IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK...

11
APIRILAK 5-6 ABRIL 2016 IRAKURLEAK ERAIKITZEN Construyendo lectoras y lectores

Transcript of IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK...

Page 1: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

apirilak 5-6 abril 2016

IRAKURLEAKERAIKITZEN

Construyendo lectoras y lectores

Page 2: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

iii. irakUrlEak EraikiTZEN CONSTrUYENDO lECTOraS Y lECTOrES

Balio ez-sexistak eraikitzea haur eta gazte literaturan La construcción de valores no sexistas en la literatura infantil y juvenil

biZkaikO FOrU libUrUTEGia bibliOTECa FOral DE biZkaia

Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN / CONSTRUYENDO LECTORAS Y LECTORES jardunaldiak antolatzen ditu Bizkaiko Foru Aldundiak, jende guztiari zuzen-duta, Haur eta Gazteen Liburuaren Eguna (apirilak 2) ospatzeko. Lehenengo jardunal-dien gaia bitartekariek irakurketa sustatzeko egiten duten lana izan zen; bigarrenena, klasikoak, eta hirugarren hauena, berriz, «BALIO EZ-SEXISTAK ERAIKITZEA HAUR ETA GAZTE LITERATURAN».

Urtero bezala, Luciana Sandronik IBBYrentzat (International Board on Books for Young People) munduko haur guztiei zuzenduta idatzitako mezua irakurriko da. Gainera, zenbait euskal ilustratzailek ere hartuko dute parte, aurtengo gai zentralaren inguruko euren interpretazioa eskaintzeko.

Desde hace tres años la Diputación Foral de Bizkaia conmemora el Día Internacional del Libro Infantil y Juvenil (2 de abril) con la celebración de las Jornadas IRAKURLEAK ERAIKITZEN /

CONSTRUYENDO LECTORAS Y LECTORES dirigidas al pú-blico en general. Si el primer año las jornadas se dedicaron al papel de los mediadores en el fomento de la lectura y el segundo a los clásicos, en esta tercera edición se aborda-rá “LA CONSTRUCCIÓN DE VALORES NO-SEXISTAS EN LA LITERATURA INFANTIL Y JUVENIL”. Contaremos como cada año con la lectura del mensaje para las niñas y niños del mundo escrito por Luciana San-droni para la IBBY (International Board on Books for Young people). Además varios ilustradores e ilustradoras estarán presentes con su interpretación sobre el tema central de este año.

MarTES, 5 de abril Sala de conferencias. 2ª planta. Biblioteca Foral de Bizkaia LECTURA DEL MENSAJE A LAS NIÑAS Y NIÑOS DEL MUNDOCARMEN PARDO (actriz)

CONFERENCIA: iTSaSpEkO biHOTZak: tejiendo reflexiones submarinas y revolviendo estereotipos MIREN GUILLO y MIREIA DELGADO MESA REDONDA: AMOR ROMÁNTICO, Del príncipe azul a la comedia romántica Participarán: MIRIAM HERBÓN y MANU LÓPEZ GASENI

ASTEARTEA, APIRILAren 5eanBizkaiko Foru Liburutegia. 2. solairuko hitzaldi aretoa

MUNDUKO UMEENTZAKO MEZUAREN IRAKURKETA YANNICK VERGARA (aktorea)

HITZALDIA: iTSaSpEkO biHOTZak:

urazpiko hausnarketak harilkatzen eta estereotipoak bihurritzen

MIREN GUILLO eta MIREIA DELGADO

MAHAI INGURUA: MAITASUN ERROMANTIKOA, Printze

urdinarengandik komedia erromantikoraHauekin izango dira:

MIRIAM HERBÓN eta MANU LÓPEZ GASENI

18:00

18:15

19:15

MiÉrCOlES, 6 de abril Sala de conferencias. 2ª planta. Biblioteca Foral de Bizkaia CONFERENCIA: CONSiDEraCiONES para CrEar UNa Obra PATXI ZUBIZARRETA

MESA REDONDA: DESCODIFICANDO, valores, arquetipos, modelos, roles Participan: ARRATE EGAÑA, JOSUNE MUÑOZ y ASUN AGIRIANO

ASTEAZKENA, APIRILAren 6anBizkaiko Foru Liburutegia. 2. solairuko hitzaldi aretoa

HITZALDIA:

liTEraTUr laN baT SOrTZEkO iriZpiDEak PATXI ZUBIZARRETA

MAHAI INGURUA: DESKODETUZ, balioak,

arketipoak, ereduak, rolak Hauekin izango dira: ARRATE EGAÑA, JOSUNE MUÑOZ eta ASUN AGIRIANO

18:15

19:15

2. solairuko sarrera Gainera, ordezkatuta egongo dira euskal ilustratzaileak:

aMaia ballESTErOS, HiGiNia GaraY, NUria HErNÁNDEZ, ESTibaliZ JalÓN,

JaVi kiNTaNa, DaNi MaiZ, bEÑaT OlEa, alEX OrbE

Vestíbulo de la 2ª planta Estarán representadas además las ilustraciones de: aMaia ballESTErOS, HiGiNia GaraY, NUria HErNÁNDEZ, ESTibaliZ JalÓN, JaVi kiNTaNa, DaNi MaiZ, bEÑaT OlEa, alEX OrbE

APIRILAren 5etik 6ra Del 5 al 6 de ABRIL

CONSTrUYEN

DO lECTOraS Y lECTOrES

Foru Liburutegira sartzeko NANa, pasaportea edota Liburutegiko Txartela aurkeztu behar da. Para poder acceder a la Biblioteca Foral es necesario presentar DNI, pasaporte o carné de la Biblioteca.

