1

INTERVENCIÓNS

PARA

REMATAR

CON

XUÍZO

NÚA 10

2

© Os autores e as autoras

Edita: Revista Núa - A.C.Inaudita.org. 2014.

D.L. VG 1105-2010

ISSN: 2174-1018

3

Limiar, Julio Fernández, 4

Emisoras personaxes, Daniel Rojo, 5

Emisora dos bosques, Azucena Barco, 6

AHÍ, Leonor Kauter, 7

A coidadora de peixes, Julio Fernández, 8

Partida de dado, Emilio Zörn, 12

Si cierras los ojos, Carmen Abizanda, 20

Contaminações, Marcio-André, 27

4

Limiar

Julio Fernández

A estrea radiofónica de Pour en finir avec le jugement de dieu, "Para rematar co xuízo de Deus", estaba prevista para as 22:45 do luns 2 de febreiro de 1948 en Radio France, mais o director da radio francesa prohibiu a emisión a causa do evidente contido escatolóxico, anticatólico e antiamericano.

Pouco despois, o 4 de marzo de 1948, morrera o seu autor sen ter escoitada na radio a fecalidade da súa propia obra, e sen poder ver materializada, tampouco no medio radiofónico, a súa vontade por subverter as linguaxes escénicas, liberándo-as das convencionais ataduras entre o corpo e a palabra.

Agardaba Artaud, que grazas a ausencia do corpo, a materialidade da palabra cumprise ó fin a función predestinada polas vangardas, que fuxindo dunha busca de sentido racional, pretendían facer desta un vehículo para a transmisión do ins-tintivo e o subconsciente. A peza de Artaud, consecuencia directa, por outra ban-da, das propias consecuencias abxectas da barbarie, moi presente aínda nese anos que seguiron á II Guerra Mundial, é máis que un grito de dor, un reclamo de auténtica cordura: a tolemia que fuxe da Tolemia nun mundo inficionado pola hipo-crisía e a lenta morte da empatía social.

A proposta de Núa é converter o 2 de febreiro en día mundial da merda, coa emisión, as 22:45 da noite, da gravación prevista en 1948, en tantos medios radio-fónicos coma sexa posible. Tanto a declaración de día mundial como a propia emisión, deberían servir para unha maior concienciación sobre o estado do noso mundo…

Onde ule a merda ule a ser. O home ben tería podido non defecar, non abrir nunca o peto anal, pero escolleu cagar como tería podido escoller a vida en lugar de con-sentir en vivir morto. Posto que para non defecar, tería tido que consentir en non ser, pero non puido resolverse a perder o ser, é dicir a morrer en vida. Hai no ser algo particularmente tentador para o home e ese algo é xustamente A MERDA.

5

Emisoras personaxes

Daniel Rojo

Construíren unha peza de teatro de personaxes na que cada un deles fala a través dunha emisora.

No espazo teatral, haberá radios-actores, ou radios con posibilidade de actuar pero que non falarán por si mesmos, senón que deixarán que a emi-sora correspondente fale por eles (é dicir, o locutor ou locutora).

A emisora emitirá en vivo e en directo, de tal xeito que de ter só un receptor de radio, o oínte terá que elixir un entre todos os personaxes, e só escoitará por conseguinte unha parte das réplicas. Porén, no teatro, as emisoras con-viven e dan sentido as réplicas. E non só iso, permiten que os corpos que as transportan sexan os seus representantes escénicos.

A idea é disociar a interpretación corporal e textual a un nivel espacial, aín-da que non temporal, xa que a voz que sae do radio-corpo é producida na emisora e non o teatro, mais dunha maneira simultánea.

É necesario, para á realización deste proxecto, que diferentes emisoras se poñan en contacto dalgún xeito para permitiren a emisión illada de cada unha das voces e ó mesmo tempo respondendo coherentemente ás réplicas dos outros (cada locutor ou locutora escoitará ó resto pero en cada emisora só será emitida a súa voz, deixando claro que o silencio é ocupado polas intervencións dos locutores noutras emisoras, sempre e cando non falen varias voces ó mesmo tempo).

6

Emisora dos bosques

Azucena Barco

Proxecto para emisión para bosques, FM.

Diminutos aparatos de radio "solares" colgados das árbores retransmitirán en directo todo tipo de eventos, en especial os incendios forestais e as ca-zarías indiscriminadas para poñer en alerta á vida salvaxe, manter informa-dos ás árbores da actualidade forestal e de paso concienciar aos colleiteiros de fungos e outros visitantes.

De especial interese serán as entrevistas a indíxenas no seu idioma nativo e os programas de música experimental a partir de sons de paxaros e deter-minados efectos atmosféricos, tales que a chuvia, os tronos ou o vento. En outono terá lugar o Congreso Internacional de Berrega salvaxe e Ouveos lupinos. Pola noite, a emisora pechará para respectar o silencio.

7

AHI

Leonor Kauter

En cada un dos Centros de Internamento para Estranxeiros do país, coloca-rase unha caixa de escoita de historias ilegais.

De modo que os recentemente chegados ao Centro poidan contar as súas historias relativas á viaxe da súa vida, e deste modo desafogarse no anoni-mato da escuridade.

Voluntarixs de ONGs asesorarán dende o exterior, e a través de pequenas ventás, sobre o bo uso da gramática da Real Academia Española e a co-rrecta oralidade das vivencias.

Todas os relatos serán gravados para conformar finalmente o AHI (Arquivo de Historias Ilegais).

8

A coidadora de peixes

Julio Fernández Peláez

TEATRO RADIOFÓNICO

Muller Home

Entra son de burbullas. Fundido con sons de coitelo cortando verduras sobre unha táboa de madeira. O son de burbullas mantense de fondo e máis tarde dilúese. MULLER: (Mentres curta verduras dun xeito intermitente) Tiña que coidar os pei-xes, de acordo. Pero vostede non me deixou as cousas claras. As instrucións eran confusas. As proporcións, por exemplo, non estaban definidas. A próxima vez que queira que coide algo, por favor, non esqueza os detalles. Din que nas cousas máis pequenas está o máis importante, e eu nin tan sequera sabía qué cantidade de penso facía falta para… Non, así non. (Pausa) Pero por que tivo que mercar eses peixes? Peixes exóticos, como os que viven nos ríos da Amazonía. Sería mellor ter unha vulgar tartaruga común, non lle parece?... Por certo, eu mentinlle, non son de Bos Aires, nacín nunha aldea pequeniña… Tampouco son titulada en enfermería. Por sorte sei ler e escribir, pero ao meu ritmo… Non, así non (Pausa) Está ben, recoñézoo, tiven medo. Hai moita vixilancia nas rúas. Se me piden a documentación poderían expulsarme… Onte non vin, nin antonte… Os peixes morreron porque eu non puiden saír de casa porque tiña medo… Mire, señor, non podo arriscar o meu futuro por uns peixes de cores… Esperei a que fose festivo para vir, os festivos a policía dorme… Non, así non (Pausa) Que por que están mortos os peixes?... Cando cheguei, os peixes flotaban no auga. Iso é todo. Creo que morreron de súpeto. Por falta de aire. Non é fácil cultivar peixes exóticos… Son animais moi sensibles. Ademais, non é unha boa idea ter eses peixes. Eles

