Interacciones de los antirretrovirales con psicofármacos Montse Tuset [email protected] Servicio...
-
Upload
mauricio-pantoja -
Category
Documents
-
view
12 -
download
3
Transcript of Interacciones de los antirretrovirales con psicofármacos Montse Tuset [email protected] Servicio...
Interacciones de los antirretroviralescon psicofármacos
www.interaccionesHIV.com
Montse [email protected]
Servicio de Farmacia Idibaps-Hospital Clínic i Universitari
Barcelona
Montse [email protected]
Servicio de Farmacia Idibaps-Hospital Clínic i Universitari
Barcelona
18 de Noviembre de 200818 de Noviembre de 2008
http://www.thebody.com/niaid/hiv_lifecycle/virpage.html
Inh fusión: enfuvirtide ó T-20Inh correceptores: maraviroc
Análogos nucleósidoszidovudinadidanosinaestavudinalamivudinaemtricitabinaabacavirzalcitabina
Análogos nucleótidostenofovir
No nucleósidosefavirenznevirapina
Inhibidores de la proteasaamprenavir/fos-atazanavirdarunavirindinavirlopinavir/RTVnelfinavirsaquinavirritonavir (RTV)tipranavir
Inhibidores de la integrasa:raltegravir
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
www.interaccionesHIV.com
http://www.tthhivclinic.com/interact_tables.html
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Conceptos de FarmacocinéticaConceptos de Farmacocinética
http://www.sefh.es/presentaciones/fco6_conceptosbasicos.pps#3
AUC
Cmin
Cmax
Flexner C, Piscitelli SC. Managing drug-drug interactions in HIV. Clinical updates. http://www.medscape.com/viewprogram/301
Vías de eliminación Vías de eliminación
Fase I Fase II
Vías de eliminación (I) Vías de eliminación (I)
Flexner C, Piscitelli SC. Managing drug-drug interactions in HIV. Clinical updates. http://www.medscape.com/viewprogram/301
Efecto de primer paso-metabolismo-glicoproteina Pej saquinavir, midazolam
-metabolismo-glicoproteina P
8th CROI 2001
20% en VIH*
40% en VIH*
*Gotzkowsky. ICAAC 1999
Inhibición enzimática(Inicio inmediato)
Inducción enzimática(Inicio lento)
Con
cent
raci
ón p
lasm
átic
a de
fár
mac
o
Toxicidad
Eficacia
Lüllmann H et al. Altasde Farmacología.1992
Concentracionesterapéuticas
Interacciones a nivel de metabolismo Interacciones a nivel de metabolismo
Clase Antirretroviral Es substrato de: Es inductor de: Es inhibidor de:
ITINN Efavirenz CYP2B6, 3A4glucuronidación
CYP3A4 (in vivo), 2B6 CYP2C9, 2C19, 3A4 (in vitro)
Nevirapina CYP3A4, 2B6, 2D6glucuronidación
CYP3A4 (induce su propio metabolismo), 2B6
--
Etravirina TMC125 CYP3A4, CYP2C9/19 CYP3A4 CYP2C9/19
IP Atazanavir CYP3A4 glucuronidación -- CYP3A4, UGT 1A1
Darunavir/rito CYP3A4 CYP2C9/19 CYP3A4, 2D6
Fosamprenavir CYP3A4 -- CYP3A4
Indinavir CYP3A4 -- CYP3A4
Lopinavir/rito CYP3A4 3A4 (induce su propio metabolismo)Glucuronidación, CYP2C9/19.
Potente: CYP3A4
Nelfinavir CYP3A4, 2C19, 2D6 glucuronidación CYP3A4, CYP2B6
Ritonavir CYP3A4, 2D6 CYP1A2, 2C9/19, 2B6glucuronidación
Potente: CYP3A4Moderado: 2D6
Saquinavir CYP3A4 -- CYP3A4
Tipranavir/rito CYP3A4 Moderado: 1A2Leve: 2C9Glucuronidación?
Potente: CYP3A4 (intestinal>hepático), 2D6
IF Enfuvirtide Péptido (catabolismo a aa).
