Logotipo EUSTAT...BIZI-BALDINTZEN INKESTA 2014 4 EUSKAL ESTATISTIKA ERAKUNDEA INSTITUTO VASCO DE...

2014

Bizi-Kondizioen inkestaEmaitzen analisia

Lanketa: Eustat Euskal Estatistika Erakundea Instituto Vasco de Estadística (Eustat)

Argitaraldia IX-2015

Argitalpena: Eustat Euskal Estatistika Erakundea Instituto Vasco de Estadística Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Internet: www.eustat.es

© Euskal AEko Administrazioa Administración de la C.A. de Euskadi

Emaitzen analisia

BIZI-BALDINTZEN INKESTA 2014

2

EUSKAL ESTATISTIKA ERAKUNDEA

INSTITUTO VASCO DE ESTADÍSTICA

Emaitzen analisia

2.1 Sarrera

Gizartearen gertakariak hain dira konplexuak, non oso zaila izaten baita gizartearen arlo guztiei buruz erabilgarri dagoen informazio guztia gizarte-adierazleen sistema bateratu batean biltzen saiatzea.

Hala ere, estatistika sozial gero eta gehiago eskatzen da eta horiek egin ahal izateko bide bi jarraitu behar ditugu: gizarte fenomenoak bultzatzen dituzten arrazoi politikoen, demografikoen, ekonomikoen eta kulturalen azterketa sakona egin eta, era berean, gizarte bizitzako joerak ezagutzeko aukera ematen diguten denborazko datu-serieak bildu, behar izanez gero horiei aurrea hartzeko eta horiek bideratzeko.

Pertsonen bizi-kalitatea zehazten duen arlo bakoitza zein egoeratan dagoen laburbiltzen saiatuko gara hurrengo ataletan. Alde batetik, EAEko lurralde-eremuen artean dauden aldeak aipatuko ditugu, bai eta familiek gizarte eta ekonomia mailaren arabera dituzten bizi-baldintza desberdinak ere. Bestetik, ongizatearen adierazle guztiek 1989, 1994, 1999, 2004, 2009 eta 2014 urteetan izan duten bilakaera aztertuko dugu bizi-baldintzen inkestaren bidez.

Hona hemen inkesta honetan aztertutako eremu geografikoak:

01 Arabako lautada eta kantaurialdea (Gasteiz gabe)

02 Arabako gainerako aldea

10 Gasteiz

03 Bilbo Handia (Bilbo gabe)

04 Durangaldea

05 Gernika-Bermeo, Plentzia-Mungia eta Markina-Ondarroa

06 Arratia-Nerbioi eta Enkarterri

20 Bilbo

07 Donostialdea (Donostiarik gabe) eta Bidasoa Beherea

08 Debagoiena, Debabarrena, Urola Kosta

09 Tolosaldea eta Goierri

30 Donostia

Emaitzen analisia


3



I- FAMILIA Familiaren arloak eta dimentsioak aztertuko ditugu ondoren: familia-harremanak, etxebizitzaren ekipamendua eta familien baliabide ekonomikoak.

a) Familiako harremanak

EAEko biztanle ia guztiak familietan bizi dira. Argi eta garbi, familiak, garrantzi handiko beste funtzio asko izateaz gain, badu aparteko garrantzia duen beste zeregin bat ere: norbanakoaren eta gizartearen arteko zubia izatea. Azken eginkizun hori betetze aldera, behar den familiako giroa sortzeko ahalmena erabakigarria izango da familiako kideek harreman ona edo txarra izateko. Familiaren harremanak aztertu behar direnean adierazle jakin batzuez osatutako lau taula hartzen dira batez ere kontuan; hots, familia osoak senideekin, ahaideekin, lagunekin, auzokoekin duen harremana eta horien maiztasuna neurtzen duten adierazleez osatutakoak.

Familiari dagokionez guztira 28 adierazle erabili dira, zehatz laburbiltzen dutenak familien arteko harremanik dagoen, harreman horien maiztasuna, bai eta harremanak nolakoak diren ere.

Senideekin dituzten harremanei dagokienez, daturik aipagarrienak ondokoak dira:

- EAEko familien % 85,2k astean behin edo behin baino gehiagotan hitz egiten dute telefonoz gurasoekin, seme-alabekin edo anaia-arrebekin.

- Familien % 65,4k astero bisitatzen ditu senide hurbilenak.