9

vivían felices ata que alguén os capturou… Vostede é cómplice de iso… Eu? A min non me capturou ninguén. Eu estou aquí porque quero… E agora... Agora, non o sei… Por unha banda, gustaríame volver… Non, así non (Pausa) Os peixes morre-ron. Punto e final. Este non é o seu sitio, tarde ou cedo os peixes morrerían de tristeza un detrás doutro. Eu tamén morrerei de tristeza se… Non fice ben de res-ponder a aquel anuncio. A quen se lle ocorre poñer un anuncio para que lle coiden uns peixes?... Non, así non. (Pausa) Señor, téñolle que dicir algo. Xa non hai pei-xes… Pero non teña magoa ningunha, eran fermosos, si, pero de cousas fermosas está o mundo cheo... Non, así non. (Pausa) Grazas a Deus que veu vostede! Esta-ba tan preocupada… Non imaxina o que pasou. Alguén entrou na casa e asasinou os peixes. Ten moitos inimigos?... Eran peixes valiosos?... A verdade é que as cores dos peixes son fantásticos. Son tan vivos que parece mentira... Recórdanme a aqueles días prateados nos que vostede e máis eu pasabamos tardes enteiras nun lago… Claro, vostede xamais paseou conmigo… Eu só son a persoa que obtivo o posto de coidadora que vostede publicou na prensa. A máis simpática, segundo o baremo que vostede mesmo fixo. Ten rostro de sirena, lembro que me dixera. Pero como esquecelo? Esas palabras quedaranse gravadas para sempre na miña cabeza. Non, así non. (Pausa). Escoite, xa estaba un pouco farta de vir todos os días a primeira hora… Non, así non. (Pausa) Sei que este é o meu traba-llo, coidar deles mentres un soado profesor universitario viaxa polo mundo dando conferencias. Son unha estranxeira que por non ter non ten nin casa. Pero isto último vostede non o sabe… Non, así non. (Pausa) Mire, podería vivir aquí e afo-rraríase de pagarme os transportes. Eu non necesito máis que un colchón no chan na habitación de invitados. Iso si, nada de aproveitarse... Se vostede se insinúa, capaz de romperlle a cabeza coa peceira… Por certo, os peixes morreron de sau-dade. Non o entende?… Ás veces, danme ganas de ser un peixe, para pertencer polo menos a un lugar, a unha peceira… Non, así non. (Pausa) Que pronto che-gou! Preparei unha ensalada… Gústalle o tomate ao profesor? E a cebola crúa?... Maldita sexa, é que non ten a ninguén de confianza que poida coidar dos peixes? Non me queixo da paga, pero teño principios, e este traballo… De acordo, foi culpa miña que morreran os peixes, pero fixen todo o que estaba na miña man por de-volverlles a vida… Ata tratei de reanimarlles co meu alento… Si, paréceme xusto que vostede me despida… Non soporto os peixes engaiolados, iso é todo... Non, así non. (Pausa) Tiña fame e pensei que estarían moi apetitosos con allo... Voste-de sabe o fame que pasei cando era pequena?

A muller dá o último golpe co coitelo sobre a táboa.

Alguén entra en casa. Pasos da muller ao seu encontro.

10

MULLER: Acabouse. Non o soporto máis. Regreso ao meu país. Estou farta…

Silencio. Entra son de burbullas.

MULLER: Estaban mortos cando cheguei.

HOME: Pero como vas marchar?

MULLER: Caéulleme o bote do penso, e creo que se empacharon.

HOME: Queda. Non te vaias.

Silencio. MULLER: Temos que falar. Díxenlle que tiña experiencia coidando peixes, pero non é certo… Tampouco teño ningún título de enfermeira.

Silencio. MULLER: Nin sequera chámome Sofía, senón Leandra… Cheguei cun pasaxe de turista… Alá espéranme os meus fillos. Non teñen pai. Cóidaos a súa avoa. Cando teño traballo envíolles algo de diñeiro. Pero pronto vai ser que me teñan que axu-dar eles a min. Cada vez é máis difícil atopar algo. Antes había anuncios de precí-sase muller para coidar enfermos, ou anciáns, ou nenos… Agora nin iso. Sabe? Teño medo a caer doente… O único que tiña era isto e agora…

HOME: Isto?

MULLER: Coidar duns peixes…

HOME: Podes quedar na habitación do fondo.

MULLER: Que?

HOME: Faremos un contrato e así poderás obter os papeis que necesitas…

MULLER: Como coidadora…?

HOME: Como coidadora de peixes. Aos meus peixes encántanlles que os miren.

MULLER: Pero se están mortos.

HOME: Comprarei outros. Non te preocupes.

MULLER: É vostede moi xeneroso. Pero moléstame que crea que todo é tan doa-do…

HOME: Que?

MULLER: Vostede non sentiu a morte das súas queridas mascotas.

HOME: Non é certo. Disimulei… Iso é todo.

Unha fiestra ábrese e deixa pasar os ruídos da rúa.

MULLER: Preparei unha ensalada.

HOME: Fai unha tarde…

MULLER: Prateada.

HOME: Prateada…

11

Silencio. MULLER: Terá fame. Sírvolle?

Sons de pratos e cubertos.

HOME: Ummh, unha ensalada moi boa… Se fóra tan amable de acompañarme a dar un paseo… Gustaríame dar un paseo despois de cear… Por certo, asinará o contrato que lle digo?

MULLER: Cunha condición…

HOME: Cal?

MULLER: Non soporto os peixes engaiolados, póñenme moi nerviosa.

HOME: Pero o contrato é para coidar peces.

MULLER: Seino…

HOME: Entón?

MULLER: Non poderían ser tartarugas?... Vulgares tartarugas comúns.

HOME: Pero os peixes teñen un significado… Non o capta?... A min lévanme a un mundo salvaxe, puro…

MULLER: Se quere, eu podería falarlle dese mundo.

HOME: Vostede?

Silencio. HOME: Non é o mesmo. Teño peixes exóticos desde que era neno. Non podo deixar atrás toda unha vida… Compréndeo?

MULLER: Si.

Silencio. MULLER: Pero eu podería coidarlle…

HOME: Eu non necesito que ninguén coide de min…

Sons de pratos.

MULLER: Acompañareille a dar ese paseo.

HOME: Arróupese, fai fresco… Vostede e eu temos costumes moi diferentes, non é?... Gustaríame que me comprenda. A miña nai regaloume un peixe vermello, pequeniño, e desde entón os peixes son…

Entra son de burbullas.

Home e muller afástanse.

HOME: Dixera tartarugas?

MULLER: Peixes con cuncha.

HOME: Como?

MULLER: Con cuncha no corazón.

12

PARTIDA DE DADO

Emilio Zörn

Emisión radiofónica dun poema dramático en 6 tiradas

Situaranse na emisora un número indeterminado de actuantes que se identificarán cun ou varios dos 6 personaxes que interveñen na peza: adolescente, pai, nai, un visitante, unha anciá e un fillo ausente. Deste último só se terán documentos tales como fotografías, recordos, cartas…, e a súa interpretación -ou lectura- correrá a cargo da nai, do pai, ou da filla -por esta orde e dependendo das posibilidades xeradas en función da sorte-.

