Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko...

10
Aurkibidea Lehen atala: hitz arrunten idazkera 1. unitatea s, x, z Ese, ixa eta zeta letradun hitzak ............. 7 2. unitatea s, x, z Ese, ixa eta zeta letradun hitzak .............. 15 3. unitatea ts, tx, tz Ts, tx eta tz letradun hitzak ....................... 23 4. unitatea h Hatxedunak eta hatxe gabeak ............... 33 5. unitatea -a -a itsatsidunak eta hitz elkarketa .................. 43 Bigarren atala: hitz bereziak eta zenbakiak 6. unitatea CD, kg, or. Siglak, ikurrak eta laburdurak ...................... 51 7. unitatea -a, -si, -al Hitz bereziak eta maileguzkoak ................... 59 8. unitatea Zenbakiak, datak eta orduak ....................... 67 9. unitatea Marraz edo loturik idazten diren hitzak ........ 77 Hirugarren atala: maiuskulak eta puntuazio zeinuak 10. unitatea M , . Maiuskulak eta puntuazio zeinuak ............... 87 11. unitatea : ; ... Puntuazio zeinuak ....................................... 95 Laugarren atala: ebaluazio ariketak Ebaluazio ariketak ................ ............................................. 103 Eranskina Erantzunak edo giltzak ............................................................ 123 Testuak eta grafikoen kredituak ............................................................ 128 6

Transcript of Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko...

Page 1: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

Aurkibidea

Lehen atala: hitz arrunten idazkera

1. unitatea s, x, z Ese, ixa eta zeta letradun hitzak ............. 7

2. unitatea s, x, z Ese, ixa eta zeta letradun hitzak .............. 15

3. unitatea ts, tx, tz Ts, tx eta tz letradun hitzak ....................... 23

4. unitatea h Hatxedunak eta hatxe gabeak ............... 33

5. unitatea -a -a itsatsidunak eta hitz elkarketa .................. 43

Bigarren atala: hitz bereziak eta zenbakiak

6. unitatea CD, kg, or. Siglak, ikurrak eta laburdurak ...................... 51

7. unitatea -a, -si, -al Hitz bereziak eta maileguzkoak ................... 59

8. unitatea Zenbakiak, datak eta orduak ....................... 67

9. unitatea – Marraz edo loturik idazten diren hitzak ........ 77

Hirugarren atala: maiuskulak eta puntuazio zeinuak

10. unitatea M , . Maiuskulak eta puntuazio zeinuak ............... 87

11. unitatea : ; ... Puntuazio zeinuak ....................................... 95

Laugarren atala: ebaluazio ariketak

Ebaluazio ariketak ................ ............................................. 103

Eranskina

Erantzunak edo giltzak ............................................................ 123

Testuak eta grafikoen kredituak ............................................................ 128

6

Page 2: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

ss xx zz

12 hamabi

• Bilatu letra erraldoi horietan hogeita hiru hitz eta idatzi zein bere lekuan. Sobe-rako silabekin sorginek hegaz egiteko esaten zituzten hitz magikoak lortukodituzu.

6

Esedunak

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

Zetadunak

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

................................

Sorginen esana:............................................................................................................

ARRAZA HOZ IK I NADE IAAZP IAAZTER

ERRAZAPIZAILATIKGAUZATUIZAERA ELIZGIZONA

ARRISKUASAAS

EASKOSIAUSA

RTUBISITATUGUZDESBE

RDINDUTIESKUM

ENAE

STUTASUNAENBESTEISILAG

AIISEK

ANEJESARR

ITIK

KETARIAGUZBIZIDUNATIAUZOKOAENAZKAZALAAZ

Page 3: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

27hogeita zazpi

23 • Elkartu beheko kutxetako silabak eta osatu hitzak. Idatzi bakoitza dagokion iru-diaren azpiko aldean. Kontu an izan laukiaren kolorea.

