Komunika. Komunikaziorako gida praktikoa

14KOMUNIKA

Komunikaziorako gida praktikoa

Tokiko Agenda 21ean

www.udalsarea21.net

14. zkia. 2012eko urtarrila

UDALSAREA 21EKO LAN-KOADERNOEN BILDUMAREN AURKIBIDEA:

1. zenbakia. 2006ko urria «EAE-koTokikoAgenda21prozesuakaztertzea.Oztopoaketaestrategiaarrakastatsuakidentifikatzeaaurrerapausogehienemandituztenudalerrietankudeaditzaten».

2. zenbakia. 2006ko urria «Oztopoetaestrategiakekintza-planakabiarazteko.21Bulegoak:ereduakformulatzea».

3. zenbakia. 2007ko iraila «Naturingurunekoudal-eskumeneiburuzkogida».

4. zenbakia. 2008ko urtarrila «IraunkortasunarenetaTokikoAgenda21endimentsiosoziala.TokikoAgenda21etanalderdisozialaksartzekoirizpideak».

5. zenbakia. 2008ko urtarrila «Klima-aldaketa.UdalekoCO2e-emisiobaliokideenkalkulua.Tresnariburuzkoerabiltzaile-eskuliburua».

5. zenbakia. 2011ko urtarrila «Klima-aldaketa.UdalekoCO2e-emisiobaliokideenkalkulua.Tresnariburuzkoerabiltzaile-eskuliburua».(eranskina)

6. zenbakia. 2008ko urtarrila «Sailkatutakojarduerenerregularizazioa.Laguntzatresnak».(1.zatia)

7. zenbakia. 2008ko urtarrila «Sailkatutakojarduerenerregularizazioa.Laguntzatresnak».(2.zatia)

8. zenbakia. 2009ko otsaila «Klima-aldaketarenaurkakotokikoestrategiakmartxanjartzekogida».

9. zenbakia. 2009ko otsaila «Lehenengopausuakgenero-ikuspegiaTokikoAgenda21prozesuetantxertatzeko.Jarraibidemetodologikoak».

10. zenbakia. 2009ko uztaila «Ingurumen-hezkuntzairaunkortasunerako:EskolakoAgenda21etaTokikoAgenda21koordinatzea.HausnarketaestrategikoaetagakooperatiboakUdalgarapeniraunkorrarenesparruan».

11. zenbakia. 2010eko abendua «Biodibertsitaterakohurbilpenatokikoeremutik».

12. zenbakia. 2011ko urtarrila «Klima-aldaketaraegokitzekoudal-programakegitekogidaliburua».

13. zenbakia. 2011ko maiatza «Airearenkalitatea.Airearenkalitateaudalmailankudeatzekogakoaketalaguntza-tresna».

14. zenbakia. 2012eko urtarrila «Komunika.KomunikaziorakogidapraktikoaTokikoAgenda21ean».

www.udalsarea21.net

IDAZLE TALDEA

AzpeitikoUdala;BalmasedakoUdala;BerastegikoUdalaBergarakoUdala;BilbokoUdala;DonostiakoUdala;ElduaingoUdala;ElgoibarkoUdala;LegazpikoUdala;Maruri-JatabekoUdala;MungiakoUdala;PortugaletekoUdala;GasteizkoUdala;ZarauzkoUdala;Debegesa;Ingurugela;ArratiakoUdalElkartea;Uribe-KostakoZerbitzuenUdalElkarteaetaEkogune;EnkarterrialdekoBulego21a;DurangaldekoUdaltalde21a;Nerbioi-IbaizabalgoUdaltalde21a;TolosaldekoUdaltalde21a.

EuskoJaurlaritzakoIngurumen,LurraldePlangintza,NekazaritzaetaArrantzaSaila•Ihobe,Udalsarea21enIdazkaritzaTeknikobezala•AssociacióLecturaFàcil•Mamikin,sormenalantzekogimnasioa•PrismaGlobal•Prometea•SinergiaValue

ARGITARALDIA:1.a,2012ekourtarrila

© Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate PublikoaUrkixoZumarkalea,36-6.a.48011BilbaoTel.:900150864

www.ihobe.netwww.udalsarea21.net

ARGITARATZAILEA:Ihobe,IngurumenJarduketarakoSozietatePublikoa

DISEINUA ETA DIAGRAMAZIOA:Canaldirectowww.canal-directo.com

ITZULPENA: ELHUYAR

LEGE GORDAILUA:BI-138-2012

Dokumentuhonenedukiak,oraingoedizioan,litzentziahonetanargitaratudira:Aitortu–Ezmerkataritzarako–Laneratorririkgabe3.0Unported(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.eu)

Txostenhauegiteko,%100eanbirziklatutakopaperaerabilida,klororikgabea.Erabilitakopaperakegiaztagirihauekditu:AingeruUrdina,EuropakoIparraldekoBeltxargaetaEuropakoEtiketaEkologikoa.

http://www.udalsarea21.net/pags/AP/Ap_Inicio/Index.asp?cod=19849248-2EF6-488F-A7F3-4C9F67DCCBCE

http://www.ihobe.net


http://www.canal-directo.com

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.eu

14KOMUNIKA

Komunikaziorako gida praktikoa

Tokiko Agenda 21ean

14. zkia. 2012eko urtarrila

www.udalsarea21.net

05. orrialdea

06. orrialdea

10. orrialdea

19. orrialdea

30. orrialdea

35. orrialdea

38. orrialdea

AURKIBIDEA

01. GURE AURKEZPENA

02. KOMUNIKAZIO PUBLIKOA

03. KOMUNIKAZIOA 6 PAUSOTAN

04. KOMUNIKATZEKO ARTEA: TRESNAK

05. AURREZ AURRE: EKITALDEKO IRAKASPENAK

06. AZKEN EGUNA. ISTORIO BERRI BAT HASTERA DOA

07. ERREFERENTZIA BATZUK

::::::: 3

KOMUNIKAZIOARI BURUZKO EKITALDEA: ELKARREKIN ISTORIO BAT SORTZEA, IDAZTEA ETA KONTATZEA

::::::: 5

01. GURE AURKEZPENA

Nor gara?

Azken urte honetan Udalsarea 21ko Komunikazioari buruzko Ekitaldea osatu dugun pertsonak gara. Argazkian denok ez gaude, baina taldeko parte handi bat bai.

Gehienok euskal udalerrietako eta eskualde erakundeetako Tokiko Agenda 21ko teknikariak gara. Ekitalde honetan parte hartu dugun beste pertsona batzuk Eskola Agenda 21ean, udaletako prentsa bulegoetan edo Ihobeko Komunikazio Alorrean dihardugun pertsonak gara.

Denok batera Ekitalde interesgarri bat eratu dugu, edukietan eta esperientzietan aberatsa. Horregatik, orain, gure helburua ikasitakoa jaso eta, lan koaderno honen bidez, Udalsarea 21eko gainerako udalerrietara eta erakundeetara zabaltzea da.

Horretarako, istorio bat kontatuko dizuegu. Istorio hau 2010eko uztailaren 7an hasi zen, Ekitaldearen gure lehen bilerarekin, eta gure eguneroko zereginekin darrai gure udal eta erakundeetan.

Zuen gustukoa izango delakoan gaude eta, guri bezala, inspirazio gisa baliagarri izango zaizuela uste dugu, komunikaziotik, egunetik egunera, gauzak pixka bat hobeto egiten ahalegintzeko.

Hastera goaz!

6 :::::::


Gutako bakoitzak komunikazio publikoa egiten duela ikasi dugu hilabete hauetan.

Komunikazio publikoak bere nortasun ezaugarriak ditu, enpresa komunikaziotik edo komunikazio pribatutik bereizten dutenak. Beraz, Tokiko Agenda 21eko teknikari bezala egiten dugun komunikazioak ñabardura eta ezaugarri bereziak ditu, eta hauek ahalik eta hobekien ezagutzea eta esploratzea komeni zaigu.

Komunikazio publikoa herritarrekiko elkarrizketa luze bat da.Toni Puig

Komunikazio publikoa erakunde publikoen kudeaketaren barruan dagoen alor bat da; bere asmoak erakunde horien jarduera (zerbitzuak, programak, proiektuak,…) modu bikain batean ezagutaraztea eta jarduera horri duen balioa ematea dira1.

Komunikazio publikoa ez da zerbitzuei eransten zaien post-it bat, ez da administrazioak zein ondo egiten duen hedatzeko egiten den noizbehinkako edo etengabeko publizitate kanpaina bat ere. Hori zabalkunde edo propaganda hutsa izango litzateke2.

”

“

1 RUBIO, Loreto eta IRISO, Raquel: «Partekatzeko komunikatzea. Bidaia bat komunikazio publiko hobe baten bila».

2 PUIG, Toni: «Udal komunikazioa, herritarren laguna».

::::::: 7

KOMUNIKAZIORAKO GIDA PRAKTIKOA TOKIKO AGENDA 21ean. KOMUNIKA

Komunikazioa kudeaketa publikoaren tresna bat da

Komunikatzea Tokiko Agenda 21eko teknikarien lanaren parte bat da

Dokumentu honen irismena komunikazioa da, Tokiko Agenda 21en eremuan eta eremutik

Komunikazioaren oihanean gure mezuak bere eragina izan behar du

Komunikatzea pertsonekin hitz egitea da, elkarrekin aztertzea

Kalera atera, galdetu eta entzun egin behar da

KOMUNIKAZIO PUBLIKOA

Administrazioaren kudeaketa tresna bat da antolaketa, hiri proiektua, eskaintzen diren

zerbitzuak, programak eta balioak hiritarrei azaltzeko eta beraiekin partekatzeko.

Ikuspegi hau Tokiko Agenda 21eko teknikarien eremura eramaten bada, zenbait alderdi

hartu behar dira kontuan:

— Komunikatzea eguneroko lanaren parte bat da, zerbitzu publikoaren parte da.

Eta beraz, Ingurumenaren eta Jasangarritasunaren Alorraren edo zerbitzuaren

eginkizunetako bat da.

— Komunikatzeak «denon artean partekatzea» esan nahi du. Eta partekatzea nork bere

burua ezagutzera ematea edo programa edo proiektu berri bati buruz informatzea

baino askoz ere gehiago da.

— Guztiak komunikatzen du; bai bulegoak bai liburuxkak, baita elkarrizketak ere.

Eta esaten ez denak edo egiten ez denak ere komunikatu egiten du.

Erakunde baten komunikazio publikoaren estrategia diseinatzea eta garatzea

eta estrategia horren kudeaketa eredua finkatzea Administrazioaren eginkizuna da.

Erakunde publiko batek bere komunikazioa planifikatu behar du, ikuspegi bakar eta

integral batetik, eta barne komunikazioan nahiz kanpokoan eraginez. Hala ere, nahiz eta

garrantzitsua eta beharrezkoa izan, Udalsarea 21en lan koaderno honen helburua

ez da gai honetan sakontzea.

Dokumentu honen eta Ekitaldearen irismena komunikazioa izan da, baina alor zehatz

batean: Tokiko Agenda 21en eremuan eta eremutik komunikatzea, alegia.

ZENBAIT KONTZEPTU

Komunikatzea Tokiko Agenda 21eko teknikarien eguneroko lanaren parte bat da.

Eginkizun hau ulertzeko eta berezkoa dela onartzeko komunikazio publikoaren zenbait

kontzeptu ezagutu behar dira.

Ondokoak dira:

— Gaur egungo komunikazio ingurunea konplexua eta zorrotza da. «Pertsona

batek egunean zehar 4.000tik gora komunikazio inpaktu jaso ditzake» (ALET, 2001).

Komunikazioaren oihana da. Ingurune honetan, moldatzea eta desberdintzea beharrez-

koak dira mezua hel dadin, emozioa eragin dezan, eta are ekintzara bultza dezan.

— Komunikatzea denon artean partekatzea da. Honek berekin dakartza:• Partekatzeko borondatea: gune komunak partekatzeko jarrera bat.• Hizkuntza komun eta gurutzatua: bi noranzkotakoa eta harremanetarako

balio duena.• Interes komunak: kasu honetan, gai publikoekiko interesa.• Lotura emozionalak, ilusioa pizten eta konfiantza eta gogaidetasuna

sorrarazten lagunduko dutenak.