- Familien % 45ek asteko egunen batean bazkaltzeko edo afaltzeko elkartzen da senideekin.

Harreman estuagoak ere (laguntza edo zerbitzuren bat eman esaterako) astero izaten ditu EAEko familien % 44,5ek.

Beste muturrean familiarik ez dutenak daude, % 2,3; edo familia izan arren harekin harremanik ez dutenak % 1,6. Ehuneko horiei harreman-mundu oso txikia duten familien taldea gehitzen badiogu (% 4 inguru), zera ikusten dugu: seniderik ez dutenen edo senideak izan arren haiekin harremanik ez dutenen multzoa 33.700 familia ingurukoa dela EAEn. Multzo hori 36.700 familiakoa izan zen 2009. urtean; beraz, 3.000 gutxiago daude.

Gutunak eta mezu elektronikoak dira harremanetarako gutxien erabiltzen diren baliabideak. Atal honetan mezu elektronikoak sartu dira, familiarteko harremanetan mezu elektrikoen erabilera % 14koa izatea ekarri du, eta harreman horien maiztasuna hilabetekoa edo handiagoa da.

Familiako kideek lagunekin dituzten harremanen egiturak erakusten du hoberen, familiek inguruarekin eta, azken batean, gizartearekin duten benetako integrazio maila. Atal honetako datu adierazgarrienak:

- EAEko familien % 72k harremanak izaten ditu beste familia batzuekin, haiekin familia-loturarik izan ez arren.

- Familien % 73 telefonoz jartzen da harremanetan lagun dituen beste familia batzuekin, astean behin edo gehiagotan.

Beste muturrean, lagunik ez duen 69.135 familiako talde bat dago. Talde horrek ez du lagunik edo, edukiz gero, ez dute haiekin harremanik; beraz, ez du oinarrizkoa den adiskidetasun-harremanik ezarri

edo partekatu beste familia batzuekin. Azkenik, familiek auzokoekin izaten dituzten harremanak ez dira oso aipagarriak izaten, adiskidetasun-harremanak ez badira behintzat: auzokoek elkar agurtzen dute guztientzako tokietan eta mesede txikiak egiten dizkiote elkarri.

Emaitzen analisia


4



Harreman-egitura hori guztia modu aipagarrian aldatzen da, azterketan geografia-aldagaiak sartuz gero (lurralde historikoa edo bizitegia, esate baterako). Era berean, familiaren maila sozioekonomikoa bezalako aldagaia sartuta aldaketak gertatzen dira.

1. taulak astero harremanak dituzten familien ehunekoa (familiartekoak, senideak, lagunak eta auzokoak) eta harreman horiek nolakoak diren biltzen du.

1. taula. Familiak, hurbileko familiaren, senideen, lagunen eta auzokoen arteko

asteroko harremanen arabera, lurralde historikoei jarraiki (%). 2014

Iturria: Eustat. Bizi-baldintzen Inkesta

Itxuraz, hasi da nahiko argi ikusten ongizatearen EAEko geografia dei dezakegunaren lehenengo zertzeladak.

Adierazle horietan pertsona nagusiaren hezkuntza maila edo familiaren diru-sarrerak kontuan hartzen badira, azken honek, jakina denez, hezkuntza mailarekin korrelazio altua izanik, aurreko bizi-baldintzei buruzko inkestek aurreratu zuten harremanen eskema berresten da: gizarte maila altuagoa duten familiak batez ere lagunekin egoten dira harremanetan; bisitak eta batzarrak egiteaz gainera sarri elkarri telefonotik deitzen diote. Beheragoko mailako familiak, ordea, ahaideekin eta auzokoekin egoten dira harremanetan batez ere; elkarri bisitak eta mesede edo zerbitzu txikiak egiten dizkiote.

Harremanetarako portaeraren tipologia bezala defini dezakegun fenomeno hau laburtzeko esan daiteke maila ekonomiko ertain-altua duten familien % 68 aldizka daudela harremanetan lagunekin; baina maila ekonomiko baxua duten familien %17k soilik dute aldizka harremana lagunekin.

Emaitzen analisia


5



2014ko datuak aurreko urteetako Bizi-baldintzen Inkestekin alderatuz gero, hau da ateratzen dugun lehen ondorioa: familien harreman-mundua nahiko egonkorra dela; sarri hurbileneko senideekin harreman estuak dituzten familien ehunekoa % 86,5 ingurukoa da.

