Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de Galicia · pia dun sistema xurídico e, en...

Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de Galicia

Tramitación parlamentaria:Proposición de lei, BOPG núm. 90, do 23.6.1994.Debate e toma en consideración polo Pleno, DSPG núm. 28, do1.7.1994; BOPG núm. 97, do 6.7.1994.Emendas, BOPG núm. 159, do 15.11.1994.Informe da Ponencia, BOPG núm. 212, do 22.2.1995.Dictame da Comisión, BOPG núm. 223, do 11.3.1995.Anexo de depuración técnica, BOPG núm. 243, do6.4.1995.Debate e aprobación polo Pleno, DSPG núm. 57, do 20.4.1995.

Publicación:Boletín Oficial do Parlamento de Galicia núm. 264, do 16.5.1995.Diario Oficial de Galicia núm. 107, do 6.6.1995.Boletín Oficial del Estado núm. 152, do 27.6.1995.

O dereito civil de Galicia é unhacreación xenuína do pobo galego.Como dereito regulador de rela-cións entre suxeitos privados,xorde ó longo dos séculos namedida en que a súa necesidade sefai patente, fronte a un dereito que,por ser común, negaba as nosaspeculiaridades xurídicas emana-das do máis fondo sentir do nosopobo. É por iso un froito da reali-dade social e, como tal, cambianteó longo do tempo, de xeito quementres unhas institucións perdenvixencia aparecen outras que tra-tan de acomodarse á nova situa-ción. Esta tensión entre a realidadee a supervivencia de formas xurí-dicas que van sendo superadas foidando, así mesmo, novo sentido anovas institucións, xa que poucasveces poderá atoparse unha rela-ción funcional tan estreita entreesas necesidades que as institu-cións xurídicas tentan acadar e asrealidades de cada momento histó-rico.

Este proceso de creación con-suetudinario e do dereito civil,como froito dunha realidade con-creta no tempo e no espacio, viuse,certamente, interrompido polomovemento codificador uniforma-dor xurdido no século XIX. É, pre-

cisamente, o Código civil de 1889o que coloca á marxe da legalida-de vixente unha boa parte do nosodereito civil propio, sen que estasituación fose, nin moito menos,resolta coa promulgación, en1963, da Compilación do dereitocivil de Galicia, fragmentaria,incompleta, falta de entidade pro-pia dun sistema xurídico e, en con-secuencia, en boa parte, de costasá realidade social.

O Estatuto de autonomía deGalicia de 1981 creou un novomarco, dentro do que pode conser-varse, modificarse e desenvolverseo dereito civil galego, tal comodetermina no artigo 27.4, ó fixa-lacompetencia exclusiva da Comu-nidade Autónoma, ó abeiro do pre-visto no artigo 149.1.8.° da Cons-titución española de 1978. Senprexuízo da competencia estatalen materia de lexislación civil, deacordo co previsto na Constitucióne nos estatutos de autonomía, ascomunidades autónomas poderánconservar, modificar e desenvolve-los seus propios dereitos civís,forais ou especiais, alí onde exis-tan. O marco estatutario comple-touse ademais coas súas previ-sións específicas sobre a parroquiarural, de acordo cos artigos 27.2 e

LEI 4/1995, DO 24 DE MAIO, DE DEREITO CIVIL DE GALICIA

Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de Galicia

40 do Estatuto, que asoma nas dis-posicións desta lei sobre a co-munidade veciñal, sobre as comu-nidades de augas ou sobre oréxime xurídico dos montesveciñais en man común, incorpo-rados ó dereito autonómico pormor do previsto no devandito arti-go 27 do propio Estatuto, entreoutras competencias que inciden,naturalmente, sobre os máis diver-sos aspectos das relacións xurídi-c o --privadas.

De singular transcendencia parao dereito civil galego é o artigo 38do Estatuto de autonomía, expresi-vo das fontes do dereito propio deGalicia. No seu parágrafo terceirodi que «Na determinación das fon-tes do dereito civil o Estado res-pectará as normas do dereito civilgalego». Esta lei, no seu título pre-liminar, fai uso desta facultade eespecifica nitidamente que o derei-to civil de Galicia estará integradopolos usos e costumes propios epolas normas contidas na presentelei, así como polas demais leisgalegas que o conserven, desenvol-van ou modifiquen. Nos demaisartigos do título preliminarcomplétase o marco das normas dodereito civil de Galicia dentro dasmáis estrictas previsións constitu-cionais e estatutarias.

A Sentencia do Tribunal Consti-tucional número 182/1992, sobre aLei 2/1986, do 10 de decembro, doParlamento de Galicia, de prórrogano réxime de arrendamentos rústi-cos para Galicia, interpretou, moi

axeitadamente, as expresións cons-titucionais e estatutarias sobre oámbito material no que debía con-servarse, modificarse ou desenvol-verse o dereito civil galego. Dixoexpresa e nitidamente que, sendocerto que a vixente Compilación dodereito civil de Galicia non conténningunha regra, directa e expresa,sobre o arrendamento rústico, nono é menos —como consideraciónde principio— que a competenciaautonómica para a conservación,modificación e desenvolvementodo propio dereito civil pode darlugar, segundo xa dixera na recenteSentencia do Tribunal Constitucio-nal 121/1992 (fundamento xurídico2.°), a unha recepción e formaliza-ción lexislativa de costumes e usosefectivamente vixentes no respecti-vo territorio autonómico, eventuali-dade, esta última, que resulta aíndamáis clara visto o enunciado doreferido artigo 27.4 do Estatuto deautonomía de Galicia, pois na ideade «institución» xurídica, presenteen tal precepto, intégranse oupódense integrar, con naturalidade,posibles normas consuetudinarias.En similar sentido pronunciáronseos distintos congresos de dereitogalego, cando proclaman que aCompilación de 1963 non era aexpresión completa do noso dereitocivil e, pola contra, fóra dela per-vivían moitas institucións que agar-daban a súa incorporación ó derei-to vixente.

A presente Lei de dereito civilde Galicia tenta, pois, desenvolver,en tódolos seus aspectos, aquelas


institucións xurídico-privadas querealmente estivesen vivas nodereito propio de Galicia. Deseguro que existen instituciónsque a lei non regula e que teñenméritos propios para ser incorpo-radas ó dereito escrito de Galicia.Por iso, en previsión da existenciade tales institucións, pero taméndas dúbidas e dos problemas que aaplicación da presente lei puidesesuscitar na práctica, establéceseunha fórmula co fin de que sesometa, cando se estime oportuno,como máximo no prazo de cincoanos, a unha avaliación o presentetexto mediante o informe dunhaponencia especial, sen prexuízo dainiciativa parlamentaria que podeexistir en calquera momento, dexeito que os grupos parlamenta-rios ou a Xunta de Galicia puide-sen facer no seu día uso de oportu-nas iniciativas lexislativas quepermitan a conservación, a modifi-cación ou o desenvolvemento pro-pio do dereito de Galicia.

Estamos ante un dereito vivo deGalicia. Nado nos campos gale-gos, como emanación singular dunrico dereito agrario, desbordadohoxe, incluso na vida cotiá dassúas urbes. Lonxe da preocupa-ción de calquera tentación arque-olóxico xurídica, a lei pretenderegular institucións válidas para osintereses e as necesidades do pobogalego. As comunidades de mon-tes veciñais en man común, as deaugas, as agras e os vilares teñenunha regulación específica. Adúbida sobre a posible incorpora-

ción dunha regulación dos muíñosde herdeiros como unha institu-ción viva do dereito galego levou áPonencia ó convencemento daoportunidade da súa inclusión, porcanto pode ter de interese comoelemento de interpretación e inte-gración dun sistema xurídico-civilpropio de Galicia. O título dedica-do ás serventías ocupa un ancho elongo espacio, xa que as relaciónsde veciñanza e a propia configura-ción do sistema agrario galego asío aconsellan. En canto ós contra-tos, a parcería, o arrendamentorústico e o lugar acasarado teñenhoxe unha excelente vitalidade, oque aconsella a súa regulación pormedio da presente lei.

Se vivo e expresivo dun dereitopropio é o sinalado no parágrafoanterior, complétase a súa riquezacon aquelas institucións constituti-vas dun réxime económico fami-liar con fórmulas específicas dedereito sucesorio, integradorasdunhas relacións xurídico-priva-das de gran alcance, pois definenas formas familiares e o papel dacasa no desenvolvemento non sódo dereito galego, senón tamén degrandes elementos explicativos dacultura galega. Institucións comoo vitalicio, tan vivo na realidadesocial galega, acadan agora unestatuto xurídico que as circuns-tancias do noso tempo reclaman.

Por todo o exposto, o Parlamen-to de Galicia aprobou e eu, de con-formidade co artigo 13.2 do Esta-tuto de Galicia e co artigo 24 daLei 1/1983, do 22 de febreiro,


reguladora da Xunta e do seu pre-sidente, promulgo, en nome de El--Rei, a Lei de dereito civil de Gali-cia.

Título preliminar

Artigo 1

O dereito civil de Galicia estáintegrado polos usos e costumespropios e polas normas contidasna presente lei, así como polasdemais leis galegas que o conser-ven, desenvolvan ou modifiquen.

Artigo 2

1. Os usos e costumes notoriosnon requirirán proba. Son noto-rios, ademais dos usos e costumescompilados, os aplicados polo Tri-bunal Supremo, polo TribunalSuperior de Xustiza de Galicia oupola antiga Audiencia Territorialde Galicia.

2. O dereito galego interpretara-se e integrarase desde os princi-pios xerais que o informan, osusos, os costumes, a xurispruden-cia e maila doutrina que encarna atradición xurídica galega.

Artigo 3

1. Aplicaranse o Código civil eas demais leis civís comúns cando,ó faltar costumes e leis civís gale-gos, esas normas non se opoñan ósprincipios do ordenamento xurídi-co galego.

2. Non serán aplicables os usose costumes cando fosen contrarios

a leis imperativas.

Artigo 4

O dereito civil galego terá efica-cia no territorio da ComunidadeAutónoma. Exceptúanse os casosnos que, conforme o dereito inter--rexional ou intenacional privado,deban aplicarse outras normas.