A cada personaxe asignaráselle un número do 1 ao 6, do modo seguinte:

1 = ADOLESCENTE 2 = PAI 3 = NAI 4 = VISITANTE 5 = ANCIÁ 6 = FILLO AUSENTE

Normas do xogo

Unha persoa actuará como moderadora tirando ao aire un dado de considerables dimensións. Emitirase o son do dado no gobelete e o seu rodar sobre a mesa.

O resultado visible na cara superior do dado indicará qué actuante debe intervir en primeiro lugar.

A continuación, o dado virarase en sentido contrario ao das agullas do reloxo para establecer a orde as réplicas seguintes. O número oculto será o último en intervir.

Vexamos un exemplo:

13

Neste caso, o resultado obtido cara aos actuantes é 6, 5, 4, 3, 2 e 1

O símbolo / indicará solapamento coa réplica seguinte neste punto. O símbolo // indicará solapamento coa réplica seguinte á seguinte neste punto. Do mesmo xeito, /// significará un solapamento múltiple coa terceira réplica seguinte.

O símbolo « quererá dicir unha elevación da intensidade, independentemente do efecto de solapamento. Pola contra, » implicará unha atenuación na intensidade. A acumulación destes símbolos redundará nun maior ou menor grao (»», ««, »»», etc.).

Cando apareza ♦ producirase un silencio equivalente a 1 segundo, aproximada-mente (♦♦ = 2 segundos, ♦♦♦ = 3 segundos, etc.)

Tons, timbres, texturas, intencións etc. serán desprendidas do discurso por parte dos actuantes (ou no seu caso manipuladas pola persoa responsable da grava-ción, en caso de non tratarse dun directo).

PREÁMBULO

PERSOA MODERADORA:

Como cabía esperar, advírtese a todos os oíntes que durante a emisión radiofónica é preciso prestar a maior atención posible. Aínda que resulte improdutivo, é acon-sellable non facer nada máis. Unha posición óptima é de pé, fronte a un cadro, » se é posible unha paisaxe do romanticismo, « e afastando todas as preocupacións. Esta peza é abertamente, e sen complexos, un poema dramático, un pretexto para sacudir conciencias mediante o discurso. A pesar desta estraña circunstancia, non é a nosa intención incomodalos. Vostedes terán a opción, pero non a obriga, de reaccionar desde os seus principios.

A continuación describiremos o espazo: Trátase dunha vivenda minúscula nun barrio dunha gran cidade calquera na que todo se amontoa nun lugar único: ca-mas, mesas, cociñas, armarios, obxectos vellos e recollidos da rúa. As paredes e o

14

mesmo chan están cubertos por materiais de plástico que protexen o ambiente das humidades. Luz escasa e difusa. Cheiro denso a putrefacción que ascende polas tubaxes comunitarias.

María e Wilson están sentados á mesa que hai no centro. Eles son emigrantes sen papeis. ♦♦♦ Non daremos máis datos para non comprometer a súa identidade. A rapariga adolescente que mira pola fiestra é a súa filla, o único membro da familia que vive sen extenuante medo »» grazas a que ela aínda está en idade escolar.

As cartas, postais e recortes que hai sobre a mesa foron enviadas polo fillo ausen-te, detido en plena rúa cando volvía á súa casa. Non tiña documentación e por esta causa permanece nun CIE desde fai 40 días esperando que alguén organice a súa repatriación. ♦ Vemos que é a nai a que le as cartas neste momento.

A anciá que está tombada ao fondo e cun ataque de gota é a dona da casa, unha muller que necesita do coidado doutras persoas. A ela non lle importa ser acusada de calquera delito, por grave que sexa.

O visitante que pulula polo espazo é un amigo da familia, a súa visita débese, con todo, ao interese por cobrar a débeda que ten contraída desde fai anos.

TIRADA PRIMEIRA

1 (Adolescente).- Na rúa miles de autos rutilantes. Debaixo da ponte un ladrón a piques de ser atrapado por un policía. « Máis aló da ponte unha árbore chea de paxaros e un farol antigo. Na fonte que se adiviña ao final da rúa unha estatua que abre a boca dun túnel. Dentro do túnel un camión de bombeiros con espasmos de agonía que foxe e desaparece. » Atención, ábrese o semáforo da esquina e todo o suburbio móvese, desprázase para tomar o sol uns metros máis aló, debaixo do oco das nubes.

2 (Pai).- Sabiámolo. » Filla, non deberías escribir tantos versos, non levan a ningu-nha parte. Mira a tele, a tele ten cousas que te asombrarían se a vises, se a vises e non estiveses pensando ♦ Mira, descubriron na Amazonía un novo antepasado humano, podería tratarse dun erro na cadea da evolución. Filla, que eran os hu-manos antes de ser humanos? Estaban os humanos predestinados / a existir?

3 (Nai).- Déixaa, deixa que conte todo o que teña que contar ♦♦♦ Os humanos existen porque Deus o quixo ♦♦ « Por favor, non angusties mais á nosa filla. Se quere escribir versos, que os escriba ♦ Algún día gañará un premio literario / e quitaranos de ser pobres.

15

4 (Visitante).- Sigo confiando, confío absolutamente ♦ Sodes os meus amigos ♦♦ Sabedes perfectamente que nunca pensei en pedirvos nada. Pero os tempos cam-bian ♦♦♦ « E agora que facemos ♦ Non o sei. Estou desconcertado ♦♦ Eu tam-pouco estou nunha boa situación precisamente ♦♦♦ » Durante anos traballei duro, e aforrei máis que ninguén, pero agora ♦♦ A miña muller está moi enferma, / nece-sita…

5 (Anciá).- » Tanto esforzo para cruzar o río, tantos anos de loita contra a corrente, para agora morrer alén ♦ Eu militei no partido comunista ♦♦ «« Os premios están outorgados. Todos os premios.

6 (Fillo ausente).- Querida irmá: Na rúa, hai versos extraviados que ninguén canta. « Inténtao, prométeme que o intentarás polo menos. Xa verás, serás unha poetisa extraordinaria.

TIRADA SEGUNDA

1 (Adolescente).- Non vedes chover alén do mundo? Gustaríame chorar por algo que non fose o destino ♦ » Por que ledes as palabras do meu irmán con esa ab-surda cadencia?

2 (Pai).- Cantos días leva xa sen nós? E nós sen el? O peor de todo é gardar silencio, non poder velo nin oílo porque é imposible falar.

3 (Nai).- Está ben, o noso fillo é forte. O noso fillo vive ao instante. Cada vez son máis persoas que teñen esperanzas de que se lles recorde logo de morrer. Pero el non, non el. Iso aos ilegais non nos pasa. Por fortuna. O afán de inmortalidade é un síntoma de sociedade virtual. Que pena non ter ADSL. Quedarán na nosa me-moria colectiva algúns nomes, pero non na nosa memoria. ««« Será imposible esquecer os nomes dos premiados. E con todo, todo avanza cara ao esquecemen-to do instante. Tamén os premiados cren que os seguirán recordando polas súas obras, pero non é así, as obras necesitan do esquecemento das obras anteriores. Esquecemos que o máis importante, / quizá, xa sucedeu. Ninguén herdará o noso nome, nin tampouco os nosos actos. Non serán necesarios 500 anos para que ninguén se acorde de ninguén ♦ Agora, xa, todos somos descoñecidos. Non esta-des de // acordo?

