Literaturan Murgildurik

7/24/2019 Literaturan Murgildurik

1/26

Euskal Hizkuntza eta Literatura

Ahozko Euskal Literatura. Jendaurreko azalpena.

LITERATURAN MURGILDURIKLITERATURAN MURGILDURIK

AHOZKO EUSKAL LITERATURAAHOZKO EUSKAL LITERATURAJENDAURREKO AZALPENAJENDAURREKO AZALPENA


2/26



0. Jarduera. Ados jarriko gara.

Ahozko azalpenerako gaia zehaztuko dugu jarduera honetan. Baina

lehendabizi ondorengo taula osatuko duzue ahozko literaturaren munduan

barneratzen hasteko.

Ondoren agertzen zaizkizuen literatur adierazpenak sailkatu behar dituzue

literatur generoaren arabera.

Dekorazio olerkiak kopla zaharrak ipuinak maskaradak kondairak -pastoralak

0. jarduera. Ados jarriko gara.

1go LAN-SEKUENTZIAAHOZKO EUSKAL LITERATURA. AZALPENERAKO EUKIA LANTZEN

1. jarduera. Datuak biltzen eta hautatzen. Azalpenaren helburuak zehazten.2. jarduera. Aukeratutako informazioa antolatzen.3. jarduera. Edukien koherentzia lantzen.4. jarduera. Informazioa ondo kohesionatuta azaltzeko baliabideak lantzen.

!. LAN-SEKUENTZIAAHOZKO AZALPENAK NOLA E"AN# EZAU$ARRIAK

. jarduera. Ereduak aztertzen.!. jarduera. Ez"hitzezko ezaugarriak.#. jarduera. $izkuntza"erregistroa.

%. LAN-SEKUENTZIAJENAURREKO AZALPENA &ERA

%. jarduera. Ahozko azalpenaren hezurdura prestatzen.&. jarduera. 'raktikatzen.

Au'o-e(a)ua*ioa


3/26



$ENEROA AIERAZPENAK

LIRIKOA

Barne sentimenduak adierazten dituen

poesia mota.

NARRATI&OA

'ertsonaia batzuen barneko zein kanpoko

hainbat gertakariren berri ematen duen

testua. Istorio bat kontatzen du. (Ostadar)

RA"ATIKOA

Antzeztuak izateko sortutako testuak.

'ertsonaia batzuen elkarrizketa bidez

gertaera batzuk azaltzen dira jendearen

aurrean. (Ostadar)


4/26



*oadroa erraz osotu duzue+ ezta, Ea orain bi ariketat-o hauek ondo egiten

dituzuen/

ADIE0A'E2A* EAA00IA*

1 BE056O7A0I5A A E05A*A0I BA5EA2 OI2A00I55A*O *A25A*

8 BA7ADA* B $E00I A25E0*IA

3 'A65O0A7A 9 I'I2A*+ 2A00AIOA* E5A *O2DAI0A*

4 $E00I"*O25A*E5A* D :A*I25A $E00I5A00A

E6AE0A A$A00A*+A56O5I5A*

E $E00I"'OE6IA

E$IA $EZURRA

Ahozko tradizioak herri"ohiturak mantentzea ahalbidetu du.

Bertsolaritza ahozko literaturan berria den ahozko poesiada.

$erri"kontaketek gaur arte iraun dute.

;askarada herri"antzerkiaren mota bat da.

Antzinako pastoraletan bai gizonezkoek bai emakumezkoek

hartzen zuten parte.

...

Asmatu dituzue erantzun guztiak,Dena den+ lasai Asmatu dituzuenak nahiz guztiz zehatz erantzuterik izanez dituzuenak jorratuko dituzue eta ikastunitate honetan< izan ere+euskal literaturari buruzko hainbat ezaugarri aztertzeko aukeraparegabea izango duzue. $orretaz gain+ bildu eta laburtuko dituzuendatuetan oinarrituta+ ahozko euskal literaturari buruzko jendaurreko

azalpena egingo duzue.

NE$OZIAZIOA


5/26



Pro*edura.5aldeetan antolatuta zaudete eta orain zuen azalpenerako gaia

aukeratzeko ordua da. Oso gai zabala denez+ hautatu egingo duzue zein

adierazpen jorratuko duzuen. $orretarako prestatu dizuegun eskemaz

baliatu zaitezkete+ zein atal aukeratuko duzuen erabakitzeko. *ontuan

izan+ bestalde+ taldeka gauzatuko duzuena lan osoaren zati bat baino ez

dela izango. Beraz+ zuen ekoizpena gainontzekoen ekoizpenekin osotuko

da. A2I;O $A5A*E5A O2A EI2

$aia+ a,o*ko euska) )i'era'ura

I'urria+ ===.hiru.>om

Beraz+ orain erabaki/

Zein atal jorratuko duue!
http://www.hiru.com/http://www.hiru.com/


6/26



Orain+ zehaztu ondoko taula honetan zuen taldeak jorratuko duen ahozko

literaturaren agerpena kontuan harturik+ komunikazio egoerari dagozkion

ezaugarri nagusiak/

KOMUNIKAZIO EGOERA

Euskal ahozko literaturaAtala !!!!!!!!!!

I"orlea !!!!!!!!!!!

#artzailea !!!!!!!!!!!

Kanala !!!!!!!!!!

