MIRTA VARGAS DE ARGENTINA MEDIA 9 CALZADA Cat B 2° grupo 1ª Actividad
Info.genetiko
Transcript of Info.genetiko
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Informazio genetikoa
IRAKURGAIA
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Irakurgaia
Martxoko goiz batean, bi gazte zientifiko, Francis Crick fisikariak eta James Watson biologoak, ADNaren egitura ezagutzea lortu zutela iragarri zuten. Aurkikuntza horrek, biologiaren mundua asaldatu zuen 1953an, baino urte batzuk lehenago hasi zen.1951n Cambridgera joan zen Watson, Crickekin batera egoteko eta ADNaren egitura zehazteko. Garai hartan, molekula handien egitura ikusteko modu bakarra X-izpien difrakzioa zen, molekulari erradiografia egitearen antzekoa zen zerbait hain zuzen ere.Garai beretsuan, Rosalind Franklin fisiokimikaria eta Maurice Wikins biofisikaria X-izpien difrakzioaren ikerketa kristalografikoak egiten aritu ziren ADN molekulekin. 1952an Rosalind Franklinek X-izpiekin difrakzio argazki bat lortu zuen, ADN molekularen egitura helikoidala zehaztu zuen argazkia hain zuzen ere. Wilkinsek, Franklinen baimenik gabe, argazkia helarazi zien Watsoni eta Cricki. Irudi hura datu erabakigarrietako bat izan zen eta pentsarazi zien, ADN molekula helize bikoitzarekin osatua zegoela eta ez hirukoitzarekin, ordura arte uste izan zuten bezala.Rosalind Franklin 1958an hil zen, 37 urte zituela, minbiziaren ondorioz. Lau urte geroago, Watsonek, Crickek eta Wikinsek medikuntzako eta Fisiologiako Nobel saria irabazi zuten ADNaren egitura aurkitu zutelako.R. Franklinek deskubrimenduari emandako laguntza ordaingaitza ez zuten aitortu ez bera bizi zela ez eta hil ondoren ere. Historia, pixkanaka-pixkanaka hark egindako lana aitortzen hasi bada ere.
Rosalind Franklin
ADN molekula
Watson eta Crick
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Edukien eskema
Azido nukleikoak
EzaugarraiakMotakADNa
EzaugarriakErreplikazioaEsperimentuak
Genea Ezaugarriak Egitura
ARN Ezaugarriak Motak
Informazio genetikoaren adierazpena
EzaugarriakInformazioaren interpretazioakode genetikoa
Ingenieritza genetikoa
EzaugarriakProiektuakEzarpenakElikagai transgenikoakKlonazioaEsku-hartzeakGiza genoma proiektua
Informazio genetikoa
Bioteknologia
Erabilerak
Mutazioak
Motak
HASIERA
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Unitatearen azalpenerako baliabideak
Azido nukleikoak
Azido nukleiko ezberdinak
ADNaren ezaugarriak
ARNaren ezaugarriak
ARN ezberdinak
ADNaren erreplikatzioa
Gene kontzeptuaADNa informazio genetikoaren eramaile
Genomaren egitura
Mutazio ezberdinak
Bioteknologiaren erabilerak
Ingeniaritza genetikoaren ezaugarriak
Ingeniaritza genetikoaren proiektuaren aldiak
Ingeniaritza genetikoaren ezarpena
Elikagai transgenikoak
Klonazioa Aurrerakuntzen esku-hartzea bioteknologia
Giza genomaren proektua
Loturak
Geneen informazioaren adierazpena
Informazio genetikoaren interpretazioa
Kode genetikoa
HASIERA
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Azido nukleikoak
Fosfato taldea
Gluzidoa
Nitrogenodun oinarria
Polinukleotidoa
A
G
T
C
A – Adenina
C – Zitosina
G – Guanina
T – Timina
U – Urazilo
Base nitrogenatua
Nukleotidoa
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Azido nukleiko ezberdinak