Lagunekin harremanak dituzten familien ehunekoetan, aldiz, aldaketa handiagoak izan dira; lagunekin harreman estuak dituzten familien ehunekoa etengabe hazi da: % 51,7 ziren 1994an, % 68,5 ziren 1999an, % 64,1 2004an, % 71,8 ziren 2009an eta % 72 izan dira 2014an.

b) Etxebizitzaren hornikuntza

Auzoa, zalantzarik gabe, edozein pertsonaren bizi-garapeneko oinarrizko osagaia da; horrez gain, etxebizitzak ere, eta batez ere haien hornikuntzak, bertan bizi diren pertsonen bizimodua baldintzatzen du. Gainera, etxebizitzen barruko hornikuntza adierazle ona izan daiteke familien egoera sozioekonomikoa baloratu ahal izateko.

Oinarrizkotzat jotzen ditugun 4 hornikuntzei dagokienez, etxeen % 86,3an dago telefono finkoa, eta hozkailu-izozkailua nahiz garbigailua etxeen % 97an eta % 99an aurki daitezke, hurrenez hurren. Bitrozeramikazko sukaldea etxebizitzen % 83,92an dago.

Orain dela gutxi arte selektibotzat hartzen ziren hornikuntzak dituzten etxeen proportzioa gorantz ari da oraindik ere. Esate baterako, mikrouhin-labea: 1989. urtean etxeen % 8an baino ez zegoen, baina 2014an EAEko familien % 90,2k dauka gailu hori. Musika-katea, ordenagailua eta Interneterako konexioa etxe gehienetan daude.

2. taula. Familiak, etxeko hornikuntza mailaren arabera, pertsona nagusiaren adinari jarraiki (%

eta bilakaera-zeinua 2009-2014).


Emaitzen analisia


6



Agerikoa denez, etxebizitzen hornikuntza maila familiaren diru-sarreren arabera alda daiteke; baita etxebizitzako pertsona nagusiaren adinaren arabera ere. Hain zuzen, familia gazteenak dira hornikuntza maila altua eduki ez arren bizi-estandar berri baten adierazletzat har daitezkeen hornikuntza batzuk sarriago izaten dituztenak: ordenagailu pertsonala, Internet, kamera digitala…eta sakelako telefonoa nahiago dute finkoa baino.

Baina hornikuntza bat beste guztien gainetik dago familia guztietan: autoa. Zonak bereizita, autoa duten familien ehunekoak bi mutur ditu: Arabako lautadan eta kantaurialdean % 79k du autoa eta Arabako gainerako eremuetan %85ek.

Bestalde, auto gutxien duen aldea Bilbo da; hemen familien % 62k besterik ez du autoa.

Etxebizitzako zerbitzuak ere badaude EAEko etxebizitza gehienetan; besteak beste ura, beroa eta energia hornitzeko sistemak.

Dena den, % 2,5ek ez du berotzeko sistemarik. Kopuru hori % 1 gehitu da 2009. urteko datuekin alderatuta.

Hodi bidezko gasa hiru etxetik bitan dago, eskualde guztietan; Durangaldean, Arabako Lautadan eta Arabako gainerako eremuetan etxeen % 75ek baino gehiagok dute gasa.

c) Baliabide ekonomikoak

Bizi-kalitatea aztertu duten guztiek onartzen dute errenta eta bizi-maila inguruabar objektiboak eta garrantzitsuak direla, baina berez ez dutela erakusten zein den pertsonek oro har duten gogobetetze maila.

Argi dago familiaren erosteko ahalmena zenbat eta txikiagoa izan orduan eta erabakigarriagoa izango dela familiaren errenta ongizatera heltzeko. Baina, era berean, egia da aberastasun maila jakin batetik aurrera, oinarrizko beharrizanak beteta daudenean, pertsonak gutxiago kezkatzen direla errentaz; honek lehentasuna eta enfasia galtzen ditu.

EAEko familien egoera ekonomikora hurbiltzeko, adierazle batzuk erabili ditugu. Horien helburua ez da familien diru-sarrerak zehatz-mehatz jakitea; baizik eta, familiak diruaren aldetik larri edo lasai dabiltzan ezagutzea.

