Joera historikoak Banaketa geografikoa Gizarte mailak eta ...

E uskara ElsässischC atalà G alego

CymraegGwastadnant.Kyffin Williams

Menai.Zubi esekia

Egoerasoziolinguistikoa

Joera historikoak

Banaketa geografikoa

Gizarte mailak etahizkuntz gaitasuna

Gaitasuna eta erabilera

Hurrengo taulan ikusten da nola egin duen behera mende honetan zehar galesera-hiztunen kopuruak. Halaber, agerian gelditzen da beherakada hori azkarragoa izan dela Gwent,mid-Glamorgan eta West Glamorgan konderri industrialetan, hor erdia baino gehiago galdubaitu galesera-hiztunen kopuruak. Hori interpretatzeko, ez dugu hiri/herri ohiko dikotomiatikabiatu behar, bi gizarte mota desberdin balira bezala; aitzitik, bertako gobernuak aurrera eramandituen politika motak aipatu behar dira: lanari laguntzarik ez ematea eta herri horietan enpresaingeles gehiago jartzea, horiek laguntza handiagoa eman baitiote ingelesari galeserari baino.Orain gutxi arte, nekazaritza arloa zen galesera-hiztunei ekoizpen bideen jabe izateko ateairekitzen zien bakarra. Bestalde, taulak agerian uzten du hainbat konderritan, batez ere Gwenteta Galmorganeko hegoaldean, pixka bat gora egin duela galesera-hiztunen kopuruak azkenhamarkadetan. Hori horrela da hizkuntzak gero eta ospe handiagoa duelako eta hezkuntzagaratu delako.

TAU

LA

Cymraeg

Galesera-hiztunak, joerahistoriko eta eremuen arabera





Joera historikoak

Gregynog

1951

90.2

191.2

10.7

154.9

114.6

30.3

15.6

107.5

714.7

1961

83.8

181.3

11.8

146.1

91.4

27.1

18.7

96.0

656.0

1971

72.8

159.1

8.0

136.3

52.7

22.6

18.7

72.4

542.4

1981

70.3

147.3

10.7

135.8

43.2

21.5

21.3

58.1

508.2

1991

70.2

142.6

10.1

136.2

43.6

22.5

24.3

51.5

500.0

1921

102.2

209.3

20.1

171.6

228.8

39.1

17.8

133.3

922.1

Eskualdea

Clwyd

Dyfed

Gwent

Gwynedd

Mid Glan

Powis

South Glam

West Glam

GALES

1931

105.9

212.9

18.6

169.7

207.9

36.8

18.1

138.9

909.3

Cymraeg

OPCS %100 taulak, 1994bGalesera-hiztunak, joerahistoriko eta eremuen arabera




Joera historikoak


Eskualdea

Clwyd

Dyfed

Gwent

Gwynedd

Mid Glan

Powis

South Glam

West Glam

GALES

3+ adineko gizonezkoak

33,2663 (18%)

68,754 (43%)

4,774 (2%)

65,762 (61%)

18,599 (8%)

10,831 (19%)

10,838 (6%)

23,302 (14%)

236,123 (18%)

3+ adineko emakumezkoak

38,142 (19%)

76,244 (44%)

5,565 (3%)

72,651 (61%)

24,664 (9%)

12,040 (21%)

13,703 (7%)

28,966 (16%)

271,975 (19%)

Cymraeg

OPCS %100 taulak, 1994bGaur eguneko banaketageografikoa


Joera historikoak




TAU

LA

Ondoko taulan galesera-hiztunen banaketa ikus daiteke, lanbidearen arabera.Taulak agerian uzten du galesera-hiztunak nagusi direla nekazarien, profesionalen eta,neurri apalagoan, zuzendarien artean. Azpimarratu beharra dago zuzendarien taldeangaleseraz ez dakiten asko kanpotarrak direla. Galesera-hiztun gutxi daude industri-eragile, saltzaile, teknikari eta bulegarien taldeetan. Horrek aditzera ematen du zermailatan balio izan duen galeserak lan merkatua zabaltzeko, lanbide batzuetangarrantzizkoagoa baita, batez ere profesionalen mailan. Taulan ikus dezakegu, halaber,eremu industrialei buruz esan duguna. Oro har, badirudi nolabaiteko erlazioa badagoelagizartearen goiko mailaren eta galeseraren hizkuntz gaitasunaren artean.