Asmoa (hautatu) o Informatzeao Besteak konbentzitzeao *ontatzea

Era$ilpen eremua(hautatu)

o Ikasteko eremuano *omunikabideetano Instituzioetano 'ertsona arteko harremanetano 7iteraturan

%estu tipoa(hautatu)

o 2arrazioao Deskribapenao Azalpenao

Argudioa

%estu "eneroa(hautatu)

o Dibulgazio artikuluao ?it-a bibliogra@akoao $itzaldiao Eskola" azalpenao Dibulgazio artikuluao Antologia/ erromantzeak+ ipuinak...o Aurkibideao 5-ostena


7/26



1. LAN-SEKUENTZIA

AZALPENERAKO EUKIA LANTZEN

Ahozko euskal literaturarekin aritu zarete aurreko jardueretan. Oraingoanunitate honen helburua ahozko euskal literaturari buruzko azalpena ematea

denez+ edukia antolatzen hasiko zarete eta horretarako+ komunikazio

egoeraren ezaugarriei erreparaturik+ prozesua lantzen hasiko zarete.

$orrenbestez+ lan sekuentzia honetan azalpenaren eskema eta jendaurrean

azalduko duzuenaren zirriborroa gauzatuko dituzue+ koherentzia eta kohesioa

lantzen dituzuelarik.

1go jarduera. a'uak (i)'*e e'a ,au'a'*e. A*a)eare

,e)(uruak *e,a*'e.

Azalpenerako behar dituzuen datuak bildu eta idatziko dituzue jarduera

honetan negoziazioan ( jarduerako @t-an) zehaztutako datuak abiapuntu

izanik.

Pro*edura

:o ezazue jarduerara eta bertako @t-a berreskuratu. 5aldeka bildu eta

informazioa jasoko duzue+ jarduera horretako @t-an (*omunikazio egoera

zehaztekoan) adierazitako datuak kontuan harturik.

IN/OR"AZIOA &ILTZEKO PROZEURA

Ida'*i (e,eko koadroa ZER JAKIN &EHAR UZUENe'a *e,a*ki *eri &URUZKO IN/OR"AZIOA &ILU&EHAR UZUEN.

E& HEL&IEETARA jo+Hoako ,e)(ide ,aue'a 'oa de*ake*ue(e,arko du*ue i2or3a*ioa,''+44555.ida*)eak.org4,is'oria4,is'oria4sarrera.,,''+44555.,iru.6o34euska)7)i'era'ura,''+44555.(as8ue)i'era'ure.6o34(as8ue4,is'oria4a,o*koa4(a)adak,''+44k)asikoak.ar3iar3a.6o34,erri.,'3Euska) a,o*ko )i'era'ura - ikiedia e'*ik)oedia askea.,''+44555.(er'so*a)e.6o34)i(urua4euskera4sarrera4sarrera1.,'3
http://www.idazleak.org/historia/historia/sarrera.phphttp://www.hiru.com/euskal_literaturahttp://www.basqueliterature.com/basque/historia/ahozkoa/baladakhttp://www.basqueliterature.com/basque/historia/ahozkoa/baladakhttp://klasikoak.armiarma.com/herri.htmhttp://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal_ahozko_literaturahttp://www.bertsozale.com/liburua/euskera/sarrera/sarrera1.htmhttp://www.idazleak.org/historia/historia/sarrera.phphttp://www.hiru.com/euskal_literaturahttp://www.basqueliterature.com/basque/historia/ahozkoa/baladakhttp://www.basqueliterature.com/basque/historia/ahozkoa/baladakhttp://klasikoak.armiarma.com/herri.htmhttp://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal_ahozko_literaturahttp://www.bertsozale.com/liburua/euskera/sarrera/sarrera1.htm


8/26



ZER JAKIN NAHI U$U#

7777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777

ZERI &URUZKO IN/OR"AZIO ZEHATZA JASO &EHAR U$U#

77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777

IN/OR"AZIO ITURRIAK ZER IN/OR"AZIO A$O &ERTAN#


9/26



!. jarduera. Aukera'u'ako i2or3a*ioa a'o)a'*e.

Orain aurreko jardueran bildu duzuen informazioa eskema bidez adieraziko

duzue. Ondoren+ jendaurrean adieraziko duzuenaren lehenengo zirriborroa

idatziko duzue.

Ez ahaztu hasierako @t-an (O :arduera+ *omunikazio egoera zehaztekoa)

adierazitakora egokitu beharko duzuela azalduko duzuen edukia< horrenbestez+

hartzaileen ezagutza maila+ erabilpen"eremua+ komunikazio asmoa+ denbora

kontuan hartu beharko dituzue+ azalpenaren eskema burutzeko.

Bestalde+ ideia nagusiak eta bigarren mailakoak ere ondo bereizi beharko

dituzue.

Pro*edura

5aldeka bildu eta hautatutako informazioari erreparatu ondoren+ egizue

azalduko duzuen gaiaren eskema. Baliagarria izan dakizueke honako t-antiloi

honetan ematen dizkizuegun argibideen arabera gorpuztea. Bertan+ era

berean+ zehaztu dezakezue zein informazio iturritatik jaso dituzuen datuak.


10/26



Eske3a+A*a)eak ,iru a'a) i*a o,i di'u+

Sarrera+$aiare jus'i9ka*ioa da e'a a'a),oe'a 3uga'u egigo du*ue*ei i*ago de *ue a*'ergaia.

$araea+Edukia (era. ATALIKINPORTANTEENA

Odorioa+

Ideiarik garra'*i'sueak)a(ur(i)du (e,ar di'u*ue$aiare garaeareki )o'urai*a (e,ar du .

