 3 पाणी अपारदशधकता

आषण उपचार सषवरा (बीजोतसपादन क दाचया षवषवर षवभागााचया आवशयकतवर अवलाबन)

1. सब- सड वॉटर आबराकशन 2. वाळ गाळणयाची परषकरया दकवा पधदती (गरतसवाकिधण दकवा दबाव) आषण बग षफलटर 3. कलोषरनशन आषण डीसकलनशन करणयासाठी तसच सटलमटसाठी आवशयक जलाशय 4. सषकरय काबधन षफलटर 5. कारज षफलटर 6. यवही षफलरशन / ओझोनशन - पयायी 7. परतसयक यषनटसाठी वतातर पाणी परवठयासाठी डसपलकट पाइपलाइन - पयायी

4 पाणयाची गणवतता 1. अनकल पाणयाची गणवतता मापदाड पषरषशषटट-3 मधय नमद घटकानसार खातरी करावी तसच मानक चाचणी परषकरयदवार तयार कलला चाचणी अहवाल सलगन करण आवशयक आह.

2. षकटकनाशक आषण जड रातपासन मकत (षवशलिण अहवाल अषनवायध आह.)



3. रोगकारकाापासन मकत पषरषशषटट-4 मधय सचीबधद रोगजनकाासाठी नकारातसमक अहवाल आवशयक आह. मानक चाचणी परषकरयदवार तयार कलला चाचणी अहवाल सालगन करण आवशयक आह.

ब. पायाभत सषवरा आषण सषवरा 1. चाागलया बायोसकयअर कोळाबी बीजोतसपादन क दासाठी खाली षदललया पायाभत सषवरााची गरज आह. वहायरल रोगकारकााचया परवश आषण हालचाली या परणालीमधय परजनक अथवा लावा यााचया सहाययान दकवा पाणी, खादय, कमधचारी अवजार आषण पाइपलाइन आषण पषरवहन वाहनाामरन होतात. अशा परवश आषण हालचाली टाळणयासाठी षवकषसत होणाऱया मलभत सषवरा व कायधरत कायधपधदती सारचना महणज जषवक सरकषा. 2. खाली षदलयानसार बीजोतसपादन क दासाठी व बीज सावरधन क दासाठी पायाभत सषवरा या षनदशातसमक वरपाचया असन सवध समावशक नाहीत. बीजोतसपादनासाठी मलभत सषवरा गरजनसार षवषवर वरपाच बदल आवशयक आहत. 3. थाषनक पषरसथतीनसार, लवषचकतचा उषचत तर तपासणीचया वळी परवानगी षदली जाऊ शकत. परात पाणी गणवतता सीड आषण इतर आवशयक आकलन अहवाल षनयमााशी ससागत आहत.

भौषतक पायाभत सषवरा

इतर भौषतक सषवरा परामखयान इमारती, पाणयाची टाकी आषण यातरसामगरी (बीजोतसपादन क दाचया उतसपादन कषमतवर अवलाबन) समाषवषटट आहत.

इमारत

1.

वतातर इमारत, (इमारतीत परवश करणयापवी हात व पाय षनजधतकीकरण करणयासाठी पाणयाची एक वतातर सषवरा-footbath, handbath.)

1. कवारनटाईन सषवरा - वयसकतक रारणा कषमतसह वारीन सषवरा सह समरमपत षनदान परयोगशाळा. 2. अलग ठवलला (कवारनटाईन कलला) परजनक साठा पषरसथषतशी समरप करण. 3. पषरपकवता 4. पॉषनग व हदचग 5. लावहा आषण नसधरी सागोपन 6. अलगल कलचर यषनट - आतील व बाहय (अरधपारदशधक छपपराखाली) 7. आटषमया हदचग 8. ओल आषण कोरड खादय सागरह आषण चाचणी परयोगशाळा 9. कायालय / सागरह ककष / कमधचारी कवाटधर



पाणयाचया टाकया

बीजोतसपादन क दाची कषमता पोट लावहा परषतविध (दशलकष) 50 100 200

राखीव पाणयाचया टाकया (50-100 टन)

250 500 1000

ओवहरहड टाकी (टन)

10 100 100

पषरपकवता टाकी (10-15 टन)

75 150 300

पॉननगग टक (250 षलटर)

10 20 40

लावहा सागोपन तलाव (10 टन)

200 400 600

पोट लावहा सागोपन तलाव-नसधरी सागोपन तलाव (25 टन)

10x25 टन 20x25 टन 40x25 टन

अलगल कलचर टाकी (10-20 टन)

25 50 100

आटषमया उबवणीचया टाकयााची साखया

3 (100 षलटसध)

4 (400 षलटसध)

6 (400 षलटसध)

क. कोळाबी बीजाच मलयााकन

कोळाबी बीजाची गणवतता सारारणपण 3 पातळीवर तपासली जात

1. पातळी 1 - कोळाबी आषण पषरसर यााच परतसयकष षनरीकषण. ह परीकषण सवधसारारण शरीर वषशषटाावर आराषरत आह.