Antolatzailea/Organiza: Bizkaiko Foru Aldundia. Euskara eta Kultura SailaDiputación Foral de Bizkaia Departamento de Euskera y Cultura

L.G./D.L. bi-424-2016

irak

UrlE

ak E

raik

iTZE

N

Page 3: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

haur LIBuruarEN NazIoartEko EguNa2016ko apirilaren 2a

Behin batean, bazen... Printzesa bat? Ez. Behin batean bazen liburutegi bat. Eta behin batean bazen Luisa ere, liburutegira lehen aldiz joan zena.Neskatila poliki-poliki zebilen han, motxila gurpildun handi bati tiraka.Txundituta begiratzen zion guztiari: apalak eta apalak zeuden, liburuz beteak. Mahaiak, aulkiak, koloretako kuxinak, marrazkiak eta afixak paretetan. —Argazkia ekarri dut— esan zion herabe liburuzainari. —Oso ondo, Luisa! Fitxa egingo dizut. Bitartean, aukera ezazu liburu bat.Badakizu liburu bat bakarrik eraman dezakezula etxera, ezta? —Bat bakarrik?— galdetu zuen etsipenez. Une hartan bertan telefonoak jo zuen eta liburuzainak eginkizun zail hartan utzi zuen neskatila: liburu bakar bat aukeratu beharra apal asko eta liburu ugariren artean. Motxilari tira egin eta bila eta bila aritu zen Luisa, bere liburu kutuna aurkitu arte: Edurnezuri. Azal gogorreko argitalpena zen, irudi eder-ederrak zituena. Liburua eskuan zuela, motxilari bultza egin zion orain eta, irteteko zorian zegoela, norbaitek bizkarra ukitu zion. Neskatila jiratu eta sustoarekin ia erori zen atzeraka: izan ere, Katu Botaduna zen bere liburua eskuan, hobeto esanda, hanka artean zuela! —Egun on, zer moduz dago izeba?— galdetu zion gur eginez. —Luisa, zuk ez dakizkizu buruz printzesa-istorio horiek guztiak? Zergatik ez duzu eramaten nire liburua, Katu Botaduna, askoz dibertigarriagoa da-eta? Luisak, ahozabalik, ez zekien zer erantzun. —Zer gertatzen zaizu? Katuak mihia jan dizu, ala?— esan zion txantxetan. —Katu Botaduna zara, benetan? —Bai, bera, hezur eta mami! Eraman nazazu etxera eta dena jakingo duzu neure eta Karabasko Markesaren istorioaz. Neskatilak, zer esan ez zekiela, buruaz baiezkoa besterik ez zuen egiten. Katu Botaduna magiazko mugimendu batez bere liburura itzuli zen eta Luisak, liburutegitik irteteko zorian zegoela, berriro ukitu bat sumatu zuen bizkarrean. Bera zen: “elurra bezain zuri, masailak arrosak bezain gorri eta adatsa ebanoa bezain beltz”. Asmatu duzu nor? —Edurnezuri!?— Luisak, txundituta. —Luisa, eraman nazazu zeurekin. Argitalpen hau— esan zion bere liburua erakutsiz— Grimm anaien istorioaren egokitzapen zuzena da. Neskatila liburua hartzeko zorian zegoela, Katu Botaduna agertu zen haserre samar: —Edurne, dagoeneko Luisak aukeratu du. Zoaz zeure sei ipotxekin. —Zazpi dira eta ez sei! Eta Luisak ez du oraindik aukeratu!— erantzun zion Edurnezurik gorri-gorri suminduta. Biak neskatilari begira zeuden erantzunaren zain:

BEHIN BATEAN...