— Komunikatzea entzutea da. Komunikazio on bat burutzeko garatu behar den lehen

abilezietako bat entzuteko gaitasuna da. • Entzuteak kalera ateratzea, iritzia eskatzea eta herritarrei galdetzea esan nahi du. • Entzuteko adi egoteko benetako jarrera behar da. Eta ez, jendeari, ez dakielako

edo ulertzen ez duelako, errua bota.• Entzutea eguneroko zereginetaz galdetzea da. Adibidez, Tokiko Agenda 21etik egin

dugun honetaz: zer da hoberena?, zer da okerrena?, zer dago sobera?, zer falta da?• Entzutea, erantzunei eta herritarren feed-backari jaramon egitea da.

8 :::::::


02

Komunikazio pribatuan ez bezala,

komunikazio publikoak 3 maila ditu: maila

eragilea, lidergo maila eta sozializazio maila

Zein da Menorcako itsasargiek

igortzen duten komunikazioaren

arrakasta?

— Komunikazio publikoak intentsitate desberdineko 3 erregistro edo maila ditu, eta komunikazioaren helburuaren arabera aldatzen dira3. Mailak ondokoak dira:

• Maila eragilea: zerbitzu eta programa publikoei buruzko informazio funtzionalari

dagokio. Informazio eragilea eskaintzen du eta ildo nagusiak zerbitzuaren erabilera eta

baliagarritasuna dira.

Maila honetan komunikazio ekintzak ondorengo galderei erantzuten die: zer?, nola? Esate

baterako, maila eragileak hondakinen atez ateko bilketa sistemaren funtzionamenduari

buruzko informazio baliagarria barne hartzen du. Herritarrei, sistema modu egokian erabili

ahal izateko, behar duten informazioa ematen zaie.

• Lidergo maila: erakunde publikoak gizartean aldaketak sustatzeko izan behar duen

lidergoaz ari da. Maila honetan, komunikazioa partaide diren eragileak motibatzera

orientatzen da, baita berrikuntza mezuak eta gizartea aldatzeko mezuak bidaltzera ere.

Maila honetan honako galdera honi erantzun behar zaio: Zergatik?

Adibidez, aplikagarria da udalerrian hondakinen atez ateko bilketa sistema berriaren

filosofia eta zergatia azaltzeko orduan.

• Sozializazio maila: herritarrak gai publikoei (kolektiboei, komunitarioei) lotzea bilatzen

duen komunikazioari dagokio. partaide izatearen sentimendua suspertzea bilatzen du

eta herritar izateko modu aktiboa eta arlo publikoarekiko arduratsua sustatzen ditu.

Adibidez, maila honetan komunikatuko da hondakinen atez ateko bilketa sistema

berriaren arrakasta herritar guztien lankidetzaren esku dagoela.

Ikuspegi hau garrantzitsua da, egin beharreko komunikazioa zein erregistro edo mailatan

kokatzen den jakiteak eta horretaz jabetzeak bidali behar den mezuaren ezaugarriak hobeto

zehazten laguntzen duelako.

— Komunikazioaren gakoak eta mezuaren garrantzia. Ferrán Ramón-Cortés egileak gako

horietaz dihardu bere La isla de los 5 faros liburuan. Liburu hori inspirazio iturri izan da

Ekitaldeko pertsonentzat, eskaintzen dizkigun 5 gakoengatik:

1. Mezu handi bakar bat… ideia baliotsu bat adierazteko. Egileak aipatzen duenaren arabera:

«Komunikazio bat igorri aurretik, zer esan nahi dugun pentsatu behar dugu zehatz-mehatz.

Esaldi bakar batean idazteko gai izan behar gara, beti gogoan izan behar den esaldi bat».

2. …modu gogoangarrian kontatzea… Igortzeko ideia edo mezu bat edukitzeaz gain,

mezu hori jendeari helarazteko modu interesgarri eta desberdin bat aurkitzea ere

garrantzitsua da.

3. …helduko den hizkuntza batez… Hizkuntza edo hizkera hori mezua zuzentzen zaien

pertsonen eta berorien errealitatearen arabera erabakiko da.

4. …balio duen mezua jendeak hartzen duena dela kontuan izanez... Beharrezkoa da

pertsonei begiratu eta entzutea, mezua nola hartzen duten eta nola interpretatzen

duten jakiteko.

5. …gonbidatu, konbentzitzen saiatu beharrean. Mezua ilusioz eta uste osoz partekatzera

gonbidatu behar da, baina inor arrastaka edo bultzaka eraman gabe.

Eta guzti hori, emozioak eragiten ahaleginduz! Mezuaren eraikuntzan eta komunikazioan

garrantzitsua da jendea «unkitzea», jendearen bihotzetara iristea.

— Tokiko Agenda 21 marka. Marka bat sortzea eta marka horri leial izatea ez da lan erraza,

lan pertsonalizatua eskatzen du. Horretan espezializatutako liburu eta komunikazio lantalde

ugari daude.

Marka bat ez da enpresa pribatuena soilik den gauza bat; hiri batek ere bere marka izan

dezake eta izan behar du. Loreto Rubioren hitzetan: «Hiriaren marka kontsentsuaren

ondorioz sortzen den ideia komun bat da, muinean dagoen balio edo mezu bat. Hiriaren

markak oraingo eta, batez ere, etorkizunerako proiektu komun bat laburbiltzen du. Udal

erakundearen barruko nahiz kanpoko protagonistekin partekatutako ikuspegi bat da».

3 RUBIO, Loreto eta IRISO, Raquel: «Partekatzeko komunikatzea. Bidaia bat komunikazio publiko hobe baten bila».

::::::: 9


Tokiko Agenda 21 markaren tratamendua hobetu beharra dago

Marka orri oinean edo liburuxka baten atzealdean jartzen den logotipo bat baino gehiago da

Tokiko Agenda 21etik egiten den lanaren komunikazioan garrantzitsua da denborak kudeatzea

Hona hemen hiri marka adibide batzuk: Bartzelonako Egin dezagun B, Bilboko B, Irun aurrerantz mugarik gabe. Beste marka adibide on batzuk ondokoak dira: «Vitoria-Gasteiz kanpotik berde, barrutik ere» edo «Donostia: herritarren energia olatuak».

Eta «Tokiko Agenda 21» marka? Gure kasuan, Tokiko Agenda 21 markaren, jasangarritasunaren

edo garapen jasangarriaren gerizpean egiten dugu gure lana. Horrek ematen dio zentzua,

jasangarritasunaren alde lanean ari garelako.

Guk, Tokiko Agenda 21eko teknikariok, marka geure egin dugu. Baina, eta udala?, eta

herritarrak?, komunikatzen eta transmititzen jakin al dugu? Ekitaldeak garrantzitsu eta

beharrezko deritzo Udalsarea 21en baitan gai honi buruz hausnartzeari.

Hausnarketari ekarpen bat egite aldera, ondoko ideia hauek lagungarri izan daitezke:

• Marka bat ez da zigilu bat.

• Marka bat mezu global, bakar eta partekatu bat da.

• Marka batek hainbat osagai ditu:

Logotipoa. Adibidez, NIKE.

ISOa edo bere irudia. NIKEren ikurra.

Base-line delakoa edo markaren atzean dagoen kontzeptua. Nikeren kasuan: Just do it.

• Base-lineak markaren ikuspegia, balioak, baliagarritasunak eta onurak laburbiltzen ditu. Aldi

baterako eslogan bat baino askoz ere gehiago da.

• Horrez gain, hona hemen marka bat kudeatzeko zenbait jarraibide:

Base-linea ezinbestekoa da, eta Tokiko Agenda 21en logotipoetan aurkitzen ez dugun

zerbait.

Base-linea herritarrei esplikatu behar zaie; eta horretarako, liburuxketan,

aurkezpenetan, karteletan, irratietan, etab., leku bat eman behar zaio. Beraz,

logotipoa orriaren oinean edo izkina batean jartzea ez da nahikoa.

Gure kasuan, Tokiko Agenda 21en marka EAEn Udalsarea 21 osatzen duten udalerri eta

erakunde guztiek partekatzen dute. Horregatik, komunikazio iradokizun bat base-line komun bat lantzea izan daiteke. Bere eragina askoz ere handiagoa izango litzateke.

— Komunikazio zikloa. Epe luzera egiten diren lan prozesuetan, Tokiko Agenda 21 bezala,

garrantzitsua da komunikazio zikloa kontuan hartzea eta kudeatzea. Hau da, denboran zehar

komunikazioaren uneak eta intentsitatea kudeatzea, ahanztura eta saturazioaren artean neurri

egoki bat aurkitzeko.

Tokiko Agenda 21eko teknikari bakoitzak, bere udalerriko Tokiko Agenda 21en ibilbide eta hel-

buruen arabera, egokiena iruditzen zaion komunikazio zikloa aztertu eta definitu beharko du.

Ildo horretan, eta adibide gisa, ondorengo komunikazio zikloa proposa daiteke:

• Tokiko Agenda 21ean lan egiten hasten garenean, hasierako komunikazio ahalegin bat egitea

ideia garrantzitsuak transmititzeko, hala nola: zer den, zergatik abiarazten den, zertarako

balio duen, etab.

• Tokiko Ekintza Plana onartu ondoren, denboran zehar komunikazio jarduerari eustea eta indartzea eguneroko lanean eta proiektuetan oinarritutako aldizkako komunikazio ekintzak

burutuz. Gogoan izan Tokiko Agenda 21 Eskola Agenda 21en urteroko ebaluazio bat edo Foro

bat baino gehiago dela.

• Eta gainera, une jakin batzuetan komunikazioa areagotzea: udalerri bezala arrakasta edo

aurrerapen bat lortu denean, herritarren laguntzarekin erronka jakin bat lortu nahi denean

edo emaitzak ematen direnean.

Azken finean, ondokoa proposatzen da: komunikazio jarduera denboran zehar mantentzea,

ahanzturan jausi ez dadin, eta funtsezko une jakinetan areagotzea.

10 :::::::

03


Ekitaldearen aurrez aurreko lehen saioan mezu argi bat jaso genuen: Tokiko Agenda 21ean egiten dugun komunikazioa ez dugu planifikatzen. Egin ohi duguna, lehenik zein ekintza abiaraziko ditugun pentsatzen dugu eta gero, bukaeran, haiek hedatzeko zein komunikazio ekintza egingo ditugun.

Hala ere, Ekitaldean ikasi dugun bezala, garrantzitsua da egiten dugun komunikazioa planifikatzea eta horri denbora eskaintzea. Horretarako, Loreto Rubiok irakatsi zizkigun komunikazio plangintzako 6 gakoek gida bezala balioko digute.

Orain metodo bat eta egiteko modu bat ditugu, eta garatu nahi dugun komunikazio ekintza bakoitzean aplika ditzakegu.

Komunikazioa hasieratik pentsatu behar da, ez apendize bat edo amaierako eranskin bat bezala.Toni Puig ”“

::::::: 11


Edozein komunikazio ekintza planifikatzeko eta abian jartzeko 6 pauso

Hartzailearen lekuan jar zaitez helburuak zehazteko (1. pausoa)

Igorlea, hartzailea, mezua eta kanala dira komunikazioaren elementu klasikoak. Era berean,

elementu hauek komunikazio plangintzaren eredu unibertsalaren oinarriak dira:

— Helburuak: zertarako?

— Entzuleak: nori?

— Edukiak: zer?

— Teknologiak: nola? zein bide edo kanalen bitartez?

EKomunikazio plangintza hau, abian jarriz gero, 6 gako edo pausotan gauzatzen da, horrela

edozein komunikazio ekintzari heldu ahal izateko —kasu honetan, Tokiko Agenda 21en

esparruan—.

Pausoak ondokoak dira:

— 1. pausoa. Helburuak zehaztea.

— 2. pausoa. Lehentasuna duten entzuleak identifikatzea.

— 3. pausoa. Eduki zehatzak edo argudioak aukeratzea.