Eskema zehazturik+ zirriborroa idatziko duzue orain.

irriborroa idazten laguntzeko kontrol"zerrenda prestatu dizuegu. $ala ere+

lehenengo zirriborroa denez+ zuzenketa ugari egin behar izango duzue. Baina

lan"sekuentzia honetan proposatzen zaizkizuen zenbait ariketa burututakoan+

azalpenaren edukiaren koherentzia eta kohesioa lantzeko+ zirriborro hori

pi-kanaka"pi-kanaka hobetu egingo duzue.

Azalpen testuaren zirriborroa idazteko kontrol"zerrenda


11/26



ZIRRI"ORROA

Zirri#orroa idaten $a%i aurretik

Bildutako ideiak birpasatu arrantzitsuak eta esanguratsuak baino ez hautatu

Ez errepikatu.

Zirri#orroa idateko Ideiak antolatu gidoiaren+ eskemaren arabera

Ideiak paragrafoka antolatu+ Ideia nagusi bakoitzeko paragrafo bat.

'aragrafoen hasieran saiatu testu antolatzaile egokiak jartzen

'aragrafoak aurrekoarekin eta ondokoarekin modu koherentean lotu

uen hitzak erabili Ez eman iritzirik

Zirri#orroa idati ondoren&E'iatatu( Ondo ulertzen da,

$autatutako gaiaren hariari ondo eusten dio,

aia hondo aipatzen da eta ondo garatuta ageri da,

*oherentziarik badu,

Interesagarria da,

%. jarduera. Edukie ko,ere'*ia )a'*e.

Azalduko duzuenaren bizkarrezurra zehaztu eta zirriborroa idatzi duzue. Orain+

informazio hori ondo antolatu duzuen egiaztatu beharko duzue. Dakizuenez+

edukiak bere barneko elementuen arteko lotura logikoa izan behar du. Adierazi

nahi dituzuen ideia edo ideiak pentsatu+ hautatu+ egituratu eta antolatu eginbeharko dituzue gut-ienezko koherentzia batekin. $orri esker da idatzi bat

testu. *oherentzia hori gabe+ aldiz+ hitz" eta esaldi multzo bat izango da edo

informazio"nahasmendua+ baina ez testu. Idatzi koherentea testu da+ eta

koherente ez dena+ berriz+ ez.

http/CC===.jakingunea.>omCurteCpdfC:akin&%1#C:akin&%1#31.pdf

Beraz+ testuaren edukiak atalen arteko lotura logikoa+ hau da+ koherentzia izan

behar du eta hori lantzeko jarduera hau proposatzen dizuegu .
http://www.jakingunea.com/50urte/pdf/Jakin98_107/Jakin98_107_031.pdfhttp://www.jakingunea.com/50urte/pdf/Jakin98_107/Jakin98_107_031.pdf


12/26



:. jarduera. I2or3a*ioa odo ko,esioa'u'a a*a)'*eko(a)ia(ideak )a'*e.

*oherentzia zer den ikusi ondoren+ jarduera honetan informazioa argi+ zehatz

eta ideiak bata bestearekin era egokian lotzeko eta adierazteko baliabideak

aztertuko dituzue. *ohesioa+ hain zuzen ere.

5estu bat irakurtzean+ bere osotasunean ondo ulertzeko esaldiek adierazten

duten ideien arteko nolabaiteko lotura egon ohi da. Ez dira esaldi solteak

izaten+ esaldi bakoitzak aurretiaz esan denarekin zerikusia izan beharko du.

Esaldi arteko lotura horri kohesioa deitu ohi zaio eta beharrezkoa izaten da

hartzaileak testua ahozkoa zein idatzizkoa izan inongo arazorik gabe ulertuko

badu. Ondorengo taulan testu antolatzaile mordo bat dituzue+ erabili itzazue

zuen lanean


13/26



Pro*edura

Hasierakoak

Hasteko,

Lehenengo eta

behin,

Ezer baino lehen,

Ezeri ekin baino

lehen,

Lehen-lehenik,

...z hitz egin

behar dudalarik,

Sarrera gisa

esango dugu ...

Bukaerakoak

eta ondorioak

Amaitzeko, /

Bukatzeko,

Amaiera bezala,Aurreko guztia

(Iaburbilduz,

!ndorio gisa,

Amai dezagun

esanez (ela

Azkenik, zera"...

Laburbilduz,

Hitz gut#itan

(esateko"...

Horrenbestez,

zenbait ondorio

atera daitezke"$... 2...

Jarraipena

(Honen

ondorioz,

Horren haritik,

Hari beretik,

Era berean,

Bigarrenik,

%ero,

Honen ostean,

Hau (ikusi eta

gero,

Arrazoitzeko

Izan ere,

Hori dela eta,

Horrela, ba,

Indartzeko

Ai&atu bezala,

Ai&atu

dugunez,

Berriro esanda,

Beste era batera

esanda,

'ehatzago

esanda,

Hobeto esanda,

(%orago esan

bezala,

Are gehiago,%ainera,

ontuan hartu,

gainera,

Adibideak

jartzeko

Adibidez,

Esate baterako,

Hau da,

Ikus, adibidez,

-ren kasua" ...

asu (batai&atzeko ...

Hori

erakusteko, ai&a

dezagun...

,alegia

)emagun

Onarpena

(ziurtasuna

Ez dago

dudarik...