Artigo 5

1. A suxeición ó dereito civil deGalicia determinarase polaveciñanza civil, consonte o dispos-to no dereito civil común.

2. Os galegos que residan fórade Galicia terán dereito a mante-laveciñanza civil galega consonte odisposto no dereito civil común e,en consecuencia, poderán seguirsuxeitos ó dereito civil de Galicia.

Título I

Da situación de ausencia non declarada

Artigo 6

Na situación de ausencia nondeclarada xudicialmente, para osactos e negocios de administraciónque non admitan demora, o cónxu-xe non separado legalmente, osdescendentes e mailos ascenden-tes, por esta orde, con capacidadexurídica plena, maiores en idadeen relación cos do seu grao, repre-sentarán ó ausente mentres a cita-da situación permaneza.

Artigo 7


Os bens do ausente a que se refi-re o artigo anterior serán aprovei-tados polo cónxuxe e, no seudefecto, polas persoas referidasnese artigo, de acordo coa mesmaprelación e coa obriga de rendercontas.

Artigo 8

Nos casos referidos anterior-mente, o representante do ausentepercibirá, como mínimo, o vinte-cinco por cento dos froitos netosdos bens que goberne.

Título II

Da casa e da veciña

Artigo 9

A casa petrucial e os seus ane-xos constitúen un patrimonio indi-visible.

Artigo 10

Os petrucios dunha parroquiaconstitúen a veciña, que adminis-tra os bens en man común, segun-do o costume ou consonte o acor-dado pola maioría. Quedaránexcluídos deste réxime os montesveciñais en man común, que serexerán pola súa propia lexisla-ción.

Artigo 11

A veciña reunirase polo menosunha vez ó ano cando, como eonde o acorde, e estará presididapolo vigairo ou petrucio de máisidade ou pola persoa escollidapola maioría dos petrucios. O pre-

sidente ten voto de calidade encaso de empate.

Artigo 12

O presidente chamará ós petru-cios con tres días de antelación.De non o facer así, a veciña reuni-rase o 31 de decembro de cadaano, agás que houbese costume dexuntarse outra día.

Artigo 13

Na reunión anual da veciña,polo menos someteranse a aproba-ción as contas do ano anterior efixaranse os plans ou obxectivosde actuación para o ano seguinte.Os acordos inusitados serán docu-mentados.

Título III

Dereitos reais

Capítulo I

Comunidades

Sección 1.ª

Dos montes veciñais en man común

Artigo 14

Son montes veciñais en mancomún, e rexeranse pola súa lexis-lación específica, os que, conindependencia da súa orixe, dassúas posibilidades productivas, doseu aproveitamento actual e da súa


vocación agraria, pertenzan aagrupacións veciñais na súa cali-dade de grupos sociais, e noncomo entidades administrativas, eveñan aproveitándose consuetudi-nariamente en réxime de comuni-dade sen asignación de cotas polosmembros daquelas na súa condi-ción de veciños con casa aberta econ fume.

Sección 2.ª

Da comunidade en materia de augas

Artigo 15

1. O propietario dunha leirapode apraveita-las augas da chu-via, estancadas ou non, facendosaí-las sobrantes polo lugar acos-tumado.

2. Tamén pode aproveita-lassubterráneas que nazan ou abro-llen na súa leira, sempre sen pre-xuízo dos dereitos preexistentes.

3. As augas nacidas en montes enman común aproveitaranse segundoo costume, e as que alí abrollensegundo o que acorde o organismorepresentativo da comunidadeveciñal de montes en man común.

Artigo 16

1. As augas de torna a torna oupilla pillota aproveitaranse segun-do o uso e, a pedimento dalgúndos usuarios ou partícipes, parti-ranse por horas, días ou semanas,en proporción á extensión que se

viñese regando.

2. Os aproveitamentos existen-tes presúmense inmemoriais e poracta notarial de presencia poderánser inscritos no Rexistro da Pro-piedade.

Artigo 17

O disposto neste capítulo dei-xará a salvo o establecido navixente lexislación de augas.

Sección 3.ª

Dos muíños de herdeiros

Artigo 18

Son muíños de herdeiros os depropiedade común indivisible de-dicados a moer grans para consu-mo familiar e alimentación dogando dos seus copropietarios.

Artigo 19

1. O aproveitamento da cotaindivisa na propiedade farase porpezas ou grupos de horas queacorden os copartícipes o nos díasque establezan, e, no seu defecto,polo que fose costume, sendoexclusiva de cada herdeiro a cotaasignada e, polo tanto, susceptiblede permuta, alleamento ou arren-do, facendo seus os froitos ou uti-lidades que produza.

2. Os copropietarios contri-buirán proporcionalmente ós cus-tos de conservación e reparacióndo edificio, da maquinaria e doaproveitamento da auga, sen que


entre eles haxa que pagar maquía.

3. Os copropietarios poderánexercita-lo dereito de retracto, nocaso de transmisión inter vivos, dapeza ou parte da peza da que outropartícipe dispuxese.

Artigo 20

1. Calquera modificación no usoe aproveitamento respectará odereito de cada partícipe e requi-rirá o voto favorable da maioríaque posúa a meirande parte do usoe aproveitamento.

2. Os acordos da maioría quemodifiquen o uso e apraveitamen-to serán executivos, pero impug-nables nos trinta días seguintes óacordo ou á notificación.

Sección 4.ª

Das agras e dos vilares

Artigo 21

1. A propiedade sobre as leirasintegrantes da agra ou vilar levaráinherente un dereito de copropie-dade sobre os seus valos e cerca-dos.

2. As partes en copropiedadenon poderán ser alleadas ou grava-das con independencia das terrasdas que se reputan elementos ane-xos e inseparables, e na transmi-sión, por calquera título, do domi-nio dalgunha delas entenderasecomprendida a cota de participa-ción en tales elementos.

Artigo 22

De non haber pacto ou normasespecíficas de concentración par-celaria, o uso rexerá o aproveita-mento e, en xeral, as relaciónsxurídicas dos propietarios das lei-ras que integren a agra ou o vilar.

Artigo 23

O propietario ou a persoa queutilice a agra, no seu nome ou portítulo distinto, e use a parcela ouparcelas sen respecta-los usosindemnizará polos danos e perdasocasionados.

Artigo 24

Ningún propietario ou persoaque a título distinto utilice a leiraou leiras da agra estará obrigado apagar melloras, novos servicios ouinstalacións, pero non as poderáaproveitar sen antes paga-lo quelle corresponda á súa leira ou lei-ras.

Capítulo II

Servidumes e serventías

Sección 1.ª

Da servidume de paso

Artigo 25

A servidume de paso adquíresepor lei, por dedicación do dono dopredio servente ou por negocioxurídico bilateral, calquera quesexa a forma na que aquel seexpresase. Igualmente, pódeseadquirir pola súa posesión pública,


pacífica e ininterrompida duranteo prazo de vinte anos, que come-zará a contarse desde o momentoen que empezase a exercitarse.

Artigo 26

1. Os dereitos e as obrigas dostitulares dos predios dominante eservente virán determinados polodisposto no título constitutivo e,na servidume adquirida por usuca-pión, pola posesión.

2. No caso de dúbida, a servidu-me entenderase constituída demaneira que satisfaga as necesida-des do predio dominante comenor prexuízo para o fundo ser-vente.

Artigo 27

1. Non poderá o titular do pre-dio dominante agravar de ningúnxeito a servidume nin o do pre-dio servente realizar ningún actoque supoña menoscabo do seuexercicio. Sen embargo, non seconsiderará agravación a adecua-ción dos medios de transporte ósavances técnicos, sempre ecando non se cause prexuízoapreciable na condición dofundo gravado.

2. Cando unha servidume depaso chegase a ser insuficientepara as necesidades do prediodominante, o dono deste poderápedi-la súa ampliación na medidaen que tales circunstancias o esixi-sen, sempre que o estado do pre-dio servente o permita sen graveprexuízo e logo de indemnización.

O aumento de necesidades poderáser debido ás modificacións intro-ducidas no fundo dominante deacordo co seu destino e mellor usoe explotación.

Artigo 28

A servidume de paso extinguira-se:

a) Por se reunir nunha mesmapersoa a propiedade dos fundosdominante e servente. Para estesefectos será suficiente a adquisi-ción da porción de terreo afectadopolo paso, quedando liberado daservidume o resto do predio gra-vado.

b) Por non uso durante o prazode vinte anos.

c) Por renuncia do titular do pre-dio dominante.

Artigo 29

1. A imposibilidade de usa-laservidume non produce a súaextinción en canto non transcorrao prazo de vinte anos.

2. Ata o transcurso do devanditoprazo tampouco se extinguirá porfalta de utilidade no exercicio. Senembargo, se a servidume deviñeseinútil por non lle reportar vantaxeningunha ó predio dominante, otitular do predio servente poderásolicita-la suspensión do exercicioen tanto a servidume non recobre autilidade ou non transcorra o prazolegal de extinción.

Sección 2.ª


Das serventías

Artigo 30

O paso que se efectúa sobre unterreo que non teña carácterpúblico e do que non conste odominio ou a identidade indivi-dualizada dos que o utilizan seráconsiderado serventía ou servi-cio, calquera que fose o que cadaun dos usuarios ou causantescedese para a súa constitución ouestablecemento.

Artigo 31

Presúmese serventía ou serviciose as leiras forman ou formaronparte do agro, agra ou vilar, e se seproba o uso continuo.

Artigo 32

O exercicio de paso para a rea-lización das faenas agrícolas enleiras ou parcelas dentro da agraou vilar practicarase do modo eda forma que se derivase do cos-tume do cultivo á mesma man oufolla, arró, cómaro ou ribazo.Quen cambiase o cultivo respectoda xeneralidade non poderá reali-zar, en tanto estivesen pendentesas colleitas, outro paso que o de apé polo lugar por onde non causeprexuízo para os outros.

Capítulo III

Do cómaro, ribazo ou arró

Artigo 33

O cómaro, ribazo ou arró e os

muros de contención de leirasestremeiras sitas a distinto nivelou socalcos suponse que formanparte do predio sito no plano supe-rior.

