O sector lácteo francés despois das cotas: diversidade e

competitividade

Pastoreo no vacún de leite: estado e desafío.

Christophe Perrot departamento de Economía

Institut de l’Elevage France

‘VACUNO DE LECHE Y PASTOREO’, USC Campus Terra, 14/11/2017

Francia é o segundo produtor lácteo na UE (60 000 explotacións lácteas, 24 Mt leite), non aproveitou o final das cotas?

Irlanda España Países Baixos Alemania Dinamarca Francia Reino Unido

quotas

Phasing out

French dairy sector 14/11/2017 2

Até 2006, a política láctea francesa tiña obxectivos sociais e territoriais,

antes de poñer en práctica un réxime de competencia

3

Competitividade en prezo (redución de custos)

Economías de escala: producir máis? A que custo? Economías de alcance: especialización vs. complementación? Economías de aglomeración: producir e procesar máis barato nunha zona de alta densidade

Competitividade non vinculada aos prezos (aumento de valor)

Calidade, imaxe, innovación, servizos Diferenciación a nivel de transformación

versus Diferenciación orixinal (orixe da leite)

French dairy sector 14/11/2017

Economías de aglomeracióin Especialización territorial e concentración

Zonas de baixa densidade: custos de recollida máis altos, menos competitividade en servizos e aportacións

4

Produción láctea 2014 Produción láctea 2007->2014

French dairy sector 14/11/2017

Competitividade en prezo

Prezo lácteo: Menos espazo que en gasto

O punto de equilibrio revela que hai diferentes « modelos »

Media 2007

-2015 Todas as

explot. lácteas

371 358 336 334 312

“Punto de equilibrio" = concepto financieiro que fai referancia ó nivel de vendas onde os custos fixos e variables están cubertos

French dairy sector 14/11/2017 5

Bretagne Pays de Loire Allemagne du Nord

Source: DG AGRI RICA UE 2011, Exploitations laitières spécialisées (définition IDELE)– traitement Institut de l’Elevage

Renda agrícola familiar/Unidade de Traballo familiar As terras baixas de Francia están especializadas en explotacións lácteas(2011-2016, fonte, FADN)

Os ingresos medios das explotacións increméntanse co tamaño da explotación, pero a súa variación tamén. A dimensión ofrece un ingreso potencial, non unha garantía A dimensión é responsable dun 25 % da variabilidade dos ingresos Produtividade do traballo, control de gastos, adaptación dos investimentos, valoración dos produtos

Na maioría dos países, economías de escala (except en Dinamarca)

Precio de custo do leite co cálculo de remuneración polo trabalo familiar (1.5 Salario mínimo francés)

French dairy sector 14/11/2017 6

Para as granxas francesas, Unha ecuación económica difícil

• Nin prezo, nin volume? • Unha recuperación do crecemento

cara, especialmente en maquinaria. • Nun contexto post-cotas, que non é

facilmente entendible en Francia, cotas->contratos, hai erros de prevision?

• Unha forza de traballo principalmente familiar con poucos empregados,

• A autosuficiencia en materia alimentaria é cara ou non está o suficientemente valorada polo mercado

• Existencia axuste moi lento do sistema tributario en relación coa volatibilidade dos

7

Source: DG AGRI RICA UE, Exploitations laitières spécialisées (OTEX 45)

Produtividade do traballo(2005 e crecemento 2005-2015) en explotacións lácteas especializadas (kg leite/ UTA)

French dairy sector 14/11/2017

A autosuficiencia en materia alimentaria é cara ou non está o suficientemente valorada polo mercado

Source : DairyNZ Economic Survey 2012-13 ; Dairy Farm management - Business Summary New York State 2012; Dairy Marketing California Cost of Production 2012 Annual Summary, DG AGRI RICA UE 2012 – Traitement des auteurs ; exploitations laitières spécialisées pour l’UE (lait/produit hors aides >=70% et moins de 5 vaches allaitantes, et moins de 0.2 gros bovins mâles engraissés par vache et <25 veaux de boucherie)