— 4. pausoa. Aurrekariak identifikatzea.

— 5. pausoa. Proposamen adimendun bat diseinatzea.

— 6. pausoa. Logistika eta egiteko modua erabakitzea.

Zer eskatzen dute? Nola gauzatu daitezke?

Galdera hauentzat eta beste batzuentzat erantzunak jarraian aurkituko dituzu. Komunikazioan

pausoka aurrera nola egin jakiteko, ondorengo orrialdeetan azaldu nahi izan diren jarraibideek

gida praktiko bat osatzen dute. Hizkera errazean eta idazkera zuzenean azaltzen dira eta,

errazago ulertzeko, prozesu guztia adibidez laguntzen da.

1. PAUSOA. HELBURUAK ZEHAZTU ITZAZU

Helburuak zehazteko garrantzitsua da hartzailearen lekuan jartzea eta ez bakarrik «gure

helburuetan» pentsatzea. Lagungarri izan daitezkeen galdera batzuk ondokoak dira:

— Zer lortu nahi dugu komunikazio ekintza honekin?

— Zein da helburua? Epe laburrean lortu nahi dugu, ala luzean?

— Zein eragin maila lortu nahi dugu? Epe laburrean ala luzean?

— Zer bilatzen dugu? Informatzea, sentsibilizatzea, mobilizatzea edo jokabide aldaketa bat?

ADIBIDEA

KOMUNIKAZIO EKINTZAUdan Udalak bizikletak mailegatzeko doako sistema bat abian jarri duela herritarrei

jakinaraztea.

ZEIN DA HELBURU ZEHATZA? ZER LORTU NAHI DUGU EKINTZA HONEKIN?— Epe motzean helburua honakoa da: herritarrek, udalerrian mugitzeko maileguko

bizikletak kosturik gabe erabili ditzaketela jakitea.

— Horretarako zerbitzua ezagutu eta nola erabili behar den jakin behar dute. Horrez

gain, bizikletan ibiltzea zergatik den osasungarria jakinarazi nahi dugu.

— Epe ertainera, helburua bizikleten mailegu sistema finkatzea eta urte osoan zehar

erabiltzea da.

12 :::::::


03

Komunikazioan, publiko guztientzat esatea inorentzat ez dela esatea bezala da

Askotan, Tokiko Agenda 21en komunikazio ekintzen bidez herritarren erantzun aktiboa lortu

nahi da. Ekintza horien helburua pertsonen parte-hartzea lortzea da, beraien jokabidea alda

dezaten edo ohitura jasangarri berriak har ditzaten.

Kasu honetan, garrantzitsua da pertsonen jokamolde psikologikoaren eredua kontuan

hartzea. Eredu honek ondoko oinarriak ditu:

1º Ezagutu 2º Sentitu 3º Ekin 1º Informazioa 2º Emozioa 3º Ekintza

Eredu honen arabera, pertsona batek ezagutu eta sentitu egin behar du zerbait egin baino

lehen. Bestela esanda, «ekin baino lehen, ezagutu eta sentitu egin behar da».

Beraz, gure komunikazio ekintzaren helburua pertsonak zerbaiti ekitea baldin bada, aurretik

bere ezaguera mailan eta bere lotura emozionalean eragin behar dugu.

2. PAUSOA. LEHENTASUNA DUTEN PUBLIKOAK IDENTIFIKA ITZAZU

Ondoko galderak horretarako baliagarriak dira:

— Norengana iritsi nahi dugu? edo nor inplikatu nahi dugu?

— Zein dira komunikazio ekintzan lehentasuna duten 3 —ez 3 baino gehiago—

entzuleria-publiko nagusiak?

— Gure ustez, zer pentsatzen dute gutaz eta proposatzen ditugun helburuez? Zer behar

dute eta horrek zertan baldintzatzen du gure komunikazioa (onerako edo txarrerako)?

Baina, kontuz! Lehentasunezko publikoak identifikatzea deskribapen soil bat egitea

baino gehiago da. Publiko bakoitzaren profila zehaztu behar da eta honako xehetasunak

jaso behar dira:

— Bere ezaugarri orokorrak: batez besteko adina, sexua, non bizi den, zer egiten

duen, zein diren bere ohiturak, udalerria nola baloratzen duen, non informatzen

den, etab.

— Eta komunikazio ekintzari dagokionez: dituen beharrak, konpondu beharreko bere

arazo zehatzak eta behar duen oinarrizko informazioa.

Jarraian azaltzen dira lehentasunezko publikoa identifikatzeko zenbait gako:

— Publikoak bere bizimoduaren arabera segmenta itzazu: non eta nola bizi den, non

lan egiten duen, bere aisialdia nolakoa den, zer iruditzen zaion, etab.

— Ahaztu ezazu publikoa adinaren arabera generikoki sailkatzea: gazteak, adineko

pertsonak, etab. Ez da ideia ona. Gazteak edo adineko pertsonak asko dira eta oso

desberdinak beren artean.

— Komunikazioaren helburua ohitura berriak hartzea baldin bada, interesgarria

izan daiteke udalerrian joera eta moda sortzen duten «publiko ereduak» ba

dauden aztertzea eta, baldin badaude, publiko horiek helburu bezala aukeratzea,

jendearentzat ereduak direlako.

— Helburu izango den publikoa zehaztasunez identifikatu eta definitu ahal izateko,

udalerria ezagutu, kalera atera, behatu, galdetu eta entzun egin behar da.

::::::: 13


3. PAUSOA. EDUKI ZEHATZAK EDO ARGUDIOAK AUKERATU ITZAZU

Ondo argudiatzea «harri filosofala» da komunikazioan, hor dago koska. Fase honi ekiteko

baliagarri izan daitezkeen galdera batzuk honako hauek dira:

— Zer transmititu nahi dugu? Zein da mezua? Zein argudiorekin?

— Publiko guztientzat argudioak berdinak al dira?

— Zein erresistentzia eta berezitasun ditu publiko bakoitzak? «Kontraargudioei» nola

aurre egin?

Laburbilduz, pausu honetako eginkizuna argudioak eraikitzea da. Nola?

1. Orri bat edo folio bat har ezazu.

2. Lau partetan zatitutako taula bat marraztu ezazu eta ondoko eskema jarrai ezazu:

Lehentasunezko publikoak identifikatzeko beren profilak eta bizimoduak zehaztu behar dira: nola bizi den eta zer egiten duen (2. pausoa)

Argudiatzea zer transmititu behar dugun pentsatzea da, baina argudioak sendoak eta helburu den publikoaren gertukoak izan behar dira (3. pausoa)

ADIBIDEA

KOMUNIKAZIO EKINTZAUdalak bizikletak mailegatzeko doako sistema bat abian jarri duela herritarrei

jakinaraztea.

UDALERRIAREN DATUAK— 15.000 biztanle inguru ditu, hirugune batean eta zenbait auzotan banatuta.

— Hirigunean merkataritza jarduerak eta zerbitzuak biltzen dira eta inguruan 2

industrialde daude. Kirol eremua eta ikastetxeak udalerriaren mutur batean daude.

NORENGANA IRITSI NAHI DUGU? ETA NOR INPLIKATU NAHI DUGU?Errealitatea eta profil desberdinen beharrak aztertu eta pentsatu ondoren, guretzat

lehentasuna duten entzuleria-publikoak ondorengoak dira:

— Kiroldegira eta igerilekura egunero joaten diren herritarrak.

— Erdigunera kudeaketaren bat egitera joaten diren herritarrak: udaletxera,

banketxera, etab.

— 2 industrialdeetako langileak.

Gure adibidean, lehentasunezko publiko bezala erdigunera kudeaketaren bat egitera

egunero joaten diren herritarrak aukeratzen baditugu, publiko hori segmentatu egin

beharko dugu eta profilak gehiago zehaztu.

Hortaz, hona hemen nori zuzenduko diogun gure komunikazio ekintza: Emakumea, 45

bat urtekoa, hirigunetik kanpo bizi dena. Ama da eta semeak ikastolan utzi ondoren, ia

egunero hirigunera joaten da banketxean kudeaketak egitera, betiko okindegian ogia

erostera edo bere amarekin kafe bat hartzera.Pertsona dinamikoa da eta kirola egiteko

joera du. Bere bizikleta dauka baina ganbaratik bizikleta egunero jaisteak lana ematen

dio…

…Eta horrela, xehetasunez, bere ezaugarriak eta beharrak.

14 :::::::


03

Zerbitzu edo ekintza baten

baliagarritasunak edo onurak ezagutzea

jakinarazi beharreko argudioak

eskuratzea da (3. pausoa)

Argudioak eraikitzeko eta taulako edukiak zehazteko onuretan pentsatu behar da.

Toni Puigek adierazten duen bezala: «Komunikazioan, funtsezkoa da zerbitzu baten onura

edo onura multzoa azaltzea, helburu den publikoko herritarra lasterka abia dadin zerbitzua

erabiltzera. Helburu den publiko bateko herritarrek zerbitzu bat erabiltzen badute, ondoko

hiru onuretako bat, edo onura nahaste bat, lortzea espero dutelako da: onura funtzionalak,

sinbolikoak eta bizipenek eragindakoak»4.

— Onura funtzionalak erakusteko, zerbitzu, programa edo jarduera bati buruzko informazio

baliagarriena eta funtzionalena eman behar da. Informazio horiek jendeari, proposamenetan eta

ekintzetan parte hartu ahal izateko, behar duen ezagutza ematen diote. Esate baterako, autobus

linea berriari buruzko informazio praktikoa (ibilbidea, geltokiak, ordutegia eta maiztasunak).

— Onura sinbolikoek komunikazioaren balioa handitzen dute, proposatzen den zerbitzuak herri-

tarrarentzat duen esanahian azentua jarriz eta, horrela, lotura emozional bat sortuz. Zerbitzua

erabiltzea edo ekintzan parte hartzea sinbolikoa, paregabea eta ukiezina da; horrek desber-

dindu egiten gaitu, prestigioa ematen du. Adibidez, garraio publikoa erabiltzen duzunean ondo

sentitzen zara, zure ekarpena egiten duzulako hiria garbiagoa eta osasuntsuagoa izan dadin.

Gainera konpromiso mota bat eta bizimodu mota bat sustatzen duzu.

— Bizipenek eragindako onurek herritarraren parte-hartze zuzena, bizipena eta esperientzia

indartzen dituzte; hots, herritarren bizipenak, baldin eta ondo pasatu badu eta ikasi badu.

Adibidez, lanera garraio publikoan joanez gero, zure nobela irakurtzeko edo zure lagunarekin

hitz egiteko balia dezakezu bidaia.

Oro har, komunikazio publikoan onura edo baliagarritasun funtzionalak azpimarratzen dira:

zertarako balio duen, nola erabiltzen den, zer informazio baliagarri dagoen, etab. Hala ere,

jendea «gehien harrapatzen duten» baliagarritasunak edo herritarrei «gehien iristen zaizkienak»

baliagarritasun sinbolikoak eta bizipenek eragindakoak dira.

argudioak

ALDERDI POSITIBOAK

Gure ikuspegia, komunikazio ekintzaren erakunde sustatzaile bezala

Lehentasunezko publikoaren ikuspegia: bere lekuan jarriko gara, enpatia erabilita

ALDERDI NEGATIBOAK

Zer gauza positibo esan

nahi diegu?

Zein eragozpen edo arazo

daude? Zer gauza daude

konpondu gabe?

Helburu den publikoa izango

banintz, zein alderdi positibo

ikusiko nizkioke komunikatu

nahi dugunari?

Kontrako zer esango nukeen jakiteko bulegotik atera eta galdetu egin behar da. Hitz egin nahi diogun publikoari zuzenean galdetu behar zaio. Hau lagungarri izango zaigu argudio ezkutuak aurkitzeko eta «kontraargudioetan» pentsatzeko.