—Ez dakit zein eraman... denak eraman nahi nituzke... Bat-batean, erabat ezustean, zerbait sinesgaitza gertatu zen: beren liburuetatik irteten hasi ziren: Errauskine, Txano Gorritxo, Loti Ederra eta Rapunzel. Benetako printzesen talde bat zen. —Luisa, eraman nazazu zeure etxera!— erregutu zioten guztiek. —Nik lo pixka bat egiteko ohea, besterik ez dut behar— esan zuen Loti Ederrak, aharrausika. —Bai, ehun urte bakarrik— Katuak, isekaz. —Etxea garbituko dizut, baina, hori bai, gauean festa dut.... —…Printzearen gazteluan!— oihu egin zuten guztiek. —Otarrean opilak eta ardoa ditut. Nork nahi du mokadutxo bat egin?— eskaini zuen Txano Gorritxok. Eta pertsonaia gehiago joan ziren agertuz: Ahatetxo Itsusia, Pospolo Saltzailea, Berunezko Soldadu-txoa eta Neskatila Dantzaria: —Luisa, gu ere joan gaitezke zurekin? Andersenen pertsonaiak gara— eskatu zion Ahatetxo Itsusiak, benetan hain itsusia ez zenak. —Bero dago zure etxea?— galdetu zion Pospolo Saltzaileak. —Ai ene, beheko sua baldin badago han, hobe gu hemen geratzea…— esan zuten Soldadutxoak eta Neskatila Dantzariak. Bat-batean, guztien aurrean, otso tzar bat agertu zen, iletsua, oso iletsua, hagin zorrotzorrotzak zituena: otso maltzurra zen! —Otso, zergatik duzu ahoa hain handia?— galdetu zion Txano Gorritxok ohituraz. —Nik babestuko zaituztet!— bota zuen Berunezko Soldadutxoak ausardia handiz. Orduan, otsoak bere aho tzarra zabaldu eta… Denak jan zituen? Ez. Loguraren loguraz, aharrausi egin eta esan zien bake-bakean: —Zuek lasai, e! Ideia bat eman nahi nizuen, besterik ez. Luisak Edurnezuri liburua eramango du, eta gu bere motxilan sartuko gara, aski handia da eta. Oso ideia ona iruditu zitzaien guztiei. —Luisa, utziko diguzu zurekin joaten?— galdetu zion Pospolo Saltzaileak, hotzak dardarka. —Bai, noski!— esan zien Luisak, motxila zabaltzen hasita. Pertsonaiak ilaran jarri eta banan-banan sartu ziren motxilara: —Lehenengo, printzesak!— eskatu zuen Errauskinek. Azkenean, brasildar pertsonaiak ere agertu ziren: Sací, Caipora, trapuzko panpina oso berritsua, mu-tiko txoro-txoroa, diru-zorro horiko neskatila, gorputzari erantsia birramonaren argazkia zuena, errege txiki larderiatsua. Denak sartu ziren. Motxilak izugarri pisatzen zuen. Bai pertsonaia astunak! Luisak Edurnezuri liburua hartu zuen eta liburuzainak bere fitxan idatzi zuen guztia. Geroxeago, neskatila poz-pozik iritsi zen etxera. Sukaldetik galdetu zion amak: —Zer, alabatxo, iritsi zara? —Baiiii, amatxo, iritsi gara!

MEZ

Ua M

UNDU

kO H

aUrr

ENTZ

aT

Luciana Sandroni Brasildar haur eta gazteentzako idazlea da.

Euskararatzea: Iñaki Mendiguren

ziraldo Irudigilea

Page 4: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

Día INtErNaCIoNaL DEL LIBro INFaNtIL 2 de abril de 2016

MEN

SaJE a laS NiÑ

aS Y NiÑ

OS DEl MUN

DO

Érase una vez una… ¿Princesa? No. Érase una vez una biblioteca. Y érase también una vez una niña llamada Luisa que fue a la biblioteca por primera vez. La niña caminaba despacio, tirando de una mochila de rueditas enoooorme. Obser-vaba todo con admiración: estantes y más estantes repletos de libros. Mesas, sillas, almohadas de colores, dibujos y carteles en las paredes. —Traje la foto— le dijo tímidamente a la bibliotecaria. —¡Muy bien Luisa! Voy a inscribirte. Mientras tanto puedes ir escogiendo el libro. ¿Sabes que puedes llevarte un libro a casa? —¿Uno sólo?— Preguntó decepcionada. En ese mismo instante sonó el teléfono y la bibliotecaria dejó a la niña con la tan difícil tarea de elegir un único libro en la infinidad de estantes. Luisa arrastró su mochila y buscó, buscó hasta que encontró su libro favorito: Blancanieves. Se trataba de una edición de tapa dura, con hermosas ilustraciones. Con el libro en la mano empujó su mochila de nuevo y, cuando ya estaba a punto de salir, alguien le tocó el hombro. La niña se dio la vuelta y casi se cae para atrás del susto: nada más y nada menos era el Gato con Botas con su libro en la mano, ¡digo, entre las patas! —Buenos días, ¿Cómo estás?— le dijo haciendo una reverencia. —Luisa, ¿Acaso no te sabes de memoria todas esas historias de princesas? ¿Por qué no te llevas mi libro El Gato con Botas, que es mucho más divertido? Luisa con la boca abierta no sabía qué decir. —¿Qué te pasa? ¿Te comió la lengua el gato?— Bromeó. —¿Eres el Gato con Botas de verdad, verdad? —¡Sí, en persona, digo, de carne y hueso! Llévame a tu casa y sabrás todo sobre mi historia y la del Marqués de Carabas. La niña, de tan perpleja, sólo conseguía asentir con la cabeza. El Gato con Botas, con un toque de ma-gia regresó a su libro y, cuando Luisa estaba a punto de salir de la biblioteca, volvió a sentir un toque

en el hombro. Era ella: “blanca como la nieve, colorada como la sangre y con cabellos negros como el ébano”. ¿Adivinaste? —¡¿Blancanieves!?— dijo Luisa anonadada. —Luisa, llévame contigo también. Esta edición— dijo mostrándole su propio libro —es una adaptación autén-tica del cuento de los hermanos Grimm.

ÉRASE UNA VEZ...