4 (Visitante).- Señores, quero informalos de que non traerei máis cartas a esta casa. Escoiten ♦ » Señores, quero informalos de que non traerei máis cartas a esta casa. »» Señores, quero informalos de que non traerei máis cartas a esta casa. »»» / Señores…

16

5 (Anciá).- ♦♦♦ Si, é verdade, todos os nosos actos se baleirarán de significado. ♦ Fagamos o que fagamos, os actos borraranse, e é posible que tamén as pegadas ♦♦ tamén as pegadas. Nós, filla, non formamos parte da memoria. Con todo, hei de recoñecer que as xeracións futuras terano máis fácil. «« Millóns de computado-ras rexistrando e almacenando os seus nomes, todo o que fixeron, durante sécu-los, durante séculos, as súas fotografías, as súas caras, as súas caras de cando tiñan sempre 20 anos, ese avatar que elixiron para ser… (A anciá tose)

6 (Fillo ausente).- Querido pai: O centro de internamento ten acceso á Rede, pai. É incrible.

TIRADA TERCEIRA

1 (Adolescente).- Os zapatos con solas de algodón curan os pasos nos erros, espertan impulsos sen resposta posible, son argamasa e iodo para o absurdo dos días, que pasan silenciosos ao nivel do chan. « Os zapatos con cordóns de aceiro prevéñennos da vertixe, dan confianza aos demais zapatos, son pimpantes pega-das de nós mesmos. Os zapatos amarelos espertan un incontido desexo de orde-nar os abismos latentes nas miradas dos paseantes atormentados. Os zapatos con tacón extrafino e delicado conteñen o alento no bico dos pés e axúdannos a obser-var o mundo de xeito crítico, sincero, vivo. «« Os zapatos unidos polo costado son zapatos únicos para durmir ensamblados fantasiando fábricas de paxaros metáli-cos de choromiqueira molicie. Os zapatos de cristal son instantes de fábula des-carnada case esquecida tenue. Os zapatos de retallos que serven aos pobres para arremedar a vida fan xogo coas costuras das súas peles espidas. Os zapatos que cruzan mares son emigrantes ilegais cargados de utopía necesaria para non deixar de mirar ao horizonte, ao crepúsculo. / Os zapatos que renuncian a ser zapatos dan discursos prosmeiros nos grises pazos que habitan os que nos gober-nan. ««« Os zapatos zapatos apenas teñen compañeiros de viaxe e morren solita-rios en hospitais de beneficencia. Os zapatos con buracos confesan o seu amor a berros ♦♦ «««« Escoitade, // escoitade por favor, os zapatos con buracos confesan o seu amor a /// berros.

2 (Pai).- Filla, « es o alento desta / casa. Es o talento desta casa.

3 (Nai).- Es o que nos alegra o / » día. O que nos alegra.

4 (Visitante).- Se non me queren escoitar, non me escoiten. Pero necesito finiquitar todos os asuntos pendentes. Non podo vir máis por aquí. Non sei se me entenden ♦♦ Teño unha familia, teño unha empresa. Non pido xa que me devolvan todo o préstamo. Somos amigos, bos amigos. Se puidese contrataríate de novo, amigo

17

♦♦♦ Que? Non entendo ben iso, « non o entendo. «« Gozo moito coa inocencia que / hai nesta casa.

5 (Anciá).- Dedicabamos o tempo a imprimir panfletos, miles de panfletos que repartiamos por toda a cidade. Neste mesmo edificio, nos sotos, estaba a imprenta.

6 (Fillo ausente).- Querida nai: Expliqueilles mil veces iso, nai, son economista, estudei Economía en Perú. ♦♦ Eles partíanse o cu.

TIRADA CUARTA

1 (Adolescente).- (gritando) ««««««« É que non hai nada que poidamos facer ♦

2 (Pai).- ««« Pero de que parte está vostede? ««««« Responda. Eramos amigos.

3 (Nai).- Vostede viviu nunha época na que as mulleres loitaban por algo, agora nós en cambio ♦ » Mire, vostede sabe que xa non é así, xa non, xa só hai defensa, loitamos por defendernos, por conseguir que non nos destrúan. Que cre que estou facendo aquí? Esperar unha oportunidade, unha pequena oportunidade. Unha esmola. Que se esquezan de nós e nos deixen quedar, aquí, nesta casa, escoitan-do a nosa / filla os seus versos.

4 (Visitante).- Ogallá teñan un final os berros. » Polo menos nesta casa non hai mortos, porque aquí, de momento, non morreu ninguén, verdade? ♦ »» Non, ami-go, porque se morrésemos de fame ou afogados pola miseria só teriamos unha oportunidade, saír na tele, nun deses programas de espectáculos en directo onde a xente vai declarar os seus celos e os seus ♦♦♦ (o home ri). Falo en serio. ««« Xa non hai noticias sobre os desaparecidos no estreito, dádesvos conta? Coa crise mundial acabáronse os mortos. Xa non hai noticias de mortos, salvo as que teñen que ver con atentados ou con terremotos, sucesos, sucesos. É unha sorte que vostedes sexan tan cultos / e falen tan ben.

5 (Anciá).- Recordo que a garda civil buscábanos como tolos, non sabían onde podía estar o fodido taller de impresión ♦ A última multicopista saíu algo defectuo-sa, deixaba unha marca ao principio da páxina, e por iso tiñamos que estar quitan-do coa guillotina, porque temiamos que houbese constancia na fábrica deste de-fecto e / ♦ «« A min detivéronme varias veces. Non me tocaban, non me tocaban porque era muller, aínda que os fascistas nunca foron moi considerados cos asun-tos de xénero, pero nunca me tocaron. ♦♦♦ O dano era outro, ameazábanme con ir a polo meu fillo, con deixalo podrecer nunha cuneta se non lles dicía ♦ Pero que lles podía dicir eu? Eu non sabía nada. // Non é certo, si que sabía cousas, pero non eran asuntos importantes, de nada lles serviría deter a outras mulleres e so-

18

metelas a ♦♦ Que? Si, agora recordo, claro que lles servía, servíalles para acre-centar o odio, para odiar cada vez máis, para odiarse a si mesmos, e a todos.

6 (Fillo ausente).- Queren facernos pensar que todo está ben, que non hai nada por que preocuparse. Din que non tardarán en negociar unha pasaxe. ♦ Non é difícil escapar, o problema é que quedará de min logo, cando máis tarde me atra-pen.

TIRADA QUINTA

1 (Adolescente).- Escribimos sen parar e cremos que así poderemos transformar a realidade. A escritura ilegal é a única escritura subversiva. A escritura ilegal é a escritura dos ilegais. Non quedarán para nós nin as paredes das rúas. Xa non haberá paredes nas rúas onde colocar unha puta letra. Pai, non faga zapping, rógollo, acabarei vomitando na cadeira de brazos ♦ Señor, por favor, marche ♦♦ «« / Quero que marche inmediatamente.