Título IV

O retracto de graciosa

Artigo 34

En tódolos casos de execuciónpatrimonial sobre bens de naturezaagraria, o debedor executado quetivese a condición de profesionalda agricultura poderá retraer defi-nitivamente os bens adxudicadosno prazo de trinta días a partir dadata de notificación da adxudica-ción, mediante o pagamento doprezo e gastos de lexítimo aboa-mento. O organismo que fixo aadxudicación notificaralla ó debe-dor dentro do terceiro día e desdeeste intre iniciarase o cómputo doprazo para o exercicio da acciónretractual.

Título V

Contratos

Capítulo I

Dos arrendamentos rústicos

Sección 1.ª

Normas xerais

Artigo 35

Os arrendamentos de predios


rústicos rexeranse polos pactoslibremente establecidos entre aspartes, polas normas deste capítu-lo e, no seu defecto, polos usos ecostumes que lles sexan aplica-bles.

Artigo 36

1. O obxecto do contrato será ouso e aproveitamento dos prediosrústicos e os bens inmobles vincu-lados a eles, no seu destino agríco-la, pecuario ou forestal.

2. Convido un tipo de cultivo ouaproveitamento, o arrendatarionon poderá modificalo pola súasoa vontade. En defecto de pacto,será o que se infira do destino dopredio arrendado no momento doarrendamento.

3. Os aproveitamentos secunda-rios do predio pertenceranlle óarrendatario, agás pacto ou costu-me en contrario.

Artigo 37

1. A renda será a que librementeestipulen as partes, que poderánacorda-lo correspondente sistemade actualización.

2. O pagamento efectuarase naforma, tempo e lugar pactados. Endefecto de pacto ou costume aboa-rase en metálico, por anos venci-dos e no domicilio do arrendador.

3. As partes poderán convir quea renda consista, en todo ou enparte, na mellora do predio arren-dado.

Artigo 38

O contrato de arrendamento seráobrigatorio calquera que sexa aforma na que se celebre. Senembargo, as partes poderansecompeler reciprocamente á súaformalización en documento pri-vado ou público, por conta dequen o solicite.

Artigo 39

A duración do arrendamentoserá a que libremente e de comúnacordo estipulen as partes contra-tantes ou, no seu defecto, polotempo de dous anos agrícolas.

Artigo 40

1. O prazo de duración fixadono contrato só é prorrogable poracordo expreso das partes.

2. Non obstante, entenderaseprorrogado tacitamente o contratose polo menos con seis meses deantelación ó remate deste, ou ó decalquera das súas prórrogas, nin-gunha das partes contratantes llemanifestase á outra, mediante acorrespondente notificación, a súavontade de que o arrendamentoconclúa.

Estes períodos de prórroga teránunha duración de dous anos agrí-colas.

Artigo 41

O arrendatario non poderá suba-rrendar ou ceder en todo ou enparte o predio arrendado sen oconsentimento expreso do arren-dador.


Artigo 42

1. O arrendador debe realiza-lasobras e reparacións necesarias cofin de mante-lo predio en estadode servicio, aproveitamento ouexplotación ó que foi destinado,sendo a cargo do arrendatarioaquelas que deriven do uso e des-frute ordinario del.

2. As reparacións extraordinariasserán sempre a cargo do arrenda-dor, quen deberá ser advertido dasúa necesidade polo arrendatario.

Artigo 43

1. Calquera dos contratantespoderá realiza-las melloras útilesde que sexa susceptible o prediosegundo o seu destino. Para istodeberalle comunicar previamenteá outra parte este propósito, e nonpoderá efectualas se constase a súaoposición expresa no prazo dequince días.

2. As devanditas melloraspoderán ser compensadas econo-micamente ou mediante prórrogado arrendamento, segundo acordodas partes, tendo en conta o valoractualizado ó momento en que ocontrato finalice.

Artigo 44

Serán de cargo do arrendador ascontribucións e os impostos decarácter real que recaian sobre opredio, e poderá repercutir sobre oarrendatario a metade dos incre-mentos que se poidan producir conposterioridade á celebración do

contrato.

Artigo 45

O arrendatario saínte débellespermitir ó entrante ou ó propieta-rio, se é o caso, os actos necesariospara a realización dos labores pre-paratorios do ano agrícola seguin-te e, reciprocamente, o entrante ouo propietario teñen a obriga de llepermitir ó saínte o necesario para arecolección e o aproveitamento defroitos, aténdose en todo caso ócostume do lugar.

Artigo 46

O arrendamento extinguirase:

1) Polo vencemento do prazoestipulado e o das súas prórrogas.

2) Por perda ou expropiación daleira arrendada.

3) Por morte ou invalidez doarrendatario, quedando a salvo odereito dos seus sucesores lexíti-mos ou, no seu defecto, familiaresque convivisen con el e o auxilia-sen na explotación da leira ou lei-ras arrendadas. Os sucesores oufamiliares terán que escoller entreeles, por maioría, o que se sub--rogará nas condicións e nos derei-tos do arrendatario falecido ou quecaese en eiva. O viúvo ou a viúvacon fillos menores terán mellordereito.

Artigo 47

1. A instancia do arrendadorpoderase resolve-lo arrendamentopolas seguintes causas:


a) Falta de pagamento da renda.

b) Non respecta-lo destino outipo de cultivo pactado.

c) Non explota-la leira durante operíodo de polo menos dous anosconsecutivos.

d) Grave incumprimento dasobrigas pactadas.

e) Causar dolosa ou culposa-mente danos graves na leira.

f) Subarrendo ou cesión incon-sentida.

2. A instancia do arrendador nonpropietario:

Ó extinguirse o dereito que oarrendador tiña sobre a leira. Senembargo, subsistirá o arrendamen-to ata o remate do ano agrícola encurso.

Artigo 48

O alleamento da leira non serácausa de resolución do contrato,sub-rogándose o adquirente entódalas obrigas do arrendador.

Artigo 49

1. No caso de transmisión a títu-lo oneroso do predio rústico arren-dado, poderá o arrendatario queestea a cultivalo de modo persoalexercita-lo dereito de tanteo den-tro dos trinta días seguintes á noti-ficación fidedigna que, para talefecto, lle realice o arrendador,indicándolle o prezo ofrecido e asdemais condicións da transmisión.

2. En defecto de notificación

terá o arrendatario un dereito deretracto durante outros trinta días apartir da data na que, por calqueramedio, tivese coñecemento datransmisión e das condicións reaisen que se fixo.

3. Estes dereitos serán preferen-tes a calquera outro de adquisi-ción, agás o retracto de lindantespara predios de cabida non supe-rior a unha hectárea e o dos coher-deiros e comuneiros.

4. Exercitados estes dereitos,non poderá o arrendatario ou o seucausante allear total ou parcial-mente o predio ata que transcorrantres anos polo menos desde a súaadquisición, nos que deberá sercultivado de modo persoal, confacultade de reverter para o com-prador retractado se se deseincumprimento do disposto.

5. Cando se transmitan conxun-tamente leiras arrendadas conoutras que non o estivesen, faranseconstar separadamente os prezosdunhas e doutras para os efectosdo exercicio do dereito de retracto.

6. Só cabe renunciar a estesdereitos desde o momento en quepoidan ser exercitados.

7. Exclúese o seu exercicio nosarrendamentos que teñan porobxecto terreos a pasto, prado e,en xeral, calquera aproveitamentosecundario ou que sexan de dura-ción inferior ó ano agrícola.

Sección 2.ª


Do arrendamento do lugar acasarado

Artigo 50

Con carácter xeral, e sen prexuí-zo das aplicacións concretas quese especifican nesta lei, entendera-se por lugar acasarado o conxuntoque, formando unha unidade,comprende a casa de labor, as edi-ficacións, as dependencias e osterreos, aínda que non sexan lin-dantes. Inclúe, así mesmo, todaclase de gando, maquinaria, apei-ros de labranza e instalacións queconstitúan unha unidade orgánicade explotación agraria, forestal oumixta.

Artigo 51

1. Este arrendamento terá unhaduración mínima de cinco anos,agás denuncia do contrato poloarrendatario, notificada de manei-ra que lle faga fe ó arrendador conmáis de seis meses de antelación ádata na que desexe dalo por rema-tado.

2. O prazo de duración fixadono contrato só é prorrogable poracordo expreso das partes ou, taci-tamente, por anos agrícolas de nonmediar notificación na forma e noprazo previstos no apartado ante-rior.

Artigo 52

Durante a vixencia do contratonon poderá excluírse do lugar aca-sarado, por vontade do arrendador,ningunha das leiras ou dos ele-mentos que o constitúan.

Artigo 53

1. O arrendatario terá dereito detanteo e de retracto, nos termos doartigo 49 da presente lei, que reca-erán sobre tódalas leiras arrenda-das ou as que o arrendador allease.

2. Os dereitos de tanteo e retrac-to do lugar acasarado que puideseexercita-lo arrendatario, en casode transmisión onerosa do lugar,recaerán sobre a súa totalidade.

Estes dereitos do arrendatariosobre o lugar acasarado serán pre-ferentes con respecto a calqueraoutro de adquisición, agás o docoherdeiro e o do copropietario.

3. Se se allease separadamentealgunha das leiras ou elementosintegrantes do lugar, o arrendata-rio poderá exercitar tales dereitossegundo a orde preferente estable-cida.

Artigo 54

1. Exercitados estes dereitos, oarrendatario quedará suxeito entódolos seus termos ó establecidono apartado 4 do artigo 49, tantorespecto do lugar no seu conxun-to coma das súas partes indivi-duais.

2. No tocante á súa renuncia,aplicarase tamén o sinalado noapartado 6 do mesmo artigo.

Artigo 55

1. O caseiro que por si ou polosseus causantes usase e aproveitaseo lugar durante trinta anos ou máisterá dereito a adquirilo polo prezo


do mercado e, no caso de non exis-tir acordo, este será fixado xudi-cialmente.

2. Exercitado este dereito, nonpoderá o arrendatario ou o seucausante allear total ou parcial-mente o lugar acasarado ou cal-quera dos inmobles que o consti-túan ata que transcorran seis anosdesde a súa adquisición, nos quedeberá ser cultivado de modo per-soal, con facultade de reverter óarrendador se se dese incumpri-mento do disposto.

