Ingurumenaren aldeko kanpainak...

Ekintzetarapasatzeko gidaliburua

Ingurumenaren aldeko kanpainak

Argitaratzailea:Greenpeace Espainia. 2005.eko urtarrila

Koordinatzailea:Alicia Cantero

Egileak:Alicia Cantero, Paloma Colmenarejo, Eva Hernández, Raquel Montón

Gidaliburu hau egiteko laguntza eman duten pertsonak:Meritxell BennasarCarlos BravoMaria José CaballeroJulián CarranzaMª Jesús CalzónJuan Felipe CarrascoAlejandro EirasLuis FerreirimJosé Luis GarciaJosé Manuel MarracoRebeca PorrasMario RodríguezMª Luisa ToribioAsensio Rodríguez

Gure eskerrona:Cesar Castaño, Juan de Dios Fernández, Philippe Cazanave

Testuen egokitzapena, diseinua eta maketazioa:punto & coma

Estiloaren berrikuspena:Laura Pérez, punto & coma

Irudiak:José A. Calvo

Itzulpena:Nerea Antia Vinós

Gidaliburu hau zure esku dago bertsio digitalean, Greenpeaceren webean:www.greenpeace.es

AURKIBIDEAAurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

Zer suposatzen du kanpaina bat egiteak? . . . . . . . .6

Kanpaina baten oinarriak . . . . . . . . . . .7Helburua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

Estrategia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

1. Arazoa ezagutzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

2. Informazioa aztertzea . . . . . . . . . . . . . . . .15

3. Lehentasunak ezartzea . . . . . . . . . . . . . . .16

4. Ihardunbideak definitzea . . . . . . . . . . . . . .17

Ekintzak planifikatzea eta programatzea . . . .18

Ez ahaztu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Ebaluaketa: Esperientziatik ikastea . . . . . . . .23

Laburbilduma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

Gure kanpaina abian . . . . . . . . . . . . . .25Erantzukizuna dutenei gure eskarien berri emateko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Beste kolektibo batzuk inplikatzeko . . . . . . . .28

Hiritarren laguntza lortzeko . . . . . . . . . . . . . .30

1. Postalak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

2. Posta elektronikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

3. Sinadura-bilketak . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Gure mezua kalean zabaltzeko . . . . . . . . . . . .36

1. Hizketaldiak, hitzaldiak eta mahainguruak. . .36

2. Informazio-mahaiak . . . . . . . . . . . . . . . . .38

3. Erakustaldiak, ibilaldiak eta manifestazioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

Presio politikoa, ekonomikoa eta soziala: lobby-lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

3INGURUMENAREN ALDEKO KANPAINAK - Aurkibidea

Informaziorako gaiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

1. Gure beharrak definitzea . . . . . . . . . . . . . . . . .47

2. Euskarriak aukeratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

3. Irakurtzera gonbidatzen duten materialak . . . . .52

Sarean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

Komunikabideekin lan egitea . . . . . . . . . . . . . . .57

1. Prentsa-komunikatua . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59

2. Elkarrizketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62

3. Prentsaurrekoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67

4. Irudiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71

Ez ahaztu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72

Legeen bidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

1. Ingurumenari buruzko Informazioa lortzekoEskubidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75

2. Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketa: nola hartu parte . . . . . . . . . . .84

3. Hiritarren Lege-Ekimena . . . . . . . . . . . . . .92

4. Salaketak, Kereilak eta Kexak . . . . . . . . . .97

5. Nola lortu Ingurumenari buruzko Legedia: web interesgarriak . . . . . . . . . .110

Eranskina: Nola sortu elkarte bat . .113Zer da elkarte bat? . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

Nola eratu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116

Estatutuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117

Elkartearen organoak . . . . . . . . . . . . . . . .119

Funtzionamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . .120

Herri-Onura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123

Finantzaketari buruzko gai batzuk. . . . . . .125

4

EKINTZETARA PASATZEKO GIDALIBURUA - Aurkibidea

Aurkezpena

Ingurumena zaintzea guztion erantzukizuna da.Lantegi baten isurkinak bukatu araztea, industria batenke txarrak desagertaraztea edo gure inguruneari kalteegiten dion proiektu bat galaraztea, garrantzizkoarrazoiak dira antola gaitezen eta ekintzak burutzekoerabakia har dezagun.

Gidaliburu honen bidez, norabideak eskaini nahidizkiegu erantzukizun hori nolabait bereganatunahi dutenei. Gure asmoa ez da azaltzea “nola egi-ten dituen Greenpeacek kanpainak”, tresna bateskaintzea baizik; horrela, gure esperientzia abiapun-tutzat hartuz, pertsona edo talde bakoitzak erabilgarriiruditzen zaiona har dezan, eta bere zirkunstantzia pro-pioei egoki diezaien.

Gidaliburua bi kapitulutan banatzen da.Lehenengoak Kanpaina baten oinarriak izenburua dueta, bertan, kanpaina bat era eraginkorrean prestatzekoegin behar diren urratsak aztertzen dira. Bigarrenean -Gure kanpaina abian-, kanpaina batean egiten direnohiko kanpainetako batzuk ikusiko ditugu.

Beste alde batetik, agian badaude beste elkarte batzuk,kezkatzen gaituen arazoari aurre egiteko lan egiten dute-nak. Bigarren aukera hori kontutan izanik, eranskin bat,sartu dugu, non aztertzen baitira elkarte bat sortzekoegin beharreko urratsak, osatzen duten organoak etabere funtzionamendu eta finantzaketaren lege-aldeak

Gidaliburuaren atal ezberdinetan, interesgarriak izan dai-tezkeen web helbideak eskaintzen ditugu.

Liburua tresna baliagarria izango zaizuelakoan gaude,eta ingurumenaren alde era aktiboan parte hartzeraanimatzen zaituztegu.

5INGURUMENAREN ALDEKO KANPAINAK

Zertarako

gidaliburu bat?

Zer aurki

dezakezue

bertan?

Zer suposatzen du kanpaina bat egiteak?

Kanpaina bat abian jartzea ez da bakarrik helburu bat lort-zeko ekintza-multzo bat antolatzea; harantzago doa.Kanpaina batek honako hau suposatzen du:

ˆ Prestatzeko eta planifikatzeko denbora.

ˆ Talde-lana.

ˆ Benetako aldaketak lortzeko konpromisoa.

ˆ Gizartearen partaidetza, mugituko baitaa bakarrikmotibazioa baldin badago. Horretarako, arazoaren etabere ondorioen berri eman behar dugu, irtenbideadagoela eta lortzea posible dela frogatu beharra dago,eta parte hartzeko modu zehatzak proposatu beharditugu.

ˆ Konplexua dena erraztea eta era argi eta sin-plean ezagutu araztea. Errealitatea korapilatsuabada ere, kanpainak ez du konplexua izan behar.

ˆ Lan teknikoaz gain, sormen eta malgutasunhandiak erabiltzea.

6

EKINTZETARA PASATZEKO GIDALIBURUA

Kanpaina ez da

ekintza-multzo

soila, askoz

gehiago da.

Horrekin guztiarekin batera, kemena, gogo bizia eta pazientzia behar dira, dosi handietan, kanpaina bat aurrera eramatea ez baita lan erraza; baina egindaiteke eta, gainera, irabaztea posible da.

Kanpaina baten oinarriak

Kanpaina batek arrakasta izateko gakoak hauek dira:

ˆ Helburu argia izatea.

ˆ Lortzeko estrategia bat diseinatzea.

ˆ Egingo ditugun ekintzak planifikatzea eta programatzea.

Aspektu horiek guztiak, kanpaina bat eratzeko beharrezkoak direnez, lehenengo kapitulu honetanaztertuko ditugu.

7KANPAINA BATEN OINARRIAK - 1. kapitulua

1.KAPITULUA

Helburua

zehaztasunez

definitu behar

dugu.

Eta izan gaitezen

errealistak;

horretarako

galdera hauek

egin behar dira:

- Zer-nolako

baliabideak

ditugu?

- Zeintzuk dira

arrazoizko epeak?

8

KANPAINA BATEN OINARRIAK - Helburua

Helburua

Hasteko, lortu nahi dugun helburuak argi izan behar du.Begi bistako badirudi ere, funtsezkoa da definituta edukitzea.Taldekide guzti-guztiek helburua ezagutzea eta berarekin batetortzea ezinbestekoa da. Ahalik eta argiena bada, etabultzatzen duten pertsona eta erakunde kopurua ahalik eta handiena bada, askoz handiagoak izangodira arrakasta izateko aukerak.

Horretarako, arazoa identifikatu eta zer, zergatik etazertarako egin nahi dugun azaldu behar da. Adibidez,kutsatutako ibai batek erkidego bat eragiten badu, logikoada kutsadura hori desagertzeko helburua izatea. ZERGA-TIK? Eragina duelako ekosisteman eta pertsonen osasu-nean. ZERTARAKO? Ibaia ingurumeneta gizarte-egoeraonean mantentzeko eta, ondorioz, ingurumenaren kalita-tea eta gizarte-ongizatea hobetzeko.

Funtsezkoa da gure helburua era argian, laburreaneta sinplean adieraztea, bete ditzakegun epeakzehaztea eta gure esku dauden baliabideak (pertsonalak eta materialak) zenbatzean errealistakizatea. Gure adibideari jarraiki, ibaia salbatu nahi izatea gurari hutsa da. Baina ibaia gure herritik pasatzen denean aurkitzen dituen iharduera hondatzai-le edo kutsatzaileak hamar urtetako epean errotikkentzea, helburu argi eta erreala da.

Ez dugu ahaztu behar guretzat ona ez dena, ez delaona izango beste batzuentzat ere. Hau da, helburuaez da arazoa lekuz aldatzea, esaterako, indus-tria kutsatzaile bat beste herri batera eramatea.

Gure helburu orokorra zabala denean (hau da,iharduera hondatzaile eta kutsatzaileak desagerta-raztea), helburu espezifikoetan xehatu behar

dugu (hondakin-urak araztea, industria baten isurki-nak bukatu araztea, nekazaritza intentsiboak sortu-tako kutsadura saihestea...) eta lehentasunakezarri behar ditugu. Baina hori estrategia-kontua da.

Estrategia

Gure helburua lortzeko, lehenik estrategia bat disei-natu behar dugu. Estrategia bat asmatzeko, egunekoegoera ezagutu behar da eta etorkizunari buruzkoikuspegia izan behar da, ezinezkoa baita erabakirikhartzea noraino iritsi nahi dugun jakin gabe.Horretarako, lor daitekeen informazio guztia biltzen hasi behar dugu, ondoren aztertzeko, gurelehentasunak ezartzeko, abian jarriko ditugunihardunbideak markatzeko eta, azkenik, gure estra-tegia zehazteko; eta, noski, egingo ditugun ihar-duerak planifikatu eta programatzeko.

Jarraian urrats horietako bakoitza ikusiko dugu.

1. Arazoa ezagutzea Lehenengo urratsa, abiapuntuko egoera argi izatea da;errealitatea ezagutu behar da aldatu ahal izateko. Hau da,non gauden jakitea, ondoren nora joan nahi dugun eta nolaegin dezakegun planteatzeko. Eta ez dugu ahaztu behararazo horretan norbait gehiago ahalegintzen ari bada, era-ginkorragoa izango dela gure indarrak batzea.

9KANPAINA BATEN OINARRIAK - Estrategia

Helburua zabala

bada, lehentasunak

ezarriko ditugu.

Estrategia bat

diseinatzeko, beha-

rrezkoa da:

- Arazoa ongi eza-

gutzea.

- Informazio osoa

aztertzea.

- Lehentasunak

ezartzea.

- Ekintza-lerroak

definitzea.

Informazio egokia izatea erabakigarria izango da gurekanpainak arrakasta izan dezan:

ˆ Laguntza emango digu, aurrez aurre dugun arazoa hobetoezagutzeko.

ˆ Erantzuleak eta izan ditzakegun aliatuak identifikatzekolagungarria izango da.

ˆ Hautabideak identifikatzeko eta gure ekintzetan lehen-tasunak ezartzeko laguntza emango digu.

ˆ Bai iritzi publikoari bai komunikabideei kanpainaren edu-kia ezagutu arazteko balio izango digu.

H Informazioaren bila:

Informazioak objektiboa eta egiaztagarria izan behardu. Gure sinesgarritasuna horren menpe dago.Informazioa fidagarria ez bada, ez dugu erabili behar.

Asko dira erabil ditzakegun informazio-iturriak. Honahemen batzuk:

ˆ Albisteak, komunikabideek -prentsan, irratian,bide digitaletan, e.a.- zabaldutakoak. Horrelakoinformazioa kontrastatu beharra dago.

ˆ Unibertsitateek, erakunde publiko edo pribatuek,elkarteek, dokumentazio-zentroek... egindakozientzia-txostenak, iritzi-azterketak, e.a.

ˆ Ingurumenari buruzko txosten teknikoak.Hiritar guztiok eskubidea dugu ingurumenariburuzko informazioa lortzeko. Administrazioa,zentrala, autonomia erkidegokoa zein toki-mailakoa, behartuta dago bere esku dagoeninformazio teknikoa ematera. Bide hori infor-

10

KANPAINA BATEN OINARRIAK - Estrategia

Arazoa

ezagutzeko,

honako hauek

izan behar

ditugu

kontuan:

- Zergatiak.

- Nortzuk diren

erantzuleak.

- Zeintzuk izan

daitezkeen gure

aliatuak.

- Zer-nolako

ekintzak burutu

nahi ditugun.

mazio-iturri egokia izan daiteke, uraren edolurraren egoera bezalako ingurumen-aspektubatzuei edo gure zonaldean burutzen ari direnbabes-neurriei dagokienez. (Informazio hauzabaltzeko, egeen bidea: Ingurumenariburuzko Informazioa lortzeko Eskubideaatala kontsulta daiteke).

ˆ Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketarenprozedura (IIE). Oraindik burutu ez den proiek-tu baten kasuan, informazio osoa lortzeko modurikerrazena, Administrazioak ezarritako legezko proze-suan parte hartzea izango da, ingurumena eragitenduten egitasmo asko Ingurumen-Inpaktuari buruzkoEbaluaketaren menpe daudelako.

Prozesuan hainbat urrats egin behar dira; eta,horien artean, hiritarren partaidetza dagoenez, egi-tasmoa osorik interesatu guztien esku jartzen da(Legeen bidea: Ingurumenari buruzkoInformazioa lortzeko Eskubidea, atalean proze-suari buruzko informazioa aurki dezakegu).

ˆ Lekuan bertan lortutako dokumentazioa.Proiektua egin aurretik edo ondoren, garrantzizkoa dalekuan bertan bildutako informazioa izatea. Informaziohorrek aplikazio asko izan ditzake: informazio-izaera,lekukotasuna, dibulgaziozkoa, salaketa bat egitekofroga izatea... Kasu bakoitzean, lortzeko modua balora-tu behar dugu, bere egokitasuna horren menpe egondaitekeelako, ondoren erabili ahal izateko.

� Informazio grafikoa; hala nola, argazkiak,bideo-grabaketak, industria bat kutsatzen ari denedo kutsatuko duen ibai-tarte baten kasuan.Hildako animalien irudiak, abandonatutako bidoie-nak e.a. har daitezke; edo oraindik egitasmo hutsa bada, eragina sortu aurretik dagoen hasiera-


Informazio-iturri

asko daude gure

esku:

- Albisteak.

- Txostenak.

- Ingurumen-

Inpaktuari

buruzko

Ebaluaketaren

prozedura.

- Lekuan bertan

lortutako

dokumentazioa

(informazio

grafikoa, tokian

hartutako

laginak, datuen

bilketa,

testigantzak...).

- Lege-baliabi-

deak.

ko egoera dokumenta daiteke. Ezinbestekoa daeguna azaltzea.

� Tokian laginak hartzea, ondoren aztertzeko.Esperientziak dioenez, Guardia Zibilaren NaturaZaintzeko Zerbitzua (SEPRONA) tokian ez badago,laginak hartzea eta beraien azterketaren emaitza ezdira baliagarriak izango salaketa bat egiterakoan(beste gauza bat da lagin horien balioa, lekukota-sunaren aldetik). Laginak guk geuk hartzen baditu-gu, ezinbestekoa izango da erakunde aditu bati(esaterako, unibertsitate bati) kontsultatzea zeinden jarraitu behar den protokoloa, gure osasunaarriskuan ez jartzeko eta laginek aldaketarik izanez dezaten eta, ondorioz, honda ez daitezen.Halaber, orientazioa eman ahal izango digute,azterketa nork egin dezakeen eta zientzia-ondo-rioak nork presta ditzakeen jakiteko.

� Datu-bilketa. Industria batek egindako isurkinenmaiztasuna, produktu zehatz batzuen etiketetanbildutako informazioa, toki zehatz bateko trafi-koaren dentsitatea, e.a., oso datu baliagarriakizan daitezke. Besteak beste, erreferentziak iza-teko, informazioa egiaztatzeko edo zenbatzeko,edota egoera bat aztertzeko, bildu dezakeguninformazioaren adibideak dira.

� Tokiko jendearen testigantzak. Informaziointeresgarria eman ahal izango digute eta,batez ere, arazo beraren aurrean egon daitez-keen ikuspuntu ezberdinak ulertzeko lagunga-rri izango zaizkigu. Ondoren, gure kanpainan,testigantzak erabili nahi baditugu, ezin dituguahaztu funtsezko datu batzuk; hala nola,pertsonaren izena eta dokumentatzen arigaren arazoarekin duen lotura.

12


ˆ Lege-baliabideak. Funtsezkoa da, gainera, gureesku dauden lege-tresnei buruzko informazioaizatea (udal-bandoak, autonomia-erkidegoenlegedia, estatuarena edo elkartearena), bertanaurrez aurre dugun egoera jasotzen baldin badute,defendatu nahi dugun natura-inguruneen babesa,edo bertako espezieena ezartzen baldin badute,igorpen-, isurkin-mailak zehazten badute, e.a.

H Aholkua eskatzea teknikarieieta adituei:

Askotan, aurrez aurre ditugun arazoak korapilat-suak izango dira teknikaren edo legediaren ikus-puntutik. Hori dela eta, aholkua eskatu behar diegufakultateetan, ikerketa-erakundeetan, ikasketa-zentroe-tan, GKEetan, e.a. aurkituko ditugun teknikariei eta adi-tuei. Era berean, Administrazioko teknikoengana jo deza-kegu, lege baten indarraldiari buruzko zalantzak, poluitzai-le batzuen atalaseei buruzkoak, ingurune edo espeziebaten babes-figurari buruzkoak... baditugu. Galdetzekoeskubide osoa dugu, eta Administrazioa erantzuterabehartuta dago.

Horrelako kontsulten bidez, posible da ingurumenarekikokezkak eta ezagutzak dituzten pertsonekin harremanetanjartzea, eta benetako aliatu bihurtzea.

Garrantzizkoa da mundu akademikoko ordezkariekinharremanak izatea. Aholkularitza teknikoa eman ahal izan-go digute aspektu askoren inguruan eta, kasu batzutan, gurekausaren banderari bihur daitezke.

Oso erabilgarria da amankomun jartzea ezagun edoharreman interesgarriak, eta haiek guztiak biltzendituen zerrenda egitea.


Gure kanpaina

sinesgarria

izan dadin,

beharrezkoa da

arazoa teknikaren

aldetik ongi

ezagutzea.

Azkenik, komenigarria da aztertzen ari garen gaian gu geu“aditu” bihurtzea, ahal den neurrian. Internet informazio-iturri amaigabea da, eta oso denbora gutxitan zalant-za asko argitu ahal digu.

H Jakin behar dugu arazoan nork daukanerantzukizunik:

Gure kanpaina piztu duen proiektu edo egoeraren ardura-dunak identifikatu behar ditugu, bai Administrazioan, baisektore pribatuan. Horrela jakingo dugu nori zuzendugure eskariak.

Kasu gehienetan, maila ezberdinetan aurkituko ditu-gu erantzuleak. Alde batetik, proiektuaren sustatzaileaedo kaltearen sortzailea dugu; publikoa (esaterako, udalbat) edo pribatua (enpresa bat) izan daiteke. Beste aldebatetik, Administrazioan ingurumenaren ikuspuntutikoniritzia eman behar duten eta baimenak eman behardituzten sailak, kontrolak egin behar dituztenak etalegeak betearazi behar dituztenak.

Kutsatutako ibaiaren adibidearekin aurrera jarraituezkero, erantzule batzuk identifika genitzake: kutsadu-ra sortzen duen industria, Udaleko IngurumenZinegotzigoa, enpresa horren baimenak tramitatu etabere isurkinak kontrolatu behar dituzten Ingurumeneta Industria Sailak, eta Estatuko Administrazioa,dagokigun Ur-Konfederazioaren bitartez, ez duelakoarazoa identifikatu eta kontrolatu.

ˆ Administrazioaren kasuan: beharrezkoa dajakitea zeintzuk diren eskuduntzak dituztenorganoak edo sailak. Administrazioak berakeman behar digu informazioa. Batzutan, gaihoni buruzko eskumenen baterakuntza egon dai-teke administrazio ezberdinen artean.

14


Bi erantzukizun-

maila

aurkituko

ditugu:

- Arduradunak,

gure kanpainaren

helburu den

proiektuan,

industrian edo

ihardueran.

- Baimenak ematen

dituztenak edo

legedia betetzen

dela bermatu behar

dutenak.

ˆ Enpresen kasuan, lor daitezkeen datu guz-tiak ezagutu beharko ditugu, jabeen etaZuzendaritza-Batzordeko kideen izena eta helbi-dea; enpresa nagusia den ala enpresa-talde bate-koa edo eskumenpekoa den; ekintza-eremua etaenpresak eskualdeko ekonomia-ihardueran duengarrantzia; langile-kopurua; enpresaren ibilbidea(administratiboa, etikoa, ingurumeneta lan-arlo-ko legediaren betetze-maila, kutsadura sortu duenbeste toki edo herri batzuetan...); egiten dituenproduktuak, kopurua eta helmuga; zer-nolako mer-katuentzat; erabiltzen dituen lehengaiak, beraienjatorria eta kopurua, e.a.

Informazio hau era askotan lor daiteke, baiAdministrazioaren beraren bidez (IndustriaMinisterio eta Sailen bidez, Merkataritza Ganbarenbidez), ekonomiari eta enpresei buruzko argitalpe-nak erabiliz, eta Interneten. Gauza konkretuagoeidagokienez, askotan konpainiari berari eskatu behar-ko zaizkio

2. Informazioa aztertzeaBehar dugun informazio guztia bildu ondoren, ezinbestekoada lasaitasunez aztertzea. Hona hemen lehenengo araua:ez hartu ezer ziurtzat. Informazio guztia ordenatzea etaaztertzea, ezer ahaztu gabe, lagungarri izango zaiguarazoa zehaztasunez ezagutzeko eta heltzeko modu-rik eraginkorrena pentsatzeko. Elkarteko kide ezberdineiparte hartu arazten badiegu, azterketa aberasgarriagoaizango da, ikuspuntu ugariei esker.


Garrantzizkoa

da dena

kontutan

izatea.

Azterketaren ondoren, gure helburu orokorra helburuespezifiko ezberdinetan banatu beharko genuke.Esaterako, ibaia bat defendatu nahi izatekotan, helburu oro-korra, hau da, “ibaia gure herritik pasatzen denean aurkitzeadituen iharduera hondatzaile edo kutsatzaileak hamar urte-tako epean errotik kentzea”, helburu espezifiko ezberdinetanbanatuko da: nekazaritza intentsiboak sortutako kutsaduraekiditea, ibaiaren bazterretako legarrak ustiatzen dituztenharritxirritegiek eragindako hondamenak galaraztea,industria baten isurkinak bukatu araztea, presa baten erai-kuntza saihestea, e.a.