ARN(Azido erribonukleikoa)
ADN(Azido desoxirribonukleikoa)
A
G
A
G
U
C
T
C
Erribosa
Desoxirribosa
A – Adenina
G – Guanina
C – Zitosina
U – Uraziloa
A – Adenina
G – Guanina
C – Zitosina
T – Timina
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
ADNaren ezaugarriak
Helize bikoitza
Kate antiparaleloak
Hidrogeno zubiak
Polinukleotidoak
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
ARNaren ezaugarriak
Nukleotido kate bakarra
ARNak proteinen osaketan esku-hartzen
du
Erribosa
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
ADNaren informazioa kopiatzen du eta
erribosometara eramaten du
ARN mezularia
ARN ezberdinak
Proteinekin elkartzen da erribisimak osatzeko
ARN erribosomikoa
Aminoazidoekin elkartzen da
erribosometan proteinak osatzeko
ARN transferente
ARNm
ARNr
ARNt
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
ADNaren erreplikazioa
Erreplikapen burbuila
ADN
ANDaren erreplikazio-prozesua ikusi
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Hidrogeno lotura berriak sortzen dira eta hariak kiribiltzen dira
Kate osagarri berrien sintesia Hidrogeno loturen haustura
ADNaren erreplikazioa
Erreplikazio burbuila
ADN
ITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
“Perlazko lepokoa”
ADNa, informazio genetikoaren eramailea
Faseartekoa
ADN zuntza proteinei lotuta
KLIKATU HEMEN GRIFFITHEN ESPERIMENTUA IKUSTEKO
Streptococcus pneumoniae
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
S ondoen bakteria hilak eta R ondoen
bakteriek
Heriotza eragiten dute
S Streptococcus pneumoniae onddoen bakteria hilak
Kaltegabeak dira
R Streptococcus pneumoniae onddoen
bakteriak
Ez dira pozointsuak
S Streptococcus pneumoniae
onddoen bakteriak
Arratoiei heriotza eragiten die
ADNa, informazio genetikoaren eramailea. Griffithen esperimentua
ITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Gene kontzeptua
Geneak izaki baten informazioa dauka
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Organismo prokariotoak
Organismo eukariotak
Genomaren egitura
Nukleotidoen (gen) sekuentzia zehatza
Kromosoma
Kromatina
Plasmidoa
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Mutazio motak
Kaltetutako material genetikoaren hedapenaren arabera
Banakoarengan duten efektuaren arabera
Kaltetutako zelula motaren arabera
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Mutazio motak
Banakoarengan duten efektuaren arabera
• Kaltegarriak
Biziraupenerako desabantaila eragiten dute
Drosophila melanogaster (ozpin-eulia)
Hegalak galtzen dituzte
Mutazio kaltegarria
• Onuragarriak
Bizirauteko aukera handitzen da
• Neutroak
Ez diote biziraupenari eragiten, ez baikorki ez ezkorki
ITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Mutazio motak
Kaltetutako zelula motaren arabera
• Somatikoak
Lesioak edo gaixotasun larriak eragin ditzakete. Ez dira heredatzen
• Germinalak
Gametoei eragiten die.Heredatu daitezke.
Belarri okerrak
Zelula germinalen mutazioaITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Mutazio motak
Kaltetutako material genetikoaren hedapenaren arabera
• Genikoak
Gen zehatz baten nukleotido sekuentzian aldaketak eragiten ditu.
• Genomikoak
Espezie baten kromosoma kopuruan bariazioa eragiten du.
• Kromosomikoak
Kromosomen egituran aldaketak eragiten dituzte.