Artigo 56

Cando o arrendamento teña porobxecto exclusivamente unhaexplotación gandeira xa preexis-tente ou un aproveitamento fores-tal, sexa nun monte veciñal enman común ou noutro monte cal-quera, rexerase polos pactos libre-mente acordados entre as partes,polas súas normas específicas, seas houbese, e, no seu defecto,polas normas deste capítulo ou,subsidiariamente, polas normas dodereito civil estatal.

Capítulo II

Das parcerías

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 57

A cesión por un contratante a

outro do desfrute de certos bens,convindo en repartirse en partesalícuotas os froitos ou rendemen-tos, rexerase polo título constituti-vo e, no non previsto por el, polosusos e costumes locais e, no seudefecto, polas normas deste capí-tulo.

Artigo 58

1. O contrato de parcería seráobrigatorio calquera que sexa asúa forma.

2. Se fose verbal, calquera daspartes poderá pedir que se forma-lice por escrito, facéndose cargodos custos a parte solicitante.

3. Practicaranse nos enderezoscontractuais cantas comunicaciónsse lles deban facer ás partes.

Artigo 59

1. A duración da parcería será aque libremente e de común acor-do estipulen as partes contratan-tes.

2. A parcería acordada senfixación de prazo entenderaseconcertada polo ciclo das follasdo ano agrícola, equivalente adous anos naturais, e rematará,segundo os lugares ou as comar-cas, o día que determine o costu-me do lugar.

Artigo 60

Son obrigas do cedente:

a) Entregar leiras, gando e cantoconstitúa a súa contribución.

b) Garantirlle ó colono o desfru-


te pacífico e útil do contribuído.

c) Satisface-la parte que llecorresponda, segundo pacto, usoou costume, de contribucións, se-guros, sementes, adubos e outroselementos necesarios para obte--los productos propios do destinoda leira.

Artigo 61

Son obrigas do parceiro:

1) Entrega-la parte alícuota dosproductos que lle corresponda nolugar, prazo e forma convidos.

Para tal efecto comunicaralle ócedente ou ó seu representante,coa suficiente anticipación, a datasinalada para a recolección dosproductos obtidos. Se, dado oaviso, non comparecese o cedenteou un representante na data sinala-da, o parceiro poderá levanta-lacolleita e adxudicarse a parte quelle corresponda.

2) Usa-las terras de acordo coprevisto no contrato, destinándoasó cultivo ou á explotación convi-dos ou, no seu defecto, ó máisconforme coa súa natureza, e obte--los rendementos correspondentesá dilixencia dun bo labrador.

3) Devolve-las terras, ó concluí--la parcería, tal e como se recibi-ron, coas súas accesións e salvo osmenoscabos que se producisenpola súa utilización ó uso de bolabrador.

A falta de expresión do estado dasterras ó tempo de concertarse a par-

cería, presúmese que se recibiron enbo estado, agás proba en contra.

Artigo 62

1. O prazo de duración fixadono contrato só é prorrogable poracordo expreso das partes.

2. Reconducirase tacitamente epor dous anos se con seis meses deantelación ó remate do prazo fixa-do ou da súa prórroga non sedenunciase o contrato ou a devan-dita prórroga.

3. Na parcería pecuaria esteprazo será de tres meses.

Artigo 63

A parcería extínguese:

1) Por cumprimento do prazoestipulado ou das súas prórrogas.

2) Pola perda da leira cedida.

Artigo 64

1. Son causas de resolución docontrato de parcería:

a) Non destina-lo parceiro aleira ó cultivo ou á explotaciónconvidos.

b) Incumprimento grave dasobrigas a cargo de calquera daspartes.

c) Deslealdade ou fraude porparte do parceiro na valoración ouentrega ó cedente da parte de froi-tos que lle corresponda.

d) Dano grave causado dolosa


ou culposamente polo parceiro nasterras ou nas colleitas.

e) Extinción do dereito que ocedente tiña sobre a leira, se bensubsistirán os efectos da parceríaata o remate do ano agrícola encurso.

2. O alleamento non resolverá ocontrato de parcería.

3. Se a explotación constituíse oúnico medio de vida do parceiro eos eventos sinalados no punto 1deste artigo se producisen no últi-mo semestre do ano agrícola, oparceiro terá dereito a que lle pro-rroguen a parcería por todo o anoagrícola seguinte.

Artigo 65

A morte ou a inutilidade perma-nente do parceiro para o traballo nonserán causa de extinción da parcería,que poderá ser continuada por aque-las persoas e nas mesmas condi-cións que se relacionan no artigo46.3 da presente lei. En todo caso, aparcería subsistirá ata o remate docorrespondente ano agrícola.

Artigo 66

O cedente e o parceiro estánobrigados a realizar nos predios asobras e reparacións que paraarrendador e arrendatario estable-ce o artigo 42 desta lei.

Artigo 67

O cedente e os parceiros entran-tes e saíntes deberanse ater, encanto á preparación de labores nospredios e utilización das súas

dependencias, ó previsto paraarrendador e arrendatario no artigo45 da presente lei.

Sección 2.ª

Da parcería agrícola

Artigo 68

Poden ser obxecto de parceríaagrícola os predios rústicos de cal-quera clase, sen que perda talcarácter polo feito de comprende--la casa de labor e as súas depen-dencias.

Artigo 69

Non se altera a natureza do con-trato se varios titulares de prediosrústicos concertan entre si ou conterceiros o uso ou desfrute daque-les convindo repartirse os produc-tos por partes alícuotas.

Artigo 70

No caso de transmisión a títulooneroso dun predio cedido en par-cería, o parceiro que estea a culti-valo persoalmente poderá exerci-ta-lo dereito de tanteo e, se é ocaso, o de retracto cos mesmosrequisitos, condicións e efectosque para os arrendatarios se esta-blecen no artigo 49 desta lei.

Sección 3.ª

Da parcería do lugar acasarado

Artigo 71

1. O obxecto da parcería dolugar acasarado é o conxunto de


elementos que constitúen unhaunidade orgánica de explotación,segundo o establecido no artigo 50da presente lei.

2. Respecto da súa integridadeaplicarase o disposto no artigo 52da presente lei.

Artigo 72

O dono ou cedente poderalle pro-porcionar ó parceiro do lugar acasa-rado apeiros, maquinaria e gando.De non o facer, poderase fixa-lacantidade de froitos que o parceirodebe como mercé pola casa, depen-dencias, prados e montes.

Artigo 73

Corresponderanlle ó dono, ade-mais da parte acordada en produc-tos agrícolas, pecuarios e forestais,as árbores secas ou derrubadas porforza maior que fosen madeira-bles, cando non se precisasen paraa reparación ordinaria dos elemen-tos constitutivos desta parcería, asícomo o toxo e demais arbustosque non fosen precisos para o cul-tivo do lugar, e os productos dasdemoucas e das entresacas queteñan valor madeirable, se nonfosen necesarios para a conserva-ción da casa e das súas dependen-cias.

Artigo 74

O cedente contribuirá coas árbo-res, vides e o demais que sexausual para as primeiras planta-cións, de se faceren co seu consen-timento, e pagará os gastos dasdemoucas e fornecerá as máqui-

nas, os instrumentos e os apeirosmaiores.

Artigo 75

1. Os gastos de corta de árboresque se vendan como madeirablesserán a cargo do cedente.

2. Cando o parceiro, por simesmo ou polos seus ascendentes,fixese a plantación e siga desdeentón na explotación do lugar aca-sarado, terá dereito á metade doproducto neto da venda, a non serque exista pacto distinto entre aspartes. Se cesase nela, terao sobreo valor estimado das árbores encondicións de ser vendidas exis-tentes no tempo de extinción daparcería.

Artigo 76

Serán de conta exclusiva do par-ceiro, ademais dos traballos ordi-narios que requira a eficaz explo-tación do lugar acasarado:

1) Efectua-las cortas de árboressecas ou derrubadas. O parceiroaproveitará os montes na cantida-de necesaria para a explotación dolugar.

2) Os transportes para as repara-cións ordinarias dos predios e edi-ficios do lugar acasarado, ou dosfroitos ó lugar fixado polo propie-tario, sempre que o sexa dentro domesmo termo municipal.

3) Limpa-las foxas, gabias ecanles e repara-los cercados.

Artigo 77


1. O cedente e o adquirenteachegarán a parte correspondentedas sementes proporcionalmente óque cada un represente nos froitos.

2. Tamén pagarán, na mesmaproporción, os seguros das collei-tas e os gastos que se orixinen paracombate-las enfermidades dasplantas e dos froitos.

3. Serán por conta exclusiva docedente as contribucións e os im-postos de carácter xeral que gra-ven os predios do lugar acasarado.

Artigo 78

No caso de transmisión a títulooneroso da totalidade ou partesindividualizadas dun lugar acasa-rado, o parceiro poderá exercita--los dereitos de tanteo e, se é ocaso, de retracto, cos mesmosrequisitos, condicións e efectosque para os arrendatarios dunlugar se establecen no artigo 49 dapresente lei.

Sección 4.ª

Da parcería pecuaria

Artigo 79

1. Poden ser obxecto da parceríapecuaria os animais susceptiblesde aproveitamento na agricultura,industria e comercio.

2. Sen prexuízo doutros mediosde proba admitidos en dereito,para a súa formalización abondarácon que cada parte leve unha libre-ta, na que a contraparte anotará as

partidas de crédito e débeda, conexpresión da data e da causa.

Artigo 80

Non poderá poñerse a cargo domantedor ou parceiro adquirente atotalidade do risco de perda dogando, nin pactar unha meirandeparte nas ganancias do poñedor oucedente, nin que reciba ó liquida--la parcería, ademais da parte quelle corresponda, máis do que ache-gou, nin que o releven de eviccióne saneamento.

Artigo 81

1. A valoración do gando pro-porcionado ó comeza-la parceríafarase por mutuo acordo das partese, a falta deste, realizarase polovalor máis alto que se ofreza porel, acudindo á feira ou ó mercadogandeiro máis próximo ó lugar e ádata na que a parcería quedouconstituída ou, no seu defecto,polo prezo de referencia do merca-do na mesma data.

2. Ó se extingui-lo contratorepetirase cos mesmos criterios adevandita valoración e repartira-se por igual entrámbalas partes obeneficio obtido ou a perdasufrida.