3. Lehentasunak ezartzeaHelburu espezifikoak zehaztu eta gero, lehentasu-nak ezarri behar ditugu. Berauek zehazteko, helburuespezifiko ezberdinek arazoaren larritasunaridakarkiotena hartuko dugu oinarri gisa. Gure adibi-deari jarraiki, definitutako arazo guztien artean, presahandi bat eraikitzea, agian, gure ibaiak aurrez aurreduen mehatxurik handiena da, eta eraikuntza saihesteaezinbestekoa izan liteke, ibaian sortuko lukeen suntsipe-na, ziur aski, handiena izango litzatekeelako. Are gehia-go, presa eraiki ezkero, eraikuntzako materialak sortze-ko harrobien iharduera handitu eta bizkortuko luke, ibil-gailuen trafikoa areagotuko luke, ziur aski ibaiaren kut-sadura handituko luke eta, era berean, nekazaritzaintentsiboaren zabalkuntza sustatuko luke. Gure kan-paina, beraz, presa ez eraikitzeko lanean zentratukodugu.

16


Azterketaren

ondorioz,

gure xede

orokorra

helburu

espezifikoetan

banatuko

dugu.

Ondoren,

helburu

espezifikoak

lehentasunaren

arabera -hau da,

arazoarekiko

zerikusiaren

arabera-

antolatzeko

momentua

iritsiko da.

4. Ihardunbideak definitzeaEgoera aztertu eta gure lehentasunak ezarri ondo-ren, bada garaia pentsatzeko zeintzuk dira abianjarriko ditugun ihardunbideak. Kasuak kasu, ihar-dunbide ezberdinak, elkarren artean osagarriakzein baztertzaileak, pentsa ditzakegu; esaterako,kanpaina gizartean ezagutu araztea laguntzalortzeko, gobernu-eremuetan eragina izatea,ingurumenarentzat kaltegarria den proiektu batfinantzatzen dutenak presionatzea, e.a.

Gure adibideari -presa baten eraikuntzari- eutsita:proiektuaren tramitazio-egoerak erakutsiko dizkiguzeintzuk diren egin beharreko lehenengo urratsak,Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketaren prozedu-ran edo behar diren baimenak ematean eragina izateko.Beste kasu batzuetan arazoa ezagutu arazten hasibeharko dugu edo, gizartean kontrako jarrera badago,presioa areagotuko duten kaleko ekintzen bidez bultzadezakegu.


Gure ihardunbideak

definitzea

lagungarri izango

zaigu abian jarriko

ditugun ekintza

zehatzak

aukeratzeko.

Ekintzak planifikatzeaeta programatzea

Jarraituko ditugun ihardunbideak definitu eta gero, geureburuari planteatu behar diogu zer-nolako ekintzak buru-tuko ditugun, zer-nolako baliabideak -pertsonalak zeinmaterialak- ditugun, zein izango den lekurik apropose-na ekintza bakoitzerako eta zein izango den momenturikegokiena espero ditugun emaitzak lortzeko. Hau da,gure estrategia zehaztuko dugu.

H Zer egin:

Puntu honetara iritsita, sormenezko pentsaera erabilibehar dugu, bai ideia berriak garatzeko, bai ezagutzendena berrasmatzeko.

Iharduerak aldatuko dira, markatu ditugun ekintza-lerroen arabera. Esaterako, gure ihardunbide bat kan-paina gizartean ezagutu araztea bada, zabaltzeko mate-rialak egin ditzakegu, espazio publikoetan informazio-mahaiak jarri ahal ditugu, sinadura-bilketa bat antolatu-ko dugu edo kalean arituko gara (esaterako, erakustaldibat, ibilaldi bat), e.a.

Gure kanpaina abian izeneko kapituluan kanpai-na batean ekintzarik ohizkoenetako batzukzehaztuko ditugu.

18

KANPAINA BATEN OINARRIAK - Iharduerak

Lehendabizi, egin

nahi ditugun

ekintzak zehaztu

beharko dira.

H Baliabide hauekin:

ˆ Lantaldea Zalantzarik gabe, lantaldea gurebaliabiderik preziatuena da, pertsonek egiten bai-tituzte posible gauzak. Gerta daiteke hasieran osopertsona motibatuak eta ekintzetan ihardutekogogo handikoak izatea, baina ez dugu ahaztubehar eraginkorragoak izango garela etaazkarrago aurreratuko garela, antolatzenbagara, lanak banatu eta lan bakoitzerakoarduradunak bilatzen baditugu.

Gure lantaldean posible da balio handiko esperient-ziak eta prestakuntza dituzten pertsonak izatea;adibidez, legeei buruzko informazioa bilatzeko etainterpretatzeko ahalmena dutenak, komunikazioanadituak direnak edo fondoak kudeatzen dakitenak.Baina hori posible ez izatekotan, espezializatu behar-ko dugu; edozein pertsona oso urrutira irits daitekemotibatuta badago. Eta, beharrezkoa denean, adi-tuengana joko dugu.

ˆ Baliabide materialak: beti ere baliabide materialakbeharko ditugu eta, oro har, baliabide ekonomikoak ezdira ugari izango. Horrek suposatzen du gastuenaurrekontua egin behar dugula, eta errealistaketa zuhurrak izan behar dugula. Horrela, gure lana-ren aukerak ekonomikoki baloratu ahal izango ditugu.Sarritan hori funtsezkoa izango da gure asmoen egin-garritasuna ebaluatzeko eta erabakiak errazago hartuahal izateko.

Ez dugu ahaztu behar “murrizteko, berrerabiltzekoeta birziklatzeko” azturak gure baliabideak aurre-ratzen eta optimizatzen lagunduko gaituela.Bakarrik behar duguna erostea, erabiliko ditugun foileto-en edo beste materialen kopurua ongi pentsatzea, gurebulegoko berogailua edo argiak alferrik ez erabiltzea,

19KANPAINA BATEN OINARRIAK - Iharduerak

Zein da taldearen

esperientzia?

Nor izango da lan

bakoitzaren

arduraduna?

Kontuz

gastuekin. Gure

ihardueraren

aurrekontua

egitean, zuhur

jokatu behar

dugu.

materialak berrerabiltzea... bezalako iharduerek, diruaaurreratzeaz gain, gure eguneroko ekintzak koherenteagobihurtuko dituzte, natura baliabideen zaintzari eta inguru-menaren defentsari dagokienez.

H Non eta norentzat:

Kontutan izan behar ditugu gure iharduketa-eremuaeta aurrez aurre ditugun hiritarren gizarte-ezauga-rriak. Horrek laguntza emango digu gure mezuak etaproposatzen ditugun ekintzak egokitzeko. Ez da gauzabera politikaren eremuan edo gizartearen arloan lan egitea,edo bietan aritzea. Eta, gizarte-esparruaren barruan, ez dagauza bera landa-inguruneari edo hiri handi bateko auzobati zuzentzea. Bizimodua eta bizitzaren erritmoa bezala-ko faktoreek, edo baliabide ekonomikoek, eragina izangodute denboraren erabilgarritasunean edota eragindakoauzokideen lankidetza-moduetan. Adibidez, haien bultza-da lortu nahi badugu, sinadura-bilketa bat antolatu ezke-ro errazagoa izango da, kasu batzutan; eta beste batzu-tan, posta elektronikoaren bidezko eskaera bat martxanjartzea izango da aproposena.

H Noiz:

Iharduera ezberdinak egiteko momentuarenhautaketa erabakiorra izango da eraginkortasu-nik handiena lortzeko. Guk geuk izan behar dugu,eta ez kanpoko zirkunstantziek, kanpainaren errit-moa eta intentsitatea markatzen dugunok; baina,noski, interesatzen gaituzten prozesuei egokitubeharra dago: proiektu baten tramitazioa, salaketaedo ikerketa baten aurrerapena, egitasmoa udal-batza batean eztabaidatuko den momentua, e.a.

20

KANPAINA BATEN OINARRIAK -Iharduerak

Garrantzizkoa

da kontutan

izatea nori

zuzentzen

dizkiogun

mezuak eta

ekintzak.

Interesgarria da egun eta momentu adierazga-rriak kontutan izatea. Esaterako, UrarenNazioarteko Egunean gure ibaiaren aldeko ekitaldibat antola dezakegu.

Ezinbestekoa da iharduera ezberdinak denboranprogramatzea eta era mailakatuan egitea, gaia-ren inguruko arreta mantentzeko; halaber, ordenlogiko bati jarraitu behar zaio, eraginkortasunik han-diena lortzeko lagungarria izango baita.

21KANPAINA BATEN OINARRIAK - Iharduerak

Guk geuk markatu

behar dugu

kanpainaren

erritmoa, kanpotik

eragin dezaketen

gertakizunak

ahaztu gabe.

Ihardunbideak eta ekintzak aldatu ahal izango dira, kanpainaren martxa ikusita,

baina gure helburua denboran zehar mantenduko da.

Indarkeriarik eza

Hiritar-ekintzaren zeregina, gure eskubideak baliaraz-tea eta gizartearen aurrean gure eskubideak urratzendituzten egintzen eta gertakarien lekuko izatea da.Kasu askotan, sozietate zibilak berak bultzatu ditu, bereeskarien bidez, ingurumenaren arloko araudiak eta progra-mak sortzea, eta ekintza zehatzak exigitu ditu egoerazehatzei aurre egiteko.

Greenpeaceren ustez, xede hori lortzeko, indarkeriarikgabeko ekintza-estrategiaren bidea hartu behar dabeti. Horrek suposatzen du pertsona guzti-guztiak(aliatuak, neutralak zein aurkakoak) errespetatubehar direla kanpaina osoan zehar.

“Xedea bideetan dago, arbola hazian dagoen beza-laxe”, zioen Gandhik. Ezin dugu helburu bat lortuhorren aurka doazen bideak erabili ezkero; ondorioz, ezdugu inolaz ere hartu indarkeriaren aldeko hautabidea.

Irtenbideak eta hautabideak

Funtsezkoa da gure kanpainan, beti ere, irtenbi-deak proposatzea eta hautabideak sortzeasalatzen ari garen arazorako.

22

KANPAINA BATEN OINARRIAK - Ez ahaztu!Ez

ah

azt

u!

Ebaluaketa: esperientziatik ikastea

Gure kanpainaren fase ezberdinak bukatzenditugun heinean, komenigarria da geldiune bategitea eta ebaluatzea gure helburura hurbiltzenari garen, gure estrategia egokia den eta gurelana, eraginkorra.

Helburua argi badaukagu eta plangintza on bat eginbadugu, erraza izango da iharduera bakoitzean lortu-takoa eta egindako hutsak identifikatzea. Kasu batzue-tan, eta zirkunstantzien ondorioz, gerta daiteke lehen-tasunezko helburu espezifiko bat bigarren mailakobihurtzea, eta horrek erreakzio azkarra sorrarazi behardu, orduan egokiena ez den estrategia batean energia-rik ez gastatzeko. Hortik dator kanpainaren ebolu-zioa neurtzen uzten gaituzten adierazle batzukdefinitzearen garrantzia.

Gure kanpainaren eraginkortasuna eta efizientziabaloratzeko ariketa erabilgarri gisa planteatubehar dugu ebaluaketa. Eraginkortasuna baloratzeko,geure buruari galdetu behar diogu zein neurritanbete dugun geure helburua. Gure efizientzia baloratze-ko, ordea, planteatu behar dugu lana beste era bateraeta, baliabide eta errekurtsoei dagokienez, kostutxikiagorekin egin daitekeen.

Badira prozedura asko ebaluaketa egiteko; horrexegatik,gure zirkunstantziei, plangintzak eragiten duen errealitate-ari, eta gauzatzeko gure esku ditugun baliabideei hobekienegokitzen zaien bidea hartu behar dugu. Garrantzizkoa dakanpainan modu batean zein bestean parte hartuduten pertsona guztiak kontutan izatea.

23KANPAINA BATEN OINARRIAK - Ebaluaketa

Gure lanaren

martxa ebaluatzeko

denbora hartzeak,

laguntza emango

digu

eraginkorragoak

izan gaitezen.

Kanpaina baten oinarriak ezartzeko, beharrezkoa da:

H Helburua argi eta garbi zehaztea, eta errealistak izatea baliabideei eta epeei dagokienez.

H Estrategia bat diseinatzea. Horretarako behar da:

ˆ Informazioa biltzea, arazoa, bere zergatiak, arduradunak, aliatu posibleak eta ihardunbideakezagutzeko.

ˆ Lortutako informazioa aztertzea.

ˆ Helburu orokorra espezifikoetan desglosatzea eta lehentasunak ezartzea.

ˆ Gure ihardunbideak definitzea: kanpainarenhedapen publikoa laguntzak lortzeko, eraginaizatea gobernu-eremuetan, presioa egiteaproiektua finantzatzen dutenengan, e.a.

H Ihardunbide bakoitzerako ekintzak planifikatzea eta programatzea.Honako hau erabakitzeko ordua da:

ˆ Zer egingo dugun

ˆ Zer-nolako baliabideekin

ˆ Non

ˆ Noiz

24

KANPAINA BATEN OINARRIAK - LaburbildumaLab

urb

ild

um

a

Eta ez dugu ahaztu

behar gure lana

ebaluatu behar

dugula, ikusteko

zein modutan izan

gaitezkeen eraginkorrago.

GURE KANPAINA ABIAN - 2. kapitulua

Gure kanpaina abian

Kanpaina baten iharduerarik ohizkoenak gureasmoaren arabera taldekatu ditugu: gure eskariakarduradunei heldu araztea, beste kolektibo batzuei partehartu araztea, hiritarren bultzada lortzea, gure mezuakalean zabaltzea, edo presio politikoa egitea; baina kon-tutan izan behar dugu iharduera bera maila handia-goan edo txikiagoan izan daitekeela baliagarria,ihardunbide ezberdinetarako.

Kapitulu honetan informazio-materialen elaborazioaeta komunikabideekiko lana aztertuko ditugu; biaspektu horiek ez daude lotuta ihardunbide zehatz bati,haien guztien euskarriak baitira. Azkenik, legeen bideaaztertuko dugu atal batean; ihardunbide espezifiko horioso baliagarria izango baita kasu askotan.

2.KAPITULUA

25

Erantzukizuna duteneigure eskaeren berriemateko Normalean, gure kanpainaren helburu den proiektu edoihardueraren arduradunengana jotzea izango da lehe-nengo urratsa, arazoaren inguruan dugun ikuspegiaeta gure eskariak zuzenean ezagutu ditzaten.Garrantzizkoa da adieraztea hitz egiteko prest gau-dela.

Jasotzaileak: arazoan zerikusia dutenengana jo deza-kegu, ahaztu gabe hautabide batek ez dituela besteakbaztertzen:

ˆ Erantzule zuzenengana zuzenengana jotzea, enpre-sa bat zein Administrazioaren sektore bat izanda.

ˆ Erabakitzeko ahalmena dutenengana (Estatu edoautonomia erkidegoko Gobernua, ordezkari politikoak,udaleko arduradunak... izan daitezke).

ˆ Baimena eman behar dutenengana.

Nola jarri harremanetan haiekin: bilera bateskatu edo gutun bat igor diezaiekegu. Edonola ere,arazoa eta gure eskariak argi eta garbi azaldubehar ditugu. Eskutitz bat bidaltzen badugu, aur-kezteko modua zaindu, zehatzak izan eta idaz-kera egokia erabili behar dugu. Zuzentzen gatzaizkien pertsonek edo erakundeek gure ustezzuzenak diren neurriak berriki hartu badituzte, aipa-tu beharra dago. Horrela jasotzailea harberagoaizango da eta, gainera, garatzen ari diren prozesuakaintzat hartzen ditugula ikusiko du. Garrantzizkoa

Arazoan

erantzukizunik

dutenek

zuzenean ezagutu

behar dituzte

arazoaren

inguruan dugun

ikuspegia eta gure

eskariak.

26

GURE KANPAINA ABIAN - Eskariak ezagutu araztekos

da gutunaren bukaeran adieraztea prest gau-dela arazoari buruzko edozein gai argitzeko,eta jasotzailearekin bilera bat egiteko interesa dugu-la. Posible izatekotan, idatziz erantzutea iradokibehar da.

Gure eskutitza hartu dutela jasota gera dadin,komenigarria da administrazio-postaren bidezbidaltzea, erakunde ofizial bati igortzen bazaio, edoposta ziurtatuaren bidez, jasotzaileak beste batzukizatekotan.

Kanpainaren posta-truke osoaren kopia bat gorde behar dugu gure

artxibategian.

27GURE KANPAINA ABIAN – Eskariak ezagutu arazteko

Beste kolektibo batzuk inplikatzea

Ingurumenari egindako erasoek ez dituzte talde ekologistakbakarrik kezkatzen. Kasu askotan aliatu bikainak aurki-tuko ditugu, ingurumenaren zaintzan interesa duten hiri-tarren edo profesionalen beste kolektiboetan, edoarazoak zuzenean edo zeharka eragiten dituen biztan-leen sektoreetan: esaterako, auzo-elkarteetan, guraso-en elkarteetan, kontsumitzaileen erakundeetan, sindika-tuetan...

Adibidez, gure herritik gertu dagoen industria baten kutsadura desagertaraztea nahi badugu, ez zaigu zailaizango laguntza aurkitzea auzo-elkarte batean, ingurukoikastetxeetako gurasoen elkarteetan, edo osasunarenarloko profesionalen taldeetan. Gure kanpainaren hel-burua ezagutu araztea eta, arazoa eta bere ondo-rioak azalduz, sentsibilizatzea, ezinbesteko lana da,inolako zalantzarik gabe. Arazoa berea dela sentituarazten badiegu, kolektibo horiek prest egongo dira, ezbakarrik gure kanpaina hedatzeko, bertan parte akti-boa hartzeko baizik.

Ez dugu ahaztu behar gure helburua errazago lor-tuko dugula gure mezua eta gure ekintzak kasubakoitzean begi bistan dugun kolektiboari egoki-tu ezkero. Sektore profesional espezifiko bat baldinbada, komenigarria izango da sektore horretako pert-sona baten lankidetza izatea, iharduerarik egokienakprogramatzen eta burutzen guri lagundu ahal izateko.

Auzo-elkarteak,

kontsumitzaile-

enak, gurasoen

elkarteak,

sindikatuak,

elkarte

profesionalak

e.a. gure aliatuak

izan daitezke.

28

GURE KANPAINA ABIAN – Beste kolektibo batzuk

Halaber, gure eskariak bultzatu ditzala eskatuahal diegu unibertsitateei, elkarteei, erakun-deei, sektore profesionalei, udalerriei, e.a.Hauxe egin dezakegu:

ˆ Informazioa ematea, haiek berek ingurumenarikalte egitearen erantzukizuna dutenengana jodezaten.

ˆ Gure ekimenari atxikitzeko testu bat prestatzea etaizenpetzea.

ˆ Prentsa-komunikatu bat bidaltzea, ekitaldi batera-tua egitea, e.a.

Beste kolektibo batzuen laguntza lortzenbadugu, garrantzizkoa da komunikabideei

horren berri ematea.

29GURE KANPAINA ABIAN – Beste kolektibo batzuk

Hiritarren laguntza lortzea

Presio-erarik eraginkorrenetako bat, pertsona askorenbultzada dugula agerian uztea da; horretarako osobaliagarria izan daiteke postalak, eskutitzak, faxak,posta elektronikoak... masiboki bidaltzea, edotasinadurak biltzea. Horrelako edozein ekimen lagungarriaizango da ere kanpaina zabaltzeko.

Postal, e-mail edo sinadura bakoitzak adierazten dupertsona batek arazoa ezagutzen duela eta konpon-bidea lortzeko laguntza ematen digula. Hori dela eta,lankidetza-kopuru handia lortzen saiatu behar dugu-horretarako ahalegin handiak eta denbora asko beharbadira ere-, eta emaitza ezagutu arazi behar dugu.

Funtsezkoa da helburua argi izatea: iharduerazehatz bat gelditu araztea, proiektu bat ez burutzea,ekintza baten beharra planteatzea, e.a.

Guk eskatutakoa betetzeko ahalmena duenpertsonari (edo pertsonei) zuzendu behar zaiz-kio eskabideak: alkateari, zinegotzi bati, enpresabateko zuzendariari, autonomia erkidegoko presi-denteari, ministro bati, nazioko presidenteari edoEuropar Batasuneko arduradun bati...

Ondoren ikusiko dugu zer izan behar dugunkontutan kasu bakoitzean (postalak, posta elek-tronika edo sinadura-orriak hautatu ezkero).

Postalak,

sinatzeko

orriak edo

posta

elektronikoak

baliagarriak

izango dira

pertsona askok

gure kanpain

arako

atxikimendua

adieraz dezaten,

gure eskariak

izenpetuko

dituztelarik.

30

GURE KANPAINA ABIAN – Hiritarren laguntza

1. Postalak Arazoa era erakargarrian zabaltzeko eta eskaeramasibo bat egiteko, postalak erabil daitezke.Aukera hau hautatu aurretik, pentsatu behardugu nola banatuko ditugun eta egiteko zer-nolako ahalmena dugun.

Diseinua eta edukia: Babestu nahi dugun tokia-ren irudiak, arazoarenak edo gure kanpainaren helbu-ruarenak (esaterako, produktu zehatz batenak), e.a.erabil daitezke postalak egiteko. Atzeko aldean testutxiki bat inprimatuta egongo da, honako haubarne: gure eskaera, jasotzailearen helbidea etaekimenean parte hartzen duen pertsonaren izenaeta izenpea jartzeko hutsunea.

Nola egin: guk geuk egin ditzakegu era sinpleaneta irudimena erabiliz; horretarako kartulina eta inpri-magailua behar ditugu. Dirua izatekotan eta kopuruhandia egin nahi badugu, inprimategi batera joangaitezke. Egiteko modu batean zein bestean, konpondunahi dugun arazoa eta gure elkartea aurkezteko bideaizango direla kontutan izan behar dugu.

Ez dugu ahaztu behar paper birziklatuan eginbehar ditugula!

Bidalketa: bi aukeren artean hauta dezakegu:

ˆ Pertsona bakoitzak postala zuzenean igortzen diojasotzaileari, postaren bidez.

ˆ Postalak gure egoitzara bidaltzen dira, guk geukjasotzaileari denak batera eman diezazkiogun.

Postalak: kanpaina

zabaltzeko eta

laguntzak lortzeko

irudi bat.

31GURE KANPAINA ABIAN – Hiritarren laguntza

Garrantzizkoa da Posta Zerbitzuan kontsultatzea (bai infor-mazio-zerbitzuan, bai bere web orrialdean), zeintzuk direneskakizun teknikoak bidalketa-mota ezberdinetarako.

2. Posta elektronikoaPosta elektronikoa kanpainarako oso tresna eraginkorbihurtu da. Kostu txikiko tresna izanik, pertsonaaskori heltzeko ahalmena du eta gure mezuahedatzeko erraztasunak eskaintzen dizkigu. Eraberean, ekintzarako oso tresna erabilgarri bihur daiteke,arduradun ezberdinei gure eskabideak era masiboanheldu arazten uzten gaituelako.

Garrantzizkoa da zerrenda bat osatzea, kanpainariburuzko informazioa hartu nahi duten pertsonekineta abian jartzen ditugun eskaera zehatzak laguntzeko mezuak bidali nahi dituztenekin.Pertsona horiek, bere aldetik, lagunei eta harremaneibanatu ahal izango dizkiete, eta horrela gehiago hedatu-ko da. Burutzen ditugun iharduerak (informazio-mahaiak, hitzaldiak...) aprobetxatu ditzakegu gurezerrenda pertsona gehiagoz osatu ahal izateko.

Zerrendan agertzen direnekin, ekintzetan partehartzea eskatzeko harremanetan jartzen gare-nean, honakoa gogoratu behar dugu:

ˆ Testuak laburra eta zehatza izan behar du; gureeskaeraren helburua argi deskribatu eta eskatzendugun lankidetza zehazki adierazi behar diegu.

ˆ Mezua bidaltzeko helbidea eta/edo posta elek-tronikoa emateaz gain, gutun-eredu bat eskai-ni behar dugu; horrela, parte hartzaileek bi hau-tabide izango dituzte: beren datuak idatzitabidaltzea, ala idazkia berraztertu eta egokitzea.

Posta

elektronikoaren

bidez

kanpainan parte

hartzeko prest

dauden

pertsonen

zerrenda

eguneratuta

mantendu behar

dugu.