Seguruenik

'iur aski

'er esanik ez

Egia da... -(ela

)udarik gabe

'alantzarik gabe

Argi dago (ela

Bistan da (ela

Beharrezkoa da

garbi uztea

..., noski / ...,

*akina

Indartzeko

Hain zuzen ere+

+hain zuzen

ere+

Batez ere

)akizuenez

Kontrakotasuna

Baina

)ena dela, / )ena den,

Hala (eta guztiz ere,

Edozein modutan ere,

Edonola ere,

olanahi ere,

Esanak esan,

Hori(ek gorabehera,

..., ordea,

..., berriz,

..., aldiz,

Ideia bat aurkezteko

-ri dagokionez,

... dela eta, komeni da

esatea ...

!ro har,Ordena

Alde batetik, ...

Bestetik,

Ildo beretik,

Lehenik.../ bigarrenik, ...

(Arestian esan bezala,

(%orago esan bezala,

Lehengo hariari *arraituz,

%auzak horrela,

Aipamenak;

iritziak emateko

(ren arabera,

Askoren /

Batzuen iritziz

... (ren ustez,

(ren esanetan,

)iotenez,

Antza denez,

)irudienez,

Badirudi... -(ela

...(ela dirudi

)akigunez,

Irakurri dugunez,

Ideia berriaktxertatzeko

Ez hori bakarrik,

Bestalde / Beste

aldetik

Baita ... ere

Baina, bestetk,

... ere bai

ez ezik ... ere

Egia da, hala ere,

Era berean,

Halaber,

(Horrez gain,Horiek horrela,

Bai... bai

Ez... ez

Hasierakoak

Hasteko,

Lehenengo eta

behin,Ezer baino lehen,

Ezeri ekin baino

lehen,

Lehen-lehenik,

...z hitz egin

behar dudalarik,

Sarrera gisa

esango dugu ...

Bukaerakoak

eta ondorioak

Amaitzeko, /

Bukatzeko,

Amaiera bezala,Aurreko guztia

(Iaburbilduz,

!ndorio gisa,

Amai dezagun

esanez (ela

Azkenik, zera"...

Laburbilduz,

Hitz gut#itan

(esateko"...

Horrenbestez,

zenbait ondorio

atera daitezke"$... 2...

Jarraipena

(Honen

ondorioz,

Horren haritik,

Hari beretik,

Era berean,

Bigarrenik,

%ero,

Honen ostean,

Hau (ikusi eta

gero,

Arrazoitzeko

Izan ere,

Hori dela eta,

Horrela, ba,

Indartzeko

Ai&atu bezala,

Ai&atu

dugunez,

Berriro esanda,

Beste era batera

esanda,

'ehatzago

esanda,

Hobeto esanda,(%orago esan

bezala,

Are gehiago,

%ainera,

ontuan hartu,

gainera,

Adibideak

jartzeko

Adibidez,

Esate baterako,

Hau da,Ikus, adibidez,

-ren kasua" ...

asu (bat

ai&atzeko ...

Hori

erakusteko, ai&a

dezagun...

,alegia

)emagun

Onarpena

(ziurtasuna

Ez dago

dudarik...Seguruenik

'iur aski

'er esanik ez

Egia da... -(ela

)udarik gabe

'alantzarik gabe

Argi dago (ela

Bistan da (ela

Beharrezkoa da

garbi uztea

..., noski / ...,

*akina

Indartzeko

Hain zuzen ere+

+hain zuzen

ere+

Batez ere

)akizuenez

Kontrakotasuna

Baina

)ena dela, / )ena den,

Hala (eta guztiz ere,Edozein modutan ere,

Edonola ere,

olanahi ere,

Esanak esan,

Hori(ek gorabehera,

..., ordea,

..., berriz,

..., aldiz,

Ideia bat aurkezteko

-ri dagokionez,

... dela eta, komeni da

esatea ...

!ro har,Ordena

Alde batetik, ...

Bestetik,

Ildo beretik,

Lehenik.../ bigarrenik, ...

(Arestian esan bezala,

(%orago esan bezala,

Lehengo hariari *arraituz,

%auzak horrela,

Aipamenak;

iritziak emateko

(ren arabera,

Askoren /

Batzuen iritziz

... (ren ustez,

(ren esanetan,

)iotenez,

Antza denez,

)irudienez,

Badirudi... -(ela

...(ela dirudi

)akigunez,

Irakurri dugunez,

Ideia berriaktxertatzeko

Ez hori bakarrik,

Bestalde / Beste

aldetik

Baita ... ere

Baina, bestetk,

... ere bai

ez ezik ... ere

Egia da, hala ere,

Era berean,

Halaber,

(Horrez gain,Horiek horrela,

Bai... bai

Ez... ez


14/26



:endaurreko azalpena egingo duzuen taldekideok bildu eta bakoitzak bere

koadernoan+ bakarka+ ondoko testu antolatzaile eta lokailu batzuk t-ertatuko

ditu zirriborroan. 'roposatzen dizkizuegun testu antolatzaile eta lokailu hauez

gain+ beste batzuk ere (ikus koadroan) erabil ditzakezue. Ideiak lotzeko lokailu

ezberdinak erabiltzen trebatu zaitezten nahi dugu.

Eduki bera baina ideien arteko loturak gauzatzeko kohesio emaile ezberdinak

dituzten testu paraleloak sortuko dira. Elkarrekin hitz egin eta taldekideon

artean erabaki zein den ideiak modurik egokienean kohesionatuta dituen

zirriborroa< izan ere+ hori izango da jendaurrean erabiliko duzuena.