Custos de alimentación (explotacións lácteas especializadas, 2012, €/1000l)

Maquinaria Fertilizantes, sementes, fitosa Compra de alimento

Unha alta autosuficiencia para os sistemas de produción no oeste de Francia (~170g concentrados/l leite). Unha vantaxe recuperada polo custo de produción dos forraxes (cultivados mecanicamente, recollidos e distribuídos). Incluso en 2012 (pico histórico do prezo da alimentación)

French dairy sector 14/11/2017 8

Competitividade non vinculada a prezos e diversidade

# dairy farms per small agricultural

region:

Terras baixas (só leite) 34 300 explotacións (45%) 49% referencias de leite

Cultivos e zonas de gando 22 000 explotacións (29%) 32% de referencias de leite

Montaña e Piemonte 17 400 explotacións (23%) 16% of referencias

Un mosaico de territorios lácteos Clasificacióin das zonas lácteas francesas

1) 15% of milk diferenciada por orixe • 9.6 % DOP • 2.2 % Orgánico • Leite de montaña • Etiquetado rexional,

identidades… • Especificacións (Omega 3, Libre

de transxénicos, leite de pastoreo,..)

Forte ligazón entre territorio, tipicidade e imaxe

2) Marcas moi coñecidas a nivel mundial prefiren a diferenciación a nivel de transformación

Diversidade e competitividade: unha longa historia

A competitividade en prezo é moi importante (42 % da produción francesa expórtase, un 12 % fóra da UE e espérase que aumente un +4 % en 7 anos)

French dairy sector 14/11/2017 9

6% 8% 6%

8%

16% 17%

40% 34%

17% 14%

7% 7%

8% 12%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2008 2013

% vacún de leite por área de pastoreo/vaca

>=80 ares

[60-80 ares[

[40-60 ares[ le pâturage peut aussi assurer l’essentiel de de l’alimentation des vaches en été et automne

[20-40 ares[ Le pâturage peut assurer l’essentiel de l’alimentation des vaches au printemps

[10-20 ares[ Le pâturage contribue partiellement à l’alimentation des vaches au printemps

]0-10 ares[ Mes vaches sortent parfois sur une surface trèslimitée autour de l'étable

Mes vaches ne sortent jamais de l'étable

source: Agreste enquête bâtiments 2008 et enquête structures 2013 - traitement Institut de l'Elevage

• Máis estabel na montaña, orgánico

(8% 0-10 áreas ou 16% 0-15 áreas

Pastoreo en vacún de leite: unha práctica común en Francia 92% do vacún de leite estaba ao aire libre en 2013 (-2% / 2008),

84%(-4%) cun nivel de pastoreo significante (>10 aress (1000m2) /vaca)

Days de pastoreo /vaca leiteira 0 ]0-120[

120-150

150-170

170-190

190-210

210-230

230-250

250-270

270-290

290+

% Vacún de leite 8 2 1 4 8 14 32 11 7 6 7 100

Source : Agreste Recensement agricole 2010 traitement Institut de l’Elevage

• - 6%: tamaño do rebaño +2 animais/ano, 60 vacas en 2016

Sector lácteo francés 14/11/2017 10

Contribución de alimento moderada de media • Media dunha vaca de leite francesa. Orixe do alimento (DM)

Réseaux d’élevage, BD Diapason 2011 et RGA 2010 ; Traitements Idele 2014

46%

1% 5% 2% 6%

16%

2%

6%

10%

4% 2% ens. Maïsens. SorghoBetteravesens. HerbeEnrubannageFoinsHerbe pâturéeAutres fourragesCéréalesProtéagineuxOléagineux grainsTourteauxCoproduits concentrésUrée, AMV et additifs

29 % herba Do cal 16% pastoreo

22 % concentrados 46 % silo de millo

French dairy sector 14/11/2017 11

agricoles 2000 et 2010 - cartographie Institut de l'Elevage

ricoles 2000 et 2010 - cartographie Institut de l'Elevage

ment agricole 2000 et 2010 Elevage

ge en 2010 ar UGB ts herbivores)