— Argudio ezkutuak esaten ez diren argudioak dira. Adibidez, hau argudio ezkutu bat da: ez dut autobusa erabiltzen, ohetik 15 minutu lehenago jaiki beharko nintzatekeelako. Argudio hau, behin identifikatu ondoren, komunikazio ekintzan erabil daiteke eta garrantzizkoa izan daiteke: «Autobusez joan nahi eta goizean maindire artean trabatzen zaren horietakoa baldin bazara…»

— «Kontraargudioak» helburu den publikoaren argudio negatiboei kontra egiteko eman ditzakedan arrazoiak dira. Adibidez, pertsona batek garraio publikoa oso garestia dela esaten badigu, ibilgailu pribatua egunero erabiltzeak dakartzan kostu guztiak agerian jarriz «kontraargudia» dezaket komunikazio ekintzan.

Eta zer esango nuke kontra?

4 PUIG, Toni: «Marketing de servicios públicos para administraciones públicas con los ciudadanos».

::::::: 15


Argudio onak eraikitzeko gakoak (3. pausoa)

Argudiatzen eta beste pertsona baten lekuan jartzen saia zaitez. Jolas bat bezala da, dibertigarria da(3. pausoa)

ADIBIDEA

KOMUNIKAZIO EKINTZAUdalak bizikletak mailegatzeko doako sistema bat abian jarri duela herritarrei jakinaraztea.

HELBURU DEN PUBLIKOAEmakume bat, 45 bat urtekoa, hirigunetik kanpo bizi dena, etab.

PUBLIKO JAKIN HONENTZAT: ZEIN EDUKI AUKERATUKO DITUGU?, ZEIN ARGUDIOREKIN?

Azkenik, kontuan hartu behar da, aurrerago argudio multzoa baliagarri izango zaigula erabakitzen dugun

komunikazio ekintzaren mezu nagusia eraikitzeko.

Hona hemen argudio onak eraikitzeko gako batzuk:

— Bulegotik atera zaitez eta galdetu ezazu. Kalitatezko informazioa edukitzeko modu bakarra da.

Gainera, argudio ezkutuak edo kostata esaten diren alderdi negatiboak identifikatzea ahalbide-

tuko dizu.

— Enpatia izan ezazu eta helburu den publikoaren lekuan jar zaitez.

— Argudio funtzionalak, sinbolikoak eta bizipenek eragindakoak pentsa itzazu. Gogoan izan taulan,

gutxienez, argudio funtzional bat, sinboliko bat eta bizipenek eragindako bat jarri behar direla.

— «Kontraargudioak» ondo kudea itzazu. Helburu den publikoaren argudioei ematen zaizkien

erantzunak argiak izan behar dira.

— Batzuetan, zure argudioak azaldu ondoren, baliteke helburu den publiko jakin bat alde batera

utzi behar izatea, bere argudio negatiboek indar handia dutelako edo bere argudio ezkutuen

nolakotasunagatik. Hala gertatzen bada, publiko berri bat aukera ezazu eta berriro has zaitez.

— Orobat, gerta daiteke argudio negatiboak eta ezkutuak oso indartsuak izatea eta, ondorioz,

komunikazio ekintza bera berraztertu behar izatea.

ALDERDI POSITIBOAK

Bizikleten mailegu sistema erabiltzen baduzu:— Azkarrago iritsiko zara.— Dohainik da.— Erosoa da.— Ariketa fisikoa egingo duzu.— Ondo sentituko zara.— Zure seme-alaben eredu izango zara.— Zure bizimoduarekin koherentea da.— Bizikleta hartzeko guneak gertu dauzkazu.

Bizikleten mailegu sistema erabiltzen badut:— Erdialdera lehenago iritsiko naiz.— Bizikleta etxe ondoan erabilgarri izango dut,

ganbaratik jaisteak ematen didan lanik egin gabe.— Erdialdean erosketaren bat egin eta bizikletaren

saskian sar dezaket.— Nire seme-alaben erritmoan joan naiteke. Haiek

patinetean joaten dira ikastolara.— Amatxo «super» bat izango dute.— Ohitura osasungarri bat irakatsiko diet.— Ariketa fisikoa egingo dut.— Ondo sentituko naiz.— Eredu izango naiz.— Pentsatzen dudanarekin koherentea da.

argudioak

ALDERDI NEGATIBOAK

Zer eragozpen ditu?— Udaletxean erabiltzaile txartel

bat atera behar da.— Zerbitzuaren ordutegia.— Bizikletentzat aparkaleku gutxi daude

udalean.— Bidegorri sarea osatu gabe dago.— Ibilbidean aldaparen bat dago.— Izerditu edo busti daiteke.

Zer eragozpen ditut?— Toki batzuetan ez dago bidegorririk.— Zenbait zatitan autoekin batera ibili

beharrak beldurra ematen dit.— Euria egiten badu busti egingo naiz.— Lotsa ematen dit; nire herrian ni

bezalako emakume gutxik erabiltzen dute bizikleta.

— Maileguan hartuta, nirea ez den bizikleta bat erabiltzea… (badirudi nik ez dudala, etab.).

GU

RE

IKU

SPE

GIA

HEL

BU

RU

DEN

PU

BLI

KOA

REN

IK

US

PEG

IA

Oharra: gure adibidearekin jarraituz, beste lehentasunezko 2 publikoentzat argudioak eraikitzea faltako litzateke.

16 :::::::


03

ADIBIDEA


jakinaraztea.

AURREZ ZER EGIN DUGU?

Orain arte egindakoa

berraztertzeak ikuspegi zabalagoa

ematen du eta helburu den publikoak izango

duen pertzepziora hurbiltzen laguntzen du

(4. pausoa)

4. PAUSOA. AURREKARIAK IDENTIFIKA ITZAZU

Aurrez egindako komunikazio ekintzak gogoan ditu jendeak. Horregatik, ona da egindakoa

identifikatzea eta nola funtzionatu duen baloratzea. Balorazio bat barnekoa —erakunde

eragilearen ikuspuntutik egina— nahiz kanpokoa —lehentasunezko publikoaren ikuspuntutik—

izan behar da.

Ondoko galderak horretarako baliagarriak dira:

— Hutsetik hasten al gara? Aurrez zer egin dugu? Zein da pertsonen esperientzia?

— Aurrez egindako komunikazio ekintzek, zer kalitate izan dute? Nola baloratzen ditugu?

Funtzionatu al zuten? Hobetu al zitezkeen? Zertan?

— Zenbaterainoko eragina lortu genuen? Lehentasunezko publikoek ba al dute balorazio

positiborik edo negatiborik? Zein?

BARNEKO BALORAZIOA

HELBURU DEN PUBLIKOAREN BALORAZIOA

Udalak lehen aldiz abiarazi du bizikletak mailegatzeko sistema bat. Hala ere, mugikortasun-plan jasangarriaren garapenak kontsentsu politikoa eta teknikoa du udalerrian. Beharrezkotzat jotzen da.

Mugikortasun-planaren baitan burututako komunikazio ekintzei dagokienez:

— Gutxi izan dira.— Planaren edukia udal aldizkarian azaldu da.— Eta bizikletaren erabilera sustatzeko jarduera bat edo beste antolatu izan

da haurrekin.

Helburu den publikoa: emakume bat, 45 bat urtekoa, hirigunetik kanpo bizi dena, etab.

Bereziki gogoratzen du bere seme-alabek Eskola Agenda 21en mugikortasunaren gaiari buruz egin duten lana. Etxean seme-alabekin batera aztertu ditu bere joan-etorriak eta oso proposamen interesgarria iruditu zaio.

Noizbait bizikleta martxaren batean ere parte hartu izan du.

Jendea gehiago sentsibilizatzeko eta kontzientziatzeko ahalegin handiagoa egin behar dela pentsatzen du.

::::::: 17


Komunikazio ekintzen artean, zein da ekintza nagusia? Erantzuna ez da erraza, asmatu egin nahi dugu eta. Bai, benetako erronka bat da! (5. pausoa)

5. PAUSOA. PROPOSAMEN ADIMENDUN BAT DISEINA EZAZU

Aurreko pausoetan sortutako informazioa berraztertzeko unea da orain, ondoren komunikazio

proposamen egokiena eta zentzuzkoena pentsatu eta diseinatzeko.

Nola? Hona hemen lagungarri diren zenbait galdera:

— Lehentasunezko publikora heltzeko, zein da egokiena iruditzen zaizun komunikazio ekintza?

— Zein da ezinbestez baliatu behar dugun informazioa edo euskarria?

— Zein dira profil osagarri bat duten ekintzak?

Pauso honen helburua ondorengo elementuez osatutako komunikazio proposamen bat

lantzea da:

— Ekintza nagusi edo ekintza kritiko bat, ezinbestekoa. Loreto Rubioren hitzetan: «Ekintza nagu-

sia konboiaren bandera-ontzia da. Erronka, eta zailena, zein izango den identifikatzea da».

— Ekintza nagusiarekin batera egiten diren Ekintza osagarriak; ekintza osagarri hauek ekintza

nagusia indartzen dute eta lagungarri dira, bide eta kanal –fisiko nahiz birtual– desberdinen

bitartez lehentasunezko publikoetara iristeko.

ADIBIDEA


jakinaraztea.

HELBURU DEN PUBLIKOAEmakume bat, 45 bat urtekoa, hirigunetik kanpo bizi dena, etab.

ZEIN DA KOMUNIKAZIO PROPOSAMENA?

EKINTZA NAGUSIA

EKINTZA OSAGARRIAK

Udalerrian eredu edo erreferentzia diren profil desberdineko pertsona batzuk bilatzea, eta pertsona horiek konplize —lagun— bihurtzea. Beren laguntza lortzea, herrian zehar egiten dituzten joan-etorrietan, eta denboraldi batean, bizikleten mailegu sistema erabil dezaten. Udalerrian hortaz hitzegin dadin nahi dugu, jendea harritzea.

— Artikulu bat udal aldizkarian, zerbitzu berriaren funtzionamenduari eta ezaugarriei buruz .

— Erreportaje bat eta mikro-bideoak bertako komunikabideetan, udalerriko zenbait auzotarrekin zerbitzua erabiliz eta beraien esperientzia kontatuz (baliagarritasun edo onura desberdinak azalduz).

— Zerbitzuan hobekuntzak egitea: saski bat bizikletetan, kapa bat egun euritsuetarako eta bizikletak kolore deigarri eta politekin bereiztea.

— Barne posta elektroniko bat udaleko langileei, beraientzat zerbitzu honek dituen baliagarritasunen berri emanez.

— Bilera bat industrialdeetako enpresa nagusietako arduradunekin —zuzendaritzakoak eta ingurumen alorrekoak—, beren laguntza lortzeko.

18 :::::::


03

Dauzkagun pertsonak

eta daukagun denbora eta dirua

garrantzitsuak dira, baina ez da

lehenengo gauza (6. pausoa)

6. PAUSOA. LOGISTIKA ETA EGITEKO MODUA ERABAKI ITZAZU

Komunikazio proposamena antolatzeko eta abian jartzeko unea da, galdera batzuei erantzuteko

unea, hala nola:

— Zer baliabide behar ditugu?

— Zer baliabide —pertsonak, denbora eta dirua— ditugu?

— Zer egin dezaket «x» dirurekin? Zer egin dezaket «y» denborarekin?

Eta dauzkagun baliabideen arabera —pertsonak, denbora eta dirua— komunikazio proposame-

narekin aurrera egingo dugu edo, hala behar izanez gero, zenbait ukitu emango dizkiogu; baina

garatutako prozesua eta sortutako informazioa begien bistan dugul egingo dugu.

Eta azken ohartxo bat: zure ideia guztiak gorde itzazu! Zalantzarik gabe, uneren batean —edo

hurrengo beste komunikazio ekintza baterako— baliagarri izango dira.

::::::: 19

04.KOMUNIKATZEKO ARTEA: TRESNAK

Sormen tailerrak harritu egin gaitu Ekitaldean. Ekimen horren helburuak mundu oso bati begira leiho bat zabaltzea eta «chip» bat esnaraztea izan ziren. Tailerrari esker, gauzak beste era batera egitearen garrantziaz jabetu ginen; egunero denbora pixka bat hartzea eta eginkizun bakoitza modu desberdin batean bideratzeko modua ikustea garrantzitsua zen. Horrez gain, berri on bat! Pertsona bakoitzak, ahalegin eta entrenamendu pixka batekin, bere sormena gara dezakeela ikasi genuen.