$aia sar'*eko + 7ehen"lehenik+ ...z hitz egin behar dudalarik+ sarrera gisa esango dugu ...

Ordea 3arka'*ako/Alde batetik+ ... Bestetik+ Ildo beretik+ lehenik...C bigarrenik+ ...

Pu'u (er(erari eki'e jarrai'*eko/ Are gehiago+ Aipatu bezala+ Aipatu dugunez+Berriro esanda

Adi(ideak ';er'a'*eko/Esate baterako+ $ori erakusteko+ aipa dezagun...

La(ur(i)'*eko edo'a odorio*'a'*eko/Ondorio gisa+ Amai dezagun esanez (e)la+$orrenbestez+ zenbait ondorio atera daitezke/ 1... 8...

:.1.Arike'a+ u'ua*io 3arkak

Pro*edura

'untuazio marka batzuen de@nizioa emango dizuegu. Badakizue zer

puntuazio zeinuak diren ondoko de@nizioek adierazten dituztenak, Bi ariketa

dauzkazue hemen. A ariketan hamar puntuazio zeinuren

ezaugarriakCerabilerak dituzue eta adibideari erreparaturik zein puntuazio

zeinu den asmatu behar duzue. B ariketan+ berriz+ hamabost dira

dauzkazuen erabileraCezaugarriak.

A atala (iturria/ ===.ikasbil.net)

B) Atala

B) ariketa
http://www.ikasbil.net/http://www.ikasbil.net/


15/26



'untuazio markarik gabeko testua duzue honako hau. 7ehendabizi saiatu

irakurtzen. er+ zaila ezta, Ondoren+ jarri falta dituen puntuazio markak goiko

de@nizioetan oinarriturik.

ET&egira


16/26



AZALPENAREN ZIRRI&ORROAZUZENTZEKO KONTROL

ZERRENA

&AI EZ IRAOKIZUNAK

SARRERA Irakur)eak ikusia* (a' (adaki*ei de gaia.

Euska) )i'era'ura e'a a,o*ko)i'era'urari (uru*ko e*augarriorokorrak aia'*e dira.

Laare jus'i9ka*ioa egi'e da.

$ARAPEN

A

$aia aragra2o'a sai)ka'urikdago.

Paragra2oak u'u e'a aar'e*3uga'urik ager'*e dira.

a'uak ,urrekera *e,a'* argie'a ordea (a'e ara(eraa*a)'*e dira.

Ideiak argi e'a u)ergarriadiera*'e di'u.

$aia gara'*eko i2or3a*ioa,ikoa e3a'e du.

Har'*ai)eari i2or3a*io (erriaeskai'*e dio

Hi'* e*e*ague esaa,iaargi'*eko (a)ia(ideak era(i)'*e

dira Tes'uko ideiak )o'*eko *e(ai'

'es'u a'o)a'*ai)e era(i)'*edira

%. er'soa ida'*i'a dago.

ONORIOA Hi'* gu';i'a )a(ur'u dui2or3a*io agusia.


17/26



!. LAN-SEKUENTZIA

AHOZKO AZALPENAK NOLA E"AN# EZAU$ARRIAK

7an"sekuentzia honek ahozko azalpen on bat egiteko hitzezko zein ez"hitzezkodiren zenbait komunikazio baliabide aztertzea du helburu.

$orretarako+ bideo batzuk ikusiko dituzue eta behaketatik abiatuta+ ondorioak

aterako dituzue.

=.jarduera. Ereduak a*'er'*e.

:arduera honetan azalpen testuen ezaugarriak gogoratzen saiatuko gara.

ogoratu gaztelania arloan landutakoa azalpen testuen ezaugarriei buruz ( 13.+

14. eta 1. jarduerak). Badakizue zein diren idatzizko zein ahozko azalpenenezaugarri orokorrak, eintzuk dira azpimarragarrienak, 2olako hizkuntza

ezaugarriak dituzte azalpen testuek,

ertan dira berdinak ahozko zein idatzizko azalpenak, ertan ezberdintzen

dira,

Azalpenen eredu batzuk ikusi eta entzungo dituzue eta ahozko azalpenaren

ezaugarriak aztertuko.

Pro*edura

Irakasleak zenbait bideo sekuentzia proiektatuko dizkizue. 6ei bideoetatik bost

aukeratu eta taldeka bilduta+ bideo sekuentzia bakoitza ikusi ondoren+ guk

proposatzen dizuegun t-antiloian ezaugarri orokorrak bertan zehaztu.

Ondoren+ ikastaldekoak bilduta denon iritziak entzun eta t-antiloian falta

zaizuena idatzi.

Materiala

1. bideo sekuentzia) Dorleta Al#erdi*

8.bideo sekuentzia )A#el Arina#arreta*3. bideo sekuentzia)Jo%e#a*

4. bideo sekuentzia)Arant+a Aurrekoet+ea*

. bideo sekuentzia)Lui%t+o ,ernande*

!. bideo sekuentzia) Iker Mert+an*
http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_4/2dbhbaliabideak/AURKEZPENAWMV.gvphttp://video.google.com/videoplay?docid=5002615634951418009http://video.google.es/videoplay?docid=-6762156972469516607&q=kontatzenhttp://video.google.es/videoplay?docid=4627607558334117016&q=euskerahttp://video.google.es/videoplay?docid=-8216128618125210002&q=HITZALDIAhttp://video.google.es/videogvp/IkerMerchanConsumerE.gvp?docid=-3937713784361458327http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_4/2dbhbaliabideak/AURKEZPENAWMV.gvphttp://video.google.com/videoplay?docid=5002615634951418009http://video.google.es/videoplay?docid=-6762156972469516607&q=kontatzenhttp://video.google.es/videoplay?docid=4627607558334117016&q=euskerahttp://video.google.es/videoplay?docid=-8216128618125210002&q=HITZALDIAhttp://video.google.es/videogvp/IkerMerchanConsumerE.gvp?docid=-3937713784361458327


18/26



EREUAK AZTERTZEN1.