2 (Pai).- Estades vendo? Eses pobres desgraciados que non teñen onde caer mortos. ♦ A tele é o que ten, que o iguala todo, o Rei mesmo é un máis, o Papa é un máis, o príncipe, a princesa, o presidente do Goberno, os grandes novelistas, os grandes poetas, os grandes tolos artistas excéntricos, outros máis, a tele é democracia, é a democracia auténtica ♦♦ / a única democracia popular.

3 (Nai).- Non sexas ateo, cambia de canle, pon a 2 que hai unha retransmisión oficial. Filla, xa non tes máis poemas na cabeza? ♦ / Señora, non se queixe tanto, é gota, escóitame? A enfermidade da gota. Os riles son os culpables. Beba dous litros de auga e non lle dea tanto ao xamón.

4 (Visitante).- Non é xusto, «« Eu axudeilles, eu axudeilles á chegar aquí, e non se xogaron a vida niso, verdade? Eu non son traficante, se fose un traficante esixiría-lles o dobre. Mala sorte ♦ Mala sorte ♦ Iso é todo. ««« Non sempre somos donos do noso destino, esa é a verdade. Este lugar é unha rateira, pero ninguén os des-cubrirá, ninguén os descubrirá salvo que

5 (Anciá).- É unha ameaza, non o negue. Nos seus ollos vexo unha ameaza cruel e estúpida. Sei o que dirá, e o que vai dicir neste preciso instante: “Ninguén os des-cubrirá salvo que / É vostede un especulador, señor ♦ Como se chama vostede? » Como se di chamar? » Amigo ♦♦♦♦ // Totalmente de acordo, «««« a escrita ilegal é a única subversiva, e sen subversión non hai vida, señores. (A anciá xeme) ♦♦♦♦ Que xamón?

6 (Fillo ausente).- Querida familia: Preparade as maletas, quizá non quede outra alternativa que volver. Quen pode soportar tanto orgullo cravado nos corazóns ♦

19

Cando construïamos as súas casas con soldos miserables ninguén se queixaba pai, e agora explícanlle que todo cambiou, que xa non necesitan de dúas mans como as súas, que hai outras mans con máis dereitos. Soño con botarme á boca auténtica / carne de porco.

TIRADA SEXTA

1 (Adolescente).- Había ♦ tantas flores cortadas enriba da mesa ♦ había ♦ tantas patas de cordeiro ♦ tantos ♦ abrazos e bicos ♦ tanta emoción ♦ tenrura ♦ branda ♦ penas sostida por tersos alfinetes ♦ bolboretas dóciles ♦ e lumes funestos con espírito de festa ♦ ruidosa acordanza ♦ de infancias risoñas ♦ decrépitos petos ♦ copas de espumosos viños agarimosos ♦ unha explosión de gas efémera ♦ luces multiplicadas no horizonte ♦ corpos ♦ corpos embozados ♦ corpos que supuraban goce ♦ efluvios nas extremidades ♦ linguas que se abandonaban ao automatismo da memorística e unha lista interminable de agasallos feroces frescos había tantas patas de cordeiro enriba da mesa había ♦ tantas flores cortadas ♦ que permaneci-ches en xaxún en actitude de coitelo ♦♦♦ (O resto aplauden con xúbilo)

2 (Pai).- Ben, non está ben que o diga eu, pero quedará vostede a / cear

3 (Nai).- Precisamente podo preparar coxas de polo. O polo é un animal moi / sa-boroso.

4 (Visitante).- Debería marchar, a miña muller espérame. Ben, quedamos outro día e falamos con calma, sen excitarnos. Non me gustaría chegar ás mans.

5 (Anciá).- O polo é o animal que máis merda garda nas súas vísceras. Chumbo, sobre todo chumbo. Os soldados en Afganistán almorzan corazóns de polo para disparar aos seus / inimigos.

6 (Fillo ausente).- Querida familia: Hai algo que me gustaría dicirvos. Onte levá-ronme a urxencias, intentei aforcarme co cinto negro, ese que me regalaches o pasado Nadal, nai.

20

Si cierras los ojos

Carmen Abizanda Losada

A mi buen amigo Euloxio R. Ruibal.

A Antonio Malde y a Nicolás Castiñeira.

A la pequeña Sombra, nuestro gigante bueno.

Los textos en negrita los conforman voces de mujeres diferentes.

Dicen que si cierras los ojos puedes ver con el corazón.

- Cuando mi hermana y yo éramos pequeñas nuestra madre nos dejaba bajar a la calle a jugar a la mariola. La primera vuelta era siempre fácil, lo peor era la segun-da; no sé por qué pero nunca acertaba en la casilla. Entonces mi hermana se reía de mí. Yo le decía que mis fallos se debían al azar y ella me respondía que no, que siempre fallaba al final de la partida.

Dicen que si miras dentro puedes ver el lado más profundo de tu alma.

-Recuerdo cuando cogí aquella pistola. Le quedaba sólo una bala. Yo no lo sabía. Apunté a su cabeza. Podía sentir cómo temblaba. Disparé cuatro veces. La quinta al aire. Entonces sonó seco el disparo. En realidad siempre pienso que lo maté cuatro veces. El azar le salvó la vida. Fue el azar y no yo. Salí corriendo escaleras abajo. No sé cómo llegué a la calle ni lo que hice a continuación. Solo que de pron-to estaba en la comisaría del barrio declarando ante un policía con gafas de con-cha de color azul oscuro. Nunca olvidaré esas monturas. No sé lo que le dije. Fue él quien me puso en contacto con una asociación de mujeres maltratadas. Des-pués el juez dictó una orden de alejamiento contra mi marido. Ha pasado ya un año. No sé qué decir. Supongo que estoy bien.

21

Marieta cerró los ojos y pudo ver el rostro inocente de Mauro. Tenía tan solo dos años y ya había escuchado demasiado.

- Lo conocí en la facultad de derecho. Asistíamos a las clases nocturnas. Los dos trabajábamos durante el día. Yo en una frutería y él en un banco. Sentí que por primera vez en mi vida alguien que me gustaba se fijaba en mí. Quiero decir que lo hacía de una manera diferente. Nunca fui muy sociable, así que llegaba al aula y me sentaba sola en un rincón. Él entraba me buscaba y se sentaba a mi lado. Al principio me sentía incómoda, después contemplaba halagada su comportamiento. Me hacía preguntas, que comenzaban por el clásico: ¿dónde vives? o ¿trabajas? y que terminaban con el más audaz: ¿vamos al cine esta noche? Le respondí mu-chas veces que no. No quería complicarme la vida. Pero un día dije sí.

No puedo, no puedo, ya no.

- Nos habíamos hecho buenos amigos, pero ni siquiera había tratado de darme un beso. Empezaba a preocuparme. Yo siempre había sido, a pesar de mi timidez o precisamente por ella, de las que desde el primer día se van a la cama con el pri-mer tipejo que les gusta. Pero él… parecía que yo le interesaba de verdad. A veces pensaba que no tomaba yo la iniciativa porque en realidad no me sentía lo suficien-temente atraída por él. No sé. Era todo muy raro, pero yo suponía que era yo la que lo veía así, que en realidad, lo que nos sucedía, les pasaba a todas las parejas desde el principio de los tiempos. Para mí era la primera vez.

Ahora recuerdo. Aquel bolero que para mí sonaba como el jadeo de un muer-to.