-- --
AntagCCR5 Maraviroc CYP3A4 -- --
Inh integr. Raltegravir UGT1A1 -- --
Substratos Inductores Inhibidores
AINEsAc Valproico AmitriptilinaAtovaquonaBenzodiacepinasEtinilestradiolLamotriginaMorfina/CodeínaParacetamolZidovudinaOtros fármacos
FenobarbitalNelfinavirRifamicinasRitonavirOtros fármacos
AINEsAntihistamínicos H2BenzodiacepinasClofibratoCodeínaFenitoínaFluconazolInterferon betaMorfinaProbenecidValproato
Metabolismo - GlucuronidaciónMetabolismo - Glucuronidación
Citocromo P450 (CYP 3A4) Sustratos Inductores Inhibidores
La mayoría de fármacos Antagonistas Ca Antiarrítmicos Opiáceos Anticonceptivos Antihistamínicos Benzodiacepinas Cisaprida Inmunosupresores ITINN,IP
Carbamacepina Rifamicinas Fenobarbital Fenitoína Corticoides NVP, EFV
Antifúngicos imidazólicos Cimetidina Antagonistas del Ca Macrólidos ISRS IP, Efavirenz (in vitro)
Imidazólicos: Ketoc>Itrac>Voric>Fluconazol Macrólidos: Eritro>Claritro>>Azitromicina IP: RTV>IDV/APV>NFV>SQV>LPV atazanavir
NÚCLEO
Fármaco substrato
Metabolito
Antagonistas del calcioCiclosporinaTriazolamLovastatinaEritromicinaInhibidores de la proteasa del VIHSildenafilo
RifampicinaFenitoínaRitonavirHierba de S. Juan
Aumento actividad CYP3A4
CYP3A4
Co-represor
Co-activador
PXR RXR
Maquinaria de transcripción
Hígado e intestino
Fármaco Inductor
Adaptado de Wilkinson et al. NEJM 2005;352;2211-21.
Inducción enzimática Inducción
enzimática
Fármaco
Inhibidor
Enzima
Citocromo P450
Inhibición enzimática Inhibición enzimática
TipranavirCo-Administration with Ritonavir
• TPV a substrate for both CYP3A4 and P-gp
• TPV exposure markedly enhanced with RTV co-administration
Mea
n P
lasm
aT
ipra
nav
ir C
on
cen
trat
ion
(M
)
125
100
75
50
25
0Target
0 2 4 6 8 10 12
4x Cmaxss
9x greater exposure at steady-state
Time (h)
48x Cminss
TPV/r 500/200mg
TPV 500mg alone
Back D.
Ej 2:
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Farmacos con riesgo de IT. Substratos Alternativas (I)
Farmacos con riesgo de IT. Substratos Alternativas (I)
• Antihistamínicos no sedantes
• Procinéticos: cisaprida
•Antiarrítmicos: amiodarona, quinidina, flecainida
• benzodiazepinas: midazolam, triazolam
• Antimigrañosos derivados ergotamina
• Anticonvulsivantes: carbamacepina, fenobarb.
• Anticoagulantes: Sintrom ®
• Anticonceptivos orales
cetirizina, (loratadina, fexofenadina)
metoclopramida
• Opiáceos : fentanilo parche (Durogesic®) codeína, morfina
Monitorizar estrechamente
lorazepam
sumatriptan
Monitorizar estrechamenteUtilizar métodos de barrera
• Drogas de abuso: éxtasis
gabapentinavigabatrinalevetiracetam(↓)valproico (↓)lamotrigina
• Macrólidos: eritromicina, claritromicina
Farmacos con riesgo. Alternativas Farmacos con riesgo. Alternativas
• Azitromicina
• Antifúngicos: ketoconazol, itraconazol • Fluconazol, Anfo B
• Antihistamínicos H2: cimetidina • Ranitidina, famotidina
INHIBIDORES ENZIMÁTICOS
INDUCTORES ENZIMÁTICOS
• Antiepilépticos: fenitoína, fenobarbital,carbamazepina
• Ac valproico• Gabapentina• Lamotrigina• Topiramato• Tiagabina
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Interacciones etanol-IPInteracciones etanol-IP
• Un 25% VIH+ consumen alcohol de forma importante• Etanol Crónico: CYP2E1/3A
Agudo: inhibidor enz.