(ideoa

!.

(ideoa

%.

(ideoa

:.

(ideoa

=.

(ideoa

1. Hasierako agurrik egi du#

!. Sarrera aurke*eik egi du#>ar'e ,ar'*ai)eeagaiarea?@

%. Sarrera a*a)duko dueari(uru*ko *er'*e)ada agusiakadiera*i di'u#

:. A*a)duko dueari (uru*kogidoia eske3a edo'a su3arioaaurke*'u du#

=. Zeie'a a'*e3a'e da odoa*a)eare (erare egi'ura#Sarrera garaea e'aodorioa#

. &es'e (a)ia(iderik era(i)i du>' diaosi'i(ak ar(e)agardekiak 2o'okoiak?@#

B. Zer egiki*u du'e euskarriek#Era egokia era(i)i du ,i*)ariak

C. A*a)eari )agudu dioeuskarri ,orrek#

D. $araeea e'*u)eegaa,ur(i)'*eko a,a)egiik egi du#

>a,o's 'oua a)da'u* )eku'ika)';a'u e'a e'*u)eegaajoae*? ga)derak egie*?

10.Urduri'asua a'*e3a'e *aio#

11.A*a)du (e,arrea irakurri egidu#

1!.E'*u)eei (egira ari'u dade(ora gu*'ia (egirada(e,era'u ga(e.

1%.Lasai ager'u da e'a gaia3eera'*e due)a eraku'sidu#

1:.A3ai'*eko esadakoa)a(ur(i)'*e due esa)dirik edoadiera*i du#

?

Zuen u%te& 'oiko eau'arriei erre-araturik& ein $ilarik e'in du

aal-enik onena! Zer'atik!


19/26



5alde osoa bilduta+ aipatu hautaketaren zergatiak eta irakasleak arbelean

idatziko ditu.

:arduera honetan ahozko azalpenaren zenbait ezaugarri besterik ez duzue

aztertu+ hurrengoetan+ berriz+ azalpen egoki eta on batek beharko lituzkeen

baliabide eta ezaugarrietan sakondu ahal izango duzue

D

.jarduera. E*-,i'*e*ko e*augarriak.

*einuak+ imintzioak+ eta gorputz jarrerak aztertuko dituzue+ hau da+ jendaurreko

jardunean hitzezkoak ez diren eta zaindu behar ditugun zenbait mugimendu.

Ahozko azalpena egitean zein diren egokiak eta erabat desegokiak diren

jarrerak+ keinuak aztertuko dituzue.

Pro*edura

5aldeka bildu eta ondoko koadroetan adierazita dituzuen ezaugarrietan

aukeratu egokienak jendaurreko azalpen egokia egiteko.

KEINUAK

Eu'*ia'uak Egia $e*urra

1. E'*u)eei (egira ego *ai'e* de(ora gu*'ia (i*karra e3a ga(ee'a (egirada (e,era'u ga(e.!. E* a)';a'u (e,i ere jar)eku'ik e* e'a eske3ak gra9koak e'a a(arerakus'eko ere e'a e* 2o'okoiak irakas)eari edo ikas)eei e3a'eko ere.

%. Ko3ei da e'*u)ee'ako a)derdi (a' (aio ge,iagori (egira'*ea(aia (ere*iki irakas)eari e'a *ure adiskideei.

:. E* ego (uru 3akur'u'a a*a)ea irakur'*e ari *are)a.

=. Lasai'asu i';ura egi (e,ar du*u e'a gaia 3eera'*e du*u)aeraku'si.

. A*a)eea ,asi (aio )e,e er)a;a *ai'e* e'a )asai ,ar'u arasa3iu'u (a'*ue'a. Horrek )asai'asua e'a ko9a'*a e3ago di*ki*u.

B. Oroi' *ai'e* eskuak e'a auregia esresi(i'a'erako 'resak dire)a.

C. E* da ko3ei ';ik)ea ja'ea edo a,oare aurrea eskuak (o)i (a' edoaer (a' eduki'*ea.D. Eseri'a (a*aude a*a)eea a)';a *ai'e* eske3a gra9ko 'au)a edo3aa erakus'e du*uea ,ura es)ika'u a,a) i*a'eko.


20/26



10. Ko3ei da keiu e'a 3ugi3edu (or'i'* askoreki erakus'ea gaiaaskojakia *are)a.

$e*urra

ETENAK1. Ko3ei da a*kar ,i'* egi'ea e'a e'eik kasik (a'ere egi ga(ege,iee*ko de(ora'ik E* asa'*eko.

!. A*a)eare ,aria ga)'*e (adu*u e'e (a' egi e'a (erri* irakurrigidoia edo ekarri di'u*u o'ak.

%. A,a) du*u a)diro ,i'* 3aku)u (a' erreika'u+ea... o%ea& $au daueno& etaaaa& (aia e* egi ioi* e'eik.