3. taula. Familiak, haien egoera sozioekonomikoari jarraiki eta bizitegi-guneen arabera (%). 2014


Emaitzen analisia


7



Familien % 40k uste du bere diru-sarrerak ez direla nahikoa. Iritzi hori subjektiboegia da beste ondorio batzuk atera ahal izateko. EAEko bi familiatatik batek uste du bere egoera ekonomikoak okerrera egin duela azken hiru urteetan. Murrizketa batzuk ezarri behar izan dituztenak dagoeneko % 40,9 izan dira. Murrizketa ekonomiko horiek, batez ere, ondokoetan dute eragina, eta adierazitako hurrenkeran: aisia, jantziak, oinetakoak eta etxeko hornikuntza.

Gainera, toki batetik bestera alde oso handiak eman dira. Bilbo Handiko familien % 48,5ek murrizketa ekonomikoak izan ditu. Bestalde, murrizketa gutxien izan duten eremuak Tolosaldea eta Goierri izan dira, % 23,8arekin.

“Egoera ekonomiko objektiboa”ren adierazleak, hots, familiak hilean dituen diru-sarrera garbien eta familiako kide-kopuruaren arteko erlazioak erakusten duenez, 10 familiatatik bat egoera txarrean dago. Iritzi subjektiboaren adierazleak ere egin du behera; % 38,2k uste du bere egoera ekonomikoa “txarra” dela.

II- INGURUNEAREN MAILA

Kapitulu honetan ingurune fisikoari nahiz sozialari dagozkion baldintzak, ingurumenari lotutakoak, aztertuko ditugu, baita ingurune hurbileko eta inguruko ekipamendua ere.

a) Ingurune fisikoa eta soziala

Ez da beti erraza ingurune fisikoaren eta sozialaren egoera adierazle estatistiko gutxi batzuekin laburtzea. Hala ere, gizartea gehien kezkatzen dutenak aukeratu dira. Alderdi sozialari dagokionez: auzoan delinkuentzia, droga, eskaletasuna, alkoholismoa eta lapurretak egotea. Alderdi fisikoei dagokienez: kutsadura, zaratak eta kanpoko eragozpenak.

Azken urteetan herritarrek ingurumenaren egoeraren gaineko kontzientzia hartu dute; eta ingurunea, bizi garen inguruko bizi-giroaren baldintzatzailea den heinean, gure bizi-kalitatearen ezaugarri garrantzitsu bilakatu da.

4. taulak laburbiltzen du nola dagoen ingurune soziala EAEko zenbait eremutan. Taula horretan jasotzen dira, auzoan delinkuentzia, drogak, eskaletasuna, etab. daudela pentsatzen duten familien ehunekoa.

4. taula. Familiak, arazo sozialei jarraiki, bizitegi-guneen arabera (%). 2014


Izan ere, aurreko taulan azpimarratzeko moduko alderdi batzuk daude. Hasteko, eta alderdi garrantzitsuena izanik, EAEko 4 familiatik batek uste du bizi den inguruan delinkuentzia, droga eta eskaletasun arazo larriak daudela.

Emaitzen analisia


8



Salbuespen txiki batzuk egon arren, herritarrek pentsatzen dute delinkuentzia eta droga batera doazela. Seguruena lotura hori handituta dago, beti egiaztatzen ez den arren pentsatzen delako jabetzaren kontrako delitu asko drogazaleek egiten dituztela. Argi dago bien artean erlazio zuzena dagoela eta, ondorioz, bakoitzaren ondorio negatiboak areagotu egiten direla.

Espero genuen bezala, arazo horiek ez dute eragin bera eskualde guztietan: eraginik handiena Bilbon, Bilbo Handian, Gernika-Markinan eta Donostialdean dute. Eskualde hauetan, hain zuzen, arazo guztiek EAEko % 25 gainditzen dute. Bilbon droga arazotzat dute 3 familiatatik 1ek.

Gainera, 2009ko datuekin alderatuta, ingurune sozialaren adierazle batzuekiko hautemateak okerrera egin du. Trafikoari eta drogen kontsumoari lotutako arazoak % 18,5etik % 20,1era igo dira. Familien % 11,6aren ustez alkoholismoa arazo bat zen, baina orain familien % 16k uste du hori.

Bestalde, ingurune fisikoa baloratzeko, auzoan kanpoko eragozpenik eta kutsadurarik dagoen eta horien maiztasuna aztertzen dira.