32


3. Sinadura-orriakSinadura-orriak kanpainarako tresna egokiak dira,baina ekimen-mota hau aukeratu aurretik, argieta garbi izan behar dugu nola erabiliko ditu-gun sinadurak, bildu ondoren.

Testua eta orriaren itxura garrantzizkoak dira.Honako hau agertu beharko da:

ˆ Izenburua.

ˆ Nori zuzentzen diogun gure eskaria.

ˆ Hitzaurrea, arazoa eta gure eskariak azaltzeko.Laburra, argia eta motza izango da.

ˆ Laukiak, bertan gure eskariekin bat egiten diren pertsonen izen-abizenak, helbidea, NAN eta izenpeaidatzi ahal izateko.

ˆ Gure erakundearen izena. Elkarte batzuk batera egin-dako eskabidea bada, bultzatzen duten erakundeenizenak agertuko dira.

ˆ Nortzuk garen eta gurekin harremanetan jartzekomodua.

ˆ Orriak izenpetu ondoren nora bidali behar diren.

ˆ Eskaera izenpetzen duen pertsonaren datuak zertarakoeta nola erabiliko diren eta horri buruzko erantzukizunaazaltzen duen oharra.

Sinadurak beti bildu behar dira horretarako prestatudiren orrietan bakarrik, ez orri zurietan. Kontuz ibilibehar dugu, sinadurak biltzen ditugunean orririk hon-datu ez dadin eta ematerakoan egoera onean egon daitezen.Jatorrizko sinadurak eman behar ditugu eta, posible iza-tekotan, ematen ditugun sinaduren kopiak gordeko dira.

Sinadura-orrian

sartu beharreko

informazioa.


Helburuak markatzea: Ona da aurretik helburu batezartzea: hain zuzen ere, lortu nahi dugun sinadura-kopururik txikiena, eta zein epetan.

Erabiliko dugun estrategia definitzea: informa-zio-mahai bat zentroko kale batean jartzea, institutu etaunibertsitateetara joatea, ekitaldi publikoetan atxiki-menduak bilatzea, garrantzizkotzat jotzen diren instituzioeta erakundeetara jotzea, eskabidea dendetan, uda-letxeetan uztea e.a. Eskabidea toki publiko batean uztendenean, pertsona baten ardura-pean uztea komenigarriada, pertsona horrek argibideak eman ditzan, eskatzendiren datu guztiak osatzen direla egiazta dezan, e.a.

Halaber, adin txikikoen sinadurak onartuko diren alaez definitu behar da. Balio sinboliko berezia dute eta,hainbat kasutan, garrantzizkoak izan daitezke, batez erekomunikabideentzat; horrek nolabaiteko presioa suposa-tuko du.

Nola antolatu entregatzeko ekitaldia: posi-ble den neurrian, eskabidea jaso behar duenaren ara-bera, komeni da pertsonalki entregatzea eta, horreta-rako, elkarrizketa bat eska daiteke lehenago.Sinadurak aurkezteko sormenezko modu bat asmadezakegu, bai ibilaldi bat bukatzen denean, bai nola-baiteko ekitaldi publiko baten bidez.

Komunikabideak jakinaren gainean izangoditugu beti, gure eskariek oihartzun handiagoa izan dezaten. Kazetariak sinadurakentregatzeko ekitaldira joateko gonbida ditzakegu, edota prentsa-komunikatu batbidali ahal dugu.

Sinadura-bilketa

masiboa

lortzeko,

aurretik

plangintza egin

behar da, gure

baliabideak era

errealistan

aztertuta.

34


Sinadura-bilketak oso helburu zehatz bat izandezake ere: Hiritarren Lege-Ekimena (HLE);baina bestelako tresna izanik, Legeen bidea izene-ko atalean aztertuko dugu.


Datuak Babesteko LegeaEz dugu ahaztu behar, datu pertsonalak biltzean (esaterako, sinadura-orrietan) edo kanpainan partehartzen duten pertsonen zerrenda prestatzen dugunean, Datuak Babesteko Legea aipatu behardugula eta lortutako informazioaren helburua, erabileraeta erantzukizuna jakin arazi beharko ditugula; gainera, interesatuek beraien datuak lortu, aldatu,blokeatu edo ezereztatzeko eskubidea dutela gogoratu beharra dago.

Gure mezua kaleanzabaltzea

Zenbat eta pertsona gehiago mugiarazi, arrakasta handia-goa izango du kanpainak. Horretarako, funtsezkoa dapertsonekin harreman zuzenean jartzea eta gure mezuakalera ateratzea. Xede horrekin, iharduera ezberdinakantola ditzakegu: hitzaldiak, informazio-mahaiak,erakustaldiak, ibilaldiak...; horiek guztiek, gure kan-paian ezagutu arazteaz gain, baliagarriak izango zaizki-gu, kasu batzuetan laguntza eskatzeko, sinadurak bilduzedo, beste kasu batzuetan, presioa egiteko. Ikus ditza-gun adibide batzuk.

1. Hizketaldiak, hitzaldiak etamahainguruakBi iharduera-mota bereizi behar ditugu. Batetik,ingurumenaren arazoen arloan sentsibilizatzekoprograma ditzakegun iharduerak: ibilbideak, jola-sak, ingurumen-hezkuntzako ekintzak...eta, horietara-ko, komenigarria izango da profesionalen laguntza(hezitzaileena, monitoreena, e.a.) izatea. Eta, beste-tik, hizketaldiak, mahainguruak eta hitzaldiak; tres-na gisa erabiliko ditugu oso kolektibo ezberdineigure kanpainaren berri emateko.

Lanean hasi baino lehen, garrantzitsua da oina-rrizko aspektu batzuk kontutan izatea:

Nola lortu hitzaldi bat eman dezagulaeskatzea: gure kanpainak interesa pizten badu,ziur aski ez dugu inolako ahalegin berezirik egin

Kalera irtengo

gara kanpaina

zabaltzeko,

laguntza

eskatzeko,

presioa

egiteko, e.a.

36

GURE KANPAINA ABIAN – Mezua kalean

beharko, foro desberdinetatik deitu diezaguten.Hori horrela ez bada, lanari ekin beharko diogu:kolektibo ezberdinetara hurbildu, haien intere-sak ezagutu eta haien zirkunstantziei egokitzenzaien zerbait eskaini beharko diegu.

Nolako entzuleak ditugun: hartzaileakzeintzuk diren argi izaten dugunean, errazagoa izan-go zaigu hizkera egokia hautatzea; entzuleekgaiaren inguruan dituzten kezkak edo ezagutza izanbeharko ditugu kontutan gaia azaltzerakoan. Gurehelburua kolektibo ezberdinen laguntza lortzeabada, errazago lortuko dugu, ingurumen-arazoaberaien errealitatera eta interesetara hurbilduezkero.

Zer lortu nahi dugun: gure hitzaldiaren edukiahobeto bideratuko dugu argi badaukagu zer lortu nahidugun: arazoa ezagutu araztea eta herritarrenartean eztabaida sortzea, ekimen zehatzekikobultzada lortzea, sinadurak biltzea, ohiturak aldatuaraztea, bazkideak bilatzea, e.a. Konpromisoak -indi-bidualak zein kolektiboak- bilatzea izango da gure hel-burua.

Nola azalduko dugun gure mezua: ez da beha-rrezkoa den-dena kontatzea. Garrantzitsuena da oinarriz-ko ideiak ezagutu araztea eta entzulegoa datuekin eznekatzea. Jendearen arreta mantendu ahal izateko,oso lagungarria izango da irudiak, grafikoak, eskemak...erabiltzea; horretarako, bideo bat, diapositibak edo orde-nagailu bidezko aurkezpenak erabil ditzakegu.

Bertaratutakoen partaidetza sustatzeko: tekni-ka anitzak erabil ditzakegu, bertaratutakoen kopuruarenarabera. Taldea oso handia ez bada, hasiera batean

Mezua entzuleei

egokitzea eta

beraien partaidetza

sustatzea, hitzaldi

baten gakoak dira.

37GURE KANPAINA ABIAN – Mezua kalean

entzuleei berei utzi ahal diegu haiei berei ingurumen-arazoarekiko duten kezka azaltzea, eta horretarakotalde-dinamikak erabil daitezke. Guk geuk aurkezpenbatekin hasteko aukera hartzen badugu, behar dendenbora emango dugu bertaratutakoek galderak eginditzaten eta haien kezkak eta urduritasunak jakin arazidiezazkiguten.

2. Informazio-mahaiakBaliagarriak izango zaizkigu gure kanpaina ezagutu araz-teko, baina oso egokiak izango dira ere herritarrenlaguntza eskatzeko; esaterako, sinadura-bilketa batean.Ongi antolatzeko honakoa izan behar dugu kontu-tan:

Non: Gure mahaia jarriko dugu bilatzen ditugunlaguntzak lortzeko aukerarik gehien ematen diguntokian, edo gure informazioa hartu behar dutenak aur-kitzeko erraztasun handienak ematen dizkigun tokian.Ikastetxe batetik gertu, gure kanpaina gurasoei zuzen-duta badago; edo supermerkatu baten ondoan, kontsu-mitzaileak bilatzen baldin baditugu.

Noiz: Jende ugari biltzeko ahaleginak egin beharditugu; adibidez, lantegi bateko langileei informazioaeman nahi badiegu, sartzeko edo irteteko orduakaproposenak izango dira; erkidego bateko gurasoakbadira, lanegunetan errazago aurkituko ditugu haienseme-alabak ikastetxera daramatzatela; baina aste-buruetan, ordea, parkean izango ditugu, umeekinjolasean. Komeni da gogoratzea toki askotan klima-tologia kontutan hartu beharrekoa dela, asko bal-dintzatzen duelako.

Informazio-mahai

bat jartzeko

momentua eta

tokia, arazoa

ezagutu arazi

nahi diogun

publikoaren

menpe egongo dira.

38


Nola: baimenak lortzeko jarraitu beharrekotramiteak zeintzuk diren kontsultatu behardugu; gure esku ez badaude, bide publikoa uzterabehartuko gaituztelako. Lekuaren arabera, baime-nak udalari edo gobernuaren ordezkaritzarieskatu beharko dizkiogu. Mahaian pankarta bat,kartel bat e.a. izanez gero, errazagoa izangoda gu identifikatzea. Ez ditugu ahaztu beharzabaltzeko materialak, sinadurak biltzekoorriak, e.a. Eta gure diru-sarreren parte bat mate-rialen salmentatik badatorkigu, aukera ezin hobea dadiru pixka bat biltzeko.

Norekin: mahaiaren ardura izateko txandakantolatuko ditugu. Baieztatu behar dugu mahaiarenardura izango duten pertsona guzti-guztiek ongiezagutzen dituztela kanpainari buruzko informa-zioa, salatzen ditugun arazoak, proposatzen ditugunirtenbideak edo hautabideak, burutu ditugun ekintzak,e.a.

Jendeari ematen zaion tratua beti atsegina izangoda, gure kanpainarekin bat ez datozen pertsonak aurki-tuko baditugu ere.

Mahaia kokatzeko tokia kontutan izanda, ekintza paraleloak antolatzen baditugu, ekitaldia erakargarriagoa izan daiteke.

Adibidez, parke batean kokaturik egotekotan, umeei zuzendutako iharduerak

-ipuinkontaketa, jolasak edo marrazketa- burutu ditzakegu.

Garrantzizkoa da

aurretik prestatzea

behar diren

baimenak, mahaira

eramango ditugun

materialak eta

mahaiaren ardura

izango dutenen

txandak.


3. Erakustaldia, ibilaldiak etamanifestazioakPosible da begietarako ekintzak burutzea, arazoa iritzipublikoaren aurrean azaltzeko lagungarri izango bai-tira. Ekintza publikoak baliabide egokiak dira kanpainajende gehiagok ezagutzea nahi dugunean, baina baliaga-rriak izan daitezke ere arduradunei presioa zuzentzeko,eskutitzek, eskaerek, bilerek edo aurretik egindako besteekintzek porrot egin dutenean edo gure ustez kontutanhartu ez direnean.

Lema: Horrelako ekintza bati ekin baino lehen, pentsa-tu beharra dago nola zabalduko dugun gure mezuaeta gure helburua identifikatzen duen lema bathautatu behar dugu. Lema hori oso inportantea da eta pertsona gehienengana heldu behar du; horrexegatik,gure kezkak eta/edo eskaerak laburki, era sinpleaneta erraz ulertzeko moduan bildu behar ditu. Bigarrenmailako beste lema batzuk erabil daitezke ondoren,garrantzizko informazioa emateko.

Ibaiaren adibidean, lema batzuk aukera ditzakegu:“Salba dezagun ibaia”, “Salba dezagun bailara”; kasuhorietan, baiezko zentzua kontrakoa baino erakargarria-goa izan daiteke (“Ez ibaiaren hondamendiari”, “StopPresaren eraikuntzari”). Beste kasu batzuetan, lemakargi eta garbi azaldu behar du gaitzesten dugun proiek-tua: “Erraustegiari ez”, “Zentral nuklearrari ez”; horieibaiezko lema batzuk gehitu ahal dizkiegu:“Hondakinen murrizketa eta birziklapenaren alde”,“Energia garbia, orain”, e.a.

Ekintza

publikoen

bidez,

kanpaina

zabaltzeaz

gain,

arduradunen

gaineko presioa

areagotuko

dugu.

Lema argi batek

mezua

zabaltzeko

laguntza

emango digu.

40


Behar diren baimenak: ez ahaztu informa-zioa behar dugula bide publikoan ekintzakburutzeko behar diren baimenen inguruan.Pertsonen pasaguneetan egin nahi diren bile-ren kasuan eta manifestazioak antolatzen dire-nean, eskuduntza duten gobernuko agintarieijakin arazi beharko zaie, gutxienez hamar egu-tegi-egun aurretik eta, gehienez, hogeita hamaregun aurretik. Bileratzat hartzen da 20 pertsona bainogehiago batera agertzea toki batean, itundu ondoreneta aldi baterako, xede zehatz batekin.

H Erakustaldiak

Gure mezua originaltasunez zabal dezakegu kalean.Erakustaldiak ikusgarriak dira eta, normalean,erakargarriago bihurtzen duten osagai ludiko batdaukate. Informazioa emateko eta jendearen atxiki-mendua lortzeko modu bikaina da.

Pertsona talde batek, eszenografia batek eta pan-karta batzuk iritzi publikoa mobiliza dezakete eta,are gehiago, eragina izan ahal dute erabaki politikobatean. Komunikabideei deitzeko baliagarriak izanbehar dute eta, horrexegatik, aurretik kontutan izanbehar ditugu zer-nolako materialak prestatuko ditu-gun (kartelak, pankartak, mozorroak, panpinak...), edo zeregingo dugun (gorputz-atalak margotzea, giza-kateak,besarkada sinbolikoak, musika zuzenean...). Bukatzean,komunikatu bat, adierazpen bat edo jasotako atxiki-menduak irakur daitezke.

Non: hautatutako lekua dagokigun gaiaren menpe egon-go da, baina aukera asko dago: kutsatutako zonan, ara-zoa sortu duen enpresaren egoitzaren aurrean, kontro-latzen ez duen edo salatutako egoera onartzen duenAdministrazioaren bulegoen aurrean, gure herriko edo

Arazoa era

ikusgarri eta

erakargarrian

ezagutu arazi

dezakegu.


hiriko zentroan edo toki enblematiko batean... Jendeasko bildu nahi badugu, ongi legoke aukeratutakotokira iristeko erraztasunak kontutan izatea.

Noiz: gure helburuaren menpe egongo da. Lanegunbatean egin dezakegu, enpresa bat edoAdministrazioaren bulegoak aukeratu baditugu; edojaiegun batean, jende asko bildu nahi badugu.Pertsonak joan daitezen eta prentsa bertan egon dadin,erakustaldiaren ordutegia zaindu beharko dugu.

Norekin: pentsatu behar dugu zein den gutxiene-ko pertsona-kopurua, erakustaldiaren helburuabetetzeko, eta joateko egin duten konpromisoabetetzeko. Behar adinako pertsonak bertaratzen direlabermatzerik ez badugu, nahi dugun ondorioaren aurka-koa lor dezakegu: gaiak ez dituela hiritarrak kezkatzen,hain zuzen:

ˆ Hiritarrei aurretik dei egin diezaiekegu, komunika-bideen bitartez -esaterako, bertako irratietan edotelebistetan ziriak jarriz-; foiletoak, posterrak edopostalak banatuz; telefono-kateak edo posta elek-tronikoko zerrendak erabiliz...

ˆ Komunikabideei dei egin diezaiekegu (informaziogehiago aurkituko dugu komunikabideei buruzkoatalean).

ˆ Beste elkarte batzuk edo erakundeak gonbidaditzakegu.

Garrantzizkoa

da honelako

ekitaldiak aldez

aurretik

zabaltzea, jendea

joan dadila.

42


H Ibilaldiak eta manifestazioak

Batzutan, erabakigarriak izan daitezke kanpaina batenhelburua lortzeko. Proposamen, plan edo lege bateksortzen duen bultzada edo gaitzespena politikariei,prentsari eta iritzi publikoari adierazteko balio dute.Ibilaldi bat antolatzeko erabakia hartzen da,behar bezalako informazioa duten eta kanpainare-kin bat egiten diren pertsona asko daudelako.

Antolakuntza: ibilbidea aurrikusteaz gain,ordu zehatz batean eta iristen erraza den tokiezagun batean konbokatu behar da kontzentra-zioa. Garrantzizkoa da ibilaldia bukatzen denerakoekitaldi publiko bat prestatzea. Gure kausarekin bategiten diren hiriko hizlariak edo erakundeetako ordezka-riak gonbidatu ditzakegu; edota beste tokietako pertso-nak edo erakundeak, antzeko esperientziak lehen edomomentu horretan bizi dituztelako. Artistak ere gonbidaditzakegu, haien presentzia eta laguntzari esker ekintzagehiago zabalduko delako; eta estatuko beste erakunde-ei atxikimenduak bidaltzea eskatu ahal diegu.

Ekitaldia bukatzeko, komunikatu bat, edo kanpaina-ren lema barne hartzen duten adierazpenak irakurditzakegu.

Ibilaldiak eta

manifestazioak

erabiliko ditugu,

gaia ongi ezagutzen

denean eta

hiritarren bultzada

adierazgarria bada.


Erabil dezagun sormena! Ohiko ibilaldiez aparte, tokia edo kanpainaren gaiakontutan izanda, ibilaldi bat antola dezakegu, formatuezberdinekin: mozorrotutako jendearekin, erraldoi etaburuhandiekin, bizikletetan, udal-bandarekin hasita...Kostaldean, arrantzaleak, piraguistak, kirol-klubak e.a.dei ditzakegu, eta itsasoan protesta-ekitaldi edo ibilaldibat egin dezakegu, portuan sartuz... Aukerak amaiga-beak dira!

Presio politikoa, ekonomikoa eta soziala:lobby-lana

Garrantzi handiko beste ihardunbide bat, prozesua eragi-tea da, elkarrizketaren bidez: arazoaren arduradune-kin, baimenak eman behar dituzten administrazioe-kin edo erabaki bat hartu behar dutenekin. Hau da,presio politikoa edo lobby izenez ezagutzen duguna. Lanhau ongi koordinatu behar da beste ihardunbidee-kin -hala nola, kanpainaren hedapenarekin, kale-pre-sentziarekin edo komunikabideekiko lanarekin-, azkenhoriek solaskideei gure kanpainak hiritarren laguntzaduela agertzeko lagungarri izango direlako.

Ez dugu beti lortuko erakundeko edo enpresako ardura-dun nagusiarekin biltzea, batez ere kanpainaren hasie-ran baina, edonola ere, honako hau egin behar dugu:

ˆ Bilera ongi prestatzea, aurretik gure hizketakidea-ren erreakzio posibleak ezagutzeko.

ˆ Gure eskariak argi eta garbi argumentatzea,eta datuekin eta dokumentazioarekin babestubeharko ditugu.

ˆ Beste erakunde batzuekin batera baldin bagoaz-adibidez, plataforma bateko kideak garelako edokanpaina elkarrekin egiten dugulako- argi izanbehar dugu nork edo nortzuk hitz egingoduten eta zertaz ariko den bakoitza, bileranerakunde ezberdinen arteko kontraesanik edoaurkako jarrerarik egon ez dadin.

Hartzen diren

erabakietan

eragina izateko

arduradunekin

hitz egiten

bada,

elkarrizketak

koordinatuta

egon behar du,

gure kanpainak

hiritarren

bultzada duela

frogatzen

duten beste

iharduerekin.

44

GURE KANPAINA ABIAN – Lobby-lana

ˆ Garrantzizkoa da bilera bakoitzean konpro-miso bat lortzea, iritzien kontrastatze hutseangeratu gabe. Beti ere aurrera egiten saiatu behardugu, eta konpromiso hori iritzi publikoari ezagutuaraziko diogula argi utziko dugu.

Batzutan, kontziliaezinezko jarrerak ditugula baiez-tatzeko bakarrik balio du bilerak baina, edonola ere,begikotasunez jokatu behar dugu.

Gurekin egin nahi ez diren bilerak lortzeko, batzutan egokia da presio publikoko neurri batiekitea: manifestazio bat egitea, kaleko iharduerabat antolatzea...

Garrantzitsua da gure kanpainan erne mantentzea,bilera batean lortutako hitz onak eta promesak erreali-tate bihurtu arte

45GURE KANPAINA ABIAN – Lobby-lana

LegebiltzarraLegebiltzarra lobby-lanerako interes handiko ere-mua da. Gure kanpainaren irizpidearen arabera,gure autonomia erkidegoko, estatuko edo EBkoLegebiltzarrera jo dezakegu. Diputatuei edo taldeparlamentariei informazioa bidali eta nolabaitekoekintza-mota eskatu ahal diegu. Halaber, Gobernuarilegebiltzar-galdera bat egin diezaiotela eskatu ahaldiegu. Legebiltzarreko talde ezberdinek arazoareninguruan duten jarrera ezagutzen saiatu behar dugu,kanpainan gure alde zeintzuk dauden ikusteko.

http://www.congreso.es webean Kongresuariburuzko informazio osoa aurkituko dugu: agendak,talde politikoak, aktak...

http://www.congreso.es

Informaziorako gaiak

Informazio-materiala izatea gure kanpainarenezinbesteko atala da, gure lana era argian, atsegi-nean eta erakargarrian azaltzeko. Inprimatutakogaiak (eranskailuak, foiletoak, informazio-orriak, txos-tenak...), material grafikoa (argazkiak, bideoak...),digitala (CD, web orrialdeak) edota erakusketa batizan daitezke.

Ez ahaztu!

ˆ Itxura zaindu behar dugu.

ˆ Gure erakundearen izena, eta informazio gehia-go eskatu nahi dutenek gurekin harremanetanjartzeko modua azaldu behar ditugu.

ˆ Ingurumena errespetatzen duten gaiak era-bili behar ditugu, eta hori materialean bertanadieraz dezakegu.

46

GURE KANPAINA ABIAN – Informaziorako gaiak

1. Gure beharrak definitzeaLehenengo urratsa, beti, gure beharrak definitzeaizango da. Pentsatu behar dugu zertarako erabili-ko dugun materiala (nori zuzenduta dagoen etazer lortu nahi dugun), material horiek banatzekodugun ahalmena, zein informazio-maila zabaldunahi dugun (dibulgatzekoa, teknikoa...), edo zeineuskarri erabiliko dugun. Ez dugu ahaztu behar gureesku dagoen aurrekontuak erabaki horietakoasko baldintzatuko dituela. Zehaztu dezagun aipa-tutako aspektu bakoitza:

Jasotzaileak: material-mota, hizkera edo hedaduradefinitzeko orduan, argi izan behar dugu norizuzentzen diogun: arazoak zuzenean eragindakopertsonak, kontsumitzaileak, eskola-eremua, unibertsi-tateko populazioa, lanbide-sektore espezifiko bat,komunikabideak, politikariak... izan daitezke jasotzaile-ak; edo, agian, zerbait orokorrago behar dugu, informa-zio-mahai batean erabili ahal izateko.