¿El uso crónico de etanol puede reducir el AUC de los IP?
n=35(27 NFV; 8 IDV)
>70 bebidas/mes
<30 bebidas/mes
Ausencia de etanol
Ingesta aguda hasta conc etanol 0.10 mg/dL)
Ausencia de etanol
(Grupo control: GC)
NFV: AUC comparable y 17% mayor a GC.
IDV: AUC comparabley similar GC.
Efecto mínimo del etanol en PK de IP. Ingesta aguda ó crónica = efecto (Aweeka F. Abst#545. CROI 2003)
Estratificación según consumo
Niveles plasmáticos en 2 situaciones
Interacciones etanol - Efecto AntabúsInteracciones etanol - Efecto Antabús
Contenido en etanol de: Norvir® solución oral (43% v/v)Norvir cápsulas (12% p/p)Kaletra® solución oral (42%) Aptivus cápsulas (7% p/p =100 mg/cáps)
Contenido en propilenglicol de:Agenerase® solución oral (550 mg/mL).
Evitar asociación con - Disulfiram - Metronidazol - Sulfonilureas
Evitarcombinación
Efecto Antabús
Ausencia de interacción clínicamente importanteAbacavir - etanol
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Drogas de abusoDrogas de abuso
Éxtasis/anfetaminas : (CYP2D6) Henry JA.Fatal interaction between ritonavir and MDMA. The Lancet 1998;352:1751.
RTV: evitar o reducir dosis un 75%. Cocaína
Coliesterasas (32-49%)Hidrólisis/carboxiesterasas ecgonina (35-45%)CYP3A4 ↑ norcocaína (<10%)….. ↑ toxicidad
Mayor riesgo si déficit de colinesterasasRiesgo con inhibidores (↑cocaína) y con inductores ( ↑ norcocaína) Significado clínico incierto.
Gammahidroxibutirato: SQV/RTV: Harrington RD. Life-threatening interactions between HIV-1 protease inhibitors and the illicit drugs MDMA and gamma-hydroxybutyrate. Arch Intern Med 1999;159:2221-2224.
Precaución con inhibidores enzimáticos.
Heroína: Esterasas plasmáticas 6-monoacetilmorfina y morfina
Morfina glucuronidación a M6G (activo)
NFV/RTV: monitorizar Sd abstinencia
Antoniou T & Tseng A. www.tthhivclinic.com
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Estabilitzadors de l´humorEstabilitzadors de l´humor
Metabolisme Efecte inductor/inhibidor enzimàtic
Risc d´interacció amb els antirretrovirals
Carbonat de liti No es metabolitza No s’han descrit interaccions amb antiretrovirals, però si toxicitat en pacients HIV amb nivells normals
Valproat Es metabolitza principalment per glucuronidació i minoritàriament per oxidació (2A6, 2B6, 2C8/9, 2C19, 2E1).
Actúa com a inhibidor de la glucoronidació i com a
inhibidor dèbil de 2C8/9, 2D6 i 3A4. També actúa com a inductor dèbil del
2A6.
S’ha descrit augment de zidovudina però no es recomana ajust de dosi, si vigilància de toxicitat per
zidovudina.Alguns autors han observat reduccions dels nivells de
valproic amb Kaletra®, mentre que altres no. Precaució amb les combinacions que incloguin ritonavir. Es
recomana monitoritzar els nivells plasmàtics.
Carbamacepina Te un important metabolisme hepàtic, majoritàriament per 3A4 i minoritàriament per 2C8/9.
És un Inductor potent de 3A4, 1A2, 2B6, 2C8/9 i
2C19.
Pot disminuir el nivells dels inhibidors de la proteasa i dels no nucleòsids. S’ha descrit fracàs terapèutic amb
indinavir (no potenciat amb ritonavir). Per aquest motiu, no es recomana l´associació amb efavirenz.