:. Segi ie*aie*u 'es'u ida'*iko e'eei (ai )erroa)de ar'ekoei o)a ideia

agusia du'e eu'*ia'ue ar'ekoei.

AHOTSA1. A,o's 'oua a)da'*eak )agu egi'e du *e(ai' ,i'* edo eu'*ia'ugako a*i3arra'*e e'a ,aiei e2asi ,adiagoa e3a'e.!. Ior'a'ea da (e'i (o)u3e (a'i eus'ea a,a) (e*ai o*e ,i'*egia* edo oso aa) 3i'*a'u* E* ior gogai'*eko .

&ESTE &ALIA&IE &ATZUK

Eu'*ia'uak Egia $e*urra1. &es'e *e(ai' (a)ia(idek >eske3ak gra9koak 'au)ak e'a 3aak@'oki gu';i ,ar'u (e,ar du'e e'a e* du ior'a e'*u)eek e* ikus'ea.

!. &es'e *e(ai' (a)ia(ide era(i)'*ea )agugarria da diskur'soare,aria argi'u es)ika'u edo 3a'e'*eko.

B. jarduera. Hi*ku'*a-erregis'roa.

er da erregistroa, $ona hemen hiztegiak dakarrena/

Erregistroa da hiztun batek harreman+ asmo+ gai+ formaltasun"maila eta

testuinguruko beste hainbat faktoreren eraginez erabiltzen duen hizkera.

:endaurrean egingo duzuen azalpenak honako ezaugarri zehatz hauek ditu/

1." aurrez plani@katuta dago

8."erregistro formala izango du.3."entzuleen araberako egokitzapena beharko du+ hau da+ azalduko duzuena

hartzaileen mailara egokitu beharko duzue


21/26



Edozein testu prestatzean eta ekoiztean+ kasu honetan jendaurreko azalpena+

funtsezkoa da komunikazio egoerara egokitzea.

Erregistro formala diogunean+ ikasgelako kideen aurrean egingo duzuen

azalpena bada ere+ jarduna ezin izango da lagunen arteko erregistro hurbilekoa

izan< beraz+ hizkuntza molde estandarra erabiliko duzue+ neutroena eta maila

jasoa+ formala+ emango diozue. $orretaz gain+ gaiaren eta azalpenaren

ezaugarriak hartu beharko dituzue kontuan.

ADI5A 7EI*OA 6I25AIA

Aditz pertsona 2olako hitzak ageridira, 5eknikoak+kultuak+ arruntak...,

'erpausei erreparatu.7uzeak+ laburrak dira,

;arkarik badu aditzak, ein"zeintzuk

Elipsirik ageri da,2on, Adibidez

er motatakoak diranagusi,

Elipsirik ageri da, 2on,

Adibidez/

Adjektibo ugari ageri

da, ergatik,

;enpeko perpausik

bada,

:endaurreko azalpenari lotzen zaizkion hainbat ezaugarri aztertu dituzue

dagoeneko+ hala nola+ keinuak imintzioak+ arreta mantentzeko zenbait

estrategia eta erregistroa...Azken sekuentzian+ jendaurreko azalpena burutuko duzue.


22/26



%. LAN-SEKUENTZIA

JENAURREKO AZALPENA &ERA

C. jarduera. A,o*ko a*a)eare ,e*urdura res'a'*e.

:arduera honen helburua jendaurrean azalduko duzuen gaiaren hezurdura

prestatzea eta ikaskideei ematea da + azalpenaren datu nagusiak+ eta jakin

beharrekoak+ bertan idatz ditzaten. Era berean+ zeuok ere azalpenean zehar

Ft-uletaG moduan erabiliko duzue.

Ahozko euskal literatura *urrikulu edukia izanik+ taldeka azaltzen dena

ikastaldea osatzen duzuen kide guztiok jaso eta jakin beharko duzue. Beraz+

azalpenerako lagungarri izango da goian esandako hezurduraz gain+ zenbait

datu ere ematea. Bestalde+ zeuok erabakiko duzue azalpenaren lagungarri zernolako baliabideak erabiliko dituzuen (diapositibak+ fotokopiak...).

Pro*edura

5aldekideok bildu eta azalduko dituzuen datuetan oinarrituta+ funtsezkoenak+

hau da+ jakin beharrekoak+ zehaztu eskema baten bidez eta horren hezurdura

prestatu. enbait datu aipatu eta beste batzuk aipatzeke utzi+ ikaskideek

betetzeko. $ezurdura hori abiapuntutzat hartuta+ azalpenean zehar emango

dituzuen daturik esanguratsuenak idatziko dituzte ikaskideek.

$ezurduraren fotokopiak atera eta ikaskideei banatu. Irakasleari+ berriz+azalpenaren testu osoa emango diozue.

D. jarduera. Prak'ika'*e e'a res'a'u'akoa (errikus'e.

:endaurrean aritu aurretik oso inportantea da azaldu beharrekoa daukagun

denborara doitzea. $amar minutuko azalpena burutu beharko duzue eta hiru

taldekide zarete.


23/26



Pro*edura

5aldean bilduta+ jendaurrean arituko bazinete bezala jardungo duzue elkarrekin

eta baloratu egingo duzue+ kontrol"zerrenda erabiliz+ nola aritzen zareten eta

nolako akatsak egiten dituzuen+ jendaurrera aurkeztu baino lehen+ zuzendu

ahal izateko.