Eskola-eremuari edo lanbide-sektore bati zuzentzenbagatzaizkio (esaterako, industria bateko langileei,nekazariei, arrantzaleei...) komenigarria da sektorehorretako kide baten lankidetza izatea, beraien arazoak eta ezaugarri espezifikoak ezagutzen lagundukogaituelako.

Jasotzailea zein den argi eduki ondoren, errazagoa izangozaigu edukirik eta hizkerarik egokiena eta erabili beharrekoeuskarria definitzea, eta gaia gehiago hurbilduko zaieberaien kezkei eta ezagutzei.

Hasteko, galdera

batzuk:

Nori zuzentzen

diogu gure

materiala?

Zer lortu nahi

dugu horren

bidez?

Banatu ahal

dugu?

Zein

informazio-maila

zabaldu behar

dugu?

47GURE KANPAINA ABIAN – Informaziorako gaiak

Helburua: materialen helburua ez da beti berbera,kanpainak momentu ezberdinetan dituen beharren araberaalda daiteke:

ˆ Arazoa ezagutu araztea eta hiritarrengan eztabaidapiztea.

ˆ Gure kanpainaren ekimen zehatzetarako bultza-da lortzea (eskaera bat sinatzea, ibilaldi batean partehartzea).

ˆ Kontsumoaren jarraibideak aldatu araztea (ziurta-tutako zura erostear, produktu kutsakor bat erosteariuztea, transgenikoak dituen elikagairik ez kontsumitzea,elikagai biologikoak kontsumitzea, adib.).

ˆ Azturak aldatzea (birziklapena sustatzea, plastikozkopoltsen erabilpena murriztea, energia aurreratzea...).

ˆ Lanbide-sektore baten laguntza, unibertsitate-aren edo eskolaren sentsibilizazioa lortzea...

Banaketa eta kopuruak: jasotzaileek, eta mate-rialak beraiei heldu arazteko bideak (postaz bidaliz,informazio-mahaietan... edo, agian, beste kolektiboenlaguntzaz) lagunduko gaituzte erabakitzeko zeinkopuru behar dugun. Garrantzizkoa da aurretikzenbatespen errealista bat egitea, inprimategiankopuru txikien tiradak elkarren segidan egin ezkeromaterialak asko garestitzen direlako; eta, halaber,erraza delako ondoren banatu ezin izango ditugunale gehiegi inprimatzearen akatsa izatea, dirua etapapera alferrik gastatuaz.

Kopuruak kalkulatzeko orduan, ez dugu ahaztubehar materialaren “iraungipen-data” bezalakozertzeladarik, erabiltzeko oztopoa izan daite-keelako, bai material-motarengatik -adibidez, egu-

Garrantzizkoa

da pentsatzea

materialaren

bidez zer lortu

nahi dugun,

nola banatuko

dugun eta zein

den behar

dugun kopurua.

48


tegi bat egiten badugu-, bai kanpainaren bilakaerakedukia zaharkitzen duelako.

Hizkuntza-aniztasuna ere gogoratu behar dugu, estatu-mailan lan egiten

baldin badugu.

Informazio-maila: Ezagutu arazi nahi duguninformazio-mailak ere zehaztuko du materiala. Ikusditzagun adibide batzuk:

ˆ Lema, eslogan edo eskaera labur bat azaldudezakegu eranskailuetan, posterretan, pankar-tetan, postaletan, kamisetetan edo egunerokobizitzan erabiltzen ditugun objektu ugarietan.Horiek guztiak egiteak sinplea badirudi ere, informa-zioaren lehen maila honek, hedadurarik handienaduenez, oso zainduta egon behar du. Hitz gutxitanesanda, gure kanpainaren bidez lortu nahi dugu-na jasotzaileentzako era argi eta erakargarrianzabaldu behar dugu.

ˆ Gure kanpainaren oinarrizko puntuak laburkiazaltzeko, arazoa deskribatzeko eta aukera bat plan-teatzeko, foiletoak erabil ditzakegu. Nahiko publikozabalari zuzentzen zaizkio eta baliagarriak dira infor-mazioa uzteko hitzaldi bat ematera goazenean, infor-mazio-mahai bat jartzen dugunean, norbaitek gaiareninguruan galdetzen badigu... Dendetan edo beste elkar-teen egoitzetan ere utz daitezke. Kartelak, agendaketa egutegiak ere lagungarriak izan daitezke infor-mazio-maila honetan mezua hedatzeko.

ˆ Gaia sakonkiago aztertzeko, informazio-orriak erabilditzakegu. Sinpleak eta ulerterrazak izan behar baduteere, bere konplexutasun-maila foiletoarena baino

Material-mota

ezberdinak

aukeratuko

ditugu, ezagutu

arazi nahi dugun

informazio-

mailaren

arabera.


handiagoa izan daiteke, eta arazoa xehetasun handia-goz aztertzeko prest dagoen publiko espezifikoago batizuzenduta daude. Oso baliagarriak izan daitezke prentsa-rako edo gure lobby-lanerako. Informazio-maila hone-tan sartzeko erabil dezakegun beste formato baterakusketarena izan daiteke; gainera, ondoren kultu-ra-zentroei, elkarteei, ikastetxeei e.a. utzi diezaiekegu.

ˆ Dibulgazio- edo salaketa-txostenak konplexutasunhandiagoa erabiltzen uzten gaitu. Kasu honetan, arazoaren testuingurua planteatu, bere zergatiak etaondorioak sakonki aztertu, gure hautabideak zehazta-sunez azaldu, datuak datekin, gertaerekin, testigantze-kin batera eman ahal ditugu, e.a.

ˆ Kontua gure kanpaina zientifikoki argumentatzeabada, espezialistek egin ahal duten txosten teknikoaerabili beharko dugu. Oso sektore espezifikoei zuzen-duta dagoenez, azterketak eta datu teknikoak (grafi-koak, taulak eta guzti) bildu beharko ditu. Bere egi-turan honako hauek sar daitezke: laburpena, sarrera,eguneko egoera, arazoaren edo mehatxuaren karak-terizazioa, ondorioak (ingurumenean, sozialak, eko-nomikoak...), hautabideen azterketa, ondorioak,gomendioak eta eskariak, bibliografia-aipamenaketa erreferentziak.

50


2. Euskarriak hautatzea Ez dugu ahaztu behar irudiaren eta teknologiarengaraian bizi garela; baina, aldi berean, oraindik erebadagoela jende asko, teknologiaren azken aurrera-penak erabiltzen ez dituena. Hori dela eta, gauregun dauden euskarri ezberdinak izan beharditugu kontutan eta, gure helburuko publikoa-ren arabera, aukera ezberdinak konbinatu beharditugu.

Paperean: foiletoak, informazio-orriak edopaperezko inprimakiak ezinbestekoak dira gurekanpainan. Pertsona guztientzakoak izatearen aban-taila daukate, eta informazioa zuzenean eta edononkontsultatzen uzten dute. Eranskailuak, posterrak,postalak, liburu-markatzaileak, karpetak, egute-giak... ere erabil ditzakegu.

Euskarri digitalean: ordenagailua aliatu handia bila-katu da informazioa zabaltzerakoan. Gure idatzizkomaterialak ez du paperean bakarrik egon behar.Adibidez, foileto, informazio-orri edo txosten baten fitxa-tegi digitalaz balia gaitezke, informazioa posta elektroni-koaren bidez hedatzeko, modu arin eta ekonomikoan.Informazio hori CD batean grabatu ezkero, gure dibulga-zio-materiala errazago eta espazio txikiagoan banatu ahalizango dugu.

Ikus-entzunezko euskarrian: bideoak, laburme-traiak eta telebistarako iragarkiak ere formatu bikainakizan daitezke gure mezua zabaltzeko. Irudi on bat, infor-mazioa maila ezberdinetan barne hartzen duen gidoi batbezain garrantzitsua da. Tokiko telebistak aukera onaizan daitezke gure kanpaina hedatzeko.

Euskarri

ezberdinak

konbinatu

ezkero, jende

gehiagorengana

iritsi gaitezke.


Beste euskarrietan: kamisetak, publizitate-panelakedo eguneroko bizitzaren objektu asko (kikarak, eda-lontziak, baso-azpikoak, ordenagailuaren sagu-azpikoak,bolaluma-poteak, e.a.) euskarri egokiak izan daitezke gurelemak zabaltzeko. Erabiltzen ditugun materialek inguru-men-irizpideak errespetatzen dituztela zaindu behar dugu.

3. Irakurtzera gonbidatzendituzten materialak

Aukeratutako formatua eta euskarria zeinahi ere den,garrantzitsuena da mezua era argi eta erakarga-rrian iristea, jasotzaileei egokitutako informazio-maila-rekin. Ez dugu ahaztu behar gure helburua informazioaheldu araztea dela.

Kontutan hartu beharreko azalpen batzuk:

ˆ Edukia eta hizkera gure mezuaren jasotzaileeiegokitu behar dizkiegu. Ez da gauza bera arazobatek kaltetutako eta, ondorioz, interesa duen nor-baiti (esaterako, lantegi baten keek eragindako hiri-tarrei) zuzentzea, edo arazoa ezagutu gabe informa-zio-mahaira hurbildu den norbaiti azalpenak ema-tea. Kasu honetan, arazoarekiko interesa piztubehar dugu berarengan. Garrantzizkoa da gaiaezagutzen ez duenaren tokian jartzen saiatzea,behar den informazioa ematen ari garela ziur-tatzeko.

ˆ Testu gehiago egoteak ez du suposatzen,derrigorrez, informazio hobea dagoenik. Testuluzea duen foileto batek, informazio-orri batek,testu batek, ez du irakurtzera gonbidatzen. Ezerabili letra txiki eta trinkorik, eta ez betetestuaz espazio zuri osoa. Edukia ongi landu

Hizkera argi eta

atseginak,

diseinu garbi eta

erakargarriekin

batera, gure

mezuaren

komunikazioa

erraztuko du.

52


behar da, transmititu nahi ditugun ideiaksinplifikatzeko. Argazkiak edo marrazkiak era-bil ditzakegu, emaitza erakargarriagoa izan dadin.Ez dugu ahaztu behar irudiaren, informazioareneta denbora-faltaren gizartean bizi garela. Gureinformazioak “lehian” aritu beharko du pertsonabatek egun osoan zehar hartzen dituen gainerako“mezu” guztiekin. Erabil dezagun sormena!

ˆ Gaitzespena eragin dezaketen mezu negatiboaksaihestu behar dira. Hautabideak planteatzea, ilu-sionatzeko ahaleginak egitea, eta arazoaren konpon-ketan parte hartu daitekeela transmititzea, horixe dakontua.

ˆ Irakurketa-maila ezberdinak eskaintzea. Foiletoedo informazio-orri batean, titularrak eta nabarmen-dutako esaldi batzuk erraztasunak eman ditzaketebegirada azkar batez oinarrizko ideiak antzemateko.


Kontuz aurrekontuarekin!

Aurrekontuak ere gure hautaketa baldintzatukodu. Materialen kostua baloratu behar dugu gurebenetako ahalbideekin bat etor daitezen. Adibidez,inprimatutako materialak egiterakoan, diseinua, ale-kopurua eta banaketa (azalak, frankeoa) izanbehar ditugu kontutan; bestelako materialen kasuan(esaterako, euskarri digitala edo erakusketa bat baldinbada), bai diseinua bai ondoko ekoizpena ekonomikokibaloratu behar ditugu ere.

SAREANGaur egun, asko dira Internet kontsultatzeko aukera dutenpertsonak. Web egoki bat izatea oso baliagarria dagure kanpaina ezagutu arazi eta gure ingurutikharantz zabaldu nahi badugu. Webei esker honako haulor dezakegu:

ˆ Informazioa eguneratuta edukitzea eta era dinami-koan eta egituratuan eskaintzea.

ˆ Kanpainaren edukiez gain, albisteak, proposame-nak, agenda edo gure erakundeari buruzko ira-garkiak sartzea.

ˆ Erabiltzaileei era aktiboan parte hartzeko aukeraematea.

Gure web orrialdea egiteko, lehenengo urratsa galde-ra batzuei erantzuna ematea izango da: Zer esan nahidugu?, nola egituratuko dugu? eta nola zabaldukodugu?

ˆ Oinarrizkoena da gure web orrialdeari eman nahi dio-gun helburua pentsatzea: bakarrik informaziorakoizatea nahi dugun, edo erabiltzaileei ekiteko aukeraeman diezaiela.

ˆ Ez dugu ahaztu behar elkarrakzioa oso erakargarriadela, baina programazio-beharrak eta zerbitzariaizatea suposatzen duela; hau da, aurrekontu batbehar duela.

ˆ Pentsatu behar dugu ere: edukiak nola egituratu-ko ditugun erabiltzailea informazio-maila guztieta-ra eraginkortasunez irits dadin; zein hizkera-motaerabiliko dugun eta zein diseinu grafiko hautatzendugun.

@

54

GURE KANPAINA ABIAN – Sarean

Garrantzizkoa da funtsezko aspektu batzukkontutan izatea:

ˆ Kontsultatzen erraza izatea. Erabiltzaileakerraz iritsi behar du interesatzen zaizkion edukie-tara. Garrantzizkoa da begirada batez antzemateazeintzuk diren gure kanpainaren helburu, arrazoi-bide eta ekintza-lerro nagusiak.

ˆ Edukiak dinamikoak izatea. Orrialdea etengabeeguneratzea izango da erabiltzailea gure weberaitzultzeko erakargarrietako bat. Horretarako, ezin-bestekoa da informazioa, iharduerak, gure kanpai-naren bidez lortutakoa, e.a. eguneratuta izatea.

ˆ Pertsona guztientzako eskuraerraza izatea.Diseinuaren aspektu batzuk kontutan izatea lagun-garri izan daiteke urritasunik duten pertsonaksar daitezen. Pertsona urrituei sartzeko erraztasu-nak ematen dizkien tresnei eta diseinuari buruzkoinformazio gehiago Web Accessibility Initiative (WAI):http://www.w3.org/WAI orrialdean aurki dezake-zue.

Interesgarria izango da ondoko atalak sartzea:

ˆ Albisteak: gure kanpainan sortzen diren albisteen fitxategiarekin.

ˆ Multimedia: irudiak eta bideoak sar ditzakegu, baldinbaditugu.

ˆ Agenda: gure kanpaina bizkortu dezaketen iharduerendeialdiekin.

ˆ Agiriak: prestatzen dugun informazio-material guztie-kin, erraz lor daitekeen formatu digitalean.

ˆ Gure erakundea: hau da, era argi eta sinplean azaltzeanortzuk garen, gure helburua zein den eta nola jarriharremanetan gurekin; eta, are gehiago, zenbat jendedagoen gure kanpainaren alde.

@

55GURE KANPAINA ABIAN – Sarean

http://www.w3.org/WAI

56

GURE KANPAINA ABIAN – Software Librea

Software librearen aldeko mugimenduaEremu ezberdinetatik, pertsona eta kolektibo askokaldarrikatzen dute, Informazioaren etaKomunikazioaren Teknologiaren (IKT) garapena eustenduen ezagutza era librean lortu ahal izatea: gizadiosoaren esku egon behar dute zientziaren ezagutzaketa bere kudeaketak emandakoak -IKTen kasuan,informazioa lortu eta kudeatzeko aukera berriek-.Zentzu horretan software libreak apustua egitendu IKTen eboluzio-eredu baten alde, non infor-mazioa lortzeko bide unibertsala sustatzenbaita.

Software librearen aldeko apustua egitea, informazioeta ezagutza libreak dituen gizartearen aldeko apus-tua egitea da.

Informazio gehiago izateko:http://www.fsf.org/home.es.html

http://www.fsf.org/home.es.html

Komunikabideekin lan egitea

Orain arte, komunikazio zuzenaren adibide batzukikusi ditugu; kasu horietan, ez dugu bitartekorikbehar gure mezuaren jasotzaileengana iristeko:argitalpenak eta zabalkunde-materiala, web orrialdea,hitzaldiak eta jendeari zuzenean gure kanpainaren berriemateko asmatzen ditugun beste iharduerak. Oro har,komunikatzeko era honek hedadura mugatua dauka baina,lantzen ari garen ihardueraren eta helburuaren arabera,eraginkorragoa izan daiteke.

Irratia, prentsa edo telebista -toki-mailakoak zeinestatu-mailakoak- ezinbesteko tresnak dira gurekanpainari zabalkunde handiagoa emateko.

57GURE KANPAINA ABIAN – Komunikabideak

Komunikabideekin egiten dugun lana eraginkorraizan dadin, honako hau izan behar dugu kontutan:

ˆ Zer eta zertarako zabaldu nahi dugun argi izaten dugunean,zein komunikabidetara joko dugun erabaki behardugu.

ˆ Garrantzizkoa da ezagutzea nola funtzionatzenduten, zeintzuk diren beraien hizkera eta beharrak; etakomunikabide ezberdinen lan-tankerei egokitzea.

ˆ Baliabideak eta behar dugun jendea izatekotan,funtsezkoa da komunikabideekiko harremanenardura duen pertsona bat –gutxienez– izatea.Edonola ere, arreta bereziz saiatuko gara prentsareki-ko lanaren oinarrizko aspektuak ezagutzen.

ˆ Garrantzizkoa da prentsa-kontaktuen zerrendaegitea eta eguneratuta mantentzea. Aldizka infor-mazioa igortzea, nekatu gabe, eta beraiekin harre-man iraunkor eta erraza mantentzea, gure kanpainaezagutu arazteko lagungarri izango zaizkigu. Eta,noizean behin, gure lanaren aspektu honen ingurukoaholkuak eman ahal izango dizkigute.

ˆ Bozeramaleak nortzuk izango diren erabakibehar dugu. Garrantzi handiko zeregina da, gureelkartearen aurpegia eta ahotsa izango baitirakomunikabideen aurrean. Bozeramale on batekmezuak eta ideia nagusiak argi utzi beharditu, eta galdera zailei erantzuna ematekoprest egon behar du. Adierazpenak egiten dire-nean, ez da ahaztu behar komunikabideei hitz egi-ten diegula, eta eginkizun hori gure esku utziduen erakunde edo elkarte baten izenean egitendugula, ez geure izenean.

Komunikabideetan

presentzia

lortzeko, beraien

funtzionamenduari

buruzko oinarrizko

ezagutzak behar

dira.

58

GURE KANPAINA ABIAN – Komunikabideak

Ondoren aztertuko ditugu ezinbesteko tresnabatzuk: prentsa-komunikatua, elkarrizketa etaprentsaurrekoa, hain zuzen ere. Orientabideorokorrak direnez, talde bakoitzak egokitubeharko ditu bere errealitatearen arabera: eko-nomia eta giza baliabideak, kanpainaren norai-nokoa, e.a.

1. Prentsa-komunikatuaPrentsa-komunikatua komunikabideei zerbait eza-gutu arazteko bidaliko diegun informazio-oharrada; hau da, egoera bat salatzeko, epaitegietan kasubati buruzko erabakia hartu dela jakin arazteko, txos-ten bat aurkezteko, eskari-multzo bat egiteko, arazobaten inguruko aukerak proposatzeko, e.a.

Kontutan izan behar dugu informazioa ez dela era zuze-nean transkribatuko; kazetarien abiapuntua izango delaberaien idazketa egin dezaten.

Prentsa-komunikatu batek kazetaritza-formatuaizan behar du eta albiste baten egitura izango du,oinarrizko sei galderei erantzuteko moduan:

ˆ Zer: gertaera, zer gertatu den edo zer gertatuko den.

ˆ Nortzuk diren protagonistak (erakundea, eskari batenhartzaileak...).

ˆ Nola gertatu zen edo nola gertatuko den.

ˆ Noiz: gaur, bihar, hurrengo astean...

ˆ Non: albistea kokatzen den tokia.

ˆ Zergatik / zertarako: zein den albistea sortzearenarrazoia.

Prentsa-komunika-

tua erabiliko dugu

komunikabideei

gure kanpainaren

nondik norakoen

berri emateko.


Datu zehatzak biltzen dituen testuak, komunikabideekkontutan hartzeko aukera gehiago izango ditu, erabatberri ematekoa bada eta goian aipatutako sei galdereierantzuten badie.

Komunikabideek komunikatu ugari hartzen dituzte egunero,eta informazio-lehentasunaren arabera hautatu behar dutehaien artean. Horrexegatik, ezinbestekoa da prentsa-komunikatuak argiak, zehatzak eta laburrak izatea.

Komunikatua idatzi aurretik, honako hau egin behardugu:

ˆ Informazioa garrantzizkoa den aztertzea.Komunikatu hutsalekin “kazetariak erretzea” guztizokerra da, eta gure elkarteak haien aurrean sinesga-rritasuna galtzeko modurik onena da.

ˆ Gure helburua diren komunikabideen publikoa(audientzia) izan behar dugu kontutan.

Prentsa-komunikatu baten egitura:

ˆ Prentsa-komunikatua dela argi uztea.

ˆ Data.

ˆ Erakundearen edo elkartearen idazpurua eta/edologotipoa.

ˆ Izenburua. Motza (posible izatekotan, lerro baka-rrekoa), erabat informatiboa eta, posible bada,txundigarria; letraren tamaina testuarena bainohandiagoa izango da. Titularra informazioarenlehen maila da.

ˆ Sumarioa. Jakinarazi nahi dugunaren laburpe-na edo titularraren mezuaren zabalpena, bilerrotan. Sumarioa edo, bestela, lehen paragra-

Komunikatuak

argia, zehatza

eta laburra

izan behar du.

Bere aurkezpena

eta egitura ere

zaindu behar

ditugu.

60


foa, informazioaren bigarren maila izangoda.

ˆ Testua. Komenigarria da hasieran azaltzea zeinhiritatik idazten den. Lehen paragrafoak ezagu-tarazi nahi duguna azaldu behar du. Testuakdatu zehatzak emango ditu. Bozeramaleen adie-razpenak bildu ahal izango ditu.

ˆ Komunikatuaren testua bukatzen dela azaltzea eta,ondoren, informazio gehiago eman dezaketenbozeramaleak zeintzuk diren jakinaraztea etaberaien telefono-zenbakiak ematea.

ˆ Datu osagarriak badaude edo gaia sakondu nahiduten kazetariei informazio gehiago eskaini diezaie-keen agiri bat, txosten bat e.a. egotekotan, bukae-ran azaldu behar da, “Oharrak” izeneko atalean.

Luzera eta estiloa: testua ez da gehiegi luza-

tuko, irakurketa errazteko; posible bada, orrialdebakarrekoa izango da edo, gehienez, bi izango ditu.Komunikatu luzeak ez dira irakurtzen. Lehen eta biga-rren paragrafoak funtsezkoak dira kazetariak ira-kurtzen jarrai dezan edo gaiari utz diezaion.

Esaldiak motzak eta argiak izango dira. Paragrafoek,gehienez, lau edo bost lerro izango dituzte. Beharrezkotzatjotzen bada, letra lodiak erabil daitezke nabarmendunahi duguna azpimarratzeko. Informazioa laburbilt-zen saiatu behar dugu.

Prentsa komunikatua informazioa emateko da, ez dapublizitate tresna bat. Hori dela eta, posible den neurrian,ez da adjektibo kalifikatzailerik edo superlatiborik erabiliko.Gertaerak zinez eta zehaztasunez azaldu behar ditugu.


Oso erabilgarria da gaia edo kanpaina zehazki ezagutzen ezduten konfidantzazko pertsona bati edo biri komunikatua ira-kur dezatela eskatzea, ongi ulertzen dela ziurtatzeko.

Banaketa: gure kanpainaren hedaduraren arabera

(toki-, eskualde-, autonomia-, estatu-, nazioarte-mailakoaizan daitekeelarik), gure komunikatua igorriko diegunkomunikabideak hautatuko ditugu. Badaude erehorrelako zerbitzuak ematen dituzten agentziak, bainahorretarako aurrekontua beharko dugu. Oso baliagarriada gure posta elektronikoaren programan edo gurefaxaren memorian gordetzea hautatu ditugun komu-nikabide eta informazio-agentzia nagusien zenba-kiak eta helbideak. Komunikatuak kazetari edoatal zehatz bati zuzendu beharko zaizkio, eta nahidugun hartzailearengana iristen direla baieztatu behardugu.