Cuando la niña estaba a punto de coger el libro, el Gato con Botas apareció molesto: —Blancanieves, Luisa ya escogió. Vete con tus seis enanos. —¡Son siete y no seis! ¡Y ella aún no ha escogido!— le dijo Blancanieves roja de cólera. Los dos miraban a la niña esperando una respuesta: —No sé cuál llevar... quería llevármelos todos... De repente, sucedió algo increíble: fueron saliendo de los libros… Cenicienta, Caperucita Roja, Rapunzel. Un equipo completo de princesas de verdad: —Luisa llévame a tu casa— le suplicaban todas. —Yo sólo necesito una cama para dormir un rato— dijo la Bella Durmiente mientras bostezaba. —Sólo cien años— dijo el Gato burlándose. —Puedo limpiar tu casa, pero de noche tengo una fiesta en el castillo del.... —¡Príncipe!— gritaron todos. —En mi cesta tengo torta y vino. ¿Quién quiere?— Ofreció Caperucita. Y continuaron apareciendo más personajes: el Patito Feo, la Vendedora de Fósforos, el Soldadito de Plomo y la Bailarina: —¿Luisa podemos ir contigo? Somos los personajes de Andersen— pidió el Patito Feo que tan feo… no era. —¿Tu casa está calentita?— preguntó la Vendedora de los Fósforos. De repente, delante de todos, apareció un lobo enorme, peludo, muy peludo, con los dientes afilados: ¡El lobo feroz! —Lobo ¿por qué tienes esa boca tan grande?— le preguntó Caperucita por costumbre. —Yo les protejo— dijo valientemente el Soldadito de Plomo. El Lobo abrió la boca y… ¿Se los comió a todos? No. Sólo bostezó de tanto sueño y les dijo con calma: —Tranquilos. Sólo quería darles una idea. Luisa se lleva el libro de Blancanieves y nosotros entra-mos en su mochila que es muy grande. A todos les gustó su idea. —¿Luisa nos dejas ir contigo? —¡Claro que sí!— Dijo Luisa abriendo la mochila. Los personajes hicieron fila y fueron entrando uno a uno: —¡Primero las princesas!— dijo la Cenicienta. Al final aparecieron también los personajes brasileños: el Sací, el Caipora, una muñeca de tela que no para de hablar, un niño muy loquito, una niña con una cartera amarilla, otra con la foto de su bisabuela pegada al cuerpo, un pequeño rey mandón. Todos entraron. La mochila pesaba más que nunca. ¡Cómo pesan los personajes! Luisa llevo el libro de Blancanie-ves y la bibliotecaria anotó todo en su ficha. Poco después la niña llegó a casa feliz. Su mamá le preguntó desde la cocina. —¿Hija, llegaste? — Síííí, mami, llegamos.

Luciana Sandroni Escritora brasileña especializada en Libro Infantil y Juvenil

Revisado por: María Sampayo

ziraldo Ilustrador

Page 5: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

Niretzako erronka garrantzitsua da, interesgarrien zaizkidan genero-teoriak, abstraktuak izanik ere, haur literaturaren praktikan nola materializatu ditzake-gun pentsatzen saiatzea; errealitate anitzetan pentsatuz, eta bereziki, literatu-raren motore nagusia, plazera, gorputzean presente izanez.

Nik literaturan gozamena bilatzen dut, gozamena eta askotariko bidaiak egiteko aukera. Bidaia horiek ez dute zertan genero gaiekin zerikusia izan behar, baina nahi izaten dut askotarioak eta bereziak izatea, baita genero ikuspegitik apro-posak izatea ere. Horrek badu zerikusi asko, egileen barne mundu eta genero gaietan egin dituzten barne-bidaiekin, modu intuitiboan bada ere. M. Guillo

Para mí es un reto importante tratar de pensar cómo podemos materializar en la práctica de la literatura infantil las teorías de género que me interesan más, aun siendo abstractas; pensando en realidades diversas y, especialmente, teniendo presente en el cuerpo el motor principal de la literatura, que es el placer.

Yo busco placer en la literatura, placer y oportunidad de realizar toda clase de viajes. Estos viajes no tienen por qué estar relacionados con temas de género, pero deseo que sean variados y especiales, así como que sean apropiados desde la perspectiva de género. Ello tiene mucho que ver con el mundo interior de los autores y con los viajes interiores que hayan realizado en los temas de género, aún de manera intuitiva. M. Guillo

HITZALDIA: iTSaSpEkO biHOTZak:

urazpiko hausnarketak harilkatzen eta estereotipoak bihurritzen

MIREN GUILLO eta MIREIA DELGADO

CONFERENCIA: iTSaSpEkO biHOTZak: tejiendo reflexiones submarinas y revolviendo estereotipos MIREN GUILLO y MIREIA DELGADO

ASTEARTEA, APIRILAren 5ean / MARTES, 5 de ABRIL Bizkaiko Foru Liburutegia. 2. solairuko hitzaldi aretoa

Sala de conferencias. 2ª planta. Biblioteca Foral de Bizkaia

18:15

Miembro de Galtzagorri. Es licenciada en Pedagogía y Antropología y traba-ja en el programa de investigación de género (UPV/EHU), realizando el doc-torado en Antropología. Ha trabajado

en el ámbito de la educación no formal, especialmente en formacio-nes de género, educación y literatura infantil. Actualmente es pro-fesora del Departamento de Didáctica del Lenguaje y la Literatura en la Escuela de Magisterio de Vitoria-Gasteiz (UPV/EHU). Más allá del campo académico participa también en otros proyectos relacio-nados con el cuerpo y el género.