2 3

4

6

5

7

8

9

11

12

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ - _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

li

nu oi tsik

daz

tzi

gil

ran tzizal

tzaba

de

ka

tza

ika

tsuantu

ka hu ma hu

txu txutxumu

petza

ka txi

pa

mur

zin

lan

mus

par

lik

a

a

tsik

ka

an

txa

tzu i pur ka di

_ _ _ _ _ _- _ _ _ _ _ _ _

10

_ _ _ _ _ _ _ _ _

1

Page 4: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

SSiigg llaakk,, ii kkuurr rraakk ee ttaa llaabbuurrdduurraakk

SiglakAEB Amerikako Estatu BatuakAEK Alfabetatze Euskalduntze

KoordinakundeaAHT Abiadura Handiko TrenaBEZ Balio Erantsiaren Gaineko

ZergaBHI Bigarren Hezkuntzako

Institutua / IkastetxeaDBH Derrigorrezko Bigarren

HezkuntzaEA Eusko AlkartasunaEAE Euskal Autonomia ErkidegoaEAJ Euzko Alderdi JeltzaleaEH Euskal HerriaEHNA Euskal Herriko Nortasun

AitorpenaEHNE Euskal Herriko Nekazarien

ElkarteaEHSF Euskal Herriko Surf FederazioaEHU Euskal Herriko Unibertsitatea

EITB Euskal Irrati TelebistaELA Eusko Langileen AlkartasunaET Eusko TrenEUDEL Euskal Udalen ElkarteaFMI Fond Monetaire InternationalHABE Helduen Alfabetatze eta Be

rreus kalduntzerako ErakundeaHiesa* Hartutako Inmuno Eskasiazko

Sindromea NATO North Atlantic Treaty

OrganizationOHO Oinarrizko Hezkuntza

OrokorraKPI Kontsumo Prezioen IndizeaLAB Langile Abertzaleen

BatzordeaTAO Trafiko eta Aparkamendurako

OrdenamenduaUEU Udako Euskal UnibertsitateaUZEI Unibertsitate Zerbitzuetarako

Euskal Ikastetxea

IkurrakAR (Araba) · BIZ (Bizkaia) · EUS (Euskadi) · GIP (Gipuzkoa) · LAP (Lapurdi)· NA (Nafarroa) · NAB (Nafarroa Beherea) · ZU (Zuberoa) · atm (atmosfera) · °C(Celsius gradu) · cal (kaloria) · cm (zentimetro) · cl (zentilitro) · h (ordu) · H (hidrogenoa) · ha (hektarea) · kg (kilogramo) · km (kilometro) · km/h (kilometro orduko) · m (metro) · min (minutu) · mm (milimetro) · m/s (metro segundoko) · s(segundo) · t (tona)

LaburdurakAstegunak: al. - as. - az. - og. - or. - lr. - ig. Hilabeteak: urt. - ots. - mar. - apr. - mai. - eka. - uzt. - abu. -

ira. - urr. - aza. - abe. - Adib. (adibidez) · Adlag. (adizlaguna) · and. (anderea) · auz. (auzoa) · enp. (enparantza) · esk. (eskuina) · etorb. (etorbidea) · ezk. (ezkerra) · For. Dip. (Foru Diputazioa) · jna. (jauna) · or. (orrialdea) · orr. (orrialdeak) · k. (kalea) · kap. (kapitulua) ·K.a. (Kristo aurreko) · P.K. (posta kodea) · tf. (telefonoa) · zenb. (zenbakia)

*Izen arrunta bihurtua

Page 5: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

CCDD kkgg oorr..

56 berrogeita hamasei

• Inprimakia bete behar duzu, hutsuneetan ikur egokiak idatziaz.67

SEXUA

EGOERA ZIBILA

Alarguna

Ezkondua

Ezkongabea

Dibortziatua

Banandua

Gizonezkoa Emakumezkoa

EGBEAGD

• Gutunazaletan dauzkazun letrak erabiliaz osatu behar dituzu hitz horien labur-durak. Ondoren, osatu arauak galderei erantzunez.

68

8. etorbidea

9. ibilbidea

10. apartamentua

11. telefonoa

12. posta kodea

13. posta barrutia

14. solairua

15. zenbakia

16. sinatua

17. ontzat emana

18. begirune osoz

19. datarik gabe

20. anderea

21. jauna

1. kalea

2. auzunea

3. blokea

4. enparantza

5. errepidea

6. eskuina

7. ezkerra

Erantzun iezaiezu hurrengo galderei.1. Hitz baten laburdura hainbat eratan idatz daiteke? . . . . . . . . .