Artigo 82

De non haber pacto sobre oprazo, entenderase acordado porun ano, que se prorrogará polomesmo tempo, e así sucesivamen-te ata que calquera das partesdenuncie o contrato, notificándoode maneira que faga fe con máis


de tres meses de antelación.

Artigo 83

O cedente está na obriga deentregar san o gando obxecto decontrato no lugar e tempo acorda-dos.

Artigo 84

O adquirente ou mantedor estáobrigado a lle dar ó gando os coi-dados acostumados que requira e aresponder da perda dos animais.Cando a perda sexa total e nonfose debida a caso fortuíto ouforza maior, o parceiro poñeráinmediatamente a disposición docedente a pel e os restos e aboara-lle a metade da perda do valor dogando ó tempo de se liquida-laparcería.

Artigo 85

A falta de pacto en contrario,correspóndenlle ó parceiro:

1) Os productos de cabana,esterco e traballo dos animais;pero se estes estivesen adscritos ócultivo do lugar acasarado ou dungrupo de leiras que constitúan unsó labor, o traballo e esterco debenser destinados exclusivamente ócultivo de tales leiras.

2) A metade da cera e mel, asícomo tamén a do valor das críasvendidas e a do aumento que aca-den os animais. A outra metadeperténcelle ó propietario.

Artigo 86

O parceiro deberalle dar aviso ó

cedente con quince días de antela-ción ó fixado para o tosquío ou aextracción do mel. Se, malia eseaviso, na data fixada este noncomparecese, o parceiro poderáproceder a realizalos, retendo endepósito a parte correspondente ópropietario.

Artigo 87

O parceiro poderá proceder óalleamento dos animais da par-cería e ó das súas crías, logo de lledar conta ó cedente das condiciónsdaquel.

Artigo 88

O parceiro non poderá, sen con-sentimento do cedente, servirsedos animais de ceba en ningún tra-ballo nin alugar ou ocupa-los ani-mais cedidos para lles facer carre-xos a estraños, agás serviciosbenévolos e de boa veciñanza.

Sección 5.ª

Da parcería forestal

Artigo 89

Na parcería forestal, o dono decertas leiras de vocación forestal,sen cede-la súa directa posesión eo seu aproveitamento, concerta ocoidado e a vixilancia delas cunhaou varias persoas para que estasatendan e vixíen as plantaciónsarbóreas existentes ou que se poi-dan crear, outorgándolle en tro-ques ó parceiro os aproveitamen-tos secundarios que se determinen


e a parte alícuota que se especifi-que cando se proceda á venda dasárbores que coidase ou que axuda-se a plantar.

Artigo 90

1. A parcería de novas planta-cións ten por obxecto a creación, omantemento e a posterior partici-pación en plantacións de arboredo.

2. Terá a duración que as parteslibremente conveñan. Se non setivese prazo sinalado, entenderaseconcertada por un período de vinteanos.

3. Non obstante, o parceiropoderá dala por rematada candolle conveña, avisando á outraparte, polo menos, con seis mesesde antelación.

Artigo 91

Son obrigas do parceiro:

1) Coidar e vixia-la plantacióncoa dilixencia dun bo labrego.

2) Face-las reparacións usuais eas limpezas precisas nos cercadose valados.

3) Realiza-las demoucas ordina-rias nas árbores, como tamén asentresacas precisas que o donoordenase.

Artigo 92

Son obrigas do dono:

1) Permitirlle ó parceiro a entra-da nas leiras para utilización dosaproveitamentos secundarios que

se acordasen.

2) Paga-las contribucións e osimpostos que graven as leiras.

3) Paga-la parte proporcionaldos seguros que amparen o arbore-do.

4) Satisface-la totalidade dosgastos que orixinen as plantaciónse o seu valado ou a parte propor-cional correspondente, segundo oscasos.

Artigo 93

O parceiro, de non existir pactoen contra, terá dereito ós seguintesaproveitamentos secundarios:

1) Recoller e utiliza-la folla quecaia das árbores, como tamén aspólas tronzadas por mor de acci-dentes atmosféricos, sempre quenon teñan valor madeirable.

2) Aproveita-los esquilmos,como tamén as leñas que seobteñan de entresacas e demoucasordenadas polo dono, sempre quenon teñan valor madeirable, asícomo os fungos e cogomelos.

3) Leva-lo seu gando a pacernos predios, cando iso nonredunde en prexuízo das planta-cións.

Artigo 94

1. Ó se extingui-la parcería, pro-cederase a facer unha liquidacióndo que poida corresponderlle óparceiro pola súa participación noarboredo, para o que se determi-nará o valor deste, con indepen-


dencia do que teña o solo, bensexa por mutuo acordo ou de xeitocontradictorio, e satisfaráselle aparte correspondente.

2. Se ó cumprirse o prazo dosvinte anos non lle conviñese ócedente acceder á venda das árbo-res, procederase a determina-loseu valor de acordo co sinalado noapartado anterior e a realiza-locorrespondente aboamento ó par-ceiro, co que quedará liquidada aparcería.

Capítulo III

O vitalicio

Artigo 95

1. Polo contrato de vitaliciounha ou varias persoas obríganse,verbo doutra ou outras, a prestaralimentos na extensión, amplitudee termos que conveñan en troquesda cesión ou entrega de bens poloalimentista.

2. En todo caso, a prestación ali-menticia abranguerá o sustento, ahabitación, a vestimenta e a asis-tencia médica do alimentista, asícomo as axudas e os coidados,mesmo os afectivos, axeitados áscircunstancias das partes.

Artigo 96

1. As normas deste capítuloserán aplicables calquera quefose a cualificación xurídica queas partes lle atribuísen ó contra-to.

2. Este contrato formalizaraseen documento público.

Artigo 97

A obriga de prestar alimentossubsistirá ata o falecemento do ali-mentista, agás que se acorde outracousa, e será transmisible ós her-deiros ou legatarios do obrigado asatisfacelos.

Artigo 98

1. A instancia do cesionario, ocontrato poderase resolver en cal-quera tempo, logo de notificacióncon seis meses de antelación.

2. Cando, segundo o disposto nonúmero anterior, se resolva o con-trato, o cesionario terá dereito ámetade das ganancias obtidas coseu traballo.

Artigo 99

1. O alimentista poderá rescin-di-lo contrato nos seguintescasos:

a) Conducta gravemente inxu-riosa ou vexatoria do obrigado aprestar alimentos.

b) Incumprimento total ou par-cial da prestación alimenticia,sempre que non sexa imputable óseu perceptor.

c) Cando o cesionario non coi-dase ou non atendese no necesarioó cedente, segundo a posiciónsocial e económica das partes e entodo canto faga posible o capitalcedido, na procura do mantementoda súa calidade de vida.

d) Polo non cumprimento do


demais pactado.

2. Nos casos ós que se refirenos apartados do número anterior,a rescisión levará consigo, endefecto de pacto contrario, a obri-ga de indemniza-los gastos oca-sionados, que poderán ser obxec-to de compensación total ouparcial cos froitos percibidos dosbens obxecto de cesión. En todocaso, e a falta de acordo entre aspartes, haberá que aterse ó quedetermine a correspondente reso-lución xudicial.

Título VI

Da compañía familiar galega

Capítulo I

Constitución da compañía

Artigo 100

1. A compañía familiar galegaconstitúese entre labregos con vín-culos de parentesco, para vivirenxuntos e explotaren en comúnterras, lugar acasarado ou explota-cións pecuarias de calquera natu-reza pertencentes a todos ou aalgún dos reunidos.

2. A compañía familiar galegaconstitúese de calquera dos xeitosou das formas admitidas en derei-to. A dita constitución deberánecesariamente documentarse nomomento en que calquera dos con-tratantes así o solicite.

3. Rexerase polo título constitu-

tivo, polo uso ou costume do lugare polas normas desta lei.

Artigo 101

1. Cando un labrego case para acasa un parente, entenderase, agáspacto en contra, constituída acompañía familiar galega.

2. Por casar para a casa enténde-se o feito de se integrar un novomatrimonio na vida comunitariadun grupo familiar xa constituído.

3. A dita integración deberánecesariamente documentarse nomomento en que o solicite calque-ra das partes.

Artigo 102

Son bens sociais da compañía:

1) Os achegados polos socios eos adquiridos a título oneroso porconta do capital común, mentresdure a compañía.

2) Os froitos, as rendas, as ganan-cias e os intereses percibidos oudebidos durante o mesmo tempo,procedentes dos bens sociais.

3) As edificacións, reconstruc-cións, plantacións e calquera tipode mellora feita nos bens sociais.

4) Calquera outro que as partesacorden.

Artigo 103

Son cargas da compañía:

1) Os gastos de mantenza, vesti-menta, instrucción, asistenciamédica e enterro, tanto dos asocia-


dos coma das persoas constituídasna súa potestade.

2) Os gastos de administración,cultivo, contribucións e impostos,seguros, rendas e cargas reais dosbens sociais.

3) As débedas contraídas polosadministradores ou por calquerados socios, se o importe delas seinvestiu en beneficio da compañía,e os réditos das devanditas débedas.

4) As reparacións e os custos dasmelloras de calquera especie quese fagan nos bens sociais.

5) Os gastos e as custas dos prei-tos seguidos para defende-los benssociais.

6) Os gastos que fagan os sociosen beneficio común, así como asobrigas que de boa fe contraesenpara os negocios.

7) Calquera outra que as partesacorden e conste documentalmente.

Capítulo II

Da administración da compañía

Artigo 104

Correspóndelle a administraciónda compañía á persoa que determi-ne o contrato de constitución. Entodo o non previsto nel, así comonas compañías constituídas tacita-mente, corresponderalle sucesiva-mente ó petrucio, á súa viúva ou aquen de modo notorio a exerza.

Artigo 105

Son facultades do petrucio ou,se o caso, do socio administrador:

1) A dirección e representaciónda sociedade.

2) Adquirir para ela e obrigarseno seu nome.

3) Dispoñer dos semoventes ebens mobles sociais.