Galtzagorriko kidea. Pedagogian eta Antropologian lizentziatua da, eta genero ikerketetako programan (UPV/EHU) dihardu Antropolo-giako doktoretza egiten. Hezkuntza ez formalaren esparruan aritu izan da, bereziki generoa, hezkuntza eta Haur Literatura prestakun-tzetan. Egun, Gasteizko Majisteritza Eskolan (UPV/EHU) Hizkuntza-

ren eta Literaturaren didaktikaren sai-lean irakasle da. Eremu akademikotik harago gorputz eta generoari lotutako bestelako egitasmoetan ere parte hartzen du.

MIrEN guILLo

Page 6: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

HITZALDIA: iTSaSpEkO biHOTZak:

urazpiko hausnarketak harilkatzen eta estereotipoak bihurritzen

MIREN GUILLO eta MIREIA DELGADO

CONFERENCIA: iTSaSpEkO biHOTZak: tejiendo reflexiones submarinas y revolviendo estereotipos. MIREN GUILLO y MIREIA DELGADO

ASTEARTEA, APIRILAren 5ean / MARTES, 5 de ABRIL Bizkaiko Foru Liburutegia. 2. solairuko hitzaldi aretoa

Sala de conferencias. 2ª planta. Biblioteca Foral de Bizkaia

18:15

Gure bihotzak aktibatu egiten dituzten horiek gugan geratu egiten dira. Fa-brikatuegiak ez diren istorioek harrapatzen gaituzte gehien. Hortxe gertatzen dira aldaketak bizitzan. Horregatik, haur literaturan, genero ikuspegia zainduta bai, hiper estereotipatua ez ordea behar dugu. Gure iruditegia aberastu dezan orrazi batek korapilo bako iletik dabilen bezalaxe.

Askotan kopuruetan eta azaleko ezaugarrietan zentratzen gara genero ikuspe-gia zaindu nahi dugunean. Detaile “txikien” indarraz kontziente izatea garran-tzitsua da. M. Delgado

Aquéllos que activan nuestros corazones se quedan en nuestro interior. Las historias no demasiado fabricadas son las que más nos atrapan. Ahí es donde suceden los cambios en la vida. Por ello, en la literatura infantil necesitamos una perspectiva de género cuidada, pero no hiper estereotipada. Que enriquez-ca nuestro imaginario como un peine se desliza por el cabello sin nudos.

Muchas veces nos centramos en los números y en los rasgos superficiales cuando queremos cuidar la perspectiva de género. Es importante ser conscien-te de la fuerza de los “pequeños” detalles.. M. Delgado

MIrEIa DELgaDo

Miembro de Galtzagorri. Es licenciada en Pedagogía y durante los últimos 10 años ha combinado los procesos de aprendizaje, la coeducación y la litera-tura infantil en colaboración con diver-sos proyectos y organizaciones. Generalmente de modo colectivo. Actualmente es profesora del Ciclo Superior de Educación Infantil en la ikastola Ibaizabal de Duran-go. Este año, por quinto curso consecutivo, colabora en la confección de itinerarios propios por parte de educado-res potenciales.

Galtzagorriko kidea. Pedagogian lizentziatua da eta azken 10 urteak, ikaskuntza prozesuak, hezkidetza eta haur lite-ratura uztartu ditu proiektu eta erakunde desberdinekin elkarlanean. Gehienetan era kolektibo batean. Egun, Du-rangoko Ibaizabal Ikastolako Haur Hezkuntzako Goi Mai-lako Zikloan irakasle da, aurten 5. ikas-turtez hezitzaile potentzialak beraien ibilbideak josi ditzaten laguntzen.

Page 7: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

MIr

IaM

hEr

BóN

MaNu LóPEz gaSENI

Hezkuntza arloaren azken erreformetako go-rabeherak direla-eta, umeentzako liburuak literaturaren eta balioetan oinarritutako hezkuntzaren arteko gudu zelai bihurtu dira. Literatura beti izan da ikasbide zeharkakoa eta dibergentea, eta horrela izaten jarraitu behar luke. Aukera-berdintasunari eta egungo gizartearen beste balio batzuei errespeturik handienarekin, ‘umeentzako liburu xededu-nen’ aurka nago, eta onkeriazko zentsurarik gabeko haur-literaturaren alde.

Debido a los avatares de las últimas refor-mas educativas, los libros infantiles se han convertido en el campo de batalla entre la literatura y la educación en valores. La lite-ratura siempre ha sido una vía de aprendi-zaje indirecta y divergente y debería seguir siéndolo. Con el mayor respeto a la igual-dad de oportunidades y otros valores de la sociedad actual, estoy en contra de ‘los libros infantiles para’ y a favor de la lite-ratura infantil libre de censuras mojigatas.

MaNU lÓpEZ GaSENi. (Bilbo, 1961). Euskal Filolo-gian lizentziaduna eta Psikodidaktikan doktorea. Gaur egun Hizkuntzaren eta Literaturaren Didaktika Saileko irakaslea da EHUn. Itzuli ditu, besteak beste, Lewis Carrollen Alice’s Adventures in Wonderland (Alizeren abenturak herrial-de miresgarrian), Juan Garziaren Itzalen itzal (Sombra de sombras), eta Patxi Zubizarretaren Atxiki sekretua (Guarda el secreto). Baita Kalandraka-Pamiela bildumarako liburu batzuk ere: Small Pig (Txerritxo, 2009), Arnold Lobelena;

Uncle Elephant (Osaba Elefante, 2011), Arnold Lobelena; Chibos Chibóns (Atxume bizardunak, 2014), Olalla Gonzelezena; Bears (Hartzak, 2015), Maurice Sendak-Ruth Kraussena, etab. Bere lanengatik Lizardi saria jaso du (Urrutiko intxaurrak), El Barco de Vapor saria (Gogoa lege) edota Becerro de Bengoa saria (Literaturak umeei begiratu zienean).