2. Laburdurak, gehienetan, minuskulaz idazten dira? . . . . . . . . . .

3. Laburduren amaieran puntua idatzi behar da? . . . . . . . . . . . .

4. Bi hitzeko laburduretan: letra + puntua + letra + puntua? .

EzBai

O.E.enp.bl.

Beg. Os.

k. ibil.esk.ezk.

apar. sina.

sol.and.

err.etorb.

P.K.zenb.

sol.auz. tf.

P.B.d.g.jna.

Page 6: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

11 22 33

74

Minutuei singularra eransten zaie: an / ean / n. Orduei, berriz, etan.Oharra: orduen zenbakia eta atzizki horien tartean ez da marrarik jarri behar.

hirurogeita hamalau

• Irakur itzazu arauak eta bete hurrengo kartelak eta ariketak. 93

Oharra: Lanak direla eta ARGIA _ _ _

ITZALIKO DA eta

_ _ _PIZTUKO DA

11:45

11:15 KONTZERTUA

_ _ _ _ _ _ _ ETA

_ _ _ _ _ _ _ _HONDARTZAN

LARUNBATARRATSALDEETANZABALIK

_ _ _ _ _ _ _ _ _12:00

8:30

11:30

BIHAR

12:35 _ _ _ _

aurrera ITXITA12:35

• Orduen minutuak esateko bi modu ditugu. Adib. 8:45Irakurketa LINEALA: «Zortziak eta berrogeita bostEAN»

Irakurketa ANALITIKOA: «Bederatziak laurden gutxi(ago)TAN»

➩Atzizkiak idazteko, baina, LINEALAREN arabera egin behar da: 8:45ean• ORDU ERDIAK: «terdiak” ahoskatu, «eta erdiak” idatzi.

1. Hamarrak eta hogeian hasiko da.2. Hirurak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ .3. Zazpiak eta hamarrean heldu zen.4. Gaueko hamaika _ _ _ _ _ _ _ _ _ esan zuten.5. Istripua zazpiak eta hogeita hamaikan jazo da.

ESATEKO MODUA IDAZTEKO MODUA

1. 10:20_ _ hasiko da.

2. 14:45ean izan zen.

3. 19:10_ _ _ heldu zen.

4. 23:30ean esan zuten.

5. 7:31_ jazo da.

Page 7: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

79hirurogeita hemeretzi

• Poltsa bateko eta besteko hitzek hainbat letra galdu dituzte. Koloreen lagun tzaz,bilatu bikoteak bi poltsetan eta idatz itzazu marraz loturik.

97

• Bila itzazu bikoteak. Egunkariko orrialde batean atal bat eta bestean kidea aur-kituko dituzu. Idatzi behar den moduan.

98

1. j_s _ u-

8. b_h_ _-b_ha_ _ _ _ko_

6. be_ _-

12. be_ _-

be_r_ _

7. g_ _ n-g_ _ nera

b_te _ _

5. _s _-

_so_ _ _

2. f_n-

11. g_i_-

g_ize_ _ k4. g_z_i-

10. b_hi_-

b_hi_ _ k _ _

g _z_i_k3. b_t-

9. ez_ri-ez_ _ _ an

b_t_a_ f_na

j_s _ u

beroak

patatak

gezaaurrera

emazteak

ireki

eginak

eskuin

zazpi

nolako

hemen

telebista

entzuleak

mutilak

osabak

porruhotzatzeraitxiesangaziezkerizeko

senarseizer

hanirratiikusneska

P............................................1

S............................................ 2

S............................................ 4

Z............................................ 6

H............................................ 8

I............................................ 10

I............................................ 12

N............................................ 14

H............................................3

A............................................5

I............................................7

E............................................9

G............................................11

E............................................13

I............................................15

5.

6.

7.

8.

9.

11.

12.

1.

2.

3.

4.

10.