Cymraeg

OPCS %10 lagina, 1991Galeseraz dakitenak etaez dakitenak, lanbidearenarabera Gales, 1991


Joera historikoak Gaitasuna eta erabilera


Wylfa Llanfflewyn

Galeseraz dakitenak

3229 (%20)

2169 (%25)

1613 (%19)

2306 (%15)

2384 (%15)

1788 (%17)

1097 (%14)

1782 (%13)

401 (%42)

1386 (%14)

kopuru osoa

16499

87777

8559

15012

16098

10562

7923

13417

958

9748

Galeseraz ez dakitenak

13720 (%80)

6608 (%75)

6946 (%81)

12706 (%85)

13714 (%85)

8774 (%83)

6826 (%86)

11635 (%87)

557 (%58)

8362 (%86)

Lanbidea

Zuzendariak

Profesionalak

Profesional elkartuak

Bulegariak

Teknikariak

Zerbitzu pertsonala

Salmentak

Industri eragileak

Nekazaritza

Oinarrizko beste lanbide batzuk


Cymraeg

OPCS %10 lagina, 1991Galeseraz dakitenak etaez dakitenak, lanbidearenarabera Gales, 1991


Joera historikoak Gaitasuna eta erabilera


Galesko 908 barrutietan galeseraz hitz egiten duen jendearen portzentaien bitartez adierazdaiteke. Eranskineko datuen 1. zutabean agertzen da.

Galeseraz mintzatzea oinarri garrantzitsua bada ere, jendeak hitz egin bai baina idaztenez duen hizkuntza bat, hizkuntza primitiboa edo kolonizatua da. Hizkuntza kolonizatua denean,jendeak hitz egiteko erabiltzen du jatorrizko hizkuntza, baina idazteko, gehiengoaren hizkuntzaerabili behar du (normalean, frantsesa edo ingelesa). Jendeak galesera mintzatu eta idaztekoerabiltzen duen eremuetan, hizkuntzak erabilera eta funtzio gehiago ditu, estatus handiagoa etaaukera gehiago, baita, lan arloan ere, hizkuntza batean edo bitan idaztea eskatzen den kasuetan.

Horregatik, Eranskineko datuen bigarren zutabean, irakurri eta idazteko gaitasuna dutenpertsonen portzentaia ageri da, barrutien arabera. Galeseraz hitz egiten eta idazten dutenenportzentaietan desberdintasun handia duten barrutietan, baliteke hizkuntzak indar txikiagoa izatea.Desberdintasun handi horrek adierazten du hizkuntza bultzatzeko beharra duten eremuak direla.

1 G

RA

FIKO

A

2 G

RA

FIKO

A

TAU

LA


Cymraeg

Galeserak komunitatedesberdinetan duen indarra,zentsuko datuen arabera


Joera historikoak

Gaitasunaeta erabilera


Boyhood homeDavid LloydGeorge-rena

TAU

LA2

GR

AFI

KOA

Galesera-hiztunen joerak, 1991ko Zentsuaren araberaGalesera-hiztunen portzentaia

0 5 10 15 20 25 30

27.325.9

23.722

19.819

17.816.5

13.915

13.9

14.914.4

1518.2

21.627.3

24.816.2

85 +80 - 8475 - 7970 - 7465 - 6960 - 6455 - 5950 - 5445 - 4940 - 4435 - 3930 - 3425 - 2920 - 2418 - 1916 - 1711 - 15

5 - 103 - 4

Adin taldea


Cymraeg



Joera historikoak



TAU

LA1

GR

AFI

KOA

Galesera-hiztunen joerak, 1991ko Zentsuaren arabera Galesera-hiztunen portzentaia

85 +80 - 8475 - 7970 - 7465 - 6960 - 6455 - 5950 - 5445 - 4940 - 4435 - 3930 - 3425 - 2920 - 2418 - 1916 - 1711 - 15

5 - 103 - 4

0 5 10 15 20 25

17.617.2

15.715

13.412.9

12.211.6

10.41111.1

10.610.4

11.714.9

18.724.3

18.84.5

Adin taldea


Cymraeg



Joera historikoak



1 G

RA

FIKO

A2

GR

AFI

KOA

Adin taldea

3 - 45 - 10

11 - 1516 - 1718 - 1920 - 2425 - 2930 - 3435 - 3940 - 4445 - 4950 - 5455 -5960 - 6465 - 6970 - 7475 -7980 - 84