2. Elkarrizketa

Jakin behar dugu elkarrizketa bat milaka pertso-nak ikusi, entzun edo irakurriko duela, eta guremezua heldu arazteko aukera ona dela. Prentsa-komu-nikatua ez bezala, (kasu horretan kazetari batek edita-tuko baitu gure albistea), elkarrizketan guk geukzabaltzen dugu geure mezua.

Baliagarria izango da elkarrizketa eman aurre-tik honako hau egitea:

ˆ Ingurua eta audientzia ezagutzea. Normaleankomunikabideek berek aspektu horiei buruzkoinformazioa ematen badigute ere, irratietan edotelebistan egindako elkarrizketen kasuankomenigarria da solasalditxo bat izatea pro-

Elkarrizketa

abagune ezin

hobea da gure

kanpainaren berri

emateko.

Ongi prestatu

dezagun!

62


duktorearekin edo kazetariarekin, hainbatgai argitzeko: elkarrizketa grabatu egingoden edo zuzenean emango den, iraupena,gonbidatu bakarrak izango garen ala ez,jorratu beharreko gaiak (bat baino gehiagoizatekotan), publikoaren deirik sartuko den,e.a.

Telebistarako elkarrizketa bat izatekotan, kan-painaren inguruan ditugun ikus-entzunezko eus-karriak (bideoak, argazkiak e.a.) eskaini beharditugu. Beti ere galdetu behar dugu zein den tele-bistak erabiltzen duen bideo-formatua, eta zein denbehar duten irudi-kalitatea (ez dira kalitate berekoakkamera profesional baten bidez edo zaleentzakokamera baten bidez egindako grabazioak).

Agian, gure kanpainarekiko kritikoak diren komuni-kabideak edo kazetariak egongo dira. Haiekin elka-rrizketa bat egiten badugu, aukera izango dugu guremezuak indartzeko eta oso harbera ez den publikobati ezagutu araziko diogu salatzen dugun arazoa.

ˆ Gure hitzaldia prestatzea. Erabilgarria izango dapaper batean planteatzea komunikatu nahi ditugungakoak. Hobe da bat edo, gehienez, hiru gako helduaraztea, entzuleak edo irakurleak ez nahasteko, edoberaien arreta ez desbideratzeko

Erabilgarria da ere, egoeraren edo azken gertae-ren ondorioz egin daitezkeen galderei aldez aurre-tik pentsatzea, eta galde-erantzun posibleenzerrenda prestatzea. Batzutan, hobe izan daitekeelkarrizketa bati ezetza ematea, ongi prestatuta ez ego-tekotan, gaizki egitea baino.


Garrantzizkoa da ere elkarrizketan azaltzen dugunjarrera zaintzea. Hona hemen gako batzuk:

ˆ Lasaitasuna eta kontzentrazioa. Garrantzizkoa dalasaitasuna mantentzea eta arreta jartzea gauza inpor-tanteetan, zabaldu nahi ditugun ideia nagusietan.

ˆ Seriotasuna, segurtasuna eta argitasuna. Erdizka ezerantzutea, ezta inprobisatzea ere. Ez dugu kontraesa-netan erori behar. Erantzuna ez badakigu, onartubehar dugu, besterik gabe. Zuzeneko elkarrizketa ezbada, datuak bilatzeko eta ondoren emateko eskaintzaegin dezakegu. Galdera bat edo suposatzen duena ongiulertzen ez badugu, argitzea eskatu behar dugu lotsa-tu gabe; ezin gara adituak izan arazoaren aspektu guz-tietan.

ˆ Adeitasuna. Ulerkorrak eta atseginak izan gaitezen. Ezditugu erasotzat hartu behar gure planteamenduarekinbat ez datozen galderak. Abagunea aprobetxa dezagungaiaren inguruan dugun ikuspuntua azaltzeko.

Hizkerari dagokionez, honela jokatu behar dugu:

ˆ Argitasuna eta erraztasuna. Hizkera argia erabilibehar dugu beti, eta posible izatekotan ez dugu jar-goirik, hitz teknikorik edo beste hizkuntzaren hitzikerabiliko (eta, erabiltzekotan, hizkera arrunteanlaburki azalduko ditugu). Mantso hitz egin behardugu.

ˆ Laburtasuna. Gure mezua argi utzi behar dugu,luzatu gabe eta arreta beste gai batzuetara desbide-ratu gabe.

ˆ Gorputz-adierazpena zaintzea. Gure mezuazabaltzean, eskuak mugitzeko, keinuak egiteko,esertzeko modua, erabiltzen dugun hizkera bezaininportantea izango da.

64


Erantzuteko orduan, hauxe da garrantzitsua:

ˆ Esan nahi duguna esatea. Horretarako onar-tu/eskatu dugu elkarrizketa. Eztabaidetangarrantzizkoa da gu gure ideiarekin identifikatzea;horretarako, geure burua aurkeztuko dugu, gonbi-dapena eskertu ondoren, eta gure jarrera laburkikomentatuko dugu.

ˆ Batzuetan komenigarria da galdera geure hitz pro-pioekin birformulatzea eta, behar izatekotan,erantzun aurretik, informazio gehigarria ema-tea. Horrela, galdera ongi ulertu dugula baieztatzeazgain, elkarrizketariak eta entzuleak hobeto ulertukodituzte arazoa eta gure erantzuna. Gaia oso konple-xua bada, gako-kontzeptuak konklusioan laburbildubehar ditugu.

ˆ Beharrezkoa bada, galdera erantzun aurretikperspektiba eman behar diogu arazoari, dago-kion hedadura izan dezan (“ibaiaren tarte hori ezda kutsatuta dagoen bakarra: egiaztatu dugunez, 25kilometro baino gehiagok poluzio handia daukate oraindela urte batzuk. Gogoratu beharra dago ibai horrek40 udalerritako baratzeen ibarrak ureztatzen ditue-la...”, “egoera hau, 1995az geroztik mantentzendena...”).

ˆ Gure erantzunak publikoari zuzentzea, elkarrizketa-riari eman beharrean; eta zuzenak eta zehatzak izanbehar dugu, zeharka aritu eta denbora galdu gabe.


Egoera zailetan, honako lagungarri hauek izan ditza-kegu:

ˆ Patxadaz jarraitzea.

ˆ Iritzi edo baieztapen faltsuak zuzendu gabe pasatzenez uztea, oso txikia izanda ere, akatsik ez egoteko, edobidegabeko salaketarik egin ez dadin.

ˆ Galdera zailen aurrean, erantzuten luzeak direlako,gaia desbideratzen dutelako edo gure aurkakoak direla-ko, komenigarria da zabaldu nahi dugun gako-mezua errekuperatzea.

Laburbildurik, funtsezkoa da naturaltasunez jokatzeaeta ideiak argi izatea.

66


Erantzun egoki batek:

� Galderari erantzuten dio.

� Gauzak era positiboan adierazten ditu. Egoerabatzuetan, halabeharrez, jarrera kritikoa eta,are gehiago, gogorra izan beharko dugu; baina,beti ere, aukerak gogoratu eta konponbi-deak proposatu behar ditugu. Gu ez garaarazoaren parte bat, konponbidearen parte batizan nahi dugu.

� Era zehatz eta objektiboan erantzuten du.

� Ez die inoiz erantzuten zurrumurruei edofunsgabeko egoerei.

� Koherentea da gure kanpainarekin eta gurehelburuekin.

3. PrentsaurrekoaPrentsaurrekoa egingo dugu BAKARRIK zer-bait BERRI eta garrantzitsu jakin arazi behardenean. Gure elkartetik kanpoko kontua izan arren,gure kanpainarekin zerikusia duen gertaera batekondorioztatu dezake; edo txosten bat, salaketa bat,azterketa baten emaitza, beste GKE batzuekikoaliantza ezagutarazi nahi ditugulako, gure kanpaina-rekin bat datozen milaka sinadura aurkeztu nahi ditu-gulako, ekitaldi bat (eskaera agintariei ematekoa,ekintza judizial bat) iragarri nahi dugulako, e.a.

Eguna eta ordua: eguna prentsaurrekoaren arra-zoiaren menpe egongo da baina, posible izatekotan,hobe da asteburuan ez egitea. Ordutegia garrantziz-koa da. Ordurik aproposena goizeko 11:00ak dira,gutxi gora behera. Horrela, albistea eguerdiko etagaueko albistegietan eman daiteke

Tokia: Iristeko erraztasunak eskaintzen dituentoki zabal eta eroso batean egin behar da eta, posiblebada, aretoa argi egokiz hornituta egongo da. Gure elkar-teak horrelako tokirik ez badu, beste areto bat eskatudakioke beste elkarte bati, ikastetxe bati edo udalari; edo,bestela, areto bat aloka daiteke.

Mahai bat prestatu behar da prentsaurrekoa emango dutenpertsonak bertan eseri daitezen. Kartel edo pankarta batjarriko dugu mahaiaren aurreko aldean edo mahai-atzean, eta erakundearen izena eta zabaldu nahidugun mezu nagusia edo kanpainaren izena jarrikodugu bertan. Horrela ziurtatuko dugu argazkietan edotelebistako irudietan gure oinarrizko mezua erraz ikustendela.

Prentsaurrekoa

aukera ona da

gure kanpainan

gertatutako berri

garrantzitsuak

azaltzeko.

Zehetasun guztiak

zaindu behar

ditugu.


Deialdia: prentsaurrekoaren aurreko egunean edo biegun aurretik, deialdia zabaltzeko ohar bat prestatubehar dugu; bertan eguna, ordua, tokia, dei-egileak, deia-ren arrazoia eta harremanetarako telefono bat azaldu behardira.

Agian, deialdia komunikabideetara bidaltzea ez da nahikoaizango. Oso eraginkorra da harreman pertsonala iza-tea kazetariarekin, programaren produkzioarekin edoegunkarietako erredakzioarekin, albistearen garrantziaazpimarratzeko eta komunikabideek horren berri emandezaten.

Prentsaurrekoa egin aurretik, honakoa eginbehar dugu:

ˆ Gure komunikazio-helburuak ezartzea. Egin dai-tezkeen galderak pentsatu eta erantzunak prestatuezkero, lagungarria izango zaigu ideiak argitzeko etaordenatzeko. Pertsona batek baino gehiagokparte hartzen badu, argi utzi beharko da zeinekesango duen gauza bakoitza.

ˆ Moderatzailea izendatzea, prentsaurrekoa eman-go dutenak aurkezteko eta ondoren kazetarien gal-dera-txandak antolatzeko. Hizlarietako bat izan dai-teke eta azalpen teknikoak ematen dituena ez bada,hobe.

ˆ Prentsaurrekoa aukerarik onena da adituenlaguntza izateko; beraiek, aspektu teknikoeiburuzko erantzunak emateaz gain, arazoaren edoeskariaren ikuspegia zabal dezakete.

ˆ Salatu nahi dugunaren irudiak baldin baditu-gu, telebistei emateko zinten kopiak, etaidatzizko medioentzako argazkiak prestatubehar ditugu. Telebista-kanal profesionalek

Prentsaurrekoa

prestatzean,

pentsatu behar

dugu zer

komunikatu nahi

dugun, nork

hartuko duen

parte, zer-nolako

irudiak dauzkagun

esku-artean...

eta ez dugu

ahaztu behar

prentsa-komunikatu

bat prestatu behar

dugula!

68


irudi-kalitate oso altua behar dute; horregatik,emititzeko irudiak grabatu nahi badira, bideoa-ren formatua egokia dela ziurtatu behardugu (orokorki, horrelako grabaketen kostuakoso altuak dira). Hobe da gure irudiak eman nahidizkiegun telebista-kanalei aurretik galdetzea zeinden behar duten kalitatea eta zein den lanerakoerabiltzen duten formatoa.

ˆ Prentsa-komunikatu bat prestatzea, bertan eza-gutu arazi nahi duguna argi uzteko. Prentsaurrekorajoaten diren kazetariei emango diegu eta, bukatuondoren, joan ez diren komunikabideetara igorrikodugu.

Prentsaurrekoan honakoa izan behar dakontutan:

ˆ Joaten diren kazetarien izenak eta beraien komu-nikabideenak hartu ezkero, etorkizunean errazagoakizango dira haiekiko harremanak.

ˆ Kazetariei prentsa-komunikatua eta zabaldu nahiditugun agiriak ematea (txosten bat, informazio-orribat, azterketen emaitzak, e.a.).

ˆ Hasteko, prentsaurrekoaren helburua argitzea, hiz-lariak aurkeztea, gogoratzea bukatzean kazetariek galde-rak edo komentarioak egiteko aukera izango dutela eta,kasua bada, interesatuentzako ikus-entzunezko materia-lak daudela azaltzea.

ˆ Hizlarien mintzaldiek, guztiak barne, hogei minutuzenbatu beharko dute edo, gehienez, ordu erdi bat,kazetarien arreta mantentzeko.

ˆ Badaude prentsaurrekoa arintzeko moduak: emanal-di labur bat, diapositibak edo ordenagailuaren bidez-ko aurkezpen bat erabiltzea.


ˆ Gogoratu behar da denbora guztian filmatzen eta gra-batzen gaituztela. Naturaltasunez jokatu behar dugu,baina ahaztu gabe.

Prentsaurrekoa bukatu ondoren, honako haugarrantzizkoa da:

ˆ Gogoratu behar da prentsaurrekoa ez duela elkarrizketaordezkatzen. Kazetariren batek gaia sakondu nahibadu, aparteko arreta eman behar zaio.

ˆ Joaterik izan ez zuten deitutako komunikabideeiheldu arazi behar zaie dokumentazioa.

ˆ Hurrengo egunetan, aztertu behar da komunikabi-deetan albistea nola eman den eta nola tratatuduten. Hau da, honako hauek aztertzea: zer nabar-mendu zen, zer gogoratu zen, zeintzuk izan ziren inte-res handiena sorrarazi zuten gaiak, zeintzuk izandiren gehien islatu diren argudioak edo erabili ez dire-nak.

70


4. IrudiakIkus-entzunezko materialak lortzea, sailkatzeaeta behar bezala mantentzea ezinbestekoa daprentsaren aurrean eta, are, epaitegien aurreanegiten ditugun salaketak dokumentatzeko. Gureikus-entzunezko material propioen bidez, gainera,arazoak geure ikuspuntutik fokatuko ditugu eta gureustez garrantzizkoak diren gaiak azpimarratuko dira.

Gure taldean argazkiak ateratzeko edo filmatzekogai den pertsonarik ez badago, eta horrelakoaklortzea interesgarria izatekotan, komenigarria dakameralari eta argazkilari profesionalak kontra-tatzea kalitatezko irudiak lortzeko. Askotan, salatu-tako gertaerak begi-bistakoak eta oso larriak izan arren,irudiak onak ez badira, egunkariek eta telebistek ezinizango dituzte erabili. Kalitatezko irudiak lortzekogastatzen dugun dirua, material egokiak lortzekoinbertsio gisa ulertu behar da. Irudi on batek mun-duko bira egin dezake.

Irudiak kopietan banatuko zaizkie komunikabideei,horretarako ekipoa edo zintak kopiatzen dituen enpre-sa bati ordaintzeko aurrekontua baldin badugu. Horigertatzen ez bada, zintak telebista-kateetara era-man daitezke bertan kopia ditzaten.

Originalak eta negatiboak geuk gordeko ditugu beti.

Gure kanpainari

buruzko kalitatezko

irudiak izatea

lehentasunezkoa

izango da guretzat.


Definitu ditugun norabideez gain, badira bi lan-arloak,ihardunbide guztietarako baliagarriak izango direnak,eta gure kanpainan ezinbestekoak direnak.

Informaziorako gaiak

Materialak egin aurretik:

ˆ Gure beharrak definitu behar dira.

ˆ Euskarririk egokienak aukeratu (paperezkoa, digitala, ikus-entzunezkoa, bestelakoak...) etaingurumen-irizpideak errespetatzen dituztela zaindu behar da.

Irakurtzera gonbidatzen duten materialak egitea.

Komunikabideak

Paradaren arabera egokiena den aukera hautatueta ongi prestatu behar da:

ˆ Prentsa-komunikatua

ˆ Elkarrizketa

ˆ Prentsaurrekoa

Prentsa-kontaktuen zerrenda eguneratuta man-tentzeaz gain, zerbait berri dugun bakoitzeaninformazioa heldu arazi behar diegu.

72

GURE KANPAINA ABIAN – Ez ahaztu!

Ez

ah

azt

u!

Legediak ere

garrantzizko

tresnak

eskaintzen

dizkigu parte

hartu ahal

izateko.

73GURE KANPAINA ABIAN – Legeen bidea

Legeen bideaKasu askotan, legeen bidea gure kanpainaren ihardun-bideei gehituko zaie. Ingurumenaren arloko legedi uga-riaren azterketa egiteak gidaliburu honen helburuakgainditzen ditu, eta badaude erabil daitezkeen bestela-ko iturriak. Hori dela eta, hiritarrei parte hartzen uztendieten lege-tresnetan zentratu gara:

ˆ Hiritar ororen eskubidea ingurumenari buruzkoinformazioa ezagutzeko.

ˆ Ingurumen-inpaktua ebaluatzeko prozesuetanparte hartzeko mekanismoa.

ˆ Hiritarren Lege-Ekimena erabiltzeko aukera, legebiltzarezberdinei araudi-garapena proposatzeko.

ˆ Ingurumenaren aurkako erasoak salatzeko aukeraezberdinak.

Web orrialde batzuen helbideak ere ematen ditugu, bertaningurumen-legediari buruzko informazio zehatza aurkitzeko.

Greenpeaceren webean eskura daitekeen gidaliburu honen bertsio digitalean (www.greenpeace.es), legediarekiko lotura zuzenak, inprimakiak eta atal honetan aipatzen diren web helbideak daude.

74

GURE KANPAINA ABIAN – Legeen bidea

Konstituzioak

ingurumen-esku-

bidea jasotzen du.

Ingurumen-eskubidea

1978ko Konstituzio espainolak, bere 45. artiku-luan, hiritar guztien ingurumen-eskubidea etaingurumena zaintzeko betebeharra biltzen du:

1.Guztiek dute eskubidea pertsonaren hazkundera-ko egokizko ingurune batez gozatzeko, eta baitahark iraun dezan betebeharra ere.

2. Botere publikoek, berezko baliabide guztien era-biltze arrazionala zainduko dute, bizitza kalitateahobetu eta babesteko eta ingurunea berriztatueta defendatzeko, behar beharrezko den elkarta-sun kolektiboan oinarrituz.

3. Goiko atalean erabaki dena betetzen ez dute-nei, legeak ezartzen dituen mugetan, zigorpenalak ezarriko zaizkie edo, dagokienean,administratiboak, eta era berean sortutakokaltearen berriztatze betebeharra.

http://www.greenpeace.es

1. Ingurumenari buruzkoinformazioa lortzekoeskubidea

Herri-administrazioen esku dagoen ingurume-nari buruzko informazioa ezagutzea oinarrizkoeskubidea da; eta, gainera, ezinbestekoa dahiritarrek ingurumenaren defentsan era egokianparte har dezaten.

Kontua ez da bakarrik norbera bizi den ingurunearenegoera ezagutzeko eskubidea, begi bistakoa baita;informazioa lortzeak ingurumenaren hondamendiareki-ko eta bere ondorioekiko kontzientziarazte handiagoaekartzen du, eta bizitza garatzeko ingurumenaren babe-sean denok partitzen dugun erantzukizuna erabiltzekobultzada da.

Europako erakundeek aintzat hartzen dute inguru-menari buruzko informazioa lortzeko eskubidea;eta 1990eko ekainaren 7ko 90/313/CE Zuzentarauarenbidez eta berau aldatu eta indarrik gabe utzi zuen 2003kourtarrilaren 28ko 2003/4/CE Zuzentarauaren bidez ber-matuta dago eskubide hori.

Europako arautegi horren ondorioz, Administrazioabehartuta dago bere esku dagoen informazio tekni-koa ematera, eskatzen zaionean.

Espainian, lehen Zuzentaraua estatuko legedian ezarri zen,Ingurumenaren arloko Informazioa LortzekoEskubidea arautzen duen abenduaren 12ko 38/1995Legearen bidez eta berau aldatu zuen beste lege batenbidez: Zerga, Administrazio eta Gizarte-Arloari buruz-ko abenduaren 29ko 55/1999 Legearen bidez, hainzuzen.

Informazioa

edukitzea

oinarrizko

eskakizuna da,

ingurumenaren

aldeko lana egin

ahal izateko.

Legediak eskubide

hori bermatzen

du.


http://europa.eu.int/scadplus/leg/es/lvb/l28091.htm

http://europa.eu.int/scadplus/leg/es/lvb/l28091.htm

http://www.mma.es/normativa/legis/l38-1995.htm



Gidaliburu hau egiten ari denean, Europako bigarren Zuzentaraua, estatuko legedia aldatu beharko duena, oraindik ez da bertan irauli.

Aipatutako legediari jarraiki, eska dezakegun ingu-rumen-informazioa honakoa da:

ˆ Uren, airearen, lurraren, faunaren, floraren, lurren etanatura inguruneen egoerari buruzkoa eta elementuhorien arteko elkarreraginari buruzkoa.

ˆ Goian aipatutako elementuak eragiten dituzten edoeragin ditzaketen iharduerei eta neurriei buruzkoa; etahori, ingurunea kudeatzeko eta babesteko planak,programak eta neurriak barne.

76


Zer-nolako

informazioa eska

diezaiekegu herri-

administrazioei?


Aarhuseko HitzarmenaInformazioa lortzeari buruzko NazioartekoHitzarmen hau, Espainiak izenpetu eta orain delagutxi berretsi du; ingurumen-informazioarenkontzeptu-pean, goian aipatutakoaz gain,honako informazio hau biltzen du hitzarmenhonek:

ˆ Genetikoki eraldatutako organismoak.

ˆ Energia, zarata eta erradiazioa.

ˆ Ekonomia-azterketak, kostu-onurari dagozkionak barne eta, bereziki, ingurumenariburuzko erabakiren bat hartzean erabilitakoak.

ˆ Osasuna, giza bizitzaren segurtasun eta baldintzak, kultura-ondarea eta eraikinak; inguruneko elementuen egoerak, elementuhoriek berek, edota elementuok eragiten dituztenedo eragin ditzaketen iharduerek, neurriek edoprogramek eragiten dituzten edo eragin ditzaketen neurrian.

http://www.mma.es/info_ciud/informacion/aarhus/

H Galde-erantzunak Ingurumenaren arlokoInformazioa Lortzeko Legearen inguruan.

Ingurumen informazioa lortzeko eskubidea errazago erabildadin, jarraian elementurik garrantzitsuenak laburbil-duko ditugu.

Nork eska dezake informazioa?

Edozein pertsona fisikok edo juridikok, intereszehatzik frogatzera behartuta egon gabe. Espainiakolegediak, elkarrekikotasun printzipioa ezarriz, aberkideeiedo Europako Espazio Ekonomikoa osatzen dutenEstatuetako batean bizi direnei murrizten du eremua. Halaere, Europako legediak eta Aarhuseko Hitzarmenak eza-rritakoari jarraiki, munduko edozein tokitako edozeinpertsonak informazio hori eska dezake.

Nor dago behartuta horrelako eskaereierantzutera?

Estatu-, eskualde- edo toki-mailako edozeinadministrazio publikok, ingurumenaren arlokoerantzukizunik edo informaziorik baldin badu;berdin da egileak diren ala ez. Salbuetsita geratzendira botere judizialak edo legegintzako botereak era-biltzen ari direnak.

Posible al da enpresa pribatu baten informa-zioa eskuratzea?

Bai, enpresa horrek, ingurumenaren arloan,izaera publikoko erantzukizunik baldin badu,eskumena duen herri-agintaritza baten kontrolpean(zerbitzu publikoen kudeaketa izaten da).