Page 8: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

• Berridatzi koloretan dauden atalak, -ra arte edo -ak arte erabilita.106

• Testu horretan markaturik dauden akatsak zuzendu behar dituzu.107

1 -ra arte beti ere bereiz idatzi behar da. Goizera arte.2 Aditzekin ez da erabili behar -ra: Esan zion arte. Etorri zen arte.3 Orduekin -ak arte erabiltzen da: Hamaikak arte. Laurak arte.

1. Igandea baino lehen ez da egongo Jonekin. ____________________...

2. Gero arte. Lauretako trenean elkartuko gara. ...____________________

3. Bosgarren minutua bete arte itxaron zuten. ...____________________

4. Gaua egin zuen. Orduan etxera itzuli ziren. ____________________...

5. Zain egon ziren. Goiza iritsi zen. ...____________________

6. Kalean egon ziren. Berandu egin zitzaien. ...____________________

7. Arratsaldean jakin zuen berria. Lehenago ez. ____________________...

8. Hiruretan abiatu ziren, ez lehenago. ____________________...

9. Zuzendariak esan zionean; orduan hasi zen. ...____________________

10. Bostetan irtengo da; ezin da irten goizago. ____________________...

Gure maratoilaria eguerdian heldu da Atenasera. Bidaia txarraizan du, bertako aire kontroladoreak greban bait daude. Horrek ha-sierako plana aldatu arazi dio eta bidaia Turkian zehar egin beharizan du. Maratoilaria, hala ere, baikor azaldu da eta proba ona egindezakela esan digu: “Lehen kilometroetan afrikarren erritmoari eutsiezkero , amaieran eurak baino hobeto egon naitekela uste dut.”

Zer gertatuko den jakiteko etzirarte itxaron beharko dugu, arra - tsaldeko hiruretara arte, karrera ordu horretan hasiko bait da .

1 Bai(t)- beti aditzarekin bat eginda idatzi behar da.2 Aditzen -ke- amaiera, zerbait gehitzean, -kee- bihurtzen da.3 -arazi beti aditz erroari loturik idatzi behar da.4 “ezkero” ahoskatu arren, -(e)z gero idatzi behar da.5 -ra arte edo -ak arte bereiz idatzi behar dira.

..................

..................

..................

..................

..................

..................

..................

laurogeita bost 85

Page 9: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

Laburtzapenak (Siglak, sinboloak, laburdurak)

32. EITB sigla al da? ...... Adib. laburdura al da? ....... kg ikurra edo sinboloa al da? ........

33. ...................... : hitz batzuen lehen letra harturik sortzen direnak. Adib.: .........................

34. ...................... : monetak, estatuak, zientzia-teknikako laburtzapenak. .........................

35. ...................... : hitz edo sintagma bat(zu)en letrak laburturik. Adib.: .........................

36. Siglak maiuskulaz idazten al dira? .......... Adib.: .........................

37. Sigletan puntuz bereizten al dira letrak? .......... Adib.: .........................

38. Siglek -a mugatzailea hartzen al dute atzizkia gehitzean? ......... Adib.: .........................

39. Siglen eta atzizkien tartean marra idatzi behar al da? ......... Adib.: .........................

40. Sigletan, plurala direnean, errepikatzen al dira letrak beti ? ......... Adib.: .........................

41. Siglak izen arruntak bezala deklinatzen al dira? ......... Adib.: .........................

42. Sinboloen eta atzizkien tartean marra idatzi behar al da? ......... Adib.: .........................

43. Laburduren amaieran puntua idatzi behar al da? ......... Adib.: .........................

44. Ikurren amaieran puntua idatzi behar al da? ......... Adib.: .........................

45. Siglak hitz osoak balira bezala irakurtzen al ditugu? ......... Adib.: .........................

Hitz bereziak eta maileguzkoak

46. Jatorriz -sis amaiera duten maileguek, euskaraz ............. . Adib.: .........................

47. Gaixotasun izen batzuek, -iti.......... amaiera dute euskaraz. Adib.: .........................

48. Bi hitzek, -ale amaiera dute euskaraz: .............................. eta ...............................

49. Artikul.., kredit.., pendul.., dekret.. Zer dute amaieran hitz horiek: o ala u? ..........

50. Puntuali..a..ea, sentsuali..a..ea, identi..a..ea Zer dute tartean, t ala d? ..........

51. Zein bokal falta zaie?: at..ra, esk..ini, b..ldurra, b..rr..ka, bez..la, has..era, err..z52. Bir ala ber? Bokalez hasten diren aditzek zein hartzen dute? ....... Adib.: .........................