- Un buen día me pidió que me casase con él. Me quedé muy sorprendida. Está-bamos sentados en una terraza en el Parque de Rosales. Solíamos ir allí los do-mingos. Ahora quedábamos todos los días del fin de semana. Llevábamos dos meses saliendo juntos. Me quedé muda, pero él insistió. Le dije que me diese un tiempo, que no podía contestarle tan de repente. Al final esa misma mañana le di una respuesta.

Él rompió mis venas en cientos de virutas.

22

-Fue increíble, tanto tiempo esperando… En aquel momento pensé que nuestras madres tenían razón al decirnos que había que “guardarse”, que había que poster-gar el placer para aumentar el deseo. Pedro me había dicho muchas veces que me quería, pero nunca lo escuché con tanta verdad como aquella noche. Desnudos encima de la cama prometimos amarnos siempre. Nos fuimos de luna de miel a Granada. Era primavera.

Dicen que si miras dentro hay un vacío y mucho dolor. Nadie fue capaz de arrancarme el dolor, nadie es capaz de hacerlo ni tan siquiera ahora tú.

-Fui muy feliz aquellos días. Todavía me cuesta recordarlo.

Ocultó al ángel y extrajo de allá del fondo, el grito.

-Siento aún más dolor al recordar los buenos momentos que los malos. El día de mi cumpleaños me dio la primera paliza. Vivíamos en Prosperidad. En un pequeño apartamento que habíamos comprado pidiendo una hipoteca. Era mi cumpleaños y llegué tarde a comer. Llevaba un buen rato esperándome. Se puso muy violento. Nunca lo había visto así. No paraba de repetirme que él llevaba casi una hora en casa. Le dije que habíamos recibido unos pedidos y que yo había tenido que que-darme a organizar todo. Mi explicación no sirvió de nada. Empezó a golpear la mesa con fuerza y a gritar. Intenté calmarlo, pero sin ningún éxito. Me sujetó por un brazo y con la otra mano empezó a golpearme en la cara.

Si miras en tu interior ya solo queda el silencio.

-Recibí con dolor y perplejidad aquellos primeros golpes. Empecé a llorar sin emitir sonido alguno y me dio un ataque de hipo. Entonces paró de pegarme. Los golpes me abrieron la ceja. Todavía tengo la cicatriz. Ese fue sólo el principio. Ahora me pregunto por qué no me fui en aquel momento. Por qué permanecí a su lado. La verdad, no hay una respuesta. No lo sé. Supongo que después de aquella primera paliza yo ya no lo amaba.

La palabra, la voz.

-Mi amiga Violeta. Fuimos juntas al colegio. Vino a mi boda, sí. Yo la invité. Cuando las palizas se hicieron frecuentes la llamé por teléfono, no sabía a quién recurrir, y

23

ella siempre había sido tan buena conmigo… Le quitó importancia. “Todas las parejas discuten”, me dijo. Yo le contesté que nosotros casi no discutíamos, que él se enfadaba por cualquier nimiedad y luego me pegaba. Me respondió que tenía que esperar… Quería contar lo que me estaba pasando para que me ayudasen, pero al mismo tiempo no soportaba la idea de que alguien más lo supiera. Era una nueva forma de humillación. Violeta, que vivía con su novio en Alicante, quedó en venir a vernos, incluso habló de pasar unos días con nosotros en Madrid. Nunca vino. Me llamaba de vez en cuando, como siempre, y su voz sonaba tan feliz que resultaba insultante, ¿para qué contarle ninguna pena? A veces tenía yo los labios tan hinchados que me costaba hablar. Nunca me volví a quejar. Fue mejor así.

Enmudeció

Arrancó

Mancilló.

Derrotó.

Negó, para siempre, negó. Edificó un laberinto oscuro que conducía a un no lugar. Territorio del no deseo, de violencia y dolor, más dolor.

- Mi hermana Almudena. ¡Qué guapa estaba, aquel día! Todo el mundo decía que era la más guapa de la boda después de la novia. Lo decían por cortesía hacia mí, pero yo sabía que no era verdad. Quiso ayudarme. Mi hermana siempre quiere ayudarme. Me dijo que lo dejase. Que nos fuésemos las dos a vivir con mamá, pero yo sabía que si me separaba de mi marido mi madre no iba a acogerme. Así se lo dije. No supo que contestarme. Sabía que yo tenía razón. Ella tenía un traba-jo muy mal remunerado, por eso se había quedado a vivir con ella. Nuestro padre había fallecido de un cáncer de pulmón un año antes de que yo me casase. Fuma-ba todo el rato, papá. Él se habría enfrentado a ella, me habría ayudado, pero estaba muerto. Mi hermana vino varias veces a dormir a casa, cuando no tenía turno de noche. Trabajaba de telefonista en un hospital. Pero él se dio cuenta de la jugada y Almudena no pudo volver a casa. Era mi único apoyo, mi hermana…

No sólo violó mi cuerpo. Escribió en negro mi nombre. Y yo desaparecí deba-jo de lágrimas imposibles. De sangre y sal.

- Matías. Prefirió mirar para otro lado. Era el artista de la familia, mi primo Matías. Un pintor reconocido. No tuve que contarle nada. Un día apareció en casa. Se oían los gritos en el descansillo. Vivíamos en un segundo sin ascensor. Todavía san-

24

grando por la nariz, como pude, le abrí la puerta. Era la primera vez que venía a casa. De niños solíamos pasar los veranos juntos en el pueblo. Crecí con él y lo amé en secreto. Éramos inseparables. Pasamos sin darnos cuenta de la infancia a la adolescencia, de recoger moras para hacer tartas a asistir juntos a la verbena del pueblo. Él era dos años mayor que yo. Sufría al verlo bailar con otras chicas. Yo tenía 13 años. Mi cuerpo todavía se estaba adaptando a los cambios que en él se producían. Una noche, en plenas fiestas de agosto me pidió que bailásemos juntos. Sorprendida acepté. Sus manos sudorosas me sujetaban por la cintura. No puedo recordar la música que tocaba la orquesta porque no la oí. Sólo sentía el ritmo acelerado de mi propio corazón. Muy cerca de mí, casi en mi oído me susu-rró que me quería. Asustada me escondí entre el pasillo que dejaban dos de las barracas de la feria, pero él me encontró. Sin decir nada, me besó en la boca. No supe resistirme. No quise hacerlo. Era el primer beso, sabía a tierra y a sudor, a humo… No volvió a repetirse. Él se marchaba al día siguiente a Madrid. Su madre, la tía Loti, falleció aquel invierno. Matías tardaría años en volver a pasar el verano en el pueblo. Yo guarde siempre nuestro secreto. Con el tiempo se convirtió en un pintor de renombre. Salía en los periódicos. Yo conservaba los recortes de prensa en los que se hablaba de él. Era un verdadero artista. Sus éxitos me eran los míos. Aquel día cuando le abrí la puerta, a pesar de todo, no pensé en el dolor de mi cuerpo y de mi alma. Pensé tan sólo en aquel primer beso y entonces le pude sonreír y pedirle que volviese al día siguiente. No lo hizo. Tampoco supe nunca a que se debía esa inesperada visita. No lo he vuelto a ver, hace tiempo que no asisto a las reuniones de la familia. Podría odiarlo pero no le odio. Me abandonó muchas veces. Era sólo una más.