Ritonavir pot augmentar nivells de carbamacepina
Lamotrigina Es metabolitza per glucuronidació Ritonavir i nelfinavir podríen reduir les seves concentracions per increment de la seva glucuronidació. En combinació amb Kaletra® es recomana doblar la dosi. Molta precaució, doncs l´efecte probablement es produeixi pel RTV, que forma part de moltes combinacions.
Topiramat S´elimina principalment inalterat a través de l´orina (70%) i té poc
metabolisme hepàtic.
És un inhibidor dèbil del 2C19 i un inductor dèbil del 3A4.
Teòricament no seria d´esperar que topiramat presentés interaccions clínicament importants amb els antirretrovirals per la seva eliminació renal, però no es disposa d´informació pràctica al respecte.
Sheehan NL. Ann Pharmacother 2006; 40(1):147-50.
Ac valproico – LPV/r
DiCenzo R. Antimicrob Agents Chemother. 2004; 48: 4328-31.
NO interacción SI interacción
N=8 pacientes VIH+LPV/r 400/100 mg c/12 horas+ 250 mg valproico c/12 horas x7d.
LPV/r sin cambios signif.Valproico (comparación con 11 pacientes que no recibían TARV) sin cambios signif.
Un paciente VIH+, 30 años
250 mg valproico c/8 horas Inició LPV/r +AZT/3TC
495 mol/L 238 mol/L ac valproico
↓ 48% valproico
posible + glucuronidación por RTV
Kaletra ® - LamotriginaVoluntarios sanos (n=24; 22 caucasianos)
Ajuste dosis día +23 según la Cmin lamotrigina (dia +20/+10):
55% Cmin lamotriginaGlucuronidación Duplicar dosis LMT 100 mg c/12h
LMT 100 mg c/12h + Kaletra®
LMT 200 mg c/12h + Kaletra®
van der Lee MJ, et al. Clin Pharmacol Ther. 2006;80(2):159-68.
Lamotrigina sola
Lamotrigina + ATV 400 mg/24h
Lamotrigina + ATV/r 300 mg/100 mg/24h
Interacción sin importancia
↓32% AUC lamotrigina
Burger D. [abstract 566]. 14th CROI. Los Angeles, February 25-28, 2007.
ATV UGT 1A1y aumenta Bilirrubina; ATV/r UGT 1A4 y reduce lamotrigina
Estudio en voluntarios sanos con una dosis única de 100 mg de lamotrigina tras dosis múltiples de ATV ó ATV/r.
Bates DE, et al. Ann Pharmacother. 2006 Jun;40(6):1190-5.
Paciente VIH+ de 50 años Tramiento con carbamacepina
inicio LPV/r
… somnolencia, confusion, debilidad y eritema cutáneo. ↑46% Cp CBZ.
stop LPV/r; inicio NFV.
Tres días después del cambio …. mismos síntomas. ↑53% Cp CBZ.
En ambos episodios la dosis de carbamazepina se redujo un 33% y los síntomas desaparecieron.
↑Carbamacepina - LPV/r ↑Carbamacepina - LPV/r
↓ dosis CBZ 25 - 50% cuando se inicia tratamiento con un IP Monitorizar niveles de antiepiléptico 3-5 días después …. …. y de IP
…. Riesgo de reducción de las concentraciones de ARV
Kaul S. et al. 13th CROI, 2006: poster 575a
CBZ
CBZ + EFV
Kaul S. et al. 13th CROI, 2006: poster 575a
EFV
EFV + CBZ
• Datos insuficientes para recomendar ajuste de dosis • Utilizar otros antiepilépticos
EFV: ↓36% AUC, ↓ 47% CminCBZ: ↓27% AUC, ↓ 35% Cmin
New antiretrovirals (III)New antiretrovirals (III)Fenitoína Lopinavir/r ¿?