Artigo 106

Son causas de modificación dacompañía:

a) O pasamento dalgún dossocios, aínda cando os seus her-deiros convivan e opten por per-manecer na sociedade.

b) A declaración de incapacida-de, prodigalidade, concurso oucreba e a ausencia, por máis de unano, non motivada pola xestiónsocial.

c) A renuncia ou cesión dedereitos en favor doutro membroda compañía, como tamén a retira-da do capital ou o feito de o allear,sen causa xustificada.

d) O ingreso dun socio noutracompañía ou o casamento con des-vinculación dela.

e) A incorporación ou a separa-ción dalgún socio.

Artigo 107

1. En tódolos supostos de modi-ficación da compañía, agás pactoen contra, o socio separado ou osque del traian dereito non poderánretira-los seus bens propios nin a


parte que lles correspondese nossociais ata que rematen as opera-cións pendentes e a recolleita dosfroitos, sempre que a realizacióndestas non supere o ano.

2. Neste suposto os demaissocios terán o dereito de retracto,polo mesmo prezo e condición,que caducará ós trinta días da noti-ficación do acto dispositivo e doseu prezo e condicións.

Artigo 108

No caso de cesión ou alleamen-to a título oneroso da participa-ción da compañía a un terceiro,antes de liquidala e de realiza-lasadxudicacións, poderá calquerasocio sub-rogarse no lugar docomprador ou cesionario, reem-bolsándolle o prezo e os gastos delexítimo aboamento. Este dereitopoderá exercitarse no prazo dostrinta días seguintes á notificaciónda transmisión e das súas condi-cións.

Artigo 109

A compañía familiar galegaextinguirase:

1) Por acordo de tódolos socios.

2) Polo pasamento ou polarenuncia dos socios, cando nonqueden, polo menos, dous que nonconstitúan matrimonio.

3) Polo matrimonio entre si dedous socios únicos ou pola refun-dición de tódolos dereitos sociaisnos dous cónxuxes.

4) Pola declaración de concursoou creba que afecte a todos.

Capítulo III

Da liquidación da compañía

Artigo 110

1. Modificada a compañía, prac-ticarase a liquidación parcial parafixa-lo haber de cada un no mo-mento da modificación, co fin dedeterminar e adxudica-la súa parti-cipación ó que cause baixa ou ósque del traian dereito.

2. Faltando estas liquidaciónsparciais, cando se faga a liquida-ción final da compañía e non seprobe que bens eran propios delaantes da súa modificación, repu-taranse sociais os indeterminadose dividiranse proporcionalmenteó número de socios que formasencada compañía modificada e ótempo da súa respectiva duración.

Artigo 111

En tódolos casos de extinción dacompañía, a liquidación e a divi-sión dos bens sociais faranse con-sonte as seguintes regras:

1.ª) Pagaranse as débedas con-traídas en interese da sociedadecos bens sociais e, de non serenabondos, cos bens propios dossocios en proporción ás súas cotas.

O déficit que resulte da insol-vencia dalgún socio dividiraseproporcionalmente entre os res-


tantes, sen prexuízo do dereito a sereintegrar se o insolvente mellora-se de fortuna.

2.ª) Cada socio recibirá os bensque subsistan dos que achegase, oequivalente dos que lle transmiti-se en propiedade á compañía ouallease en beneficio dela e oimporte dos desperfectos que osseus bens sufrisen en proveitocomún.

3.ª) O remanente líquido docapital constituirá o haber da com-pañía e repartirase entre os sociosou entre os que deles trouxesendereito, do xeito establecido naregra primeira.

Título VII

Do réxime económico familiar

Capítulo I

Disposición xeral

Artigo 112

O réxime económico matrimo-nial será o convido polos cónxuxesen capitulacións matrimoniais. Endefecto de convenio ou ineficaciadeste, o réxime será o da socieda-de de gananciais.

Capítulo II

Capitulacións matrimoniais

Artigo 113

1. As capitulacións matrimo-niais pódense outorgar ou modifi-car antes ou durante o matrimonio,

pero necesariamente en escriturapública ou en transacción xudicialque poña fin a calquera procede-mento de separación, divorcio ounulidade.

2. Poderán conter calquera esti-pulación relativa ó réxime econó-mico, familiar e sucesorio, senmáis limitacións cás derivadas doestablecido nesta lei.

Capítulo III

Doazóns por mor do matrimonio

Artigo 114

1. Son doazóns por razón domatrimonio as que se fan por mordeste, antes ou despois de celebra-do, entre noivos ou cónxuxes oupor terceiras persoas a prol de cal-quera daqueles.

2. As doazóns por mor do matri-monio poderán abranguer bens pre-sentes ou futuros, e mesmo taménpara caso de morte, en igual medidacá fixada para a sucesión testada.

Artigo 115

As doazóns por mor do matrimo-nio son irrevogables, agás pacto encontrario ou incumprimento de car-gas impostas ó donatario con carác-ter esencial e expreso.

Artigo 116

1. Estas doazóns quedarán senefecto se o matrimonio non secontrae no prazo de un ano oudesde que sexa declarado nulo.

2. A separación, divorcio ou


nulidade só determinan a inefica-cia da doazón respecto do donata-rio que obrase de mala fe ou ó quelle sexan imputables os feitos quemotivaron a devandita separación,divorcio ou nulidade.

Título VIII

Sucesións

Capítulo I

Disposición xeral

Artigo 117

1. A delación sucesoria pode terlugar por testamento, por lei epolos pactos sucesorios reguladosnesta lei.

2. Poderá tamén deferirse enparte por calquera dos modosexpresados no parágrafo anterior.

Capítulo II

Dos pactos sucesorios

Sección 1.ª

Do usufructo voluntario de viuvez

Artigo 118

1. Os cónxuxes poderanse con-ceder, recíproca ou unilateralmen-te, o usufructo universal de viuvez.Con carácter recíproco poderanseconstituír en testamento manco-

munado, en capitulacións matri-moniais ou en calquera outra es-critura pública, e con carácter uni-lateral en calquera clase detestamento, en capitulacións matri-moniais ou en escritura pública.

2. Tal asignación será revogable,pero, se se fixo reciprocamente, arevogación por un só deles debera-lle ser notificada fidedignamente óoutro no prazo dos dez días se-guintes á data de revogación.

Artigo 119

1. O usufructo voluntario deviuvez é inalienable. Non obstan-te, poderase allea-la plena propie-dade de bens determinados coconcurso do usufructuario e o nupropietario, subsistindo o usufruc-to sobre os bens sub-rogados ousobre o prezo do alleamento.

2. Este usufructo é renunciableen todo ou en parte e só redimiblepor acordo do usufructuario e osnus propietarios.

Artigo 120

O devandito usufructo será revogable utilizando a forma esta-blecida polo ordenamento xurídi-co para a revogación ou modifica-ción do título constitutivo, e o decarácter recíproco en vida dosdous cónxuxes.

Artigo 121

1. O viúvo deberá facer inventa-rio, pero non está na obriga deprestar fianza de tódolos bens daherdanza. Con todo, o título cons-


titutivo do usufructo poderá tantolibera-lo viúvo da obriga de facerinventario como establece-la obri-ga de prestar fianza.

2. Os herdeiros nus propietariospoderanlle pedir ó xuíz que obri-gue ó viúvo a prestar fianza co finde salvagardaren as súas lexítimas.

3. O prazo para face-lo inventa-rio é o de seis meses, contadosdesde o pasamento do cónxuxe.

Artigo 122

O usufructo de viuvez sobre atotalidade da herdanza atribúelle óseu titular, ademais das facultadese obrigas propias de todo usufruc-tuario, as seguintes:

1.ª) Paga-los gastos da últimaenfermidade, enterro, funerais esufraxios do cónxuxe premortocon cargo á herdanza.

2.ª) Paga-las débedas esixibles docausante con metálico da herdanza.Se non houbese diñeiro ou este nonfose abondo, poderá, con tal finali-dade, allear semoventes, arboredoou mobiliario ordinario na contíaprecisa. O alleamento de calqueraoutro ben coa finalidade do paga-mento de débedas necesita o con-sentimento dos nus propietarios ou,noutro caso, a autorización xudicial.

3.ª) Allea-lo mobiliario e ossemoventes que coide necesarios,de acordo cunha boa administra-ción, debendo repoñelos en cantofose posible.

4.ª) Realiza-las cortas de árbores

madeirables, aínda polo pé, e facerde seu o producto delas, sempreque sexan axeitadas a unha normalexplotación forestal.

5.ª) Explota-las minas segundoo seu regulamento xurídico.

6.ª) Realizar melloras non sun-tuarias.

Artigo 123

O usufructuario referido nosartigos anteriores deberá:

1) Cumpri-las obrigas que ex-presamente lle impuxese o causan-te.

2) Administra-los bens obxectodo usufructo coa dilixencia propiadun bo pai de familia.

3) Prestar alimento, con cargo óusufructo, ós fillos e descendentescomúns que o precisen.

4) Defender, á súa custa, a po-sesión dos bens.

Artigo 124

O pagamento das expensas emelloras realizadas polo viúvo rexe-rase polo disposto no Código civilrespecto do posuidor de boa fe.

Artigo 125

1. Cando os nus propietariossexan descendentes do viúvo, asreparacións, tanto as ordinariascoma as extraordinarias, serán acargo e por conta deste, a non serque pola súa entidade, e atendida arendibilidade do patrimonio usu-fructuado, non puidese atendelas o


viúvo. Neste caso realizaranseconsonte os nus propietarios ou,de non haber acordo, por determi-nación xudicial.

2. En calquera outro suposto e notocante ó pagamento das repara-cións ordinarias e extraordinarias,atenderase ó disposto no Códigocivil respecto do usufructo.

Artigo 126

O usufructuario poderá renunciara todo o usufructo ou ó que afecte adeterminados bens, debendo constaresta renuncia en escritura pública.

Artigo 127

Ademais das causas previstas noCódigo civil, o usufructo de viu-vez extínguese:

a) Polo pasamento do usufruc-tuario.

b) Por novo matrimonio do usu-fructuario, agás pacto ou disposi-ción en contrario.

c) Por incumprimento das car-gas expresamente impostas polocausante.

d) Por grave e reiterado incum-primento dos deberes familiares.

Sección 2.ª

Do pacto de mellora

Artigo 128

Será valido o pacto ou contratosucesorio no que se conveña amellora a prol de calquera dos

fillos ou descendentes, sen máislimitacións có respecto ós dereitosdos lexitimarios.