53. Bir ala ber? Kontsonantez hasten diren aditzek, zein? .......... Adib.: .........................

Zenbakiak, datak eta orduak

54. Zenbat zenbakik dute euskaraz bi h? ........ .............................. eta ..............................

55. Hogeitik ehunera, zer idazten da: ta lotuta ala eta? .......... Adib.: .........................

56. Ehunekoen ostean, zer idazten da: ta lotuta ala eta? .......... Adib.: .........................

57. Bi zenbakik, ehun gehitzean, -r- hartzen dute: ........................ eta .............................

58. Zenbakiaren eta atzizkiaren tartean, marratxoa jartzen al da? ....... Adib.: .........................

59. Datetan, urteari ko ala eko? Azken zenbakia bokalez: .......... Adib.: .........................

60. Datetan, urteari ko / eko? Azken zenbakia kontsonantez: ...... Adib.: .........................

61. Datetan, egunari an ala ean? Azken zenbakia bokalez: ......... Adib.: .........................

62. Datetan, 11 zenbakiaren ondoan, an, ean la n?: .......... Adib.: .........................

63. 80 zenbakia zelan idazten da?: ................................

64. Testuetan, 1-20 bitarteko zenbakiak letraz ala zenbakiz idatzi ohi dira? ..........................

65. Eta adina, data, ehunekoak, mendeak, graduak: letraz ala zenbakiz? ..........................

Ariketa orokorra. Osatu hurrengo arauak eta ariketak.

ehun eta hogeita bat 121

Page 10: Lehen atala: hitz arrunten idazkera · 2020-02-27 · DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza EA Eusko Alkartasuna EAE Euskal Autonomia rkidegoa ... 2 Aditzen-ke-a, zerbait gehitzean,

ehun eta hogeita zazpi 127

Apalache mendiak daude. Udan itsasoko klima tropikala da nagusi, baina neguan Artikoko haize hotzak jotzen du. Nekazaritza: kotoiplantazioak, kakahueteak, tabakoa. Abeltzaintza: hegazti, behi eta txerri aziendak. Meatzaritza: marmola, granitoa eta kaolina.Industria: ehungintza, hegazkigintza, automobilgintza, kimikoa, elikagaigintza. Savannah eta Bruswick dira portu nagusiak.

115 Ohar gisakoak: gidoi laburrak / Informazio osagarriak-edo: parentesiak116 1 (ehungintza ... aluminiogintza) 2 (Haltsu, 1814-1904) 3 (López Atxurra, 1991) 4 (hiriak ... jendea) 5 –edozein hizkuntza,

gero– 6 –berak ... Parisen117 1 Bai 2 Bai 3 Bai 4 Bai 5 Ez 6 Ez / 1 —Bitoriako 2 saltzera; 4 Fool, 7 naiz? 10 Arthurrek—, 12 bidean. 15 txikiagoak.

18 dizu? —galdetu 20 —Arratsera118 Lauki horietan eta gorrixketan: maiuskulak edo larriak; urdin eta berdeetan: minuskulak edo xeheak. 1 H · U 2 H · u 3 l · e · i 4 I · L · E 5 u

6 U 7 D · Z · F 8 f 9 I · H · M 10 i · h 11 G ·V · k · B · i ·A · p 12 U · M · N · s 13 U · u 14 S · s 15 E ·A · S 16 a · s 17 d · k · n 18 Z · e119 1 baitzebilen 2 bai baitzekien 3 zeuden 4 duelako 5 dira120 1 , 2 , 3 , ; , 4 , , ; , , ; , 5 , 6 ; , , ; 7 , , , 8 , ; , ; ,