Beste ustekabe bat irakurketa errazeko tailerra izan zen. Gure hitzak entzun edo irakurriko dituen pertsonari —edo gu ikusiko gaituen pertsonari— arreta jartzea beharrezkoa dela ikasi genuen modu erraz batean; eta, beregana iristeko, mezua ulertzen lagunduko dion eguneroko hizkuntza erabiltzea garrantzitsua dela.

Komunikazioak ez du ezer asmatzen: antolaketa publikoa eta bere zerbitzu eta programak herritarren hizkuntzarekin erakusten ditu. Erakuste honetan indartu behar da sormena —hizkuntzan, formetan, koloreetan, moduetan eta euskarrietan—, jendearekin modu erakargarrian konektatzeko.Toni Puig

”“

20 :::::::


04

Zer egingo zenuke zapata gorriz

betetako kamioi batekin?

Sormenak jarrera proaktiboa eta

entrenamendua eskatzen ditu

Komunikazio publikoan sormena

beharrezkoa da

Pentsaera dibergentea:

irekitze uneak dira, eta ideia oro da baliozko

Pertsonengana iristea, haiek liluratzea, baliagarri izango zaien mezu erakargarri bat transmititzea,

zirrara sentiaraztea, ekintza eta jokabide aldaketa bat eragitea, arte bat da, zalantzarik gabe.

Horretarako, komunikazioak zenbait tresna lagungarri ditu. Lan koaderno honetan ondoko

alderdiak aztertzen ditugu:

— Sormena, jarrera pertsonalari eta komunikazio plangintzari aplikatua.

— Irakurketa errazaren aplikazioa, pertsona guztientzat testu ulergarriak lortzeko.

— Komunikaziorako erabil daitezkeen bide edo kanal desberdinak.

SORMEN APLIKATUA

Sormena pertsona bakoitzak, entrenamenduarekin, gara dezakeen jarrera bat da, gaitasun bat.

Alor askotan izan gaitezke sortzaile: ideietan, kudeaketan, lanean, harremanetan, eguneroko

zereginetan, etab.

Sormena berritasuna eta balioa ekartzen duten ideiak sortzeko eta transmititzeko gaitasuna

da. Asmoa behar duen trebetasun bat da, eta —ahaleginduz, ekinez eta bitartekoekin—

entrena daiteke.

Pentsamendu sortzailearen ezaugarriak honakoak dira:

— Gauzak eztabaidan jartzeko sentsibilitatea eta gaitasuna.

— Inguruarekiko irekitasuna eta iragazkortasuna, errealitatea beste ikuspuntu batetik ikusteko.

— Jarioa edo ideia berri asko sortzeko gaitasuna.

— Jakin-mina.

— Malgutasuna.

— Originaltasuna.

Azken finean, komunikazio publikoan sormena beharrezkoa da. Beharrezkoa da herritarrarekin

konektatzeko, pertsonarengana iristeko, pertsona harritzeko, zirikatzeko. Eta hori lortzeko

jarrera sortzaile bat entrenatu eta garatu behar da, pertsona bezala eta erakunde bezala.

Pentsaera sortzailea

Sormenean, gakoetako bat pentsaera dibergentea eta konbergentea bereiztea da, eta bakoitza

une egokian aplikatzea5.

Pentsaera dibergentea

Ideiak iradoki edo proposatzen dituen pentsaera da; zenbat eta ideia gehiago,

hobe. Ideietan kantitatea eta berritasuna bilatzen da.

Pentsaera dibergentean usteak aldatu egin behar dira. Ideiak ez dira

balioesten. Ideia guztiek balio dute; eta zenbat eta arraroagoak izan, hainbat

eta hobe. Sor daitezkeen ideia guztiak esploratzeko unea da, usteak alde

batera utzita.

Esaterako, 2 minututan: pertsona batekin komunikatzeko, zer modu desberdin

bururatzen zaizkizu? Pentsatu eta koaderno batean idatz itzazu. Modu guztiak

baliozkoak dira! Zenbat dauzkazu? 20tik gora? 30etik gora? 50etik gora?

5 OTAEGI, Ainhoa eta AMILIBIA, Virginia, Mamikin-goak.

IREKIERA

::::::: 21


1. pausoa. Helburuak zehaztea.

2. pausoa. Lehentasuna duten publikoak

identifikatzea.

3. pausoa. Eduki zehatzak edo argudioak

aukeratzea.

4. pausoa. Aurrekariak identifikatzea.

5. pausoa. Proposamen adimendun bat

diseinatzea.

6. pausoa. Logistika eta egiteko modua

erabakitzea.

Pentsaera konbergentea: itxiera uneak dira, ideiak aukeratzeko

Sormen erronka baten aurrean, noiz gauden dibergentzian eta noiz konbergentzian bereiztea da gakoa

Sormena nola entrenatu eta aplikatu? Sormen teknikekin

Pentsaera konbergentea

Aurreko fasean sortutako ideiak aukeratzen dituen pentsaera da. Ideiak

balioesteko unea da, finkatutako helburu eta irizpideen arabera aukera onena

bilatzeko unea.

Adibidez, pertsona batekin komunikatzeko dituzun ideia guztien artean 5

aukera itzazu, berritzaileenak eta posibleenak iruditzen zaizkizunak.

Sormena komunikazioaren plangintzan

Sormena jarrera bat da, irizpide bat; egiteko zeharkako modu bat, edozein komunikazio

ekintzari heltzeko ikusitako 6 gako edo pausoetan aplikagarri izango dena.

Komunikazio plangintzaren pauso bakoitzean sormena eta dibergentzia eta konbergentzia

uneak aplikatzeko aukerak daude. Horrela, usteak aldatzeko irekitze edo dibergentzia uneak

daude eta aukeraketak egiteko itxiera edo konbergentzia uneak.

Sormen teknikak

Sormen teknikak pertsona baten edo lantalde baten jarrera sortzailea entrenatu eta garatzen

laguntzen duten lanabesak dira.

Aukera asko daude. Teknika bakoitzak bere berezitasuna dauka eta modu zuzenean erabiltzea

komeni da, eskuliburu edo gida espezializatu baten laguntzaz6.

Sormen teknika desberdinak daude:

— Sormena suspertzeko eta entrenatzeko.

— Dibergentzia uneetan ideiak sortzeko.

— Konbergentzia uneetan ideiak aukeratzeko.

Ezagutu ditzagun batzuk.

Jarraian sormen teknika sorta bat erakutsiko dizugu. Hori besterik ez da: sorta bat.

Eta beraz, liburuetara, erreferentzia diren web orrietara edo Ekitaldearen dokumentaziora

—www.udalsarea21.net orrian aurkituko duzu— jotzen baduzu, zehaztasun eta sakontasun

gehiago lor dezakezu.

6 Komunikazioari buruzko Ekitaldean sortutako dokumentazioaz gain, www.neuronilla.com webgunea kontsulta

daiteke.

AUKERAKETA

SORMENA ZEHARKAKO IRIZPIDE ETA EGITEKO MODU GISA

SORMENA ZEHARKAKO IRIZPIDE ETA EGITEKO MODU GISA

22 :::::::


04

Sormenak aukera desberdinak

esploratzeko aukera ematen du eta, ondorioz, ideia

desberdinak sortzeko aukera. Ideia horiek,

gainera, balioa gehitu behar dute

Probatu ezazu, saiakuntzak

egin itzazu eta entrena zaitez.

Sormenaren giharra trebatuko duzu!

Sormena suspertzeko eta entrenatzeko teknikak— Goldman-en testa.

— Esnatzeko galderak: Zer egin dezaket zapata gorriz betetako kamioi batekin?

— Arazo edo erronka jakin bati gutxienez 10 ebazpen edo irtenbide desberdin bilatzea.

— Sormen jokoak egitea.

Ideiak sortzeko teknikak— Brainstorming edo ideia jasa, sormen erronka jakin baten aurrean. Banaka edo taldean egin

daiteke.

— Brainwriting edo ideia jasa idatziz.

— Behartutako loturak, hau da, edozein objektu edo zerbitzuren ezaugarriak sormen erronka jakin bati aplikatzea. Adibidez: leiho baten ezaugarrietan pentsa ezazu. Ondoren pentsa ezazu ea ezaugarri horiek nola aplika diezazkiokegun mugikortasunaren asteko jardueren egitarauaren diseinuari. Zein ideia sortzen dira?

— Inbertsioa edo sormen erronka alderantziz jartzea. Adibidez: erronka nire udalerriko pertso-nek bizikleta erabil dezaten baldin bada, zer egin dezaket batere erabil ez dezaten? Sortutako ideiei «buelta ematen badiegu», hortxe dauzkagu gure erronkarentzat deia konkretuak.

— SCAMPER. Udalaren produktu edo zerbitzu honi, zer beste erabilera Ordeztu / Konbina(tu) / Molda(tu) / Alda(tu) / Jar(ri) edo Ahalbidetu / Deusezta(tu) / Berrantola(tu) diezaiokegu?

Ideiak aukeratzeko edo balioesteko teknikak

— Puntuazio bidezko aukeraketa, finkatutako irizpide batzuen arabera.

— PNI edo ideia bakoitzaren alderdi positiboak,negatiboak eta interesgarriak.

— Bere aplikagarritasunagatik (bideragarritasun maila) eta bere indar sortzaileagatik

(probokazio maila) hobesten diren ideiak aukeratzea.

ADIBIDEA

FOKUA EDO SORMEN ERRONKAUdaletxeko gainerako lankideekin komunikatzeko ditudan moduak.

DIBERGENTZIA UNEA (USTERIK GABE): ZER MODU DAUZKAT?

Ohiko moduak hasieran aterako dira:

— Zuzenean hitz egitea, pertsonarengana

hurbilduz.

— Telefonoz.

— Posta elektroniko bidez.

— Intranet bidez.

Eta gero, jarioari bide ematen badiogu, beste ideia desberdin batzuk irtengo dira:

— Eskutitzez.

— Barruan mezu bat sartuta duen botila

baten bidez.

— Pertsonarentzat CD bat grabatuz.

— Pertsonari mezu bat duen paperezko

hegazkin bat boteaz.

— Beste lankide baten bitartez.

Beste memento batean, jada ez zaizkigu ideiak jariatzen eta komeni da behartutako

estimulu edo lotura bat jartzea. Adibidez: animaliek komunikatzeko dituzten moduetan

pentsa ezazu eta modu horiek sormen erronkan aplika itzazu. Ideia berriak sortuko dira

eta aukera berriak esploratuko dituzu:

— Mimoa eginez.

— Soinuen bidez.

— Musikaren bidez.

— Morse kodearen bidez.

— Braille metodoaren bidez.

Eta dibergentzia fasearen ondoren, jada nahikoa ideia dituzula deritzozunean, baten bat

aukeratzeko unea iritsiko da, ezartzen dituzun irizpideen arabera (konbergentzia).

— Skype bidez.

— Messenger bidez.

— Pertsonari ohartxo bat bidaliz.

— Bere mahai gainean post-it bat utziz.

— Pertsonari elkarrekin kontakizun bat

idaztea proposatuz.

— Marrazki eta margolanen bidez.

— Blog bat sortuz.

— Hitz joko bat edo hieroglifo bat asmatuz.

— Komiki baten bidez.

— Pertsona gorrek erabiltzen duten keinu

hizkuntzaren bidez.

— Elkar ukituz.

— Mapa baten bidez.

— Keinuen bidez.

::::::: 23


Irakurketa Errazak publiko guztientzat testu ulergarriagoak eta irakurgarriagoak sortzeko jarraibideak ematen ditu

Zer ekarpen egiten dio sormenak komunikazioari?

Sormenak komunikazioari egiten dizkion ekarpenak:

— Sormen erronka bakoitzaren definizio zehatza komunikazio plangintzaren fase bakoitzean.

Zer komunikatu nahi dut? Zein da nire helburu zehatza? Publiko posible guztien artean,

zein lehenetsiko dut?

— Galdera desberdinen aurrean, erantzun desberdinak.