Artigo 129

O pacto de mellora ten carácterpersonalísimo e só poderá cele-brarse entre maiores de idade,pero será válida a delegación dafacultade de mellorar pactadapolos cónxuxes en capitulaciónsmatrimoniais.

Sección 3.ª

Do dereito de labrar e posuír

Artigo 130

1. O ascendente que quixeseconservar indiviso un lugar ouunha explotación agrícola poderápacta-la súa adxudicación íntegraa calquera dos seus fillos ou des-cendentes por actos inter vivos,con carácter irrevogable, ou mortiscausa, e aínda que as sortes deterras estean separadas.

2. O mesmo pacto poderasefacer respecto dunha explotaciónou establecemento fabril, indus-trial ou comercial.

3. Se o testamento non dispuxe-se outra cousa, enténdese que aadxudicación implica unha mello-ra tácita e que abrangue o tercio equinto, ou sexa, as sete quinceavaspartes da facenda hereditaria, enon quita que o ascendente dis-poña, a favor do descendente pre-


ferido, do resto das porcións delibre disposición.

4. Cando o ascendente fixeseuso desta facultade, aboaránsellesós demais herdeiros forzosos assúas lexítimas ou as porcións damaior entidade en que as cons-titúa, con metálico ou outros bensse os tivese.

5. En tódolos supostos a que serefire este artigo, o adxudicatario,unha vez causada a sucesión,poderá inscribir como un só predioo lugar ou explotación adxudica-do, aínda que as sortes de terrasexan descontinuas.

6. Os mobles, froitos, apeirosde labranza e gando que llescorrespondan ás lexítimas dosque non desfrutan do dereito delabrar e posuír seranlles entrega-dos ós seus donos ou pagados enmetálico.

Artigo 131

Nos casos a que se refire oartigo anterior, a casa petrucial ea súa eira, currais e horta unidosreputaranse indivisibles, tantona sucesión mortis causa, testa-da ou intestada, coma nas parti-cións que o ascendente fixese envida.

Artigo 132

1. A mellora pactada só quedarásen efecto:

a) Por mutuo disenso.

b) Por incumprimento das con-

dicións impostas no título consti-tutivo.

c) Cando o mellorado abandonetotalmente, sen xusta causa, aexplotación dos bens que a com-poñen polo menos durante dousanos agrícolas.

d) Por incorre-lo mellorado encausa de indignidade para sucederou de desherdamento.

2. Non sendo o establecido nopacto de mellora, o favorecido porun ascendente que premorra a estetransmítelle-lo seu dereito ós des-cendentes que deixe. Se os des-cendentes fosen varios e o favore-cido non designase ningún delessucesor na mellora, o mellorantepoderá elixir un como melloradoen escritura pública ou en testa-mento.

Artigo 133

As estipulacións contidas nopacto de mellora que fagan refe-rencia explícita a institucións con-suetudinarias galegas, como acasa, o casamento para a casa, amellora de labrar e posuír, a com-pañía familiar ou calquera outra,deberán ser interpretadas, e mes-mo tamén complementadas asomisións que nelas se advirtan, deacordo co establecido nesta lei ou,no seu defecto, cos usos e costumedo lugar.

Sección 4.ª

Das apartacións


Artigo 134

1. Poderáselle adxudicar envida a plena titularidade de deter-minados bens de calquera clase,sen ningunha excepción, a quenteña a condición de lexitimariodo adxudicante no tempo daadxudicación, quedando estetotalmente excluído de tal condi-ción de lexitimario con carácterdefinitivo, calquera que sexa ovalor da herdanza ó tempo de sedeferir.

2. A apartación vincula ó aparta-do e ós seus sucesores e lexitima-rios.

Artigo 135

A apartación precisa plenacapacidade de disposición dosintervenientes e farase en escritu-ra pública.

Capítulo III

Da sucesión testada

Sección 1.ª

Do testamento aberto notarial

Artigo 136

O testamento aberto poderá serindividual, mancomunado ou porcomisario.

O testamento aberto outorgaraseperante notario, sen que sexa nece-saria a presencia de testemuñas,agás nos seguintes supostos:

a) Cando o solicite o notario ou

o propio testador.

b) Cando o testador sexa cego,demente en intervalo lúcido ounon saiba ou non poida ler ouescribir.

Nos supostos indicados requíre-se para ser testemuña unicamenteter plena capacidade xurídica, edeberán ser dúas polo menos.

Sección 2.ª

Do testamento manconumado

Artigo 137

Os cónxuxes galegos poderánoutorgar testamento manconuma-do, aínda fóra de Galicia.

Artigo 138

A revogación ou modificación dotestamento mancomunado podera-na facer ámbolos dous cónxuxes deforma mancomunada ou só undeles unilateralmente.

Artigo 139

1. A revogación ou modifica-ción unilateral só poderá facela uncónxuxe en vida do outro e produ-cirá a ineficacia total das disposi-cións reciprocamente condiciona-das.

2. Esta revogación ou modifica-ción terase que facer en testamen-to aberto notarial, e o notario auto-rizante deberá notificarlle ó outrocónxuxe a revogación ou modifi-cación nos dez días seguintes nodomicilio determinado polos cón-


xuxes ó outorgaren o testamentomancomunado ou no que especial-mente sinale o revogante. Enámbolos dous supostos non teráefecto a revogación se, por noncadra-lo enderezo sinalado co real,non se puidese face-la notifica-ción. De non ser coñecido o domi-cilio poderá facerse a notificaciónpor medio de edictos.

Artigo 140

Falecido un cónxuxe, o testa-mento convértese en irrevogableverbo daquelas disposicións quetivesen o carácter de reciproca-mente condicionadas ou que seoutorgasen en favor de persoaincapaz de herdar. A mesma irre-vogación producirase con respec-to daqueles que morresen antes edeixasen fillos sobreviventes, to-do isto sen prexuízo dos dereitosde representación ou acrecenta-mento.

Sección 3.ª

Do testamento por comisario

Artigo 141

Mediante testamento ou mesmoen capitulacións matrimoniais,poderase nomear comisario ó cón-xuxe non testador, co obxecto deque poida distribuír, ó seu pruden-te arbitrio, os bens do defunto emellorar neles ós fillos comúnssen prexuízo das lexítimas e dasmelloras que instituíse xa o cau-sante.

Artigo 142

O comisario non poderá delega--la función encomendada e per-derá esta ó contraer novas nupcias.

Artigo 143

Se non se sinalase prazo, oviúvo ou a viúva terán o de un anocontado desde a apertura da suce-sión ou, no caso de existiren filloscomúns menores de idade, desde aemancipación do último deles.

Sección 4.ª

Das melloras testamentarias e dos legados

Artigo 144

1. O testador poderá establecerpor vía de legado o usufructovoluntario de viuvez regulado nosartigos 118 a 127, a mellora delabrar e posuír regulada nos arti-gos 130 a 133 deste corpo legal ecalquera outra.

2. A mellora de tercio e quinto,que abrangue a totalidade do ter-cio de mellora e dúas quintas par-tes do de libre disposición, equiva-le a sete quinceavas partes docapital líquido da herdanza.

Artigo 145

As normas de interpretación eintegración contidas no artigo 133seranlles aplicables ás disposi-cións testamentarias.

Capítulo IV


Das lexítimas

Artigo 146

1. Lexítima é a cota de activolíquido que necesariamente llescorresponde a determinados paren-tes do causante dunha sucesión e ócónxuxe viúvo deste, agás noscasos de apartación reguladosnesta lei.

2. Son lexitimarios os herdeirosforzosos determinados no Códigocivil e na contía e proporción que,nos distintos supostos, establece odito corpo legal.

3. Toda renuncia ou transac-ción sobre a lexítima non deferi-da é nula, exceptuando o supostoprevisto no número 1 deste arti-go.

Artigo 147

A fixación da lexítima globalfarase de acordo coas seguintesregras:

1.ª) Atenderase ó valor que tive-sen os bens da herdanza ó tempodo falecemento do causante.

2.ª) Do dito valor deduciranse:

a) As débedas do causante.

b) Os gastos da súa última enfer-midade, enterro e funeral.

c) O importe das melloras útilese gastos extraordinarios de conser-vación e reparación custeadospolo mellorado por pacto nos bensobxecto da mellora.

3.ª) O valor líquido obtidoengadiráselle ó que tivesen osbens doados polo causante ótempo da doazón, exceptuando asliberalidades ou os agasallos decostume.

Artigo 148

A determinación da lexítimaindividual entre varios lexitima-rios está sometida ás normas doCódigo civil, coa particularidadede que o apartado ó que se refire asección 4.ª do capítulo II destetítulo non fai número.

Artigo 149

1. A lexítima poderá ser atribuí-da a título de herdanza, legado,doazón ou de calquera outro xeito.Deberá ser satisfeita necesaria-mente con bens da herdanza, agásnos casos seguintes:

a) Cando o causante dispuxeseexpresamente que se satisfaga enmetálico e non o houbese na her-danza.

b) Cando o conviñesen así olexitimario e o obrigado ó paga-mento da lexítima.

c) Cando se conviñese no pactode mellora.

2. Non obstante, no caso previs-to na alínea a) do número anterior,o herdeiro ou os herdeiros obriga-dos ó pagamento poderán optarpor satisface-la lexítima con bensda herdanza que non fosen especi-ficamente legados ou asignadospolo causante a persoa ou persoas


determinadas.

3. Comezado o pagamento endineiro ou en bens, o lexitimariopoderá esixi-lo resto na mesmaforma inicial.

Artigo 150

1. A decisión de pagamento enmetálico seralle comunicada ólexitimario no prazo de un anodesde a apertura da sucesión.

2. Para fixa-la suma que se debapagar atenderase ó valor que tive-sen os bens da herdanza ó tempode face-la liquidación, e aplica-ranse no demais as regras 2.ª e 3.ªdo artigo 147 así como o artigo148 desta lei. Feita a suma, o cré-dito metálico producirá o xurolegal.

3. O pagamento farase no prazodoutro ano máis, agás pacto encontrario. Se o lexitimario nonamosase conformidade coa canti-dade fixada, esta será consignadaxudicialmente, sen prexuízo dasaccións que lle competan.