85 +

Galeseraz hitz egiten dutenen %

16.224.827.321.618.215.013.914.414.915.013.916.517.819.019.822.023.725.927.3

Galeseraz idazten dutenen %

4.518.824.318.714.911.710.410.611.111.010.411.612.212.913.415.015.717.217.6


Cymraeg



Joera historikoak



Zenbaki horiek adierazten dituzte Galesko barruti bakoitzean galeseraz hitz egitenduten gazte eta helduen portzentaiak. Horrek aditzera ematen digu galesera zereskualdetan ari den berpizten, zeinetan erabiltzen den eta zeinetan ari den atzeraegiten. Ondoko mapan ikus daiteke hori. Gazteen taldea osatzen dute 5 urtetik 24rabitartekoek eta helduak, 25etik gora dutenak dira. Adin-muga 24/25 urteetan jarri da,Programa Nazionalean galeseraren irakaskuntzak izan duen eragina agerian uztekoeta abiapuntutzat hartuta hizkuntzaren erreprodukzioa, batez ere (baina ez bakarrik),hezkuntza formalaren bukaeran gertatzen delako ustea. Helduen klaseak galesera-hiztunen kopuruetan sartzen direnez gero, hori adin talde guztietan gertatzen da eta,beraz, zaila da adin-mugari buruzko erabaki bat hartzea.

Edozein hizkuntza minoritariok biziraungo badu, gazteek erabili behar dute. Hiztunheldu asko eta gazte gutxi dituzten eremuetan, hizkuntza hori hiltzen ari da. Hortaz,garrantzitsua da Galesen azterketa erregionala egitea, hiztun gazteak dituzten eremuakidentifikatzeko.


Cymraeg

Galesera-hiztun gazteasko eta gutxi dituzten eremuak


Joera historikoak



YnysLlanddwyn

Hau da, zein komunitate dira hiztun gazte baino heldu gehiago dituztenak, etaberaz, zein dira hizkuntza desagertzeko prozesuan duten komunitateak? Zeinkomunitatetan mantentzen ari da hizkuntza, hiztun helduen eta gazteen kopuru beraedo berdintsuarekin? Zein dira galesera-hiztun gazte gehiago dituzten komunitateak,alegia, zein komunitate daude hizkuntza berpizteko prozesuan?

Hizkuntzaren erreprodukzioaren azterketa honetan, ohartarazpen bat egin behardugu. Galesera ofiziala izan denez gero Programa Nazionaleko etapa gehienetan,litekeena da umeek galeseraz egitea eskolan baina ez kanpoan. Beraz, galeseraerabiltzen duten umeen kopurua handitua egon daiteke, erabiltzeko gaitasuna dutenenaldean.


Cymraeg



Joera historikoak



Galeseraren mapa (1991ko Zentsua)

Mapa honek mezu positiboa eta salgarriaadierazten du, baina baita ohartarazpen bat ere.Mapan ikus ditzakegu hizkuntza galdu duteneskualdeak (gorriz), mantentzen dutenak (horiz)eta berreskuratzen ari direnak (berdez).

Mapak adierazten du hiztun gazte gutxi dutenbarrutiak (gorriz) ez daudela zoriz banatuak. Aitzitik,gorriz markatutako alde batzuek premiazko neurriakbehar dituzte. Eskualde horietan hizkuntzaatzerakada prozesuan egoteko arrazoiak aztertzenbaditugu, aukera izango dugu horietarako jarduketaplan bat prestatzeko.

Galesera-hiztun gazte gehiago

Galesera-hiztun gazteen eta helduen kopuru berdintsuak

Galesera-hiztun heldu gehiago


Cymraeg



Joera historikoak



Dena den, ez du merezi errudunak bilatzea;komunitate horiek “lehentasunezko eskualdeak”izendatzeaz baliatuko dira, horren ondorioz joerakaldatuko dituzten politika lokal eta instituzionalakezarriko baitira.

Mapan zati berde handi bat ikusten dugu;galesera-hiztun helduen aldean, gazteak nagusidituzten eskualdeak dira. Mapa merkatuko kanpainaedo estrategia bat ezartzeko erabil dezakegu,galeseraren etorkizunari buruz baikortasun kutsu batjartzeko. Horrek adorea eman diezaieke gurasoeiberen seme-alabei galeserazko irakaskuntzaemateko, erdi mailako hezkuntzako Ysgolion Meithrikikastetxera eramateko eta, azken batean, galeserarenetorkizunari buruzko joera positiboagoa izateko.

Galesera-hiztun gazte gehiago

Galesera-hiztun gazteen eta helduen kopuru berdintsuak

Galesera-hiztun heldu gehiago


Cymraeg



Joera historikoak



Joera historikoak Banaketa geografikoa Gizarte mailak eta ...

Documents

Transcript of Joera historikoak Banaketa geografikoa Gizarte mailak eta ...