— Norberaren estiloa, ezberdina, erakargarriagoa.

— Jakin-mina eta harridura.

— Egiteko modu bat.

IRAKURKETA ERRAZA TESTUAN

Jakintsu batek bezala pentsa ezazu baina pertsona arrunt bat bezala mintza zaitez. william b. yeats. literaturako nobel saria

Irakurketa errazeko materialak arreta bereziz egindako testuak dira, irakurtzeko eta/edo

ulertzeko zailtasunak dituzten pertsonek irakurri eta ulertu ahal izan ditzaten7.

Irakurketa errazaren jarraibideek nazioarteko goraipamena jaso dute eta testu baten edukian, hizkuntzan eta forman aplika daitezke.

Gure kasuan, irakurketa errazaren jarraibideak, zehaztu dugun komunikazio ekintza nagusian

—eta gainerako ekintza osagarrietan— aplika daitezke, betiere komunikazio plangintzaren

6 pausoak eman ondoren.

Erabakitako komunikazio ekintza zeinahi dela ere, testu bat izango du —gehienetan behintzat—,

hari irakurketa errazaren irizpideak aplikatzeko. Irizpideak ondorengo alderdiei buruzkoak dira:

— Edukia.

— Hizkuntza.

— Testuaren forma.

Jarraian, Associació Lectura Fàcil eta International League of Societies for Persons with Mental Handicap —gaur egun Inclusion Europe— erakundeek Ekitaldeari emandako irakurketa

errazaren jarraibide nagusiak zehaztuko ditugu.

Testuaren edukian aplika daitezkeen irakurketa errazaren jarraibideak

Gomendagarria da:

— Testua ongi egituratzea. Dokumentu baten oinarrizko egitura honako atal hauek osatzen

dute: sarrera, gorputza eta amaiera.

— Ideiak ongi egituratzea eta funtsezkoenak nabarmentzea. Hots, informazioa irakurketa

mailatan ongi hierarkizatzea. Horretarako interesgarria izan daiteke lanabes gisa Johnson

”“

7 SALVADOR, Eugènia eta SERRA, Elisabet; Associació Lectura Fàcil elkartekoak.

24 :::::::


04

Testuaren edukia nola hobetu

daiteke Irakurketa Erraza erabiliz?

Hizkuntza

erraza, zehatza eta egunerokoa

Kutxa edo Johnson Box delakoa erabiltzea. Johnson Kutxaren bidez funtsezko ideiak kutxatan

edo koadrotan nabarmentzen saiatuko gara, tamaina handiagoko letrak edo beste metodo

grafiko bat erabiliz. Ez da nahastu behar izenburuarekin, Johnson Kutxak normalean lerro

bat baino gehiago okupatzen baititu. Johnson Kutxaren kokapena aldakorra da, hasieran edo

testuaren beste leku batean egon daiteke.

— Irakurketa gidatzen duten galderak erabiltzea: zer?, nor?, nola?

— Gauzak ordena logiko batean aurkeztea. Esaterako, ordena kronologikoan.

— Esaldi laburrak eraikitzea, oinarrizko ordena sintaktikoa jarraituz: subjektua, aditza eta

predikatua gazteleraz; eta subjektua, predikatua eta aditza euskaraz. Esaldi luzeak, 25-30

hitz baino gehiagokoak, saihestea.

— Esaldi bakoitzean ideia nagusi bakar bat sartzea eta ezezko perpausak saihestea.

— Ahots aktiboa erabiltzea, ahots pasiboaren ordez. Horri esker, dokumentua biziagoa izango

da eta errazago irakurriko da.

— Datuak ideia bat adierazten duten zenbaki bihurtzea.

— Testuarekin batera, informazioa modu grafikoan irudikatzen duten infografiak, marrazkiak

edo eskemak jartzea.

— Irudiak erabiltzea. Irudia mezuarekin bat etorri behar da eta, ahal baldin bada, pertsona

normalak ager daitezela, jende arrunta.

— Testua ulertzen lagunduko duten adibideak erabiltzea.

Testuaren hizkuntzan aplika daitezkeen irakurketa errazaren jarraibideak

Testuaren hizkuntzari aplika dakizkiokeen jarraibideek ulermena erraztea dute helburu eta hizte-

gia eta eguneroko hizkeraren erabilera hartzen dira kontuan. Horiek horrela, komenigarria da:

— Hizkuntza erraza eta zuzena erabiltzea. Hitz xumeak eta egitura errazak erabiltzea.

Irizpide honek garrantzi berezia du euskara/gaztelera edo gaztelera/euskara itzulpenetan;

kasu hauetan hitzez hitzeko itzulpena saihestea gomendatzen da, batzuetan ulertzea zail

bihurtzen baitu.

— Zehaztasunez idaztea. Eta kontzeptu abstraktuak aipatzea beharrezkoa bada, ulergarrita-

suna errazteko laguntza gisa, adibide konkretuak edo konparazioak erabiliko ditugu.

— Hitz laburrak eta eguneroko hizkerakoak erabiltzea. Adibidez, bi sinonimoen artean gehien

erabiltzen dena aukeratuko dugu.

— Testua alhal den gehien pertsonifikatzea. Idazterakoan estilo edo idazkera zuzena eta

pertsonala erabiliko dugu. «(…) -eko eskubidea du» esamoldea «zerbitzuaren erabiltzaileek

(…) -eko eskubidea dute» baino egokiagoa da.

— Hitzak erabiltzerakoan sistematikoa izatea. Gauza bera izendatzeko hitz bera erabiliko

dugu —nahiz eta hitzak errepikatzeak testuaren idazkera edo estiloari kalte egin—.

— Puntuazio-marka errazak erabiltzea. Ahal den neurrian, puntu eta koma, marratxoak eta

komak saihestuko ditugu.

— Aditzaren aldi korapilatsuen erabilera saihestea: subjuntiboa, geroaldi hipotetikoa, etab.

— Hinkuntza metaforiko edo figuratiboarekin kontu izatea, gutxi erabiltzen diren

adierazpenak baldin badira. Baliteke irakurtzeko zailtasunak dituzten pertsonek hizkuntza

mota hori ez ezagutzea; baina adierazpen bat eguneroko hizkeran oso hedatua badago

testuari kolorea eman diezaioke.

— Zenbakiak erabiltzerakoan kontu izatea. Zenbaki luze edo konplexuak ulertezinak izaten

dira. Egokiagoa da «asko» hitza erabiltzea 6.320 bezalako zenbaki altu bati buruz ari bagara,

eta «batzuk» erabiltzea % 14 bati buruz ari garenean.

— Beste hizkuntza bateko hitzak saihestea. Eta saihestu ezin baditugu, eguneroko hizkeran

oso hedatuak daudelako, argitu egingo ditugu.

— Termino teknikoak edo oso espezializatuak, laburdurak eta inizialak saihestea.

— Elipsiak eta jakintzat ematen direnak saihestea. Irakurleak testuingurua edo testua

ulertzeko beharrezkoak diren erreferentzia kulturalak ezagutzen dituela ziurtzat ez ematea

ere garrantzitsua da.

::::::: 25


Forma ere garrantzitsua da testua ulergarriagoa egiteko

Testuaren formari aplika dakizkiokeen irakurketa errazaren jarraibideak

Jarraibide hauetan testuaren ezaugarri formalak hartzen dira kontuan. Gomendagarria da:

— Tamaina handiko letrak erabiltzea.

— Apaindurarik gabeko letrak erabiltzea. Dokumentuan gehienez 2 letra mota erabiliko

ditugu. Letra etzan, azpimarratu eta abarren erabilera mugatua izango da; garrantzitsuena

nabarmentzeko letra lodia erabiliko dugu.

— Letraren tamaina eta kolorearekin jokatzea, euskaraz eta gazteleraz dauden edukiak

bereizteko. Eta testua luzea izanez gero, dokumentua iraultzea aukera ona da.

— Hondoarekin kontraste ona egiten duten karaktereak erabiltzea. Hobe da karaktere beltza

hondo zuri baten gainean; edo hondoa iluna bada, behintzat, karakterea nabarmendu dadila.

— Paper zuria, matea eta opakua; eta ahal bada, erosketa berdearen irizpideak jarraituz,

% 100ean birziklatutakoa.

— Marjina zabalak.

— Lerroarte zabala, baina zabalegia ere ez, orrialde bakoitzeko behar adina lerro sar daitezen

eta diskurtsoaren haria eten ez dadin.

— Paragrafo laburrak. Paragrafoak edo elkarrekin erlazionatutako esaldi multzoak, gai bakar

bat garatzen dutenak, ez dira oso luzeak izan behar (6-8 lerro), ezta elkarren artean oso

desberdinak ere. Horrez gain, paragrafoak bereiztea komeni da, tartean lerro zuri bat ipinita.

— Testua ez da eskubian justifikatuta jarri behar. Hori lagungarri izango zaio irakurketan

zailtasunak dituen pertsonari, lerroa aldatzerakoan «gal ez dadin».

— Orrialde bukaera. Perpausa osatzen duten elementuak ez bereiztea; perpaus guztia beti

orrialde berean geratu behar da.

Zenbait adibide

Erabilera desegokien adibideak eta beren irakurketa errazeko proposamenak

Tokiko Agenda 21en material batzuk —liburuxkak, triptikoak, gutunak, etab.— irakurketa

errazaren irizpideekin aztertu ondoren, kontuan hartu beharreko zenbait ondorio atera ditugu:

— Oro har, testuetan informazio gehiegi sartzeko joera dugu. Informazioa gehiago hautatu

behar da eta ez gara hutsuneen beldur izan behar.

— Diseinua sinplifikatzea eta bakuntzea garrantzitsua da, kolore eta formekin kontu izanda.

Batzuetan, dokumentuari irakurgarritasuna kentzen diote.

OKERRAREN ADIBIDEAK IRAKURKETA ERRAZEKO PROPOSAMEN

Hura lortzea ez zen erraza.

Ezin izan nuen berarekiko gorrotoa berriro sentitzea saihestu.

Hari beldurra sartzea lortu zuen.

Ekitaldira joan ziren asko ari ziren entzuten.

Kontatu zigun hura, gero egiaztatu ahal izan genuen bezala, ez zen egia.

Txosten berria talde berri batek idatzitakoa zen.

Inork ez dakien sekretu bat da.

Gaur egungo unean. Orain. Begirada leihorantz zuzendu zuen.

Hura lortzea zaila zen (ezeztapen bikoitzak).

Berriro ere gorroto nuela sentitu nuen (joskera konplexuak).

Beldurtu egin zuen (hobe esamoldea sinplifikatzea).

Ekitaldian izan zirenetako askok eta askok entzuten zieten.

Kontatu zigun hura gezurra zen (esaldi laburrak, etendurak saihestuz).

Txostena talde berri batek idatzi zuen (aditza forma aktibo eta sinplean).

Sekretu bat da (erredundantea da, sekretua baldin bada inork ez daki, noski).

Leihora begiratu zuen (hobe esamoldeak eta hiztegia sinplifikatzea).

26 :::::::


04 Tokiko Agenda 21en material

batzuk berraztertu ondoren, ondorio

bat: soiltasuna bilatu behar dugu.

Gutxiago gehiago da

— Testuaren formari dagokionez, egokia da tratamendua bi hizkuntzetan —euskara eta

gaztelera— egitea.

— Material batzuetan egokiro aplikatu dira irakurketa errazaren irizpideak. Esaterako,

Azpeitiko Udalak hozkailurako egindako iman bat, Debabarrenako informazio buletina edo

«Stop CO2 Euskadi» ekimenaren «Kontuak atera eta kalkula ezazu zenbat CO2 aireratzen

duzun» txostena.

Hozkailurako Azpeitiko Udalak egindako imana.

Debabarrenako informazio buletina.

«Stop CO2 Euskadi» ekimenaren «Kontuak atera eta kalkula ezazu zenbat CO2 aireratzen duzun» txostena.