Artigo 151

1. Tódolos bens da herdanzaestán afectos ó pagamento da le-xítima, correspondóndolle ó lexi-timario a acción real para recla-mala.

2. A acción de suplemento tencarácter persoal.

3. O lexitimario poderá pedi-laanotación preventiva no Rexistroda Propiedade da demanda na que

se reclame a lexítima ou o seusuplemento.

Capítulo V

Da sucesión intestada

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 152

1. A sucesión intestada rexerasepolo disposto no Código civil, nonsendo o establecido no apartadoseguinte.

2. O viúvo ou viúva ó que ocónxuxe premorto non outorgasedisposición ó seu favor poderáoptar por facer efectiva a súa cotausufructuaria sobre os bens ganan-ciais cando concorra na herdanzacon descendentes ou ascendentesdo causante. No caso de non abon-da-lo dito usufructo para cubri-lacota, esta completarase sobre osbens privativos do causante sennecesidade de prestar fianza.

Sección 2.ª

Da sucesión da ComunidadeAutónoma de Galicia

Artigo 153

1. A falta de persoas que teñandereito a herdar, de acordo codisposto nas seccións 1.ª, 2.ª e 3.ªdo capítulo IV do título III, libroIII, do Código civil, ou nestecorpo legal, se é o caso, herdará


a Comunidade Autónoma de Ga-licia.

2. Os bens herdados serán desti-nados a establecementos de asis-tencia social ou a institucións decultura, preferentemente radicadosna última residencia habitual docausante e, en todo caso, en terri-torio galego.

Artigo 154

Se lle correspondese herdar áComunidade Autónoma de Gali-cia, a herdanza entenderase acep-tada a beneficio de inventario,logo da declaración legal de her-deiros.

Capítulo VI

Das partillas

Artigo 155

1. Poderáselle adxudicar en vidaa plena titularidade de determina-dos bens de calquera clase, senningunha excepción, a quen teña acondición de lexitimario do adxu-dicante no tempo da adxudicación,quedando este totalmente excluídode tal condición de lexitimario concarácter definitivo, calquera quesexa o valor da herdanza ó tempode se deferir.

2. A apartación vincula ó aparta-do e ós seus sucesores e lexitima-rios.

Artigo 156

A apartación precisa plena capa-cidade de disposición dos interve-

nientes e farase en escritura públi-ca.

Artigo 157

1. O testador pode face-la parti-lla da herdanza no propio testa-mento ou noutro documento.

2. Os cónxuxes poden partirconxuntamente nun só documen-to, aínda que testasen por separa-do.

3. Cando a fixesen en documen-to non testamentario e existisealgunha contradicción co testa-mento aberto, prevalecerá a parti-lla realizada naquel, sempre que seoutorgase en documento públicode data posterior ó testamento.

Artigo 158

1. A partilla feita polo testadorou polos cónxuxes testadores seráválida aínda que o valor do adxu-dicado a calquera dos partícipes nacomunidade hereditaria non co-rresponda coa cota ou participa-ción atribuída no testamento, senprexuízo do dereito dos lexitima-rios a reclamaren, se é o caso, osuplemento de lexítima.

2. Na partilla conxunta porámbolos dous cónxuxes, o habercorrespondente a calquera herdei-ro ou partícipe nas dúas herdan-zas, aínda que sexa lexitimario,poderá ser satisfeito con bens dunsó causante.

Artigo 159

1. O testador poderalle encomen-dar, no propio testamento ou noutro


documento público, a facultade deface-la partilla de herdanza a quennon sexa partícipe nesta.

2. Non obstante, poderá nomearcontador-partidor, tanto en capitu-lacións coma en testamento, man-comunado ou non, ó cónxuxesobrevivente ó que lle asignase ousufructo total de viuvez e delegarademais nel a facultade de mello-ra-los fillos ou descendentes co-múns, sen prexuízo das disposi-cións do causante.

3. Estas facultades só poderánser exercitadas mentres permanezaen estado de viuvez e dentro doprazo fixado polo causante. Se nono fixase, o prazo será de un ano,contado desde a apertura da suce-sión ou, de existiren fillos comúnsmenores de idade, desde a emanci-pación do último destes.

Artigo 160

1. A designación de contadores--partidores pódese efectuar man-comunada, sucesiva ou solidaria-mente.

2. Se non se establece expresa-mente a solidariedade nin se fixaunha orde sucesiva entre eles,entenderanse nomeados manco-munadamente.

Artigo 161

1. Cando os contadores fosenmancomunados, valerá a partillafeita por todos, ou a que faga un sódeles legalmente autorizado polosdemais. En caso de disidencia,será válida a que faga a maioría

deles.

2. En caso de renuncia, falece-mento ou incapacitación dun ouvarios partidores macomunados,valerá a partilla feita polos demais,sempre que sexan máis de un.

Artigo 162

Será válida a partilla feita por unsó dos partidores solidarios:

1) Cando acredite fidedigna-mente que lles notificou previa-mente ós demais a aceptación docargo e o propósito de partir, senque ningún deles, dentro dos quin-ce días hábiles seguintes á data danotificación, manifestase nada encontra.

2) Cando por morte, renunciaexpresa ou incapacitación dosdemais quedase como partidorúnico.

Artigo 163

Os contadores-partidores, ade-mais das facultades propias docargo e das outras encomendadaspolo causante, terán que face-laentrega dos legados.

Artigo 164

Cando o testador non fixese apartilla, se os herdeiros son maio-res de idade ou menores emanci-pados, poderán, por acordo uná-nime, distribuí-la herdanza damaneira que conveñan, aínda quehoubese partidor nomeado polocausante.

Artigo 165


Os herdeiros maiores en idadeque representen máis do cincuentapor cento do haber hereditario esexan dous cando menos poderánpor si sós face-las partillas, sem-pre que non exista contador-parti-dor nin herdeiros menores nonemancipados ou incapacitados.

Artigo 166

A partilla referida nos artigosanteriores deberase axustar estric-tamente ás disposicións do cau-sante ou, se é o caso, ás normas desucesión legal, e estará sometidaás seguintes formalidades:

1.ª) Formación de inventario eavaliación por perito, logo de cita-ción fidedigna, con trinta días deantelación como mínimo, ósdemais interesados, se o seu domi-cilio fose coñecido.

2.ª) Sorteo perante notario detódolos lotes formados ou, se é ocaso, dos lotes do remanente, des-pois de fixa-los correspondentes alegados de cousa específica e ásmelloras e ós legados de cota.

3.ª) Protocolización notarial dapartilla.

4.ª) Notificación da protocoliza-ción, dentro dos noventa días hábi-les seguintes, ós non concorrentesque teñan domicilio coñecido.

Artigo 167

O lote adxudicado ó herdeiroque, por ausencia de feito, nontivese domicilio coñecido e, porconseguinte, non lle fose notifica-da a protocolización será adminis-

trado polo viúvo do causante queconcorrese á partilla e sexa ascen-dente do adxudicatario. No seudefecto ou pola súa renuncia, osherdeiros concorrentes deberándesignar de entre eles un adminis-trador, que, a falta de acordo, de-terminaran ó chou.

Artigo 168

O administrador a que se refire oartigo anterior terá, en tanto dure aadministación, os dereitos e asobrigas propias de todo usufruc-tuario, agás as de inventario eprestación de fianza. Ademais,estará lexitimado para o exercicioe a defensa de cantas accións edereitos lle correspondan ó propie-tario, exceptuando os de disposi-ción dos bens obxecto da adminis-tración.

Artigo 169

A partilla entre coherdeiros,cando entre eles exista algún inca-pacitado ou menor non emancipa-do, legalmente representado, nonprecisa aprobación xudicial, perosi o acordo unánime entre osrepresentantes legais e os herdei-ros maiores ou emancipados. Estapartilla deberase axustar estricta-mente ás disposicións do causan-te ou, se é o caso, ás da sucesiónlegal.

Artigo 170

O cesionario dun coherdeirosub-rógase no lugar deste na parti-lla da herdanza.


Disposición adicional primeira

1. As doazóns de inmobles pormor de matrimonio e de pactossucesorios deberán constar nece-sariamente en capitulacións matri-moniais ou noutra escritura públi-ca.

2. A modificación ou a extincióndos pactos sucesorios por acordodas partes suxeitaranse ás mesmasformalidades có pacto que semodifica ou extingue; sen embar-go, o usufructo de viuvez pactadoentre os cónxuxes poderase modi-ficar ou extinguir por eles en testa-mento mancomunado.

Disposición adicional segunda

Cada cinco anos, como máximo,sen prexuízo da iniciativa parla-mentaria correspondente, a Mesado Parlamento de Galicia desig-nará unha Ponencia, integrada pormembros dos diversos grupos par-lamentarios da Cámara, co fin deelaborar un informe comprensivodas dificultades e dúbidas que seadvirtan na aplicación dos precep-tos da presente lei e daquelas nor-mas que se estimen necesariaspara a conservación, modificacióne desenvolvemento das institu-cións do dereito civil propio deGalicia.

Disposición transitoria

1. Os contratos de arrendamen-tos rústicos celebrados con ante-rioridade á entrada en vigor dapresente lei, vixentes en virtude deprórrogas legais ou pola tácita

reconducción, rematarán ó termodaquelas, agás pacto expreso daspartes en cada caso.

2. Os arrendamentos rústicosdenominados históricos que seatopen vixentes prorrogaransepolos prazos e nas condiciónssinaladas pola súa propia normati-va.

3. As parcerías en vigor quedansometidas ás normas desta lei.

4. Os demais problemas dedereito intertemporal que se susci-ten por mor da entrada en vigordesta lei resolveranse de confor-midade cos principios que infor-man as disposicións transitoriasdo Código civil.

Disposición derrogatoria

Queda derrogada a Lei do Parla-mento de Galicia 7/1987, do 10 denovembro, sobre a Compilación dodereito civil de Galicia, así comotodas aquelas disposicións que seopoñan ó previsto na presente lei.

Disposición derradeira

Esta lei entrará en vigor ós tresmeses da súa publiación no DiarioOficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 24 demaio de 1995

Manuel Fraga IribarnePresidente


Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de Galicia · pia dun sistema xurídico e, en...

Documents

Transcript of Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de Galicia · pia dun sistema xurídico e, en...