5. taula. Familiak, ingurune fisikoan dauden arazoen arabera, eta arazoen maiztasuna, bizitegi-

gunearen arabera (%). 2014


EAEko familien % 30,8rentzat, keak, zaratak eta gainerako kanpoko eragozpenak beren auzoetan nahiko sarri jasan behar izaten dituzten arazoak dira; Donostialdean, Bidasoa Beherean, Bilbo Handian, Durangaldean eta Bilbon bizi direnek batik bat.

Familia gehienek (% 65) uste dute ingurune fisiko "osasungarrian" bizi direla; 2009. urtean familia kopuru berak uste zuen hori. Baina ingurune sozialak okerrera egin du: 2014an % 59k bakarrik uste du ingurune sozial osasungarria duela, 2009an baino ehuneko 5 puntu gutxiagok, beraz.

b) Inguruneko ekipamendua

Ongizaterako aukera asko inguruko ekipamenduei daude lotuta, ohikotasunaren ezaugarri bezala. Horien ezaugarriak eta, batez ere, horietan aurki daitezkeen zerbitzuak eta hornikuntzak pertsonen bizi-kalitatea osatzen duten oinarrizko elementuak dira.

Emaitzen analisia


9



6. taula. Familiak, etxebizitzako inguru hurbileko ekipamenduari jarraiki, bizitegi-gunearen

arabera (%). 2014


Inguru hurbilari dagokionez, 6. taulak erakusten duen egoera oro har nahiko ona da, biztanleak batez ere hirietan biltzen diren eremuetan. Hala ere, ez da gauza bera gertatzen biztanle gehienak baserri girokoak diren eremuetan.

EAEko hiru hiriburuetan bizi dira EAEko familien % 75; bada, hiriburuak bakarrik aintzat hartuta ikusten dugu familien % 90ek baino gehiagok hurbilean dituztela eguneroko bizitza normala burutzeko behar dituzten dendak eta oinarrizko zerbitzuak.

II- BANAKOAK

Aurreko bost ataletan familiari eta inguruko baldintzei lotutako adierazle batzuk aztertu ditugu, familien eta horien kideen bizi-kalitatean garrantzizkoak direlako.

Baina hurrengo bost ataletan banakoen ezaugarriak aztertuko ditugu, pertsonek egungo gizartearen konplexutasunen aurrean jarduteko gaitasuna erakusten dutelako.

a) Eskolatze maila

Pertsonen eskolatze-maila ezagutzeari esker, hobeto ulertuko dugu zenbateraino dauden prest pertsona horiek eguneroko bizitzako arazoei hobeto edo okerrago aurre egiteko.

Eskolatze maila bi ikuspegitik aztertzen da: alde batetik, prestakuntza prozesuaren ikuspegitik (hor ikasleen bizi-baldintzak aztertu dira), eta bestetik, ikasketa mailaren ikuspegitik (hor ikasle ez direnen lanerako trebakuntza eta egokitzapena ikusi dira).

7. taulan labur azaltzen dira oraindik ikasten dauden 6 urteko eta gehiagoko ikasleek ikasteko dituzten baldintzak.

Emaitzen analisia


10



7. taula. Ikasten ari diren 6 urte eta gehiagoko biztanleak, ikasketak egiten dituzten baldintzei

jarraiki, eta bizitegi-gunearen arabera (%). 2014


Honako datu hauek dira azpimarragarrienak:

- EAEko 6 urte eta gehiagoko ikasleen % 38,1ek etxetik kilometro batera baino gehiagora dute ikastetxea; % 32,3k, gainera, 5 kilometrora baino gehiagora dute.

- % 40,9k ikastetxean bertan jaten du.

- % 17k ikasturtea errepikatu behar izan du.

- Ikasleen erdiak araututako ikasketez gainera beste ikasketa osagarri batzuk ere egiten ditu.

Ikasketa osagarri horien artean honako hauek nabarmentzen dira: ingelesa (% 56), musika, balleta, marrazketa, jarduera artistikoak (% 28 inguru) eta euskara (% 10).

Euskara araututako ikasketen sisteman sartuta dago, eta ikasketa osagarri gisa aukeratzen dutenek 16 urtetik gora dituzte.

8. taulan, 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren euskara-ezagutzari buruzko zifra nagusiak laburbiltzeaz gain, zifra horiek 1989az geroztik izan duten bilakaera ere jasotzen da.