MaNU lÓpEZ GaSENi. (Bilbao, 1961). Licenciado en Filología Vasca y doctor en Psicodidáctica, en la actualidad es profesor del Departamento de Didáctica del Lenguaje y la Literatura, en la UPV/EHU. Ha traducido, entre otras, Alice’s Adventures in Wonder-land (Alizeren abenturak herrialde miresgarrian), de Lewis Carroll, Itzalen itzal (Sombra de sombras), de Juan Garzia o Atxiki sekretua (Guarda el secreto), de Patxi Zubizarreta. También algunos libros para la colección de Kalandraka-Pamiela: Small Pig (Txerritxo, 2009), de Arnold Lobel; Uncle Elephant (Osaba Elefante, 2011), de Alnold Lobel; Chi-bos Chibóns (Atxume bizardunak, 2014), de Olalla González; Bears (Hartzak, 2015) de Maurice Sendak-Ruth Krauss, etc. Su trabajo le ha hecho merecedor del premio Lizardi (Urrutiko intxaurrak), el Barco de Vapor (Gogoa lege) o el Becerro de Bengoa (Literatu-rak umeei begiratu zienean).

Nortzuk dira liburuak idazten dituzten pertsonak? Zer dute buruan istorioak idazten, eraikitzen eta sortzen dituzten pertsonek? Zer sentitzen dute idazten duten pertsonek?Badirudi gai horren inguruan mintzatzea hutsala dela, azkenean norberaren esku dagoelako irakurtzea edo ez irakurtzea. Hala ere, nire uste apalean, uste duguna baino garrantzitsuagoa da matxismoa forma guztietan desagerraraztea planteatzen dugu-nean. Idazleek errealitateak sortzeko ahalmena dute, emakumeak eta gizonak ikusteko, sentitzeko eta baloratzeko duten moduaren arabera. Errealitate horiek emakume edo gizon izateko eredu be-rriak eskain ditzakete, pertsonaia bakoitza nahi duen bezalakoa izan dadin liburuetan zein bizitza errealean, estereotipoetatik eta rol sexistetatik urrun. Aldi berean, emakume zein gizon izatearen ideologia tradizionala berretsi dezakete eta horrek berdintasunik eta aukerarik gabeko bizitza batera garamatza, sexu bati esleitu-tako generoaren arabera..

MiriaM HErbÓN. Hal-duntze prozesuetan lagun-tzean eta emakumeenganako indarkerian espezializatua,

osasungarria den maitasuna lortzeko sinesmenak aldatuz. Erasoak pairatu dituzten emakumeei arre-ta emateko zerbitzuaren arduradun teknikoa. “Servicio Con Vos” 900.828.890. Soziologoa. Sexolo-goa. Tratu txarren eta genero indarkeriaren arloko unibertsitateko aditua. Aukeren berdintasunaren eta garapenerako lankidetzaren arloko unibertsitateko aditua. Wingwave Emozioen Coach-a. Win-gwave teknika baliatzen duen familia-konstelatzaile irudimentsua. Gizartearen eta lanaren arloko orientazioan aditua, generoaren ikuspegitik. Pertsonen garapenerako aholkularia eta barreterapeuta Mindfulness bideratzailea. Mindfuleating. EEM ziurtagiriduna (Ezagueradun Elikaduraren Metodoa) Irakaskuntzarako Gaitasun Agiriduna. Focusing-en diplomatua.

¿Quiénes son las personas que escriben los libros? ¿Qué hay en la mente de las personas que escriben, constru-yen y crean historias? ¿Qué sienten las personas que escriben? Parece que es irrelevante hablar de este tema porque después es la persona finalmente la que consume o no lectura pero en mi humilde opinión tiene más impor-tancia de la que nos imaginamos cuando nos planteamos erradicar el machismo en sus múltiples formas. Los y las escritoras tienen la capacidad de crear realidades en fun-ción de cómo ven, sienten y valoran a las mujeres y a los hombres. Esas realidades pueden o bien ofrecernos nuevos modelos de ser mujeres y hombres para que cada personaje y personaja sea lo que le dé la gana de ser en los libros y en la vida real lejos de estereotipos y roles sexistas o por contra pueden reafirmar el ideario de lo que es ser mujer y hombre tradicional lo más cercano a una vida carente de igualdad y oportunidades en función de el género asignado a un sexo.

MiriaM HErbÓN. Especializada en el acompañamiento de procesos de empoderamiento y en violencia contra las mujeres a través del cambio de creencias hacia un amor sano. Respon-sable técnica del servicio de atención a mujeres migradas que enfrentan vio-lencia. “Servicio Con Vos” 900.828.890 Socióloga. Sexóloga. Experta universi-taria en malos tratos y violencia de gé-nero. Experta universitaria en igualdad de oportunidades y cooperación al de-sarrollo. Coach Emocional Wingwave. Consteladora familiar imaginativa desde técnica Wingwave. Experta en orienta-ción sociolaboral desde la perspectiva de género. Orientadora en crecimiento personal y risoterapeuta. Facilitadora de Mindfulness. Mindfuleating. Certificada en MAC (Método de Alimentación Consciente) Certificada en Aptitud Pedagógica. Diplomada en Focusing.