No era lo que esperábamos (LPV/r induce 2C9)
Fenitoína Lopinavir/r ¿?No era lo que esperábamos (LPV/r induce 2C9)
LPV: AUC 33% Cmin 46%
RTV: AUC 28% Cmin 47%
PHT: AUC/Cmin 30%
• Probable imp. clínica• Evitar/ monitorizar • Considerar ↑LPV/r • Recordar PK no lineal de fenitoína (PHT)
(Lim ML. Abst#T-52. CROI 2003)
n=24 volunt.Sanos 70kg
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Antirretroviral Efecto sobre metadona
Nevirapina
Efavirenz
Etravirina (TMC125)
Posible sd. abstinencia 4-10d.
Posible sd. abstinencia 4-10d.
Habitualmente no requiere ajuste de dosis
Interacciones con metadona (I)Interacciones con metadona (I)
Interacciones con metadona MT (II) TARV Efecto sobre metadona Sd abstinencia
Ritonavir
Lopinavir/r
Tipranavir/r
Atazanavir/r
Fosamprenavir/r
Saquinavir/r
Darunavir/r
36% AUC MT (voluntarios sanos). Aumentar MT.
53% AUC MT (voluntarios sanos). Puede requerir
aumento de dosis en algunos pacientes.
53% AUC MT (voluntarios sanos). Puede requerir ↑ dosis.
Habitualmente no requiere ajuste de dosis.
Habitualmente no requiere ajuste dosis.
(1000/100 mg/12h ó 1600/100 mg/24h): Habitualmente no
requiere ajuste dosis.
Habitualmente no requiere ajuste dosis.
Efavirenz reduce el AUC de Buprenorfina, pero no induce abstinencia en individuos con dependencia a opiáceos
Buprenorfina puede ser más apropiada que metadona en pacientes con dependencia a opiáceos tratados con EFV
• Approx 50% decrerase in Buprenorphine exposure
• No clinical opioid withdrawal
McCance-Katz EF., et al. CROI 2005, poster 653
Pharmacokinetic Interactions between Buprenorphine/Naloxone and Tipranavir/Ritonavir in HIV-
Negative Subjects Chronically Receiving Buprenorphine/Naloxone
Bruce R, et al. ICAAC 2008, abstr A-967a
• Estudio abierto no aleatorizado• Estudio abierto no aleatorizado
pacientes VIH –y estabilizados (mín 3 semanas) con buprenorfina+ naloxona
+TPV/r x7 días
Buprenorfina AUC Cmin
↓14% Cmax (↓ 80% norbuprenorfina)Naloxona ↓44% AUCAusencia sd. abstinencia
Buprenorfina AUC Cmin
↓14% Cmax (↓ 80% norbuprenorfina)Naloxona ↓44% AUCAusencia sd. abstinencia
Tipranavir (vs control hist):↓ 26% AUC ↓ 39% Cmin
…posible ↓ eficacia TARV?
Tipranavir (vs control hist):↓ 26% AUC ↓ 39% Cmin
…posible ↓ eficacia TARV?
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Metabolisme Efecte inductor o inhibidor enzimàtic
Risc s´interacció amb els antirretrovirals
ISRSFluoxetina
Majoritari: 2C8/9, 2D6.Minoritaris: 1A2, 2B6, 2C19, 2E1, 3A4. Te un metabolit (norfluoxetina) amb activitat similar a fluoxetina.
Inhibidor potent de 2D6.Inhibidor moderat de 1A2, 2C19.Inhibidor dèbil de 2B6, 2C8/9, 3A4.
Ritonavir podría incrementar-ne els efectes per reducció de la seva eliminació, pero no es precisa ajust previ de dosi.Fluoxetina podría incrementar les concentracions de NVP, NFV, IDV i RTV.
Paroxetina Majoritari: 2D6 Inhibidor potent de 2D6Inhibidor moderat de 2B6Inhibidor dèbil de 1A2, 2C8/9, 2C19 i 3A4.
Ritonavir podría incremetar-ne els nivells; peròfosamprenavir/ritonavir va reduir les concentracions de paroxetina aprox un 50%.Paroxetina podría incrementar les concentracions de NVP, NFV, IDV i RTV.
Citalopram Majoritaris: 2C19 i 3A4.Minoritaris: 2D6.
Inhibidor dèbil de 1A2, 2B6, 2C19 i 2D6.
Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.
Escitalopram Majoritaris: 2C19 i 3A4.Minoritari: 2D6.Te dos metabolits actius: S-desmetil- i S-didesmetil-.
Inhibidor dèbil de 2D6 Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.
Sertralina Extens metabolisme de primer pas.Majoritaris: 2B6, 2C8/9, 2C19, 3A4.Minoritari: 2D6.
Inhibidor moderat de 2B6, 2C19, 2D6 i 3A4.Inhibidor dèbil de 1A2 i 2C8/9.
Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.Sertralina podría aumentar les concentraciones dels IP i també les de EFV i NVP.
Fluvoxamina Majoritaris: 1A2, 2D6. Inhibidor potent de 1A2 i 2C19. Inhibidor dèbil de 2B6, 2C8/9, 2D6, 3A4.
Ritonavir pot incremetar-ne els nivells.Fluvoxamina podría incementar les concentracions de NFV.
Tractament de la depressióTractament de la depressió
Metabolisme Efecte inductor o inhibidor enzimàtic
Risc d´interacció amb els antirretrovirals
ISRNMirtazapina
Majoritaris: 1A2, 2D6, 3A4.Minoritari: 2C8/9.
Inhibidor dèbil de 1A2 i 3A4.
Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.
Venlafaxina Majoritaris: 2D6 i 3A4.Minoritaris: 2C8/9 i 2C19.Te un metabolit actiu (0-demetil-)
Inhibidor dèbil de 2B6, 2D6 i 3A4.
Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.
Duloxetina Majoritari: CYP2D6, CYP 1A2
Inhibidor moderat CYP2D6
És probable una interacció amb ritonavir, encara que és difícil de predir-ne les conseqüències, doncs el ritonavir actúa com a inductor del CYP1A2 i inhibidor del CYP2D6. Duloxetina podría incrementar les concentracions de RTV (i també de NFV, IDV i NVP, encara que és probable que la interacció amb aquests sigui més petita).
AltresTrazodona
Majoritari: 3A4.Minoritari: 2D6.
Inhibidor moderat de 2D6.Inhibidor dèbil de 3A4.
Qualsevol dels IP podría incremetar-ne els nivells, mentre que efavirenz i nevirapina podrien reduir-los.Trazodona podría incrementar les concentracions de NVP, NFV, IDV i RTV.
Bupropion Majoritari: 2B6Minoritaris: 1A2, 2A6, 2C8/9, 2D6, 2E1, 3A4. Te 3 metabolits actius.
Inhibidor dèbil de 2D6.
Nelfinavir podria augmentar-ne nivells, mentre que nevirapina, efavirenz I ritonavir podríen reduir-los. Es recomana evitar l´associació amb NFV.TPV/r: ↓50% AUC bupropió (Lavrut T [abst P4.3/03]. EACS 07)EFV: ↓55% AUC bupropió (Robertson S [abst 761]. CROI 08)
Tractament de la depressióTractament de la depressió
673
304
82
54
55% AUC bupropion: puede tener consecuencias clínicas en su uso como deshabituación del tabaco o como antidepresivo.
CROI 2008
Antidepresivos ISRS ¿Que sucede en la clínica?Antidepresivos ISRS ¿Que sucede en la clínica?
Best BM, et al. Low Exposure to Paroxetine and Sertraline, but Not to Citalopram, Escitalopram, and Fluoxetine in HIV-infected Patients [abstract 574]. 14th Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections. Los Angeles, February 25-28, 2007.
Estudio CHARTER (EEUU)
• Estudio observacional• Pacientes tratados con ISRS (n=161) • 76% recibían TARV (no especificado)
aleatoriamente 222 niveles ISRS- Basal - 6 m seguimiento
Dosis diaria media Concentraciones observadas en relación con las esperadas *
Citalopram (n=61) 40 mg similares
Escitalopram (n=49) 20 mg similares
Fluoxetina (n=36) 40 mg similares
Paroxetina (n=29) 25 mg ↓80%
Sertralina (n=29) 75 mg ↓80%*Modelo Bayesiano
Estudio de fase I, abierto, aleatorizado y de diseño cruzado en voluntarios sanos (n=36).