ITZULI
Mutazio genomikoa
Down sindromea
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Informazio genetikoaren adierazpena
ARNm
ARNrARNt
Proteinak
Proteinen sintesia
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Informazio genetikoaren adierazpena
Hirukoteak
Lehenengo fasea. Mezuaren transkribapena
Bigarren fasea. Mezuaren interpretazioa
ARNm
kodon
aminoazidoa
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Kode genetikoa
KODE GENETIKOA ZER DEN IKUSI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Kode genetikoa
ARNm
kodon antikodon
aminoazido
Proteinak osatzen dituzten aminoazidoen eta ARNm-aren kodonen korrespondentziak kode genetiko izena hartzen du
ARNt
ITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Bioteknologiaren egungo erabilerak
Metal astunak ezabatu
Sustantzia terapeutikoen ekoizpena
Intsulina
Bioerremediazioa
Energia ekoizpena
Jakien ekoizpena
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
ADN berkonbinatzailea
Ingeniaritza genetikoaren ezaugarriak
Geneak manipulatzeko beharrezko diren erremintak
• transferentzia bektorea
Escherrichia coli plasmidoak
• Murrizketa entzimak
• ADN ligasak
ADN artifizialaren laburpena
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Ingenieritza genetikoaren proiektuaren aldiak
1. Lekuz aldatu nahi den genea aurkitu eta isolatu
2. Bektorea aukeratzea
3. Aukeratutako ADNa bektorearen ADNarekin elkartu
4. Zelula berrian gen transferitua duen bektorea sartu
5. Organismo transgenikoa ugaltzea
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Terapia genikoa
Ingeniaritza genetikoaren ezarpenak
Medikamentuak lortzea
Nekazaritza- eta abeltzaintza-ekoizpena hobetzea
• Intsulina• Odol-serumaren koagulazio proteinak.
•Txertoak
Karpak eta izokinak hazteko genearen hormonaren eramaileak dira
Hotzari aurre egiten dio artoak
Giza-gaisotasunen Tratamendua:
• Diabetea• Hemofilia• Parkinsona
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Elikagai transgenikoa
Transgen
Organismo transgenikoa
INGENIARITZA GENETIKOAREN EZARPENAK NEKAZARITZAN
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Atzerapena heltze
prozesuan
Sustantzien ekoizpena
Kalitatearen hobekuntza
Elikagai transgenikoa
tomatea Flavr Svr
Zapore handiagoa eta kafeina gutxiago duen kafea
Herbizidei eta intsektuei aurre egiten die
Intsektuei aurre egiten dien
artoa
A probitamina sortzen duen arroza
Herbizidei aurre egiten dien soia
Gaisotasunen aurka egiten duten patatak
ITZULI
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Klonazioa
Ugalketa-klonazioa
Originalaren berdinak diren
norbanakoak sortzea du helburu.
transferentzia nuklearra
Klonazio terapeutikoak
Gaisotasunei aurre egitea eta ehunak
sortzea du helburu.
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Esku-hartzea bioteknologiaren aurrerapenetan
Ingurumen-ondorioak
Osasun-ondorioak
Gizarte-ondorioak
Etika-Ondorioak
Lege-ondorioak
Espezie naturalak desagertzea
Gaisotasun ezezagunak eragiten dituzten birus eta bakteria berriak agertzea
Intimitate eskubidearen urraketa
Gure espeziearen geneen materialaren manipulazioa
Landare eta animalia transgenikoak eta giza-genoma sekuentziak patentatzeko aukera
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Giza Genoma Proiektua
Haemophilus inluenzae 1995ean genomaren
sekuentzia osoa argitaratu zen lehen aldiz
Txinpanzearen genoma gizakiaren berdina da %98,5ean.
Jasotako emaitzetako batzuk:• Gure genomak 25 000 gene inguru ditu
• Tamaina 2 900 milioi pare oinarrikoa da
• Gene datuen %99,9 komunak dira pertsona guztientzat
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa
ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI
IRTEN AURREKOA
Lotura interesgarriak
Azido nukleikoak
SARTU WEB ORRI HONETARA
Giza genoma
SARTU WEB ORRI HONETARA
HASIERA