78


Informazioa

eska dezakegu,

gaiaren

inguruan dugun

interesa

justifikatu behar

gabe, eta

Administrazioak

erantzuteko

betebeharra du.

Informazioa emateagatik kobratu al daieteke

Bai, arrazoizko kostu bat gainditu gabe kobratudaiteke, 55/1999 legeak azaltzen duen moduan.Baina kontutan izan behar da hainbat xedapen etapraktikak daudela eta, horien ondorioz:

ˆ Agiri baten ikuskatze soila beti doakoa dela.

ˆ Orrialde-kopuru zehatz bat kopiatzea beti doakoadela.

ˆ Kopiei ezarritako salneurria merkatukoaren antze-koa dela.

ˆ Eskaerari erantzuna eman zion pertsonak erabilitakodenbora edo lana ez dela kobratzen.

Informazioaren euskarri materiala hautatu aldaiteke?

Bai, eskatutako informazioa euskarri ezberdinetan (pape-rean, elektronikoan) baldin badago, aukeratutako euskarrimaterialean emango dio informazioa eskatzaileariAdministrazioak.

Zein epetan eman behar zaio erantzuna eskaerabati?

Ahalik eta lasterren eta, edonola ere, bi hilabetekoepean. Eskuduntza duen organoaren erregistroan eskaria-ri sarrera ematen zaionean hasten da epea.

55/1999 Legeak ezarritako administrazio prozedurarenerreformari jarraiki, eskuduntza duen organoaren aurreaneskaera aurkeztu eta hurrengo hamar egunetan, herriadministrazioak behartuta daude eskatzaileei honakoaspektu hauen berri ematera:


Erantzuna

emateko

gehienezko

epea bi hila-

betekoa da.

ˆ Planteatutako eskaera ebazteko, legeetan ezarrita dagoengehieneko epea.

ˆ Administrazioaren isiltasunak izan ditzakeen ondorioak.

ˆ Eskaera hartu den eguna.

Posible al da informazioa eskuratzeko eskaerariezetza ematea?

Bai, ukapena era adierazian egin daiteke, idazkibaten bidez, edo “administrazioaren isiltasunaren”bidez; hau da, ezarritako epean erantzuten ez badigute.Ezezko ebazpen adieraziaren kasuan, Administrazioarenerantzunak barne hartu behar ditu: batetik, erabakia etaeskaeraren aurka ebaztearen arrazoia edo arrazoiak;bestetik, noren aurrean jarri behar den errekurtsoa; eta,azkenik, jartzeko epea.

Halaber, eskatutako informazioaren zati bat ukatzendenean, eman daitekeena heldu araziko dela ezartzen da.

Ukapenaren aurkako errekurtsorik jarri al daite-ke?

Bai, errekurtso administratiboa edo judiziala jartzea posible da, dagokion moduan. Gainera, bestebide batzuk erabil daitezke planteatzen den infor-mazio-eskaerak gogobeteko erantzuna izandezan:

ˆ Herriaren Defentsariarengana, Arartekoarenganaedo autonomia erkidegoetan dauden antzeko era-kundeetara jotzea.

ˆ Kexa bat aurkeztea Europako Batzordearenaurrean, Zuzentarau baten, hau da, nahitaez betebehar den elkarteko arau baten ezarpena delako.

80


Informazioa

ukatzen

badigute,

helegitea aurkez

dezakegu.

ˆ Ingurumen-informazioaren eskaria LegebiltzarTaldeei egitea, autonomia erkidegoetako lege-biltzarretara edo Estatuko Parlamentura eramandezaten, legebiltzar-galdera moduan. EuropakoElkartearen Zuzentaraua izanik, galderakEuropako Legebiltzarrean ere egin daitezke

Nola eskatzen da informazioa?

Legeak ez du era adierazian azaltzen nola egin beharden eskabidea, baina argi uzten du, ordea, eskatzaileakez duela inolako interes zehatzik egiaztatu behar; ondo-rioz, ez da beharrezkoa zehaztea zertarako nahiden informazioa.

Espainiako legediak ezartzen du ere, argi eta garbi,eskabide bat neurriz kanpo baldin badago, edo oro-korregia bada, ukatu daitekeela; hori dela eta,garrantzizkoa da zehaztea zein den lortu nahiden informazioa eta ahalik eta modu argieneaneta osoenean deskribatzea.

Ez dago eskabide-eredu ofizialik, baina igortzendugun idazkiak gutxieneko edukiak izan behar ditu(jarraian zehaztuko ditugu). Eskakizun horietako batez egotea, gure eskabidea ez onartzearen arrazoia izandaiteke.

Kontutan izan behar dugu edozein administraziokeska dezakeela horrelako eskabideak administra-zioak berak zehaztutako eredu ofizialean egitea.Horrela gertatzen denean, eman behar izango dute


Zehatzak izan

behar dugu

informazioa

eskatzerakoan.

INFORMAZIOA ESKATZEKO EREDUA

jaunak/andreak

NAN zk.a duenak, eta

helbidea duenak (1),

erakundearen ordezkari gisa (2),

honako hau AZALTZEN DU:

Idazki honen bidez, Ingurumenaren arloko Informazioa

Lortzeko Eskubidea arautzen duen abenduaren 12ko

38/1995 Legeak ezarrikoari jarraiki, informazioa eskatzen

du.

k (3) eskuduntza duelarik

aren arloan (4), eta

aipatutako Legearen 1. artikuluaren arabera, zuregana

jotzen dugu, eskatzeko (5).

Azaldutako guztiarengatik eskatzen dizugu idazki hau

aurkeztutzat hartzea, onartzea, eta 38/1995 Legearen

4. artikuluak ezartzen duen bi hilabeteko epean ebaz-

pena ematea.

(e)n, (e)ko aren (e)an.

Izp.:

(1) Informazioa eskatzen duen pertsonaren datuak.(2) Elkarte edo erakundearen izena.(3) Informazioa eskatzen diogun organoa edo erakundea.(4) Dagokion eskuduntza, zeinen bidez informazioa eskatu ahal

baitiogu.(5) Puntu honetan eskatzen ditugun agiriak, e.a. azaltzen ditu-

gu. Arloari e.a. dagokionez, ahalik eta zehaztasun handia-goz eskatu behar dugu. Informazioa nola jaso nahi dugun(fotokopietan, posta elektronikoaren bidez, agiriak azter-tuz, e.a.) azaldu behar da.

82


Herri Administrazioen Araubide Juridikoaren etaAdministrazio Prozedura Erkidearen 30/1992Legeak, eta ondoren izan dituen aldaketek diotenez,eskabidearekin batera datuak zehazten uzten duenedozein elementu eman daiteke.

Azkenik, eskabidea zuzenean erregistra daiteke igortzen zaion erakundean, EstatukoAdministrazio Orokorraren edo administrazioautonomikoen beste edozein erregistrotan,eta postetxeetan. Azken kasu horretan, adminis-trazio-posta ziurtatuaren bidez igorri behar da.Horrela, informazioa ukatzen badute, atzeratzenbadira edo zehazki eskatzen duguna ematen ezbadigute, legez erreklamatu ahal izango da.


Eskabidea

Administrazioaren

edozein

erregistrotan edo

postetxean eman

dezakegu

http://www.igsap.map.es/cia/dispo/6.htm


2. Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketa: nola hartu parte

Oraindik burutu ez den egitasmo edo programa zehatz batiburuzko informazioa lortu nahi dugunean, ingurumenarenzaintza arriskuan jar daitekeelako, berari buruzko infor-mazioa lor dezakegu eta erabakiak hartzeko proze-suetan parte har dezakegu, Ingurumen-Inpaktuariburuzko Ebaluaketaren (IIE) prozeduraren bidez.

IIEren arabera, beste aspektu batzuen artean, proiektubatek ingurumenean izan ditzakeen eraginak ebaluatubehar dira, pertsonen osasuna babesteko, ingurunehobeago baten bidez bizi-kalitatea hobetzeko, espezieenaniztasuna mantendu eta zaintzeko eta bizitzaren ezinbes-teko errekurtsoa den aldetik, sistemaren ugaltze-ahalme-na zaintzeko. Ingurumen-inpaktuez gain, IIEk kontu-tan hartzen ditu ondare historiko-artistikoan etaarkeologia-ondarean egon daitezkeen inpaktuak,egitasmoa kokatuko den tokian baldin badaude.

Europako Elkartearen eremuan, Kontseiluaren1985eko ekainaren 27ko 85/337/CE Zuzentarauakarautzen du IIE; Egitasmo Publiko eta Pribatu Puntualbatzuk Ingurumenean duten Eraginari buruzkoa daZuzentarau hori, eta Kontseiluaren 1997ko martxoaren3ko 97/11/CE Zuzentarauaren bidez aldatu zen.

Espainiako legediak IIEri buruzko lehenZuzentaraua irauli zuen Ingurumen-InpaktuarenEbaluaketari buruzko ekainaren 28ko 1302/1986Legegintzako Errege-Dekretuaren bidez, eta honenArautegia onartzen zuen irailaren 30eko 1131/1988Errege-Derkretuaren bidez. 1997ko Zuzentaraueuroparraren aldaketak maiatzaren 8ko 6/2001Legearen bidez egokitu ziren; Lege horrek,

84


Inpaktuari

buruzko

ebaluaketaren

prozeduran parte

hartu ezkero,

egitasmoaren

inguruko

erabakietan

eragina lortzen

saiatzeaz gain,

proiektuari

buruzko

informazioa

lor dezakegu.

http://www.xunta.es/conselle/cma/CMA11k/CMA11ke/p11ke02c.pdf

http://www.xunta.es/conselle/cma/CMA11k/CMA11ke/p11ke02c.pdf

http://www.boe.es/g/es/boe/dias/2001-05-09/seccion1.php#00002


Ingurumen-Inpaktuaren Ebaluaketari buruzko ekai-naren 28ko 1302/1986 Legegintzako Errege-Dekretua aldatzen zuen eta, eranskin batzuen bidez,sektore ezberdinen egitasmoak ezartzen ditu;sektore batzuen kasuan (hain zuzen, nekazaritza etaabeltzaintza, industria, meatzaritza, azpiegitureneraikuntzaren kasuan...), derrigorrez Ingurumen-Inpaktuaren Ebaluaketarako prozedurarenmenpe geratu behar direlako (I. Eranskina); etabesteen kasuan, ingurumen-erakundeak horrelaerabakitzen badu, Ingurumen-Inpaktuari buruz-ko Ebaluaketa egin behar dutelako (II.Eranskina).

Autonomia-eremuan, berezko legedia dago eta, kasubakoitzean, autonomia-erkidegoaren AldizkariOfizialetan kontsultatu behar da, ezberdintasunadierazgarriak egon daitezkeelako; hala nola,Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketaren menpegeratu behar diren egitasmoen zehaztapena.


Garrantzizkoa

da legedia

kontsultatzea,

bai estatukoa,

bai norberari

dagokion autono-

mia-erkidegokoa.

Plan eta Programen Ebaluaketa

Lurralde osoa edo bere zati handi bat eragiten dutenPlan eta Programen inpaktuaren ebaluaketari ematenzaion izena, Ingurumen-Ebaluaketa Estrategikoa(IEEs) da. Estatuko legediak ez du ezartzen derrigorrezegin behar denik, oraindik ez duelako egin Plan etaPrograma Puntual batzuk Ingurumenean izan dezaketenEraginen Ebaluaketa arautzeko Europar Legebiltzarrareneta Kontseiluaren 2001/42/CE Zuzentarauaren transposi-zioa. Gidaliburu hau bukatu zenean, transposizioa zirribo-rro-fasean zegoen.

http://www.mma.es/normativa/legis/legis5.htm#_Toc300

http://europa.eu.int/eur-lex/es/archive/2001/l_19720010721es.html

H Nola hartu parte prozesuan

IIEren prozesu batean parte hartu ezkero, gure iritziaeman ahal dugu eta, horrela, egitasmo baten inguru-ko erabakien parte hartzean eragina izan dezakegu;aldi berean, proiektuari buruzko informazio guztiaeskuratzeko aukera izango dugu.

Legearen arabera proiektuaren IIE egin behar bada,garrantzizkoa da guk 1131/1988 Errege Dekretuan ezarri-tako prozedura ezagutzea, prozesuan parte hartzeko,informazioa lortzeko eta egitasmoaren inguruan duguniritzia azaltzeko momentuak zehaztuko dizkigulako.Ondoren laburbilduko ditugu:

ˆ Hasiera eta kontsultak: sustatzaileak, lehendabizi,proiektuaren memoria-laburpena eman behar dioeskuduntza duen ingurumen-organoari, bertan egi-tasmoaren ezaugarririk adierazgarrienak bildu behardirelarik. Administrazioaren sail horrek aurretikokontsultak egin ahal izango dizkie egokitzat jotzendituen organismoei, erakundeei, elkarteei edo parti-kularrei. Kontsulta-prozesu honetan partehartu ahal izango dugu, eskatzen badigutebakarrik.

Kontsulta horiek eta ingurumen-organoaren gogoe-tak oinarritzat hartuz, egitasmoaren sustatzaileakIngurumen-Inpaktuaren Azterketa (IIA) egingo du.

ˆ Jendaurreko informazioa: IIA jendaurrekoinformazioaren tramiterako prozeduraren parteizanik, interesatu guztien parte hartzea ber-matzen du. Garrantzizkoa da tramite hau arretazjarraitzea. Hasiera-data, epeak eta parte hartzekoeta arrazoibideak aurkezteko helbideak EstatukoAldizkari Ofizialean edo autonomia erkidegoetakoaldizkari ofizialetan argitaratzen dira. AldizkariakInternet kontsultatu, eskuduntza duen adminis-

86


Parte hartu

ahal izateko

momentu

ezberdinak

eskaintzen

dizkigu

prozesuak.

Garrantzizkoa

da arretaz

egotea

momentu

bakoitzean.

trazioaren iragarki-taulak ikustera joan edo aldiz-ka telefonoz dei dezakegu.

Epeak eta xedapenak betetzen direla arretazjarraitu behar dugu. Sarritan, proiektuakgeldiarazi dira formazko arazoengatik (epeaez betetzeagatik, eragindako/zerikusia dutenalderdi guztiei informazioa ez emateagatik), sako-neko arazoengatik baino gehiago.

Fase honetan komenigarria da prozesuaren jarrai-pena egitea, aurkez litezkeen txostenen eta arra-zoibideen kopia eskatuz. Gure ikuspuntuarekin batdatozenei atxikimendua azaldu diezaiekegu, etagure ustez ingurumenerako kaltegarriak direnei edodatu okerrak dituztenei ihardetsi.

ˆ Proiektuaren Onarpena: kontsulta-aldia bukatu ondo-ren, ingurumen-organoak Ingurumen-InpaktuarenDeklarazioa (IID) ematen du; deklarazioaren bidez,ingurumen-ondorioetarako, egitasmoa garatzearen ego-kitasuna edo egokitasun-falta zehazten du eta, baiezkoaizatekotan, zein baldintzatan garatu behar den ezartzendu, eta neurri zuzentzaileak eta ekintzen jarraipenazehazten ditu. proiektuaren onespena eman behar duenAdministrazio-organora igortzen zaio IID. DeklarazioaBOEn edo autonomia-erkidegoko aldizkari ofizialetan argi-taratuko da. Proiektua onesten bada, jarraipena egin ahalizango dugu eta Ingurumen-Inpaktuaren Deklarazioanbiltzen diren neurriak barne hartzen dituela zehaztu behar-ko dugu. Sartzen ez baditu, sartzeko eskaria egin ahal izan-go dugu.

ˆ Ingurumenaren Zaintza eta Jarraipena: azkenik,eraikuntzaren eta ondoko funtzionamenduaren faseetan,ezarrita dauden ingurumen-neurri guztiak betetzen direlazaindu ahal izango dugu.

87

Epeak eta

prozesuaren beste

zehetasun batzuk

betetzen diren ala

ez zaintzea,

egitasmoaren

sakoneko kontuak

jarraitzea bezain

garrantzitsua da.


Araudiaren arabera, egitasmoak IIEren prozedurarenmenpe geratu behar diren ala ez Ingurumen-Organoak ebazten duen kasuetan, gerta daitekeIIEren beharra ezesten dela. Horrelakoetan, eta gureustez proiektu baten exekuzioak identifikatu eta txikiagotubehar den ingurumen-inpakturik ekartzen badu, organoa-ren iritzia aldatu arazten saia gintezke eta, horreta-rako, gure argudioak ezagutu arazteko zentra gene-zake kanpaina.

Egokia izango litzateke lege-prozesuan dugunpartaidetza kanpaina-ekintzen bidez osatzea:zabalpena, prozesuaren ibilbidearen edo antzeman ditzakegun ez betetzeen berri ematea komunikabideen bidez, presio-ekintzak...

Gure egitasmo zehatzetik harantz, gure eskualdean,lurraldean e.a. kokatuko diren proiektuei dagoz-kien IIE prozesuetan parte hartu nahi badugu,eskuduntza duen ingurumen-organora jo dezakegu:

ˆ Ingurumenari buruzko Informazioa lortzekoEskubidea arautzen duten Zuzentarauari etaLegeari jarraiki, idatziz eskatu dezakegu gu infor-matuta mantentzea, elkartea, plataforma, kolek-tiboa e.a. garen aldetik, gure ekintza-eremuan(herrian, auzoan, hirian, autonomia-erkidegoan,estatuan...) planeatuta dauden edo etorkizuneanplanea litezkeen egitasmoen, planen eta pro-gramen inguruan.

ˆ Ingurumen-Inpaktuaren Ebaluaketari buruzkoZuzentarauari eta Legeari jarraiki, idatziz eska-tu ahal izan dugu, gure elkarteari dagokion izae-

88


ra kontutan izanda (ingurumenaren aldekoa,soziala, kulturala...), IIE barne hartzen duenerabakiak hartzeko prozesuetan (zuzentzenari garen organo eskudunak kudeatzendituelarik) parte hartzea.


OINARRIZKO KONTZEPTU BATZUK

-ZER DEN INGURUMEN-INPAKTUARI BURUZKO EBALUA-KETA (IIE)

Egitasmo edo iharduera batek, burutzekotan, sortuko lituz-keen ingurumen-eraginak aurresateko helburua duenazterketa prozesua da; proiektuaren edo iharduerarenonesgarritasuna, egokitasuna, aldatzeko beharra, neurrizuzentzaileak eta/edo konpentsatzaileak ezartzea edoAdministrazioak ez onartzea da kontua. Lege-ikuspuntu-tik egitasmoa onartzera daraman lege eta adminis-trazio prozesuaren parte da. Hortik dator herri-par-taidetzaren garrantzia.

- NORK HAR DEZAKEEN PARTE PROZESUAN

Interesa izanik, eskumena duten agintariei interesa ezagu-tu arazten dieten pertsona, erakunde publiko eta pribatu,elkarte, kolektibo, partikular eta sektore guzti-guztiek.

- MEMORIA-LABURPENA

Ingurumen-Inpaktua Ebaluatzeko prozedurari hasieraematen dion dokumentua da. Egitasmoari buruzkooinarrizko datuak biltzen ditu.

- INGURUMEN-INPAKTUAREN AZTERKETA (IIA)

Sustatzaileak -publikoak zein pribatuak- aurkeztubehar duen diziplinarteko azterketa teknikoa da.Bertan, ahalik eta informaziorik gehien bildu behardu; hain zuzen ere, egitasmoaren ezaugarriak, plan-teatzen diren hautabideak, exekuzio- eta ustiapen-aldietan eragin daitezkeen ingurumen-elementuak,ingurumenean sor daitezkeen ondorio negatiboakekiditeko, zuzentzeko edo konpentsatzeko proposat-zen diren neurriak, eta ingurumena zaintzeko pro-grama bat zehaztu behar dira.

90


- PROZESUAREN ERANTZUKIZUNA DUTEN ERA-KUNDEAK

ˆ Funtsezko organoa: Ezar daitekeen legediarenarabera, baimena, onarpena, lizentzia edo emakidaeman behar duen agintaria. Azpiegituren kasuan,sarritan sustatzailea bera izaten da; esaterako,Sustapen, Nekazaritza edo Ingurumen Ministerioak,herri-lan sailak, zuzendaritza nagusiak, e.a.

ˆ Ingurumen-organoa: eskuduntza du Ingurumen-Inpaktuaren Deklarazioak biltzen dituen ingurumen-prebentziorako neurriak formulatzeko. EstatuarenAdministrazio Orokorraren eskumena diren egitas-moen kasuan, Ingurumen Ministerioaren Kalitaterakoeta Ingurumen-Inpaktuaren EbaluaketarakoZuzendaritza Nagusia da; eta eskumena autonomiaerkidego bati dagokionean, organo kidea izango da.

- INGURUMEN-INPAKTUAREN DEKLARAZIOA (IID)

Ingurumen-organoaren erabakia da; ingurumen-ondorioetarako eta, kontsulta publikoaren aldia bukatuondoren, egitasmoa burutzearen egokitasunaz ebaztendu. Gauzatu daitekeela erabaki ezkero -IID positiboabada-, burutzeko baldintzak, neurri zuzentzaileak e.a.ezartzen ditu, ingurumena eta natura-baliabideak zaintze-ko, indarrean dauden legedian eta ingurumen-planetanaurrikusitakoa kontutan izanik.

Ihardueraren burutzapena, garapena edo funtzionamen-dua eta, bere kasuan, itxiera ingurumenaren ikuspuntutikjarraitzeko kontutan hartu beharrekoak ezartzen ditu IIDk,ezarrita dauden zaintza-programari, kontrolerako agindueiedo jarraipen-irizpideei jarraiki.

Loteslea da eta berak ezarritako baldintzak ekintza-ren baimenean sartuko dira.


3. Hiritarren Lege-EkimenaGure herrian legeak egiteko ahalmena Estatuko Parlamentuaketa Autonomia Erkidegoetako Legebiltzarrek daukate; horidela eta, lege-proposamenak talde parlamentariek egitendituzte, batez ere. Hala ere, Konstituzioak baimentzengaitu legeak proposatzeko mekanismoan era zuzene-an parte hartzeko, herritarren edo hiritarren ekime-naren bidez.

Hiritarren Lege-Ekimena (HLE) martxoaren 26ko3/1984 Lege Organikoak arautzen du; exigitzen dirensinadurez aurkezten den lege-proposamena Legebiltzarreaneztabaidatu behar dela ezartzen du lege horrek. Hain zuzenere, 500.000 sinadura behar dira, lege-proposame-na estatu-mailakoa bada. Autonomia-erkidegoen ere-muan, HLE bat aurkez dezakegu erkidegoak eskumenaduen arlo guztietarako. Kontsultatu beharreko legediautonomiko espezifikoa dago, prozedura aldatzenbaita eta betekizun ezberdinak ezartzen baitira; esatera-ko, behar den sinadura-kopurua edo exigitzen direnepeak.

Autonomia-mailako legediak Udalen Lege-Ekimena ere aurrikusten du; horren bitartez,lege-proposamen bat aurkez daiteke, udal-kopuru zehatz bat gehitu ezkero eta, horre-tarako, beraien biztanle-kopurua legeakezarritakoa bada.

92


HLEren

helburua

lege-proposa-

men bat

Legebiltzarrari

aurkezteko

behar diren

sinadurak

lortzea da.



http://www.boe.es/g/es/boletines/bccaa.php

Estatu-mailan, honako gai hauek HLEtik kanpogeratzen dira:

ˆ Konstituzioaren arabera, lege organikoei dagoz-kienak.

ˆ Zerga-izaerakoak.

ˆ Nazioarteko izaerakoak.

ˆ Barkamen-onurabideari dagozkionak.

ˆ Konstituzioaren 131. (ekonomia-plangintza orokorra-ri buruzkoa) eta 134.1 (Estatuaren aurrekontu oroko-rren prestaerari buruzkoa) artikuluetan azaltzen dire-nak.

Autonomien eremuan, ezin da HLEik aurkeztu auto-nomia-erkidegoak eskumenik ez duen gaietan; gainera,ezin da aurkeztu aurrekontu- edo zerga-izaera badute,edo Autonomia-Estatutuaren aldaketa suposatzen badu-te. Salbuespen guztiak autonomia-erkidego bakoit-zaren HLEari buruzko legedian zehazten dira.