2 paneles que recibieron 3 tipos de tratamiento: 1º panel recibió
A) TMC114/r 400/100mg/12h B) Paroxetina 20mg/día (B)C) Paroxetina 20mg/día + TMC114/r 400/100mg/12h
2º panel A) TMC114/r 400/100mg/12hD) Sertraline 50mg/día
E) Sertralina 50mg/día + TMC114/r 400/100mg/12h
• Darunavir sin cambios.• ↓ 50% AUC sertralina (50 mg/día) • ↓ 40% AUC paroxetina (20 mg/día)Monitorización de la clínica y aumento de dosis del
antidepresivo en caso necesario.
Antidepresivos IRSSAntidepresivos IRSS
Pharmacokinetic interaction between darunavir (TMC114), a new protease inhibitor, and the selective serotonin reuptake inhibitors, paroxetine and sertraline
Pharmacokinetic interaction between darunavir (TMC114), a new protease inhibitor, and the selective serotonin reuptake inhibitors, paroxetine and sertraline
Sekar V, et al. [abstract P295]. 8th Int Congress Drug Ther HIV Infect. Glasgow, UK, 12-16 November, 2006.
Tractament de la depressióTractament de la depressió
Metabolisme Efecte inductor o inhibidor enzimàtic
Risc s´interacció amb els antirretrovirals
TriciclicsImipramina
Important efecte de primer pas.Majoritaris: 2C19, 2D6.Minoritaris: 1A2, 2B6, 3A4. Te un metabolit actiu (desipramina).
Inhibidor moderat de 2D6Inhibidor dèbil de 1A2, 2C19, 2E1.
Ritonavir podría incrementar-en nivells (realitzar monitoratge nivells i ECG).Aquests antidepressius podrien incrementar les concentracions de NVP, NFV, IDV i RTV.
Nortriptilina Important efecte de primer pas.Majoritari: 2D6.Minoritaris: 1A2, 2C19, 3A4.
Inhibidor dèbil de 2D6 i 2E1.
Clomipramina Important efecte de primer pas.Majoritaris: 1A2, 2C19 i 2D6.Minoritari: 3A4. Te un metabolit actiu (desmetilclomipramina).
Inhibidor moderat de 2D6.
Precaució: reduir dosis inicial antidepressiu 50% i monitoritzar
• Hierba de San Juan (Hypericum):
Utilizado como antidepresivo
57% AUC de indinavirPiscitelli. Lancet 2000;355:547-8.
35% aclaramiento plasmático de nevirapina (AUC) De Maat. AIDS 2001;15:420-1.
Interacciones con productos naturalesInteracciones con productos naturales
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
Tractament de les psicosiTractament de les psicosi
Metabolisme Efecte inductor/ inhibidor enzimàtic
Risc d´interacció amb els antirretrovirals
Antipsicotics tipics
Haloperidol Majoritaris 2D6, 3A4Minoritari 1A2
Inhibidor moderat de 2D6 i 3A4
Qualsevol dels IP podría incrementar-ne les concentracions. EFV i NVP podrien reduir-lesHaloperidol podria ↑Cp IP , NVP, EFV.
Perfenacina Majoritari 2D6Minoritaris 1A2, 2C8/9, 2C19, 3A4.
Inhibidor dèbil de 2D6 RTV podría incrementar-ne les concentracions.
Trifluoperacina Majoritari 1A2
RTV podría reduir-ne les concentracions.
Flufenacina Majoritari 2D6
Inhibidor dèbil de 2D6, 1A2, 2C8/9, 2E1.
RTV podría incrementar-ne les concentracions.
Clorpromacina Majoritari 2D6Minoritaris 1A2 i 3A4 Te metabolits actius
Inhibidor potent de 2D6Inhibidor dèbil de 2E1
RTV podría incrementar-ne les concentracions.
Clorpromacina podria incrementar les concentracions de NVP, NFV,IDV i RTV.