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------121 M A K U L U A

122 1d 2d 3d 4a 5e 6g 7a/e 8d / 9 10 Dena den, 11 , 23 urterekin, 12 nik, eta, 13 Bilbok, 14 ,denak elkarrekin, 15 16 , gainera, 17 Olentzerok, bazegoenez, 18 izango,

123 izena. Hau · errege. Hala ere, espainiar · zuen. Horregatik, gaur · da. / zenean, · errege. · zutenean, hiri · espainiarrek, ura · eta,azkenik, konkistatzaileen · bailiran, · hirian. Garai · zen, eta · ziren. Orduan, konkistatzaileek · zituzten, urrea · jakiteko. · zituzten,baina · lortu. / Handik gutxira, ordea, · zen. Konkistatzaileek, orduan, berriz · urkatu. Eta, horrela, · Cuathemoc, · hura, nazio · mexikarrentzat.

124 1Roland-entzat 2 Tektronix-ek 3 Dahl-ek 4 Navokov-ekin 5 Yourcenar-ek 6 Elliot-ek 7 Kuwaiteko 8 Düsseldorf-eko 9 Green-ek 10 Seattle-tik125 1 , 2 ; , 3 , 4 ; , 5 . , 6 , 7 , 8 . , 9 . , 10 , 11 , 12 . , 13 , 14 ; , 15 , 16 . , 17 . 18 , 19 . 20 ,126 1 c 2 d 3 f 4 a 5 b 6 b 7 a 8 e127 1 c 2 e 3 a 4 e 5 d (Baina) 6 c 7 b 8 c 9 h 10 a 11 c 12 e 13 i 14 g 15 f 128 1 aldean, Burgoseko mendizerran, Europako 2 dago: aztarnategia. 3 Han, ondoren, ikertzaile 4 dira: espainiarrak, euskaldunak,

katalanak, ingelesak... 5 egun, gruyere dute, guztiz 6 baitaude. Bertako lekutan, 7 esaterako, dituzte: homo near- 8 denthalis-enzatiak, matelezurrak, haginak... 9 homo antecessor 10 hominidoari. Hau (Pleistozeno 11 berantiarra) homo neardenthalis-en daiteke.12 Atapuercan, uda oro, 13 zaio, piketaz eta zizelaz zulatzeko, aztarnen arte. 14 Hau gero, matxarda, 15 –“haginlarien tresnak”batzuek, direlako– 16 dituzte, aztarnak izateko. 17 ustez, hauek; baina, dena dela, 18 (koordinatzaileetako bat) 19 horri: “Aztarna20 –esan digu– 22 dugu”.

129 1 Atxagak, Obabakoak obraren egileak, hitzaldia... 2 Ehiztariak, aukera ikusi zuenean, tiro... 3 ...eta, arnasarik hartu gabe, dena4 Ihesak —bizitzak berak bezala— arriskuan... 5 ...Biguri (Gasteiz, 1962) itzultzailearen...

130 1Eguzkiak · zituen, 2 Marcovaldok, 3 azpian, · geldi-geldi · sufrimenduaz, 4 zuen, 5 horrelakoetan “zenbat · txarragoa, 6 duela” ·pentsatzen · baita. 7 zuen, 8 kulunkaturik. Tenkatu · laxatu, · korapiloa, 9 zuelarik, zen. Eta 10 libre. 11 hura; · lotan: hondar 12 gizona,pasarelak, hutsak, 13 pertsianak, itxirik · etxeak. 14 zetorren, baina gabarra, bultzaturik, 15 zen, 16 jartzeko. 17 batean, · zituen.18 handi-handia · zeruan 19 artean. “Zer · —pentsatu · buruz—. Eta 20 dagoela, gainera!”. Gero, · zituen: 21 haiek · zihoazen, ·bezala. Begiak 22 zituen, · punturaino. Eskubiko 23 zegoen, · zen, · zen; 24 zen, urruna, eta · ere. Ibai 25 zen; ez · erantzuten: 26 zegoen,· estalita, 27 gabe. Bazekien · zuela, 28 ahalegindu, · eskatu; baina, · berean, 30 barruan, 31 zion. 32 zuen; eta 34 zuen: ez ·zenik. 35 zelarik, 36 ur-lasterrak · gogora. Zubira 37 ibaian; · ur-jauzitik · zen, 38 hondarraren, · zen, 39 zen.----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 1 sakela 2 sorta 3 hazpizarra 4 sarea 5 kizkurra 6 izurdea 7 ispilua 8 azeria 9 bizkarra 10 xaboia 11 soslaia 12 zakua2 ase · asuna · desoreka · gizalana / zaintza · harraska · zintzoa · esnegaina / estutasuna · izatez · zentzuduna · izua / ezkutatu ·