2. पातळी 2 - सकषमदशधक वापरन अषरक तपशीलवार तपासणी तसच कवश माउाटस वापरन अथवा कवश माउाटस षशवाय अषरक तपशीलवार तपसणी.



3. पातळी 3 - उपलबर षवषवर चाचणयााची महततव लकषात घऊन आसणवक तातर आषण इमयनोडायगॉसगनसटकसचा मतसयकातकारााचया गरजनसार वापर आषण तलावातील साठवणीसाठी योगय गणवततायकत बीज परमाषणत करणयासाठी षकमान आवशयकतनसार खालील चाचणी आवशयक.

चाचणी साषकषपत परोटोकॉल चाागलया दजाच कोळाबी बीजाच वीकत तर

एमबीवही By malachite green staining, Detection of occlusion bodies

100 % नकारातसमक

डबलयएसएसवही

नटड पीसीआर पदधतीनसार (पीसीआर षवशलिणासाठी षकमान 60 पोट लावा घणयात यईल)

100 % नकारातसमक

नाय व आतडयाच गणोततर (एमजीआर)

समान भागाात आतडचया रा दीसह सहावया उदरपोकळीचया मधय भागाचया जाडीची (वहरो-डॉसधल षडटनस) तलना

80% पकषा जात कोळाबी तपासणी आवशयक ( कमीत कमी १० मधय 4:1 परमाण )

शरीराची लााबी (बीएल)

रोरम च टोक त शपटी (टलसम) च टोक यामरील अातर

परतसयकष चाचणीत 80% पकषा जात मधय रोरम च टोक त शपटी (टलसम) च टोक यामरील अातर 11 षममी पकषा जात असाव

रोटल पाइन

परतसयकष गणना 80% पकषा जात कोळाबी मधय पाचपकषा अषरक असावत

सामानय

गहाळ अपडजस

तपासणीत सदर परमाण 20% पकषा जात नसावत



दगधरीत जीव

चाचणी

दरगधीत जीि

तपासणीत सदर परमाण 30% पकषा जात नसावत

तणाव चाचणी (परतसयकी 100 जीव) 1.कषारता 2. फॉमषलन

1. कषारता 50 टकयाानी कमी करन सदर जीव षवना अरशन 1 तास ठवण 2. या पराणयाला 200 पीपीएम फामदलन मधय जीव षवना अरशन 1 तास ठवण

जगणयाच परमाण 90% आषण तसयापकषा जात जगणयाच परमाण 90% आषण तसयापकषा जात

वर दशधषवललया चाचणीत योगय ठरणार बीज साचयणासाठी परमाणीत कल जाव शकत मातर उपरोकत चाचणीत अयोगय ठरलयास बीजाच परमाणन न करता त बीज साचयणास अयोगय महणन टाकन दयाव

ड. बीजोतसपादन क दाच कामकाज व दखरख तसच अषभलख ठवण

1. परमाणन माजर झालयानातर परमाणीकरण परषकरयदरमयान कल गलल मलयााकन बीज उतसपादन

क दावर सर ठवण आवशयक आह.



यावत

3. बीजोतसपादन क दासाठी मानक कायधपरणालीच (एसओपी) अनसरण करण आवशयक आह.

परतसयक बीजोतसपादन क दासाठी षनयातरण मानक कायधपरणालीची रपरख नसार उतसपादन

परषकरयच दतऐवजात वणधन कलया परमाण आवशयक तसया नोदी करन क दावर तस अषभलख

ठवणयात यावत

4. क दावरील कामकाजाची मानकानसार कायधपदधतीच दतऐवजीकरण करण आवशयक असन

तसयाबाबत व सवध सामगरीबाबत सवध कामगारााना माषहती असण आवशयक आह.



5. बीजोतसपादन खालील अषभलख क दावर ठवणयात याव.


माषहती.

ब) परजनन कायधकरम तसच नॉपलीया पोटलावहा उतसपादनाची परतसयक थरावरील माषहती



करणयात यावी)





6. कोळाबी बीजोतसपादन क दासाठी खालील बाबीसाठी जव सरकषा कायधकरम अामलबजावणी करण आवशयक आह

1. बाहरन यणाऱया साठयासाठी अलग कषतराचा वापर करण. 2. बाहरन यणाऱया साठयासाठी रोगासाठी तपासणी करण (पीसीआर दकवा इतर

इमयनोषडगॉसटक टकनॉलॉजीचया माधयमान) 3. रोगकारकााना नषटट करणयासाठी यणाऱया सवध जलसतरोताच उपचार 4. वचछ उपकरण आषण सामगरीच षनजतकीकरण आषण दखभाल 5. वयसकतक वचछता उपाय जस हात, पाय रण व वचछ कपड 6. षनयाषतरत / दकवा षनमधलनासाठी साभावय रोगजनक रोग आषण जोखीम आषण षनमधलन

पदधती आषण तातरजञानाचा वापर करन तसयााच षनमधलन.

oाज्nात त्स्ज प्रmाणकण व mत्स्ज ......श सन...

Documents

Transcript of oाज्nात त्स्ज प्रmाणकण व mत्स्ज ......श सन...