Emaitzen analisia


11



8. taula. 6 urte eta gehiagoko biztanleria, ama-hizkuntzaren eta euskara-ezagutzaren mailaren

arabera, lurralde historikoka (%). 1989-2014


Gero eta familia elebidun gehiago dago, batez ere Araban eta Bizkaian; eta pixkanaka igotzen doa euskaraz ondo hitz egiten, irakurtzen, idazten eta ulertzen duen pertsona kopurua.

Ikasketak amaitu dituzten 10 urteko eta gehiagoko biztanleei dagokienez, analfabetismo funtzionala adierazle garrantzitsua da; hau da, eguneroko bizimoduko eginbehar oinarrizkoenetan irakurtzeko eta idazteko zailtasunak dituzte, analfabetoak izan ez arren ere. EAE osoan, % 2,8k ezin du idatzitako testu baten edukia ulertu, nahiz eta erraza izan, eta % 4,2k ezin du ezer adierazi idatziz.

b) Osasun-baldintzak

Ongizatearen osagaiak aztertzean adituek osasunaren eduki ezberdinak hartzen dituzte kontuan; ez dago adostasunik. Hala ere, osasuna eskasa da eta ez da berdin ematen toki batean zein bestean, edo gizarte talde ezberdinetan.

Azterlan honetan, azalpen gisa, norbanakoaren osasun-egoerari buruzko adierazle objektiboak eskaintzen ditugu; bide batez, gizarte-talde bakoitzaren eta lurralde-esparru bakoitzaren artean dauden osasun arloko aldeak azalduko ditugu.

EAEko biztanleen % 6k osasun-arazoren bat du; % 18k gaixotasun kronikoren bat du.

9. taulan labur biltzen dira (ehunekotan) osasun-arazoak dituzten pertsonek eguneroko bizimoduko jarduerak garatzeko duten zailtasun maila. % 5,8k osasun-arazo larriren bat dute; % 1ek eguneroko bizitza modu nabarmenean baldintzatzen dien ikusmen-akatsen bat dute; % 0,5 gormutuak dira; % 4k ohiko lanak egitea eragozten dien gorputz-akatsen bat dute; % 1ek adimen-urritasunen bat dute, eta % 1ek adimen-nahastura larriak dituzte.

Emaitzen analisia


12



9. taula. Osasun-arazoetatik eratorritako zailtasunak dituzten 6 urte eta gehiagoko biztanleak,

mendekotasun mailari jarraiki, eta lurralde historikoaren arabera (%). 1989-2014


Osasun-arazoak dituzten biztanleen kopuru txikiena Araban dago (% 6,8), gero Bizkaian (% 8,1) eta Gipuzkoan (% 8,3).

Baina nahaste kopurua zenbatzea baino askoz garrantzitsuagoa da jakitea zein eragin duten nahaste horiek gaixoen eguneroko bizimoduan. Osasunetik eratorritako zailtasunak dituzten 6 urte eta gehiagoko biztanleen artean, % 24 ez da gauza eskailerak igotzeko edo jaisteko beste norbaiten laguntzarik gabe; % 9 ez da gai etxean behar bezala mugitzeko; % 13 ez da gai bere kabuz janzteko edo garbitzeko, eta % 6 beste norbaiten mende dago erabat jateko.

Alabaina, ez dira kontuan hartu laguntza zentroetan dauden adineko pertsonak; inkestatik kanpo utzi dira. Beraz, azken pertsona hauek ere kontuan hartu izan bagenitu kopurua askoz handiagoa izango litzateke.

Osasun-arloko profesionalei egiten zaizkien kontsultei dagokienez, pertsonen % 77,5ek gutxienez kontsulta bat egin du 2014an.

Ondorio esanguratsuenak honako hauek dira: adin guztietako emakumeek gizonek baino kontsulta gehiago egiten dituzte, bai familia-medikuarenera bai espezialistarenera.

Mediku-azterketen adierazleak ere izan du bilakaera oso handia. 2009. urtean, 6 urteko eta gehiagoko biztanleen % 73k bakarrik egin zuen noizbait osasun-azterketa orokorra; 2014. urtean, ordea, % 81eraino igo da kopuru hori.

c) Lan-baldintzak

Zalantzarik gabe, desoreka nabarmena duen egungo lan-merkatuaren ezaugarririk larriena enplegurik eza da oraindik, eta biztanle gehiegik jasaten dute arazo hori. 2014ko azken hiruhilekoan, EAEn, 16 urte eta gehiagoko 100 pertsonatatik 49k lana izan dute, 8 langabezian egon dira eta 43 ez-aktibo.