00 90 75 60 50

% VL au pâturage en 2010(si au moins 10 ares paturés par UGB ts herbivores)

90 - 10075 - 9060 - 7550 - 600 - 50

s

Pastoreo no vacún de leite Contrastes territoriais (clima, solo, sistemas de produción…)

Duración do pastoreo (media2010, días/vaca/ano) (0 exclu) Vacún de leite con

pastoreo (2010) (>0 día e >=10 áreas/UGM)

French dairy sector 14/11/2017 12

223

200

203

194

204208

248

233

225208

216

236

221

228

236

219238

235 200

233

245

207

168196

232

221200

238

202

203207

212

235

204

239

175185

226 246264

258

225211

243

240 207261

212

232

208

212215215182

211 225

211

175

219

245

229

224

223

199

189

178

206

197

187

226

211 210

228 218

217221

234

223

225

216

207198

174 165

176176

198

234

184

231 184

182

222

258 278284287

264189215

254256

216

221

177

207217

193

152

206218

186

185

241

248205

216

242211

209

249

297

263

293296

207

204

157

210228

197

179185

233

190149

291215200

218

195

209212

196

230 220

221

232

247

230220

230 243

193

156

190

220

226

161

193

182

233200

210

164 148171

202

215

188

221 245

197 229229

240

219

209218

213

222

165 199

180

141139

166145

141

174

180212 175

170

157

179

132

139159

135

137163

179 178

136

154

177

170

150

Durée pâturage hors sécheresse

240 - 297 (31)220 - 240 (50)200 - 220 (62)180 - 200 (37)132 - 180 (48)

Source: traitement Institut de l’Elevage d’après données MétéoFrance, SSP, INRA calculées pour ISOP

Potencial duración do pastoreo (seca de verán e inverno excluídos). Avaliación edafoclimática

AgroParisTech, IDELE, RAD, 2016. Les exploitations d'élevage herbivore économes en intrants (ou autonomes) : quelles sont leurs caractéristiques ? comment accompagner leur développement ? Rapport pour le MAAF, 123p. + annexes.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

% de troupeaux avec pâturage des vaches laitières (et plus de 10 ares paturés par UGB, tous herbivores confondus)

Source : Agreste Recensement agricole 2010 traitement Institut de l’Elevage

Zonas planas de cultivo herbáceo Zona mixta herba-millo

(Normandçoa)

Montaña-Piemonte Grande Oeste

Policultura e gandería (Est)

Policultura e gandería intensiva

Policultura e gandería de escasa densidade Policultura e gandería

Suroeste

Cota láctea por explotación

Efecto secundario: máis animais, menos pastoreo especialmente en áreas onde conviven o cultivo mixto e o gando moderado no Oeste (Bretaña,…) ou nas montañas máis débil nas terras baixas con pastoreo (Normandía, partes do norte e o leste)

French dairy sector 14/11/2017 13

Menores custos e menos produtividade do traballo, pero menos ingresos e máis volátiles pola herba baseado en sistemas máis autónomos

French dairy sector 14/11/2017 14

Input baixo e máis autónomos Clase media Alto input e menos autónomos

2012 Evolución 2006-12

CVAR (%)* 2012 Evolución 2006-12

CVAR (%)* 2012 Evolución 2006-12

CVAR (%)*

Unidade de Traballo Anual 1,57 1,83 2,07 UAA ha 81 77 67

% silo de millo/Forraxes % 17 31 43

Densidade UGM/ha 1,24 1,59 1,97

Número de vacún de leite 47 57 59

Rendemento lácteo l/vaca 5 060 +233 6 771 +606 7 947 +831 Produción láctea l/ano 245 317 +46 543 386 231 +133 926 461 735 +154 790

Compra de alimento(forraxe + concentratdos) % de beneficios lácteos

% 13 22 35

Taxa de valor engadido % 37 +1 32 -4 28 -1

Subvención da PAC €/UTA 18 018 +3 663 16 263 +1 461 14 693 -1 543

Renda agrícola familiar €/UTF 25 926 +4 642 18 21 749 +769 26 20 231 +2 263 31 Prezo do leite €/1000l 353 335 330

(1) AgroParisTech, IDELE, RAD, 2016. Les exploitations d'élevage herbivore économes en intrants (ou autonomes) : quelles sont leurs caractéristiques ? comment accompagner leur développement ? Rapport pour le MAAF, 123p. + annexes.