Clozapina Majoritari 1A2Minoritaris 3A4, 2D6, 2A6, 2C8/9, 2C19
Inhibidor moderat de 2D6Inhibidor dèbil de 1A2, 2C8/9, 2C19, 2E1, 3A4
PI poden augmentar els nivells i augmentar risc de convulsio i hipotensio ortostatica. No es recomana l´associació amb RTV.
Tractament de les psicosiTractament de les psicosiMetabolisme Efecte inductor/
inhibidor enzimàticRisc d´interacció amb els antirretrovirals
Antipsicotics tipics
Olanzapina GlucuronidacióMinoritaris 1A2 i 2D6
Inhibidor dèbil de 1A2, 2C8/9, 2C19, 2D6 i 3A4.
Ritonavir pot disminuir els nivells(↓53% AUC olanzapina amb RTV 500 mg/12h en voluntaris sans)
Quetiapina Majoritari 3A4Minoritari 2D6
Qualsevol dels IP podría incrementar-ne les concentracions.
Ziprasidona Aldèhid oxidassaMinoritaris 3A4 i 1A2
Inhibidor dèbil de 2D6 i 3A4.
Ritonavir pot augmentar nivells i consequentment efectes secundaris
Risperidona Majoritari 2D6 a un metab. actiu.Minoritari 3A4.
Inhibidor dèbil de 2D6 i 3A4.
Kelly DV. Extrapyramidal symptoms with ritonavir/indinavir plus risperidone. Ann Pharmacother 2002;36:827-830.Jover F. Reversible coma caused by risperidone-ritonavir interaction. Clin Neuropharmacol 2002;25:251-253.
Lee SI. Neuroleptic malignant syndrome associated with the use of risperidone, ritonavir and indinavir: a case report. Psychosomatics 2000;41:453-4.
Aripiprazol Majoritari 3A4 i 2D6Metabòlit actiu
Qualsevol dels IP podría incrementar-ne les concentracions.
EFV i NVP podrien reduir-les
Tto Administració Inconvenients avantatges
Sildenafil# Oral Risc interacció amb IP (metabolisme CYP 3A4-2C9) augmentant nivells de sildenafil i conseqüentment ef. secundaris
Perfil efectes secundaris
Apomorfina Sublingual Interacció agonistes dopaminèrgicsEf. Secundaris: nausees, vertig.
Rapidesa d’accio No interaccio IP, no metabolisme via P450
Alprostadil InjectableTransuretral
Via administracioContraindicacio relativa en pacients amb discràsies sanguínees
Rapidesa d’acció
Dispositius vacuum
Aplicació i limitacions en erecció: lenta, no prolongada)
No potencial interacció amb fàrmacs
Tractament de la disfunció erèctilTractament de la disfunció erèctil
# EN COMBINACIO AMB IP, es recomana no sobrepassar una dosi inicial de 25 mg c/48h de sildenafil; 10 mg c/72h de tadalafil o 2,5 mg c/72h per vardenafil.
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
• Recursos de Internet
• Conceptos de farmacocinética• Principales fármacos contraindicados/alternativas
• Etanol
• Drogas de abuso
• Estabilizadores de humor
• Metadona
• Antidepresivos
• Antipsicóticos
• Recomendaciones
Interacciones de los antirretrovirales Interacciones de los antirretrovirales
RecomendacionesRecomendaciones
• Benzodiacepinas Monitorización clínica. Evitar midazolam, triazolam
• Neurolépticos Reducir dosis.
Evitar pimozida, clozapina
• ISRS Margen terapéutico amplio. Monitorización clínica
• Antidepr. tricíclicos Margen terapéutico estrecho. Reducir dosis 50% y monitorizar
• Benzodiacepinas Monitorización clínica. Evitar midazolam, triazolam
• Neurolépticos Reducir dosis.
Evitar pimozida, clozapina
• ISRS Margen terapéutico amplio. Monitorización clínica
• Antidepr. tricíclicos Margen terapéutico estrecho. Reducir dosis 50% y monitorizar
CYP3A4CYP2D6
Inhibidores: - IP ….
En general, iniciar dosis bajas y aumentar dosis progresivamente
Inductores: - NVP, EFV ….
↓ eficacia