Halaber, ezin da HLEik proposatu legebiltzar-talde batenbatek gai berari buruzko Lege-Proposamenik egin badu,edo indarrean dagoen lege-agindu baten ondorio den pro-posamenik badago; komenigarria da, beraz, informatutaegotea. Kongresuaren web orrialdetik ere(http://www.congreso.es/) Legebiltzar autonomi-koen webetara abia gaitezke.

Hiritarren Lege-Ekimenak oso helburu zehatzadauka: lege bat lortzea, hain zuzen; baina, aldi bere-an, erakundeen gainean presioa egiteko tresna argiaizan daiteke. Ekimenari esker, jende askorekin harrema-netan jar gaitezke eta kanpainari proiekzio publikoa emandiezaiokegu, baina ez dugu ahaztu behar mugiarazteko etakoordinatzeko ahalegin handia exigitzen duela. Ezinbestekoa


Kontuz HLE bat

aurkezteko

aukeratik kanpo

geratzen diren

gaiekin!

http://www.congreso.es/

da ezarrita dagoen lege-prozedurari buruzko informazioa iza-tea eta zorrozki jarraitzea, sinadura guztiek balio dutela etaexigitutako epeak betetzen ditugula ziurtatzeko. HLE batabian jartzeko erabakia hartu aurretik, horretarako behardiren laguntzaileak, denbora eta baliabideak ditugula egiaz-tatu behar dugu.

Legearen arabera, HLP ez dute elkarteek sustatzen: Batzorde Sustatzailea osatzen duenhiritar-talde batek bultzatu behar du. Batzordehori izango da prozesu osoa formalki aurreraeramatearen arduraduna.

H Prozedura

3/1998 Legeari jarraiki, prozeduraren oinarrizko aspek-tuak laburbilduko ditugu hemendik aurrera. Dena den,legedia kontsultatzea ezinbestekoa da, bai autono-mia-eremuan, bai estatu-mailan.

Eskakizunak:

Hiritarren Lege-Ekimena egiteko, legeak zehazten duenmoduan egiaztatutako sinaduren bidez bultzatutakolege-proposamenak aurkeztu behar dira.

Prozedura martxan jartzeko, Batzorde Sustatzailebatek idazki bat aurkeztu behar du DiputatuenKongresuaren Mahaian. Aurkezpen-idazki horrekhonako hau izango du barne:

ˆ Lege-proposamenaren testu artikulatua, aurretikzio-azalpena izango duelarik.

ˆ Sinatzaileen ustez, lege-proposamena Ganbarektramitatzeko eta onesteko dauden arrazoiakzehazten dituen dokumentu bat

HLE bat

abian

jartzeko

erabakia

hartu aurretik,

horretarako

behar diren

laguntzaileak,

denbora eta

baliabideak

ditugula

egiaztatu

behar dugu.

Ezinbestekoa da

legeak zehazten

dituen urrats

guztiak hertsiki

jarraitzea.

94


ˆ Ekimenaren Batzorde Sustatzailea osatzen dutenkideen zerrenda, bakoitzari dagozkion datuakazaldu behar direlarik.

Proposamena aurkeztu aurretik, komenigarria dalegelari batekin harremanetan jartzea, proposamena-ren egingarritasuna kontsultatzeko; horretarako,idazkiaren inguruko iritzia eskatuko diogu. Aurreraegin dezan, garrantzizkoa da proposamenaren idazke-ra zaintzea.

Sinadurak biltzeko prozedura eta epea:

Proposamena onartu ondoren, sinadurak biltzeko proze-dura hasten da (500.000 behar dira estatuko araudia-ren kasuan); horretarako, gehienezko epea ezartzen da,HLE onartu eta Hauteskunde-Batzordeak onetsi ondoren;estatu-mailan, sei hilabetekoa izango da epea.

Hauteskunde-Batzordeak bermatzen du sinadurakbiltzeko prozedura arauen araberakoa dela.Sinadurak baliodunak izan daitezen, prozedura hertsikijarraitzea ezinbestekoa da: sinadura-orrien pleguakHauteskunde-Batzorde Zentralak zigilatu eta zen-batu beharko ditu, eta sinadurak egiaztatu beharkodira. Egiaztatzea notario batek, epaitegiko idazkari batekedo udal-idazkariak egin dezake. Prozesua errazteko,legeak Batzorde Sustatzailea baimentzen du, fede-emailebereziak izan ditzan; hau da, Batzordeak izendatutakopertsonak dira, plegu batean biltzen diren sinadurak bene-takoak direla egiaztatzeko.

Sinadurak biltzeko prozedura amaitzeko, ProbintziakoHauteskunde-Batzordeei ematen zaizkie, legeak ezarritakoepean. Oro har, horretarako arrazoiak egon ezkero, epeakluza daitezke eta informatuta egon behar dugu zirkunstantziahorren inguruan. Epea sinadurak eman gabe bukatzenbada, ekimena indargabetuko da.


Tramitazioa Legebiltzarrean:

Behar adinako kopuruan eta exigitutako epean sinaduraklortu ondoren, proposamena eztabaidatzeko onartu behar duOsoko Bilkurak edo Kongresuko Mahaiak, kasuen arabera.Izapidetzeko eta eztabaidatzeko onartua bada, Ganberakolegebiltzar-talde guztiek osaturik dagoen batzorde berezibatetik pasatu behar du. Arreta handiz jokatu behar daprozesu osoan zehar; gainera, eztabaidaren jarraipe-na egin eta gure proposamenaren testua aldatzen ezdela egiaztatu behar da.

Ordaina gastuengatik:

Azkenik, estatuaren konpentsazio bat ezartzen da eginda-ko gastuengatik, ekimenak aurrera egin dezan exigitzenden sinadura-kopurua lortzen bada. Diru-ordain hori,autonomia-erkidego ezberdinetan aldatzen dena, lortze-ko, horretarako bete beharreko baldintzei buruzkoinformazioa izan behar dugu hasi aurretik. Edonolaere, prozesu osoaren kontabilitate argia eramatea ezin-bestekoa izango da.

Sinadurak biltzeko prozesu osoa aukera ona da ekitaldi ugari antolatzeko eta, horrela, hiritarrak gure kanpainaren aldemugiarazteko. Ez dugu ahaztu behar HLErenibilbidea, izapidetzeko onartzen den ala ez,edo antzematen ditugun ez betetzeak,komunikabideen bidez ezagutu arazi behar ditugula.

96


4. Salaketak, Kereilak eta Kexak

Egitura handi bat eratuta dago gaur egun: inguru-menaren zaintzarako lege-xedapenak, babestutakonatura-guneei buruzko arauak, hirigintza, hondaki-nak, urak, kostaldeak, energia, ehiza, atmosferarenpoluzioa, abelbideak, etiketatua, e.a. arautzeko.Araudi horiek guztiak funtsezko tresnak izango diraekintza ezberdinak martxan jartzeko orduan.

Legeak ematea ez da nahikoa eskubideak eraginkorrakizan daitezen. Gainera, beharrezkoa da eskubideenkontzientzia izatea eta erabiltzeko borondatea man-tentzea.

Ingurumenaren aurkako egintza bat, ustez deli-tuzkoa, ezagutzen dugunean, hiritarrak garenaldetik, gure esku dauden lege-baliabideak erabilditzakegu eta erabili behar ditugu egintza horisalatzeko.

Ondoren, burutu ditzakegun ekintza-mota ezberdi-nak errepasatuko ditugu: administrazio-salaketa,salaketa penala, kereilak, kexak eta erreklama-zioak. Ez dugu ahaztu behar Fiskaltzak edo Epaitegiakberak ofizioz prozedura penalak hasi dituztenean, akusa-zio gisa aurkez gaitezkeela eta, horretarako, abokatua etaprokuradorea beharko ditugula.

Salaketa, kereila edo kexa bat hasten denean, kome-nigarria da erakunde egokiari zuzentzea; hala ere, ezdagokion organo baten aurrean aurkezten badugu,horrek eskuduntza duenari igorri behar dio eta alda-keta ezagutu arazi behar digu.


Tresna ezberdinak

erabil ditzakegu

indarrean dagoen

ingurumen-legedia-

ren ez betetzeak

salatzeko.

H Administrazio-salaketa

Administrazioari jakin arazten zaio administrazio-legedia edo araudia hautsi dela; ondorioz, ustez legeenkontrako egintzak burutu direla jakin arazten da.

Espediente baten izapidetzea sortzen du eta, salatuta-ko egintzak egiaztatzen badira, eskumena duen adminis-trazio-agintaritzak zigorra ezarriko du.

Erraza eta doakoa da.

Zein erakunderen aurrean jartzen den: Administrazio-Agintaritza eskudunaren aurrean. Badira kidego asko,bai Ingurumen-Administrazioan, bai Justizian,potentzialki ingurumen-araudia hausten duten ihar-duerak jarraitzeko, kontrolatzeko eta ikuskatzekoeskuduntzak dituztenak. Kasuak kasu, salaketa agen-te askoren aurrean jar dezakegu: udaletako, autonomiaerkidegoetako, konfederazio hidrografikoetako edoSEPRONAko (Goardia Zibilaren Natura ZaintzekoZerbitzua) agenteen edo ingurumen-ikuskarien aurrean,baso-agenteen edo polizia judizialaren aurrean; edotaerakunde ezberdinen aurrean: udaletan, autonomia-erkidegoetako sailetan, Ingurumen Ministerioan, epaite-gietan edo fiskaltzetan, eta Europar Batasunean.

H Salaketa penala

Agintaritzari jakin arazten zaio egintza bat,Kode Penalean tipifikatuta dauden delituetakobat izan daitekeena edo beraien ezaugarriakdituena.

Delituak prozedura penal baten izapidetzea sordezake; eta egintzak eta egileak zeintzuk direnjakiteko aldez aurreko eginbideekin has daiteke.Ondoren, egileak prozesa daitezke, ahozko ikustal-

98


Kasuen

arabera, bi

salaketa-mota

erabil

ditzakegu:

- Administratiboa

- Penala

diarekin edo epaiketarekin jarrai daiteke, eta epaia-rekin bukatzen da. Prozedura penal hori salaketabaten ondorioz edo ofizioz (hau da, Zuzentza-Administrazioaren beraren ekimenez) has daiteke.

Akzio penala publikoa da: edozein hiritarrek delituizan daitezkeen egintzak salatu ditzake.

Erraza eta doakoa da

Zein erakunderen aurrean jartzen da: Epaitegien,Fiskaltzaren, Ingurumen-Fiskaltzaren (horrelakoakdauzkaten erkidegoetan), Estatuko edo autonomia-erkidegoetako Segurtasuneko Indar edo Kidegoen etaSEPRONAren (Goardia Zibilaren Natura ZaintzekoZerbitzua) aurrean.

Herrizaingo Ministerioaren web orrialdean SEPRONAriburuzko informazioa eta harremanetarako helbideakaurki ditzakegu.http://www.guardiacivil.org/quesomos/organizacion/operaciones/seprona/index.jsp

Egintzen izaerari buruzko zalantzarik badugu -hau da, delituak edo

administrazio-hauste soilak diren-, salaketa SEPRONAri bideratzea da egokiena;

bertan, antzematen duten larritasunaren arabera, bide penaletik edo

administrazio-bidetik zuzenduko dute.


http://www.guardiacivil.org/quesomos/organizacion/operaciones/seprona/index.jsp


Nola jartzen diren salaketa administratiboaketa penalak:

Salaketa horiek ahozkoak (agintaritza eskudunari ahoz jakinarazten bazaizkie) edo idatzizkoak izan daitezke. Posibleizatekotan, komeni da idatziz egitea.

Salaketak balioa izan dezan beharrezkoa ez bada ere, eza-gutzen badira, komenigarria da ematea ustezko egileenidentifikazioari buruzko datuak eta egintzak egiaztatzekofrogak (argazkiak eta bideo-grabaketak, edota testigantzak,ur-, lur-, lohi-laginak, e.a.).

Salaketaren idazkiak bete behar dituen eskakizu-nak, jarraian ematen den ereduan biltzen dira:

100


Nola jarri

salaketak.

SALAKETA-EREDUA

ri (1)

jauna/andrea,

NAN zk.a duena, eta

helbidea duena (2),

azaltzen da eta honako hau adierazten du:

Idazki honen bidez, en (3)

aurkako SALAKETA aurkezten duela, honako egintza

hauek oinarritzat hartuz:

1

2

Egintza hauei zuzenbideko oinarri hauek (4) ezarri

behar zaizkie:

1

2

Azaldutakoarengatik guztiarengatik eskatzen du idazki

hau aurkeztutzat hartzea, onartzea, eta goian azalduta-

ko egintzengatik, en aurkako salaketa

aurkeztutzat ematea.

(e)n (5), (e)ko aren (e)an.

(1) Zein erakunderen aurrean aurkezten den idazkia. (2) Salatzailearen datuak edo, Elkarte baten izenean ari bada, bere pre-

sidentearenak. (3) Ezagutzen bada, egintzen egilea den pertsonaren edo enpresaren

izena eta helbidea azaldu behar dira. Zehazki ez badakigu, kome-ni da ezagutzen dugun nortasun-daturen bat azaltzea. Bestela, ezda ezer jarri behar.

(4) Gure ustez hautsi diren lege-arauak azaltzen dira, baina jartzea ez daezinbestekoa.

(5) Zein herritan/hiritan aurkezten den salaketa.


H Kereila

Formalismo berezien menpe dagoen salaketa bat da: kasuhorretarako notario-ahalorde berezi baten bidez izen-datzen diren abokatuak eta prokuradoreak aurkeztueta tramitatu behar dute; auzietarako ahalorde oroko-rrak ez du balio kasu honetan.

Kereila aurkezten duena epaiketaren edo prozedura pena-laren alderdi akusatzaile bihurtzen da eta era aktiboanhartzen du parte: akusazio zehatza egin dezake, frogakproposatu edo eman ditzake, ahozko ikustaldian eta gai-nerako tramiteetan hitz egin ahal du, akusazioa egindezake edo zigorrak eska ditzake; eta, azkenik, auzianeman eta bere ustez zuzenbideari egokitzen ez zaizkionepaile-ebazpenen aurka (hain zuzen, tramite-, auto- edoepai-probidentzien aurka) egin edo helegitea aurkezdezake.

Kereilaren erabilera larritasun eta garrantzi bere-ziko kasuetarako gorde behar da, bertan era akti-boan parte hartzean interesatzen zaigulako.

Kostu ekonomikoa dauka, izapidetzeko onartzenbada, epaileak kereilariari (kereila aurkezten duenari)fidantza bat inposatu diezaiokeelako.

Zein erakunderen aurrean aurkezten den:Epaitegien aurrean.

102


Kereila

konplexuagoa

da; abokatua

eta

prokuradorea

beharrezkoak

direnez, kostu

ekonomikoa

dauka.

H Kexa Europako Batzordearen aurrean

Edozein pertsonak EBko Estatu Kide bat akusa-tu ahal izango du, Europako Batzordearenaurrean kexa bat aurkeztuta, neurri bat (legez-koa, arauzkoa edo administratiboa) edo praktika batsalatzeko, Europako Erkidegoko Zuzenbidearen xeda-pen edo printzipio baten aurkakotzat jotzen bada.

Batzordearen aurrean kexak eskutitz soil baten bidezaurkez daitezke, baina salatzaileari interesatzen zaiozerikusirik duen ahalik eta informaziorik zabalenabiltzea. Salaketa egiteko inprimakiaren ereduabadago ere, ez da derrigorrez erabili behar,baina lagungarria da salaketa egiterakoan.Orrialde honetan aurki daiteke:http://europa.eu. int/comm/secretariat_general/sgb/lexcomm

Kexa posta arruntaren bidez igor dakioke EuropakoBatzordeari. Estatu Kide bakoitzean Batzordea ordez-katzen duen bulego batean aurkez daiteke.Informazioa EE-k Espainian duen Ordezkaritzarenwebean aurki dezakegu, bera baita Batzordearekin etabere zerbitzuekin harremanetan jartzeko bidea:http://europa.eu.int/spain/



Europako

Batzordearen

aurrean kexa bat

aurkez dezakegu,

gure ustez

Estatuak Europako

erkidegoaren

araudia betetzen

ez badu.

http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/lexcomm

http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/lexcomm

http://europa.eu.int/spain/

H Kexa Arartekoaren aurrean

Edozein pertsonak, naturalek zein juridikok, HerriarenDefentsariarengana edo Arartekoarengana jo dezakeAdministrazioak, bere ihardueran, Konstituzioaren I.Idazpuruaren eskubideak errespetatzen ez dituenean;Idazpuru horretan ezartzen da hiritar orok ingurumenegokia izateko eta gai publikoetan parte hartzeko esku-bidea duela. Horretarako, Arartekoak Administrazioareniharduera ikuskatu ahal izango du eta bere lanarenberri emango die Gorte Nagusiei. Arartekoa ez dagoaginduzko manuren menpe, ez du inolako agintarirenagindurik hartzen, bere eginkizunak autonomiazbetetzen ditu eta, karguan dagoen bitartean, ukiezintasu-na eta inmunitatea dauzka.

Arartekoaren ahalmena Estatuko AdministrazioOrokorreko, autonomia-erkidegoetako eta Toki-Administrazioetako organo eta agintari guzti-guz-tiei hedatzen zaie. Halaber, esku har dezake, helburuedo zerbitzu publikoak betetzeko edo burutzeko,Administrazio horietako agente edo laguntzaile gisadihardutenen aurrean.

Ez dago eredu ofizialik kexa hauek aurkezteko.Gutun bat idatz dezakegu norberaren datuak (edo elkar-tearenak) zehazki azalduta; korrespondentzia guri bida-li ahal izateko helbidea ere eman behar dugu. Jarraian,testu bat prestatuko dugu gure kexa azaltzeko;gomendatzen dugu testua 800 hitz baino gehia-gokoa ez izatea. Kexa, gehienez, urtebetekoepean aurkeztu behar da, egintzak ezagutzenditugun momentutik hasita.

Arartekoaren web orrialdean formulario batdago, “Interneten bidezko kexak” izeneko ata-lean. Era berean, izenpetutako idazkia zuzenean

104


Herriaren

Defentsariaren-

gana edo

Arartekoarengana

jo dezakegu,

gure ustez

Administrazioak

Konstituzioaren I.

Idazpuruan

bildutako

eskubideak

errespetatzen

ez dituenean.

aurkeztu, edo faxez edo posta arruntez bidali daite-ke, Arartekoaren egoitzara.

Arartekoaren figura autonomia erkidego batzue-tan dago: Galizian, Andaluzian, Euskadin,Katalunian eta Kanarietan, hain zuzen ere.

http://www.defensordelpueblo.ez/ web orrial-dean erakundeari buruzko informazioa aurkitu daiteke,kexak izapidetzeko baldintzak ezagutu ahal dira eta,are gehiago, interneten bidez dohainik aurkez daitezke.



http://www.defensordelpueblo.es/index.asp

H Erreklamazioa Europako Arartekoarenaurrean

Europako Erkidegoko erakundeen eta organoenekintzan egondako kudeaketa okerrari dagozkionerreklamazioak ikertzen ditu Europako Arartekoak;Justizia Epaitegia eta Lehen Auzialdiko Epaitegia, dagoz-kien jurisdikzio-zereginetan, salbuetsita daude. Ezin duikertu Estatu Kideetako nazio-administrazioei,eskualde-administrazioei edo toki-mailakoei dago-kien erreklamaziorik. Europar Batasuneko Estatu Kidebateko edozein pertsonak, edo horietako batean bizidenak, egin dezake kexa. EBan egoitza soziala dutenenpresek, elkarteek edo beste organoek ere erreklama-zioak aurkez ditzakete.

Europako Arartekoa bere ekimenez edo erreklamaziobaten ondoren, bere ustez justifikatuta dauden ikerketaguztiak egiten ditu, kudeaketa okerra egon den edozeinkasu argitzeko, eta eragindako erakundeari edo organo-ari jakin arazten dio horrek, ondoren, bere oharrakArartekoari egin diezazkion.

Arartekoak ezin du eskurik hartu epaitegi batenaurrean aztertzen ari diren arazoetan, edo epaiaizan duten gaietan.

Erreklamazioa bi urteko epean aurkeztu behar da,kexa justifikatzen duten egintzak ezagutzen direnegunetik kontatzen hasita. Gainera, horren aurretik,kasuari dagozkion erakundeen eta organoenaurrean administrazio-gestio egokiak eginbehar dira.

Erreklamazioak Batasuneko edozein hizkuntzaofizialetan aurkez daitezke, eta argi azaldu beharda Europako Erkidegoko zein erakunderen edo orga-

106


Europako

Arartekoak

eskumena

dauka,

bakarrik,

Europako

erakundeek

ustezko era

okerrean

burututako

kudeaketa

batekin zerikusia

duten gaietan.

noren aurka zuzentzen den, eta zein den kexarenarrazoia.

Erreklamazioa Europako Arartekoaren bulegorabidali daiteke, posta arruntaren bidez, faxez edoposta elektronikoz, edo bere web orrialdeaneskura daitekeen eredua erabiliz: http://www.euro-ombudsman.eu.int

Bertan, gainera, erakunde honi eta bere iharduketa-eremuari buruzko argibideak aurki daitezke.


Hautatu dugun salaketa edo kexa-mota zeinahi ere den, gertaeren berri eman

diezaiekegu komunikabideei; horrela, gure kanpaina hedatzeko laguntza emango digu.


http://www.euro-ombudsman.eu.int/

108


EKINTZA-MOTA ZEIN ERAKUNDEREN AURREANJARTZEN DEN

Administrazio-salaketa

Salaketa penala

Kereila

Kexa

Kexa

Erreklamazioa

Administrazio-Agintaritza Eskuduna

EpaitegiakFiskaltza / Ingurumen FiskaltzaEstatuko edo autonomia-erkidegoetakoSegurtasuneko Indar edo Kidegoak.SEPRONA

Epaitegiak

Europako Batzordea

Arartekoa

Europako Arartekoa


DEFINIZIOA

Administrazioari jakin arazten zaio administrazio-legedia edoaraudia hautsi dela; ondorioz, ustez legeen kontrako egintzakburutu direla jakin arazten zaio.Erraza eta doakoa da.

Agintaritzari ezagutu arazten zaio egintza bat, Kode Penaleantipifikatuta dauden delituetako bat izan daitekeena edo berenezaugarriak dituena.Erraza eta doakoa da.

Formalismo berezien menpe dagoen salaketa da: kasu horretara-ko notario-ahalorde berezi baten bidez izendatzen diren abokatuaketa prokuradoreak aurkeztu eta tramitatu behar dute; eta auzieta-rako ahalorde orokorrak ez du balio oraingoan. Kostu ekonomikoa dauka.

Gure ustez, Estatu Kide batek Europako Erkidegoko Zuzenbidearenxedapen edo printzipio bat, EE-ko Estatu Kideek bete beharrekoa,urratzen duenean aurkezten den kexa.Erraza eta doakoa da.

Administrazioak, dagokion ekintzan, hiritar guztiek ingurumen ego-kia izateko eta gai publikoetan parte hartzeko eskubidea, besteakbeste, errespetatzen ez duenean aurkezten den kexa.Erraza eta doakoa da.

Europar Batasuneko erakundeen eta organoen kudeaketa okerradagoenean aurkezten den erreklamazioa da. Justizia Epaitegia etaLehen Auzialdiko Epaitegia, dagozkien jurisdikzio-zereginetan, sal-buetsita daude.Erraza eta doakoa da.