Me ocultó

Me desapareció

Y ya todo fue miedo

El silencio fue miedo

- Si exceptuamos a mi hermana Almudena, nadie me ayudo. Bueno, sí, la asocia-ción. ¿Los vecinos? Tampoco. La portera no hacía más que protestar por el ruido que hacíamos, que según decía, molestaba a “toda la casa”. Los de abajo golpea-ban con la escoba en el techo cada vez que mi marido, mi ex marido, me pegaba. Nadie vino a socorrerme ni a pedirle que dejara de pegarme. A ninguno de ellos le importaba yo lo más mínimo. No tenían ningún sentimiento de humanidad y esas cosas. Si no hacíamos ruido, él bien podía matarme. Más o menos eso era lo que

25

pensaban. Solo una anciana medio sorda que vivía puerta con puerta con noso-tros, la señora Aurorita, me preguntó un día qué ocurría en casa. No quise alarmar-la, le mentí. Le dije que era un sobrino mío, que estaba pasando unos días con nosotros y que armaba mucho jaleo. Yo ni siquiera tenía sobrinos… Pero ella no lo sabía. No lo sabría nunca. Murió al poco tiempo. Antes de que yo tomase la deci-sión de matar a mi marido.

Los pasos del otro

Miedo

La risa

Miedo

La paz

Miedo incluso en la paz.

- Lo peor todavía no lo puedo contar. Aún duele… El sabor amargo de la sangre y su olor, ese olor. El olor de la sangre de uno… La humillación… Eso no se olvida nunca. Eso no se puede olvidar, no se debe olvidar porque ocurrió. A la cabeza sí, se la puede engañar, pero el cuerpo, el cuerpo es muy sabio. Tiene memoria. No olvida. Y mi cuerpo está lleno de recuerdos, de malos recuerdos. Sé donde está cada golpe, conozco al detalle toda esa terrible geografía del dolor.

Dicen que si cierras los ojos puedes ver con el corazón.

- Me gustaría proponer un brindis. Por ti. Para que nunca vuelvas a saber lo que es la felicidad. Para que todo este dolor se haga tuyo. ¿En qué me has convertido? En un ser incapaz de amar a otro. Me has convertido en un ser enfermo. Que tiene miedo a la oscuridad, a caminar por la calle, que teme cualquier forma de amor... Apenas duermo por las noches, ¿sabes? Cuando empiezo a conciliar el sueño me asaltan terribles pesadillas. Me despierto en plena noche gritando y sudando con tal sensación de pánico que ya no puedo volver a quedarme dormida. Cuando alguien me toca me violenta tanto que me aparto enseguida. El más mínimo calor humano me da miedo… ¿En qué me has convertido? No, no te perdono. Nunca, ¿me oyes? Nunca. Ni después de muerta.

Yo ya no puedo

(Silencio).

26

Borraste las lágrimas de mis ojos

Abortaste la palabra y no quedó ni siquiera el silencio

Un vacío

Todo un largo adiós

Nunca

Negaste mi ser

Mi piel

- Quise matarlo. Lo decidí. El azar lo salvó. Esa última bala, la que estalló en el aire, era para él. También ganó el final de la partida. No importa. No importa ya. Si al menos pudiera dormir tranquila, olvidar, dormir… Daría algo por tener un poco de paz. Pasa el tiempo y parece que no pasa para mí. El olvido es para los otros. A veces creo que estoy ya muerta, como si ya sólo fuese capaz de esperar el final. Como si viviese una muerte anticipada. Si al menos lo hubiese matado tendría algo por lo que pedir perdón. Pero hoy, hoy, algo es diferente, no sé... Yo también quie-ro ganar el final de la partida. Mi hermana solía decir que pierdo siempre porque no tengo fe. Que la fe es lo que diferencia a los ganadores de los que no lo son. “Ima-gínate” -me decía- “que vamos a volar una cometa. Yo me digo que sí, que lo voy a lograr, ¿y tú que dirías? Pues que no. ¡Así no se vuelan cometas ni ninguna otra cosa!”. Mi hermana Almu es muy graciosa. Le divertía meterse conmigo. Decía que así yo no iba a ningún lado, que esa falta de fe me impedía salir victoriosa de mu-chas situaciones. Siempre fui así. Desde que yo recuerdo fui así. Me gustaría cam-biar pero no puedo. Las palizas no han hecho sino acrecentar mis miedos. La poca fe que tenía la han borrado de un soplo. Almu ya no me da ese tipo de charlas. Le duele a la pobre hablar conmigo. No quiere herirme. Si supiese que ese cuidado que tiene es lo que más me duele…No sé. La vida es muy rara. A veces los que más te quieren son los que menos saben cómo tratarte. Pero de verdad, creo que me gustaría sorprenderlos a todos y ganar ese final de partida. Me gustaría, pero no sé por dónde empezar…

Dicen que si cierras los ojos… e imaginas un mundo. Un mundo que no es el tuyo. Un mundo donde puedas ver con el corazón, donde puedas mirar de nuevo a tus hijos, donde pidas justicia… Dicen que si cierras los ojos hay una segunda oportunidad para ti. Si cierras los ojos puedes ver de nuevo con el corazón…

27

Contaminações

Ensaio para a mesa de abertura da Flap Rio 2007

Márcio-André

O que não me mata me deixa mais forte

Max Planck

Para começar a falar de “contaminações”, vou relatar uma viagem e uma performance recente que realizei. No dia 22 de junho de 2007, contrariando todos os conselhos de amigos, médicos e parentes, peguei um avião de Paris para Kiev, na Ucrânia, e de lá parti de carro, com um guia e mais duas pessoas, para Pripyat, a cidade fantasma onde houve em 1986 a famosa catástrofe de Chernobyl. Era uma viagem cheia de riscos, claro. Na cidade, a mais afetada pelo acidente, não se pode morar, não se pode comer, não se pode ficar muito tempo. Ali estávamos expostos a uma média de 130 microroentgens por hora de radiação gama, proveniente do césio 137 que paira no local. Isso nos permitiria ficar, no máximo, duas horas. Ficamos quase seis. Apesar de não ser uma cidade propriamente turística, a arquite-tura uniforme, remanescente do antigo bloco comunista, os edifícios em ruínas e de arestas enferrujadas, os objetos contaminados, deixados pelos moradores há vinte anos, as ruas invadidas pelo mato causavam um es-tranho fascínio. Em determinado momento, avisei que eu precisaria me afastar do grupo e, diante do Palácio da Cultura, bem no centro da cidade, realizei a primeira (e provavelmente única edição da) Conferência poético-radioativa de Pripyat. A conferência contava com abertura solene, leitura de poemas meus e de Paul Dehn – poeta que escreveu sobre e sob a era atô-mica – e com o “abandono” de alguns livros no lugar. Ali, na solidão daquela conferência de um homem só, a milhares de quilômetros de qualquer coisa

28

familiar, circundado pelo silêncio do fim do mundo, eu fazia, ainda que sem saber, um hino às contaminações, além, claro, de me contaminar, tornando-me, provavelmente, o primeiro poeta radioativo do mundo. Sim, haviam me alertado do risco de desenvolver um câncer ou gerar um filho anormal. Mas pergunto: não faria isso também parte da performance?