Ezer egiten hasi aurretik+ bestalde+ erabaki egin beharko duzue nork zer atal

azalduko duen eta baliabide guztiak prestatu. Azalpena prestatzen laguntzeko+

hona hemen sarean topatu dugun baliabide apropos bat. *ontuan hartu eta

erabil ezazue.

AZALPENERAKO PRESTAKETA TAULAIturria/ ;aite oHi http/CCeuskaljakintza.blogsome.>omC

HASIERAKOA$URRA

Ko'ua e'*u)eak adi jar'*ea da guri e'*u'eko gogoai*'u (e,ar dugu a'a) ,oe'a.

>Zer a*a)duko diegu# No)a ,ur(i)duko garae'*u)eegaa#@Adi#ide( /kai+o& den#ora a%ko -a%a dut $au -re%taten& eta ea'u%taten aiuen...0& edo& / o%o erraa da e'itera 'oaena& adi1adi entun...0& edo& /#ueno& e%-ero dut e duuela lorik

$artuko...0. Edoer 'auak #alio du& kontua entuleak adi jarteada& 'uri entuteko 'o'oa -itea.

ZERTAZ HITZE$IN$OUZU#

Tar'e ,oe'a ida'*i*ko eske3a era(i)i.>Sarrera4$araea4Odorioa@

AZALPENA

&UKAERAKO

A$URRA

>E'*u)eei agur esa'ea@.

Adi#ide( /$au+e en dena& e%-ero dut ulertu iana...0&edo&/er&intere%'arria dela le$oien #ii2odua!...0& edo& /e dakit ondoaaldu dudan #aina...0. Edoer 'auak #alio du& entuleen'andika'urtea da $el#urua.

Esan bezala+ goiko prestaketa taulaz gain+ honako kontrol"zerrenda hau ere

hartu beharko duzue kontuan. Irakasleak erabiliko du zuen jardunaren

ebaluazio" t-antiloi gisa. uek kontrol" zerrenda gisa erabil dezakezue.
http://euskaljakintza.blogsome.com/http://euskaljakintza.blogsome.com/


24/26



AHOZKO AZALPENERAKO KONTROL-ZERRENA

AHOZKO AZALPENERAKO KONTROL-ZERRENA &AI EZAURKEZPENEAN

$aia aurke*'u du

Ta)dea e'a 'a)dekideak aurke*'udi'u.

A*a)duko dueari (uru*ko eske3aaia'u du.

$ARAPENEAN A'a)ak ogi (erei*i di'u.

A'a) (akoi'*eko ideiak argi *e,a'*gara'u di'u.

&UKAERAN A*a)du'akoare odorio gisakoideia agusia adiera*i du.

Hurrego kideari ';ada e3a dio.

ESTRATE$IAK A,o'sa odo ko'ro)a'u du > 'oua(o)u3ea erri'3oa?@

E'ea)diak odo a*i3arra'u di'u

Hi'*ik esagura'sueak idar'u

egi'e di'u. Odo a,oska'u du.

Keiuak e'a goru'* jarreraegokiak di'u

Lagugarri 3odua (es'e (a)ia(ide(a'*uk era(i)i di'u.

Adi(ideak e3a di'u a*a)eakasadi*oak ko'a'u? e'*u)eekikoi)ika*ioa )or'*eko

?


25/26



AUTO-E&ALUAZIOA

ZER IKASI UT IKASTUNITATE HONETAN#

Ahozko euskal literaturari $uruz hau&e ikasi dut

Azalpen testuei $uruz hau&e esan dezaket

'endaurreko azalpen ona e"iteko hau&e hartu $ehar da kontuan

Odoko 'au)a ,oe'a euska) a,o*ko )i'era'ura )a'*eko ui'a'ea

egidakoari )o'u'ako adiera*)eak di'u*ue. Esa *ei de )or'*e-3ai)a

3ai)arik a)'uea =a i*aik e'a (a;uea 1. (iri(i)du ,au'a'*e

du*uea.

Orain ezagutzen ditut euskal literaturako zenbait adierazpen. 1 8 3 4

Adierazpen literarioen inguruan hausnarketa egin dut. 1 8 3 4

6ormenezko lanak (ipuinak+ bertsoak+ kantak) idaztekointeresa izan dut.

1 8 3 4

7iteratura ondare kultural gisa balioesten dut 1 8 3 4

Emandako gaia garatzeko azalpen testuei dagozkienezaugarriak aztertu eta erabili ditut.

1 8 3 4

7ana plani@katu dut. 1 8 3 4

Azken produkzioari begira informazio era egokian bilatzen etaaukeratzen saiatu naiz.

1 8 3 4

Informazio nagusiak eskemat-oen bidez adierazi ditut. 1 8 3 4

*ohesio elementuak egoki erabili ditut 1 8 3 4

*omunikazio helburua+ egoera eta hartzailearen ezagupena

aintzakotzat hartuta+ estrategia egokiak erabili ditut ahozkoazalpena burutzeko.

1 8 3 4

Ahozko azalpenean informazioa zehatz eta ordenaturik eman 1 8 3 4


26/26



dut.

Azken ekoizpenerako material osagarria prestatu dut. 1 8 3 4

Badakit talde lanetan eztabaidatzen eta lan egiten. 1 8 3 4

Errespetatu dut ikaskideek egin eta esan dutena. 1 8 3 4

Literaturan Murgildurik

Documents

Transcript of Literaturan Murgildurik