jolastu · gezurra · krask / saldukeria · hezea · zilborra · zulaketa3 1 Aise · leizera · esploratzaile 2 Zein · zaila · gurasoentzat · heztea 3 Azterketari · beste · eskualde 4 Gaixoa · arduraz · zaindu ·

sendatu · suspertu 5 Jauzi · irrist · plausta · jausi 6 Ziztada · sakona · azkazalean · aiztoarekin 7 Latexezkoa · gauza · tolesak ·erraz 8 Bost · sail · desberdinetan · esperimentuak 9 Idazkiaren · azpian · sinatu · nortasuna · ziurtatzeko 10 bihotzez · eskertu ·eskainitako · zerbitzua 11 Auzokoek · zaborraz · uzten · jolastokia 12 Testu · zailak · bereziak · deus · gustatzen

4 zaporea · xehetasuna · hezurdura · zapataria · zozketa / nekez · hostoa · pixka bat · exotikoa · faxa / adostasuna · gozotasuna ·klimaxa · esperientzia · zipriztindu / garrasika · zerbait · zurrutadak · koska · eztenkaria / uste dut · sexua · isuna · babestokia · jazarri

5 1 Bizkarrean · zirri · izugarri · gustatzen 2 Zergatik · zakarra · guztiekin 3 Inoiz · ikusi · ikuzten · lixiba 4 zartadarekin · guztia · isuri5 uste · zizel · ziztrin · zuloa 6 Sustraitik · sasi · berriz · haziko 7 Deszentralizazio · prozesua · azkarregi 8 Nekez · susma · ziri · ezer9 Zelula · idazkia · eskasa 10 bereziak · espezialduak · sustatu 11 Sitsak · zura · zaharra 12 Lexiko · zehatza · sartu · idazlanean

6 1 iltzea 2 pentsua 3 giltza 4 kanpai-hotsa 5 gatzontzia 6 errautsa 7 itsua 8 orratza 9 bitsa 10 txinparta 11 igeltsua12 otzara 13 mahatsa 14 txanoa 15 aberatsa

7 1 Atzo · altzoan · umetxoa 2 Etzi · begi-txindorra 3 Giltzapean · etsi 4 patxada · pentsatu 5 hitza · multzoa 6 hitza · antxoa ·multzoa 7 Ertzainen · iritziz · ebatsi · kotxea 8 Zintzoa · setatsua 9 Berakatzak · mintza · azaltxoa 10 Prentsan · pentsioen ·portzentajea 11 pertxenta · txutxu-mutxuka 12 Pentsu · gutxi · zaldientzat · iritsiko

8 altxagarria · soldadutza · ametsa · defentsa · martxoa / entzun · suntsitu · urratsa · saltsa · menditsua / dortsala · bitxia · multzoa ·kutsadura · kontsulta / akatsa · unibertsala · bitxia · poltsa · kutxa

9 jaisten · jaistea / itxi · ixtea / janzten · janztea / sinetsi · sinesten / igurtzi · igurztea / utzi · uzten / erakutsi · erakustea / idatzi · idazten10 1 indartsua 2 mingotsa 3 hautsi 4 aratza 5 gutxitan 6 faltsua 7 ulergaitza 8 hutsik11 1 haginlaria 2 giharra 3 kea 4 ihia 5 ohola 6 oina 7 horma 8 haria 9 aingura 10 ihintza 11 hodeia 12 izpia12 herrena · zehar · harea · neurria · ogerlekoa / zuhurra · ahalegina · adina · araua · hegala / bihurdura · auzolana · arbela · saiatu ·

laua / gehiketa · kea · leuna · ukitu · arotza