Hiru alderdi aztertu behar dira atal honetan, biztanle landunei buruzkoak: ordutegi mota, lantokira joateko modua eta denbora, eta lantokiaren baldintza fisikoak.

10. taulan 16 urte eta gehiagoko biztanle landunak biltzen dira, eta biztanle horiek banatu egiten dira ordutegi motaren, lanaldi motaren, ordutegi-kontrolik izatearen eta bizilekuaren arabera.

Emaitzen analisia


13



10. taula. 16 urte eta gehiagoko landunak, honakoen arabera: lantokira joateko modua, etxerako

itzulera bazkaltzeko, eta laneko istripua edo gaixotasuna (%). 2014


Biztanleria landunaren lan-baldintzen adierazle aipagarrienak, honako hauek dira:

- Landunen % 17,4k atseden egun bat bakarrik du astean, edo ez du atseden egunik aste osoan.

- Landunen % 48k ez dute inoiz larunbatetan lan egiten.

- Hiru landunetik batek etxetik 10 km-ra baino gehiagora du lantokia.

- Soldatapekoen ia erdia (% 52,6), egunero doa autoz lanera. % 23 oinez doa, % 7,8 autobusean, eta gainerakoak trenean edo bestelako garraiobide batean.

- % 60,2 etxera itzultzen da bazkaltzera.

- % 14k lan-istripuren bat izan dute lanbide-bizitzan.

Adierazle horiek azken urteotan izan duten bilakaerari dagokionez, esan dezakegu handitu egin dela ohiko bizilekutik lantokira dagoen batez besteko distantzia; handitu egin da, halaber, ziurrenik aurreko horren ondorioz, etxetik lanerako joan-etorriaren iraupena, bai eta lanera egunero autoz joaten direnen ehunekoa ere. Bestalde, bazkaltzen etxera doan eta lanera oinez doan pertsona kopurua murriztu da; baina igo egin da lanean istripuren bat edo gaixotasun profesionalen bat izan duen pertsona kopurua.

Lantokiko baldintza fisikoei dagokienez, ez dute hobekuntza handirik izan azken urteotan; hala ere, bada alderik lurralde historikoen artean.

Emaitzen analisia


14



11. taula. 16 urte eta gehiagoko biztanle landunak, lantokiko baldintza fisikoei jarraiki, eta

lurralde historikoaren arabera (%). 2014


d) Aisialdia

Duela urte gutxi arte pertsonen bizitza heterogeneoa zen; lana, atsedena, dibertsioa eta betebeharrak ziren osagai bakarrak eta euren artean ia ez zuten loturarik. Alabaina, gaur egun, ohiko bizimoduko alderdi horiek guztiak oso lotuta daude.

Aisialdia ongizaterako gizarte-osagai garrantzitsua dela aldarrikatzea ez da egungo zibilizazioaren bigarren mailako fenomenoa, orain eskubidea da eta gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da. Aisialdia bizi-kalitatearen oinarrizko osagaia da. Izan ere, lanaldiaren aurkako alderdia denez, edonolako kultura-jarduera kontsumitzeko ezinbesteko baldintza da.

12. taulan laburbiltzen da EAEko biztanleen kultura eta kirol arloetako kontsumoaren maila eta bilakaera, eta hor biltzen dugu astean behin jardueren bat egiten duen 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren proportzioa.

12. taula. 6 urte eta gehiagoko biztanleak, kirol eta kultura jarduerei jarraiki, eta lurralde

historikoaren arabera (%). 1989-2014


Emaitzen analisia


15



Aurreko taula aztertuta, ondorio nagusi hauek atera dira:

- Gure gizartean aisia aktiboak agerpen handia du, gero eta handiagoa, gainera: kirola egiten duten pertsonak % 40 ziren 2009an, eta % 51 2014an.

- Kirol ikuskizunetara doan pertsona kopurua murriztu egin da: 2009an Euskadiko biztanleen % 20,6 joaten zen baina 2014an % 16,8; Arabako kopuru hori %17,4tik % 13,4ra murriztu da; eta Bizkaian % 22,7tik % 16,5era. Soilik Gipuzkoan eman da igoera txikia.