Agenda 21eko materialen adibideak, irakurketa errazerako irizpideak behar bezala aplikatzen dituztenak

::::::: 27


Eman ezazu behar adina denbora testua berraztertzen

Testua berraztertzea

Testua idatzi ondoren pauso garrantzitsu bat geratzen da: berrazterketa. Testuaren

berrazterketak okerrak edo akatsak —eduki, hizkuntza eta forma aldetik— hauteman

eta zuzentzeko aukera ematen digu.

Testua berraztertzeko orduan, ondoko galderak lagundu gaitzakete:

— Testuak betetzen al ditu komunikazio ekintzaren helburuak? Koherentea al da?

— Ulertzen al da? Helburu den publikoarentzat ulergarria al da?

— Ba al dago mezua transmititzeko modu errazagorik?

— Hiztegiak zehaztasun nahikoa al du?

— Informazio erredundanterik ba al dago? Eta, informazio garrantzitsurik falta al da?

— Testua erakargarria al da? Transmititzen al du? Jendeari iristen zaion idazkera al du?

— Zer da hoberena? Zer da okerrena? Zer dauka soberan? Zer falta zaio?

Eta azkenik, aholku bat. Berrazterketa egiterakoan testua ozenki irakurtzea komeni da.

Okerrak antzematen eta ondo egindakoak balioesten lagunduko digu.

KOMUNIKAZIO BIDE EDO KANALEN ANIZTASUNA

Komunikazio bakoitzak kontuan hartu behar ditu publiko helburuak erabiltzen dituen kanalak.toni puig

Zein bide edo kanal erabiliko dugu?

Komunikazio plangintzaren 6 pausoak aplikatzen baditugu, emaitza ondorengoa izango da:

egin behar ditugun komunikazio ekintza nagusiaren eta ekintza osagarrien zehaztasuna.

Komunikazio ekintza hauetarako aukeratzen diren bideak edo kanalak plangintzaren

araberakoak izango dira eta, beraz, jarritako helburuen, lehentasunezko publikoaren,

mezuaren eta erabil daitezkeen baliabideen araberakoak. Tokiko Agenda 21eko teknikariak erabakiko du, aldagai guztiak aintzat hartuz, zein bide erabili.

Horiek horrela, errezeta ez dela bakarra azpimarratu behar da. Alderantziz, kanal interesgarrie-

na zein izan daitekeen erabakitzeko, esperientzia eta sormena bateratzea komeni da.

Komunikazio bideak edo kanalak

Komunikazio bideek edo kanalek mezua transmititzeko balio dute eta fisikoak edo birtualak

izan daitezke. Printzipioz, gaur egungo komunikazio bide edo kanalen lehen zerrenda konben-

tzional bat ondorengoa izan daiteke:

”“

28 :::::::


04Kanal edo bide

asko erabil daitezke

Aukera ezazu helburu den

publikoak erabiltzen duen

Gogoan izan ezazu komunikazio

pertsonalaren balioa, aurrez aurrekoarena

KOMUNIKAZIO BIDE EDO KANALAK

Gainera, publiko helburura heltzeko kanal egokienaren bila ari garenean sormena aplikatzen

badugu, gure kanal zerrenda «alternatiboa» egin dezakegu.

Beraz, kanal edo bide erabilgarri ugari daude. Publiko helburua, ekintza bakoitza, erabil

daitezkeen baliabideak, jakin-mina eta berritzeko gogoa kontuan hartuta, kanal bat edo bestea

aukeratuko dugu.

Kanal edo bide batzuetan aplika daitezkeen irakurketa errazaren jarraibideak

Non jarri kartel bat? Nolakoa izan behar da txostena edo triptikoa? Nola idatzi mezu elektroniko

bat? Zer eta nola argitaratu Facebook-en?

Ekitaldean komunikazio kanalen estiloari eta formatuari buruzko gai hauek —eta beste

batzuk— landu ditugu.

Zein jarraibide aplikatu liburuxka edo triptiko batean?8

— Irizpide estetikoen gainetik irakurgarritasuna hobestea.

— Diseinu «garbi» bat aukeratzea.

— Liburuxkaren tamainaren eta letraren tamainaren artean proportzio egoki bat topatzea.

— Apaindurarik gabeko letrak erabiltzea.

— Gehienez 2 letra mota erabiltzea.

— Hondoarekin kontraste ona egiten duen letra erabiltzea.

— Paper matea eta opakua. Eta ahal bada, % 100ean birziklatutakoa.

— Kontuan izan zaila dela letra larriak irakurtzea.

— Koloredun zerrendek, behean eta goian, testua erdiratzen laguntzen dute.

KONBENTZIONALAKBESTE BATZUK

Fisikoak Birtualak

— Pertsonalak, aurrez aurrekoak.

— Tokiko telebista.

— Tokiko zinema.

— Tokiko prentsa eta egunkariak.

— Prentsaurrekoa.

— Irratia.

— Udal aldizkaria.

— Posta.

— Aurrez aurreko bilerak.

— Liburuxkak.

— Kartelak, pankartak.

— Telefono deiak edo informazio telefonoa (010).

— Jarduerak kalean.

— Udalaren web orria.

— Posta elektronikoa.

— Sare sozialak: Facebook, Twitter.

— Txat direlakoak.

— Bloga.

— Telefono mugikorrera bidalitako SMSak.

— Udal informazioaren panel elektronikoa.

— Bideoak.

— Txartel edo postal elektronikoak.

— Lip dub delakoa edo bideo musikal parte-hartzailea.

— Soldata orriak edo nominak.

— Gabonetako edo urtebetetzeetako zorion txartelak.

— Itsasgarriak.

— Ahoz aho (edo «ahotik belarrira»).

— Zurrumurru bat.

— Apaiza mezetako sermoian.

— Oparitzeko gauzaren bat. Adibidez, landare batzuk.

— Mezua duten kometa batzuk edo puzgarri aerostatiko bat.

— Postalak.

— Pertsonalizatutako txartel handi bat.

— Abesti bat.

— Antzezlan bat.

— Berrerabil daitekeen poltsa bat.

8 Associació Lectura Fàcil elkarteak emandako informazioa.

::::::: 29


Kontuan hartu beharreko jarraibide eta irizpide praktikoak

Zein irizpide hartu behar ditugu kontuan power point bidezko aurkezpen batean?9

— Apaindura gutxi duten letrak erabiltzea. Adibidez, Sans Serif motakoa (Arial edo Helvetica).

— 28 puntu inguruko tamaina.

— Gehienez 30 karaktere lerro bakoitzeko.

— Lerroen arteko tartea hitzen artekoa baino 1,5-2 aldiz handiagoa izan behar da. Askoz ere handiagoa baldin bada, badirudi lerroen artean loturarik ez dagoela.

— Izenburuek gehienez 5 hitz izan behar lituzkete.

— Testuaren inguruan informaziorik gabeko marjina bat utzi behar da, gutxi gorabehera % 10ekoa. Horrela datu batzuk pantailatik kanpo geratzea saihestuko dugu.

— Ideia nagusiak nabarmendu behar dira, irakurketa errazteko eta arreta ez desbideratzeko. 6ko erregela aipatu ohi da:

• Gehienez 6 hitz lerro bakoitzeko.

• Gehienez 6 lerroko testua.

• Gehienez 6 elementu grafiko batean.

Nola idatzi posta elektronikoz bidaltzeko mezu bat?10

— Mezua zein den erakusteko izenburu on bat aukeratu behar da: hitz bat edo bi, edo oso esaldi labur bat.

— Agur egoki bat idatzi behar da, egoeraren formaltasun mailaren araberakoa.

— Pertsona hartzailearen ikuspuntua kontuan izan behar da: zer dakien, zer informazio behar duen eta nola ulertuko digun hobeto.

— Aurretik, igorri nahi dugun informazioarekin, ohar labur batzuk edo gidoi bat idaztea komeni da.

— Mezua idazteko orduan, batez ere edukian pentsatu behar da.

— Idazkiaren edukia berraztertu behar da: Esan nahi dudan guztia eta esan nahi dudana bakarrik esaten al du?

— Testuaren forma berraztertu behar da: tratamendua, aditzen egokitasuna, zuzentasun linguistikoa, etab. Nekez ulertzen den hitzik ba al dago? Esaldiak korapilatsuak al dira?

— Hasierako agurra eta bukaerakoa bat etorri behar dira.

— Mezua arretaz irakurriko dugu, mezua jasoko duen pertsonarengan pentsatuz.

— Eta azkenik, hartzailea nor den berrikusi eta egiaztatu behar da (Zenbat aldiz bidali diogu mezu bat bidali behar ez genionari?).

Zer eta nola argitaratu Facebook-en?11

— Erabiltzailearen tokian jarri behar gara.

— Irudi gehiago eta testu gutxiago.

— Informazio batera doan esteka bat baldin badago, beren iritzia galdetuko diegu.

— Gertutasuna erakutsi eta komunitatea sortu behar da.

— Hizkuntza argia eta erraza erabiliko dugu, eta testu laburrak (gehienez 2-3 lerro).

— Sarrerak argitaratzeari dagokionez: egunean behin.

— Iruzkinei lehenbailehen erantzutea komeni da.

— Facebook-eko kontua Administrazioarena edo erakunde publiko batena baldin bada, bertako iturrietako edo beste erakunde ofizialetako informazioa bakarrik argitaratuko da. Eduki motak:

• Ekitaldiak argazki, bideo, iruzkin eta abarrekin.

• Webguneko berrikuntzak, atal berriak eta argitalpenak.

• Bideoak, argazkiak, aurkezpenak, etab.

• Sentsibilizazio kanpainak, etab.

— Harreman sare bat antolatzeko, aurretik honako galdera honi erantzun beharko zaio: Norekin komunikatu nahi dut? Erantzunetik abiatuta, gure webgunea sustatuko dugu:

• Interesatzen zaizkigun kontaktuen zerrendara e-mail bat bidaliz.

• Prentsa ohar bat argitaratuz (udal aldizkarian, etab.).

• Udalaren webgunean Facebook-en botoia txertatuz.

• Facebook-eko lagunak gonbidatuz.



11 Ihoberen Komunikazio Sailak emandako irizpideak.

30 :::::::


Zein 3 ideia nagusi helaraziko zenizkioke Ekitalde honetan parte hartu ez duen Tokiko Agenda 21eko teknikari bati?

Ekitaldean jardun dugunok galdera honi erantzun diogu, dokumentu honi «gure ukitu pertsonala» emateko eta zuri, «aurrez aurre», ideia batzuk helarazteko. Balio diezazuten espero dugu!

Bere departamentuan sartuta geratzen denak kontsignak jarraitzen ditu, urtero gauza berdinak egiten ditu, ez du bilatzen, ez da harritzen, ez da haserretzen, ez da hunkitzen, beste erakunde baten komunikazio bikain baten aurrean ez du jeloskortasunik sentitzen…; inoiz ez da udal komunikatzaile indartsu bat izango.

Toni Puig ”“

::::::: 31


Ez da makila magiko bat. Gogoeta eta inspirazioa eragiteko ideiak dira

Ideia nagusi edo irakaspen hauen xedea ez da egunero, komunikatzeko orduan, topatzen

ditugun erronkak edo arazoak konpontzeko makila magikoa izatea. Aitzitik, Udalsarea 21eko

beste teknikari batzuen gogoeta eta inspirazioa eragiteko aitzakia bat izan nahi dute.

Jarraian, 47 irakaspen aurkezten dizkizugu. Ekitaldean parte hartu dugun pertsonen prozesua

eta bizipena laburbiltzen duten 47 mezu dira. Batzuk antzekoak dira baina guztiak jaso ditugu,

bakoitzak bere ñabardura du eta.

1. Komunikatzea hil edo bizikoa da. Ongi egiteko, har ezazu behar adina denbora.

2. Denbora har ezazu, komunikatzea gure eguneroko eginkizunen parte bat da.

3. Egunero 10 minutu har itzazu gogoeta egiteko.

4. Geldi zaitez! Merezi du.

5. Berrazter itzazu zure komunikatzeko moduak eta bila ezazu beste modu bat.

6. Pentsa ezazu eta beste era batera egin ezazu.

7. Galdera marka beti gogoan eduki behar da. Zeure buruari galde iezaiozu zergatik

egiten dituzun gauzak, norentzat, eta hobeto nola egin.