Essa experiência de contaminação, fantástica mas real, e por isso ainda mais fantástica, fez-me perceber, entre outras coisas, que somos seres essencialmente em contaminação. A palavra contaminação vem do latim “contaminatio”, que, por sua vez, é uma variação de “contamino”, que de-signava a prática da contaminação, isto é, o ato de fundir em um só várias comédias ou contos. Por extensão, veio a sugerir o sentido de “entrar em contato” e, só posteriormente, o sentido pejorativo de “sujar, infectar, man-char”.

O interessante neste breve mergulho etimológico é perceber que a palavra “contaminação” tem um sentido muito mais amplo para nós que a palavra “influência”, por exemplo. Primeiramente porque é uma palavra, já em sua origem, do âmbito literário; segundo, porque falar que um artista é contami-nado por alguma coisa ou alguém está muito mais próximo ao que realmen-te acontece quando se está exposto a um corpo estranho. A contaminação não parte de um princípio de troca hierárquica entre um contaminador e um contaminado: na verdade, ambos se contaminam mutuamente. E aqui some todo o sentido de linearidade e o sentido clássico do ensinamento professo-ral. Afinal, como diz Guimarães Rosa, professor não é aquele que, de re-pente, aprende? Logo, não creio ser absurdo aceitar o fato de que uma obra clássica como Os Lusíadas possa ser contaminada por uma recente como, por exemplo, a de Osman Lins. Se regredirmos um pouco mais neste ca-minho, vamos perceber que a palavra “contaminação” vai ao encontro mesmo da física das partículas, ao aceitar que tudo faz parte de uma só coisa. Ora, só podemos ser contaminados por algo que já esteja dentro de nós, ainda que enquanto possibilidade. A radiação gama só pode alterar a composição molecular das células humanas porque são também elas com-postas por átomos. É somente enquanto entes atômicos que temos a chan-

29

ce de sermos alterados atomicamente – em outras palavras: por sermos semelhantes em nossa unidade fundamental a tudo o que há no mundo, inclusive à radiação, é que temos o poder de sermos alterados nessa uni-dade. Se não tivéssemos esse poder, somente aí seríamos imunes ao mundo e àquilo que altera. É impossível negar: somos seres em eterna contaminação, mutantes por natureza. Temos, todos e tudo, a mesma base material e elétrica e não sabemos precisamente onde começamos e termi-namos.

Em nossa história de segmentações, como tentativa de fundamentar a sub-serviência da Obra ao indivíduo, fomos obrigados a seccionar o real, sobre-tudo aquele que concerne ao conhecimento e às artes, em categorias como as de “linguagem”, “área” e “gênero” e acreditar que estas são propriedades estanques, desde sempre estabelecidas e quase imutáveis, mas com pos-sibilidades de se inter-relacionarem. Conceitos como “interdisciplinaridade”, “transdisciplinaridade”, “multidisciplinaridade”, “pluridisciplinaridade” não fazem mais que atestar tal crença. O que proponho é que sequer suponha-mos a recuperação de certa característica totalizante inerente à natureza das coisas, uma vez que as coisas nunca deixaram (e nem poderiam dei-xar) de pertencerem-se: falamos daquilo que, antes e agora e sempre, nun-ca foi qualquer outra coisa senão uma mesma coisa. Nunca houve distinção mais profunda entre música, poesia, teatro, dança, artes plásticas e pensa-mento, além daquela que diz ao artista qual material utilizar e ao “especta-dor” como posicionar o corpo diante dela. Toda obra, não importa quem ou como a produza, faz parte da Obra. Todas as “linguagens” são apenas uma, que pode se mostrar com diversas formas materiais.

Então, se não há influências, há toda a possibilidade de contaminação. Na-da é estável, tudo está em movimento e se movimenta a partir das contami-nações – substanciais, locais, qualitativas e quantitativas. Temos a mesma fluência da rocha – nenhum ato é desconsiderado e nada, no estado das coisas, é desvencilhado. Até os nossos sonhos se contaminam do sonho dos outros enquanto dormimos. O corpo é uma usina de contaminações, um ente biônico que troca com tudo o que está à volta. A própria Morte, um

30

ente sem forma, silencioso, inodoro e incolor, não se contamina de nós para se corporificar no falecimento de alguém?

Eu sonho que uma partícula flui pelas calçadas sonhando a ordem alternati-va das coisas no mundo – essa partícula e este mundo nada mais são que a ficção do real – comédias e contos em eterna contaminação. Um “s” é um acaso de “z” ou um silêncio de dobras. A música é um acaso de poesia, a poesia é um acaso de dança, a dança é um acaso de arquitetura, a arquite-tura é um acaso de um acaso. Se desenvolvo um projeto que leva a poesia para o palco, é porque o palco sempre esteve sujo de poesia. Se neste projeto a poesia é recitada com elementos de música, é porque a própria música nunca deixou de ser poesia. Se em minha performance eu uso ro-das de bicicleta e cítaras desafinadas, é porque poesia só pode ser dita através destes instrumentos ordinários. Se abandono livros em Pripyat, é porque a própria Pripyat é um verso inacabado. Escrever um poema, execu-tar uma música, fazer uma performance em uma cidade fantasma é um ato corporal por inteiro – isto é, reivindicar no corpo de outra coisa o seu próprio corpo –, e se for, pois, para desenvolver um tumor, que se desenvolva, ele não é nada mais que o fruto sincero dessa contaminação. Não há poesia desvencilhada da vida, nem vida desvencilhada da poesia – tudo o que sonhamos é real.

A antiga poesia chinesa, os arabescos (que eram escritas e pinturas a um só tempo), as tragédias gregas, a arte dos jograis da idade média, o teatro nô (no qual encontramos dança, teatro, música e poesia, tudo de uma vez), o repente, o cordel, os rituais indígenas, os experimentos do concretismo, a poesia visual, a literatura postal, os hiperpoemas, todos sempre estiveram no âmbito das contaminações. Nunca solicitaram um posto de fusão entre artes – queriam ser um só corpo no próprio corpo. Os situacionistas (ou talvez João do Rio) foram os primeiros a sentir a contaminação das ruas como uma escrita dos pés, proponentes de uma geopoética para além do que sempre se pensou como poético. Talvez já sonhassem com Chernobyl, seu mundo maligno, cheio de pontas, e sua radiação medicinal.

Enfim, proponho, para abrir este evento, cujo tema são as contaminações,

31

fazermos o exercício de, como diria Caetano, procurar no oculto aquilo que sempre terá sido o óbvio, e que sonhemos a ordem alternativa das coisas – ainda que tenhamos, todos deste auditório, que passar o verão em Pripyat catalogando objetos contaminados. Proponho que esqueçamos tudo o que nos ensinaram nas escolas, com seus professores cansados, e que ensa-iemos o ofício do desconhecido. Que pensemos a arte, ou qualquer coisa que seja, não como instituição já estabelecida, mas como possibilidades e que, assim, possamos anunciar a “Era das contaminações”. Proponho que por fim parafraseemos Arquíloco: Tenho uma grande arte – eu contamino duramente aqueles que me contaminam.