Page 8: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

Zer idazten dugun bezain garrantzitsua da nondik idazten dugun: zein protagonista aukeratzen dugun, rolak nola banatzen ditugun… Hala ere, ‘politikoki-zuzentasun’ hutsa

gainditu nahi duen benetako literatura egitea dugu helburu, literatura erakargarria; ludikoa, bai, baina zer pentsa ematen duena ere bai, azukrearekin batera gatza daukana...

Para un escritor es tan importante el tema que elige como el punto de vista desde donde escribe: sus personajes, los roles… Con todo, el objetivo es conseguir una literatura que

atrape trascenciendo lo puramente ‘políticamente-correcto’; con su parte lúdica, pero también generadora de preguntas, con su dosis de azúcar, pero también de sal...

HITZALDIA: liTEraTUr laN baT

SOrTZEkO iriZpiDEak

CONFERENCIA: CONSiDEraCiONES para CrEar UNa Obra

ASTEARTEA, APIRILAren 6an / MARTES, 6 de ABRIL Bizkaiko Foru Liburutegia. 2. solairuko hitzaldi aretoa

Sala de conferencias. 2ª planta. Biblioteca Foral de Bizkaia

18:15

PATXI ZUBIZARRETA

paTXi ZUbiZarrETa (Ordizia~Gasteiz): Idazlea (Usoa, Urrezko giltza, Laranja bat zaborretan…) eta itzultzailea (Printze txikia, Ibrahim jauna eta Koranaren loreak, Ali Baba…). Itzulia eta saritua. Nabarmena da literatura beste diziplina artistikoekin lotzeko egiten ari den ahalegina.

paTXi ZUbiZarrETa (Ordizia~Gasteiz): Escritor (Usoa, El maravilloso viaje de Xía Tenzin, Una naranja en la basura…) y traductor (Printze txikia, Ibrahim jauna eta Koranaren loreak, Ali Baba…). Traducido y reconocido. Destaca su interés por fusionar sus propuestas literarias con otras disciplinas artísticas.

PatXI zuBIzarrEtara

úl B

ogaj

o

Page 9: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

aSuN

agI

rIaN

o joSuNE Muñoz

Haur literaturara jotzen da balioak sustatzen dituzten liburuen bila, baina liburu onek oharkabean hezten dute, eginkizun hori ezeren aurretik jarri gabe. Beraz, literatura lanen kalitatearen inguruko betiko eztabaidan sartuko ginateke. Generoa literaturan, berdintasuna, eta irudiek islatzen dituzten arketipoak, horra hor behin eta berriz agertzen diren gaiak, liburuaren eginkizun hezitzailea aitortzen dugunok kezkatzen gaituztenak. Errealitatea lausotzen duten eskemei eta mezu sinplifikatuei aurre egin ahal izateko funtsezkoa dugu asko eta denetatik irakurtzea, trebatzea, irakurle sendoak, kri-tikoak eta geure ideien jabeak izateko. Bitartekariok, beraz, zorrotz hartu behar ditugu aukeratzen eta eskaintzen ditugun liburuak. Estereotipoak saihestu eta solaskidea argitasunez tratatuko duten liburuak.

aSUN aGiriaNO (Arrasate, 1963). Filosofian lizentzia-tua. 1991etik Arrasateko udal liburutegian irakurketa sus-tatzen eta bibliotekari lanetan dabil. Haur eta gazte liburuen munduan eta Galtzagorri elkartearen sorreran ibilbide luze eta oparia egina da. Liburu gida gomendagarrien zerrendak egi-tea du gustuko eta literatura-solasaldietan parte hartzea da atsegin duen kontua. Egun, Gara egunkarian haur eta gazte literatura kritikaria da. Behinola aldizkariaren erredakzio ba-tzorde kidea eta berriki, Mikel Ayerbe eta Jone Arroitajauregi adituekin batera, Euskarazko Haur eta Gazte Literaturako 10 liburuz osatutako katalogoa argitara eman du.

Se acude a la literatura infantil buscando libros que promuevan valores cuando los buenos libros ins-truyen sin proponérselo, sin anteponer esta función. Estaríamos por lo tanto en el eterno debate de la calidad de las obras literarias. La cuestión del género en la literatura, la desigualdad y los arquetipos que representan las imágenes son temas recurrentes que preocupan a las personas que reconocemos el papel formador del libro.Para enfrentarnos a esquemas reductores de la realidad y men-sajes simplificados es fundamen-tal que leamos mucho y de todo, formarnos como lectores fuertes, críticos y con ideas propias. Por lo tanto,los mediadores debemos ser exigentes con los libros que selec-cionamos y ofrecemos, libros que rehuyan los estereotipos y traten con inteligencia a su interlocutor.

aSUN aGiriaNO (Arrasate, 1963). Licenciada en Filo-sofía. Desde 1991 trabaja como bibliotecaria y fomentando la lectura en la Biblioteca Municipal de Arrasate. Tiene una rica trayectoria en el campo de la literatura infantil y juve-nil, y colaboró en la fundación de la Asociación Galtzagorri. Le gusta realizar listas de libros-guías recomendables y par-ticipar en conversaciones literarias. Actualmente es crítica de literatura infantil y juvenil en el diario Gara. Es miembro del consejo de redacción de la revista Behinola y recien-temente, junto con los especialistas Mikel Ayerbe y Jone Arroitajauregi, ha publicado un catálogo, que consta de 10 títulos, sobre literatura Infantil y Juvenil.