- Aisia pasibo moduan ezagutzen diren jarduera batzuk ondo ezarrita daude gizartean, hala nola: musika entzun etxean (% 70,5) eta informazio orokorreko egunkariak irakurri (% 65,8).

Sexuak bereizita, gizonek aisiako denbora gehiago dute, batez ere kirol ikuskizunetara joaten dira (% 56,3); emakumeen % 31k bakarrik du aisia hori. Beste aldean, emakumeak gizonak baino sarriago doaz zinemara: emakumeen % 64 joaten da, eta gizonen % 60.

Adinaren garrantzia askoz argiagoa da. 35 urtetik beherako pertsonak dira kulturari lotutako ondasun eta zerbitzu gehien kontsumitzen dutenak. Adibidez: kirola ohikotasunez egiten duten 35 urtetik beherako biztanleak % 58 dira, 35-59 urte artekoak % 38; zinemara doazen 35 urtetik beherako biztanleak % 9 dira, eta 35-59 urte artekoak % 6). Informazio orokorra duten egunkariak irakurtzen dituzte 35 urtetik beherako biztanleen % 43k. Egunkari horiek irakurtzen dituzten 35 eta 59 urte arteko pertsonak, aldiz, % 66 dira.

Arestian azaldu bezala, kulturaren kontsumoa oso lotuta dago aisialdia edukitzearekin. Azken bost urteetan hurrengo datua mantendu da: emakumeek gizonek baino aisialdi gutxiago dute. Gizonen % 53k lau ordu edo gehiago ditu egunero aisialdirako; baina soilik emakumeen % 46k du aisialdirako ordu kopuru bera.

Jakina den bezala, 60 urtetik gorako pertsonek dute aisialdi luzeena; pertsona hauen % 75k 4 ordu baino gehiago ditu libre egunean, eta soilik % 3k du 2 ordu baino gutxiago libre.

Oporrei, asteburuetako irteerei eta lagunekin afaltzen joateko maiztasunari lotutako adierazleetan honako datuak azpimarratu behar dira:

- Azken urtean, lau pertsonatik hiruk izan dituzte oporrak. Oporrak izan dituzten pertsonen artean, % 17k Espainiatik kanpo igaro zituzten oporrak, % 15ek EAEn bertan, eta % 67,6k estatuko beste probintzia batzuetan.

- Egoitza-mota erabiliena hotela edo ostatua (% 31) eta senideren baten etxea (% 28) izan ziren, nahiz eta % 7k kanpina erabili zuen.

- Biztanleen % 7k ia asteburu guztietan egiten du bidaiaren bat.

e) Gizarte-harremanak

Zalantzarik gabe, biztanle gehienek nahiago dute aisialdian senideekin egon, baina lagunekin, lankideekin eta auzokoekin egindako jarduerak ere garrantzitsutzat jotzen dituzte. Dena den, biztanleria osoaren % 8k eta 60 urteko edo gehiagoko pertsonen % 15ek ez du inolako harremanik familiaz kanpoko inorekin.

Emaitzen analisia


16



13. taula. 6 urte eta gehiagoko biztanleak, kirol, kultura eta gizarte jarduerei jarraiki, eta

sexuaren arabera (%). 1989-2014


Taula honetan ikusten da kirol, kultura eta gizarte jarduera guztien kopurua murriztu dela, 2009ko datuekin alderatuta. Beherakada handiena, gainera, emakumeen artean eman da.

Sexuak bereiztean, emakumeak ateratzen dira gehien paseatzera, sarriago batzen dira lagunekin, kulturari lotutako ikuskizunetara joaten dira eta elizkizunetan parte hartzen dute; gizonek, aldiz, nahiago dute tragoxkak hartzen joan eta kirol jardueretan parte hartu.

Erakunde autonomiaduna

uEUSKAL ESTATISTIKA ERAKUNDEAINSTITUTO VASCO DE ESTADÍSTICA

www.eustat.eus

Logotipo EUSTAT...BIZI-BALDINTZEN INKESTA 2014 4 EUSKAL ESTATISTIKA ERAKUNDEA INSTITUTO VASCO DE...

Documents

Transcript of Logotipo EUSTAT...BIZI-BALDINTZEN INKESTA 2014 4 EUSKAL ESTATISTIKA ERAKUNDEA INSTITUTO VASCO DE...