8. Aurretik, beti, pentsa ezazu zertarako eta norentzat. Nola, gero etorriko da.

9. Komunikazio ekintza bat ongi burutzeko metodo bat jarraitu behar da: pentsatu

helburuak, nori zuzenduta dagoen eta zer komunikatu nahi dugun.

10. Zuretzat gauza jakina baldin bada, zergatik komunikatzen duzu zuretzat? Beste

pertsonarengan pentsa ezazu.

11. Saia zaitez bestearen lekuan jartzen bere bihotzera iristeko. Bizitzen baduzu,

sentitzen baduzu, hunkitzen bazara, iritsiko da mezua.

12. Pentsa ezazu helburu den publikoarengan.

13. Argi eduki ezazu «publiko helburua» zein den eta bere lekuan jar zaitez.

14. Komunikazio ekintzak ez itzazu publiko orokorrarentzat egin, eta helburu den

publikoa ahal den xehetasun handienarekin deskribatzen ahalegindu zaitez.

15. Mezuarekin norengana iritsi nahi duzun zehaztu ezazu eta bere lekuan jar zaitez.

16. Komunikazio ekintza pertsona hartzailearentzat pentsa eta zehaztu ezazu.

17. Pentsa ezazu norengana iritsi nahi duzun eta bere lekuan jar zaitez.

18. Argi eduki ezazu gauzak zergatik egiten ditugun. Gure egintzen balioa arduradun

politikoei eta herritarrei jakinaraz iezaiezu.

19. Komunikazioa pertsonekin egiten da. Beharrezkoa da beren beharrak, eskakizunak

eta iritziak ezagutzea. Eta horretarako, atera zaitez kalera eta galdetu.

20. Atera zaitez bulegotik eta galdetu ezazu (ea ondo egiten dugun eta nola hobetu

dezakegun).

21. Komunikatzea ez da informatzea. Entzun egin behar da.

22. Atera zaitez, galdetu ezazu eta entzun. Eta gero, ekin iezaiozu lanari.

23. Jendeari galdetu iezaiozu.

47 ideia. 47 irakaspen

.../...

32 :::::::


0524. Ezer ez ezazu jakintzat eman edo ziurtzat jo.

25. Honetan pentsa ezazu: hoberena, okerrena, zer dagoen sobera, zer falta den.

26. Zer den hoberena, zer den okerrena, zer dagoen sobera, zer falta den.

27. Komunikazioak, funtziona dezan, emozionala izan behar du.

28. Sentimendua komunikatzea. Desberdin pentsatzea. Irmoki erabakitzea.

29. Sormena pertsonengara iristeko oso lanabes interesgarria da.

30. Gehiegizko informazioa daukagu. Mezuak sortzailea izan behar du, ideia aldetik

nahiz forma aldetik.

31. Gauza desberdinak egiteko, sormena entrena ezazu.

32. Galdetu zeure buruari: nola egingo genuke… -t(z)eko?

33. Proposamenetan eta lan dinamiketan, berritzaile izan zaitez eta komunikazio kanal

berrien alde egin ezazu.

34. Ez zaitez beldur izan orain arte egin duzunarekin hausteko.

35. Zure amonak ulertuko ote luke?

36. Hizkuntza, xehea eta egunerokoa!

37. Gutxiago gehiago da. Mezu argiak. Idazkera bakuna.

38. Irakurketa errazaren irizpideak erabil itzazu.

39. Aukera egin ezazu. Kendu, gehitu eta balioa eman.

40. Tokiko Agenda 21 marka aldatzea, zalantzan jartzea, beharrezkoa da.

41. Talde lana egin ezazue, merezi du eta.

42. Sarean lan egin ezazu: helburu jakin bati begira, ikuspuntu desberdinetatik

galdetu —besteei eta zeure buruari—. Eta zenbat eta parte-hartzaile

gehiago, hobe.

43. Besteen eskarmentua balia ezazu. Sarean lan egin ezazu.

44. Taldean lan egin ezazu, ikuspuntu desberdinekin. Funtsezkoa da.

45. Taldean libreki pentsa ezazu, mugarik gabe.

46. Pertsonak oinarri dira. Bakoitza desberdina da eta bakoitzaren eginkizuna

desberdina da; baina, gainera, puntu komun asko ditugu.

47. Irakur eta gorde ezazu Komunikazioari buruzko Ekitaldearen dokumentazioa.

Oso baliagarria da.

47 ideia. 47 irakaspen

::::::: 33


Ekitaldearen saioetan hartutako zenbait ohar eta apunte

Eta gainera…

Ondoren, Ekitaldearen tailerretan agertzen joan diren hainbat ideia, iruzkin eta trikimailu

erakutsiko dizkizugu; koaderno honetan azaldu ditugun mezuak indartzeko balio dute. Azken

urte honetan zehar jaso ditugun oharrak eta apunteak dira.

Tokiko Agenda 21eko teknikariaren eginkizuna

— Tokiko Agenda 21eko teknikari gisa gure lana egiteko, ez gaituzte komunikatzeko prestatzen.

Hala ere, komunikazioak gure arrakasta maila neurtzen du. Komunikaziorako gaitasunak gure

lanaren parte dira.

— Egokiro eta koherentziaz lan egiten dugunean, hala dela ikusten dugu: pertsonek erantzun

egiten dute.

— Aintzat har ezazu Tokiko Agenda 21eko komunikazio zikloa —hots, komunikazioaren

intentsitate faseak— denboran zehar kudeatzeak duen garrantzia.

— Galdetu iezaiozu zure buruari beti: nola hobetu dezaket egiten ari naizena?

Komunikazioa eta komunikazioaren plangintza

— Nolakoa da zure bulegoa? Gogoan izan guztiak komunikatzen duela.

— Komunikatzaile on batek entzun egiten du.

— Komunikazio plangintzaren 6 pausoei ekitea dibertigarria eta zirraragarria izan daiteke. Jolas

bat bezala da: beste pertsonengan pentsatu, erronkak gainditu, erabakiak hartu eta erabaki

bakoitzean asmatzen saiatu.

— Komunikazioan erabakiak hartu behar dira, lehentasunak ipini behar dira.

Helburuak

— Hartzailearen lekuan jar zaitez eta ez ezazu «zure helburuetan» bakarrik pentsatu.

— Gogoan izan ezazu komunikazio ekintza baten helburua herritarren laguntza eskertzea izan

daitekeela. Urrats txikiak balioestea eta ospatzea lagungarri gertatzen da partaide izan diren

pertsonak eta eragileak azaleratzeko eta haiei protagonismoa emateko. Horrela egin dute,

esate baterako, «Vitoria-Gasteiz kanpotik berde, barrutik ere» komunikazio kanpainan.

Publiko helburuak

— Komunikazioan «kafea denontzat» goiburuak ez du balio. «Publiko guztiak» esatea «inor ere

ez» esatea bezala da. Denentzat ezer ez dago.

— Marketinak komunikazioari egindako ekarpenetako bat helburu den publiko jakin batek

dituen beharretatik, eta ez aurrekontutik edo daukagun denboratik, abiatzea izan da.

Mezua

— Komunikaziorako idazkerak oinarrizko puntu batzuei buruzko informazioa ematen du,

erabilgarritasunak, konponbideak eta poztasunak iradokitzen ditu, konbentzitu egiten du eta

gonbidatu egiten du. Baliagarritasun funtzionalak, sinbolikoak eta bizipenek eragindakoak

aditzera ematen dituen idazkera da. Hunkitzen duen idazkera da.

— Gogoan izan ezazu transmititu behar duzun mezuarekin interesa piztu behar duzula.

— Komunikazio ekintzan transmititu behar den mezua laburbil ezazu. Kentzea, gehitzea da.

— Emango den informazioa hauta ezazu. Zenbat eta gehiago hautatzen duzun, orduan eta

sinesgarriagoa izango zara besteentzat.

— Irudiaren eta testuaren artean oreka on bat manten ezazu zure komunikazioetan. Gogoan

izan ezazu testu erraz, zehatz eta erakargarri bat beharrezkoa dela.

— Beharbada gehiegitan, gure herria edo hiria pertsonarik gabe eman dugu ezagutzera,

plaza eta kale hutsekin. Zerbait komunikatzen duzunean jendea eta pertsona normalak

protagonista izan behar dira.

34 :::::::


05 Bideak edo kanalak

— Gogoan izan ezazu komunikazio pertsonala, aurrez aurreko komunikazioa, elkar ikusiz eta

ukituz egiten dena dela sinesgarriena.

— Edozein komunikazioren elementu garrantzitsuena «ahotik belarrira» egiten dena da.

— Garrantzitsua da komunikabideetako pertsonekin konfiantzan eta gertutasunean

oinarritutako harremana edukitzea. Dena dela, ez ezazu ziurtzat jo albiste batean informazioa

emango duenak gaia ezagutzen duenik, ulertzen duenik eta bere balioaz jabetzen denik.

Informazioa eta albistea balioesten laguntzen badiozu, hobe.

Lanabesak eta irizpideak

— Begira ezazu besteek egiten dutena eta har ezazu ondo egiten dutena. Zuretzat inspirazio

iturri izango da eta: benchmarking esaten zaio.

— Sormena erabaki bat da. Pertsona sortzaileek desafio egiten diote masari.

— Marketinean, pentsatzea sortzea da. Eta sortzea ekintza bat da, ikasten den eta indartzen

den zerbait da. Pertsona sortzailea eraiki egiten da.

— Zure idazkietan hizkuntzaren ekonomia erabil ezazu; bila ezazu egunerokoa, zehatza eta

laburra den hizkuntza bat.

— Ahaztu itzazu ezer esaten ez duten hitzak. Testu laburrak, zuzenak eta iradokitzaileak

sor itzazu.

— Zure komunikazioan erosketa berdearen irizpideak aplika itzazu: paper mota, diseinua,

komunikaziorako baliatuko dituzun kanal edo bideetan erabiliko duzun materiala,

materiala aurreztea, etab.

::::::: 35

Ekitaldearen azkeneko tailerrean gauza berezi bat egin genuen. Plastilinarekin Ekitaldearentzat azken mezu bat modelatu genuen. Mezuak honako galdera honi erantzuten dio:

Ekitaldean ikasitako guztiaren artean, zer da gogoan gehien geratu zaizuna?

Hemen daukazu gure erantzuna, irudiz eta hitzez.

06.AZKEN EGUNA. ISTORIO BERRI BAT HASTERA DOA

36 :::::::

06. AZKEN EGUNA. ISTORIO BERRI BAT HASTERA DOA

06

::::::: 37


Ekitaldean gogoan gehien geratu zaidana. Nire irudiak esan nahi du…

07. ERREFERENTZIA BATZUK

38 :::::::

Lan koaderno hau egiteko, hainbat liburu eta Interneteko erreferentzia baliagarri gerta-

tu zaizkigu laguntza eta inspirazio bezala. Oinarrizko bibliografia bat da eta baliagarri

gerta dakizuke.

KOMUNIKAZIOA

RAMÓN-CORTÉS, Ferrán (2005). La isla de los 5 faros. Un recorrido por las claves de la comunicación.

KOMUNIKAZIO PUBLIKOA

PUIG, Toni (2003). La comunicación municipal cómplice con los ciudadanos.

PUIG, Toni (2004). Marketing de servicios para administraciones públicas con los ciudadanos.

RUBIO, Loreto eta IRISO, Raquel (2010). Comunicar para compartir. Un viaje hacia una mejor comunicación pública.

IRAKURKETA ERRAZA

Zenbaiten artean (1998). El camino más fácil. Directrices europeas para generar información de fácil lectura destinadas a personas con retraso mental. Destinada a autores, editores, responsables de información, traductores y otras personas interesadas.

ERREFERENTZIAKO WEBGUNEAK

Komunikazio publikoa: www.tonipuig.com

Irakurketa erraza: www.lecturafacil.net

Sormena: www.neuronilla.com

Informazio gehiago:



http://www.ihobe.net

Komunika. Komunikaziorako gida praktikoa

Documents

Transcript of Komunika. Komunikaziorako gida praktikoa