Aspaldiko urteetan, gazteentzako komiki ezagunari gehitzen ari zaio oraindik gutxi ezaguna den haurrentzako komikia, eta biak izan daitezke tresna egokiak imajinario askoz berdinzaleagoa sustatuko duten irudiak eraikitzeko. Bizkorrak eta zuzenak, komiki berri horietako irudiak sekulako materialak dira ihesbiderako, denbora-pasarako eta sexismorik gabeko balioen irakaskuntzarako.

Desde hace ya años, al conocido cómic juvenil se está uniendo un aún poco co-nocido cómic infantil y ambos pueden llegar a ser eficaces herramientas para la construcción de imágenes que fomenten un imaginario mucho más igualitario. Rápidas y directas, las imágenes de estos nuevos cómics son magníficos materia-

les para la evasión, el entretenimiento y la enseñanza de valores no sexistas.

JOSUNE MUÑOZ (Bilbo, 1967) euskal filolo-goa da, eta emakumeek sortutako literatura eta komikiak ikertzen, berreskuratzen, aztertzen eta irakasten espezializatuta dago, bai maila histo-rikoan bai geografikoan. 2003tik SKOLASTIKA bi hizkuntzatako literatura proiektua zuzentzen du Bilbon (www.skolastika.net)

JOSUNE MUÑOZ (Bilbao, 1967) es filóloga vasca y especialista en la investigación, recupe-ración, análisis y enseñanza de la literatura y el cómic creado por las mujeres tanto a nivel histó-rico como geográfico. Desde el año 2003 dirige en Bilbao el proyecto literario bilingüe SKOLAS-TIKA (www.skolastika.net)

Page 10: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

ESTIBALITZ JA-

JAVI K

INTANA

AMAIA BALLESTEROS

NURIA HERNáNDEZ

HIGINIA GARAY

BENAT OLEA

ALEX ORBE

DANI MAIZ

arra

tE E

gaña

Emakume baten ikuspuntuak idaztean ez du zertan beste edozein ikuspuntu ez bezalakoa izan, edo bai, ez du axo-la handirik, egia esan, bakoitzak berea baitu. Kontua da, didaktismo hutsean erori gabe, fikzioak nahi dugun abia-puntuan kokatzen gaituela: berdintasunean. Neskak bezala mutilak, emakumeak zein gizonak dira baliagarriak hainbat istorio desberdinen protagonistak izateko, irakurle gazteengan zentzu egokiak eraikitzeari begira. Betiere, literaturaz ari garela ahaztu gabe.

La perspectiva de una mujer al escribir no tiene por qué ser diferente a cualquier otra, o sí, eso no importa de-masiado y depende de cada cual. La cuestión es que, sin caer en el didactismo, la ficción permite el punto de partida deseado: la igualdad. Niñas y niños, mujeres y hombres son protagonistas de múltiples historias que pueden construir en los lectores nuevos significados adecuados y necesarios. Y sin olvidar nunca que habla-mos de literatura.

ARRATE EGAÑAk hezkuntza arloan lan egin du beti, Bigarren Hezkuntzako institutuetan hasieran, eta ondoren ISEI-IVEI erakundean. Hogei bat liburu idatzi ditu haur eta gazteentzat, eta

literatur sari batzuk irabazi ditu.

arraTE EGaÑa ha trabajado siempre en el ámbito de la educación, en centros de Educación Secundaria y, finalmente en el ISEI-IVEI. Ha escrito una veintena de libros infantiles y juveniles y ganado diversos premios literarios.

Gaia: Balio ez-sexistak eraikitzea haur eta gazte literaturan

Tema: La construcción

de valores no sexistas en la literatura infantil y juvenil

ESTIBALITZ JALóN

JAVI KINTANA

AMAIA BALLESTEROSNURIA HERNáNDEZ

HIGINIA GARAY

BENAT OLEA

ALEX ORBE

DANI MAIZ

Page 11: IRAKURLEAK ERAIKITZEN - Bizkaia.eus Irakeraik201… · Orain dela hiru urtetik hona IRAKURLEAK ERAIKITZEN ... tica del cuento de los hermanos ... fueron saliendo de los libros…

ConsejoGeneralDel Libro

MINISTERIODE EDUCACIÓN, CULTURA Y DEPORTE

GOBIERNODE ESPAÑA

SECRETARÍADE ESTADODE CULTURAasociación galega

do libro infantil e xuvenil

Behin batean …

Haur Liburuaren Nazioarteko Eguna

2016ko apirilaren 2a

luciana sandroniren mezua | ilustrazioa ziraldo

brazilian ibby section

ConsejoGeneralDel Libro

MINISTERIODE EDUCACIÓN, CULTURA Y DEPORTE

GOBIERNODE ESPAÑA

SECRETARÍADE ESTADODE CULTURAasociación galega

do libro infantil e xuvenil

Behin batean …

Haur Liburuaren Nazioarteko Eguna

2016ko apirilaren 2a

luciana sandroniren mezua | ilustrazioa ziraldo

brazilian ibby section