5.- Nola eskuratu Ingurumenariburuzko Legedia: web interesgarriak

Bai Europako legedian, bai estatu-mailakoan, ingurumen-inpaktuei eta zaintzari buruzko araudiak daude, eta kanpai-na bati ekin aurretik kontutan izan behar ditugu. Batzukgoian aztertu ditugu; esaterako, Informazioa LortzekoAskatasuna edo Ingurumen-Inpaktuari buruzko Ebaluaketa.Baina ingurumenaren zaintzaren inguruko araudiugari dago arlo batzuetan: natura-ingurunearekin erlazio-naturik daudenak (biodibertsitatea, kostaldetako habita-tak, flora, fauna, babestutako natura-inguruneak...), ingu-rune fisikoaren arlokoak (atmosfera, ibaiak, hezeguneak,ur kontinentalak, kostaldeak...), edota giza iharduerekineta ingurumenarekin zerikusia dutenak (hirigintza, azpie-giturak, energia, industria, nekazaritza, abeltzaintza,arrantza, sailkatutako iharduerak, hondakinak, erraus-keta...).

Jarraian, arlo ezberdinetan indarrean dagoenlegedia aurkitzeko erakunde batzuen helbideakaurkezten dizkizuegu.

Ez dugu ahaztu behar kasu korapilatsuetan komenigarria dela abokatuen laguntza eskatzea. AbokatuenElkarte askotan hiritarrei zuzendutakoOrientazio Juridikoko Zerbitzua dago, eta posible da bertara jotzea.

110


ˆ Ingurumenari buruzko nazioartekohitzarmenak:

http://untreaty.un.orgNazio Batuen web orrialdea, bere NazioartekoItunei buruzkoa. Bertan ingurumenaren arlokoNazioarteko Hitzarmen guztiak aurki ditzakegu,ingelesez eta frantsesez.

ˆ Europa mailako araudia:

http://www.europa.eu.int/ Europar Batasunaren ataria. Bertan EBren gaika-ko iharduera, erakundearen funtzionamendua, agi-riak eta erabil daitezkeen zerbitzuak kontsulta dai-tezke. Europako zuzenbideari buruzko dokumentazioguztia eta EBren buletinak lor daitezke

ˆ Estatu mailako araudia:

Estatuko Aldizkari Ofizialaren web orrialdea. BOEnargitaratu den estatu mailako legedi osoa lor daitekebertan. Era berean, 902 365 303 telefonoaren bidezedo [email protected] helbidera idatzi ezkero lortudaiteke

ˆ Autonomia eta probintzia mailako araudia:

http://www.boe.es/g/es/boletines/boletines.phpEstatuko Aldizkari Ofizialaren web orrialdearen este-ka honetatik, autonomia erkidegoetako eta probintzietakoaldizkarietan argitaratu den legedia lor daiteke.


http://untreaty.un.org/

http://www.europa.eu.int/

http://www.boe.es

http://www.boe.es/g/es/boletines/boletines.php

http://www.boe.es/g/es/boletines/boletines.php

ˆ Interesa duten beste web orrialde batzuk:

http://www.mma.es/normativa/legis/index.htmIngurumen Ministerioaren web orrialdea. Bertan, ingu-rumenaren arloko legedia aurki dezakegu, gai-multzoetansailkaturik: Orokorrak, Urak eta Kostaldeak, Atmosfera,Naturaren Zaintza, Ingurumen-Inpaktua, Hondakinak,Sailkatutako Iharduerak, Lurraldearen Antolamendua,Egitura Organikoa eta Dirulaguntzak, Laguntzak etaSariak. Multzo hauek hiru azpi-ataletan antolatutadaude, arau-jatorriaren arabera: Europar Batasuna,Estatua eta Autonomia Erkidegoak.

http://cde.ua.es/boeAlicanteko Unibertsitateko Europari buruzkoDokumentazio-Zentroaren web orrialdea. Bere hel-burua, Europar Batasunari buruzko informazioazabaltzea da, hiritar guztiek, oro har, ezagutzekoaukera izan dezaten.

112


http://www.mma.es/normativa/legis/index.htm

http://cde.ua.es/boe

113

EranskinaNola sortu elkarte bat

Zer da elkarte bat?

Elkarte bat pertsona-talde bat da, egonkorta-sunez iharduera kolektibo bat burutzeko xedez,demokratikoki eta irabazteko asmorik gabeeratzen dena. Elkartzeko eskubidea Konstituzioaren22. Artikuluan jasota dago.

Elkartzeko Eskubidea arautzen duen martxoaren22ko 1/2002 Lege Organikoak, edozein elkarte-motak izan behar duen gutxieneko araubide erkideaezartzen du, elkarte-mota horrek legedi berezia ezduen kasuetan (sindikatuekin, alderdi politikoekin e.a.gertatzen den bezala). Elkarte baten oinarriak etanola eratzen den ulertzeko beharrezkoa deninformazioa ematen digu lege horrek.

Elkarte bat eratu nahi duten pertsonek ados jarribehar dute hainbat aspektutan: zer lortu nahiduten, zer-nolako iharduerak burutu ditzaketen,zenbat denbora eman ahal duten, e.a. Akordio infor-mal hori ezinbestekoa da eta bere menpe egongo da gureelkartearen arrakasta eta, askoz garrantzitsua dena,ingurumenaren defentsan izango dugun arrakasta.

Elkarte batzuk plataforma batean batu daitezkekanpaina batean elkarrekin lan egiteko, baina figurahori ez da entitate juridikoa.

115ERANSKINA – Nola sortu elkarte bat

“Irabazteko asmorik gabea” izateak ez du esan nahisoberakin ekonomikorik sortu ezin direnik, baizik eta,egotekotan, elkartearen helburuak betetzeko ekintzetaninbertitu behar direla eta mozkinak ezin direla bazkideenartean banatu. Lan-kontratua duten langileak izateaposible da ere.


Nola eratu

Elkarte bat sortzeko, gutxienez, hiru pertsona behar dira.Jarraian zehaztuko ditugu egin beharreko urratsak, elkarte-aren izaeraren arabera; hain zuzen, estatu-mailakoa edotoki-mailakoa izan daitekeelako.

Estatu-mailako elkarteen kasuan, honako hau eginbehar da:

ˆ Eratze-Akta egitea.

ˆ Elkartearen Estatutuak idaztea.

ˆ Eskaeraren bi ale betetzea eta bazkide sortzaileetakobatek sinatzea, Barne-Ministerioko ElkarteenErregistroak emandako ereduari jarraiki.

ˆ Erregistroaren tasak ordaintzea (gutxi gora behera,30 €), autolikidaziorako 750 Ereduari jarraiki, lanki-detza ematen duten banketxeetako baten bitartez.

ˆ Aurreko dokumentazioaren bi ale eramatea -bi aleetan jatorrizko sinadurak egongo direlarik-, tasakordaindu direla egiaztatzen duen ordezkagiriarekinbatera, Estatuko Elkarteen Erregistrora (Amador delos Ríos K., 7 – Madril – Tel. 91 537 25 07 – Faxa91 537 25 08).

Toki-mailako elkarteen kasuan, urrats berberakegin beharko dira, baina bakoitzari dagokion autono-mia erkidegoan kontsultatu beharko da agiri ezberdi-netarako ereduak dauden eta zein denErregistroaren helbidea.

116

ERANSKINA – Nola sortu elkarte bat



Gure elkartea eratu ondoren, estatu-mailakoa zein toki-mailakoa

izanda, I.F.K.ren txartela eskatu eta Akta-, Bazkideen Erregistro-

eta Kontabilitate-Liburuak legeztatubeharko ditugu.

Estatutuak

Estatutuak elkarte baten funtzionamendurakofuntsezko arauak dira eta, arau juridikoaren izaera ezbadute ere, lotesleak dira bazkide guzti-guztientzat,elkartean sartu zirenean estatutuen menpe jarri zirelako.

Estatutuek, 1/2002 Lege Organikoaren 7. Artikuluarijarraiki, gure elkartearen aspektu hauek islatubehar dituzte derrigorrez:

ˆ Izendapena.

ˆ Helbidea

ˆ Zein eremutan burutuko dituen, nagusiki, iharduerak.

ˆ Iraupena, mugagabeko epean eratzen ez denean.

ˆ Bazkideak onartzeko eta bazkidetza kentzeko, zigortze-ko eta banantzeko baldintzak eta modalitateak eta,hala dagokionean, bazkide-motak. Bazkideek kuotakordaintzen ez dituztenean egon daitezkeen ondorioaksar daitezke ere.

ˆ Bazkideen eskubideak eta betekizunak eta, hala badago-kie, egon daitezkeen modalitate ezberdinak


ˆ Elkartearen funtzionamendu demokratikoa bermatzenduten irizpideak.

ˆ Aginte eta ordezkaritza organoak, beraien osakera, berekideak hautatu eta ordezkatzeko arauak eta prozedurak,karguen eskumenak eta iraupena, kargu-uzteen zerga-tiak, akordioak eztabaidatu, hartu eta exekutatzekomodua eta akordioak egiaztatzeko ahalmena dutenpertsonak edo karguak, aipatutako organoak baliozkieratzeko baldintzak, eta aginte-organoen bilkuretarakodeia egiteko edo gai-zerrendarako puntuak proposatze-ko behar den bazkide kopurua.

ˆ Administrazio, kontabilitate eta dokumentazioarenaraubidea, eta elkartearen ekitaldia ixteko data.

ˆ Hasierako ondarea eta erabil daitezkeen baliabide eko-nomikoak.

ˆ Desegitearen kausak eta, horrelakoetan, ondarearenxedea; edonola ere, ezin izango du indargabetu era-kundearen irabazteko asmorik gabeko izaera.

Derrigorrezko eduki horiei, bazkideek ezarritakobeste batzuk gehitu dakizkieke. Era berean,Barne-Arautegia egin ahal izango da, elkartearenfuntzionamendurako hainbat aspektu, Estatutuetandefinitu ez direnak, arautzeko.

118


Elkartearen organoak

1/2002 Lege Organikoaren 11. Artikuluan xedatuta-koari jarraiki, elkarte baten organoak, gutxienez,honako hauek izango dira:

H Batzar Nagusia

Elkartearen subiranotasuna organo honetandatza, bazkide orok osatzen dutelarik. Bere ezaugarrinagusiak (Estatutuetan beste edozer aurrikusten ezbada), honakoak dira:

ˆ Gutxienez urtean behin bildu behar da, ohiko bilku-ran, bukatzen den urteko kontuak eta hasten denurteko aurrekontua onesteko.

ˆ Ohiz kanpoko bilkurak, Estatutuak aldatzeko eta ber-tan aurrikusten den guztia egiteko bilduko dira.

ˆ Batzarra eratzeko behar den quoruma bazkideen here-na da, Estatutuek beste edozer aurrikusten ez badute.

ˆ Batzar Nagusiaren akordioak bertaratutakoen edoordezkatuen gehiengo soilaren bidez hartuko dira;hau da, baiezko botoak ezezkoak baino gehiago dire-nean. Dena den, bertaratutakoen edo ordezkatuengehiengo kualifikatua exigituko da -hau da, baiezkobotoek erdia baino gehiago izan behar dute- elkarteadesegiteko akordioak hartzeko, Estatutuak aldatzeko,ondasunak erabili edo besterentzeko eta ordezkatze-organoko kideei ordaintzeko.


H Zuzendaritza-Batzordea

Ordezkaritza organoa -normalean Zuzendaritza-Batzordea deitzen zaio- elkartea kudeatzearen arduradunada Batzarren arteko aldian. Bere ahalmenak, oro har, elkar-tearen helburuei dagozkien ekintza guztietara hedatzendira, Estatutuen arabera, horretarako Batzar Nagusiakemandako baimen adierazia exigitzen ez bada.

Bere funtzionamendua Estatutuek ezarritakoaren menpeegongo da, 1/2002 Lege Organikoaren 11. Artikuluarenaurkakoak ez badira.

Funtzionamendua

Ogasunarekiko betebeharrekoez aparte, elkarteakeguneratuta izan beharko ditu Akta-Liburua,Bazkideen Erregistro-Liburua eta Kontabilitate-Liburua, eta dagozkien Erregistrora eramanbeharko ditu, legeztatzeko.

Liburuak paper-dendetan eros daitezke, Erregistroanlegeztatuak izateko prest. Liburu horiek ordenagai-luan egunera eramateko erabakia hartzen badugu,Erregistroan orri solteak legeztatu beharko ditugu,zenbaki korrelatiboekin, ondoren datuak bertan inpri-matzeko.

Liburu hauetan elkartearen bizitzari buruzko datunagusiak biltzen dira. Legezko erreferenteak dirahirugarrenen eta bazkideen aurrean, elkartearenakordioei dagokienez eta baliabide ekonomikoenosakera, jatorri eta erabilerari dagokienez; hortikdator eguneratuta mantentzearen garrantzia.

120


Estatu-mailako elkarteetan, liburuak Merkataritza-Erregistroan legeztatu behar dira (Castellana Ibilbidea44, Tlf. 91 576 01 17 / 12 00); bertara koadernatuta-ko liburuak edo era korrelatiboan zenbatutako orri sol-teak -gehienez 500, liburu bakoitzeko- eraman ahalizango dira.

Toki-mailako elkarteetan, bakoitzari dagokionautonomia erkidegoan galdetu behar izango da.

H Akta-Liburua

Zenbatutako orriak dituen liburu bat da, bertanelkartearen aginte-organoen bilkurak jasota uzte-ko, hartutako akordioek aipamen berezia izangodutelarik. Liburuan era kronologikoan ordenatu behar-ko dira eta, orri edo zati batean ezer idazten ez badugu,baliorik gabe utzi eta zirriborratuko dugu, bilkuren gara-penarekin bat ez datozen idazketarik egon ez dadin.

Akta bakoitzak honako datu hauek bildu beharizango ditu:

ˆ Biltzen den organoa.

ˆ Bileraren eguna, ordua eta tokia.

ˆ Deialdiaren zenbakia (lehenengoa edo bigarrena).

ˆ Bertaratuak (datuak izenen edo zenbakien bidez eman-go dira).

ˆ Gai-zerrenda.

ˆ Bileraren garapena, arrazoibide nagusiak, defendatzendituzten pertsonei lotuta, azalduko direlarik.

ˆ Hartutako akordioak.

ˆ Akordioak hartzeko sistema eta emaitzak zenbakitan.

ˆ Idazkariaren izenpea eta Presidentearen oniritzia.


Aktak bilkurak garatzen direnean jaso behar dira. Ondoren,organoaren hurrengo bileran aurkeztu behar dira bertanonesteko; hori dela eta, gai-zerrendaren lehenengo puntuaaurreko bileraren akta irakurtzea eta onestea izaten da.

H Bazkideen Erregistro-Liburua

Bazkideen Erregistro-Liburuan elkartean sartzen direnbazkideak eta bazkidetza uzten dutenak erregis-tratzen dira. Paper-dendetan saltzen duten formatuan,zutabe-sorta bat dauka, bazkidearen datuak, alta etabaxaren datak, bakoitzari dagokion bazkide-zenbakia,e.a. biltzeko. Kontrol hau eramatea errazagoa izan daite-ke informatika-tresnak erabili ezkero; horretarako, orribakoitza osatu ondoren, Erregistroak legeztatutakofolioetan inprima daiteke.

H Kontabilitate-Liburuak

1/2002 Lege Organikoaren 14. Artikuluan ezarritakoarijarraiki, betebehar hau argitzeko Erregelamendurik ezdagoen bitartean, kontabilitatea arteztu behar da,“...erakundearen ondarea, emaitza eta finantza-egoe-raren irudi zehatza lortzeko, egindako ihardueren berriemateko eta bere ondasunen inbentarioa egin ahalizateko...”; hau da, kontabilitate bikoitza eta ana-litikoa.

Gure elkartearen izena Iharduera EkonomikoenZergaren epigraferen batean agertzen bada,Komertzio-Kodearen III. Idazpuruak behartuko gaituKontabilitate-Plan Orokorrari egokitzen zaion konta-bilitatea arteztera. Hori gertatutako da gure ihardue-rei zuzendutako fondoak lortzeko nolabaiteko mate-rialak saltzen baditugu. Irabazteko asmorik gabekoerakundeen kasuan, ezarri beharko zaizkie

122


Kontabilitate-Plan Orokorra Egokitzeko Arauak etaIrabazteko Asmorik ez duten ErakundeenAurrekontu-Informaziorako Arauak.

Elkartea Herri-Onurakotzat hartua izan bada,arteztu behar duen kontabilitatea Kontabilitate-PlanOrokorra Egokitzeko Arauei eta Irabazteko Asmorikez duten Erakundeen Aurrekontu-InformaziorakoArauei egokitu beharko zaie, Irabazteko Asmorik ezduten Erakundeen eta Mezenasgorako Zerga-Pizgarrien Erregimen Fiskala arautzen duen abendua-ren 23ko 49/2002 Legeak ezarritakoari jarraiki.

Herri-Onura

Herri-Onurakotzat hartu ahal izango dira1/2002 Lege Organikoaren 32. Artikuluan eza-rritako baldintzak betetzen dituzten elkarteak.Lege hori kontsultatzea gomendatzen dugu, gureelkartea Herri-Onurakotzat hartua izateko interesa etaaukera baldin badaude.

Barne-Ministerioak Onura Publikoko deklarazioa emateaksuposatzen du, alde batetik, gizarteak erakundearen lanaaintzat hartzen duela; eta, bestetik, zerga-onura batzuklortzeko aukera duela eta “Herri-Onurakotzat hartua” aipa-mena erabil dezakeela. Zerga-betebehar eta onura horiek,Irabazteko Asmorik ez duten Erakundeen eta MezenasgorakoZerga-Pizgarrien Erregimen Fiskala arautzen duen abendua-ren 23ko 49/2002 Legearen 3. Artikuluan eta beste xedapenbatzuetan kontsulta daitezke.


Edonola ere, prozedurari buruzko argibide gehiago izateko,komenigarria da Herri-Onurako Elkarteei buruzkoProzedurak arautzen dituen uztailaren 19ko 1786/1996Errege-Dekretua irakurtzea.

124


Argibide gehiago izateko

Elkarte baten eraketari buruzko ataletan biltzenden informazioa, Guía de Gestión deEntidades sin Ánimo de Lucro liburutik aterada (egileak: José Luis Herrero eta MargaritaÁlvarez); osorik kontsultatzea gomendatzendizuegu. Web honetan dago:

www.asociaciones.org

http://www.asociaciones.org

Finantzaketari buruzko gai batzuk

Elkarte guztiek dirua behar dute, kanpainak burutze-ko eta beren iharduerak aurrera eramateko. Beraz,funtsak bildu behar ditugu. Horretarako, oinarrizkolau aspektu izango ditugu kontutan: zertarakobehar ditugun fondoak, zenbat diru behar den,nola bilduko dugun eta nork kudeatuko duen.

H Dirua zertarako behar dugun erabakitzea

Oro har, elkartearen ohiko funtzionamendurakoeta gure kanpainaren iharduera zehatzak burutze-ko erabiliko dugu. Bi kasuetan beharrak zehaztu beharditugu: batetik, eguneroko gastuak identifikatu beharditugu; hala nola, telefono edo faxaren fakturak, e.a.;eta, bestetik, iharduerek sortutako gastuak; esaterako,liburuxka baten argitalpenak, antolatzen dugun txangobatek edo auzi batek sortutako gastuak.

Komenigarria da beharrezkoa ez den gasturik ez egitea.Adibidez, elkartearentzako areto bat bilatzeko joera dagoeta horrek, orokorki, oso gastu handia -eta, agian, hasie-ran nahitaezkoa ez dena- suposatzen du. Bilera bat egite-ko, noizean behin, udalaren kultura zentro bat edo besteelkarte baten aretoa (auzo-elkarte edo etxekoandreenelkarte batena) eskatu daiteke.


H Zenbat diru behar dugun zehaztea

Gure beharrak definitu ondoren, kuantifikatu beharditugu; horretarako, aurrikusten ditugun kostu guztienaurrekontua egin behar dugu. Ikuspegi globalez eta epeluzera egin behar dugu, soilik berehalako etorkizuneanbeharko duguna kontutan izan gabe.

H Dirua nola lortuko dugun erabakitzea

Gure elkartearentzako dirua lortzeko modu asko dago:bazkideentzako ezartzen ditugun kuotak, gure jarraitzai-leen diru-emaitzak, gure logotipoaz edo kanpainarekinzerikusia duten motiboez apaindutako materialen sal-menta, kontzertuak, jaialdiak, zozketak antolatzea, e.a.

Kontutan izan behar dugu ere, diru-bilketan oinarritzenez diren beste bide batzuetatik lor dezakegula finantza-keta. Konpainia eta fundazio askok fondoak eratzendituzte gobernuz kanpoko erakundeei (GKE) edo proiek-tu zehatzei laguntza emateko.

Era berean, Administrazioak, toki-, autonomia- edoEstatu-mailan, fondoak ditu egitasmo ezberdinetarako.Elkartegintzaren arloko araudi ezberdinek dirulaguntzakemateko modua (irizpide objektiboen menpe daudela-ko) eta Administrazioaren eta GKEen arteko hitzarme-nak ezartzen dituzte. Araudi horri berari jarraiki,elkarteek eskubidea dute Herri-Administrazioek eza-rritako laguntza ekonomikoa, materiala (ekipoak etaazpiegitura), teknikoa, prestakuntzakoa eta aholkula-ritzaren arlokoa lortzeko eta erabiltzeko.

Bazkideen emaitzen bidez eta materialen salmenta-rekin dirua biltzeak, independentzia ematen du eki-teko orduan. Baina elkarte bakoitzak baloratubeharko ditu sektore pribatuko eta publikoko dirula-

126


guntzek eta laguntzek eskaintzen dizkieten auke-rak, bere ihardunaren askatasuna mugatzen ezbadute, eta fondoen jatorria guztiz bat badatorelkartearen helburuekin. Zentzu horretan, kontu-tan izan behar da, gero eta maizago, ingurumenalarriki kaltetzen duten enpresek irudia garbitzekopolitika bultzatzen dutela, justu-justuan “inguru-men”-egitasmoetarako fondoak, sariak eta beste lanki-detza-motak sortuz.

H Finantzetarako eta diru-bilketarakoarduradunak hautatzea

Finantzen arduradunak bermatu behar du, fondo-ak lortu ziren helbururako erabiltzen direla etaongi kudeatzen direla. Horretarako, diru-sarrera etagastu guztien erregistro zehatza izan behar du, bienziurtagiriak gordetzen direlarik, fondoen jatorria eta era-bilera edozein momentutan ezagutzeko moduan.

Garrantzizkoa da lan horretaz arduratzen den pertsonaez izatea dirua biltzen duena, edo gastuak egiten ezdituena, kontrol horretan konfidantza eta gardentasunazaintzeko. Bere lanerako behar duen informazio guztiaeman behar zaio.


Helburu horrekin, eta ekintzak planifikatzen direnean eraba-kiak errazago har daitezen, finantzen kudeaketaz arduratzenden pertsonak kontuen egoerari buruzko aldizkako txoste-nak aurkeztuko ditu, elkarteko kide guztiek ezagutu ditza-ten.

128


Non aurkitu laguntza

Horrelako lanak egiteko, profesionalen laguntzaedo aholkularitza lor daiteke; esaterako,Gizarte-Kudeaketa eta PartaidetzaFundazioak, beste ihardueren artean, GKEenkudeaketaren eta kontabilitatearen arloko aholkularitza ematen du. Atari honen bidezaurki dezakegu:

www.asociaciones.org

http://www.asociaciones.org

Nazioarteko erakunde ekologistaeta bakezalea da, menpekotasunpolitikorik eta ekonomikorikgabea; elkarrizketa eta bortxae-zezko salaketa aktiboa erabiltzenditu, ingurumen-arazo globalakazaltzeko eta bakezko etorkizunjasangarria lortzeko behar diren konponbideak proposatzeko.

Argibide gehiago:

www.greenpeace.es

http://www.greenpeace.es

Greenpeace EspainiaMadrilenSan Bernardo 107, 1ª 28015 Madrid tel.: 91 444 14 00 faxa: 91 447 15 98

Bartzelonan Ortigosa 5, 2º 1ª 08003 Barcelona tel.: 93 310 13 00 faxa: 93 310 51 18

Posta elektronikoa:[email protected]

Ingurumenaren aldeko kanpainak...

Documents

Transcript of Ingurumenaren aldeko kanpainak...