As terras baixas están especializadas no sector lácteo dependendo do seu grado de autonomía e dos inputs utilizados(from FADN (1))

Forta

lezas

•Alto potencial produtor, prezo da terra moderado, ampla zona agricultora, alta densidade de forraxes (millo e herba) • Sistemas de produción diversificados unidos a territorio e imaxe, agricultores con recursos •Empresas transformadoras diversas e innovadoras (líderes mundiais), marcas fortes • Mercado nacional cautivo con valor engadido •Regulación da produción por cadena de procesado que limite a volatibilidade do prezo e o baixo prezo •Crea moitos traballos en todo o país

Debi

lidad

es

o Complexidade da cadea de suministro transformadora o Non hai consenso nin método para fixar o prezo do leite o Reparto do valor entre axentes implicados (produtores, transformadores, minoristas) o Non hai unha mensaxe clara da cadea láctea, falta de previsión colectiva, exceso de prevision individual o Demasiados investimentos nas explotacións/ increment limitado do volume probado por empresas lácteas o Política tributaria inadecuada o Autonomía alimentaria demasiado cara o Lexislación de traballo e custos / outros UE o

Opor

tuni

dade

s

• Competitividade non vinculada a prezos (produtos tradicionais e tecnolóxicos) • Orgánicos, Agro-ecolóxicos, produtos de granxa, Grandes explotacións á maneira francesa. Diversidade

Amea

zas

o Falta de produtores . Formación e atracción de novos produtores para reforzar o sector o Riscos financieiros nas explotacións o Cultivos en terra arable o Non hai máis produción láctea en algunha

Sector lácteo francés: moitos activos pero… French dairy sector 14/11/2017 15

16

• Sistemas de produción agro-

ecolóxicos • Recurrir con moderación ao millo e

mellorar a autosuficiencia en proteínas (pastos baseados en legumes, pastoreo, concentrados cultivados na explotación e acceso a subprodutos)

• Incremento do tamaño ben

planeado para mellorar a produtividade (leite por traballador)

• Con sistemas de alimentación interiores e acceso á mecanización e a automatización

• Manter o forte valor engadido nas montañas (DOP…) xunto co suministro de servizos territoriais

• Ou riscos de desaparición

Challenges for the 3 main production areas/systems in France

French dairy sector 14/11/2017 16

Moitas grazas pola súa atención Para máis información:

• Perrot C., Chatellier V., Gouin D.-M., Richard M., You G., 2016. Le secteur laitier français est-il compétitif face à la concurrence européenne et mondiale ? Communication au colloque de la Société Française d’Économie Rurale «Libéralisation des Marchés Laitiers» 9-10 juin 2016, Clermont-Ferrand France.

• AgroParisTech, IDELE, RAD, 2016. Les exploitations d'élevage herbivore économes en intrants (ou autonomes) : quelles sont leurs caractéristiques ? comment accompagner leur développement ? Rapport pour le MAAF, 123p. + annexes.

• Brocard V., Belot P.-E., Foray S., Perrot C. and Rouillé B., 2015. High output farming systems in Europe: the French case. In EGF Grassland Science in Europe, Vol. 20 – Grassland and forages in high output dairy farming systems, 26-38.

• Institut de l’Elevage, 2015. Lait en Europe du Nord. Forces, Faiblesses et potentiels en 2020. Dossier Economie de l’élevage, 462, 48 p.

• Institut de l’Elevage, 2015. Lait en Europe du Nord. 11 fiches thématiques et comparatives. Dossier Economie de l’élevage, 460, 56 p.

17 Sector lácteo francés 14/11/2017